Saltar ao contido

Comisario político

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Un Comisario político, ou politruk, é unha persoa nomeada polo goberno para supervisar o comportamento dunha unidade militar.

Precedentes

[editar | editar a fonte]

En setembro de 1790 a Asemblea Constituínte, en plena Revolución Francesa, envía delegados[1] para controlar o exército francés, xa que os seus oficiais foran educados pola monarquía e dubidábase da súa lealdade.

Estes representantes do goberno son os primeiros comisarios políticos, cunhas funcións non só de control á oficialidade senón tamén as mesmas que o antigo cargo de intendente do exército no Antigo Réxime, xa que tiña ao seu cargo a vixilancia dos aprovisionamentos, exame das reclamacións de membros do exército, verificación de contas e supervisión dos medios necesarios para asegurar a seguridade do Estado[2]. Estes comisarios tiñan amplos poderes e podían mandar e mesmo deter oficiais de rango superior en caso de sospeita de seren absolutistas.

A Asemblea lexislativa (1791-1792) precisa nun decreto do 11 de agosto de 1792 os poderes dos comisarios ao tempo que os bautiza como "Comisarios da Asemblea Nacional". Nese mesmo ano Prusia invade Francia e o goberno envía comisarios para subir o ánimo das tropas defensoras, conseguindo deter en Valmy a invasión dos absolutistas.

O 9 de abril de 1793 a Convención decide a permanencia de tres representantes "do pobo" no Exército.

Comisarios políticos en Rusia

[editar | editar a fonte]

Foi instituído polo Goberno Provisional en 1917. Despois da Revolución de Outubro, o comisario político foi adoptado polo Exército Vermello, onde permaneceu (con interrupcións) ata 1942. Un comisario era exactamente un oficial político cuxa posición era equivalente á do comandante dunha unidade militar, e co poder de revogar as ordes do mesmo.

O grao de comisario militar foi introducido en todas as unidades, da compañía[3] á división (ou equivalente), incluíndo a Mariña. Asignábanse o comandante e dous traballadores políticos. Para unidades maiores estableceuse o "Militar Revolucionario Soviético" (SVR), que chegou a ter, polo menos, tres membros. Estes traballadores eran chamados "membros RVS" no canto de comisarios políticos.

Comezando en 1925, a institución dos comisarios políticos foi desaparecendo gradualmente, sendo substituídos polos "edinonachalie" (единоначалие). En 1924, o SVR foron renomeados consellos militares e, finalmente, en 1934, o comisario foi abolido.

O 10 de maio de 1937, durante a Gran Purga de Stalin, restaurouse a institución dos comisarios militares, mais en agosto de 1940, a institución foi abolida novo. Os consellos militares continuaron funcionando durante os primeiros días da guerra e alén. En xullo de 1941, tras as derrotas que o Exército Vermello estaba sufrindo durante ese período, no inicio da Gran Guerra Patriótica, os comisarios políticos apareceron de novo como unha medida desesperada, sendo abolidos en 1943, entre outras cousas porque o exército alemán tiña a orde de executalos no momento sen consideralos prisioneiros de guerra.

Comisarios políticos na Guerra Civil Española

[editar | editar a fonte]

Os antecedentes dos comisarios políticos españois foron os comités[4] da Fronte Popular nas milicias de partido, sindicato, nacionalidade etc; a persoa responsable de representar este comité ante o mando militar recibiu o nome de comisario político, que apareceron nas unidades de milicias máis influenciadas polo PCE, PSOE e JSU, a presenza de comisarios xa era evidente,[5] polo que o goberno de Largo Caballero os institucionaliza en outubro de 1936, creando un Comisario Xeral de Guerra. A estrutura do comisariado español consistía nun Comisario xeral e catro subcomisarios,[6] cada un destes representaba un dos partidos políticos da Fronte Popular así como centrais sindicais.[7] Debido a que a Brigada Mixta era a unidade básica do Exército republicano e polo tanto existían comisarios de Brigada, Batallón e Compañía. O 6 de xaneiro de 1937 o goberno de Largo Caballero promulga unha orde sobre os distintivos dos comisarios políticos mentres existía un debate en todo o territorio real á hora de superar as ideas anarquistas contrarias á uniformación, xerarquía e disciplina entre as milicias, que rexeitaban fusionarse nun exército. Os distintivos dos comisarios políticos eran distintivos en forma de estrela de cinco puntas nunha circunferencia en vermello e uns galóns rectangulares para amosar a súa xerarquía dentro do comisariado; nos primeiros meses da súa existencia oficial foron uniformados cun uniforme marrón, pero debido a que debían ser exemplo para os demais e eran un albo fácil pasaron a adoptar a cor caqui igual có resto do exército republicano.

