Trésor Des Chartes (Layettes) - Tome V: Ancienne Série Des Sacs, Dite Aujourd'hui "Supplément" (755-1270)
Trésor Des Chartes (Layettes) - Tome V: Ancienne Série Des Sacs, Dite Aujourd'hui "Supplément" (755-1270)
1
https://www.siv.archives-nationales.culture.gouv.fr/siv/IR/FRAN_IR_000420
Cet instrument de recherche a été rédigé dans le système d'information archivistique des Archives nationales. Il est en
Français.
Il est conforme à la norme ISAD(G) et aux règles d'application de la DTD EAD (version 2002) aux Archives nationales.
2
Archives nationales (France)
INTRODUCTION
Référence
J//736-J//1053
Niveau de description
fonds
Intitulé
Trésor des chartes (layettes). Tome V : ancienne série des Sacs, dite aujourd’hui "Supplément"
Intitulé
MINISTÈRE DE L'INSTRUCTION PUBLIQUE ET DES BEAUX-ARTS
Intitulé
ARCHIVES NATIONALES
Intitulé
INVENTAIRES ET DOCUMENTS PUBLIÉS PAR LA DIRECTION DES ARCHIVES
Intitulé
LAYETTES DU TRÉSOR DES CHARTES
Intitulé
TOME CINQUIÈME
Intitulé
ANCIENNE SÉRIE DES SACS DITE AUJOURD'HUI SUPPLÉMENT
Intitulé
PAR
Intitulé
H.-FRANÇOIS DELABORDE
Intitulé
SOUS-CHEF DE SECTION HONORAIRE AUX ARCHIVES NATIONALES
Intitulé
PARIS
Intitulé
PLON-NOURRIT ET C ie, IMPRIMEURS-ÉDITEURS
Intitulé
8, RUE GARANCIÈRE
Intitulé
1909
Date(s) extrême(s)
755-1270
3
Archives nationales (France)
Localisation physique
Paris
DESCRIPTION
Présentation du contenu
AVERTISSEMENT Depuis le jour où, comprenant la nécessité qu'il y avait à ne pas limiter la publication des pièces du
Trésor des Chartes aux seuls documents renfermés dans les Layettes, la Commission supérieure des Archives décida
de faire suivre les quatre volumes contenant les actes antérieurs à 1270, d'un cinquième consacré aux titres de même
date provenant du Supplément, une suite de conjonctures imprévues a longuement retardé l'apparition de ce volume.
Ce fut d'abord la nomination au Collège de France de M. Auguste Longnon chargé primitivement de préparer la
publication, et qui dut quitter les Archives avant même d'avoir pu l'entreprendre. M. Lecoy de la Marche, à qui ce soin
fut alors remis, s'était à peine mis au travail qu'il fut interrompu par les premières atteintes du mal auquel nous le
vîmes succomber au bout de longues alternatives d'inaction et de souffrance. Après lui, le directeur éminent qui a
donné aux travaux des Archives une impulsion dont les effets durent encore, M. Gustave Servois, à qui l'on me
permettra d'exprimer ici la reconnaissance que je lui dois à plus d'un titre, me fit l'honneur de me confier la tâche que
M. Lecoy de la Marche n'avait pu qu'entamer. J'avais terminé la préparation du volume, j'en avais même commencé
l'impression lorsque, à mon tour, je fus contraint d'abandonner la Section historique pour aller occuper, à l'École des
Chartes, la chaire laissée vacante par la mort prématurée d'Auguste Molinier. Mais la bienveillance de M. Étienne
Dejean, successeur de M. Servois à la Direction des Archives, en me rattachant à titre honoraire à la maison où j'avais
passé vingt-quatre années, et en acceptant les retards inévitables que mes nouvelles fonctions devaient apporter à
l'achèvement du volume, m'a permis de le mener à bonne fin.
Pour expliquer l'étrange anomalie qui avait, à l'origine, fait négliger de comprendre dans les volumes précédents, des
documents faisant partie non moins intégrante du Trésor des Chartes, il m'a paru nécessaire de réunir, dans une
introduction qui a fini par atteindre, sinon l'importance, du moins les proportions d'un livre, les conclusions des
recherches que j'ai depuis longtemps entreprises sur l'histoire du Trésor des Chartes, recherches que j'espère bien
compléter quelque jour, mais dont certains résultats, que j'ose croire acquis, peuvent dès à présent rendre service aux
nombreux érudits qui ont à consulter ces vieilles archives de nos rois.
Les remerciements qu'il est d'usage d'insérer dans la plupart des préfaces sont trop souvent considérés comme dus à
une obligation de convenances pour que je ne déclare pas hautement que ceux que je vais exprimer ici sont
l'expression d'un sentiment très sincère. Presque tous mes confrères des Archives nationales m'ont aidé plus ou moins
de leurs conseils ou de leurs indications ; mais parmi eux, ceux de la Section historique, mon ancien chef, M.
Alexandre Bruel, qui a relu toutes les épreuves, et surtout M. Léon Mirot, qui, dans le travail ingrat de la rédaction de
la table, m'a apporté une collaboration pour laquelle le désignaient ses travaux antérieurs en ce genre, ont droit à une
gratitude que rend plus cordiale encore le souvenir des années passées avec eux sous le toit de l'Hôtel Soubise.
H.-FRANÇOIS DELABORDE.
4
Archives nationales (France)
Archives des domaines provenant de l'héritage d'Alfonse de Poitiers et de la succession de Champagne. - Le Registrum
tenue. - Personnel du Trésor des Chartes. - Guillaume de Crépy. - Jean de Caux. - Michel de Bourdenay. - Nicolas de
Chartres et Robert de la Marche. - Pierre de Bourges ... XXVIJ
CHAPITRE III
PIERRE D'ÉTAMPES
Pierre d'Étampes reçoit la garde du chartrier royal. - Ses collaborateurs. - Fonctionnement des archives royales. -
Versements. — Communications et expéditions. - Récépissés et bulletins de déplacement. - Travaux de chancellerie de
Pierre d'Étampes. - Les registres XXVIII et XXIX du Trésor des Chartes. - Les registres V et VI. - Catalogue des bulles
du Trésor des Chartes. - Le registre IV. - Le registre LVII. - Les travaux de Félix Coulon. - Le Registre de Pierre
d'Étampes. - Premier projet du Registre de Pierre d'Étampes. - Deuxième projet du Registre de Pierre d'Étampes. -
Troisième projet du Registre de Pierre d'Étampes. - Composition du Registre de Pierre d'Étampes. - Les registres de
chancellerie. - Les Registra duplicata. - Les Quaterni de papiro. - L' Inventarium confuse factum. - Les dernières
années de Pierre d'Étampes. - Un nouveau garde des archives royales : Jean de Moret ... XXXVIIJ
CHAPITRE IV
PIERRE JULIEN
Première application de cotes alphabétiques aux Layettes. - Versement des archives de Philippe de Valois, - Autres
accroissements du Trésor des Chartes. - Sortie de documents du Trésor des Chartes ... LXXV
CHAPITRE V
JEAN DE CŒUVRES
Le nom de Jean de Cœuvres. - Rapports du Trésor des Chartes avec la Chambre des Comptes. - État du Trésor des
Chartes au temps de Jean de Cœuvres. - La Generalis intitulatio. - Le plus ancien inventaire des Registres du Trésor
des Chartes. - Preuve de l'existence d'un inventaire antérieur disparu ... LXXXVIJ
CHAPITRE VI
LES SUCCESSEURS DE JEAN DE CŒUVRES
Adam Boucher. - Rédaction augmentée de la Generalis intitulatio. - Inventaire détaillé des Layettes classées
conformément à la Generalis intitulatio. - Nicolas de Villemer. - Versement des archives de Toulouse et de
Champagne. - Le Rotulus ad corium rubeum. - Inventaire des pièces relatives à la paix de 1330 avec l'Angleterre. -
Pierre Gonesse, trésorier des Chartes. - Pierre Tuepain. - Inventaire général du coffre Ânglia. - Inventaire détaillé des
Layettes AZ-BI et Bg-CV. - Numérotage des registres du Trésor. - On archiviste imaginaire : Roger ... CJ
CHAPITRE VII
L'ORGANISATEUR DU TRÉSOR DES CHARTES : GERARD DE MONTAIGU
Charles V et le Trésor des Chartes. - Ce qu'était Gérard de Montaigu. - Première rédaction du Manuel de Gérard de
Montaigu. - Seconde rédaction : le Repertorium in Grosso. - Troisième rédaction : répertoire des Layettes et inventaire
des Registres en deux livrets séparés. - Substitution, pour les Layettes, du classement par chiffres au classement par
lettres. - Quatrième rédaction : le registre JJ l 24. - Projet d'un répertoire général des matières contenues dans les
Layettes et dans les Registres. - La dernière rédaction du répertoire sommaire (JJ l 15 ). - Restitution de l'ordre
numérique donné aux Layettes par Gérard de Montaigu. - Classement définitif des Registres. - Résumé des travaux
d'inventaires de Gérard de Montaigu. - Autres travaux de Gérard de Montaigu. - Travaux du fils de Gérard de
Montaigu. - Le garde des Chartes reçoit les titres de Trésorier des privilèges, chartes et registres, et de secrétaire du roi
... CX
CHAPITRE VIII
LA DÉSORGANISATION DU TRÉSOR DES CHARTES AU QUINZIÈME ET AU SEIZIÈME SIÈCLE
Entrée régulière des Registres jusqu'à la fin de l'occupation anglaise. - Versement de quarante-huit registres en 1497. -
Versement de treize registres en. 1516. - Les derniers registres du Trésor des Chartes. - Série de registres cotés par
lettres. - Les Transcripta. - Les Layettes aux quinzième et seizième siècles. - Pièces rapportées de Bourges en 1447. -
Les Coffres des chanceliers. - Récolements ordonnés par Louis XI en 1474 et 1482. - Mise au net du répertoire en 1500.
- Mesures prises par François I er en 1539. - Déprédations des érudits. - Union de la charge de Trésorier des Chartes à
celle de Procureur général au Parlement. - Révision de 1583-1586. - Trésor d'en haut et Trésor d'en bas ... CLXVIJ
5
Archives nationales (France)
CHAPITRE IX
MATHIEU MOLÉ ET L'INVENTAIRE DES LAYETTES PAR DUPUY ET GODEFROY. LA SÉRIE DES SACS
Mathieu Molé entreprend de réorganiser le Trésor des Chartes. - Travaux de Pierre Dupuy et de Théodore Godefroy au
Trésor des Chartes. - L'inventaire des Layettes par Dupuy et Godefroy. - Les origines du Supplément. - L'Armoire à
XLII guichets. - Identité du Supplément avec la série des Sacs ... CLXXXIJ
CHAPITRE X
EFFORTS DE MOLÉ POUR L'ENRICHISSEMENT ET LA RÉPARATION DU TRÉSOR DES CHARTES. - LES
CRÉATIONS DE FOUCQUET
Les réintégrations et les versements. - L'arrêt du 23 septembre 1628. - Projet de création d'un second Trésor des
Chartes. - Clôture de la série des Layettes. - Archives de Mercurol. - Titres d'Antibes. - Titres de Chateau-Regnault. -
Les six coffres de Lorraine. - Echecs des efforts de Molé. - Nicolas Foucquet et le Trésor des Chartes. - Création des
Intendants des Chartes. - Création d'un Contrôleur général, concierge et garde du Trésor des Chartes ainsi que d'un
Hôtel des Chartes. - Réfection des armoires et des boites. - Ruine de l'œuvre de Foucquet au Trésor des Chartes ...
CXCVJ
CHAPITRE XI
LE TRÉSOR DES CHARTES ET LA SÉRIE DES SACS DEPUIS FOUCQUET JUSQU'A NOS JOURS
Arrêt de 1697 mettant fin aux prétentions de la Chambre des Comptes. - Baluze offre d'inventorier les Sacs. - Travaux
ordonnés par d'Aguesseau. - Tentative de fusion des Sacs avec les Layettes. - Déplorable état du Trésor des Chartes. -
Déplacement du Trésor des Chartes. - Le Trésor des Chartes en 1792. - Œuvre réparatrice du bureau du triage des
titres. - Transport du Trésor à la nouvelle sacristie de la Sainte-Chapelle. - Fusion des Sacs avec les Layettes opérée en
l'an VI et consacrée lors du récolement de l'an IX. - Transport du Trésor des Chartes au Louvre, puis à l'hôtel de
Soubise. - Inventaire de Dom Joubert. — Nouvelle séparation de la série des Sacs ... CCXJ
ÉTUDE SUR LA CONSTITUTION DU TRÉSOR DES CHARTES ET SUR LES ORIGINES DE LA SÉRIE DES SACS
DITE AUJOURD'HUI SUPPLÉMENT DU TRÉSOR DES CHARTES
Je n'ai pas, quant à présent, la prétention de faire une histoire complète du Trésor des Chartes ; mais, chargé par la
direction des Archives de publier des pièces tirées du Supplément aux Layettes du Trésor et voulant faire connaître en
quoi consistait ce Supplément, il m'a paru nécessaire de déterminer préalablement les limites de la série des Layettes
et, pour arriver à cette détermination, de raconter la formation du Trésor des Chartes. J'ai donc été amené à reprendre
l'histoire de ce dépôt jusqu'à sa constitution par Gérard de Montaigu en deux séries, les Layettes et les Registres. Mes
recherches m'ayant mis à même de relever beaucoup de détails intéressants pour cette histoire imparfaitement connue
jusqu'ici, je n'ai pas toujours résisté au désir de les insérer alors même qu'ils ne se rapportaient pas directement à
l'objet spécial de la présente étude. Tels sont, entre autres, ceux que j'ai donnés sur les bâtiments où furent
successivement déposées les archives royales, sur le personnel qui en avait la garde, sur les communications de pièces
au début du quatorzième siècle ; tels sont encore ceux que j'ai donnés sur la série des Registres.
L'histoire de la période comprise entre la mort de Gérard de Montaigu et la réorganisation du Trésor des Chartes par
Dupuy est encore plus ignorée. Cependant, comme, malgré l'adjonction de nouvelles matières, malgré un désordre
toujours croissant, la division en deux séries y fut toujours maintenue, j'ai cru devoir passer rapidement sur cette
période intermédiaire pour faire ensuite, avec le développement qu'il mérite, l'exposé des travaux de Dupuy et
Godefroy et de la création d'une troisième série, celle des Sacs connue au dix-neuvième siècle sous le nom de
Supplément.
CHAPITRE PREMIER
LES ARCHIVES ROYALES DE LA FRANCE AVANT LA MORT DE SAINT LOUIS
L'œuvre admirable de notre unification nationale fut achevée par la Révolution, mais elle se poursuivait depuis de
longs siècles, et nombreux en avaient été les ouvriers. Les plus grands s'appelèrent Philippe-Auguste, saint Louis,
Philippe le Bel, Charles V, Louis XI, Henri IV, Richelieu, Louis XIV. Le plus souvent, ils eurent recours aux armes ;
mais de bonne heure les armes matérielles n'eurent d'autre rôle que de seconder les armes morales, celles qui
constituaient ce que Dupuy a appelé les Droits du roi, droits qui, dans le temps où le pays s'incarnait dans son chef,
n'étaient autres que les droits de la France. Or l'arsenal de ces armes morales, c'étaient les archives, le Trésor des
6
Archives nationales (France)
Chartes. Tous ces grands ouvriers que j'ai nommés l'ont compris ; depuis les premiers Capétiens qui traînaient leur
chartrier à leur suite comme ils se faisaient suivre de leur réserve de lances ou d'épées, tous se préoccupèrent
particulièrement de leurs archives.
Perte du chartrier royal à Fréteval. - Un tel mode de conservation avait pour principal inconvénient d'exposer les
archives royales à tous les risques de la guerre. Philippe-Auguste perdit les siennes, en même temps que tous ses
bagages, lors de la surprise de Fréteval en 1194, et le fait qu'aucun fragment n'en a depuis été retrouvé en Angleterre a
inspiré à plusieurs savants modernes des doutes sur l'existence de ces archives itinérantes 1. Cf. notamment
DESSALES, Le Trésor des Charles dans les Mémoires présentés... à l'Académie des Inscriptions et Belles-lettres, t. I, 1
re partie, p. 368, note 1, et 369, note 5. . Je ne crois pas que de pareils doutes puissent subsister en présence des chiffres
que je vais citer et que chacun peut contrôler à l'aide de l'index chronologique placé par Teulet en tête du tome I er des
Layettes du Trésor des Charles. Sur 417 pièces antérieures à la date de Fréteval que contient le Trésor, on n'en trouve
que 21 originales qui ne proviennent pas des archives de fiefs rattachés à la couronne postérieurement à cette date. De
plus, sur ces vingt et une, dix sont des chartes royales scellées ; or, comme il était rare que de pareilles pièces
existassent en double original, elles ont dû revenir d'entre les mains des parties à qui elles avaient été délivrées.
Quelques-unes concernent les Templiers et ont pu être versées au chartrier royal après la destruction de l'Ordre.
D'ailleurs le nombre de ces pièces est assez restreint pour qu'on puisse, à la rigueur, mettre leur présence sur le compte
d'un hasard qui les aurait fait échapper au pillage. A partir de juillet 1194, au contraire, le nombre des documents se
multiplie, et tandis que, depuis l'année 725 jusqu'à cette époque, le Trésor ne compte que 417 pièces, il en contient près
de 1 200 pour les vingt-neuf dernières années du règne de Philippe-Auguste 2. J'ajouterai que dans un catalogue
général des bulles du Trésor exécuté sous Louis le Hutin (Arch. nat. JJ. 3, fol. 7 et 36), catalogue qui comprend environ
800 bulles, il n'y en a pas une qui soit antérieure à Innocent III. .
Pour connaître la composition des archives royales avant 1194, il faudrait trouver quelque part le détail des pertes
subies par le roi de France à Fréteval. Malheureusement les historiens qui ont rapporté le fait se montrent
extrêmement avares de renseignements. Parmi ceux qui racontent comment les bagages et le trésor de Philippe-
Auguste tombèrent aux mains des agresseurs, Roger de Howden, du côté anglais, Guillaume le Breton, du côté
français, sont les seuls à mentionner des documents d'archives ; et encore chacun d'eux ne parle-t-il que d'un seul
genre de documents. Le premier l'apporte que dans le butin se trouvèrent les chartes par lesquelles des vassaux du roi
d'Angleterre avaient pris, vis-à-vis du roi de France et de Jean sans Terre, des engagements contre leur suzerain, carte
universorum hominum reqis Anqlie qui se dederanl reqi Francie et comiti Johanni contra eum 3. Roger de Howden,
éd. Stubbs, III, p. 256. , et ne fait allusion à aucune autre série de pièces. Guillaume le Breton, dans sa chronique, ne
cite que le sceau royal et les registres des comptes du domaine, libelli computorum fisci 4. Guillaume le Breton, éd. de
la Société de l'histoire de France, I, p. 297, S 74. , et ne se montre guère plus explicite dans sa Philippide où il se
contente de rappeler que le vainqueur n'épargna ni les sacs qui contenaient les écrits relatifs aux redevances, ni les
chartes du domaine, scripta tribulorum fiscique cyrographa 5. Ibidem, t. II, p. 189, v. 544-545. , et les détails dans
lesquels il entre un peu plus loin, en parlant des mesures prises pour réparer le dommage 6. Ibidem, v. 561-569. , ne
concernent en effet que des documents d'intérêt domanial. En tout cas, il résulte des rapprochements des récits anglais
et français que les archives perdues comprenaient à la fois des chartes, carte, cyrographa, et des registres, libelli.
Reconstitution et immobilisation du chartrier royal . - Philippe-Auguste avait à un trop haut point le sens du
gouvernement pour rester longtemps sans aviser aux moyens de réparer la perte qu'il avait subie en faisant
reconstituer les documents disparus. Celui qu'il chargea de ce soin est un personnage connu, Gautier le Chambellan dit
le Jeune, fils d'un autre Gautier le Chambellan, fondateur de Nemours, qui joua un grand rôle politique sous les règnes
de Louis VII et de son successeur. Il est d'ailleurs bien vraisemblable que l'œuvre de Gautier le Jeune fut exécutée sous
la haute direction de son père. Celui-ci en effet avait profité de son influence sur le souverain pour faire demeurer sans
titulaires la plupart des grandes charges de la couronne et pour en accaparer les services ; il avait, entre autres, pris en
main ceux de la Chancellerie à laquelle se rattachait nécessairement un pareil travail 7. Sur Gautier le Chambellan et sa
descendance, voyez une copieuse notice de M. Émile Richemond, Un diplôme inédit de Philippe-Auguste dans les
Annales de la Société historique et archéologique du Gâtinais, année 1906, et le premier des deux volumes récemment
publiés parle même auteur, Recherches généalogiques sur la famille des seigneurs de Nemours, Fontainebleau, 1907-
7
Archives nationales (France)
1908, in-8°. . Quoique l'on ait cité bien des fois les vers dans lesquels Guillaume le Breton rappelle cette opération,
comme on ne s'est peut-être pas assez tenu, dans l'interprétation que l'on en a donnée, aux termes mêmes employés
par le poète, je demanderai la permission de les remettre sous les yeux du lecteur :
... sed scripta quibus prenosse dabatur
Quid deberetur fisco, que, quanta tributa,
Nomine quid census, que vectigalia, quantum
Quisque teneretur feodali solvere jure,
Qui sint exempti, vel quos angaria damnet,
Qui sint vel glebe servi vel conditionis,
Quove manumissus patrono jure ligetur,
Non nisi cum summo poterit rescire labore.
Prefuit huic operi Galterus junior ; ille
Hoc grave sumpsit onus in se qui cuncta reduxit
Ingenio naturali sensusque vigore
In solitum rectumque statum.... 8. Philippide, livre IV, v. 561-572.
Il résulte clairement des trois derniers vers que Gautier le Jeune est parvenu, évidemment au moyen de copies, à
reconstituer les archives royales, ou tout au moins les séries de documents dont les matières sont énumérées dans les
vers précédents, dans l'état où elles étaient avant Fréteral, in pristinum rectumque statum, c'est-à-dire à l'état de fonds
d'archives. Cette reconstitution, dont le poète ne cache pas les difficultés et qu'il compare à celle des livres saints par
Esdras, ne dut pas, d'après les conjectures de M. Léopold Delisle, être terminée longtemps avant l'année 1200 9.
Catalogue des actes de Philippe- Auguste. Introduction, p. IX. . Certains indices que je signalerai tout à l'heure me
porteraient à croire qu'elle put se prolonger jusque vers la fin de 1204.
De plus le roi prit une mesure qui rendit impossible le retour d'un désastre semblable à celui de Fréteval, il laissa
dorénavant ses archives dans un lieu fixe qui devait être son palais de Paris. Nous savons en effet qu'à la fin de son
règne et au début de celui de saint Louis, le soin en était confié à l'officier qui avait la garde de la résidence royale, au
concierge Adam 10. Adam consergius habet Parisius de comitatu Bellimontis has cartas..." Note sans date inscrite au
fol. XV v° du registre de Guérin (Arch. nat., JJ 26), publiée par Douet d'Arcq, Recherches sur les comtes de Beaumont-
sur-Oise, p. 225, n° CCXXXI. - En décembre 1231, saint Louis ordonnait au même personnage de laisser prendre copie
du traité intervenu entre Louis VIII et Ferrand, comte de Flandre (Arch. nat., J 1022, n° 3). Cette pièce a été reproduite
parmi les fac-similés de l'École des Chartes, nouvelle série, n° 282. . Mais cette immobilisation des archives, en privant
le souverain, dans ses déplacements, des renseignements indispensables au gouvernement de ses domaines, dut
inspirer bientôt une mesure non moins profitable aux intérêts actuels de la Couronne qu'aux recherches des érudits de
l'avenir : l'exécution de registres de copies que l'on put emporter partout sans difficulté tandis que les originaux
demeuraient en lieu sûr.
Le registre du Vatican. - Le plus ancien de ceux de ces registres qui nous sont parvenus, celui qui est intitulé au verso
de son premier feuillet Vetus registrum, et, dans les anciens inventaires, Registrum veterius, a été commencé vers 1205
et il a été continué jusqu'en 1212. Il n'est plus, hélas ! au Trésor des Chartes. Désormais échoué à la Bibliothèque
Vaticane, il y est classé sous le n° 2796 du fonds Ottoboni, mais nous devons à la libéralité de M. Léopold Delisle un
fac-similé intégral 11. Le premier registre de Philippe-Auguste. Reproduction héliotypique exécutée par A. Martelli,
publiée par Léopold DELISLE, Paris, 1883. in-fol. qui occupe aujourd'hui, en tête de la série des registres du Trésor
des Chartes, la place restée vide depuis près de trois siècles.
On doit distinguer, dans ce vénérable registre, deux parties que la différence des écritures et de la disposition
matérielle permet de reconnaître facilement et dont les recherches de M. Delisle 12. Catalogue des actes de Philippe-
Auguste, Introduction, p. VIII à X. , suivies de celles de M. Tuetey 13. Rapport sur une mission a Rome en 1876.
Archives des Missions, III e série, t. 6 et de l'auteur de ces lignes 14. A propos d'une rature dans un registre de Philippe-
Auguste, Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1903, p. 306. , permettent de préciser la composition et de fixer les
limites.
Une partie primitive, écrite d'un seul jet vers la fin de l'année 1204 on le début de 1205, comprend les feuillets 11, 14 v°
8
Archives nationales (France)
à 29, 51 à 58, 30 à 35 V°, 37 à 40. Elle s'ouvre par la transcription d'une trentaine de chartes de communes qui
occupent les feuillets 11 à 20. Le reste du registre primitif contient encore plusieurs chartes de communes, mais elles
sont éparses au milieu d'autres pièces copiées sans aucun ordre apparent. Le fait que ces pièces sont la plupart du
temps des minutes d'actes de Philippe-Auguste donne déjà à la partie primitive du registre le caractère d'un registre de
chancellerie, caractère qui n'est pas douteux dans la partie plus récente, où l'on a transcrit un peu pêle-mêle des
documents de nature diverse et parfois antérieurs à Fréteval, mais surtout des minutes de la chancellerie royale pour
les années 1205 à 1212.
La forte proportion des chartes de communes dans cette partie primitive avait amené M. Léopold Delisle à conjecturer
avec beaucoup de vraisemblance qu'elle avait pour base le travail de Gautier le Jeune, lequel avait fait entrer, dans les
archives qu'il reconstituait, les documents concernant le droit qui régissait les affranchis 15. Cf. les vers de la
Philippide cités plus haut. . Mais faut-il aller jusqu'à en conclure que la partie primitive du registre du Vatican soit
"tirée d'un registre antérieur perdu depuis longtemps" et qui "pouvait être l'œuvre de Gautier le Chambrier dit le Jeune
16. Catalogue des actes de Philippe- Auguste, p. IX. ?" M. Delisle ne le propose que sous une forme dubitative et je me
permettrai, sur ce point, d'être encore moins affirmatif que lui. La partie du registre écrite d'un seul jet et ne contenant
que des actes antérieurs à la fin de l'année 1204 ne peut-elle pas avoir été transcrite, non sur un registre antérieur,
mais directement d'après la collection de documents reconstitués ou réunis par Gautier le Jeune à cette époque ?
