Jump to content

Bolgach

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Teimpléad:WD Bosca Sonraí GalarBolgach
cuir in eagar
Cineálgalar víreasach tógálach, galar craicinn, galar tógálach Poxviridae, galar díothaithe, galar agus cúis bháis Cuir in eagar ar Wikidata
Speisialtacht leighisgalair thógálacha Cuir in eagar ar Wikidata
Cóireáil chliniciúil
Comharthaítuirse, gríos, tinneas cinn, pian sa bholg, urlacan, spuaic, goirín, fiabhras agus colm Cuir in eagar ar Wikidata
Scrúduithescrúdú fisiciúil, leictreonmhicreascóp agus passive hemagglutination test (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
 Cógais
metisazone (en) Aistrigh agus tecovirimat (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Pataigineas
Suíomhcrios an chraicinn Cuir in eagar ar Wikidata
Cúis ghéiniteachDNAAF10, ZNF827, MNAT1, MAMLD1, TIMELESS, KCND3, COL4A4, RAB14, PHEX, LTBP1, UBE2D2, LPP, PTCHD1, DIP2C, ATP8A1, SGK1, DAPK1, DYNC1I1, DNAH3, DAB1, BCO2, ARHGAP10, GFRA3, PRR16, COL1A2, MTHFD2L, SLC15A1, COL28A1, RAB6B, DCHS2, XKR4, RFT1, CNTN5, GRIN2B, DAGLA, BCAS3, CAMKMT, SLC4A5, SLC6A20, MEX3C, PDE4D, BLK, MKX, ZHX2, SPIRE1, GREM2, CSMD1, RUNX1, RASAL2, IL5RA, PRKCQ, CYP2C8, UNC13C, CACNA2D3, RAB10 agus BCR Cuir in eagar ar Wikidata
Buaileann séduine Cuir in eagar ar Wikidata
CúisVariola virus Cuir in eagar ar Wikidata
Aicmiú
ICD-10B03 Cuir in eagar ar Wikidata
ICD-9050050 Cuir in eagar ar Wikidata
CIAPA76 Cuir in eagar ar Wikidata
Acmhainní seachtracha
DiseasesDB12219 Cuir in eagar ar Wikidata
MedlinePlus001356 Cuir in eagar ar Wikidata
eMedicine830328 agus 237229 Cuir in eagar ar Wikidata
Patient UKSmallpox Cuir in eagar ar Wikidata
MeSHD012899 Cuir in eagar ar Wikidata
UMLS CUIC0037354 Cuir in eagar ar Wikidata
DOIDDOID:8736 Cuir in eagar ar Wikidata

Breoiteacht mharfach ba ea an Bholgach, nó an Bolgach Dé, agus Variola vera sa Laidin.

Víreas an-mhór ba ea é, i bhfad níos mó ná na víris is cúis leis an bhfliú nó an polaimiailíteas.

Má fuair duine an bholgach, níorbh fada go mbeadh fios aige nó aici faoi. I measc na gcéad  gcomharthaí den bholgach ná fiabhras, tuirse, tinneas cinn agus pian droma. Tar éis trí lá de bhreoiteacht, bhí gríos dearg le feiceáil ar an gcraiceann. D’éirigh na spotaí crua, d’ardaídís suas agus líonaidís le sileadh agus tháinig gearb orthu. D’fhéadadh na gearba san thú a fhágáil caoch.

Chuireadh an bholgach scanradh ar na mílte nuair a tharlaíodh sí. D 'fhaigheadh trian ar a laghad de na hainniseoirí a thógadh í bás taobh istigh de mhí, leanaí a bhformhór. Iad siúd a thiocfadh slán, bhíodh a gcraiceann clúdaithe le coilm.

Galar ársa ba ea an bholgach a mharaigh níos mó daoine thar na céadta ná aon ghalar tógálach eile, meastar. 500 milliún duine a fuair bás den bholgach sa 20ú haois amháin.

Chomh déanach le 1947 nuair a fuair duine amháin bás den bholgach i Nua-Eabhrac, tugadh an vacsaín do 6 mhilliún duine.

Níl cur síos ar éinne a tholg í ó na 1970idí. D'fhógair an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte ar 9 Nollaig 1979 go raibh an bholgach díothaithe. Anois ní luaitear í i gcuid de na téacsleabhair leighis, fiú.

Tá stór de sna Stáit Aontaithe, agus bhí plean ag an rialtas ansin an stór a dhíothú. Ach ar deireadh chinn siad gan é a dhéanamh.

Níl aon vacsaín úr fhónta sa tír sin ná aon tír eile, agus dá dtarlódh éigeandáil níorbh fhéidir an pobal a vacsaíniú.

Is cinnte go bhfuil an víreas fós beo i dtíortha ar fud an domhain, i saotharlanna is amuigh sa nádúr. D'fhéadfaí í a scaipeadh am éigin i gcogaíocht bhitheolaíochsceimhlitheoireacht. Seans go bhfuil díonacht an phobail ar an mbolgach laghdaithe go mór le glúin nó dhó freisin.

  1. Hussey, Matt (2011). "Bolgach". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 83.