Saltar ao contido

Tudela

Modelo:Xeografía políticaTudela
Tutera (eu)
Tudela (es) Editar o valor en Wikidata
Imaxe

Localización
Mapa
 42°03′55″N 1°36′24″O / 42.065277777778, -1.6066666666667
EstadoEspaña
Comunidade foralNavarra Editar o valor en Wikidata
Capital de
CapitalTudela Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación37.791 (2023) Editar o valor en Wikidata (175,2 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie215,7 km² Editar o valor en Wikidata
Bañado porRío Ebro Editar o valor en Wikidata
Altitude264 m Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Santo padrónSanta Ana Editar o valor en Wikidata
Organización política
• Alcalde Editar o valor en WikidataAlejandro Toquero Gil (2019–) Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Código postal31500 Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
Código INE31232 Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con

Páxina webtudela.com Editar o valor en Wikidata
BNE: XX140560

Tudela é un municipio e cidade situada no sur de Navarra, cabeceira da comarca coñecida como La Ribera, así como do partido xudicial e do meiriñado homónimos. É a segunda cidade de Navarra tras Pamplona, con 35.358 habitantes segundo o Padrón Municipal de habitantes de 2012.

Está situada a beiras do caudaloso e estacional río Ebro e na desembocadura do río Queiles que atravesa a cidade.

Dista 94,3 km de Pamplona, a capital da Comunidade Foral de Navarra. A 86 km de Zaragoza, a 99,5 km de Logroño e a 90,1 km de Soria. E está situada a 264 metros de altitude.

Toponimia

[editar | editar a fonte]

Algúns autores[quen?] dan por feito que o significado vén da palabra latina Tutela ("gardar"), xa que se atopa no último outeiro, ata Zaragoza, que esta xunto ao Ebro, e é un bo lugar para crear fortificacións. De feito, hainas desde a época da Idade de Bronce.

Os nomes cos que está rexistrada na documentación histórica dos anos 1119-1121, son Thudela, Totela, Tudela, Tudella, Tutela, Tutele, Tutella e Tutellam[1].

En éuscaro chámase Tutera. Hai outras tres Tudelas en España: Tudela de Duero, Tudela de Segre e a localidade de Tudela Veguín en Oviedo.

Xeografía

[editar | editar a fonte]
O Ebro ó seu paso por Tudela

Tudela está situada a beiras do río Ebro e na desembocadura do seu afluente o Queiles, que atravesa a cidade. Está situada a 264 metros de altitude. O concello de Tudela limita ao norte con Arguedas e Castejón; ó leste con Ejea de los Caballeros; ó sur con Cabanillas, Fontellas e Murchante; e ó oeste con Corella e Cintruénigo. Ademais de ser limítrofe cos citados concellos, Tudela limita coa zona deshabitada do "deserto" arxiloso das Bardenas.

Na ribeira do Ebro, á que pertence Tudela, afloran materiais de natureza continental cuxa idade atopar comprendida entre o Oligoceno e o Mioceno. A zona da Ribeira ocupa a metade sur da provincia. Situada na depresión do Ebro, ofrece extensas áreas chairas, principalmente terrazas do período cuaternario, cruzadas por pequenas lombas e serras; destas últimas, as principais son: Serra de Peralta, Montes de Cierzo e a Loma Negra.

Con clara influencia mediterránea, terras esteparias e clima seco. As únicas choivas que chegan á zona proveñen dos escasos temporais mediterráneos asociadas a vento do sueste (augas arriba do Ebro) e ás achegas de tormentas de verán. Os valores do coeficiente de variación interanual da precipitación son moi elevados. Temperatura media anual entre 13 e 14 °C, precipitacións duns 400 mm.; horas de sol despexado 2.500, con máis de 120 días despexados ao ano, debido á influencia do vento racheado do noroeste, o cerzo.

Praza dos Fueros, no centro da localidade
  • Azucarera
  • Centro
  • Barrio de la Música
  • Elola
  • Gardachales
  • Griseras
  • Instituto
  • Lourdes, tamén denominado El Barrio ou Casas Baratas
  • Queiles, ou La Albea
  • Velilla
  • Virgen de la Cabeza

Demografía

[editar | editar a fonte]
1897 1900 1920 1930 1950 1960 1970 1975
8.373 8.996 10.511 10.882 13.518 16.000 21.121 23.373
1981 1991 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008
24.953 26.461 26.857 27.188 27.819 30.355 31.659 32.802 33.910
Casco vello de Tudela e cidade nova ao fondo

Lugares de interese

[editar | editar a fonte]
Catedral de Tudela
Igrexa da Magdalena

Monumentos relixiosos

[editar | editar a fonte]
  • Catedral de Santa María de Tudela dos séculos XII - XIII, pero con engadidos ata case a época actual. Actualmente está remodelada e a reinauguración foi o 16 de xullo de 2006.
  • Igrexa da Magdalena, do s.XII, románica.
  • Igrexa de San Nicolás (portada do s. XII).
  • Igrexa de San Xurxo (s. XVII) (barroco).
  • Palacio Decanal (alberga o museo decanal).
  • Igrexa e convento dos Capuchinos.
  • Igrexa e convento das Capuchinas.
  • Igrexa e convento das Dominicas.
  • Igrexa da Compañía de María.
  • Igrexa de Santa María (Pza. Nueva) (s. XVI, remodelación nefasta na segunda metade do s.XX).

Monumentos civís

[editar | editar a fonte]

Construcións militares

[editar | editar a fonte]

Museos e edificios culturais

[editar | editar a fonte]
  • Museo Diocesano, situado no palacio decanal.
  • Museo de Arte Moderna Muñoz Sola.
  • Arquivos eclesiásticos de Tudela, con documentación eclesiástica desde o século XI ata a actualidade.
  • Centro Cultural Castel Ruiz, sede da Escola de Música, de Jotas e auditorio.
  • Centro Cultural Miguel Sánchez Montés, sede da Comparsa Perrinche e dos alabarderos de San Juan.
  • Teatro Gaztambide
  • Cine Moncayo, onde se celebran os festivais de Ópera Prima e sesións de cine infantil.

Cidades irmandadas

[editar | editar a fonte]
  1. Jimeno Jurío, José María (2004). Diccionario histórico de los municipios de Navarra. Pamplona: Pamiela. ISBN 84-7681-396-1.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]