XII dinastía exipcia
| Localización | |||
|---|---|---|---|
| Datos históricos | |||
| Precedido por | |||
| Creación | 1991 a. C.  | ||
| Disolución | 1802 a. C. | ||
| Sucedido por | XIII dinastía exipcia | ||
A Duodécima Dinastía do antigo Exipto (XII Dinastía) combínase a miúdo coas dinastías undécima, décimo terceira e a décimo cuarta baixo o título de grupo de Reino Medio.
Gobernantes
[editar | editar a fonte]Os gobernantes coñecidos da XII Dinastía son os seguintes:[1]
| Nome | Nome de Horus | Data | Pirámide | Raíña(s) |
|---|---|---|---|---|
| Amenemhat I | Sehetepibre | 1991 – 1962 a.C. | Pirámide de Amenemhet I | Raíña Neferitatjenen |
| Senusret I (Sesostris I) | Kheperkare | 1971 – 1926 a.C. | Pirámide de Senusret I | Raíña Neferu III |
| Amenemhat II | Nubkhaure | 1929 – 1895 a.C. | Pirámide branca | Raíña Kaneferu Raíña Keminub? |
| Senusret II (Sesostris II) | Khakheperre | 1897 – 1878 a.C. | Pirámide en El-Lahun | Raíña Khenemetneferhedjet I Raíña Nofret II Raíña Itaweret? Raíña Khnemet |
| Senusret III (Sesostris III) | Khakaure | 1878 – 1839 a.C. | Pirámide en Dahshur | Raíña Meretseger Raíña Neferthenut Raíña Khnemetneferhedjet II Raíña Sithathoriunet |
| Amenemhat III | Nimaatre | 1860 – 1814 a.C. | Pirámide negra; Pirámide en Hawara | Raíña Aat Raíña Hetepi Raíña Khenemetneferhedjet III |
| Amenemhat IV | Maakherure | 1815 – 1806 a.C. | Pirámide meridional de Mazghuna (conxectural) | |
| Raíña Sobekneferu | Sobekkare | 1806 – 1802 a.C. | Pirámide de Mazghuna do Norte (conxectural) |
A cronoloxía da XII dinastía é a máis estable de calquera do período anterior ao Novo Reino. O canon de Turín (1290 a.C.) dálle 213 anos (1991-1778 a.C.). Manetón afirmou que estaba baseada en Tebas, pero a partir de rexistros contemporáneos está claro que o primeiro faraón mudou a súa capital a unha nova cidade chamada "Amenemhat-itj-tawy" ("Amenemhat o incautador das dúas terras "), máis simplemente chamado Iti-Taui. Non se atopou a localización de Iti-Taui, pero crese que está preto de Faium, probablemente preto dos cemiteros reais de El-Lisht. Os exiptólogos consideran que esta dinastía é o apoxeo do Reino Medio.
A orde dos seus gobernantes é coñecida mediante varias fontes, dúas listas atopadas en templos de Abidos e unha en Saqqara, así como o traballo de Manetón. Unha data rexistrada durante o reinado de Senusret III pódese correlacionar co ciclo sotíaco,[2] En consecuencia, moitos eventos durante esta dinastía poden ser asignados frecuentemente a un ano específico.
Amenemhat I e Senusret I
[editar | editar a fonte]Esta dinastía fundouna Amenemhat I, que quizais fora visir do último faraón da XI Dinastía, Mentuhotep IV. Os seus exércitos fixeron unha campaña cara ao sur ata a segunda catarata do río Nilo e cara ao sur de Canaán. Tamén restableceu relacións diplomáticas co estado cananeo de Biblos e con gobernantes helenos no mar Exeo. O seu fillo Senusret I seguiu os triunfos do seu pai cunha expedición ao sur á Terceira Catarata, pero os seguintes gobernantes contentáronse con vivir en paz ata o reinado de Senusret III.
Senusret III
[editar | editar a fonte]
Ao atopar que Nubia volvérase inestable baixo os anteriores gobernantes, Senusret enviou expedicións punitivas a esa terra, tamén enviou unha expedición ao Levante. Estas campañas militares deron nacemento a unha lenda dun poderoso guerreiro chamado Sesostris, unha historia contada por Manetón, Herodoto e Diodoro Sículo. Manetón afirmou que o mítico Sesostris non só someteu as terras como fixera Senusret I, senón que conquistou partes de Canaán e cruzou a Europa para anexionarse Tracia. Non obstante, non hai rexistros da época, nin en escritos exipcios nin noutros contemporáneos que validen estas afirmacións.
Amenemhat III
[editar | editar a fonte]
O sucesor de Senusret Amenemhat III reafirmou a política exterior do seu predecesor. Non obstante, despois de Amenemhat, as enerxías desta dinastía gastáronse en gran parte, e os crecentes problemas de goberno quedaron en mans da última gobernante da dinastía, a raíña Sobekneferu, para resolvelos. Amenemhat é lembrado polo templo mortuorio de Hawara que el construíu, coñecido por Heródoto, Diodoro e Estrabón como o "Labirinto". Ademais, baixo o seu reinado, o pantano explotouse por primeira vez.
Literatura exipcia antiga
[editar | editar a fonte]
Foi durante a duodécima dinastía que se refinou a antiga literatura exipcia. Quizais a obra máis coñecida deste período sexa a Historia de Sinuhé, da que se recuperaron varios centos de papiros. Durante esta dinastía tamén escribíronse varias obras Didácticas, como as Instrucións de Amenemhat e O conto do labrego elocuente.
Aos faraóns das dinastías XII a XVIII tamén atribueselles a preservación dalgúns dos papiros exipcios máis salientables:
- 1900 a.C. Papiro Prisse
- 1800 a.C. Papiro de Berlín
- 1800 a.C. Papiro de Moscova
- 1650 a.C. Papiro de Rhind
- 1600 a.C. Papiro de Edwin Smith
- 1550 a.C. Papiro Ebers
Cronoloxía da XII dinastía
[editar | editar a fonte]Cronoloxía estimada polos seguintes exiptólogos:
|
|
- Véxase tamén: Cronoloxía do Antigo Exipto.
Cronograma
[editar | editar a fonte]
Notas
[editar | editar a fonte]- Referencias
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: XII dinastía exipcia  |
Outros artigos
[editar | editar a fonte]| Dinastía precedente | Dinastía | Dinastía seguinte |
|---|---|---|
| Undécima Dinastía | Duodécima dinastía 1991 a.C.–1802 a.C. |
Décimo terceira Dinastía |
<
