Falconiformes

Falconiformes Rango fósil: 55 Ma-0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Inicios do Eoceno – Holoceno
Falcón peregrino
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Chordata Clase: Aves Orde: Falconiformes Sharpe, 1874
Familias
Cathartidae Pandionidae Accipitridae Sagittariidae Falconidae
Sinonimia
Accipitriformes

Os Falconiformes son unha orde de aves neognatas que tradicionalmente agrupaba 309 especies de aves de presa coñecidas como rapaces diúrnas. Porén, estudos xenéticos fixeron que actualmente só inclúa a familia Falconidae (antes incluía as familias Accipitridae, Pandionidae, Sagittariidae e Cathartidae, que agora están clasificadas na orde Accipitriformes). As rapaces nocturnas inclúense noutra orde, os Strigiformes xa que se supón que as semellanzas entre rapaces diúrnas e nocturnas é consecuencia de converxencia evolutiva e non de que ambas as dúas compartan un antergo común. Coñécense fósiles do Eoceno Medio. Habitan practicamente en todo o mundo agás na Antártida e na Polinesia oriental.

Quebraósos planeando

Falcón peregrino devorando unha presa

Taxonomía

As rapaces diúrnas clasifícanse tradicionalmente en cinco familias nunha única orde, Falconiformes:

• Familia Cathartidae
• Familia Pandionidae
• Familia Accipitridae
• Familia Sagittariidae
• Familia Falconidae

No entanto, a taxonomía das rapaces é difícil e existen varias clasificacións. Algunhas non admiten a orde Falconiformes e as familia mencionadas inclúense na orde Ciconiiformes.

Outras clasificacións dividen a orde en dúas; a familia Falconidae fica na orde Falconiformes, e o resto (Accipitridae, Cathartidae, Pandionidae e Sagittariidae) sitúanse na orde Accipitriformes.

A American Ornithologist's Union deixa Falconidae e Accipitridae en Falconiformes, mais coloca os voitres do Novo Mundo (familia Cathartidae) coas cegoñas na orde Ciconiiformes.

Velaquí un cladograma das relacións entre as Telluraves baseado en Braun & Kimball (2021), onde se ve a posición de Accipitriformes e Falconiformes, cos Falconiformes máis preto dos papagaios e paseriformes:

Telluraves

Accipitrimorphae   Cathartiformes (voitres do novo mundo)     Accipitriformes (gabiáns e parentes)       Strigiformes (bufos)   Coraciimorphae   Coliiformes   Cavitaves   Leptosomiformes       Trogoniformes (trogons e quetzais)   Picocoraciae   Bucerotiformes   Picodynastornithes   Coraciiformes (picapeixes e parentes)     Piciformes (petos e parentes)             Australaves   Cariamiformes   Eufalconimorphae   Falconiformes (falcóns)   Psittacopasserae   Psittaciformes (papagaios)     Passeriformes

Características

As aves falconiformes teñen un corpo forte e compacto, membros robustos e testa voluminosa, máis ou menos redondeada, cun peteiro forte e curtante en forma de garfio; na base do mesmo e rodeando as aberturas nasais, existe un engrosamento carnoso característico, chamado cera polo seu aspecto, que adoita ser da mesma cor cás patas. Nos falcóns o peteiro presenta un dente característico na mandíbula superior que se corresponde cunha entalladura na inferior. As patas son relativamente curtas (agás no serpentario, polo seu modo de vida) e posúen poutas especializadas para agarrar con forza ás súas presas; os dedos son longos e fortes e están armados de unllas agudas e sólidas. Os voitres que, dado que se alimentan de cadáveres, teñen as unllas romas e carecen de forza e habilidade prénsil.

A plumaxe é recia, compacta e elástia; as cobertoiras, en xeral pouco abondosas, posúen abondosos guechos de penuxe na base; posúen as 10 rémixes primarias e 13 ó 16 secundarias, e xeralmente 12 ó 14 timoneiras, número que se mantén moi constante. En moitas especies as plumas cobren o tarso e mesmo os dedos. O colorido é pouco rechamante, críptico, con predominio dos grises, ocres e azulados, formando barreados que disimulan á ave tanto cando voa como cando está pousada á espreita. A muda acontece xeralmente unha vez ao ano; é un fenómeno de vital importancia para as aves de presa xa que a súa capacidade de voo e a súa supervivencia depende do estado da súa plumaxe. As aves falconiformes posúen unha extraordinaria agudeza visual; un falcón sacre é quen de ver unha avetarda en movemento a 10 quilómetros de distancia. A retina ten dúas fóveas, unha central e outra lateral, dotando ao ollo dunha sensibilidade superior á dos mamíferos.

A estrutura das ás depende do sistema de voo e de caza; así, as especies que o fan na espesura teñen ás curtas, anchas e redondeadas, para poder mudar axiña de sentido; os cazadores de espazos abertos, como os falcóns, impúlsanse con ás estreitas e puntiagudas; as rapaces planadoras, como as aguias e os voitres teñen ás anchas, longas e rectangulares con rémixes separadas nas súas puntas, coma nos dedos dunha man.

Historia natural

As falconiformes son aves característicamente carnívoras e adoitan cazar de día ou no crepúsculo, ou ben alimentarse de prea, coma os voitres. Os falcóns matan ás súas presas dun peteirazo, esnaquizándolles as vértebras cervicais, mentres que o resto adoitan matalas por estrangulación, empregando para iso as súas fortes poutas e non empregan o peteiro ata que a vítima deixa de moverse. Son aves pouco gregarias que, en xeral, non adoitan formar bandadas.

Case todas as especies aniñan durante os primeiros meses da primavera; a monogamia adoita ser o máis corrente, colaborando ambos os dous sexos na construción do niño; os falcóns, no entanto, realizan a posta sobre a rocha ou a terra espida, sen ningún tipo de preparación previa. O apareamento vai precedido de paradas nupciais aéreas nas que os machos emiten penetrantes berros e escorrentan do seu territorio a calquera competidor. As especies máis pequenas poñen catro ou cinco ovos, e as de maior tamaño só un ou dous. Os pitos nacen moi pouco desenvolvidos e cubertos dun denso penuxe branco ou agrisado; medran axiña e comezan cedo a emplumar. O macho adoita cazar e achega alimentos á súa compañeira e fillos; esta esnaquiza as presas e repárteas entre os pitos. Tras abandonar o niño os mozos son alimentados e protexidos polos seus pais durante algún tempo, que tamén os adestran para a caza.