Idi i Smotri

	Idi i Smotri
	film
	(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
	makkers
regisseur	Elem Klimov
produsint	Mosfilm; Belarusfilm
senario	Ales Adamovitsj; Elem Klimov
kamerarezjy	Aleksei Rodionov
muzyk	Oleg Jantsjenko
filmstudio	WWF Entertainment; Alphaville Films
distribúsje	Sovexportfilm
	skaaimerken
lân/lannen	Sovjet-Uny
premiêre	9 july 1985 (Moskou)
foarm	langspylfilm
taal	Russysk, Wytrussysk, Dútsk
spyltiid	142 minuten
	budget en resultaten
budget	USD 21 miljoen

Idi i Smotri (Russysk: Иди и смотри, Idi i smotri, Wytrussysk: Ідзі і глядзі, Idzi i hljadzi; ynternasjonale titel: Come and See; yn Nederlân útbrocht as Kom en Zie) is in Sovjet-Russyske kriichsfilm út 1985. De film waard regisearre troch Elem Klimov. De haadrollen yn 'e film wurde troch Aleksej Kravtsjenko as Fljora en Olga Mironova as Glasja spile. De film giet oer wat de jonge Wytrussyske Fljora meimakket nei't er him tsjin it sin fan syn mem by de partizanen jout yn de tiid fan it troch de Dútsers besette Wyt-Ruslân yn 1943. Oer it algemien waard de film goed ûntfongen en it 14e Ynternasjonaal Filmfestival fan Moskou ferliende de film de FIPRESCI-priis. Sûnt wurdt 'Kom en Sjoch' ta de bêste films fan alle tiden rekkene.

Ferhaal

De film begjint mei twa jonges dy't yn in mei sân opfolle sjitfuorge sykje nei efterlitten wapens, sadat hja harren ek by de partizanen yn 'e bosken jaan kinne. In âldere boer warskôge harren dat hja dêrmei ophâlde moasten om de Dútske besetters net erchtinkend te meitsjen. Ien fan de jonges, Fljora, fynt in SVT-40 gewear. Op dat stuit fleant der in Focke-Wulf Fw 189 oer harren hinne, mar Fljora nimt it gewear mei nei hûs.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun.
As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

De oare deis komme twa partizanen by Fljora thús om him mei te nimmen. Ien fan de partizanen draacht in Dútske unifoarm mei helm, itjinge foar betizing soarget. Syn mem is troch alles hinne, mar foar Fljora begjint it aventoer en syn mem bliuwt efter mei syn twa lytse suskes, in twilling. Yn it bosk mei Fljora de partizanen wat helpe mei putsjes, mar as de partizanen harren kamp ferlitte om ferset te bieden, bliuwt Fljora mei de froulju fan it kamp tige teloarsteld efter. As er gûlend it wâld yn rint leart er Glasja kennen, in jonge frou dy't as suster yn it kamp wurket en fereale is op de kommandant fan de partizanen. Mar dan, wylst hja inoar noch mar krekt kennen leard ha, wurdt it kamp troch Dútske parasjutisten ûnder fjoer nommen en bombardearre.

Troch it helse leven fan de eksploazjes rekket Fljora foar in part dôf. De twa hâlde harren skûl foar de Dútsers, dy't it bosk ôfstrune om partizanen te finen. Fljora en Glasja rinne dan nei syn doarp werom, mar hja fine dat leech en ferlitten werom wylst it dêr ien al miggen is. Fljora tinkt dat er wit wêr't elkenien is en set it op in rinnen nei in eilân dat midden yn in grut moeras leit. Wylst Glasja efter him oan draaft sjocht hja oer it skouder efter ien fan de hûzen in berch liken lizzen. Hja besiket Fljora te beroppen, mar hy rint foarop en is dôf en hat mar ien ding yn 'e holle: nei it eilân dêr't er syn mem en syn suskes hopet te finen.

As hja yn- en ynwarch op it eilân oankomme, raast Glasja dat Fljora's famylje fermoarde is, mar dat wol de hystearyske Fljora net oan. Al gau komme hja de partizaan Rûbezj tsjin, dy't har meinimt nei it kamp, dat groatfol is mei minsken dy't foar de Dútsers flechtsje moasten. Dêr komt Fljora ek de âlde boer wer tsjin dy't harren warskôge net nei gewearen yn de sjitfuorge te sykjen. De man is stjerrend en sit ûnder de brânplakken nei't de Dútsers him yn 'e brân stieken. Hy fertelt Fljora dat er sjoen hie dat syn famylje útmoarde is. De jonge wol him dan sels fan kant meitsjen, mar wit Glasja mei oaren tefoarren te kommen.