O nome oficial do Comisariado era de Comisario de Guerra, e o comisario político era o comisario delegado, ao igual que os militares eran dependentes do Ministerio de Guerra. Os comisarios políticos nas Brigadas Internacionais tiñan a mesma organización có exército republicano e os seus comisarios políticos eran comisarios propios e elixidos polos brigadistas, sendo o seu Comisario xeneral Luigi Longo durante toda a guerra.

O primeiro Comisario xeneral foi Julio Álvarez del Vayo do PSOE, desde setembro de 1936 ata novembro de 1937, cando dimitiu por incompatibilidade coa administración de Indalecio Prieto. O segundo Comisario xeneral foi Bibiano Fernández Osorio y Tafall desde abril de 1938 ata o final da guerra. As funcións dos comisarios políticos eran exercer un control político social sobre as forzas armadas e lograr unha coordinación entre os mandos militares e as masas combatentes, xa que moitas milicias e voluntarios non desexaban ter unha disciplina por motivos ideolóxicos. Ao mesmo tempo debían manter a moral alta entre as tropas, así como conciencialos para unha mellor mobilización, polo que estiveron moi implicados na alfabetización dos soldados e do tempo de lecer, con producións teatrais e sesións de cine grazas á axuda da intelectualidade, incluso coa redacción dun Boletín diario de noticias, converténdose o comisario político nunha autoridade política e moral dentro da unidade cun papel semellante aos curas dentro do exército de Franco.

O Comisariado xeneral de Guerra creou o Boletín do Subcomisariado de Guerra en outubro de 1936, ao tempo que promocionaba outras publicacións dentro do exército, a partir do número cinco do Boletín este pasa a chamarse El Comisario, converténdose nun xornal diario en gran formato de catro páxinas, que durou ata decembro de 1937. Logo o Comisariado Xeneral da Guerra tirou un xornal central titulado Vanguardia publicado no conxunto do Exército. Nos primeiros oito meses o Comisariado xeneral tamén publicou 37 folletos, cento de manifestos, 12 500 carteis e millón e medio de follas voadoras para difundilas entre as filas inimigas. Tamén se filmaron varias curtametraxes por parte do Comisariado, todos sobre episodios da campaña militar.

En 1937 en Valencia organizáronse cursos semanais de formación política e técnico-militares para os comisarios como unha sorte de Escola central de comisarios, dirixida por José Laín Entralgo.

Trala derrota na Guerra civil o cargo de comisario político mantívose na organización comunista de guerrilleiros antifranquistas, como enlaces entre as guerrillas e o mando xeral do PCE no exilio.

Distintivos de comisarios políticos na Guerra civil española

[editar | editar a fonte]

España

(1936-1939)

Comisario Xeneral Subcomisario e

Secretario Xeneral

Comisario Inspector Comisario de Brigada Comisario de Batallón Comisario de Compañía Delegado Político

de Compañía

Comisarios políticos nos exército de países socialistas

[editar | editar a fonte]

O posto de comisario político segue a existir nos exércitos da China (onde se trata de funcionarios do PCCh con funcións administrativas que son enviados ao exército só para ter certa experiencia no exército), Corea do Norte,Laos, Vietnam e Cuba.

  1. "Os comisarios nos exércitos baixo o Directorio" Godechot, Jacques, Presses Universitaires de France 1941
  2. "Les sans culottes" Soboul, Albert. Editions du Seuil, París 1968
  3. "Chapaiev y su comisario ponomarov" Rol Tanguy, H. París 1971
  4. "Les commissaires politiques d lármee de la republique espagnole" Luc R., París 1939
  5. "Il V reggimento" Vidali, Vittorio. ed La Pietra Milano 1976
  6. Álvarez, Santiago (1989). Los comisarios políticos en el ejército popular de la República. Ediciós do Castro. 
  7. "Los comisarios políticos en la guerra civil española" Nesterenko, Ediciones Progreso, Moscú