Shaka
Shaka, nado ao redor de 1787 e finado en 1828, foi un xefe zulú, que transformou un pequeno clan nunha nación que abranguía o territorio entre os ríos Phongolo e Mzimkhulu.
  | |
| Nome orixinal | (zu) Shaka kaSenzangakhona |
|---|---|
| Biografía | |
| Nacemento | c. xullo de 1787 Mtetwa (pt)  |
| Morte | 22 de setembro de 1828 ↔ 24 de setembro de 1828 (41 anos) KwaDukuza (Reino Zulu) |
| Causa da morte | homicidio |
| Lugar de sepultura | Nonya (en) |
| Rei Reino Zulu (pt) | |
| 1816 – 1828 | |
| Actividade | |
| Ocupación | monarca |
| Familia | |
| Cónxuxe | sen valor |
| Pais | Senzangakhona kaJama e Nandi |
| Irmáns | Mpande kaSenzangakhona Dingane kaSenzangakhona Umhlangana kaSenzangakhona |
| Descrito pola fonte | Dictionary of African Biography,  Africa: An Encyclopedic Reference (en) , (vol:2) |
  | |
Traxectoria
editarFoi o primeiro, aínda que ilexítimo, fillo do xefe zulú Senzangakona e Nandi, filla do anterior xefe dos langeni. Desposuído polo seu pai, pasou seis anos no kraal do pai. Despois de que se lles permitise matar unha ovella, el e a súa nai volveron cos langeni e ao non seren benvidos foron en 1802 co seu tío ao clan emDletsheni dirixido directamente polo poderoso e o ancián rei Jobe de Mthethwa, do que tamén dependían os zulús, ao que sucedeu o seu fillo Dingiswayo, e foi xa no seu reinado cando se incorporou ao rexemento iziCwe aos 23 anos. Serviu como guerreiro durante seis anos, distinguíndose pola súa coraxe e chegando a xeneral. Exiliado por unha tentativa fracasada de suplantar a seu pai, volveu con novas ideas sobre a organización militar, en particular o rexemento (impi) e a cadea de mando.
Á morte de Senzangakona, Digiswayo axudou a Shaka a derrotar o seu irmán e asumir o liderado en 1816. Shaka instituíu un sistema militar semellante ao de Dingiswayo. Substituíu a azagaia longa (asegai) por outra máis curta cunha folla máis larga (iklwa) e introduciu un escudo, máis curto, feito de pel de vaca, suprimiu as sandalias e instaurou unha férrea disciplina e un cambio nas tácticas militares, dividiu os rexementos (impi) en catro grupos que durante a batalla formaban o contorno dunha cabeza de boi, o primeiro grupo enfrontábase directamente co inimigo, os grupos segundo e terceiro rodeábao nun movemento circular, o que evitaba a fuxida do exército inimigo, e o cuarto formaba a reserva. Todos os rexementos tiñan ao seu servizo un grupo de aprovisionamento formado por rapaces que aínda non estaban en idade militar.
Ao primeiro atacou pequenas bandas e clans, con fáciles vitorias, dando aos superviventes a posibilidade de se unir ás súas forzas, co que se convertían en zulús e tamén atacou os langenis, dos que non esquecía o trato que lle deran na infancia.
En 1817 traizoou a Digiswayo ao se aliar con Zwide, rei do clan Ndwandwe. Logo da vitoria de Zwide, Shaka enfrontouse con el, venceu na batalla de Gqokli Hill, a pesar de estar en inferioridade numérica. En 1820 na batalla do río Mhlatuze atacou a Zwide mentres cruzaba o río, vencéndoo e dirixíndose á capital dos Ndwandwe, matando a Zwide e provocando a fuga de moitos Ndwandwe cara ao norte. Sen ningunha forza que se lle puidese enfrontar Shaka seguiu conquistando novos territorios nunha política de terra queimada, destruíndo centos de aldeas e asasinando aos seus habitantes, o que provocou o desprazamento de milleiros de refuxiados e que rexións enteiras quedasen desertas, no que se coñece como o Mfecane
Dingane, o seu medio irmán, matouno logo da morte da súa nai, que levou a Shaka a matanzas entre o seu propio pobo.