Budestecy

**Budestecy**
němsce	Großpostwitz
	Budestecy na karće Sakskeje
	Budestecy na karće Sakskeje
Wopon
	Wopon Budestec
	Wopon Budestec
Zakładne daty
stat	Němska
zwjazkowy kraj	Sakska
wokrjes	Budyski
wysokosć	241 metrow n.m.hł.
přestrjeń	16,47 km²
wobydlerstwo	2.690 (31. dec 2023)
hustosć zasydlenja	163 wob. na km²
póstowe čisło	02692
předwólba	(+49) 035938
awtowa značka	BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta	Markus Michauk (Wotewrjena lisćina)
adresa	Dwórnišćowa 2; 02692 Budestecy
webstrona	grosspostwitz.de
Połoženje Budestec w Sakskej
	Karta
	wikidata: Budestecy (Q93240)

Budestecy (němsce Großpostwitz) su wjes a gmejna w Hornjej Łužicy, ležaca w sprjewinym dole mjez Lubinom a Mnišoncom něhdźe sydom kilometrow južnje Budyšina.

51.11889214.439951

Koordinaty: 51° 7′ S, 14° 26′ W

Hač na Jiłocy słušeja wšitke gmejnske dźěle oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma. Gmejna přisłuša zarjadniskemu zhromadźenstwu Budestecy-Hornja Hórka.

Susodne gmejny su Kubšicy na sewjerowuchodźe, Kumwałd na juhowuchodźe, město Šěrachow-Korzym na juhu, Hornja Hórka na zapadźe a wulke wokrjesne město Budyšin na sewjerozapadźe.

Stawizny

Ewangelska wosadna cyrkej

Prěnje historiske naspomnjenje jako Bustewitz pochadźa z lěta 1331.^[2] W lěće 1413 mjenuje so wjes jako knježe sydło, ležownostne knjejstwo měješe pak znajmjeńša wot 15. lětstotka Budyska měšćanska rada. Wot toho časa su Budestecy tež wosadna wjes za wokolinu.

W 1930tych lětach zagmejnowachu so Dźenikecy, Hajnicy a Rašow (1934) kaž tež Zahor, Kózły a Chójnička (1936). 1950 přińdu Bělšecy ke gmejnje. Z komunalnej reformu 1994 dóstanu Budestecy Bónjecy a Lubjenc wot Kubšiskeje gmejny a 1999 so Jiłocy zagmejnowachu.

Wot 1877 do 2004 mějachu Budestecy dwórnišćo při železniskej čarje Budyšin–Žandawa. Wo znowawotewrjenju čary so sčasami diskutuje.

Wobydlerstwo a rěč

W lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 575 wobydlerjow, z nich 432 Serbow (75 %).^[3] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 14,3 %.^[4] Posledni serbski farar Budestečanskeje wosady bě Bohuměr Rejsler, kiž tu wot lěta 1947 skutkowaše a w lěće 1968 zemrě.^[5]

Po ludličenju w lěće 2011 bydlachu we wsy 1723 wobydlerjow w přerěznej starobje wot 48,1 lět (Sakska: 46,4).^[6] Po samsnym ličenju bě 33,6 % wobydlerjow Budestečanskeje gmejny ewangelskeje a 7,2 % katolskeje konfesije.^[7]

Budestecy, něhdyše dwórnišćo

Wjesne dźěle

Do Budestečanskeje gmejny słušeja slědowace wsy:

	wob.	přer. staroba	♀/♂^a	kwocient młodych^b	kwocient starych^c	wosoby/ domjacnosć
Bělšecy	234	44,9	89	31	39	2,4
Bónjecy	75	44,8	103	26	34	2,3
Budestecy	1723	48,1	95	22	47	2,1
Dźenikecy	48	35,0	92	33	12	2,2
Chójnička	29	37,5	164	23	9	3,2
Jiłocy	334	48,5	99	17	36	2,5
Kózły	137	45,8	99	24	30	2,6
Lubjenc	32	48,9	146	21	47	2,1
Rašow	119	45,1	98	20	27	2,4
Zahor	92	48,7	96	20	47	2,3
gmejna	2823	47,2	96	23	42	2,2
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011^[8] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Něhdyša wjes Hajnicy je mjeztym dźěl Budestec.

