Béalgrád

Béalgrád
Београд (sr-cyrl) Beograd (sr-latn)
Bratach Armas
Suíomh
44° 49′ 04″ N, 20° 27′ 25″ E
Stát ceannasach	an tSeirbia
District of Serbia (en)	City of Belgrade (en)
Príomhchathair de	an tSeirbia City of Belgrade (en) Serbian Despotate (en) Republic of Serbia (en) Poblacht Chónaidhme na hIúgslaive Democratic Federal Yugoslavia (en) Socialist Republic of Serbia (en) Ríocht na hIúgsláive an Iúgslaiv Ríocht na Seirbia an tSeirbia agus Montainéagró Poblacht Shóisialach Chónaidhme na hIúgsláive Ríocht na Seirbiach, na gCrótach, agus na Slóivéanach
Daonra
Iomlán	1,197,714 (2022)
• Dlús	3,327.35 hab./km²
Teanga oifigiúil	an tSeirbis
Tíreolaíocht
Achar dromchla	359.96 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Sava agus An Danóib
Airde	117 m
Sonraí stairiúla
Eachtra thábhachtach	Léigear Bhéalgrád Siege of Belgrade (en) (1787) Capture of Belgrade (en) Léigear Bhéalgrád Léigear Bhéalgrád Léigear Bhéalgrád Léigear Bhéalgrád (1521) Léigear Bhéalgrád (1456) Léigear Bhéalgrád Avar sieges of Singidunum (en)
Eagraíocht pholaitiúil
• Ceannaire an rialtais	Aleksandar Šapić (2018–)
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	11000
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00
Glaochód	011
Eile
Suíomh gréasáin	beograd.rs

Is í Béalgrád príomhchathair na Seirbia agus an chathair is mó sa tír chéanna. Tá sí lonnaithe ar chumar na habhainn Sava agus Danóibe. Is í an chiall atá ag a hainm ná Cathair Bhán. Tá níos mó ná 1.6 milliún daoine ann agus tá thart at 3 milliún sa cheantar iomláin uirbeach. Tá sí mar cheann de na cathracha is mó i lár na hEorpa. Thart ar an 6ú mílaois bhí an cultúr réamhstairiúil is mó san Eoraip, Vinča, ag forbairt san áit. Níos déanaí bhí Thraco-Dacians ina chónaí sa réigiún agus i ndiaidh 279 RC, thóg na Ceiltigh an chathair agus thug siad Singidūn air. Ghabh na Rómhánaigh an áit i rith réimeas Augustus, agus tugadh cearta cathrach dó i lár na dara haoise. Lonnaigh na Slavaigh é sna 520í, athraigh riall na cathrach cúpla uair idir na Francaigh, Biosántaigh agus Ungáraigh ach sa 13ú haois thóg an Rí Seirbiach, Stephen Dragutin (1282–1316), é mar phríomhchathair a ríocht. Sa bhliain 1521 ghabh na hOtamánaigh Béalgrád. Thóg na Habsurgaigh é roinnt uaire i rith na cogaidh leis na hOtamánaigh agus scriosadh chuid mhaith den chathair. Sa bhliain 1841 bhí Béalgrád arís mar phríomhchathair Seirbia. D'fhán tuaisceart Bhéalgrád mar dún faire na Habsburgaigh go dtí an bhliain 1918. Agus í mar suíomh straitéiseach, throideadh ina leith i measc 115 cogaidh agus scroiseadh í 44 huaire. Bhí Béalgrád mar phríomhchathair an Iúgslaiv ón bhliain 1918 go dtí a lánscor deiridh sa bhliain 2006. Tá stádas áirithe riaracháin ag Béalgrád i riarú na tíre. Roinntear an t-achar uirbeach i 17 bardais, comhairle áitiúil ag gach ceann acu. Tógann sí 3.6% de achar na tíre agus 22.5% de daonra na tíre ina gcónaí sa chathair.

Tíreolas

Tá Béalgrád lonnaithe 116.75 méadar os cionn leibhéal na farraige agus suíonn sé ar chumar na Danóibe agus Sava. Suíonn craoí stairiúil na cathrach, Kalemegdan, ar bhruach dheis an dá abhainn. Ón 19ú haois, tá an chathair ag forbairt ó dheas agus soir; i ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda, tógadh Novi Beograd (Béalgrád Nua) ar bhruach clé na habhainn Sava, ag ceangal Béalgrád le Zemun. Tá an chathair tar éis fás agus comhphobail bheag mar Krnjača agus Borča a áireamh. Tá achar lár na cathrach 360 ciliméadar cearnaithe, ach leis an achar uirbeach tá 3,223 km² aige. Tríd an stair, bhí Béalgrád ag scaradh an Iarthar ón Oirthear. Ó bhruach dheis na Sava, tá lár na cathrach dronnlach. Isé Cnoc Torlak ag 303 m an point is airde i mBéalgrád. Ó dheas na cathrach tá sliabh Avala (511 m) agus Kosmaj (628 m). Ar taobh eile na haibhneacha tá an talamh plánach don chuid is mó.

Aeráid

Is í raon na meán-theocht mhíosúil a bhíonn ag Béalgrád ná 0.4 °C i mí Eanáir go 21.8 °C i mí Iúil, leis an meán bliana ag 12.2 °C. Tá 31 laethanta sa bhliain ina mbíonn an teocht os cionn 30 °C, agus 95 laethanta ina mbíonn an teocht os cionn 25 °C. Faigheann Béalgrád 680 milliméadar deascadh sa bhliain. Bíonn 2,025 uaireanta cloig aige ina mbíonn an ngriain ag spalpadh. Go hoifigiúil is é an teocht is airde a bhí acu riamh i mBéalgrád ná +43.6 °C, ar an 24 Iúil 2007, agus an teocht is isle a bhí acu ná −26.2 °C ar an 10 Eanáir 1893.