Simposio

Unha muller toca un aulos para entreter os homes dun simposio (arte ático, c. 420 a. C.)

Na Grecia antiga, o simposio (grego: συμπόσιον symposion, de συμπίνειν sympinein, "beber xuntos") era unha festa na que se bebía. Entre as obras literarias que describen ou teñen lugar nun simposio inclúense dous diálogos socráticos, o Simposio de Platón e o Simposio, de Xenofonte así como algúns poemas gregos como as elexías de Teognis de Megara. Os simposios figuran en pinturas gregas e etruscas que mostran escenas similares.

O equivalente na sociedade romana é o convivium latino.

Posteriorente a palabra pasou a designar unha reunión na que se conversa e analiza un tema ou un aspecto concreto dalgunha disciplina.

Escenario e ocasión social

O Simposio de Platón, pintura de Anselm Feuerbach

Escena dun banquete dun Templo de Atenas (relevo do século VI a. C.)

O simposio grego era unha institución clave na sociedade helénica. Era un foro para que os homes de familias respectadas debatesen, conspirasen, alardeasen ou sinxelamente se deleitasen con outros. Frecuentemente realizábanse para celebrar a presentación dos mozos na sociedade aristocrática. Os simposios tamén facíanos os aristócratas para celebrar outras ocasións especiais, como vitorias en concursos atléticos e poéticos. Eran unha fonte de orgullo para eles.

Os simposios normalmente facíanse no andrōn (ἀνδρών), o cuarto dos homes da casa. Os participantes, ou "simposiastas", apoiábanse en sofás con coxíns colocados contra as tres paredes do cuarto que non tiñan a porta. Debido ás limitacións espaciais os sofás serían entre sete e nove, limitando o número total de participantes a entre catorce e vinte e sete (Oswyn Murray describe entre sete e quince sofás e considera entre catorce e trinta os participantes a "cantidade estándar dun grupo de bebedores"). Se un mozo participaba, non se reclinaba, senón que sentaba. Con todo, nos simposios macedonios o foco non era só beber senón cazar, e os mozos só estaban autorizados a reclinarse cando mataran o seu primeiro salvaxe boar.

Pietro Testa (1611–1650): Alcibiades bébedo Interrupe o Simposio (1648).

Servíase comida e viño. Ofrecíanse entretementos e dependendo da ocasión había cancións, mozos ou mozas frautistas, escravos que realizaban diversos actos e diversión contratada.

Os simposios a miúdo realizábanse para ocasións específicas. O simposio máis famoso de todos, descrito no diálogo de Platón do mesmo nome (e de forma bastante diferente en Xenophonte) foi relizado polo poeta Agatón en ocasión da súa primeira vitoria no concurso de teatro das Dionisisas de 416 a. C. Segundo o relato de Platón, a celebración foi eclipsada pola entrada inesperada do borracho da cidade, o mozo Alcibiades, que caeu bébedo e case en coiros, pois acababa de vir doutro simposio.

Os homes á parte do simposio falarían de multitude de temas, desde filosofía até de amor e as diferenzas entre xéneros.

Bebida

Un escravo atende un simposiasta que vomita

Un simposio estaba supervisado por un "simposiarca" que decidía can forte sería o viño da noite, dependendo de se prevíanse discusións serias ou só indulxencias sensuais. Os gregos e romanos adoitaban servir o seu viño mesturado con auga e beber viño puro considerábase un costume dos pobos incivilizados. Con todo, había diferenzas importantes entre os simposios romanos e gregos. Nun simposio romano servíase viño antes, con e despois da comida, e permitíase que as mulleres participasen. Nun simposio grego, o viño era só bebido após a cea, e as mulleres non podían asisitir. O viño sacábase dunha krátera, unha gran xerra cargada por dous homes, e servíase en vasos (oenochoe). Observábanse certas formalidades, entre as cales a máis importante eran as libacións, a vertedura dunha cantidade pequena de viño en honor das deidades ou dos mortos.

Nun fragmento da súa obra de c. 375 a. C., Semele ou Dionysus, Eubulo fai deus do viño Dioniso describir a forma de beber adecuado ou inadecuada:

Para homes sensatos preparo só tres kráteras: unha para a saúde (a cal beben primeiro), a segunda para o amor e o pracer, e a terceira para o sono. Despois de que a terceira sécase, os homes sabios van a casa. A cuarta krátera xa non é miñ, pertence ao mal comportamento; a quinto é para gritar; o sexto é para a gosaría e os insultos; a sétima é para as liortas; a oitava é para romper os mobles; a novena é para deprimirse; a décima é para enloquecer e perder a conciencia.

Para manter a virtude grega da moderación, o simposiarca tería que evitar que as festas se lle fosen das mans, pero a arte e literatura gregas a miúdo indican que a miúdo o límite da terceira krátera non era observado.

Olaría

Os simposios son a miúdo presentado na olaría de ático e Richard Neer sostiña que a principal función da olaría de ático era ser usada nos simposios.

Diversións

Xogador de kattabos lanzando borras de viño (figura ática de 510 a. C.)

A poesía e a música eran centrais nos praceres do simposio. A pesar de que mulleres libres de status non asistían aos simposios, prostitutas de clase alta (hetairas) e artistas eran contratados para actuar, relacionarse e conversar cos hóspedes. Entre os instrmentos que as mulleres podían tocar estaban os aulos, unha frauta grega ás veces comparada cun óboe. Cando tanguíanse instrumentos de corda, o barbiton era o tradicional. Escravos e mozos tamén proporcionaban servizo e diversión.

Os hóspedes tamén participaban activamente en diversións competitivas. Un xogo ás veces xogado nos simposios era o kottabos, no que xogadores xuntaban a borra do seu viño nun kylix, un recipiente sellante a un prato, e lanzábaas a un obxectivo. Outra característica dos simposios eran os skolia, cancións de bébedos patrióticas ou obscenas, cantada nunha competencia na que un simposiasta recitaba a primeira parte dunha canción e outro esperaba para improvisar o final. Os simposiastas tamén podían competir en concursos retóricos, polo cal a palabra "simposio" chegou a significar calquera acontecemento onde se fan múltiples discursos.

Festas etruscas e romanas

Escena dun banquete estrusco da Tumba dos Leopardos.

A arte etrusca mostra escenas de banquetes que recordan aspectos dos simposios gregos; con todo, unha diferenza importante é que as mulleres de status participaban máis plenamente nestes como noutros ámbitos da sociedade etrusca. Como con moitos outros costumes gregos, o encadramento estético do simposio foi adoptado polos romanos baixo o nome de comissatio. Estas festas tamén implicaban beber enormes cantidades de viño, e a supervisión dun mestre de cerimonias nomeado para a ocasión de entre os hóspedes. Outra versión romana do simposio era o convivium.