D'ailleurs ce registre antérieur, ainsi que M. Léopold Delisle le fait remarquer lui-même avec son ordinaire sagacité,
aurait disparu d'assez bonne heure, puisque l'épithète de Registrum veterius appliquée, dès 1318, par Pierre d'Étampes
au registre du Vatican donne à penser qu'il n'existait alors aucun registre plus ancien 17. Ibidem, p. IX, note 1. . De
plus, dans l'unique texte où il soit question des travaux de Gautier le Jeune, Guillaume le Breton se borne à dire qu'il a
tout remis in pristinum rectumque statum, ce qui n'implique pas une autre opération que la reconstitution des fonds
d'archives.
Enfin, nous ne trouvons pas la moindre trace d'un registre antérieur à celui du Vatican.
Je sais bien que M. Tuetey avait cru voir ce registre, source de celui du Vatican, "mentionné "de la façon la plus
explicite à la fin de deux des actes copiés dans le registre de Rome. Ces actes "sont des lettres de Philippe-Auguste,
données la première au mois de mai 1204 en faveur de la "commune de Falaise (fol. 31), la seconde au mois de juin de
la même année, au profit des bourgeois de Caen (fol. 32) 18. Archives des Missions, loc. citat., p. 318. ." Notre confrère
aurait pu en signaler une troisième donnée à la même date de juin 1204 aux bourgeois de Pont-Audemer et qui se
trouve également au fol. 32. Dans chacune d'elles, le roi confirme les statuts accordés aux habitants, sicut continetur in
rotulo qui coram nobis lectus fuit et in registro nostro transcriptus est, dit-il aux gens de Falaise ; sicut in rotulo
Rothomagensi continetur et in nostro similiter regesto continetur expressum , écrit-il à ceux de Caen ; ad
consuetudinem quos ipsi tenuerunt que continentur in regesto nostro, dit-il enfin à ceux de Pont-Audemer. Mais le
registre en question n'est point du tout "un registre autre que celui qui figure aujourd'hui dans les collections du
Vatican". Les trois mentions que l'on vient de lire se rapportent toutes à un même rôle qui est transcrit dans le registre
du Vatican lui-même, et que notre confrère eût trouvé quelques feuillets plus haut, au fol. 30 ro , col. 2, sous la
rubrique : Hoc est stabilimentum communie Rothomagi et Falesie et Pontis Audomari.
Un auteur à qui l'on doit l'un des plus utiles mémoires qui aient été faits sur le Trésor des Chartes, Dessales, avait été
encore plus loin. Il affirmait de la façon la plus positive que le travail de Gautier le Jeune avait la forme d'un registre
dont on retrouvait encore la trace un siècle et demi après sa rédaction. "Ce travail, comme on le verra plus tard, disait-
il, formait un registre à part, portant le nom même de Gauthier, et se trouvait encore au Trésor des Chartes vers 1350
19. Mémoires présentés par divers savants à l' Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, tome I, 1 re partie, p. 371. ."
Malgré la promesse contenue dans cette phrase, Dessales n'a nulle part apporté la preuve de son affirmation ; je crois
cependant avoir retrouvé, en même temps que le document sur lequel il la fondait, la preuve qu'elle provenait d'une
méprise. Il avait, en effet, dû voir un rouleau de parchemin aujourd'hui conservé aux Archives nationales, sous la cote
J 1167, n° 3, rouleau alors inédit, mais qui contient le plus ancien inventaire connu des registres du Trésor, car il doit
avoir été rédigé aux environs de 1350.
Dans cet inventaire, dont on trouvera le texte au chapitre V de la présente étude, se lit un article auquel j'ai donné le n°
24 et qui est ainsi libellé :
9
Archives nationales (France)
"Item alius liber qui in secundo folio incipit sic : Hic incipit Liber Galteri. Cogit me "multum, etc."
Ce titre, on doit en convenir, prêtait à la confusion ; mais si Dessales l'avait comparé avec les mentions du même
volume qui se trouvent dans les inventaires postérieurs de Gérard de Montaigu, il y aurait vu que le contenu en était
fort différent des matières qui avaient été l'objet du travail de Gautier le Jeune. Voici, en effet, ce qu'on lit dans un
inventaire rédigé entre septembre 1372 et février 1374 :
"Tricesimus quintus est Liber Galteri de amoribus et remediis versus finem 20. Notices et extraits..., t. XXXVI, p. 573.
."
Et dans un classement antérieur, où le même volume occupait le vingt-troisième rang, Gérard de Montaigu le décrit en
des termes qui permettent encore moins d'y voir un recueil de documents d'archives :
"XXIII us coopertus de corio rubeo, condam signatus XXIII, est totus de amoribus et questionibus et decisionibus
amorosis usque in finem Ibi igitur, etc., ubi pluribus pulchris et "notabilibus racionibus suadet atque probat non esse
vacandum amori mulierum nisi conjugatarum, etc. 21. Ibidem, p. 551. — Je crois que c'est cet ouvrage dont un
exemplaire se trouvait ainsi mentionné dans un catalogue de la bibliothèque de Saint-Amand, datant du douzième
siècle. "Bernardi tractatus de diligendo Deo " cum tractatu magistri Gualteri de conjugio." Léopold DELISLE, le
Cabinet des manuscrits, II, p. 458, n° 310. ."
Il est, au contraire, à remarquer que dans l'inventaire des registres auquel Dessales faisait allusion, inventaire qui, je le
répète, est le plus ancien connu, on ne trouve pas une seule mention qui puisse s'appliquer au prétendu registre de
Gautier le Jeune, et, jusqu'à preuve du contraire, il n'est pas illégitime de considérer le registre du Vatican comme le
premier en date des registres du Trésor des Chartes.
Si, par contre, nous admettons que ce recueil reproduise en partie la collection de documents reconstitués sous la
direction du chambellan de Philippe, on doit reconnaître que ceux qui avaient alors le soin des archives royales
paraissent avoir mis un certain temps à se rendre compte des avantages que présente une disposition méthodique des
documents destinés à être conservés. Quiconque étudiera ce célèbre registre devra convenir que, sauf en ce qui
concerne les chartes de communes, dont le plus grand nombre se trouve groupé, il y règne un désordre à peu près
complet. Pas plus que ceux qui l'ont suivi, il ne pouvait donc remplacer toutes les archives. Il régnait alors, en effet,
une tendance qu'on garda longtemps en matière d'archives dans l'entourage de nos rois et qui consistait à ne prendre
note que des documents d'une utilité permanente, ou même seulement actuelle. Cette tendance se manifesta
longtemps encore après que l'on eut jugé nécessaire de faire des registres une sorte de reproduction ou tout au moins
un inventaire des groupes de documents que l'on avait intérêt à conserver.
Le registre VII du Trésor des Chartes. — On s'imagine facilement combien les recherches doivent être difficiles dans un
recueil aussi confus que l'est le registre du Vatican ; aussi, dès 1211, se préoccupa-t-on de le remanier afin d'y établir un
certain ordre. De cette préoccupation résulta le registre que, suivant la numérotation donnée par Gérard de Montaigu,
nous appellerons le registre VII, et qui forme aujourd'hui, aux Archives nationales, la seconde partie du registre JJ 7-8.
Les matières y sont réparties en dix chapitres dont voici les intitulés :
1° (fol. 11). — Fcoda.
2° (fol. 13). — Elemosine.
3° (fol. 14 v°). — Servitia que feoda debent.
4° (fol. 19 bis). — Servitia militum Normannie.
5° (fol. 33). — Communie.
6° (fol. 64). — Carte perpetue.
7° (fol. 78). — Carte non perpetue.
8° (fol. 90). — Inquisitiones facte.
9° (fol. 99). — Carte episcopum et abbatum.
10° (fol. 106). — Census et statuti redditus 22. Catalogue des actes de Philippe- Auguste, Introduction, p. XII. .
Il n'est guère vraisemblable que, tandis que l'on mettait de l'ordre dans les textes enregistrés, on ait négligé d'en mettre
là où le besoin s'en faisait sentir plus vivement encore : dans les documents originaux. Nous estimerions même
volontiers que ceux-ci ont été les premiers à être classés, et que le classement du registre ne fait que reproduire celui
des originaux. Le fait est d'ailleurs certain pour une époque postérieure, celle de la fin du règne de saint Louis. De cette
10
Archives nationales (France)
époque, en effet, il nous reste, comme on le verra plus tard, des inventaires dont le classement est absolument
reproduit dans des registres contemporains. Il y a donc lieu d'examiner si nous ne trouverions pas, dans les premiers
registres de nos rois, la trace des plus anciens classements de leurs archives.
Registre de Guérin. - On remarquera que, sur les dix chapitres qui forment le registre VII, il n'y en a pas plus de cinq
qui contiennent des copies de pièces d'archives ; les quatre premiers et le dernier ne renferment que des listes ou des
états. C'est là un classement bien sommaire et qui trahit une singulière inexpérience chez ceux qui en furent les
auteurs. A mesure que les années augmentaient la masse des chartes à enregistrer ou à conserver en original, on dut
s'apercevoir assez vite que le nombre des divisions était insuffisant et que des catégories telles que celles des Chartes
perpétuelles et des Chartes non perpétuelles étaient trop vastes pour faciliter beaucoup les recherches. Un tel
inconvénient ne pouvait manquer de frapper un esprit aussi clairvoyant que celui de l'homme qui était alors à la tête
de la chancellerie de Philippe-Auguste, l'évêque de Senlis, Guérin. Neuf ans après la rédaction du registre VII, en 1220,
il remit à un clerc de cette chancellerie, Étienne de Gallardon, le soin de composer un nouveau registre dans lequel
seraient disposés méthodiquement les documents sur lesquels se fondaient les droits de la couronne 23. Le même
clerc, devenu chanoine de Bourges, composa un cartulaire du chapitre de cette ville. L. DELISLE, Étienne de Gallardon
, dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, 1899, p. 5. . Dans ce magnifique recueil auquel Gérard de Montaigu
donna le XXVI e rang parmi les registres du Trésor et qui repose encore aujourd'hui aux Archives nationales sous la
cote JJ 26, le nombre des divisions fut, ainsi qu'on le verra par le relevé suivant, porté à dix-huit, dont quatorze
contenaient des copies de documents d'archives :
1° (fol. 25). - Feoda.
2° (fol. 75). - Civitates.
3° (fol. 97). - Castella.
4° (fol. 121). - Pape.
5° (fol. 123). - Regum.
6° (fol. 129). - Archiepiscoporum.
7° (fol. 133). - Episcoporum.
8° (fol. 145). - Abbatie.
9° (fol. 169). - Reginarum.
10° (fol. 171). - Ducum.
11° (fol. 173). - Comitum.
12° (fol. 209). - Militum.
13° (fol. 240). - Servientes.
14° (fol. 254). - Inquisitiones.
15° (fol. 286). - Elemosine.
16° (fol. 292). - Generalia.
17° (fol. 300). - Census.
18° (fol. 303). - Provincialis 24. Catalogue des actes de Philippe-Auguste, Introduction, p. XVIII. .
Copie du registre de Guérin exécutée pour saint Louis. - Ce classement subsistait encore en 1247, lorsque saint Louis se
préparait à partir pour la croisade. Comme il n'entendait pas se désintéresser des affaires de son royaume, et comme
ceux qu'il avait chargés du gouvernement ne pouvaient pas être privés du registre de Guérin auquel ils auraient à
recourir presque à tout propos, il en fit faire une copie qui le suivit en Orient et dont les divisions furent naturellement
les mêmes. Ce fut le registre XXVII, aujourd'hui conservé à la Bibliothèque nationale sous le n° 9778 du fonds latin 25.
Il portait encore le n° 9852.3 du fonds français, lorsqu'il fut décrit par M. Leopold Delisle sous le nom de registre F,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste, Introduction, p. XIX. .
Registre XIII du Trésor des Chartes. - A peu près à la même époque, à une date certainement antérieure à 1254, on
composait un autre recueil de documents, celui-ci concernant les provinces du Languedoc qui, depuis 1229, avaient été
rattachées au domaine de la Couronne et dont les archives avaient été apparemment déjà réunies aux siennes. C'est le
recueil qui, depuis Gérard de Montaigu, forme le registre XIII du Trésor des Chartes 26. Auguste Molinier a donné de
ce registre une description et une table. Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1873, p. 156 et 183. ; mais cette
11
Archives nationales (France)
compilation, dans laquelle les pièces sont transcrites sans aucun ordre, ne donne nullement à croire qu'elles eussent
déjà reçu un classement dont elles ne présentent aucune trace. Quoi qu'il en soit, il est curieux de voir les deux parties
des archives royales, celle qui comprenait les archives des domaines du Nord et celle qui comprenait les archives des
domaines du Midi, parties qui seront inventoriées en détail tout à la fin du règne de saint Louis, être déjà, une
vingtaine d'années plus tôt, l'objet de travaux en apparence simultanés.
Registre de 1264. - Au bout de quarante-quatre ans, en 1264, malgré les additions faites à l'exemplaire primitif et à
l'exemplaire de saint Louis, le registre composé par Étienne de Gallardon ne pouvait plus suffire aux besoins. On
s'occupa donc de lui donner une continuation dans laquelle, pour classer plus aisément le nombre toujours croissant
des pièces dont on tenait à conserver le texte, le nombre des chapitres serait fort augmenté. La nouvelle compilation
devait, au lieu de dix-huit chapitres, en compter trente, dont on trouve les intitulés au folio 2 d'un recueil H 13 de
tables et de fragments d'inventaires conservé au Trésor des Chartes sous la cote JJ 13
Regnante Domino nostro Jhesu Christo, tempore illustris regis Francie Ludovici, anno Domini M°CC° sexagesimo
quarto, anno etiam etatis ejusdem domini regis quinquagesimo primo, regni vero ejusdem tricesimo IX°, ordinata est
hec nova compilacio registri continuata veteri registro tempore inclite recordacionis regis Philippi, avi ipsius domini
regis confecto 27. Ce préambule a été publié par Dessales, p. 374. .
1. - Privilegia Romanorum pontificum domino regi concessa.
2. - Carte seu littere archiepiscoporum et pro archiepiscopis, et ecclesiarum metropolitanarum et pro ipsis ecclesiis.
3. - Carte seu littere episcoporum et ecclesiarum episcopalium et pro ipsis episcopis et ecclesiis.
4. - Carte seu littere abbatum et abbaciarum et pro abbatibus et abbaciis.
5. - Carte hospitalium et leprosariarum.
6. - Carte ecclesiarum, capellarum et capellaniarum.
7. - Carte regum et reginarum.
8. - Carte ducum et ducissarum.
9. - Carte comitum et comitissarum.
10. - Carte munificenciarum regalium facte militibus.
11. - Carte munificenciarum regalium facte servientibus.
12. - Carte burgensium et aliarum singularium personarum.
13. - Carte civitatum.
14. - Carte castellorum et villarum.
15. - Libertates hominum.
16. - Feoda domini regis que de ipso tenentur per singulas distincta baillivias.
17. - Item feoda que de fisco regio annuatim solvuntur certis personis.
18. - Elemosine certis personis, locis et temporibus debite.
19. - Census et alii redditus domini regis.
20. - Gista et procuraciones.
21. - Empciones et permutaciones.
22. - Recogniciones, quittaciones et retenciones.
23. - Absoluciones et condempnaciones per inquisitores facte.
24. - Inquisiciones super diversis negociis et specialiter de coustumis et coustumariis forestarum.
25. - Scripta diversorum judiciorum.
26. - Statuta quedam generalia.
27. - Nomina cathedralium in quibus habet dominus rex regalia.
28. - Ecclesie in quibus habet collacionem prebendarum racione regalium.
29. - Item aliarum ecclesiarum nomina quarum dignitates, prebende seu capelle ad regium pertinent patronatum.
30. - Ad ultimum, cathalogus Romanorum pontificum qui a tempore beati Petri in eadem sede sederunt et quot annis,
mensibus et diebus vixerunt ibidem.
Similiter de Romanis imperatoribus.
Item de regibus Francie quot annis unusquisque regnavit.
12
Archives nationales (France)
Nous ignorons si ce recueil fut jamais entièrement exécuté, car il ne nous est pas parvenu, et l'on ne peut l'identifier
avec aucun des registres aujourd'hui en déficit dont Gérard de Montaigu a laissé la description ; mais j'ai pu constater,
dans un registre du Trésor, des indices qui prouvent que l'on a réellement essayé de conformer, à un certain moment,
le classement des archives à celui de la compilation projetée en 1264. Le registre qui a reçu de Gérard de Montaigu le
numéro XXX et qui est aujourd'hui coté JJ 30 e, est formé de deux parties très diverses accidentellement reliées
ensemble à une époque ancienne. La première partie (fol. 3 à 89) contient un inventaire des archives royales relatives
au Languedoc sur lequel j'aurai lieu de revenir tout à l'heure ; la seconde (fol. 90 à 205) se compose de cahiers où ont
été transcrits des actes royaux ou intéressant le roi dont aucun n'était primitivement postérieur à 1269 28. A quelle
époque ces deux parties furent-elles reliées ensemble ? M. Molinier dit très justement que ce fut avant 1318, date de la
rédaction du répertoire de Pierre d'Étampes où, sous le nom de Registrum grossum vetutum, ce registre est décrit
comme formé de ces deux parties. ( Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1873, p. 169) ; mais je me permettrai de
différer de son avis lorsqu'il croit cette réunion postérieure à 1275 parce que des pièces de Philippe le Hardi allant
jusqu'à cette date se voient dans la seconde partie. Or celles-ci ont certainement été copiées dans les espaces vacants,
après que les deux parties de JJ 30 A étaient déjà réunies. Elles sont en effet copiées non seulement dans les blancs de
la seconde partie, mais aussi sur les feuillets de garde (fol. 2) et dans les blancs de la première (fol. 18, 57v°, 80, 81, 89
v°). Les deux parties ont donc été rapprochées après 1269, date des dernières pièces de saint Louis, mais avant
l'insertion de celles de Philippe le Hardi, et sans doute à une époque très voisine de la mort de son père. M. Molinier
parle de remaniements que Gérard de Montaigu aurait fait subir à notre registre. Ceci n'est pas conciliable avec le fait
que, cinquante ans plus tôt, au temps de Pierre d'Étampes, le registre était constitué tel que nous le voyons
aujourd'hui. La confusion provient de ce que les notes de Gérard de Montaigu citées par M. Molinier (p. 169 note 3) ne
s'appliquent pas au registre XXX de la cinquième et dernière rédaction de l'inventaire de Gérard (JJ I 13) mais au
registre XXX de la quatrième (JJ 1 21), lequel n'était qu'un cahier détaché du registre XXXII, auquel le diligent garde
du Trésor des Chartes le réunit dans la suite. Cf. ma notice sur les Inventaires du Trésor des Chartes dressés par
Gérard de Montaigu dans les Notices et extraits, t. XXXVI, p. 569 et 588. . Les espaces restés vides ont, il est vrai, été
utilisés, sous Philippe le Hardi, pour y transcrire des actes plus récents ; je n'ai pas à m'occuper ici de ces additions,
mais seulement des documents qui constituent la partie primitive des cahiers en question. De ces documents, le plus
grand nombre ne remontent pas au delà de 1260, bien qu'il s'en trouve quelques-uns qui sont compris entre 1190 et
cette dernière date. D'ailleurs ni la chronologie, ni les matières ne paraissent avoir influé d'une façon suivie sur l'ordre
dans lequel ils ont été transcrits.
Or un grand nombre d'entre eux sont précédés de notes destinées à les rattacher à un ordre logique : Pone sub titulo
Capitulorum 29. JJ 30, fol. 90, n°II . - Pone sub titulo Abbaciarum 30. Ibidem, fol. 90, n°VI. . - Ponatur in titulo
Quittacionum et retencionum 31. Ibidem, fol. 104 v°, n°LXI. . On peut relever ainsi la mention de dix-sept tituli qui se
retrouvent tous dans la table de 1264. On pourrait croire, à première vue, que, comme celles que l'on remarque dans
les marges du registre VII 32. L. DELISLE. Catalogue des actes de Philippe-Auguste, Introduction, p. XII. , ces notes se
rapportent à la confection d'un registre postérieur, dont celui-ci aurait fourni la matière, registre qui aurait été celui
dont la rédaction avait été décidée en 1264 ; mais, tandis que celles du registre VII sont rajoutées après coup, les notes
de JJ 30 A sont écrites de la même main que les pièces ; en outre, la place qu'elles occupent dans l'intitulé ou sur la
première ligne 33. Voir notamment JJ 30 A, fol. 97 v°, n° XXVII. prouve d'une façon certaine qu'elles ont été écrites en
même temps. De plus, les textes auxquels ces notes sont jointes ne sont pas des minutes, mais bien des transcriptions
intégrales exécutées avec soin, et l'on ne concevrait guère qu'on se fut imposé de reproduire deux fois les expéditions
des actes, une fois confusément dans la seconde partie de JJ 30 A, une autre fois méthodiquement dans le Registre de
1264. Enfin, on remarquera que l'on trouve toujours dans les notes indicatrices les mots pone ou ponatur et jamais
scribe, scribatur ou scribenda comme dans le Registre VII.
Ne serait-on pas en droit de conclure d'un pareil ensemble de faits que ces mots indiquent le titulus de la layette où
devaient être déposés les originaux des documents transcrits et qu'il aurait existé un classement du Trésor des Chartes
identique au cadre du Registre de 1264 ?
Le "Registrum Velutum" et les "Rubrice litterarum repositarum in almariis domini regis". - Toutefois, ce classement -
s'il fut jamais complètement opéré - ne fut pas longtemps maintenu. On ne trouve pas, dans JJ 30 A, de références aux
13
Archives nationales (France)
tituli jointes à des actes postérieurs à 1265, et moins de cinq ans après cette date, estimant sans doute le cadre de 1264
trop compliqué, on fit paraître un nouveau registre dans lequel le nombre des chapitres était réduit à onze. Ce fut le
Registrum Velutum, aujourd'hui coté JJ 31, et, pour celui-là, nous avons la certitude qu'il reproduit le classement
conformément auquel étaient alors rangées les archives royales, car l'inventaire de ces archives à cette époque existe,
et je vais exposer où l'on peut le retrouver.
Dans ses inventaires des registres du Trésor des Chartes, le consciencieux archiviste de Charles V, Gérard de
Montaigu, a plus d'une fois noté les embarras que lui causait l'étrange manière dont beaucoup de ces registres avaient
été reliés. Trop souvent, une poignée de cahiers de provenances diverses avait été réunie sous une même couverture
par un clerc négligent ou un ouvrier illettré 34. "Sextus est acervus quorumdam quaternorum simul ligatorum de
diversis materiis, et sunt totaliter imperfecti et nichil valent." "Septimus est globus plurium quaternorum simul
ligatorum de pluribus et diversis materiis imperfectorum "et modici nulliusve valoris." (Liste des Libri inutiles. Arch.
nat., JJ 24, fol. 48 v.°) , ou bien une partie distraite d'un volume avait été prise pour un registre séparé 35. Le premier
cahier du registre XXXII fut longtemps considéré comme un registre à part numéroté XXX dans JJ 1 24. Lorsqu'il en
reconnut la provenance, Montaigu s'empressa d'en biffer la mention et d'inscrire cette note en marge : "Non queratis
librum istum quia non est. Erat nempe quidam quaternus qui fuerat separatus sine "causa a libro qui est nunc XXXII,
et fecit me multum musare ; et ipsum in dicto libro consui et est primus." ( Ibidem, fol. 39.) . Lorsqu'il le put, le
consciencieux archiviste de Charles V s'efforça de rapprocher les uns des autres ces disjecta membra ; mais parfois il
dut lui-même réunir des fragments d'origine inconnue, qui ne trouvaient plus facilement leur place dans les recueils
déjà formés, et qui se fussent perdus s'il ne les avait pas fait relier 36. "Sexagesimus octavus de eodem de anno M CCC
XXXI usque ad annum M CCC XLIX, non tamen continuando, set mixtim et interserendo nunc de uno anno, modo de
alio, compositus seu mixtus hoc modo, eo quod ipsum reperii et collegi per quaternos et folia peciatim currencia et
spersa per hunc Thesaurum, et ipsa religavi simul in hoc libro quoniam laboriosum nimis et somptuosum fuisset
quemlibet quaternum, folium vel peciam suo loco proprio situasse in aliis libris pridem compositis et situatis." (Arch.
nat., JJ 15, fol. 37 v°.) . On juge à quel point ces assemblages accidentels prêtent à l'erreur.
Tel est le cas d'un recueil factice que j'ai jadis eu l'occasion de décrire 37. Bibliothèque de l'École des Chartes, 1900, p.
438. et qui est conservé aux Archives nationales sous la cote JJ 2. Des débris du registre de Pierre d'Étampes composé
en 1318 y sont reliés à la suite d'un fragment d'inventaire du Trésor des Chartes dont l'écriture, évidemment plus
ancienne, appartient au treizième siècle. Dans la Notice préliminaire mise en tête de la publication des Layettes du
Trésor, Teulet avait déjà noté que les six intitulés de cet inventaire étaient les mêmes que ceux des six premiers
chapitres du registre JJ 31, jadis connu sous le nom de Registrum Velutum 38. TEULET, Layettes du Trésor, t. I, p.
VIII, col. 2, et IX, col. 1. ; mais, ne se rendant pas compte de la composition fortuite du recueil qu'il avait sous les yeux,
il s'était imaginé que Pierre d'Étampes avait pris ce morceau pour point de départ d'un nouvel inventaire en y soudant
des extraits de son propre travail. C'est là une hypothèse que l'insuffisance de l'inventaire ainsi formé aurait dû suffire
à faire rejeter. Parmi les fragments que le hasard a réunis dans le registre JJ 2, ceux de Pierre d'Étampes sont des
cahiers détachés du registre JJ 1 A 39. Bibliothèque de l'École des Chartes, 1900, p. 433 et 438. . Quant à l'inventaire
du treizième siècle, il a existé intégralement et comprenait onze chapitres qui se sont trouvés séparés en deux groupes :
tandis que les cinq premiers et la moitié du sixième étaient reliés en tête de JJ 2, les cinq derniers et l'autre moitié du
sixième étaient reliés à la fin de JJ 30 A et y devenaient bientôt presque méconnaissables par suite de circonstances
que nous allons rapporter.
