Ecbatana
| ||||
| Localización | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Estado | Irán | |||
| Provincias | Hamadã (pt)  | |||
| Condado (pt) | Hamadan County (en) | |||
| District of Iran (en) | Central District (en) | |||
| Cidade (pt) | Hamadán  | |||
| Capital de | ||||
Patrimonio da Humanidade  | ||||
| Tipo | Patrimonio cultural → Asia-Oceanía insular | |||
| Data | 2024 (?ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (i), (ii), (iii) e (iv) | |||
| Identificador | 1716 | |||
| Candidato a Patrimonio da Humanidade | ||||
| Data | 5 de febreiro de 2008 | |||
| Data de remate | xullo de 2024 | |||
| Identificador | 5272 | |||
| Patrimonio Nacional de Irán | ||||
| Identificador | 28 | |||
Ecbatana (ou Echbatana) foi a capital do imperio dos medos, capital de verán dos persas aqueménidas, e sede da satrapía de Media durante os períodos aqueménida, parto e sasánida. Está situada nos montes Zagros, e preto dos montes Mosaalla, Tell Hagmatana e sang-e-sar e do río Alushjerd.
Etimoloxía
[editar | editar a fonte]Ecbatana pode ser a Amadana mencionada nos anais do emperador asirio Teglath-Phalasar I (-1116-1077) e son os gregos quen lle dan o nome de Ecbatana. Este nome aparece como Agbatana en Esquilo e Agamtanu en Nabódines. Nunha inscrición de Darío I en Behistun, o nome da vila aparece como Hamgmatana, en persa antigo, Ag-ma-da-na en elamita e A-ga-ma-ta-nu en acadio. Habitualmente, interprétase que este nome designa un lugar de reunión: parece que, mesmo antes da formación do estado medo, se celebraban asembleas populares. Heródoto alude a este tipo de reunións sen precisar o lugar.
As fontes asirias non mencionan Hagmatana. Porén, hai unha vila chamada Sagbita, ou Sagbat, que si aparece con frecuencia, o que, no parecer dalgúns especialistas, suxire que Sagbita foi unha forma primitiva da Ecbatana / Hagmatana mencionada nas fontes gregas e aqueménidas. A Sagbita das fontes asirias estaría situada perto das vilas de Kishesim (Kar-Nergal) e Harhar (Kar-Sharrukin). Aparece igualmente mencionada nos Libro de Esdras, Libro de Xudit e Libro de Tobías da Biblia. Existen sete vilas de nome Ecbatana, delas catro están en Persia, o que suxire que este nome designa simplemente unha capital ou vila real. Non hai que confundir a Ecbatana / Hamadán de Irán coa Ecbatana / Hamath de Siria, onde, segundo Heródoto, morreu Cambises II.
Historia
[editar | editar a fonte]Antigamente chamábase Hamgmatana (elamita Agmadana, acadio Agamatanu) que querería dicir "lugar de reunión" (o elamita "terra de medos" sería Halmatana). Os gregos chamárona Ekbatana ou Agbatana e os romanos Ecbatana. Na Biblia menciónase co nome arameo Ahameta. En armenio era Ahamatan ou Hamatan e tamén Ekbatan.
Segundo Heródoto, Ecbatana foi capital dos medos desde aproximadamente o 750 a.C.. Deioces foi escollido rei nesta cidade. A cidade foi capturada por Ciro II, que derrotou a Astiaxes sobre o 549 a.C. e levouse os tesouros a Anshan. A cidade foi declarada capital de verán da dinastía e tiña probabelmente o arquivo real. Plinio o Vello di que a cidade era gobernada polos magi (magos = sacerdotes). Darío I fíxose forte en Ecbatana durante a revolta do pretendente medo Fravartes ou Fraortes e, cando foi capturado, foi levado á cidade e foi mutilado e executado (521 a.C.). Artaxerxes II erixiu unha estatua de Anahita ou Anauhed na cidade, pero tamén noutras grandes cidades do imperio. O palacio real é descrito por Polibio.
Alexandre o Grande entrou en Persia o 331 a.C. e visitou Ecbatana por dúas veces: a primeira o 330 a.C. cando marchou desde Persépole en persecución de Darío III ata Ecbatana, onde capturou o tesouro real; o seu lugartenente Parmenio quedou na cidade para supervisar as comunicacións, pero foi pronto asasinado por orde de Alexandre; o tesouro ficou na cidade. A segunda vez foi o 334 a.C. e naquela ocasión morreu nela o seu íntimo amigo Hefestión. As murallas da cidadela serían demolidas (a cidade non tiña murallas exteriores).
No 328 a.C. Alexandre substituíu a Oxidates, sátrapa de Media, por Atropates, xeneral e probabelmente gobernador tamén de Media. O 320 a.C. na reunión de Triparadiso, Ecbatana e a Media do sur foron doadas ao xeneral Peitón. Un tempo despois Peitón foi executado por Antígono e substituído por Orontobates, que era iraniano (sobre 316 a.C.) pero talvez a sede da satrapía se trasladara a Asadabad, ao oeste do Halvand (Alvand).
No 305 a.C. a cidade foi dominada por Seleuco I Nicátor que a conservou despois do 301 a.C.. Antíoco IV Epifanio (175-164 a.C.) cambioulle o nome a Epifania. Sobre esta época foi nomeado sátrapa Timarco de Mileto, quen se rebelou contra Demetrio I (161-150 a.C.) e emitiu moeda na cidade. Tamén Demetrio I e Alexandre Balas (150-148 a.C.) emitiron moeda nela.
O 149 ou 148 a.C. era sátrapa o grego Cleomenes. Despois desta data, entre 147 e 140 a.C. os partos ocuparon a rexión. Os partos mantiveron Ecbatana como capital de verán. O 130 a.C. a contraofensiva de Antíoco VII parouse en Ecbatana. Desde o 87 a.C. a rexión quedou aberta á influencia de Armenia, a cal durou ata o 69 a.C..
O 226 foi ocupada polos sasánidas xunto con toda a Media e a Atropatene. Parece que foi utilizada como capital de verán, pero faltan as evidencies.
O 642 foi ocupada polos musulmáns e desde entón recibe o nome de Hamadán.