Rûbezj nimt Fljora mei twa oare manlju mei om iten te sykjen, mar dat is dreech want de omjouwing wurdt goed kontrolearre troch de Dútske troepen. As hja werom rinne, ha hja net yn 'e rekken dat hja troch in minefjld rinne en sa ferlieze hja twa man as dy op ien fan de minen traapje. Yn ien fan de doarpen dy't troch Dútsers beset binne, witte Rûbezj en Fljora in ko te stellen, mar as hja de jûnes mei de ko oer de heide rinne wurde hja ûnder fjoer nommen troch in Dútsk masinegewear. Rûbezj en de ko wurde troffen troch de kûgels, Fljora bliuwt allinne efter en de oare deis hinget der in tichte dize oer it lân. Fljora besiket dan yn it lân in hynder te stellen, mar de boer trapearret him. Hy docht de jonge lykwols gjin kwea en helpt him syn idintiteit te ferbergjen as SS-troepen naderje.

Fljora wurdt troch de boer meinommen nei it doarp Perchodi, mar yntusken omsingelje de SS-ers it doarp dy't mei kollaborateurs fan it Russyske Befrijdingsleger (ROA) en leden fan it Schutzmannschaft Batallion 118 de befolking út de hûzen helje en se begjinne op te driuwen. Fljora besiket de minsken te warskôgjen dat hja harren fermoardzje sille, mar wurdt ek dan ek yn de groep twongen en troch wapene manlju yn in houten leechsteand tsjerkegebou dreaun. Nei't der gjinien mear ien kin wurdt de tsjerke ôfsletten en bûten wurdt roppen dat elk der wer út mei, mar de bern moatte yn de tsjerke bliuwe. De measte minsken bliuwe by inoar, mar Fljora slagget der yn om troch in rút te klimmen en as it ferfolgens ek in frou mei in bern slagget om troch dat rút út de tsjerke te klimmen, sjocht er dat it bern werom smiten wurdt en de frou oan har hier nei in frachtwein meisleept wurdt, dêr't hja letter troch soldaten ferkrêfte wurdt. Ek bûten de tsjerke wurde de ynwenners mishannele en fermoarde. Sa fine de nazy's ek noch in joad yn it doarp, dêr't hja mei om soale. Dan wurdt Fljora twongen om te sjen hoe't soldaten granaten en Molotov-cocktails yn de folle tsjerke smite en in flammewerper de tsjerke yn 'e lôge set. As nei de orgy fan geweld hast it hiele doarp útmoarde is en de nazy's it doarp ferlitte, wurdt der earst noch in foto nommen fan in groep soldaten mei in ofsier, dy't syn gewear op de holle fan Fljora rjochtet.

Fier komme de Dútsers net, want de partizanen wachtsje harren op en as Fljora nei in skoft strunen werom giet nei it ferneatige doarp sjocht er dat de partizanen alve Dútsers mei harren kollaborateurs finzen hâlde. Under de finzenen is ek in SS-Sturmbannführer, de kommandant fan de SS-ers. De partizanenkommandant lit dan in kollaborateur de groep mei petroalje oerjitte, mar noch foar't de groep yn 'e brân stutsen wurde kin, deadzje de kûgels fan de lilke omstanners de nazy's.

Wylst de partizanen fierder harren wei geane, sjocht Fljora in portret fan Adolf Hitler yn in plasse wetter. Hy sjit der op, hieltiten wer, en wylst er dat docht wurdt in montaazje fan fragminten út Hitlers libben yn in omkearde folchoarder ôfspile. Pas as in ôfbyld fan Hitler as in lyts jonkje op syn memme skoat ferskynt stopt it sjitten fan Fljora.

De film einiget mei de ynformaasje dat 628 Wyt-Russyske doarpen mei al harren ynwenners ûnder de Dútske besetting ferneatige binne.

Rolferdieling

Aleksei Kravtsjenko as Fljora
Olga Mironova as Glasja
Liubomiras Laucevičius as Kosatsj
Vladas Bagdonas as Rûbezj
Tatjana Sjestakova as Florja's mem
Jevgeni Tilitsjejev as Gezjel, kollaborateur/tolk
Viktors Lorents as Walter Stein, Sturmbannführer
Jüri Lumiste, Obersturmführer
Kasimir Rabezki as âlde boer
Igor Besjajev as âlde partisaan
Vassili Domratsjev as plysjeman

Keppeling om utens

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: en:Come and See.