Le registre JJ 30 A est fort connu ; il a été, en dernier lieu, décrit avec soin par M. Auguste Molinier 40. Catalogue des
actes de Simon et d'Amaury de Montfort, dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, 1873, p. 161-169. , qui a reconnu,
dans sa première partie, le prototype du recueil de documents sur le Languedoc copié dans les derniers temps du règne
de saint Louis et célèbre sous le nom de Registrum curie. Pour la dernière partie, elle se compose de cahiers où ont été
transcrits des actes royaux ou intéressant le roi, tous antérieurs à 1269, puis de quelques feuillets d'écritures diverses
dont M. Molinier n'avait, au point de vue de ses recherches, qu'un mot à dire 41. "A la suite viennent des comptes, des
tables inachevées, etc." {Ibidem, p. 169, note 1). , mais qui méritent d'être examinés. On y trouve en effet : 1° (fol. 206 à
207) un état des redevances en argent dues par des roturiers de Mouy, Rumigny, Dury et Flavy ; 2° (fol. 208 à 210),
une table des feuillets CCXXII à CCCIII d'un cartulaire royal qui n'est autre que le registre XXVII du Trésor des
14
Archives nationales (France)
Chartes, aujourd'hui manuscrit latin 9778 de la Bibliothèque nationale ; 3° (fol. 212 à 216) un inventaire des
documents insérés à la fin du chapitre VI et dans les chapitres VII à XI du Registrum Velutum. La taille des feuillets, la
disposition en deux colonnes, l'aspect et l'écriture de ce fragment, le point où il commence, qui est précisément celui
où se trouve interrompu l'inventaire formant les seize premiers feuillets de JJ 2 42. L'inventaire est interrompu dans
JJ 2, après la pièce transcrite dans le VI e chapitre du Registrum Velutum sous le n° 174 ; le fragment contenu dans le
registre JJ 30 A commence à la pièce 175. , ne permettent pas de douter que l'un soit la suite de l'autre. Seulement,
plusieurs des blancs considérables laissés dans l'inventaire ayant été, comme tous ceux de la seconde partie de JJ 30 A,
utilisés pour y transcrire des actes de Philippe le Hardi, certains chapitres de l'inventaire noyés au milieu de ces
transcriptions sont, au premier abord, assez difficilement reconnaissables.
L'inventaire complet que l'on peut reconstituer en rapprochant les seize premiers feuillets de JJ 2 des feuillets 212 à
216 de JJ 30 A présente, avec le contenu du Registrum Velutum, de telles analogies qu'on le prendrait au premier
abord pour la table de ce registre. On en pourra juger par le tableau suivant, où l'on a juxtaposé la suite des intitulés de
l'un et de l'autre :
JJ 2.
(Fol. 1.) RUBRICE LITTERARUM REPOSITARUM PARISIUS IN ALMARIIS DOMINI REGIS. Primo privilegia
Romanorum pontificum.
(Fol. 2 v°) Rubrice litterarum regum et prolis regie.
(Fol. 4.) Rubrice litterarum archiepiscoporum et ecclesiarum metropolitanarum, episcoporum et episcopalium
ecclesiarum et aliorum secularium clericorum.
(Fol. 7.) Littere capitulorum de petita licencia eligendi et peticione regalium.
(Fol. 7 v°) Littere abbatum et conventuum, priorum et monasteriorum necnon Templariorum et aliorum religiosorum.
(Fol. 9 v°.) Littere conventuum de licencia eligendi abbates.
(Fol. 10, col. 1.) Littere de regalibus petitis.
(Fol. 10, col. 2.) Rubrice litterarum ducum comitum et aliorum baronum Francie.
JJ 31.
REGISTRUM VELUTUM.
(Fol. I.) Privilegia et rescripta Romanorum pontificum et legatorum.
(JJ 3, fol. 51.) Littere regum et prolis regie.
(JJ 31, fol. 17.) Littere archiepiscoporum et ecclesiarum metropolitanarum, episcoporum et episcopalium ecclesiarum
et aliorum secularium clericorum.
(Fol. 44.) Littere abbatum et conventuum priorum et monasteriorum necnon Templariorum et aliorum religiosorum.
(Fol. 63.) Littere ducum, comitum et aliorum baronum Francie.
JJ 2.
(Fol. 13. Rubrice litterarum militum et aliorum secularium laycorum.
JJ 30 A.
(Fol. 212.) Suite du chapitre précédent.
(Fol. 213.) Rubrice litterarum communitatum et villarum.
(Fol. 214.) Rubrice litterarum de negociis Flandrensium.
(Fol. 214 v°.) Littere de negocii[s] terre Albigensis et provincie Narbonensis ac 43. Original : Ad. terrarum
adjacencium, et primo littere comitum, baronum, militum et aliarum laycarum personarum terre illius.
(Fol. 215.) Rubrice litterarum prelatorum terre Albigensis et provincie Narbonensis ae partium adjacencium.
(Fol. 216.) Generalia statuta et alia.
JJ 31.
(Fol. 87.) Littere militum et aliorum secularium laicorum.
(Fol. 115.) [Littere] communiarum et villarum.
(Fol. 118.) Littere de negociis Flandrie.
(Fol. 125.) Littere de negociis terre Albigensis et provincie Narbonensis ae terrarum adjacencium et primo littere
comitum, baronum, militum et aliorum laycorum terre illius,
15
Archives nationales (France)
(Fol. 133.) Littere prelatorum terre Albigensis et provincie Narbonensis ae parcium adjacencium.
(Fol. 107.) Generalia statuta et alia.
On remarquera cependant que le titre de l'inventaire ne permet pas d'y voir autre chose qu'un catalogue d'archives ; en
outre, nous avons pu nous convaincre que le contenu de chacun des chapitres ne coïncide pas toujours exactement
avec celui des chapitres correspondants du registre. Il est généralement un peu plus considérable ; c'est ainsi qu'on y
trouve, à la suite des III e et IV e chapitres, deux paragraphes concernant les Littere capitulorum de petita licencia...,
dont on chercherait vainement l'équivalent dans le registre. Quant à présent, nous n'avons guère à nous occuper de ces
différences ; le point capital à constater est la conformité existant, à cette époque, entre le cadre de classement des
archives royales et l'ordre des chapitres du Registrum Velutum. Cette conformité a dû même, à un certain moment,
s'étendre jusqu'à l'ordre intérieur de chaque chapitre. Le fait que les pièces ne sont souvent représentées dans le
registre que par leurs intitulés donne à supposer que le rédacteur savait pouvoir en retrouver les originaux à une place
certaine, laquelle devait être identique à celles qu'elles occupaient dans le registre. Il y a, en effet, des documents qui
portent encore au dos le chiffre indiquant cette place. La pièce copiée au fol. 60 V° du Registrum Velutum, sous le n°
XCIII des Littere abbatum, pièce que l'on retrouve aujourd'hui dans le n° 1 du carton J 1025, est marquée au dos du
chiffre XCIII. Une autre, le n° 62 du carton J 1024, porte au revers le chiffre CXLVII, sous lequel elle est copiée, parmi
les Littere militum, au fol. 112 v° du registre.
A une époque voisine de sa rédaction, le Registrum Velutum était déjà considéré comme répondant à l'état matériel
des archives royales, car les tables qui précédaient chacun de ses chapitres servirent, elles aussi, d'inventaires. On
écrivit les numéros des layettes, primum, secundum scrinium, en regard ou au-dessus des groupes de chartes
correspondant au contenu de ces layettes. On y ajouta même de nouvelles rubriques, à mesure que s'augmentaient les
archives, sans que l'on se préoccupât de transcrire dans le registre les pièces entrées depuis la rédaction ; d'où un
désaccord croissant entre le nombre de documents copiés dans chaque chapitre et celui des rubriques contenues dans
les tables.
Sans être - il s'en faut de beaucoup - aussi développé que les tables ainsi augmentées, l'inventaire qui nous occupe et
que nous désignerons par son titre de Rubrice litterarum contient, dans chacun de ses chapitres, quelques pièces de
plus que l'on n'en a transcrit dans les chapitres correspondants du Registrum Velutum. Si on le compare avec les tables
du registre, il est évident qu'il a été rédigé d'après elles ; les mentions biffées au chapitre des Littere regum, par
exemple, n'ont pas été reproduites dans les Rubrice ; mais les tables ont continué à s'accroître même après la rédaction
de l'inventaire. Celle-ci étant donc postérieure à celle du registre, nous devons essayer de déterminer la date de l'un et
de l'autre.
Classement des archives de Languedoc en 1269. - Nous trouvons pour cela un point de repère dans un autre travail qui
fut exécuté à une époque connue sur une partie restreinte du Trésor des Chartes. L'autorité directe du souverain ne
s'exerçait pas seulement sur des régions de la langue d'oïl ; depuis 1229, elle s'était étendue à une importante fraction
des provinces méridionales de l'ancienne Gaule. Or le Registrum Velutum contenait bien deux chapitres, les IX e et X e
, relatifs à ces provinces ; mais les trente et un documents qui s'y trouvaient transcrits étaient loin de représenter
l'ensemble des pièces concernant les domaines que la Couronne avait acquis dans le Languedoc. Sur l'ordre de saint
Louis, durant le dernier trimestre de 1269, ces pièces qui avaient, une vingtaine d'années auparavant, fourni la matière
d'une compilation dont il a été question plus haut 44. Celle qui est contenue dans le registre XIII. et dans laquelle on
ne peut relever aucune trace de classement, furent enfin classées par Barthélemy de Pennautier 45. Barthélemy de
Podio Nauterio étant le plus souvent appelé de Podio dans les textes, Dessales avait cru qu'il se nommait Dupuy.
Mémoire cité, p. 374. , clerc du roi et juge de Carcassonne, aidé d'un autre clerc du roi, Nicolas d'Auteuil, et
quelquefois d'un chanoine de la Sainte Chapelle, Jean de Mourlens 46. "... ipsa instrumenta fuerunt inspecta et
reposita per magistrum Bartholomeum de Podio, clericum domini regis, judicem Carcassone, cum magistro Nicholao
de Autolio, ejusdem domini regis clerico, et quandoque cum domino Johanne de Murlenco, canonico Capelle domini
regis, in sex scriniis.." Préface du Registrum curie. Bibliothèque de l'École des Chartes, 1873, p. 188. . M. Auguste
Molinier a rendu de leurs travaux un compte si exact 47. Bibliothèque de l'École des Chartes, 1873, p. 155-156 et 161-
162. que je ne saurais mieux faire que de le paraphraser ici.
Les commissaires commencèrent par exclure tous les titres dépourvus de sceau ou d'importance secondaire. On ne les
16
Archives nationales (France)
détruisit pas 48. Deux ou trois sont parvenus jusqu'à nous. M. Molinier a relevé sur l'un d'eux cette note : Talis est
quod nihil valeret. , mais on ne leur donna ni numéro de classement, ni place dans l'inventaire. Celui-ci ne comprit
donc que des titres scellés, au nombre de trois cent vingt-quatre environ, répartis en six coffres, appelés
indifféremment capsœ ou scrinia, qui furent déposés au Trésor des Chartes. Le cadre du registre XIII avait été élargi ;
"au lieu de n'embrasser que l'époque de la domination des Montfort, il s'étendit encore à la soumission du Languedoc
par Louis VIII et aux événements qui précédèrent et suivirent la paix de Melun en 1229 et celle de Lorris en 1242 49.
MOLINIER, loc. citat., p. 161. ."
Chaque coffre fut désigné par une lettre de l'alphabet, lettre qui, suivie d'un numéro d'ordre intérieur, fut répétée sur
chacune des pièces qu'il contenait. En outre, chaque pièce fut l'objet d'une courte analyse souvent accompagnée de
mentions destinées à indiquer l'emploi que l'on en pouvait faire au point de vue politique : Magnum est, Dampnosa
est, Jungatur talis, etc.
Il semble, en effet, que l'idée qui inspira ce classement ait été avant tout politique ; c'est ce qui paraît résulter du
groupement des matières, dont le lecteur va pouvoir juger par l'énumération suivante :
1° Prima capsa signata sub littera scilicet A. Ce premier coffre contenait une trentaine de bulles pontificales qui, toutes,
avaient déjà figuré dans le registre XIII.
2° II/a B. Ce second coffre contenait des pièces relatives à la conquête et à la soumission du Languedoc.
3° III/a C. Pièces relatives à l'organisation du Languedoc par Simon de Montfort.
4° IV/a D. Documents concernant la conquête de Louis VIII et le premier établissement de la royauté dans le Midi :
cessions des Montfort, négociation et exécution du traité conclu à Melun en 1229, accords avec les évêques et les abbés
de la province, hommages et reconnaissances rendus pendant les années suivantes.
5° V/a E. Actes relatifs à Montpellier et à ses rapports avec les rois de France, hommages et serments des seigneurs du
Midi après la guerre de 1226 et la prise d'armes de Trencavel en 1240, actes de soumission des comtes de Foix et de
Comminges, documents sur la ville du Puy.
6° VI/um scrinium F. Paix de Lorris et serments des villes du Midi après la dernière guerre de Raimond VII.
Les pièces une fois classées, Barthélemy de Pennautier n'avait pas négligé d'en dresser un inventaire qui se trouvait
encore au dix-septième siècle aux archives du roi à Carcassonne. Cet inventaire, dont le titre nous a été conservé : Ilec
sunt instrumenta que magister Bartholomeus de Podio, judex Carcassone, invertit Parisius 50. MOLINIER, loc. citat.,
p. 162-163. , ne nous est pas parvenu sous sa forme originale ; mais très peu de temps après, à une date qui ne peut
être postérieure à 1272, un clerc qui, cependant, ne devait pas travailler sous la direction de Barthélémy, entreprit de
faire pour la partie méridionale du Trésor des Chartes un travail analogue à celui que l'on avait déjà fait pour la partie
septentrionale en composant les registres XXVI et XXVII, ou le registre de 1264 ; il transcrivit les pièces contenues
dans les six coffres tout en conservant les divisions et le classement. C'est son travail, occupant aujourd'hui les feuillets
3 à 89 du registre JJ30 A, qui est le type original de la compilation connue plus tard sous le titre de Registrum
senescalliarum et plus habituellement de Registrum curie Francie 51. Ibidem, p. 161-179. Pour le coffre À renfermant
les bulles pontificales, le clerc s'est contenté de donner en quelques lignes un aperçu sommaire de son contenu. Dans
les autres coffres, il y a aussi quelques pièces qu'il a volontairement négligé de transcrire. Dans le premier par exemple,
deux lettres sont remplacées par ces mentions : "(Fol. 9) — XVII a. Ista septima decima littera inventa non fuit nec
inveniri potuit sub dicto numero nec aliter in secunda capsa signata sub 15 in qua reponi debuit. — (Fol. 14 v°). Summa
de castris de Bellaguarda et Vallis Pignerie et molendinis de Parada adjudicatis marescallo comitis Montisfortis, etc.
Consignata est littera ista a tergo quia nihil valet quare mutatum est per novam composicionem domini regis et abbatis
Grassensis que est in tercia capsa consignata sub littera G." Ailleurs, le même clerc remarque que deux pièces
manquent dans le coffre D,.ou bien que la 73 e du coffre E était un rouleau trop long pour être transcrit. Enfin, dans le
coffre F, les cinquante-deux dernières pièces — serments de fidélité de villes du Midi — ne sont représentées que par
leur titre. Ce sont là autant de preuves que ce clerc travaillait directement sur les coffres et non d'après quelque
inventaire antérieur. , titre sous lequel on l'a lui-même désigné à tort, et cela jusque dans l'Etat sommaire des Archives
nationales paru dix-huit ans après qu'Auguste Molinier avait démontré que ce titre ne pouvait désigner que la
compilation qui en dérive.
Notons en passant que l'ancienne couverture du registre JJ 30 A porte le titre Registrum grossum velutum par lequel il
17
Archives nationales (France)
est mentionné dans le répertoire de Pierre d'Étampes, et qu'il serait bon de lui restituer, tout en ayant soin de ne pas le
confondre avec le Registrum Velutum, aujourd'hui JJ 31, auquel je vais revenir maintenant que la description du
registre JJ 30 A nous donne les moyens de le dater.
En effet, une note marginale inscrite au fol. 18 du Registrum Velutum, d'une écriture plus récente que celle du corps
du volume, nous apprend que certaines lettres concernant l'évêché du Puy, portant les numéros LXVIII à LXX de la
troisième partie, avaient été, depuis la rédaction du Registrum Velutum, jointes à celles qui formaient la layette E dans
le classement de Barthélémy de Pennautier : Iste littere amote sunt ab isto scrinio et posite sunt cum illis de provincia
Narbonensi in scrinio E. Je les ai retrouvées, en effet, sous les numéros LXXIV et suivants de la layette en question, au
fol. 77 du registre JJ30 A. Il est donc évident que le Registrum Velutum a été composé avant les derniers mois de 1269.
Comme, d'autre part, on ne trouve parmi les documents composant ce registre aucune pièce qui soit plus récente
qu'une bulle de Clément IV donnée le 13 septembre 1267 52. JJ 31, fol. 12. Les pièces plus récentes ont été visiblement
ajoutées après coup. Tel devait être également le cas d'un traité conclu en 1268 avec les Vénitiens pour la nolisation de
leurs navires, traité qui, d'après le travail de Pierre d'Étampes (JJ 1 1, fol. 126 r°), se trouvait jadis sur un dernier
feuillet, aujourd'hui disparu, du Registrum Velutum. , on est en mesure de rapporter la rédaction à 1268 environ, ou,
pour parler plus exactement, à une date comprise entre le 13 septembre 1267 et le mois d'octobre 1269.
Quant à l'inventaire, la plus, moderne des pièces dont j'ai pu reconnaître la date parmi celles qui y sont analysées, est
la prorogation de la trêve entre la France et l'Angleterre, conclue le 24 septembre 1266 53. Cette pièce est la dernière
de la seconde partie (JJ 2, fol. 3 v°, col. 2) ; elle a été publiée par RYMER, Fœdera, éd. de 1816, I, p. 482. . Dans
certaines notices, saint Louis est considéré comme régnant 54. "Littere Ludovici regis patris istius qui modo est... Item
littere domini regis Ludovici modo regnantis de elemosinis Quadragesime." (JJ 2, fol. 2 v°, col. 2.) ; c'est donc entre le
24 septembre 1269 et le 25 août 1270 que durent être exécutées les Rubrice litterarum repositarum Parisius in almariis
domini regis. On voit que cette date se rapproche fort de celle de Pennautier.
Récapitulation des classements des archives royales antérieurs à saint Louis. — Ainsi, vers le moment de la mort de
saint Louis, la totalité des archives de la couronne était classée dans un ordre identique à celui des registres JJ 30 A et
JJ 31 ; n'est-il pas légitime d'en induire que, sauf le problématique registre de Gautier de Nemours qui, s'il a jamais
existé, devait surtout contenir, outre des chartes de communes, des listes de fiefs, de services et de redevances, ou
d'autres documents du même genre, et sauf le précieux registre IX, aujourd'hui au Vatican, dans lequel les pièces sont
transcrites sans ordre apparent, chacun des registres antérieurs reproduit le classement en usage au moment où il fut
rédigé ? Nous connaîtrions donc aujourd'hui quatre classements antérieurs à l'avènement de Philippe le Hardi :
1° Un classement en usage en 1211, correspondant au registre VIII ;
2° Un classement en usage en 1220 et 1227, correspondant au registre XXVI et au registre XXVII qui en est la copie ;
3° Un classement en usage en 1264, correspondant à un registre dont nous n'avons plus que le préambule et le
sommaire, mais dont une soixantaine de pièces étaient empruntées à la seconde moitié du registre XXX ;
4° Un classement en usage au moment de la mort de saint Louis, classement selon lequel les archives royales étaient
partagées en deux grandes catégories, pour chacune desquelles nous possédons un inventaire. L'une comprenait des
pièces relatives à l'ancien domaine royal, y compris la Normandie, pièces dont les analyses se retrouvent dans
l'inventaire intitulé Rubrice litlerarum repositarum in almariis domini regis, aujourd'hui conservé dans les registres
des Archives nationales JJ 2 (fol. 1 à 16) et JJ 30 A (fol. 212 à 216), inventaire composé entre le 24 septembre 1269 et le
25 août 1270, en transcrivant les tables du Registrum Velutum (aujourd'hui JJ 31), dans lequel les documents étaient
copiés selon l'ordre où ils étaient matériellement disposés dans les archives. L'autre catégorie, classée dans le dernier
trimestre de I269 par Barthélémy de Pennautier, Jean de Mourlens et Nicolas d'Auteuil, contenait les pièces relatives
au Languedoc, et était inventoriée dans un inventaire dont le prototype forme la première partie du registre JJ 30 A et
dont les copies postérieures portèrent le nom de Registrum Curie . Dans cet inventaire, les documents étaient
également transcrits ou analysés suivant l'ordre dans lequel ils avaient été classés matériellement.
A ceci, j'ajouterai encore une remarque : c'est que tous ces classements et ceux qui ont suivi, au moins jusqu'à la fin du
quatorzième siècle, ne devaient être appliqués qu'aux documents d'un intérêt actuel ou permanent et munis de tous les
caractères d'authenticité. A une certaine époque, le fait est certain en ce qui concerne les registres : on verra Gérard de
Montaigu rejeter de son inventaire définitif deux catégories de registres, les Libri aliqualiter utiles, dont il avait
18
Archives nationales (France)
précédemment donné la liste, et les Libri inutiles, qu'il s'était contenté de mentionner en bloc. Pour les chartes, nous
voyons dans les registres de Philippe-Auguste que les pièces périmées étaient biffées et n'étaient pas reproduites dans
les nouvelles éditions du même registre 55. Voir notamment L. DELISLE, Catalogue des actes de Philippe-Auguste,
Introduction, p. XIX. . Enfin, lors du classement de Barthélémy de Pennautier, nous avons vu qu'on ne mentionna
point les pièces jugées inutiles, devenues sans valeur ou dont le sceau était perdu 56. Aug. MOLINIER, Bibliothèque de
l'Ecole des Chartes, 1873, p. 155 et 161. .
Cependant, ces documents mis au rebut étaient encore conservés. On peut reconnaître, parmi les registres des
Archives nationales, plusieurs des registres rejetés par Gérard de Montaigu, et M. Auguste Molinier a retrouvé dans le
même dépôt deux pièces volontairement négligées par Barthélémy de Pennautier 57. Ibidem, p. 155, note 1. . On ne
doit donc point s'étonner de rencontrer des documents du Trésor des Chartes, même de date reculée, qui ne figurent
point dans les plus anciens inventaires, pas plus qu'on ne doit s'étonner du nombre relativement petit des chartes
mentionnées dans cet inventaire.
Qui avait alors la garde des archives royales ? — Parvenus à une époque où, à défaut de renseignements complets sur la
composition et le classement des archives royales, nous possédons du moins des indications suffisantes pour nous
faire une idée de l'un et de l'autre, nous aimerions à savoir qui pouvait en avoir la garde. Dupuy s'imaginait "qu'après
l'establissement du Trésor [des "Chartes] dans Paris, l'on créa aussitost un garde que l'on appela Trésorier des Chartes
de France, "qui avoit la charge de recueillir les titres et les chartes et les déposer dans le Trésor et en faire de "bons et
fidels inventaires 58. DUPUY, Du Trésor des Chartes du Roy, à la suite du Traité des droits du Roy, édition de 1656, p.
1006. ". Il y a longtemps que Dessales a prouvé qu'on ne trouve pas de fonctionnaires de ce genre avant 1307 59.
DESSALES, mémoire cité, p. 381-382. , et, jusqu'à 1270 et même plus tard, nous demeurons, quant à la question que
nous posions tout à l'heure, dans une ignorance à peu près complète. Dans tout ce qui précède, en effet, on a vu
paraître de loin en loin divers personnages qui ont eu part aux travaux exécutés sur les archives royales comme le
chambellan Gautier et le chef de la chancellerie de Philippe-Auguste, l'évêque Guérin, ainsi que son clerc Étienne de
Gallardon, ou bien aux classements et aux inventaires dont elles ont été l'objet, comme Barthélémy de Pennautier,
Jean de Mourlens et Nicolas d'Auteuil. Sans doute, on doit remarquer que la plupart de ces personnages étaient des
clercs de la chancellerie dont le Trésor des Chartes était, du reste, une dépendance naturelle ; mais on doit remarquer
aussi qu'ils ne paraissent avoir donné leurs soins au Trésor des Chartes que d'une manière temporaire et jamais
exclusive d'autres occupations. Aucun d'eux ne peut être considéré comme un véritable archiviste. Il est bien certain,
par exemple, que Barthélémy de Pennautier, juge-mage de la sénéchaussée de Carcassonne, mêlé à toutes les affaires
importantes de ce pays de 1255 à 1274, ne fut chargé du classement des archives du domaine royal en Languedoc qu'en
raison de la compétence spéciale que lui donnait sa familiarité avec les affaires de la région, et n'eut certainement à
s'occuper en rien des autres parties des archives. De plus, aucun de ces personnages ne semble avoir eu la garde des
documents qu'ils maniaient. Cette garde, en effet, appartenait, comme on l'a vu 60. Voyez plus haut, p. IV. , du moins à
la fin du règne de Philippe-Auguste et encore au commencement du règne de son petit-fils, au concierge du palais,
Adam ; mais il ne s'ensuit pas de là que ce concierge fut un archiviste ; il avait seulement la garde du chartrier, comme
il avait celle de tout ce que contenait la demeure royale.
Le bâtiment du Trésor des Chartes. — Nous sommes heureusement moins mal renseignés sur le lieu où les archives
royales étaient déposées. J'ai dit plus haut comment la surprise de Fréteval avait sans doute été la cause de
l'immobilisation des archives royales dans le Palais de Paris. C'était là peut-être un retour à une tradition ancienne. Il
semble en effet que, sous les deux premières races, les archives du souverain aient été déposées dans sa résidence ; du
moins voit-on mentionner, dans quelques diplômes, l'obligation d'en remettre un exemplaire aux archives du Palais
61. In archivo palatii, Louis le Débonnaire, diplôme de 815. Hist. de Fr., VI, 471 CD ; ai archivo palatii nostri, Louis le
Débonnaire, diplôme de 816, ibidem, 487 C ; imperialis aulae reconditorio, Louis le Débonnaire, diplôme de 833,
ibidem, 578 D ; palatinis scriniis, même diplôme, 577 D ; archivo nostri palatii, même diplôme, 578 AB. . Rien ne nous
apprend où étaient ces archives ; mais j'ai quelque raison de croire que les documents en question étaient, du moins
sous les Mérovingiens, déposés au même lieu que le trésor du palais. Il existe, en effet, un diplôme de Childebert III,
donné, le 13 décembre 695, en faveur de Saint-Denis, dans lequel il est stipulé qu'un exemplaire serait remis à
l'abbaye, et l'autre dans le trésor royal, in tessaure nostra 62. G. h. PERTZ, Diplomata, n° 67. . Mais, pas plus qu'à cette
19
Archives nationales (France)
époque reculée, nous ne savons dans quelle partie du palais les archives étaient conservées sous Philippe-Auguste, la
seule notion précise que nous ayons sur leur sort nous étant donnée par le nom du concierge Adam qui — nous le
rappelons encore une fois — en avait la garde à la fin du règne de ce roi et au début du règne de saint Louis, règne sous
lequel elles reçurent, dans l'enceinte du palais, une demeure spéciale où elles reposèrent pendant près de cinq cents
ans.
