Yn Deherree
She yn Deherree ny yn Ooilley-lostey (Ewnish: השואה, HaShoah, "cragh"; Ewdish: חורבן, Churben ny Hurban, veih "traartys" y Ewnish) yn ard-ghunverys ny kynney-ghunverys jeh mysh shey millioonyn dy Ewnyn car y Nah Chaggey Dowanagh. She corys dunverys oardreilagh lesh pohlldey yn steat va'n Deherree as eh er ny stiurey ec Adolf Hitler as y Partee Natseeagh er feie yn thalloo va fo cosh ny Germaanee Natseeagh. Roish yn Deherree va ny smoo na nuy millioonyn dy Ewnyn cummal 'syn Oarpey agh va mysh daa hreen jeu marrooit. Hooar un villioon dy phaitçhyn Ewagh, daa villioon dy vraane Ewagh as tree millioonyn d'ir Ewagh baase 'sy Deherree.
Ta scoillaryn ennagh garganey dy lhisagh ard-ghunverys ny Romanee as adsyn as neu-vondeishyn oc dy ve coontit 'sy cheeayllaght, as ta fir elley gra dy lhisagh yn enmys shen goaill stiagh dunveryssyn Natseeagh elley, goaill stiagh pryssoonee caggee Hoveidjagh, seyraanee Pholynnagh as Hoveidjagh, as homocheintee. Ta ny h-earrooyn s'jerree, veih tuittym yn Unnaneys Soveidjagh, cur sannish dy hooar eddyr 10 as 11 villioon dy heyraanee as dy phryssoonee baase ec laueyn ny Natseeyn.
Keim er cheim er haghyr yn dowilghreim as yn ard-ghunverys. Ren y reiltys Natseeagh cur leighyn er bun ram bleeantyn roish toshiaght y Nah Chaggey Dowanagh as dean ny leighyn shen, Leighyn Nuremburg er lheh, ny h-Ewnyn y ghoaill magh ass y çheshaght hivoil. Ren y lught reill cur sleih-champyn er bun raad v'eh er ny pryssoonee obbraghey myr sleabyn derrey hooar ad baase fo'n jeeigeyrys ny yn aacheoid. Traa ren y Ghermaan cur stiagh er thallooyn noa 'syn Oarpey Hiar, ren sur-unnidyn fo'n ennym Einsatzgruppen ard-ghunvarroo Ewnyn as noidyn politickagh fo feddanyn gunn. Ren ny pooaraghyn Natseeagh eignaghey er ny h-Ewnyn as ny Romanee çheet ry-cheilley as cagliaghey ayns ghettoyn ro-lhieent roish yn arraghey jeu liorish traenyn lught dys sleih-champyn baaish raad, my row ad foast bio, v'ad currit gy baase ayns shamyryn gas. Va laue ec dagh crouw jeh rheynneydys y Ghermaan ayns losteeaght y Deherree.
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia. |