Politika

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 52 (Budyšin 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Gmejnska rada

Gmejnska rada ma tuchwilu štyrnaće čłonow. Komunalne wólby lěta 2019 mějachu slědowace wuslědki:^[9]

Strony a zjednoćenstwa	2019	2014
Strony a zjednoćenstwa	%	sydła	%	sydła
Zjawna lisćina Budestecy (OLG)	53,9	9	-	-
CDU	22,4	3	56,6	10
Swobodni wolerjo	18,0	2	26,8	4
Lěwica	5,7	0	14,5	2
cyłkownje	100,0	14	100,0	14
wobdźělenje	75,3 %		58,3 %

Wjesnjanosta

Hłownohamtski wjesnjanosta Budestec je wot lěta 2019 Markus Michauk (CDU). Wón bu dnja 16. junija 2019 w druhim wólbnym kole ze 66,5 % hłosow za naslědnika Franka Lehmanna woleny. Wolerske wobdźělenje wučini 57,3 %.^[10]

wólby wjesnjanosty
wólba	wjesnjanosta	namjet	wuslědk (%)
2019	Markus Michauk	OLG	66,5
2014	Frank Lehmann	Lehmann	92,9
2007	Frank Lehmann	Lehmann	99,2

Wosobiny

W Budestecach so narodźili

Michał Frencel (1667–1752) – farar, basnik
Jan Gotthelf Běmar (1704–47) – farar, spisaćel nabožinskich spisow
Jan Gotthold Běmar (1706–83) – prědar, spisaćel nabožinskich spisow
Jan Gotttrau Běmar (1710–79) – farar, spisaćel nabožinskich spisow

W Budestecach skutkowali

Michał Frencel (1628–1706) – farar, rěčespytny slědźer, sobuzałožer hornjoserbskeje spisowneje rěče; 1662–1706 Budestečanski farar
Jan Běmar (1671–1742) – duchowny a spisaćel nabožinskich spisow; 1706–42 Budestečanski farar
Handrij Brósk (1802–77) – duchowny a narodny prócowar; 1834–74 Budestečanski farar
Jan Herman Mrózak (1841–1902) – farar a kulturny prócowar; 1874–1902 w Budestecach
Franc Moric Domaška (1862–1931) – farar a składnostny spisowaćel; 1902–31 w Budestecach
Rudolf Jenč (1903–79) – literarny historikar a rěčespytnik; 1934–40 wučer w Budestecach

Powětrowy wobraz Budestec z juha (2019)

Žórła

Jurij Brycka: Radna wjes Budestecy. W Rozhledźe 12/1992, str. 434–437

↑ Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
↑ Budestecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 53. → wšě wjeski
↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [4146 wobydlerjow, z nich 433 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 61 z pasiwnymi, 99 serbskich dźěći a młodostnych, 3553 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
↑ Trudla Malinkowa: Spominamy. W: Pomhaj Bóh čo. 1/2018, str. 8
↑ Wuslědki ludličenja 2011 za Budestecy (pdf)
↑ Wuslědki censusa 2011 za Budestečansku gmejnu: Nabožina
↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Budestecy (němsce)
↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 w Budestecach na wahlen.sachsen.de
↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 16. junija 2019 w Budestecach na statistik.sachsen.de

Wotkaz

Commons: Budestecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Města a gmejny w Budyskim wokrjesu

[Metadaty_wobydlerstwo_DE-SN-1] Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje

[2] Budestecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)

[3] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 53. → wšě wjeski

[4] Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [4146 wobydlerjow, z nich 433 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 61 z pasiwnymi, 99 serbskich dźěći a młodostnych, 3553 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

[5] Trudla Malinkowa: Spominamy. W: Pomhaj Bóh čo. 1/2018, str. 8

[6] Wuslědki ludličenja 2011 za Budestecy (pdf)

[7] Wuslědki censusa 2011 za Budestečansku gmejnu: Nabožina

[8] Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Budestecy (němsce)

[9] Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 w Budestecach na wahlen.sachsen.de

[10] Wuslědki komunalnych wólbow dnja 16. junija 2019 w Budestecach na statistik.sachsen.de

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]