Le principe de l'inviolabilité des édifices religieux avait dès longtemps donné l'idée d'y déposer ce que l'on avait de plus
précieux. C'est évidemment sous l'empire de cette idée que, lorsque Louis IX faisait construire la Sainte-Chapelle par
Pierre de Montereau, le même architecte bâtit, le long du côté nord, auquel le reliait un court passage, un édifice dont
le faîte ne dépassait pas le bas de la toiture de l'église. Destinée principalement à abriter le trésor de la Sainte-Chapelle,
dont elle reproduisait en plus petit l'apparence extérieure, cette seconde construction, dans laquelle on ne pouvait
pénétrer que par la première, mesurait 33 pieds sur 22 hors œuvre 63. Mémoire de 1782 tendant à démontrer la
nécessité de démolir le bâtiment des sacristies de la Sainte-Chapelle haute et basse. (Arch, nat., S 946-947). . Elle se
composait de deux travées et d'une abside à cinq pans 64. Voir le Plan détaillé de la Cité, par l'abbé DELAGRIVE.,
1754. . Le rez-de-chaussée était la sacristie de la chapelle basse ; le premier étage, celle de la chapelle haute, souvent
désignée sous le nom de revestiaire, et le second, relié parmi escalier en vis, était réservé aux archives du roi et aux
volumes qui formaient alors sa bibliothèque 65. Geoffroy DE BEAULIEU, dans les Historiens de France, t. XX, p. 15. .
Ainsi, c'est dans cette unique salle que furent contenus, à leur origine, les noyaux des deux immenses dépôts que
renferment à peine aujourd'hui les constructions tant de fois agrandies de la Bibliothèque nationale et de l'hôtel de
Soubise ; mais tandis que, à la mort de saint Louis, ses livres étaient divisés entre les Dominicains et les Cordeliers de
Paris, les moines de Royaumont et les Dominicains de Compiègne 66. L. DELISLE, le Cabinet des manuscrits, t. I, p. 8.
, les archives restaient dans leur ancienne demeure qu'elles ne quittèrent qu'après cinq siècles, et c'est par suite de leur
séjour dans les murs du trésor de la Sainte-Chapelle qu'elles reçurent le nom de Trésor des Chartes que l'on ne trouve
guère avant 1334 67. DESSALES, mémoire cité, p. 407, n° 1. . Jusque-là elles ne sont désignées que par des
appellations générales telles que littere reposite in almariis domini regis 68. Vers 1269 (Arch, nat., JJ 2, fol. 1). ou
archivium litterarum et privilegiorum desuper thesaurum capelle regalis Parisiensis palatii existens 69. C'est ainsi que
les désigne Pierre d'Étampes en 1318 (Arch, nat., JJ 1 1, fol. 1). .
Je n'ai pu trouver aucune suffisante description du bâtiment du Trésor. Quant aux représentations anciennes, il n'en
est presque pas auxquelles on puisse se fier. Celles qui se voient sur les anciens plans de Paris figurés sont
généralement de fantaisie, notamment celle du plan de Turgot où cet élégant édifice a l'apparence d'un grossier cube
de maçonnerie ; dans d'autres, il est purement et simplement omis. Seul le plan de Mérian en donne, à la date de 1615,
une figuration trop petite, mais qui parait exacte. Il existe par bonheur un joli dessin au lavis exécuté peu de temps
avant la démolition avec une précision qui doit le faire attribuer à un architecte. A. l'époque où M. Hoffbauer en
donnait une médiocre reproduction 70. Paris à travers les âges. T. I : le Palais de justice, p. 17, fig. 13. , ce dessin faisait
partie de la collection de M. Albert Lenoir, d'où il a passé dans la collection de M. Deslailleur, puis enfin au Cabinet des
estampes 71. Ve 55 r, fol. 128. 11 est signé T. de Froideau. J'ai donné une reproduction partielle de ce dessin dans un
mémoire sur les Bâtiments successivement occupes par le Trésor des Charles (fig. 1) inséré dans les Mémoires de la
Société de l'histoire de Paris, année 1902. , où je l'ai retrouvé en même temps qu'un autre dessin de même provenance,
également reproduit par M. Hoffbauer 72. Paris à travers les âges. T. I. : le Palais de justice, p. 21, p. 17. et dans lequel
paraît encore une partie du bâtiment du Trésor. L'un et l'autre sont pris du côté du chevet ; la minuscule figuration de
Mériau donne l'aspect de la façade. Faute d'avoir connu ces documents, les modernes qui ont tenté de restaurer le plan
ou l'élévation de la dépendance de la Sainte-Chapelle ont commis plusieurs erreurs.
MM. Decloux et Dury 73. Histoire archéologique de la Sainte-Chapelle, Paris, 1856-1857, in-fol. et, sans doute d'après
eux, M. Viollet-le-Duc 74. Dictionnaire d'architecture, t. II, p. 426-427. ont placé le bâtiment du Trésor de telle façon
qu'il aurait dépassé l'alignement du chevet de la Sainte-Chapelle. C'est là une disposition illogique et que ne justifient
ni le dessin de la collection Lenoir ni les plans anciens 75. Voir notamment le plan de Delagrive. ; elle tient sans doute
à ce que la communication de l'édifice principal à la sacristie a été inexactement placée par MM. Decloux et Dury. Il n'y
a pas de doute à avoir sur l'entrée de cette communication, qui est nettement indiquée parla porte encore existante
dans la cinquième travée nord de la Sainte-Chapelle. Or, les auteurs de la restitution ont fait aboutir le passage, auquel
20
Archives nationales (France)
cette porte donne accès, à la première travée de la sacristie ; dans ce cas, le bâtiment de celle-ci étant, ainsi qu'on l'a dit
plus haut, long de 33 pieds, aurait, en effet, dû s'étendre vers l'est au delà de l'abside de la Sainte-Chapelle. Mais, si l'on
fait déboucher le passage dans la seconde travée de la sacristie, les deux absides seront ramenées au même alignement.
Celte hypothèse est, d'ailleurs, conforme aux données de l'unique plan où soit indiquée la communication entre les
deux édifices 76. Arch, nat., A, 3 e classe, n° 247. Mémoire cité, fig. 2. .
On savait — les portes encore visibles du côté de la Sainte-Chapelle en donnent la preuve — que l'on pénétrait de plain-
pied dans les sacristies respectives des chapelles hautes et basses ; par contre, on n'avait jusqu'ici aucune donnée
précise sur les moyens d'accès au Trésor des Chartes. On voit bien, dans le dessin de la collection Lenoir, une
construction percée d'une fenêtre à vitrail, construction qui semble relier le Trésor à la Sainte-Chapelle et que l'on
prendrait volontiers pour le dernier étage du bâtiment où se trouvaient déjà les communications de la chapelle aux
deux sacristies ; mais cette troisième communication répondrait à une fenêtre de l'édifice principal. Or, aucune fenêtre
de cet édifice ne fut jamais bouchée, et, de plus, la Sainte-Chapelle haute n'ayant ni galerie intérieure ni aucun
étagement, la communication aboutirait dans la vide 77. C'est pourtant le parti adopté par M. HOFFBAUER, Parts à
travers les âges. T. I : le Palais de justice, chap. III, fig. 10. . On verra tout à l'heure que la construction éclairée par la
fenêtre à vitrail était en arrière des passages des deux sacristies.
Comment donc parvenait-on à l'étage du Trésor des Chartes ? MM. Decloux, Dury et Viollet-le-Duc, prenant sans
doute modèle sur la Sainte-Chapelle de Vincennes, avaient supposé l'existence d'un escalier en vis à l'angle nord-ouest
de la sacristie. Mais la tourelle de cet escalier, faisant saillie, aurait dû être en partie visible sur le dessin de la
collection Lenoir. Enfin, j'ai acquis la certitude qu'il existait un escalier de ce genre, mais qu'il était placé de l'autre côté
et contigu à la Sainte-Chapelle. Dans l'accord conclu entre le chapitre et les commissaires du domaine avant la
démolition de la sacristie, le neuvième article est ainsi libellé :
"9° Que, dans la démolition de l'ancien édifice, on travaillera avec précaution dans toutes les "parties qui peuvent
toucher aux piliers buttans de la Sainte-Chapelle et notamment à l'endroit " où la tourelle montante aux archives de la
couronne paroît intimement engagée et liée pierre à " pierre avec le pilier buttant ; auquel cas les pierres seront sciées
pour ne causer aucun "ébranlement... 78. Registre capitulaire de la Sainte-Chapelle (Arch, nat., LL 617, fol. 78 v°). ."
Il est donc évident que l'escalier devait être disposé ainsi que je l'ai figuré dans l'essai de reconstitution donné dans les
Mémoires de la Société de l'histoire de Paris 79. Mémoire cité, fig. 3 et 4. , c'est-à-dire à l'ouest de la communication
des sacristies sur laquelle il s'ouvrait. La fenêtre munie d'un vitrail que l'on aperçoit sur le dessin de la collection
Lenoir, derrière un petit arc-boutant figuré en pointillé dans le plan du second étage, servait à l'éclairer. Enfin, dans le
système de restitution que je propose, la porte de la salle du Trésor des Chartes, au second étage, se trouve placée dans
la première travée, ce qui est conforme aux indications que l'on peut tirer des inventaires de Gérard de Montaigu et de
Jacques Louet.
Il est vraisemblable qu'à l'intérieur, les trois étages présentaient une disposition identique ; mais nous n'avons de
renseignements que sur la salle du Trésor des Chartes. Celle-ci était voûtée d'ogives, éclairée sur la façade par une
large fenêtre ; sur les côtés et autour de l'abside, par d'autres fenêtres plus petites, lesquelles occupaient toute la partie
supérieure des entre-colonnements, tandis que la partie inférieure était couverte d'armoires. Celles-ci sont désignées
dans certains inventaires par le numéro des fenêtres qui les surmontaient, comptées en partant de la porte et en se
dirigeant vers la droite. La porte elle-même, occupant le côté droit de la première travée et la fenêtre de la façade étant
négligée, il restait huit fenêtres, nombre correspondant à celui qui est donné dans l'inventaire de Louet. Au milieu de
l'abside s'élevait un autel dont Sauvai a encore vu le marchepied.
L'existence des armoires remonte aux premiers temps du Trésor des Chartes puisqu'on a vu que, pendant longtemps,
le dépôt même des archives royales ne fut pas désigné sous un autre nom que celui d'Armoires du roi. Mais les pièces
n'étaient pas déposées à même sur les rayons ; elles étaient renfermées dans des layettes, scrinia, ou dans des coffres,
car il ne semble pas qu'il y eût uniformité dans l'apparence extérieure de ces boîtes. Toutefois, à mesure sans doute que
le nombre en augmentait, on éprouva le besoin de les mieux différencier ; mais les premières tentatives de ce genre
étant d'une date postérieure, nous en parlerons quand nous nous occuperons de l'époque où elles se sont produites.
La bibliothèque de saint Louis déposée dans le même local que ses archives. — Le bâtiment du Trésor de la Sainte-
Chapelle abritait encore d'autres volumes que les registres des archives royales. Lorsque, au retour de la croisade, saint
21
Archives nationales (France)
Louis forma, pour son usage et pour celui des savants et des religieux de son hôtel, une bibliothèque principalement
composée d'ouvrages relatifs à l'Écriture Sainte, c'est dans le même local qu'il la fit déposer 80. Geoffroy DE
BEAULIEU, dans les Historiens de France, t. XX, p. 15. Guillaume de Saint-Pathus, éd. Delaborde, p. 52-53. . On y
trouvait encore des ouvrages d'autre nature tels 'que des livres de chœur et ce traité de Gautier sur le mariage que
Dessales a pris pour le travail de Gautier de Nemours. Conformément aux dernières volontés de saint Louis, cette
bibliothèque fut partagée entre les ordres religieux qu'il protégeait : les frères mineurs, les frères prêcheurs et les
religieux cisterciens de Royaumont 81. Geoffroy DE BEAUMEU, loco citato. .
Cependant quelques fragments, notamment les livres de chœur dont quelques-uns furent donnés vers le milieu du
quatorzième siècle à l'abbaye de Royal-lieu près de Compiègne 82. Le Bibliographie moderne, année 1903, p. 23, n° 1. ,
et le traité de Gautier qui s'y trouvait encore du temps de.Gérard de Montaigu, demeurèrent mêlés aux registres des
archives royales. C'est encore au Trésor des Chartes qu'à une époque qu'on ne saurait préciser, mais qui pourrait bien
remonter à saint Louis, fut déposé ce que Gérard de Montaigu appelle une masse délivres et de rouleaux, multitudo
librorum etrotulorum, confisqués aux juifs. Charles V en fit prêter un certain nombre aux juifs de Paris, garda les plus
beaux pour sa librairie, et en donna sept à son astrologue Thomas de Bologne, père de Christine de Pisan ; cependant il
en demeura quelques-uns au Trésor des Chartes jusqu'au jour où l'échange de 1862 les fit entrer à la Bibliothèque
nationale 83. L. DELISLE, le Cabinet des manuscrits, III, 333, et II, 307. . C'étaient les derniers témoignages de l'état
de choses établi par saint Louis, qui avait réuni dans le même lieu ses archives et sa bibliothèque, exemple qu'aucun de
ses successeurs ne paraît avoir suivi.
CHAPITRE II
LES ARCHIVES ROYALES DE LA MORT DE SAINT LOUIS A PIERRE D'ÉTAMPES
Nos recherches ne nous ont pas permis de percer l'obscurité qui enveloppe l'histoire du Trésor des Chartes depuis la
mort de saint Louis jusqu'aux deux tiers du règne de Philippe le Bel ; mais il est à présumer que, pour cette institution
comme pour toutes les autres, les traditions du règne de Louis IX continuèrent à être en vigueur sous celui de Philippe
le Hardi que l'on a pu considérer comme un prolongement du règne de son père. Nous nous bornerons donc à signaler
les indications trop rares que fournissent soit des documents divers, soit la constitution même des fonds qui nous sont
parvenus, et à exposer les inductions qu'elles peuvent autoriser.
Archives des domaines provenant de l'héritage d'Alfonse de Poitiers et de la succession de Champagne. — La présence
actuelle parmi les fonds des Archives nationales de restes importants des archives des comtes de Toulouse et de
Champagne ferait supposer que ces archives durent entrer au Trésor des Chartes pendant la période qui nous occupe,
puisque la mort d'Alfonse de Poitiers, en 1271, et le mariage de l'héritière de Champagne avec l'héritier du trône, en
1284, mirent les riches domaines de l'une et de l'autre aux mains de Philippe III et de Philippe IV. Teulet l'a
positivement assuré en ce qui touche les archives des provinces héritées d'Alfonse de Poitiers 84. Layettes du Trésor
des Chartes, t. I, Introduction, p. IV, col. 2. .Auguste Molinier le confirme en citant certains documents provenant des
archives de ce prince et qui se trouvaient déposés à la Sainte-Chapelle au commencement du quatorzième siècle 85.
Correspondance administrative d Alfonse de Poitiers, t. II, Introduction, p. XXV. ; cependant, il n'a pas remarqué que
les documents qu'il cite ne concernent pas le comté de Toulouse, mais celui de Poitiers ou bien des fiefs qui, tout en
ayant appartenu au comte de Toulouse, ne faisaient pas partie intégrante du comté, tels que l'Albigeois, l' Agenais, le
Quercy, Rodez ou le Comtat-Venaissin. Pour les archives de ces pays, nous ne saurions douter qu'elles aient été jointes
aux archives royales dès les premières années qui suivirent la mort d'Alfonse, puisque des pièces qui en provenaient
furent tirées de archivis domini regis Francie, le 18 août 1286, pour être remises au roi d'Angleterre. Les pièces en
question étant relatives à la Saintonge et à l'Agenais, on doit voir dans cette remise une conséquence du traité de Paris
en vertu duquel ce souverain devait, au cas où Alfonse de Poitiers mourrait sans enfants, être mis en possession de
quelques fragments de son héritage, notamment de l'Agenais et de la partie de la Saintonge située au sud de la
Charente. Voici, en effet, ce qu'on lit dans un registre du Trésor des Chartes à la suite de la transcription de ces pièces :
Originalia vero precedencium litterarum magistri Raymondus et Petrus, clerici illustris regis Anglic, habucrunt penes
se et reportaverunt de archivis domini regis Francie per manum Nicolai de Carnoto et Roberti de Marchia, clericorum
ipsius domini regis, de mandato magistrorum Curie, anno Domini M° CC° octogesimo sexto, Dominica post
Assumpcionem Beate Marie Virginis 86. 18 août 1286. . — Eisdem die et anno habucrunt et portaverunt tria paria
22
Archives nationales (France)
litterarum de composicione facta inter Alfonsum comitem Pictavensem et Tholosanum et priorem Beate Marie de
Portu, Agenensis dyocesis. Item septem paria litterarum super composicione facta inter dictum comitem et priorem de
Manso ejusdem dyocesis et super confirmacionibus episcopi Agennensis et capituli de Manso. Item unam litteram
sigillatam sigillo prioris de Portu super prestacionem fidelitatis facte comiti predicto pro justicia de Portu. Item
quaudam litteram papalem super jure patronatus ecclesie parochialis Grandis Castri 87. Arch, nat., JJ 34 ( Registrum
tenue), fol. 26 v°. .
Cependant, les archives du comté de Toulouse eurent-elles le même sort que celles des autres domaines d'Alfonse ?
Assurément, on ne peut douter que certaines mentions de l'inventaire de Gérard de Montaigu ne se rapportent à des
fonds provenant de ces archives 88. Notamment les layettes XIIII XX XIII et CCCX (TEULET, Layettes du Trésor des
Chartes, t. I, Introduction, p. LI). ; mais il ne faut pas oublier que cet inventaire ne fut rédigé que cent ans après la
mort d'Alfonse, en 1371. Il ne faut pas oublier non plus que, bien que le roi de France ait pris possession du Toulousain
aussitôt après la mort de son oncle, ce fut seulement en qualité de comte de Toulouse, et que cette riche province ne fut
pas dès lors incorporée au domaine de la couronne auquel elle ne fut réunie qu'en novembre 1361 en même temps que
la Champagne 89. Ordonnances des rois de France, t. IV, p. 213. . Ce fait m'a donné à présumer que les archives
toulousaines et champenoises n'avaient pas été transportées à Paris avant cette époque. Teulet lui-même a reconnu le
fait, mais seulement pour celles de Champagne 90. Layettes du Trésor des Charles, Introduction, p. VII, col. I . Cette
présomption m'a paru se confirmer lorsque j'ai remarqué que, dans les divers travaux exécutés sur le Trésor des
Chartes au temps de Pierre d'Étampes, c'est-à-dire plus de quarante ans après la mort d'Alfonse, on ne trouvait ni dans
son registre, ni dans ses Quaterni de papiro contenant un inventaire des layettes, la moindre mention qui pût se
rapporter à ces archives 91. Il y a bien, dans les Quaterni de papiro, un chapitre intitulé Littere tangentes comitatus
Campanie et Brie ; mais, d'après l'analyse détaillée qui s'en trouve dans le registre JJ I 8, fol. 51 v°, ce sont toutes des
pièces du Trésor des Chartes de la couronne et non des documents des archives champenoises. . Il y avait donc
beaucoup d'apparence qu'elles n'avaient pas encore été versées au Trésor des Chartes. Toutefois, deux raisons
m'empêchaient d'abord de démentir positivement l'affirmation de Teulet et de Molinier : l'une, c'est qu'ainsi qu'on le
verra plus tard, les travaux que je viens de citer ne doivent pas embrasser la totalité des documents conservés au
Trésor ; la seconde, c'est que, dans un inventaire des registres un peu postérieur et qui doit avoir été rédigé vers 1350,
au temps où Jean de Cœuvres était garde des Archives royales, on trouve la mention d'un registre provenant à n'en pas
douter des archives du comté de Toulouse 92. Le Bibliographe moderne, année 1903, p. 9, n° 3. . C'est le recueil
aujourd'hui coté JJ 19 intitulé, dans les inventaires des Archives nationales, Cartulaire de Raimond VII, et qu'Alfonse
de Poitiers fit exécuter pour servir de répertoire à ses agents politiques et financiers 93. Ce registre est décrit dans la
nouvelle édition de l' Histoire de Languedoc de Dom VAISSÈTE, t. VII, p. 272. ; mais la présence isolée de ce registre
au Trésor des Chartes peut être accidentelle ; sans avoir voulu déplacer l'ensemble des archives toulousaines, le roi
peut avoir fait venir ce répertoire pour y puiser les renseignements nécessaires aux directions générales qu'il avait à
adresser aux agents qui administraient son comté 94. On trouve bien encore dans le même inventaire deux autres
registres concernant le Languedoc qui figurent aux §§ 17 et 39. Mais l'un, aujourd'hui coté JJ 13, est une compilation
exécutée pour saint Louis vers 1245, contenant des documents relatifs à l'administration de ce pays sous les Montfort,
compilation dont Auguste MOLINIER a donné la description dans la Bibliothèque de l'École des chartes, année 1873,
p. 156 ; l'autre, coté JJ 25, contenant un relevé des droits et des redevances dus au roi dans le Toulousain, est de 1272-
1273, c'est-à-dire postérieur à la mort d'Alfonse de Poitiers. .
En effet, j'ai trouvé la preuve certaine que les archives du comté de Toulouse étaient restées dans le Midi, même après
la mort d'Alfonse de Poitiers. Nous possédons encore quelques fragments d'inventaires de ces archives exécutés du
vivant de ce prince 95. M. Élie Berger les a indiqués dans le tome IV des Layettes du Trésor des Chartes sous les n os
3755 à 3758. L'un d'entre eux, coté J 190 b, n° 66, nous apprend que, pour permettre de retrouver les documents, on
désignait le récipient où ils étaient déposés par son aspect matériel : ... in serinio ferrato,... in scrinio ferrato ad
pedes,... in scrinio rubeo et ferrato quod habet scuta picta, ... in sacculo lineo... Item duo paperii ad cooperturas qui
videntur loqui de facto hereticorum... Quelquefois les titres étaient conservés dans des boites marquées d'un signe
visible que l'on reproduisait dans l'inventaire : ... in visside ad tale signum ... . Dans le nombre, il en est deux se faisant
suite dans lesquels on voit une nomenclature d'hommages prêtés par des seigneurs relevant du comté de Toulouse ; ce
23
Archives nationales (France)
sont ceux qui portent, aux Archives nationales, les cotes J 314, n os 60 et 62. Au dos du second, qui, par sa teneur, a été
certainement rédigé, ainsi que l'autre, du temps d'Alfonse de Poitiers, on lit ce titre évidemment rajouté lorsque le
comté était passé aux mains du roi : Las cartas dels hommatges del fieu del rei . La langue ne permettant pas
d'admettre que ce titre ait été inscrit à une époque où les archives auraient quitté le Languedoc, il est donc prouvé
qu'elles y étaient encore après que le roi en était déjà maître, et l'on se trouve, par suite, autorisé à supposer que ces
archives ont dû, comme celles du comté de Champagne, n'être réunies aux archives de la couronne qu'après
l'incorporation de 1361.
Le "Registrum tenue". - Quant au classement général, nous avons la preuve que, vers l'époque de la mort de Philippe le
Hardi, on avait quelque peu modifié celui qui était en usage au moment de la mort de saint Louis. Les vingt-quatre
premiers feuillets du registre connu sous le nom de Registrum tenue, aujourd'hui coté JJ 34, contiennent, en effet, un
inventaire postérieur à 1284, dans lequel on retrouve la plupart des chapitres des Rubrice litterarum, cet inventaire des
archives de l'ancien domaine royal, en usage au moment de la mort de saint Louis, que j'ai décrit dans le précédent
chapitre. Les matières y sont réparties en un certain nombre d'armoires, - douze à ce qu'il semble, - dont quelques-
unes comprennent plusieurs scrinia ou layettes. Les feuillets de cette première partie ayant sans doute été intervertis,
on y trouve d'abord l'inventaire des documents renfermés dans la VIII e armoire ; mais il est facile de rétablir l'ordre au
moyen des rubriques donnant les intitulés de chaque armoire, rubriques que je vais transcrire ici :
1° (Fol. 7). - "In primo armariolo superiori per deversus Sanctum Michaelem ubi scriptum est : Generalia quedam.
"Suit l'inventaire de 14 articles.
2° (Fol. 7 v°.) - "In armariolo subtus immediate, Littere reddite domino regi de rebus emptis, quittatis vel commissis."
45 articles.
3° (Fol. 9.) - "In tercio armariolo sunt Quedam diversa scripta dominum regem et alias personas tangencia. " Il n'y a
que l'intitulé de cette armoire.
4° (Fol. 9.) - In quarto armariolo sunt Privilegia et indulgencie et littere pontificum Romanorum." Il n'y a que l'intitulé
de cette armoire.
5° (Fol. 9.) - "In quinto armariolo sunt Littere de negociis comitatus Flandrie et Haynonie et securitates villarum,
baronum et militum." Il n'y a que l'intitulé de cette armoire.
6° (Fol. 9.) - "Sextum armariolum vacuum est."
7° (Fol. 9.) - "In septimo armariolo Littere prelatorum et clericorum secularium." 156 articles.
8° (Fol. 1 v°.) - Cette armoire, qui contenait sept scrinia ou layettes, était, ainsi qu'on le voit par l'intitulé de la première
layette, réservée aux Littere abbatum et religiosorum :
1 re layette. "Littere primi scrinii armarioli abbatum et religiosorum, et sunt littere iste in octavo armariolo. "69 articles.
2 e layette. 22 articles.
3 e layette. 29 articles.
4 e layette. "Tria paria litterarum tam abbatis quam prioris et conventus Virziliacensium de brachio Magdalene et
mentone ejusdem et aliis reliquiis quas misit dominus rex in auro et argento et gemmis per magistrum Guillelmum de
Pampillione, archidiaconum Parisiensem, et de anniversario Ludovici regis et Blanche uxoris sue faciendo."
5 e layette. Littere de oracionibus pro rege.
6 e layette. Littere monasteriorum de licencia petita eligendi et regalibus petitis a rege.
7 e layette. Littere de anniversariis et oracionibus diversarum ecclesiarum et monasteriorum et locorum plurium pro
rege Ludovico, J. comite Nivernensi, Theobaldo, rege Navarre, et regina Isabella qui obierunt in via Tunicii et etiam ...
comite Pictavensi.
On n'a pas donné le détail du contenu des quatre dernières layettes.
9° (Fol. 5 v°.) - Littere comitatum (corr. communitatum) et villarum, et sunt iste littere in nono armariolo. 59 articles.
10° (Fol. 23.) - Cette armoire, qui contenait trois layettes, était, ainsi qu'on le voit par l'intitulé de la première layette,
consacrée aux Littere regum et prolis regie.
1 re layette. "Littere primi scrinii armarioli regum et prolis regie, et sunt littere iste in decimo armariolo." 26 articles.
2 e layette. 13 articles.
24
Archives nationales (France)
3 e layette. 36 articles.
Ensuite vient l'énumération de 31 articles conservés par la plupart chacun dans une boîte ou un étui isolé.
11 e (Fol. 13.) - Ici on trouve, sans aucun intitulé, la mention de 107 articles, dont les derniers étaient conservés
isolément chacun dans une boîte. On voit, au fol. 16, que l'armoire qui les contenait s'appelait Armariolum ducum,
comitum et baronum.
12° (Fol. 17.) - Autre série, non intitulée, de 252 pièces, dont les dernières sont conservées dans des scrinia ou pixides
isolés et qui correspond à ce qu'on appelle dans d'autres inventaires les Acquisitiones 96. Teulet, qui a publié les
intitulés de l'inventaire contenu dans le Registrum tenue sans chercher à rétablir l'ordre des armoires, a placé les 11 e et
12 e séries dans les huitième et neuvième armoires, déjà occupées cependant par les Littere abbatum et les Littere
villarum (Layettes du Trésor des Chartes, t. I, Introduction, p. IX, note 1) .
Si l'on compare cet inventaire aux Rubrice litterarum, on peut voir qu'il comprend deux nouveaux chapitres de titre un
peu vague : les Littere reddite domino regi de rebus emptis, quittatis vel commissis et les Diversa scripta dominum
regem et alias personas tangencia, plus le dernier chapitre auquel j'ai proposé de donner le titre d' Acquisitiones.
Par contre, plusieurs intitulés des Rubrice, les Littere militum et les deux subdivisions des Littere de negociis terre
Albigensis et provincie Narbonensis ne se retrouvent pas dans le Registrum tenue, mais, ainsi que j'ai eu l'occasion de
le dire ailleurs, il ne s'ensuit pas que les documents qui y étaient décrits eussent été rejetés du Trésor des Chartes.
Les pièces analysées dans l'inventaire du Registrum tenue n'y sont pas datées ; celle qui m'a paru la plus récente est un
acte de Philippe le Bel, alors roi de Navarre, sur le traité conclu à Melun avec Edmond de Lancastre et sa femme
Blanche, au sujet du bail de la Champagne, traité qui fut signé le 17 mai 1284. La rédaction de l'inventaire est donc
postérieure à cette date.
On doit relever, dans cet inventaire, certaines indications assez intéressantes sur l'état matériel des archives royales ;
c'est ainsi qu'on y voit qu'à côté des documents conservés en nombre dans les layettes, il y en avait d'autres conservés
isolément dans des récipients spéciaux déposés sur les rayons des armoires. Les testaments de Philippe-Auguste et de
Louis VIII étaient renfermés dans une petite boîte, in quadam parva pixide ; celui de saint Louis, dans un petit étui de
cuir, in quodam parvo scrinio corii ; enfin l'acte par lequel le roi et les barons d'Angleterre décidèrent, en décembre
1263, de recourir à l'arbitrage de saint Louis était dans une boîte d'osier, in quadam pisside de osseriis 97. Arch. nat.,
JJ 34, fol. 23. . C'était apparemment un mode de conservation des documents en usage en Angleterre, et l'on peut voir
une boîte de ce genre dans les planches de l'ouvrage de sir Francis Palgrave sur les anciens inventaires des archives
d'Angleterre 98. Sir Francis PALGRAVE, The ancient kalendars of the treasury of His Majesty's exchequer, t. I, pl. II,
Londres, 1856, 3 vol. in-8°. .
Personnel du Trésor des Chartes. - Sur le personnel chargé de la garde ou de la communication des documents du
Trésor des Chartes, nous ne sommes pas mieux renseignés pour les dernières années du treizième siècle que pour le
règne de saint Louis. Ce qui paraît certain, c'est qu'il n'y avait alors ni un fonctionnaire unique, ni plusieurs
fonctionnaires qui fussent spécialement chargés de ce soin et que dorénavant tous les personnages dont le nom se voit
associé à des opérations touchant des documents des archives royales sont, sans exception, des "clercs du roi" se
trouvant, comme ces archives elles-mêmes, sous la dépendance du chancelier. Or, les attributions des clercs du roi
étaient en ce temps aussi variées que confuses, et le même notaire pouvait avoir tantôt à expédier des actes émanés
directement du souverain, tantôt à enregistrer les arrêts du Parlement, tantôt à communiquer ou à livrer des
documents du Trésor des Chartes. On trouve d'ailleurs un reflet de cette confusion dans un registre de cette époque,
celui qui forme aujourd'hui la seconde partie du volume où nous avons recueilli l'inventaire dont on a vu tout à l'heure
les intitulés. Le Registrum tenue, en effet, se compose de deux parties rapprochées par hasard et qui n'ont rien de
commun l'une avec l'autre 99. Ces deux parties étaient déjà reliées ensemble au temps de Pierre d'Étampes, c'est-à-
dire en 1318. Voyez ma Notice sur le registre de Pierre d'Étampes dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, année
1900, p. 433. : la première contient l'inventaire sur lequel je ne reviendrai pas ; la seconde (fol. 25 à 54) contient la
copie de 78 pièces appartenant aux règnes de Louis IX, Philippe le Hardi et Philippe le Bel, allant de 1242 à 1314. On y
voit écrits, des mains les plus diverses et dans le désordre le plus complet, des lettres royales, des ordonnances, des
actes émanés de feudataires ou de souverains étrangers, jusqu'aux statuts d'un concile provincial, celui de Pont-
Audemer, enfin des notes constatant la livraison de pièces tirées des archives royales. De même, les clercs dont nous
25
Archives nationales (France)
aurons à citer les noms ont toujours exercé des fonctions multiples à la chancellerie, au Parlement, ailleurs encore, et
s'ils ont été, à un titre quelconque, en contact avec les archives royales, rien ne prouve qu'ils aient eu la charge de les
conserver, bien qu'on ait fait figurer plusieurs d'entre eux sur la liste des gardes du Trésor des Chartes.
En tout cas, nous devons croire que leur situation n'avait rien d'inférieur, car il en est qui par vinrent aux plus hautes
dignités de la cléricature.
Guillaume de Crépy. - Tel fut le cas de Guillaume de Crépy. Ce personnage, dont personne jusqu'ici n'a signalé les
rapports avec le Trésor des Chartes, figure dans les comptes royaux depuis 1284 100. Historiens de France, t. XXII,
469 m, 476 b, 486 1, 492 e. ; qualifié "clerc nostre seigneur le roi de France" depuis le 2 mars 1286 101. Arch. nat., J 169,
n° 1. , il était, dès cette même année, doyen de Saint-Aignan d'Orléans 102. Ibid., J 179, n os 19 et 20. . Il était assez
riche pour se créer aux portes de Paris, à Saint-Ouen, un vaste domaine qu'il ne cessa d'arrondir de 1286 à 1296 103.
Les documents concernant ce domaine ont été signalés ou publiés par Léopold PANNIER, La noble maison de Saint-
Ouen, Paris, Franck, 1872, in-8°, pièces justificatives, p. 25 et suiv. et qui passa ensuite aux mains de Charles de Valois
et plus tard au roi Jean, lequel en fit le siège de l'ordre de l'Étoile. Il avait sans doute à s'occuper en quelque manière
des archives royales lorsque, le 6 mars 1287, il remettait à Pierre de la Brosse divers documents qui devaient
certainement en provenir 104. "Anno Domini M° CC° octogesimo sexto, die jovis post secondam dominicam
Quadragesime, magister Guillelmus de Crispeyo, decanus sancti Aniani, clericus domini regis, tradidit Petro de Brocia
de mandato domini regis, ut dicebat, viginti paria litterarum pro terra de Loupelande et de Lassuse et quinque paria
asportavit secum, scilicet de centum libratis terre Carnoti duo paria, et tria paria que tangunt dominum de Villabeonis,
militem. Item reddidit dicto Petro duo paria que tangunt matrimonium ipsius Petri". (Arch. nat., JJ 34, fol. 32 v°, n°
XXI). . C'est sans doute au même titre qu'à une certaine époque, il eut entre les mains un des principaux registres du
Trésor des Chartes, le registre XXVII 105. Voy. l'article que j'ai publié dans les Mélanges Paul Fabre sur Un registre
égaré du Trésor des Chartes, p. 383. . Dans un acte du mois d'août 1288, nous le voyons recorder devant le Parlement,
avec Geoffroy du Temple et Robert de la Marche, l'accord conclu entre Philippe le Hardi et les Lombards, accord
autorisant ceux-ci à s'établir à Nîmes 106. BOUTARIC, Actes du Parlement, t. I, p. 415, n° 692*. . Démissionnaire en
1293 du décanat de Saint-Aignan, où il fut remplacé par Eudes de Crépy, sans doute son parent 107. F. DUCHESNE,
Histoire des chanceliers, p. 248. , trésorier de Saint-Quentin la même année 108. Ibid., p. 246, note. , la même année
encore, il reçut les sceaux 109. Du Chesne, Ducange et le P. Anselme le mettent au nombre des chanceliers ; mais il est
aujourd'hui prouvé que la chancellerie resta vacante depuis la mort du chancelier Guérin jusqu'à l'avènement des
Valois (O. MOREL, La grande chancellerie royale, p. 5 et suiv.). dont il pria le roi de le décharger trois ans plus tard, en
1296, en des circonstances que rappelle la note suivante : "Cum Mestre Guillaume de Crespi eust prié le roy que il [le]
descharjat du fes du scel pour les tres grans besoignes du réaume qui chacun jour se mouteploient, lesqueles li estoient
mout greveuses a porter, si comme il disoit, il est accordé que il sera deschargiez du seel ; mes il demorra devers le roi
quant il porra et sera des residenz ou Parlement et sera au[s] Contes quant il porra entendre 110. Arch. nat., JJ 34, fol.
50. ."Il vivait encore en 1298 111. F. DU CHESNE, Histoire des chanceliers, p. 248. et fut, au moins à la fin de sa vie,
archidiacre de Paris. C'est, en effet, le titre qu'on lui donne dans une pièce du 28 décembre 1299, où il est mentionné
comme déjà mort 112. Léopold PANNIER, La noble maison de Saint-Ouen, pièces justificatives, p. 40. - Guillaume de
Crépy avait légué au prieuré de Sainte-Catherine du Val-des-Écoliers un bien qu'il avait lui-même reçu du roi (Arch.
nat., K 181, liasse 7, n° 6.) .
Jean de Caux. - De bonne heure ; on a considéré comme un garde des archives royales un certain Jean de Caux,
Johannes Caleti ou de Caleto, dont le nom apparaît vers la même époque et que les renseignements que nous
possédons sur son compte ne permettent guère de regarder que comme un fonctionnaire de la chancellerie. Ces
renseignements en effet se bornent à la désignation d'un registre auquel son nom est associé, registre qui avait déjà
disparu trente-deux ans après la date de la dernière pièce qui y était transcrite. Pierre d'Étampes, qui en avait en
communication lorsqu'il était entre les mains d'un certain maître Michel de Bourdenay, écrivait en 1318 que ce registre
n'avait pu être retrouvé après la mort de ce personnage. M. Ch.-V. Langlois qui, d'après Pierre d'Étampes, a publié la
table des pièces composant ce registre, y a reconnu un recueil compilé par un clerc attaché à la chancellerie de Louis IX
et de Philippe III et qui devait servir de formulaire à Jean de Caux, sans doute attaché lui aussi à la chancellerie royale
113. Ch.-V. LANGLOIS, Formulaires de lettres du douzième, du treizième et du quatorzième siècle, dans les Notices et
26
Archives nationales (France)
extraits..., t. XXV, 2 e partie, p. 794-816. Dans ce très intéressant mémoire, notre confrère dit (p. 794) que Jean de
Caux "a laissé son nom à deux registres qui étaient conservés, au commencement du quatorzième siècle, au Trésor des
Chartes : le formulaire, prêté à maître Michel de Bourdenai, dont Pierre d'Étampes a constaté, dès 1318, le déficit, et
un Libellus sine asseribus qui fuit magistri Johannis de Caleto" dont la table occupe les cinq premiers feuillets du
registre JJ 3. A ceci j'ajouterai que le Libellus avait passé, comme le formulaire, par les mains de Michel de Bourdenay.
Hec sunt intitulaciones libelli sine asseribus qui fuit magistri Johannis de Caleto quem habui de Camera Compotorum
per manum magistri Mychaelis de Bordaneto, lit-on en tête du registre JJ 3. En réalité, ce devait être un autre
exemplaire du formulaire, car la table contenue dans JJ 3 reproduit, sous une forme plus abrégée, les intitulés des 302
premières pièces relevées dans le document publié par M. Langlois. On serait même tenté de croire à l'identité du
Libellus et du formulaire si dans JJ 3, les pièces 5, 6, 7, 9, 10 ne précédaient pas les pièces 1, 2, 3, 4 et si les pièces 8 et
11 ne faisaient défaut. Il est vrai aussi que la table ne dépasse pas le n° 302 ; mais on ne peut guère savoir si les pièces
suivantes, n os 303 à 438, manquaient réellement dans le Libellus, car dans JJ 3, le verso du folio 5, où s'arrête la table,
est resté en blanc ainsi que les feuillets suivants, et il pourrait se faire que la table fût demeurée inachevée. .
En 1371, Gérard de Montaigu avait cru voir, dans la table de ce formulaire, celle d'un répertoire du Trésor des Chartes
et il en avait conclu que Jean de Caux avait dû être garde du Trésor 114. Voy. la notice du registre III du Trésor des
Chartes dans l'inventaire de Gérard de Montaigu ( Notices et extraits..., t. XXXVI, p. 582.) . Cette erreur, qu'on ne
s'explique guère après avoir jeté les yeux sur la table en question, fit cependant fortune et, jusqu'à Dessales, Jean de
Caux figura sous le nom de Jean de Calet dans toutes les listes de gardes du Trésor. Aujourd'hui nous ignorons s'il eut,
avec les archives royales, des liens plus étroits que les autres clercs de la chancellerie et s'il doit être identifié avec un
personnage du même nom qui était archidiacre de Coutances en 1278 115. DESSALES, mémoire cité, p. 376-377. .
Michel de Bourdenay. - Quant à ce Michel de Bourdenay entre les mains de qui Pierre d'Étampes avait vu le registre de
Jean de Caux, il serait difficile de croire qu'il n'eût pas quelque contact avec les archives royales ; il en usait en effet
assez librement pour pouvoir enlever le sceau d'une pièce de ce dépôt 116. C'était la pièce qui portait le n° 92 parmi les
Littere regum du Registrum Velutum. Voy. le cahier détaché aujourd'hui relié dans JJ 3, fol. 69. . Mais nous savons
aussi qu'il était trésorier et qu'il fut au nombre des hommes de finance arrêtés, pour leurs malversations, après la mort
de Philippe le Bel 117. "Mais il i ot de Bourdenai Michiel qui estoit tresorier ; Son compte fist trop empoirier."(
Chronique.rimée dite de Geoffroy de Paris, v. 5860.) . Il vit même ses biens confisqués donnés à Gilles de Chamart en
juin 1315 118. Arch., nat., JJ 52, n° 166. Un jardin qui lui avait aussi appartenu fut donné à G. de Châtillon en mai 1316.
( Ibidem, n° 67). ; cependant il fut délivré au mois d'août de la même année 119. Chronique rimée dite de Geoffroy de
Paris, v. 7381. Voy. aussi le Mémorial de Jean de Saint-Victor, dans les Historiens de France, t. XXI, p. 661 E. . On a vu
plus haut que Pierre d'Étampes parle de lui comme déjà mort en 1318.
Nicolas de Chartres et Robert de la Marche. - Les rapports avec les archives de la couronne ne sauraient faire aucun
doute en ce qui concerne les deux clercs que l'on a vus, dans une pièce citée plus haut 120. Voy. plus haut, p. xxviij. ,
remettre, en 1286, aux mandataires du roi d'Angleterre des documents tirés de archivis domini regis Francie ; ces
clercs s'appelaient Nicolas de Chartres et robert de la Marche. Celui-ci figure dans les comptes royaux de 1284 à 1301
121. Historiens de France, t. XXII, p. 469 b et 516 d. et nous savons aussi qu'à un certain moment il confia l'un des plus
précieux registres du Trésor des Chartes, le cartulaire de Philippe-Auguste rédigé sur l'ordre de Guérin, à un clerc qui
en fit des extraits 122. Voy. la notice que j'ai déjà citée sur Un registre égaré du Trésor des Chartes dans les Mélanges
Paul Fabre, p. 383. . Son nom se trouve encore attaché à deux registres, l'un relié, cum asseribus, l'autre non relié, sine
asseribus, dont le même clerc a également fait des extraits 123. Ibidem, p. 386. ; peut-être même Robert eut-il entre
les mains le registre de Jean de Caux 124. Ibidem, p. 388. ? Mais cela ne prouve pas plus pour Robert de la Marche
que pour son compagnon Nicolas de Chartres que ces notaires fussent immobilisés dans leurs fonctions au Trésor des
Chartes, car ils en remplissaient certainement d'autres au Parlement. Dessales avait déjà signalé une ordonnance de
l'hôtel du roi datée de 1290 où l'on voit que les mêmes notaires, Nicolas de Chartres et Robert de la Marche, "seront à
Paris pour les registres et pour les Parlemens 125. DESSALES, loc. cit., p. 375. " et l'on sait que le premier était l'auteur
de ce registre du Parlement, aujourd'hui disparu, que M. Léopold Delisle a entrepris de restituer 126. L. DELISLE,
Essai de restitution d'un volume des Olim perdu depuis le seizième siècle, dans les Actes du Parlement publiés par E.
BOUTARIC, t. I, p. 297-464. Divers suppléments ont été publiés dépuis ce premier essai. Cf. Bibliographie des travaux
27
Archives nationales (France)
de M. Léopold Delisle, n os 211, 432, 454, 697. . Il était, en effet, à la tête de l' Officium arrestorum de cette cour de
justice, fonctions dans lesquelles il eut pour successeur, en 1299, un autre notaire, Pierre de Bourges 127. Ibidem, p.
297. , qui, comme lui, eut à s'occuper également du Trésor des Chartes.
Pierre de Bourges. - Pierre de Bourges eut même, avec ce dépôt, des accointances tellement étroites qu'on peut se
demander s'il n'en fut pas garde. Déjà notaire du roi en 1285 128. Historiens de France, t. XXII, p. 488 m. , il figure
dans les comptes royaux depuis cette époque jusqu'en 1303 129. Ibidem, p. 516 d, 530 d, 537. , c'est-à-dire après le
moment où il eut succédé à Nicolas de Chartres à l' Officium arrestorum ; mais, même avant cette date, il était sous-
chantre d'Orléans et se trouvait chargé d'importantes missions politiques ; c'est ainsi que, le 30 juin 1298, avec Pierre,
évêque de Carcassonne, il remettait à Jacques, roi de Majorque, le château de Sauveterre et les villes d'Ull et de Felina
en Aragon encore occupées au nom de Charles de Valois 130. Arch. nat., J 164 a, n° 10, cité par Joseph PETIT, Charles
de Valois, p. 39. . Il travailla beaucoup en chancellerie et ses travaux firent passer par ses mains nombre de documents
des archives royales. L'un des plus considérables lui fut sans doute commandé pour servir la politique de Philippe le
Bel vis-à-vis du Saint-Siège. Dans les mois qui suivirent l'élection de Clément V, à l'automne de 1305, l'official de Paris
eut à vidimer tous les privilèges accordés, depuis un siècle, par les papes au roi de France, et ce fut Pierre de Bourges
qui eut à contrôler la conformité des vidimus avec les originaux. Plus de cinquante de ces vidimus, groupés dans un
carton du Trésor des Chartes, portent tous cette mention inscrite sur le repli : Facta est collatio per me Bituris 131.
Arch. nat., J 940. On trouve encore d'autres formules de collationné signées également de Pierre de Bourges,
notamment sur la pièce J 1020, n° 9 : Facta est collatio per P. de Bituris . .
Il fut aussi l'auteur d'un registre que rien ne permet d'identifier, mais dont la valeur était assez grande pour qu'on le
conservât dans le même coffre que quelques-uns des plus importants du Trésor des Chartes 132. "Omnes littere istius
quaterni sunt in archa. Item pax nova Flandrensium. Item registra omnia Garini et Senescalliarum, Velutum, Veterius
et registrum quod fecit magister P. de Bituris, registrum de litteris Januensium et registrum de tempore archidiaconi
Brugensis et duo registra de tempore Nogareti..." Note inscrite en marge du fol. 48 de JJ I 12. . En 1307, il recevait
l'ordre de remettre certaines lettres à la comtesse d'Artois 133. Arch. nat., JJ 1 8, fol. 48. ; la même année, on voit que
c'était à lui qu'étaient confiées les clefs des armoires où se trouvaient renfermées les archives royales lorsqu'il reçut de
Philippe le Bel l'ordre de les remettre à Pierre d'Étampes, spécialement chargé de tout ce qui pouvait concerner
lesdites archives 134. Voy. les lettres de nomination de Pierre d'Étampes dans DESSALES, p. 382-383. . Néanmoins, la
nomination de Pierre d'Étampes, tout en diminuant assurément la situation de Pierre de Bourges, ne rompit pas les
liens qui l'unissaient au Trésor des Chartes puisqu'on le voit encore, le 9 février 1309, chargé, avec maître Amis
d'Orléans, de remettre au procureur des Frères Prêcheurs de Paris certains documents concernant les procès faits aux
Templiers dans les provinces 135. Arch. nat., J 413, n°1 bis, cité par DESSALES, p. 379. . Il paraît encore en 1312 136.
Ibidem. - DESSALES croyait le voir encore dans un Pierre de Bourges qui vécut jusqu'en 1323 ; mais il ne me semble
pas qu'on puisse confondre le clerc du roi, sous-chantre d'Orléans, avec ce personnage qui fut chanoine de Saint-Ursin
de Bourges en 1308 et 1323 et qui fut député du clergé de ce diocèse aux États généraux de 1308. .
Le fait que Pierre de Bourges était le dépositaire des clefs du Trésor des Chartes donnerait à supposer qu'il fut, sinon
en titre, du moins en fait, ce que l'on a appelé depuis lors garde du Trésor des chartes. Dessales se refuse à l'admettre
sous prétexte que cette charge n'était pas encore créée 137. Ibidem, p. 378. et semble croire qu'elle le fut pour Pierre
d'Étampes. Mais, en réalité, si celui-ci est le premier fonctionnaire de ce genre de qui nous ayons les lettres de
nomination, on ne voit dans ces lettres rien qui prouve que la charge ait été créée pour lui. Il n'y est, d'ailleurs, pas
qualifié garde du Trésor, et le roi, tout en déterminant ses fonctions, ne l'appelle pas autrement que son
"commissaire", commissarium nostrum. Tout ce que l'on peut dire, c'est qu'à partir de la nomination de Pierre
d'Étampes, on voit une suite ininterrompue de fonctionnaires à qui se trouve confiée, d'une façon spéciale et
permanente, la garde du Trésor des Chartes, et c'est là une transformation capitale dans le régime des archives royales.
CHAPITRE III
PIERRE D'ÉTAMPES
Pierre d'Ètampes reçoit la garde du chartrier royal. - Comme tous ceux qui eurent le soin des archives royales, Pierre
d'Étampes était un clerc du roi, et nous le trouvons pour la première fois figurant sous ce titre auquel est joint celui de
28
Archives nationales (France)
chanoine de Sens, dans une charte de 1306 138. DESSALES, p. 385. . C'est sous les mêmes titres que Philippe le Bel le
désigne dans l'acte par lequel, le 27 avril 1307, il lui confie la garde de toutes les lettres, chartes et privilèges déposés ou
à déposer à Paris, au palais, avec la charge d'en prendre connaissance, de les inspecter, de les disposer dans les
armoires à ce destinées de la manière qu'il jugerait la plus convenable à leur sûreté ainsi qu'à la facilité des recherches,
d'en faire des analyses et des régestes, ipsas quoque intitulet et registret, enfin de prendre toutes les mesures propres à
en assurer la conservation et à permettre de retrouver rapidement ceux dont le souverain pourrait avoir besoin 139.
Voyez le texte des lettres de Philippe le Bel, dans DESSALES, p. 382. .
Un titre spécial était-il, dès lors, attaché aux fonctions commises à Pierre d'Étampes ? Nous avons dit, dans le chapitre
précédent, qu'il ne le semble pas ; en tout cas, le nouvel archiviste sut inspirer assez de confiance à Philippe le Bel pour
que celui-ci le mît au nombre de ses exécuteurs testamentaires 140. Arch. nat., JJ 52, fol. XXV, n° 47. ; Louis le Hutin
le confirma dans sa charge par des lettres que nous possédons encore 141. DESSALES, p. 384. , et nous avons lieu de
croire que les autres fils de Philippe le Bel lui en accordèrent de semblables, car maître Pierre exerça ses fonctions,
sans interruption, sous quatre rois et pendant dix-sept années, jusqu'en 1324.
Bien qu'il semble en être moins sorti que ses prédécesseurs, il ne paraît pas cependant s'y être exclusivement
cantonné. De diverses mentions éparses dans des comptes de 1307 à 1309, il résulte qu'il était en même temps chargé
de faire des aumônes au nom du roi qu'il suivait dans ses déplacements 142. Historiens de France, tome XXII, 545 b,
550 b et j, 262 e, 564 g. Son compte du 13 novembre 1309 est particulièrement intéressant sur ce point : "Compotus
domini P. de Stampis factus apud Jaugonam, Jovis post "Omnes Sanctos. - Debemus ei pro vadiis servicii in magnis
tabulis ad vadia Omnium Sanctorum XXXVIII 1. V s. IX d. ; pro pensione sua de die sancti Johannis Baptiste ultimo
preterito, XX 1. ; pro pluribus scripturis factis de mandato regis per ipsum, LXXII s. ; pro oblationibus domini regis
mutuatis ab ipso, VII s. ; item XLVIII s. pro dono facto Nicolao le Faé mutuato ab ipso ; item pro quodam nuncio
misso de Longo Ponte abbatia ad dominum Inguerrannum, X s. Summa LXV 1. II s. IX d." Ibidem, 564 l. . Ces
mentions sont trop peu suivies et trop peu explicites pour que nous puissions évaluer d'une manière précise quels
pouvaient être les émoluments de sa charge, mais elles permettent de croire qu'ils devaient être assez importants.
D'autres indices donnent, à penser que sa situation dans le monde était considérable ; nous voyons en effet qu'il avait à
son service non seulement des serviteurs comme un certain Pierre Tristan 143. Historiens de France, tome XXII, 769 b
. , mais encore un ou peut-être plusieurs clercs, comme Jeannot Boitleau 144. DESSALES, p. 392. , et un chapelain
nommé Guillaume 145. Arch, nat., J 476, n° 1 3. .
Ses collaborateurs. — Tout en exerçant aux archives une direction supérieure, Pierre d'Étampes eut certainement des
collaborateurs. N'a-t-on pas vu, à la fin du chapitre précédent, que Pierre de Bourges était encore attaché au Trésor des
Chartes plusieurs années après la nomination du chanoine de Sens ? Mais il y eut un autre clerc du roi, Félix Coulon,
chantre de Saint-Rieul de Senlis 146. Arch, nat., J 1166, n° 5, 1 re peau. , dont l'activité pendant la même période s'est
manifestée par divers travaux sur lesquels nous reviendrons plus tard 147. DESSALES (p. 390) mentionne encore
quelques personnages qu'il considère comme des collaborateurs de Pierre d'Étampes, mais qui me paraissent avoir été
plutôt des clercs de la chancellerie en rapports accidentels avec le garde des archives. .
Fonctionnement des archives royales. — Nous possédons, pour l'époque des derniers Capétiens directs, des documents
qui permettent de se faire quelque idée du fonctionnement des archives royales, des versements qui s'y faisaient, de la
manière dont s'opéraient les communications et les expéditions, et des garanties qui les entouraient, enfin des travaux
de classement et d'inventaire.
Versements. — En ce qui touche les versements, les archives royales s'augmentaient d'abord par l'annexion en bloc des
archives des fiefs rattachés au domaine royal et aussi du chartrier personnel du prince qui accédait à la couronne :
ainsi on verra plus loin que, sous Louis le Hutin, les bulles que Clément V lui avait accordées avant son avènement
furent versées au Trésor des Chartes ; et au début du règne de Philippe le Long, époux de l'héritière du comté de
Bourgogne, on fit également un versement de chartes concernant ce fief 148. Voyez l'indication des pièces formant la
12 e partie du registre de Pierre d'Étampes, dans son premier projet (TEULET, Layettes, I, p. XXVII, col. I). . Elles
s'accroissaient encore par le dépôt des traités, des bulles accordées au roi 149. En 1322, au retour d'une mission à la
cour pontificale, Pierre Barrier, clerc du roi, déposa les bulles qu'il avait obtenues de Jean XXII (Arch, nat., JJ 1 12, fol.
49.) , enfin des pièces modernes relatives aux affaires de l'État,, une fois ces affaires terminées. Un certain nombre
29
Archives nationales (France)
arrivait au Trésor des Chartes par l'intermédiaire de la Chambre des Comptes. Cette assemblée, dont le nom apparaît
sous Philippe le Bel, au commencement du quatorzième siècle, connaissant de tout ce qui concernait le domaine,
devait tout naturellement avoir des rapports avec un dépôt d'archives d'origine avant tout domaniale et dont la plupart
des gardes étaient sortis de son sein. C'est sans doute ainsi qu'elle fut amenée à considérer ce dépôt comme une de ses
dépendances, situation qui ne fut pas toujours acceptée par les fonctionnaires chargés de la conservation des archives
royales, et qui donna lieu à des contestations prolongées pendant, plusieurs siècles. À l'époque de Pierre d'Étampes, les
rapports entre la Chambre des Comptes et le Trésor des Chartes ne se manifestent guère que par des remises de
documents : le 16 juillet 1317 l'archiviste royal reçut de la sorte un lot de pièces concernant la baronnie de Mortagne,
près de Tournai 150. Arch, nat., JJ 1 12, fol. 48. . Peut-être bien est-ce aussi par le canal des Comptes que les registres
de chancellerie parvenaient au Trésor des Chartes ?
Le Trésor recevait aussi des documents concernant ce que l'on appellerait aujourd'hui les négociations diplomatiques.
Geoffroy du Plessis, l'un des agents de Philippe le Bel auprès de la cour pontificale pour "le fait de Boniface", déclare
avoir versé au Trésor tout ce qui concernait l'affaire des Caetani "... les lettres, les instrumenz et tout ce qui touchait les
Gaïtens ge baillai pour mettre au Trésor, au retour de court de Romme, quant pape Clément fu créé 151. Cette très
curieuse lettre, adressée au bouteiller Henri de Sully, a été publiée par M. Ch.-V. Langlois dans la Revue historique,
année 1898, t. 67, p. 76. ." Les documents de ce genre sont bien rares aujourd'hui au Trésor des Chartes ; pourtant le
versement de Geoffroy du Plessis ne paraît pas avoir été un acte exceptionnel. Mais les documents avaient
malheureusement bien des occasions de sortir du dépôt ; ceux-là mêmes que Geoffroy y avait remis avaient été, assez
peu de temps après, repris par Guillaume de Nogaret lorsqu'il s'agit de faire annuler les actes de Boniface VIII. "Voirs
est, est-il dit dans la même lettre, que messire Guillaumes de Nougaret les ot puis, quand fin fu mise a la besoigne de
Boniface à Avignon ; mès ge suppose et croi que il les remist par devers le Trésor."
La supposition de Geoffroy du Plessis devait être juste ; car on ne peut reconnaître ces papiers dans rémunération des
documents relatifs au conflit avec Boniface VIII, qui furent, après la mort de Nogaret, versés au Trésor des Chartes en
même temps que tous les autres papiers trouvés chez le défunt chancelier, ainsi que chez son "compère" Guillaume de
Plaisians. Ce versement, d'une importance tout à fait exceptionnelle, est assurément le plus considérable qu'aient reçu
les archives royales au début du quatorzième siècle. M. Ch.-V. Langlois l'a fait connaître en publiant un état original
des Littere reperte in domo defuncti domini de Nogareto et des Littere reperte in domo defuncti domini Guillelmi de
Plasiano qui se trouve aujourd'hui au milieu de pièces de dates plus récentes dans le volume 635 de la collection
Dupuy 152. La très intéressante publication de M. Ch.-V. Langlois a été insérée dans le tome XXXIX (p. 211-254) des
Notices et extraits ... publiés par l'Académie des inscriptions et belles-lettres. . Malgré la forme très sommaire de cet
état, notre confrère a pu reconnaître qu'un grand nombre de ces documents étaient aujourd'hui dans les cartons du
Trésor des Chartes, et il en a conclu, avec raison, que l' ensemble avait dû y être déposé. Il ne semble pas que la liste en
question comprenne autre chose que les papiers des affaires auxquelles ces deux hommes d'Etat avaient été mêlés ;
aussi n'y relève-t-on que très peu de mentions qui puissent s'appliquer à des documents anciens. Le nombre précis des
pièces ainsi versées reste d'ailleurs inconnu, car la liste ne compte pas moins de six cent quarante-deux articles dont
beaucoup doivent désigner des dossiers de plusieurs pièces. Quant à leur importance, il suffit, pour s'en faire une idée,
de se rappeler ce que fut le rôle de Nogaret dans les grands événements du règne de Philippe le Bel : réunion de Lyon à
la France, lutte contre Boniface VIII, destruction des Templiers, tout cela nous est surtout connu par les documents
qui, venus de chez Nogaret et de chez Plaisians au Trésor des Chartes, ont fourni aux historiens de Philippe le Bel le
fonds de leurs récits.
Il semblerait donc que l'on pratiquât, dès lors, l'usage encore actuellement en vigueur, usage suivant lequel l'État se
réserve de prélever, dans les papiers des hommes ayant rempli de hautes fonctions publiques, ceux qui peuvent
toucher à ses intérêts. Comment se fait-il donc que nous n'ayons pour cette époque que les papiers recueillis chez
Nogaret et chez son "compère", tandis que ceux d'Fnguerran de Marigny, de Pierre Flotte, de Pierre de Latilly, ne
paraissent pas avoir été versés au Trésor des Chartes, où l'on n'en retrouve aujourd'hui aucun vestige ? Le fait est
d'autant plus regrettable que, comme le fait judicieusement remarquer M. Langlois, il est probable que l'histoire de
Philippe le Bel n'aurait pas tout à fait pour nous le même aspect, s'ils nous étaient parvenus, et il est d'autant moins
explicable en ce qui concerne Pierre Flotte et Pierre de Latilly qui avaient tenu les sceaux, que la couronne paraît
30
Archives nationales (France)
surtout avoir usé de son droit pour saisir les papiers des chanceliers défunts. Nous verrons par la suite qu'il y eut
même au Trésor des Chartes une suite de Coffres des Chanceliers dans laquelle vinrent prendre place les documents
provenant de chez les chanceliers Jouvenel des Ursins, d'Oriolle, du Bourg, du Prat et Poyet.
L'état des pièces recueillies chez Nogaret et Plaisians, étant postérieur à leur décès, ne peut pas avoir été rédigé avant
1313 ; M. Langlois le dit même postérieur à la mort de Philippe le Bel, mais il ne me paraît pas bien sûr que l'article qui
le lui donne à croire ne puisse pas s'appliquer également à Philippe le Hardi 153. Voyez l'article 374 : "Transcriptum
testamenti regis Philippi ultime defuncti et regis Ludovici in cedula intus involutu." Le roi Louis, dont le testament
était enveloppé dans la copie de celui du feu roi Philippe, pourrait être saint Louis. . Comprend-il l'ensemble des
documents ayant la même origine, qui furent déposés au Trésor ? Notre confrère montre que non 154. Notices et
extraits..., loc. citat., p. 219. . Peut-être y eut-il d'autres versements ?
Communications et expéditions. — On s'explique facilement qu'un grand nombre de pièces qui ont dû prendre place
dans les archives royales ne s'y trouvent plus aujourd'hui en voyant que presque toutes les communications dont nous
avons conservé la trace sont ce que les archivistes appellent des communications avec déplacement. Ce système
dangereux ne peut, se justifier que par la nécessité de produire, dans certaines affaires, les documents originaux au
lieu de copies dont l'authenticité ou l'exactitude pouvait prêter à la discussion. C'est dans une occasion de ce genre que
Charles le Bel adressa le mandement suivant à Pierre d'Étampes :
Karolus Dei gracia Francorum et Navarre rex. Dilecto et fideli magistro Petro de Stampis, clerico nostro ac litterarum
et privilegiorum nostrorum custodi, salutem et dilectionem. Mandamus vobis quatinus dilecto et fideli magistro
Stephano de Mornayo, decano ecclesie Beati Martini Turonensis, clerico et consiliario nostro quem, pro nostris arduis
negociis, et quosdam alios de nostris gentibus ad Sedem Apostolicam destinamus, aut ipsius decani mandate presentes
litteras deferenti, ea de predictis privilegiis seu litteris nostris que a vobis pecierit, retentis presentibus una cum littera
seu cedula ipsius decani vel latoris presentium, de hiis que tradideritis liberetis. Datum Parisius, secunda die Aprilis,
anno Domini millesimo CCC vicesimo primo 155. 2 avril 1322 (n. st ). Arch, nat., J 476, n° 1 18. .
La nécessité de présenter le document original lui-même était encore plus grande dans le cas auquel se rapporte ce
second mandement :
De par le Roi
A nostre amé et feal clerc, mestre P. d'Estampes, salut et dilection. Noz messages qui oven alerent pour nous a court de
Romme oublierent a porter avecques eus la bulle du privilege que nostre cher seigneur et frere le roi Philippe de bonne
memoire ot de faire donner a sa nomination les benefices de un certain nombre de ses clers toutes foiz que il vaqueroit
par mort ou par cession. Et toutevoies supplierent il au Saint Pere que semblable privilege il nous vousist otroier ; et il
l'otria mes que il enveist la fourme laquele il fist querre par ses registres et pas n'i fut trouvée. Pour quoi nous vous
mandons que celle bulle vous querez hastivement et la bailliez a Angelot de la compaignie des Peruches a qui nous
mandons par noz autres lettres que bien hastivement il l'envoit a court de Romme a mestre P. Barrier, nostre clerc, qui
y est et la monstrera au Saint Pere pour avoir semblable pour nous. Donné a la Fontaine de Sourdun le XIIII è jour de
juillet 156. Arch, nat., J 476 n° l 17. — Ce mandement se rapporte comme le précédent au renouvellement des privilèges
pontificaux que Charles le Bel fit demander au pape en 1322. Ce fut en effet P. Barrier qui fut chargé de suivre cette
affaire à Rome et qui rapporta les nouvelles huiles aux archives royales. Cf. plus loin, p. liv. .
Le plus souvent, c'était à lui-même que le roi ordonnait que le document fût présenté 157. Voir un mandement de
Philippe le Bel en date du 20 juin 1313. (Arch, nat., J 476, n° l 15) publié par Dessales, p. 391. . Mais de toutes les
demandes adressées au garde des Chartes, le plus grand nombre, on le comprend, est au nom du chancelier ; tantôt il
demande que l'on recherche quelque pièce qu'il désigne, comme la bulle autorisant le roi à demander un aide temporel
aux ecclésiastiques 158. Pierre de Chappes à Pierre d'Étampes, S. Marcel, 31 août. Arch, nat., J 476 n° l 7. , les
conventions conclues entre le roi Philippe et le comte de Hainaut 159. Le chancelier à Pierre d'Étampes, Vincennes, 25
juin. Arch, nat., J 476, n° 1 11. ou bien la procuration du comte de Flandre 160. Pierre de Chappes à Pierre d'Étampes.
Arch, nat., J 476 n° I 5. . D'autres fois, la recherche est plus compliquée : il s'agit de voir si le Trésor des Chartes ne
contiendrait pas quelque texte de nature à justifier tel ou tel droit 161. " ... queratis statim cum diligencia si in
Thesauro sint alique littere per quas appareat quod dominus de Lincastria quittaverit regi homagium suum de illis que
tenebat in Campania, aut quod fuerit ratione forefacture super eis prosequtus..." Pierre de Chappes à Pierre
31
Archives nationales (France)
d'Étampes. Arch, nat., J 476 n° l 8. , ou bien d'aller prendre une longue série de documents dont on envoie la liste, et
cela même dans les mains de ceux à qui ils se trouveraient communiqués et de les apporter sans retard 162. "— vel
sciatis ubi poterunt inveniri ut statim absque deffectu, sicut expedit, possint haberi." Le chancelier à Pierre d'Étampes.
Arch, nat., J 476 n° 1 9. ".... si eas penes vos omnes non inveniatis, sciatis, per registra "vestra, penes quos vel quem
debent esse, ut statim possint haberi. Credo quod magister P. Tesson debet habere "majorem partem ipsarum" Arch,
nat., J 476 n° l 10, publié par DESSALES, p. 391. , car il semble que l'on soit toujours pressé. C'est tout de suite "omissis
omnibus, ... statim, ... ", ou bien le jour même, ou tout au plus le lendemain de bonne heure "sero vel cras bene mane",
que l'on exige la communication, et lorsqu'une pièce promise la veille n'est pas arrivée, le garde des Chartes reçoit un
rappel :
Domine reverende, memoria sit, si placcat, de quodam statuto beati Ludovic faciente mencionem de hoc, videlicet
utrum Lombardi qui, petendo sua [débita, per decennium et plus cessaverunt, excludantur omnino. Et pridie, vestri
gratia, illud perquiri facere promisistis 163. Billet sans signature ni adresse. Arch, nat., J 476 n° I 24 .
Le bouteiller de France Henri de Sully, l'un des principaux conseillers de Philippe le Long, n'est pas moins pressant :
c'est au bout de quelques heures à peine qu'il lui faut certains textes dont le Conseil aura besoin dans sa séance du jour
même :
De par le sire (sic) de Seuly, bouteiller de France. Monseigneur (sic) Pierre d'Estampes, nous vous mandons que
encorenuit de relevée, vers Vespres, vous aportés en vôstre 164. Il y a bien vostre à l'original, le sens semblerait plutôt
demander nostre. Si la leçon est correcte, il en résulterait que le garde des Chartes était alors logé au Palais. hostel du
Palais les privilieges de court de Rome par les quiex le roy peut faire prenre clers et les faire tenir sanz encourre
sentences, et, se vous savez rien en povez trover, du fait de Nerbonne, si l'aportez aussi ; car le Conseil à cel heure s'i
doit assembler. Si gardez que par vous n'i ait faute. Donné en la Chambre des Comptes, vendredi après la Saint Martin,
a heure de tierce.
Seelé du seel Tesson en defaut du mien 165. Sans adresse ni signature. Arch, nat., J 476 n° 1 14. .
On le voit : ceux qui ont part au gouvernement adressent directement leur demande à Pierre d'Étampes. L'évêque de
Mende, Guillaume Durant, ne recourait à aucun intermédiaire pour le prier de lui envoyer expédition de deux lettres
pontificales 166. Argenteuil, 23 juin, sans date d'année. Arch.nat., J 476 n°1 12. . Les copies dont il est ici question
étaient sans doute destinées au service du roi ; mais lorsqu'il s'agissait d'expéditions à faire pour des particuliers,
c'était au souverain qu'on devait s'adresser et c'était lui qui autorisait le garde des Chartes à en faire faire, aux frais des
parties, des copies scellées du sceau royal. Un mandement de Charles le Bel fournit là-dessus les détails les plus
complets ; il est d'ailleurs trop intéressant pour que je n'en donne pas le texte intégral.
Karolus Dei gracia Francorum et Navarre rex, dilecto magistro Petro de Stampis, clerico nostro, salutem et
dilectionem. Ad supplicacionem Poncii de Sancto Felice, pauperis domicelli de Gradanis in senescallia Carcassonensi
asserentis se indigere quibusdam ordinacionibus et declaracionibus factis per beatum Ludovicum, proavum nostrum,
super quibusdam donacionibus atque remissionibus et bonorum restitucionibus ab ipso factis, ut dicitur, in terra
Tholosana et Carcassonensi quantum sue, ut asseritur, placeret voluntati ; mandamus vobis quatinus copiam dictarum
ordinacionum ac declaracionum eidem domicello ad expensas suas ex integro sub sigillo nostro fieri faciatis. Datum
Parisius, XXVIII die aprilis, anno Domini millesimo CCC vicesimo secundo,
Molinis 167. Arch. nat., J 476 n°1 19. .
Quant à la formule d'authentification des copies, elle nous a été conservée notamment dans l'expédition faite en
novembre 1320 par Raoul de Presles, de trois actes qui lui avaient été concédés dix ans plus tôt, mais dont les
originaux avaient été perdus :
Philippus Dei gracia, etc. Notum facimus presentibus et futuris, nos per dilectum et fidelem magistrum Petrum de
Stampis, clericum nostrum, fecisse extrahi de registris carissimi domini et genitoris nostri bone memorie Philippi,
eadem gracia quondam Francorum regis, litteras quarum tenor sequitur.
Nos autem omnia et singula in suprascriptis contenta litteris de registris prefati domini genitoris nostri de nostro
speciali mandato per dictum magistrum Petrum de Stampis, clericum nostrum ac dictorum registrorum custodem,
extracta, ut predicitur, ad requestam et instantem supplicacionem prefati magistri Radulphi de Praellis asserentis
originales litteras super predictis dudum sibi concessas et sigillo dicti domini genitoris nostri sigillatas inveniri non
32
Archives nationales (France)
posse, rata habentes et grata, ipsa volumus, laudamus, ratificamus, approbamus et, de speciali gracia certaque sciencia
nostra, auctoritate regia tenorem presencium confirmamus, decernentes eadem auctoritate supradicta omnia et
singula in dictis contenta litteris illam eaudem habere perpetuo roboris firmitatem in judicio et extra necnon et
ubicumque quam habent, habere possent et deberent originalia litterarum ipsarum hujusque (sic) ipsarum
transcripcio quemadmodum et originalibus earumdem credi volumus ac in omnibus et singulis fidem plenariam
adhiberi ... 168. Arch. nat., JJ 59 n°535, fol. 289. Quelques lignes de cette formule ont été Imprimées par DESSALES,
p. 339-393. .
Récépissés et bulletins de déplacement.- Afin de savoir où se trouvaient les documents communiqués, on exigeait des
reçus de ceux à qui ils étaient remis 169. Voir un reçu de seize paires de lettres ainsi que de l'instrument du traité
conclu à Lagny, entre Philippe le Bel et le comte de Hainaut, et de quelques lettres cancellées remis par Renaud
Parquier à Pierre d'Étampes, le 5 décembre 1317. Arch. nat., J 476, n° 1 23. et, même lorsque ces documents étaient
remis sur un ordre royal, l'archiviste devait conserver, à la fois, l'ordre de communication et le reçu de ceux qui avaient
pris livraison 170. Voir p. XLIJ le mandement de Charles le Bel en date du 2 avril 1322, ordonnant de remettre
certaines pièces à Etienne de Mornay. . De plus le garde des Chartes ou l'un des clercs qui, sous ses ordres, avaient le
soin des archives royales, notait la sortie des documents. On trouve de ces notes un peu partout : il y en a qui sont
inscrites sur des feuillets ou des rouleaux isolés ; c'est le cas d'une liste de cinquante-huit pièces remises, le 17
novembre 1309, par Pierre d'Étampes au doyen de Sens, sans doute en vue de la paix de Flandre 171. Arch. nat., J 1166,
n°2, deuxième peau. Les rouleaux 1, 3 et 3 bis du même carton sont des documents de même nature. . D'autres
occupent les pages blanches des registres ; un clerc attaché aux archives dont j'ai déjà prononcé le nom et dont j'aurai
l'occasion de parler plus loin, Félix Coulon, inscrivit, en 1314 et 1315, sur le premier feuillet du registre XVII du Trésor
des Chartes, deux mentions de ce genre où il indique soigneusement les noms des personnes qui ont été témoins de la
remise des documents 172. Le texte de ces mentions a été publié dans le tome XXIII des Historiens de France, p.724,
ainsi que dans un mémoire sur Un registre égaré du Trésor des Chartes que j'ai inséré dans les Mélanges Paul Fabre, p.
382. . On eût eu sans doute quelque peine à retrouver ces notes éparses ; aussi n'est-on pas étonné de voir que le garde
des Chartes tenait en outre un registre de sortie. "Si vous ne trouvez pas chez vous toutes les lettres que je vous
"demande, écrivait le chancelier à Pierre d'Étampes, sachez par vos registres chez qui elles "doivent se trouver, pour
qu'on puisse les avoir incontinent 173. Arch. nat., J 476, n° 1 10. Ce billet du chancelier a été publié par DESSALES,
p.391. ." Malgré ces précautions, il y avait des pièces qui ne rentraient pas. " Ista quinquaginta octo instrumenta,
écrivait mélancoliquement Pierre d'Étampes, à la suite de l'état des pièces remises au doyen de Sens pour la paix de
Flandre, non sunt a dicto decano Senonensi seu ab aliquo alio recuperata nec michi reddita " ; et pourtant le doyen en
avait donné un récépissé muni de son sceau pendant 174. Voir le document cité dans la note 3. . Mais tout le monde ne
montrait pas heureusement pareille négligence. Pierre de Chappes, par exemple, se montrait fort soucieux de restituer
au Trésor des Chartes les nombreuses pièces qu'il en avait fait sortir ; point n'était besoin de lui adresser de lettres de
rappel, c'était lui-même qui insistait auprès de Pierre d'Étampes pour qu'on lui fournît une liste complète de ses
emprunts :
Domine Petre carissime, pridie dixi domino Guillelmo, capellano vestro, ut vobis diceret quod colligeretis omnes
cedulas quas habetis a me de quibuscumque privilegiis seu aliis litteris quas michi nunciisque tradidistis, et michi
mitteretis inventarium seu copiam ipsorum ; sed de hoc postea aliquam non habui responsivam. Et ideo rogo ut
inventarium de omnibus michi mittatis ut omnia possim facere queri et scire ubi sunt, ita reponantur in tuto. Scriptum
hac die dominica.
P. de Capis, thesaurarius Laudunensis, domini nostri regis clericus 175. Arch. nat., J 476, n° 1 3. .
D'ailleurs la sollicitude de Pierre de Chappes pour les documents d'archives eut l'occasion de se manifester lorsqu'il fut
devenu chancelier. Le roi ayant eu à faire venir à Bourges plusieurs centaines de bulles pontificales conservées au
Trésor des Chartes, le chancelier entoura ce déplacement de toutes les précautions possibles. Apportées par Félix
Coulon, les bulles, dont Pierre de Chappes donna reçu le 10 avril 1317 176. Arch. nat., J 1166, n°5, deuxième peau. ,
furent placées dans quatre paniers ferrés et déposées, le lendemain, dans le trésor de la cathédrale de Bourges 177.
Titre de la maison de Nevers cité par DU CHESNE, Histoire des chanceliers, p. 279. .
Le reçu donné par le chancelier à cette occasion, reçu où sont énumérées plus de deux cents bulles, avait les
33
Archives nationales (France)
proportions d'un véritable inventaire. Les récépissés que l'on pensait pouvoir être utilisés de la sorte étaient non
seulement conservés, mais on prenait soin de les copier ; c'est ainsi que celui-ci nous est parvenu par un rouleau où il a
été transcrit avec quelques autres de non moindre importance et d'époques voisines 178. Arch. nat., J 1166, n° 5. . On
comprend que les notes de sortie rédigées par les clercs du Trésor pouvaient rendre les mêmes services ; aussi en
faisait-on également des transcriptions. Nous avons ainsi celle d'une liste de documents remis au chancelier Etienne
de Mornay, le 6 juin 1315, à Vincennes, par Pierre Tristan, serviteur de Pierre d'Étampes : c'étaient des lettres
concernant des seigneurs de la comté de Bourgogne qui s'étaient mis sous la suzeraineté du roi de France 179.
Historiens de France, tome XXII, p. 769 B. .
A côté de ces inventaires de pièces communiquées, les clercs du Trésor des Chartes recevaient parfois l'ordre de
rechercher les documents relatifs à une même affaire et d'en donner un répertoire méthodiquement disposé, un
régeste qui put servir d'instrument politique. Tel fut celui que, sans doute lors des négociations du traité de 1320 avec
la Flandre, Pierre d'Étampes fut chargé par Pierre de Chappes de rédiger de concert avec un autre clerc du roi, Jacques
de Jasseines, mêlé depuis de longues années à toutes les affaires de Flandre.
Magistris P. de Stampis et Jacobo de Jassenis, domini nostri regis clericis et eorum cuilibet.
Magister Jacobe de Jassenis et vos, domine P. de Stampis, conveniatis insimiliter vos duo ubi volueritis colligatisque
cum diligencia omnia et singula que super pace Flandrie a tempore quo dominus rex erat regens usque nunc sive per
litteras, instrumenta vel aliter facta fuerunt, signando litteras per numerum vel per litteras alphabeti secundum quod
una debebit aliam precedere, ut provide de omnibus istis ordinate possit fieri quoddam registrum, id nullatenus
omissuri. Scriptum hac die jovis de mane.
P. de Capis 180. Arch. nat., J 476, n° 1 6. .
Travaux de chancellerie de Pierre d'Étampes.- Tout cela, c'était assurément besogne d'archiviste ; mais, pour avoir la
garde des Chartes et des registres, Pierre d'Étampes n'en demeurait pas moins clerc du roi, et il arrivait que le
souverain lui confiât de véritables travaux de chancellerie en lui faisant rédiger, non plus des états ou des expéditions
de pièces anciennes, mais des lettres d'un intérêt tout actuel, telles que celles qui devaient être adressées aux pairs et
aux barons pour les convoquer au couronnement ; il est vrai que la recherche de la forme suivant laquelle elles
devaient être rédigées ne pouvait guère être faite que par un archiviste. Nous avons là-dessus un bien curieux
mandement de Charles le Bel.
Karolus, Dei gracia Francorum rex et Navarre, dilecto magistro Petro de Stampis, clerico nostro, salutem et
dilectionem. Mandamus vobis quatinus in nostris perquiratis registris formam et tenorem litterarum que, pro
veniendo ad coronacionem regum Francorum predecessorum nostrorum, paribus regni Francie ac baronibus et etiam
quibus ex parte regia consueverunt transmitti, et quibus etiam Remis sive archiepiscopo aut burgensibus Remensibus
pro preparacione festi coronacionis et garnisionum faciendarum ibidem sit scribendum, et juxta formam in ipsis
registris contentam omnibus paribus tam prelatis quam baronibus et aliis baronibus quibus consuetum est pro
hujusmodi negocio consuerunt (sic) scribere, litteras sine dilacione qualibet fieri faciatis, designantes diem in ipsis
litteris scilicet secundam diem dominicam proximo futuri mensis februarii qua nos sacrari Remis intendimus et etiam
coronari. Datum apud Sanctum Dyonisium in Francia, quinta die januarii 181. Arch. nat., J 476, n° 1 16. .
Toutefois Pierre d'Étampes ne dut pas se laisser beaucoup distraire de ses devoirs d'archiviste ; car son passage au
Trésor des Chartes a été marqué par des travaux considérables ayant principalement pour but de faciliter la recherche
des documents. Plusieurs, il est vrai, ne sont pas son œuvre personnelle, mais il n'est pas douteux qu'ils aient été
entrepris sous sa direction.
Les registres XXVIII et XXIX.- De ces travaux, il en est un qui n'est pas tout à fait un travail d'archives, mais qui, au
moins depuis la mort de Pierre d'Étampes, a tout de suite été placé parmi les registres du Trésor. C'est un recueil de
pièces curieuses en deux volumes ; en tête du premier se trouve l' Histoire de la croisade contre les Albigeois de Pierre
de Vaux Cernay, mais tout le reste se compose principalement de lettres pontificales depuis Nicolas IV jusqu'à Clément
V, relatives, pour la plupart, au différend de Philippe le Bel avec Boniface VIII. On y voit aussi des lettres de Pierre de
la Vigne, des pamphlets de Pierre Dubois, des prophéties, etc. L'écriture est celle de divers travaux faits sous la
direction de Pierre d'Étampes à qui ces volumes ont certainement appartenu, ainsi que le prouve la note Iste liber est
domini P. de Stampis inscrite au verso du feuillet de garde de l'un et de l'autre. Ils paraissent avoir été exécutés vers la
34
Archives nationales (France)
fin du règne de Philippe le Bel. Plus tard ils reçurent de Gérard de Montaigu les numéros XXVIII et XXIX. Le premier
est encore aux Archives nationales, sous la cote JJ 28 ; mais le second, sorti du Trésor des Chartes avant la fin du dix-
huitième siècle, fut acquis en 1835 par la Bibliothèque où il fut d'abord rangé sous le n° 170 du fonds des cartulaires, et
où il forme aujourd'hui le n° 10919 du fonds latin. Bien que reconnu par Boutaric en 1862 182. Notices et extraits,
tome XX, 2 e partie, p. 168. , il n'a pas été compris dans l'échange effectué la même année.
Lors de cet échange, la possession du registre XXVIII fut longuement disputée entre les Archives et la Bibliothèque,
celle-ci faisant valoir qu'une chronique n'était pas à sa place dans un dépôt d'archives, les autres signalant la présence
continue de ce registre au Trésor des Chartes depuis les premiers inventaires de Gérard de Montaigu. Un jour même,
le 11 février 1863, le registre XXVIII dut être remis à la Bibliothèque, qui y apposa le timbre que l'on voit encore
aujourd'hui au fol. 1. Enfin, après un court séjour rue Richelieu, le premier volume du recueil possédé par Pierre
d'Étampes vint reprendre au Trésor la place qu'il y avait occupée pendant cinq siècles et où l'on s'étonne de ne pas
trouver le second 183. Le sort du registre XXVIII a d'ailleurs été assez étrange. Afin de faciliter ses travaux sur le
différend de Philippe le Bel et de Boniface VIII, Dupuy avait jugé bon de le rapprocher, ainsi que le registre XXIX, du
gros recueil contenu dans le Coffre Boniface VIII (aujourd'hui J 473). "Ces deux registres sont au coffre de Boniface
VIII", dit-il dans son récolement manuscrit. Or, dans les renvois de son Histoire du différend entre Boniface VIII et
Philippe le Bel, il désigne constamment le gros recueil par la lettre A, et les registres XXVIII et XXIX du Trésor par les
lettres B et C, dont il les avait matériellement marqués, ainsi que le prouvent les mentions suivantes insérées dans
l'inventaires des layettes : "Inventaire des pièces contenues dans le gros livre cotté A ... Extrait "du livre cotté B et
XXVIII pour ce qui appartient au faict de Boniface... Extrait du livre cotté C. XXIX pour "ce qui appartient au faict de
Boniface." Lors du récolement du Trésor des Chartes effectué en l'an VI, les registres XXVIII et XXIX ne se
retrouvèrent pas ; en vain alla-t-on les chercher au Coffre Boniface VIII : on n'y trouva que le recueil coté A (voir
l'exemplaire de ce récolement conservé aux Archives nationales, J 1165 n° 58, fol. 24 v°). Étaient-ils sortis des
archives ? Le fait est certain pour le registre XXIX ; mais je ne crois pas qu'il en ait été de même pour le registre
XXVIII dont la présence au Trésor des Chartes en 1833 est un fait certain. A cette époque en effet, MM. Naudet et
Daunou, après avoir cité les deux manuscrits de la Bibliothèque royale qui leur avaient servi à établir le texte de Pierre
des Vaux de Cernay pour les Historiens de France, disent en avoir consulté un troisième provenant des Archives du
royaume ( Historiens de France, t. XIX, p. l, note a) et qui ne saurait être que le registre XXVIII. La lettre B jointe par
Dupuy à la cote XXVIII que portait déjà ce volume parmi les registres du Trésor a été cause d'une confusion assez
singulière. On crut que cette lettre indiquait un dédoublement de cote et qu'il devait y avoir quelque part un registre
XXVIII ou XXVIII A différent de celui dont nous nous occupons. C'est sous l'influence de cette confusion que, dans sa
liste des registres du Trésor des Chartes, Henri Bordier indique le registre XXVIII de Gérard de Montaigu comme
perdu et mentionne ensuite le registre XXVIII B comme présent aux Archives sans se douter qu'il ne s'agit là que d'un
seul et même registre (Henri BORDIER, les Archives de la France, p. 159-160). La description de Gérard de Montaigu
était pourtant assez explicite pour ne pas laisser de place à l'équivoque : (Voyez la notice sur les Inventaires du Trésor
des Charles dressés par Gérard de Montaigu que j'ai publiée dans les Notices et extraits, tome XXXVI, p. 588). .
Les registres V et VI du Trésor des Chartes. — Le recueil qui vient d'être décrit se composait, en grande partie, de
textes qui ne pouvaient à aucun titre passer pour des pièces d'archives. Les volumes que nous allons énumérer
maintenant étaient uniquement formés de documents des archives royales. On a déjà vu que des travaux de ce genre
avaient été exécutés avant l'époque de Pierre d'Étampes ; la plupart, surtout les plus anciens, étaient des recueils dans
lesquels les documents étaient presque toujours copiés. Il n'y avait guère que les actes les moins importants que l'on se
bornât à analyser. Mais le lecteur doit se rappeler que les divisions des anciens registres correspondaient à des
divisions réelles des archives et que, les pièces y étant transcrites dans l'ordre même où elles étaient matériellement
classées, ces recueils pouvaient en même temps servir d'inventaires. C'est sur le même plan que furent exécutés deux
magnifiques registres dont le contenu vient confirmer une remarque que bien des archivistes ont pu faire, à savoir que
l'histoire des archives est comme un reflet de l'histoire politique.
La politique étrangère avait pris sous Philippe le Bel une importance presque égale à celle que les hommes d'État
modernes y attachent aujourd'hui. Dans cette politique, la lutte contre l'Angleterre, lutte où la France avait l'Ecosse
pour alliée, la guerre de Flandre qui en fut la conséquence, les négociations qui amenèrent la paix avec ces deux pays,
35
Archives nationales (France)
enfin l'annexion de Lyon tinrent sans doute une place considérable ; mais aucune de ces affaires n'eut dans le monde
un retentissement comparable à celui du différend avec Boniface VIII, des violences qui y mirent fin et de la quasi-
dépendance dans laquelle Philippe le Bel tint les premiers successeur de ce pape. Le soin particulier, le luxe même, que
l'on apporta dans l'exécution de deux recueils où furent réunis les documents relatifs à ces affaires sont un témoignage
évident de l'importance qu'on leur reconnaissait. Tous deux furent déposés au Trésor des Chartes ; ils reçurent les
numéros V et VI dans le classement de Gérard de Montaigu, et portent aujourd'hui, le premier, la cote JJ 5 aux
Archives nationales, le second, le numéro 12726 du fonds latin à la Bibliothèque nationale. La séparation en est
d'autant plus à déplorer qu'elle a jusqu'ici empêché de reconnaître leur parenté, pourtant frappante ; format, écriture,
décoration, plan d'exécution, tout est identique. Le registre V contient des documents, compris entre 1271 et 1309 et
concernant les traités et les négociations avec la Flandre, l'Écosse, l'Angleterre et Lyon ; le tout est écrit à deux
colonnes, d'une belle écriture de forme, orné de rubriques et d'initiales peintes et dorées. Trois pages sont décorées
d'encadrement d'un très joli goût où les rinceaux se terminent souvent en figures bizarres, tandis que, sur la partie
inférieure, se font face des oiseaux ou se poursuivent des animaux fantastiques. Les mêmes pages portent de grandes
initiales contenant de petites peintures. Au folio 30, dans un V majuscule, initiale de la lettre de mai 1271 par laquelle
les bourgeois de Lyon se mettent sous la protection de Philippe le Hardi, on voit quatre bourgeois en robes bleues
réunis devant la porte de la ville et remettant leur lettre à un personnage vêtu de rose bistré 184. Cette peinture et
l'encadrement du feuillet où elle se trouve ont été reproduits dans le Musée des Archives nationales, p. 176. . Au folio
90, dans un A majuscule orné, à droite, de l'écu de Flandre et, à gauche, de celui de France, huit personnages divisés
en deux groupes échangent les instruments de la trêve de 1304. Au folio 129, dans un E initial, le roi Philippe le Bel,
assis sur son trône, tient, de la main gauche, la lettre contenant les pouvoirs des négociateurs écossais.
On ne peut douter que ce registre ne reproduise les documents dans l'ordre même où ils étaient conservés ; on y a en
effet indiqué pour certaines pièces le numéro dont elles étaient marquées dans les layettes 185. Voyez notamment, au
fol. 5 v°, les pièces numérotées X et XI. . D'autres ne sont qu'analysées 186. Fol. 5 v°, 8 v°, 22 v°, 25 r° et v°, etc. , et l'on
renvoie le chercheur aux "aumaires" où elles étaient déposées 187. Fol. 44, 45 r° et v°, 65 v°, col. 2, 71 et 73. . A ce point
de vue, il importe de faire remarquer que les cahiers de ce registre sont complètement intervertis et qu'il est
indispensable d'en rétablir la disposition primitive.
Un foliotage ancien montre, il est vrai, qu'ils étaient, dès le quinzième siècle, reliés dans l'ordre où ils se trouvent
aujourd'hui ; ils l'étaient même déjà au milieu du quinzième, ainsi qu'on peut le voir dans un inventaire des registres
que j'ai publié et où les matières sont énumérées dans le même ordre : Angleterre, Lyon, Flandre, Écosse 188. Le
Bibliographe moderne, année 1903, p. 13, n° 18. . Or, d'une table aujourd'hui bizarrement placée au milieu du volume,
il résulte que l'ordre primitif était tout différent ; je vais d'ailleurs le rétablir d'après cette table elle-même :
1° Table (fol. 68 à 70 actuels, plus quelques feuillets perclus contenant la fin de la liste des documents relatifs à Lyon.
2° Documents relatifs à la Flandre (fol. 71 à 73, 64 a 67, 90 à 128, 74 à 89).
3° Documents relatifs à l'Écosse (fol. 129 à 136).
4° Documents relatifs à l'Angleterre (fol. 1 à 29).
5° Documents relatifs à Lyon (fol. 30 à 63).
On voit que cette restitution théorique n'est pas sans utilité, surtout en ce qui concerne les pièces concernant la
Flandre, dont le bouleversement est complet.
Le registre VI, qui a été décrit par M. Auguste Molinier 189. Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1873, p. 159. M.
Molinier avait bien identifié le ms. latin 12726 avec le registre VI du Trésor des Chartes, mais il ne parait pas avoir
remarqué la similitude complète qui existe entre ce registre et le registre V. , renferme environ 800 bulles intéressant
la France depuis 1198 jusqu'à 1314 émanées des papes qui se sont succédé d'Innocent III jusqu'à Clément V. En tête de
la série des bulles de chaque pape se voit une miniature quelquefois encadrée dans l'initiale du nom du pape et
représentant toujours le souverain pontife assis ou debout, tantôt bénissant, tantôt penché sur un lutrin ou un pupitre.
Chaque page illustrée est de plus ornée d'un encadrement conçu dans le même style que ceux du registre V ; l'un et
l'autre ont été évidemment écrits parle même scribe et décorés par le même peintre. Quant au plan, il est également
identique ; c'est-à-dire que les bulles y sont généralement transcrites, mais que, dans plus d'un cas, on se borne à en
donner l'analyse et à renvoyer aux armoires qui les contiennent 190. On lit en effet au fol 49 v°, en tête des bulles de
36
Archives nationales (France)
Martin IV : Secuntur intitulaciones litterarum Martini pape quarti quarum alique scribuntur et alique intitulantur
solum, et invenientur cum aliis in armariis. . Si, comme cela est probable, le registre reproduit l'ordre dans lequel les
bulles étaient rangées dans les armoires, on doit croire que, bien que les bulles de chaque pape eussent été groupées de
manière à former une série conforme à l'ordre dans lequel les pontifes s'étaient succédé, les bulles d'un même pape
n'étaient pas classées chronologiquement dans l'intérieur de chaque groupe.
La date précise à laquelle fut exécutée la collection relative à la politique extérieure contenue dans, les deux registres
que je viens de décrire, peut se déterminer avec une certaine approximation. Si le caractère de l'écriture ne permet
guère de les croire postérieurs à la direction de Pierre d'Étampes, lequel était déjà remplacé le 28 février 1325 191.
DESSALES, p. 396. , le document le plus récent du registre V est de 1309 et le plus récent du registre VI est de 1314 ;
nous pouvons donc en placer la rédaction entre ces dates extrêmes : 1309-1325 pour le premier, 1314-1325 pour le
second.
Encore pouvons-nous resserrer un peu les dates en ce qui concerne le registre des bulles ; celui-ci, contenant
seulement 44 bulles de Clément V, doit être certainement antérieur à un catalogue des lettres pontificales du Trésor
des Chartes, contenu dans le registre JJ 3, catalogue allant lui aussi d'Innocent III à Clément V 192. Une liste de bulles
de Jean XXII y a été rajoutée d'une autre main sous Charles le Bel. , mais où les bulles de Clément V atteignent le
nombre de cent quarante-cinq. Or ce catalogue ayant été, comme on le verra tout à l'heure, composé sous Louis X,
c'est-à-dire avant 1316, c'est entre 1314 et 131G qu'a dû être rédigé le registre des bulles auquel Gérard de Montaigu a
donné le VI° rang parmi les registres du Trésor des Chartes et qui est aujourd'hui conservé à la Bibliothèque nationale
sous le n° 12726 du fonds latin. La similitude absolue qui existe entre les registres VI et V donne à croire que celui-ci a
dû être exécuté à une date très voisine.
Catalogue des bulles du Trésor des Chartes. — Le catalogue des bulles qui forme aujourd'hui les feuillets 7 à 36 de JJ 3
donne les analyses de toutes les lettres pontificales que contenait alors le Trésor des Chartes ; c'est ce qui résulte d'une
note ajoutée en marge du folio 7 par un fonctionnaire du Trésor des Chartes, lequel adressait ce relevé à un personnage
ecclésiastique qui pouvait être le chancelier royal. "Reverende domine, hic sunt intitulate omnes bulle quas habeo in
Thesauro ; sub correctione vestra signavi aliquas. quas jam posui ad partem. De aliis signabitur secundum quod vobis
videbitur expedire ; et, eras vel quando vobis placuerit, de hiis vestram michi mandabitis voluntatem." D'après celte
note et d'après certaines mentions marginales telles que "Portetur "— Portetur si placet — Portetur et corrigatur —
Portetur et in renovatione non exprimatur "nomen regis", il semble qu'il se soit agi de porter certaines de ces bulles à
la chancellerie pontificale pour les faire renouveler en faveur d'un nouveau roi.
Or, dans un second exemplaire de ce catalogue de bulles inséré dans JJ l 12, au fol. 24, le souverain sous lequel il fut
composé se trouve nommé en toutes lettres : "Secrintur littere et privilegia domino regi Ludovico monderno ( sic)
concessa, antequam regna Fralicie et Navarre regeret, ab ( sic) papa Clemente predicto." C'est donc sous Louis X, c'est-
à-dire entre 1314 et.1316, qu'il faut placer la rédaction du catalogue de bulles. Par suite la collection de documents
pontificaux contenue dans le ms. latin 12726 que nous avons dit n'être pas antérieure à 1314, mais être d'une date plus
ancienne que le catalogue de bulles, doit bien, elle aussi, avoir été faite sous le règne de Louis le Hutin.
Le registre IV. — Nous ne savons trop à qui attribuer deux recueils de documents tirés des archives royales et qui sont
assurément contemporains de Pierre d'Étampes. L'un est une collection de pièces diverses toutes comprises entre 1309
et 1314 : documents relatifs aux affaires de Flandre, lettres de Clément V sur celles de Terre Sainte, d'Italie, des
Templiers, etc., ordonnances royales sur les monnaies, traité de mariage entre Charles, fils du roi de France, et
Blanche, fille de Mahaut, comtesse d'Artois, enfin testament de Philippe le Bel. Le tout fut transcrit d'une écriture du
premier quart du quatorzième siècle, dans un registre qui fut classé le IV e par Gérard de Montaigu et qui se trouve
aujourd'hui coté par erreur JJ 43 193. J'ai expliqué dans mon mémoire sur les inventaires de Gérard de Montaigu
(Notices et extraits, t. XXXVI, p. 582) comment le registre IV n'ayant pas été reconnu par Dupuy lors de son
récolement, a été, depuis cette époque, considéré comme en déficit. Il est encore porté comme tel dans Y État
sommaire de 1891. Ce n'est qu'au dix-huitième siècle qu'il fut confondu avec le registre XL1II qui, lui, était réellement
en déficit. Retrouvé à cette place par les auteurs du récolement de l'an VI (J 1165, n° 58, fol. 27) il y fut laissé par les
archivistes modernes qui lui donnèrent la cote JJ 43, sans tenir compte de cette note inscrite par Gérard de Montaigu
sur l'ancienne couverture : "IIII os continet plura instrumenta et litteras tangentes factum Flandrie, plures bullas super
37
Archives nationales (France)
dicto facto ac de rege Romanorum facientes mencionem, necnon ordinaciones de monetis et testamentum cujusdam
regis in fine." .
Le registre LVII. — L'autre recueil qui a gardé, depuis Gérard de Montaigu, le LVII e rang parmi les registres du Trésor
fut formé sous Philippe le Long, et comprend les ordonnances de l'Hôtel depuis 1261 jusqu'à 1321. En réalité, il se
compose de deux parties d'écritures et de dates différentes : la première (fol. 1 à 83) contient les ordonnances relatives
à l'Hôtel du roi depuis 1201 194. Les feuillets aujourd'hui numérotés 20 à 24, contenant l'ordonnance de 1261, auraient
dû, conformément à l'ordre chronologique observé pour toutes les autres, être reliés en tête du volume. C'est ce que
prouve en outre l'intéressante peinture représentant saint Louis qui orne le fol. 20 et qui marque évidemment le
commencement du volume. Elle a été reproduite dans le tome XXI (page 1) des Historiens de France, dans le Musée
des Archives nationales (p. 181, n° 327) et dans la grande édition de Joinville de M. de Wailly (p. 509). Cette
interversion avait été remarquée, avant la fin du quatorzième siècle, par un lecteur qui a consigné sa remarque dans la
marge supérieure en ces termes : Ceste deust estre premièrement. jusqu'à 1317. Elle est écrite d'une même main et
suivie, au fol. 84, d'une table écrite d'une autre main qui pourrait bien être celle du copiste de la seconde partie. Cette
seconde partie (fol. 85 à 108) contient les ordonnances de 1319 à 1321 (n. st.) et se termine par le tableau des jours
attribués aux baillis, sénéchaux, commissaires des décimes, etc., pour la reddition de leurs comptes.
Les travaux de Félix Coulon. — Les deux recueils qui viennent d'être décrits n'ont pas du tout le caractère d'utilité au
point de vue des recherches d'archives que présentent les inventaires, caractère que l'on aurait pu trouver dans
certains des travaux précédents. Le catalogue de bulles du registre JJ 3 par exemple est bien un véritable inventaire et,
si l'envoi qui se lit dans la marge du 7 e feuillet montre qu'il a été employé dans un cas spécial, il paraît bien avoir existé
auparavant, avoir été composé dans l'intérêt général des recherches et n'être pas un inventaire de circonstance, comme
ces états de pièces communiquées dont j'ai parlé plus haut et que leur importance permettait cependant d'utiliser
comme inventaires. J'ai dit que leur utilité à ce point de vue fit qu'on prit le soin de les conserver et de les réunir. C'est
ainsi que l'on transcrivit sur un même rouleau les récépissés de plusieurs séries de documents communiqués en 1316
et 1317 par un clerc que j'ai déjà eu l'occasion de nommer, Félix Coulon 195. " Challes, filz de roy de France, conte de
Valloys, d'Àlençon et de Chartres, a touz ceuls qui ces lectres verront saluz. Sachent tuit que mestre Felix, chantres de
Sant Riule de Senliz, nous a balliés a nostre requeste..." trois bulles et le traité de mariage de Louis X avec Marguerite
de Bourgogne "... le XXVI e jour de juin, l'an mil CCC seize. "Noverint universi quod ego, Radulphus de Perellis, domini
regentis regnorum Francie et Navarre clericus, recepi a magistro Felisio, dicti domini regentis clerico, litteras papales
quarum intitulaciones inferius scribuntur, anno Domini M CCC sexto decimo, die XVI septembris, apud Lud." Suit
l'énumération de 49 bulles, plus "pax Flandrie in gallico sub bulla" et copie d'une dispense générale pour les fils, frères,
sœurs et filles du roi. "Noverint universi quod ego, Radulphus de Perellis, domini regis clericus, recepi a magistro
Felisio Columbi ejusdem domini regis clerico, litteras papales quarum intitulaciones subsequunlur, anno Domini M
CCC sexto decimo, die Dominica post octabas Epiphanie..." Suit l'énumération de 19 bulles. "Universis présentes
litteras inspecturis Petrus de Campis ( sic), domini regis cancellarius, salutem in Domino. Noveritis nos, anno Domini
M CCC septimo decimo, in octabis Paclie ( sic), recepisse litteras apostolicas et alias quarum intitulaciones inferius
secuntur, a magistro Felisio, ejusdem domini regis clerico, apud Bituris, de ipsius domini regis mandato in thesauro
majoris Bituricensis ecclesie ponendas in deposito, donec de eisdem litteris papalibus et aliis aliter duxerit
ordinandum." Suit une liste de plus de 200 documents : des numéros rajoutés dans la marge en face de la désignation
des bulles renvoient au catalogue de bulles contenu dans JJ 3. Tous ces récépissés sont copiés sur un même rouleau
qui porte aux Archives nationales la cote J 1165, n° 5. , dont le rôle au Trésor des Chartes a été assez considérable pour
ne pas échapper à Dupuy qui l'a cru associé à Pierre d'Étampes dans la garde de ce dépôt 196. "... en mesme temps M.
Félix Colomby, aussi clerc du roy, avait la charge du Trésor sous ou avec ledit d'Estampes mesme, ès années 1316 et
1322." DUPUY, DU Trésor des Chartes du Roy, à la suite du Traité des droits du Roy, éd. de 1655, p. 1007. . Ailleurs,
nous trouvons encore des listes de documents concernant le comté de Bourgogne remis en 1315 au prince qui devait
être Philippe le Long par la même clerc du roi, lequel ne jugea pas inutile de les insérer dans un recueil destiné à
faciliter les recherches parmi les fonds du Trésor des Chartes. Ce recueil, qui donne une haute idée de l'activité de
l'auteur, porte aujourd'hui, aux Archives nationales, la cote JJ 1 12 et ne contient pas moins de onze inventaires. Henri
Bordier, ayant sans doute remarqué que la plupart d'entre eux avaient été reproduits dans le Registre de Pierre
38
Archives nationales (France)
d'Étampes dont nous allons bientôt parler, avait cru pouvoir les attribuer à cet archiviste ; mais les mentions que l'on y
rencontre aux feuillets 53 et 65 ne laissent pas douter que Félix Coulon en soit l'auteur, et l'écriture 197.
Particulièrement celle des feuillets 32 à 42. rappelle celle de deux notes autographes de Coulon qui se voient dans
l'ancien registre XVII du Trésor des Chartes 198. Voyez plus loin, p. lvj. . On y trouve :
1°(Fol. 1). Une répétition du catalogue des bulles contenu dans JJ 3 ; le dernier feuillet de la liste des bulles de Clément
V doit manquer. Comme dans JJ 3, on a rajouté après coup les mentions d'une série de bulles de Jean XXII.
2° (Fol. 33). Liste de 163 lettres de cardinaux, d'évêques, de chapitres, d'abbés et d'autres personnages ecclésiastiques.
3° (Fol. 41). Inventaires de lettres diverses se rapportant surtout à des acquisitions ou à des conventions avec le roi.
4° (Fol. 47). Inventaire de la layette appelée plus tard Mutua ultramarina.
5° (Fol. 48). "Item littere tangentes terram Mauritanie michi tradite sabbato ante festum sancti "Arnulphi, anno
Domini M°CC° septimo decimo, in camera Compotorum."
6° (Fol. 49). "Littere Johannis pape XXII pro tempore Caroli nunc regnantis concesse anno Domini M° CCC° XXII°,
tradite per magistrum, P. Berrerii." Cette liste, d'une main autre que celle du registre, a été rajoutée postérieurement.
7° (Fol. 53). "Littere tangentes comitatum Burgundie tradite domino Philippo, regis Francie filio, de mandato clare
memorie domini Ludovici Francie et Navarre regis per me Felisium." - (Fol. 65v°.) "Item dominus Macloviensis
episcopus habuit litteras quarum intitulaciones secuntur cum litteris precedentibus, anno Domini millesimo
trecentesimo quinto decimo, pro domino comite Pictavensi et Burgondie, per me Felicium, de mandato domini regis."
8° (Fol. 69). Lettres des rois d'Angleterre.
9° (Fol. 75). Lettres des rois de Sicile.
10° (Fol. 77). Lettres d'Aragon.
11° (Fol. 80). Lettres des rois des Romains.
Pour déterminer la date de ce recueil, il n'y a pas lieu de tenir compte de la mention, au folio 49, des bulles de Jean
XXII rapportées en 1322 par Pierre Barrier, cette mention ayant été certainement rajoutée postérieurement à la
confection du recueil. En effet, Pierre d'Étampes a, comme on le verra plus tard, inséré dans le registre qu'il rédigea en
1318 la plupart des inventaires de Félix Coulon, et nous avons des indices que c'est sur le registre JJ 1 12 lui-même qu'il
les fit copier. Le recueil de Coulon a donc été formé avant 1318, mais après 1315, date de la remise à l'évêque de Saint-
Malo des pièces mentionnées au folio 65v°.
Plusieurs raisons, entre autres la similitude des écritures, me portent à attribuer à Félix Coulon un autre volume,
aujourd'hui côté JJ 1 2 aux Archives nationales et qui contient les tables de huit anciens registres du Trésor des Chartes
39
Archives nationales (France)
Je sais bien que le rédacteur de JJ 1 2 aurait pu donner l'indication des quinze pièces ajoutées aux Communia du
registre de Guérin et des vingt-quatre pièces ajoutées aux Littere abbatum du Registrum velutum d'après le contenu
des layettes correspondantes. Mais une note fréquemment inscrite dans les marges de JJ 1 2 me donne à penser qu'il
les a plutôt prises dans une table des registres plus ancienne dont son travail ne serait que la copie. C'est la note
Scribitur ou Scriptum in fine libri. Or, le livre qui contenait ces pièces transcrites à la suite des tables n'est pas JJ 1 2
luimême puisqu'on n'y trouve le texte intégral d'aucun document. Ce n'est pas non plus le recueil de Pierre d'Étampes
dans lequel on verra que JJ 1 2 a été reproduit avec si peu d'intelligence que ces notes marginales y ont été
maladroitement répétées ; on n'y voit pas en effet le texte des pièces ainsi signalées. En revanche, Pierre d'Étampes
parle d'un autre registre dont il aurait eu également connaissance ; il mentionne en effet une charte cujus tenor est in
ultimo folio Libri registrorum cum asseribus conglutinato cum assere libri 199. Arch. nat., JJ 1 1, fol. IIII xx III. . Ce
Liber registrorum, qui ne peut désigner qu'un recueil ou une table de plusieurs registres, ne serait-il pas l'original en
question que le garde du Trésor des Chartes appelait cum asseribus pour le distinguer de sa copie JJ 1 2, laquelle était
certainement sine asseribus, comme le prouve son ancienne couverture en parchemin aujourd'hui réduite à l'état de
feuillet de garde ? Il est d'ailleurs certain qu'une pareille table, autre que JJ 1 2, a existé et qu'elle a disparu de très
bonne heure. Elle figure en effet dans un relevé des déficits du Trésor écrit vers 1350. " Item alius liber a tergo cujus
scribitur Registrum continens " rubricas plurium aliorum registrorum 200. J'ai publié ce relevé dans le Bibliographe
moderne, année 1903, p. 23. ."
Pour en revenir au recueil de tables contenu dans le registre JJ 1 2, ces tables ayant été elles aussi reproduites par
Pierre d'Étampes, lui avaient été généralement attribuées, et les membres du Bureau du triage des titres, les ayant
regardées comme une première rédaction de son répertoire, avaient, à ce titre, placé le recueil où elle se trouvaient
réunies au premier rang de la série des inventaires 201. Arch. nat., J 1165, n° 58, fol. 16v°. . Quant à nous, bien qu'il
nous paraisse très vraisemblable que ce recueil doive être attribué à Félix Coulon, nous n'en avons pas de preuves
certaines et il ne nous est guère possible d'en fixer la date d'une façon précise.
Nous sommes beaucoup plus près de la certitude en ce qui concerne un petit recueil qui porte, sur le feuillet de garde,
deux notes de Coulon. C'est l'ancien registre XVII du Trésor des Chartes, sorti de ce dépôt depuis plus d'un siècle et
demi et que j'ai retrouvé, il y a quelques années, à la Bibliothèque nationale où il porte le numéro 10932 du fonds latin
202. J'en ai donné la description sous le titre Un registre égaré du Trésor des Chartes, dans les Mélanges Paul Fabre, p.
380. Paris, Picard, 1902, in-8°. . Il contient d'abord diverses listes de fiefs et de services dus au roi extraites du registre
de Guérin, de rouleaux de la Chambre des Comptes, d'un registre que le compilateur dit tenir de maître Pierre de La
Rue, cinq copies de chartes ou d'arrêts du Parlement et quelques extraits de moindre importance. Quant aux deux
notes inscrites sur le feuillet de garde, Coulon y déclare avoir remis, devant témoins, deux documents du Trésor des
Chartes, l'un, en 1314, à Jean Maillard, clerc secrétaire de Louis le Hutin, et l'autre, en 1315, en la Chambre des
Comptes, à maître Jean de Dommartin 203. Voyez plus haut, p. xlv, note 4. .
Le Registre de Pierre d'Étampes. - Plusieurs des travaux que je viens de décrire dénotent déjà une tendance à
rapprocher les listes de documents ou les inventaires de façon à codifier les instruments de recherches dont les
archivistes royaux pouvaient disposer ; le recueil JJ 1 12 et surtout celui des tables de registres groupées dans JJ 1 2 en
sont des exemples significatifs. Pierre d'Étampes alla plus loin : il entreprit de réunir en un seul recueil tous les
instruments de ce genre, et c'est là son principal titre au souvenir des érudits. Il y avait déjà onze ans que ce laborieux
clerc du roi avait la garde des archives royales lorsqu'il fit paraître ce qu'il appelait son Registre, que l'on a assez
improprement appelé son Inventaire, et qui est en réalité une collection de tables des principaux recueils et des
principales listes des documents que la couronne pouvait avoir intérêt à consulter. Cette collection entreprise sur
l'ordre du roi, de mandato ipsius, pour son honneur, celui de sa couronne et dans l'intérêt de la chose publique, ad
honorem regis predicti ac regni sui et rei profectum publice, était en somme inspirée par la même idée qui, trois siècles
plus tard, devait diriger les travaux de Dupuy : le Traité des droits du roi et le plan de classement du Trésor des
Chartes. Au moment même de la publier, Pierre d'Étampes a quelque peu hésité sur le nombre et sur l'ordre des tables
qu'il y insérerait. La trace de ses hésitations se retrouve dans les trois rédactions successives de sa préface qui toutes
portent la date de 1318.
Premier projet du Registre de Pierre d'Étampes. - De la première, nous possédons un brouillon probablement
40
Archives nationales (France)
autographe qui forme le dernier feuillet du registre JJ 2 des Archives nationales 204. Voyez la description de ce
registre que j'ai donnée dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1900, p. 438-439. et qui a été publié en
dernier lieu par Teulet 205. TEULET, Layettes du Trésor des Chartes, tome I, Introduction, p. XXVI, col. 2, n°3. - Elle
avait été précédemment publiée par Henri BORDIER, les Archives de la France, p. 131. .
Dans ce premier projet la collection devait comprendre dix-sept parties :
1° Table du Registrum veterius (Registre du Vatican).
2° Table du Registrum ad nudos asseres de quercu (JJ 7).
3° Table du Registrum Guerini (JJ 26).
4° Table du Registrum velutum (JJ 31).
5° Table du Registrum Senescalliarum (Bibl. nat., latin 9988).
6° Table du Registrum grossum velutum (JJ 30 2).
7° Table du Registre de Jean de Caux aujourd'hui disparu.
8° Table du Registrum tenue (JJ 34).
9° Table des registres du temps où les sceaux étaient aux mains d'Étienne de Suisy qui devint cardinal, mais que l'on
désignait généralement sous le nom de l' Archidiacre de Bruges.
10° Table des registres du temps de Guillaume de Nogaret.
11° Table des pièces concernant l'Angleterre, l'Écosse, la Norvège, la Sicile, l'Allemagne et l'Aragon.
12° Table des pièces concernant Montpellier, Lyon et le comté de Bourgogne. Les lettres concernant le comté de
Bourgogne avaient été remises au roi régnant, c'est-à-dire à Philippe le Long, in sui regiminis novitate.
13° Table des pièces concernant le comté de Flandre.
14° Table des bulles et des privilèges apostoliques concédés au roi de France.
15° Table des pièces concernant les Empciones, Acquisiciones, Convenciones, Permutaciones, Confederaciones, et
autres Littere communes.
16° Catalogues des papes, des rois de France, des archevêchés, évêchés et abbayes, des duchés, comtés et baronies du
royaume, ainsi que des vassaux, châtelains, chevaliers et autres nobles ; état des gîtes, procurations, charrois et autres
redevances dues au roi.
17° Ordonnances et statuts divers maxime super modo acquirendi in feodis, retrofeodis et allodis dicti regis, tam super
feodalibus tenementis quam eciam super latrociniis cuniculorum, juramentis consiliariorum, juramentis baillivorum
et juramentis fidelitatis, neenon et super pluribus aliis notabilibus.
Ainsi les dix premières parties contenaient des tables de registres ; les cinq suivantes, des catalogues de pièces
conservées dans des layettes ; l'avant-dernière, non plus des analyses de documents, mais des listes utiles au point de
vue de la chronologie et de la connaissance des droits du roi ; enfin la dernière, un recueil d'ordonnances diverses. La
présence de ces deux dernières parties indique déjà le caractère du travail de Pierre d'Étampes ; ce n'est pas un
inventaire du Trésor des Chartes, mais bien un répertoire, un recueil à consulter dans les affaires du roi.
Deuxième projet du Registre de Pierre d'Étampes. - Je ne crois pas que le travail de Pierre d'Étampes ait jamais été
exécuté conformément au plan exposé dans le brouillon de préface, ni qu'il ait jamais été complètement réalisé. Sous la
forme la plus ancienne sous laquelle il nous soit parvenu, c'est-à-dire dans le registre JJ 1 1 du Trésor, ce plan est déjà
modifié et la préface a été amendée dans le même sens 206. J'ai donné le texte de la nouvelle préface et l'analyse
détaillée du registre JJ 1 1 dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1900, p. 426 et suivantes. - Elle avait été
déjà publiée par DESSALES dans son mémoire sur le Trésor des Chartes, p. 386. .
La table des registres de l'archidiacre de Bourges qui formait la IX e partie est supprimée, mais le nombre total des
divisions du registre est encore de dix-sept par suite du dédoublement de la XII e partie, les pièces concernant
Montpellier en ayant été séparées pour former une division à part. Quant à la table des registres de Guillaume de
Nogaret, elle est séparée du groupe des tables de registres pour être rejetée à l'avant-dernier rang.
Troisième projet du Registre de Pierre d'Étampes. - Enfin des corrections qui se voient dans le registre JJ 1 1, aussi
bien dans le texte de la préface que dans le corps du volume 207. Dans le travail cité dans la note précédente, j'ai
indiqué les corrections de la préface dans les notes des pages 427 à 429, et les corrections du texte au cours de la
description du registre. , nous montrent que le plan subit encore une nouvelle modification. S'étant probablement
41
Archives nationales (France)
aperçu que le registre de Jean de Caux n'était pas un registre d'archives, mais un simple recueil de modèles, Pierre
d'Étampes supprima la VII e partie qui en contenait la table. Par suite le nombre total des parties fut réduit à XVI, et
les parties numérotées VIII à XVII dans la seconde rédaction furent avancées d'un rang. Un exemplaire de la préface
ainsi remaniée, c'est-à-dire ayant subi toutes les corrections qui ne sont qu'indiquées d'une autre main dans JJ 1 1, se
trouve dans le registre JJ 1 4 (fol. 2) ; comme les deux précédentes rédactions, celle-ci porte toujours la date de 1318
208. Elle a été publiée par TEULET, Layettes du Trésor des Chartes, tome I, p. XXVI, col. I, n° 2. - Le tableau publié
plus loin permettra de se rendre clairement compte des diverses transformations du plan de Pierre d'Étampes. .
Le premier projet ne paraît pas avoir jamais été mis à exécution. Le second fut réalisé dans le registre qui est
aujourd'hui placé à la tête de tous ceux du Trésor, le registre JJ 1 1 ; encore ne le fut-il qu'incomplètement. Malgré les
promesses de la préface, il ne contenait en effet que les tables des registres anciens (parties I à VIII de cette rédaction),
et, pour les tables des layettes, les fragments de la IX e partie relatifs à l'Angleterre, la Sicile, l'Allemagne et l'Aragon ;
puis venaient les tables des lettres de Montpellier (X e partie), de celles de Lyon et du comté de Bourgogne (XI e
partie), de Flandre (XII e partie), enfin de celles des Acquisiciones, Convenciones, etc. (XIV e partie). Quant au reste de
la IX e partie, aux XIII e, XV e, XVI e et XVII e parties, elles n'étaient représentées par rien.
Tel qu'il est aujourd'hui, le registre JJ 1 1 ne contient même pas tout ce qu'il contenait dans son état primitif 209. J'en
ai donné une description dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1900, p. 426 à 435. ; les fragments de la
IX e partie, les lettres de Lyon (première moitié de la XI e) et les Acquisiciones (XIV e partie) en ont été volontairement
arrachées. J'ai retrouvé les premières dans un recueil de fragments qui porte aujourd'hui la cote JJ 2 210. Ils y forment
deux cahiers composés des feuillets 17-30 et 36-41, et portant encore, dans l'angle supérieur droit, les chiffres XXIII et
XXIIII indiquant la place qu'ils avaient précédemment occupée dans JJ 1 1. et les dernières dans un recueil du même
genre coté JJ 1 13 211. Aux feuillets 3 à 9. . J'ai tout lieu de croire que si ces articles ont été retranchés, c'est que Pierre
d'Étampes les considérait comme insuffisants et qu'il entendait leur substituer un supplément beaucoup plus
considérable, lequel n'est autre que l'inventaire des layettes contenu dans JJ 1 8 dont je parlerai tout à l'heure.
1
Par contre, on trouve dans le registre JJ 1 certaines choses qui ne sont point annoncées dans la préface : à la suite de
la table du Registrum ad nudos asseres de quercu, aux folios 21 v° à 31, venait une série de pièces du même registre
intégralement copiées ; puis, à la suite du Registrum Guerini, aux folios 63 à 86, des listes d'hommages et de services
dus au roi provenant, à n'en pas douter, du ms. latin 10932 où Félix Coulon les avait transcrites d'après des registres
du Trésor ou du Parlement, et des rouleaux de la Chambre des Comptes ; enfin, plus loin, au fol. 174 v°, à la fin des
pièces de Montpellier, la mention de deux documents copiés dans le Registrum Senescalliarum (aujourd'hui ms. latin
9988).
Quant au troisième projet, il ne reçut qu'un commencement d'exécution qui nous a été conservé dans le registre JJ 1 1
où nous avons déjà signalé l'existence de la préface remaniée 212. J'en ai donné la description dans la Bibliothèque de
l'École des Chartes, année 1900, p. 435. . On n'y trouve que cette préface et les trois premières parties. Enfin je ne sais
à quel projet doit être rattaché un texte des trois premières parties non précédées de préface, qui se trouve dans JJ 1 5,
folio 2.
De l'existence de ces essais tous datés de la même année 1318, il résulte que Pierre d'Étampes avait entrepris son
œuvre principale avant d'en avoir définitivement arrêté le plan. Il est également évident que, même sous sa forme la
plus développée, son recueil n'aurait jamais compris toutes les matières des archives confiées à sa garde. N'a-t-on pas
vu tout à l'heure que les tables des registres de l'Archidiacre de Bruges, IX e partie du premier projet, avaient été
omises dans le second ? Nous en trouvons ailleurs une autre preuve. Deux ans après avoir commencé son registre,
Pierre d'Étampes dressait une liste de soixante-deux intitulés de layettes 213. TEULET, Layettes du Trésor des Chartes
, t. I, notice préliminaire, p. XXVII. qui ne comprenait pas elle-même la totalité des layettes du Trésor ; sur ces
soixante-deux intitulés, il n'y en avait que treize qui fussent représentés dans le registre.
Composition du Registre de Pierre d'Étampes. - Il n'est pas difficile de voir comment Pierre d'Étampes a composé son
recueil. Ce que nous en possédons encore et qui, je l'ai déjà dit, est conforme à un second projet, provient presque
exclusivement de deux sources : JJ 1 2 pour les tables des registres et JJ 1 12 pour celles des layettes, à l'exception des
lettres de Flandre dont la able est conforme à un rouleau conservé sous les n°s 1 et 2 du carton J 1066. A cela, il faut
ajouter le ms. latin 10932 pour les listes d'hommages et de services insérées entre la III e et la IV e partie. Il n'est
42
Archives nationales (France)
d'ailleurs pas beaucoup plus difficile de retrouver les sources des parties qui n'ont pas été exécutées. Ce sont, pour la
XIII e, Littere apostolice, le catalogue de lettres pontificales qui se trouve au fol. 1 de JJ 1 12 ; pour les listes de papes, de
rois, etc., qui forment la XV e partie, celles qui se voient au fol. 303 du Registre de Guérin ; pour la XVI e ,
Intitulaciones litterarum de tempore domini Guillelmi de Nogareto, les tables des registres auxquels était attaché le
nom de cet homme d'État et qui ne sont autres - on le verra tout à l'heure - que les registres aujourd'hui cotés JJ 40,
44, 45, 46 et 47. Enfin, pour la XVII e, Homagia, ordinaciones, statuta, qui devait se composer de pièces copiées
intégralement, j'ai retrouvé, sur un feuillet précédant celui du registre JJ 2 où Pierre d'Étampes avait écrit son
brouillon de préface, la liste des documents qui devaient la composer avec l'indication des registres ou des layettes où
l'on devrait en aller chercher le texte 214. In duodecimo folio ante finem Registri tenuis invenies ordinacionem contra
latrones cuniculorum. In sexto et III foliis in finem dicti registri, ordinacionem invenies super modo accipiendi in
feodis et retrofeodis et allodiis domini regis tam a personis ecclesiasticis quam laicis. In penultimo folio ejusdem
registri, constitucionem Clementis pape quinti contra torneatores. In Registro veteri, ad signum ante penultimum
signum ejusdem registri, ordinacionem de feodalibus tenementis. Ad penultimum signum, procuraciones domini regis
in codem registro. In Grosso registro veluto, ad ultimum signum, formam juramenti illorum qui sunt de concilio regis
Item ibidem, formam juramenti fidelitatis. Item ibidem, formam juramenti quod debent prestare baillivi in eorum
institucionem. (Arch. nat., JJ 2, fol. 46 v°.).
Le tableau qui occupe la page suivante permettra de résumer clairement ce qui n'a pu être exposé que d'une manière
forcément un peu confuse dans les pages précédentes.
Bien que quelques parties du travail de Pierre d'Étampes, telles que celles qui ne concernent pas des registres, soient
de véritables inventaires, c'est bien à tort qu'un pareil recueil a été mis au nombre des inventaires du Trésor ; non
seulement il n'embrasse pas toutes les matières de ce dépôt, mais encore on s'aperçoit, à l'examen, qu'il en contient de
tout à fait étrangères, telles que des extraits de rôles de la Chambre des Comptes ou de registres du Parlement. Ce
serait donc plutôt un répertoire, mais seulement de certains documents considérés comme particulièrement utiles ou
particulièrement intéressants. En somme, je ne serais pas éloigné d'y voir un recueil analogue aux premiers cartulaires
royaux, avec cette différence toutefois que, l'abondance des matières ne permettant plus de copier les pièces
intégralement, on s'est contenté d'en donner, la plupart du temps, les intitulés. Le mot de "registre", employé par
Pierre d'Étampes lui-même lorsqu'il parle de son œuvre uvre dans sa préface, me confirmerait dans cette opinion. Il y
a donc lieu d'employer désormais ce mot pour désigner un travail dont la moderne appellation a trop longtemps fait
méconnaître la nature.
Les registres de Chancellerie. - Bien que, je le répète, l'instrument de recherches créé par Pierre d'Étampes ne puisse
passer pour un inventaire des archives royales, il donne cependant des renseignements précieux sur la composition de
ces archives : c'est ainsi qu'il permet de constater l'apparition d'un nouveau genre de registres, les registres de
Chancellerie, ceux que Pierre d'Étampes désigne par les noms des dépositaires du sceau sous lesquels ils furent
composés, Étienne de Suisy et Nogaret, et qui devaient, dans son premier projet, fournir la matière de la IX e et de la X
e partie.
Les registres antérieurs à Philippe le Bel, tels que ceux dont le contenu était inventorié dans les huit premières parties
du recueil de Pierre d'Étampes, sont en réalité des cartulaires royaux dans lesquels on transcrivait, sans leur assurer
par aucune formule un caractère d'authenticité, tous les documents dont la couronne avait intérêt à conserver le texte,
qu'ils fussent ou non émanés du roi. Au quatorzième siècle, on commença à former des recueils d'actes enregistrés en
Chancellerie, c'est-à-dire d'actes dont l'on tenait à conserver des copies officielles de façon à pouvoir suppléer, le cas
échéant, aux originaux perdus ou détériorés 215. O. MOREL, La grande chancellerie royale, p. 331-332. . Ces actes
émanés, sauf de très rares exceptions, de l'autorité royale, sont quelquefois des ordonnances générales enregistrées par
ordre du souverain, mais surtout des actes gracieux : rémissions, anoblissements, concessions de biens ou de
privilèges, etc., enregistrés aux frais et à la demande des intéressés. Ces registres une fois terminés étaient déposés au
Trésor des Chartes, où ils forment encore aujourd'hui une imposante série qui va du règne de Philippe le Bel à celui de
Charles IX.
COMPOSITION DU REGISTRE DE PIERRE D'ÉTAMPES ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
43
Archives nationales (France)
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 er
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 e ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES
DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e ORERE
ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME
PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2
eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME
PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ
1 4, fol. 2. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION
INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2
eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction.
JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2
eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION
INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. ORERE
ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME
PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol.
1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1
2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES
TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1
4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1 ORERE ET
TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME
PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol.
1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de
quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES
44
Archives nationales (France)
TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE
Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I.
JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction.
JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5,
fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 ORERE ET
TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ
2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II.
IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER
PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48.
2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1,
fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 ORERE ET
TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ
2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II.
IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction.
JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5,
fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ
1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol.
2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1
1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1
2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5,
fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1...
Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat.,
latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1
2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5,
fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4 ORERE ET TEXTE
DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1...
Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat.,
latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES
TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1
4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10
vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo
45
Archives nationales (France)
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol.
2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1
1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus
au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER
PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48.
2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1,
fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19...
Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III.
JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1,
fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1...
Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat.,
latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44
... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME
PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1
5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl.
nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1 ORERE ET
TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME
PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol.
1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de
quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33.
Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ
1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER
PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius
registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol.
19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ...
Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER
PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48.
2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1,
fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19...
Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III.
JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 ORERE ET
TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ
2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II.
IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol.
63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo ORERE ET TEXTE DES PARTIES
SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION
INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I.
JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II.
46
Archives nationales (France)
JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932.
Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ...
Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2
eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1,
fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ
1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1 ORERE ET TEXTE
DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1...
Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat.,
latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44
... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus
au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME
PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ
1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad
nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini.
III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III.
JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum
Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES
SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol.
1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ
1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35
vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum
grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET
DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1,
fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7...
Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19...
Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III.
JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo...
Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ
1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus
au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES
DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II.
JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au
roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol.
87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum
velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES
SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol.
47
Archives nationales (France)
1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ
1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35
vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum
grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES
TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE
Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I.
JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10
vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services
dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1
1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum
velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus
au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol.
2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1
1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5,
fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum
Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 ORERE ET TEXTE
DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol.
48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK.
JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63.
III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol.
77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII.
VIII. JJ. 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME
PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ
1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad
nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini.
III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III.
JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum
Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol.
85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ.
1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47.
Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle.
Deficit. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION
INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7...
Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932.
Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo...
Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1,
fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47.
Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1...
48
Archives nationales (France)
Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat.,
latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44
... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1
2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII.
JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore
Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto.
X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19,
24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1,
fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol.
87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis
de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé.
Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... -
Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction.
JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5,
fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ
1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1
1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol.
69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1,
fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum
tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40,
44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. -
Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ
2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ
1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin
10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69
vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII.
JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45,
46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. -
Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II.
JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au
roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol.
87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum
velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1
2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé.
Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis
Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI.
VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 ORERE ET TEXTE
DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol.
48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK.
JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63.
49
Archives nationales (France)
III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol.
77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII.
VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV.
Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21,
22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES
PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction.
JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5,
fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ
1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1
1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol.
69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1,
fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum
tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40,
44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. -
Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ
2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. -
Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES
SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol.
1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ
1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35
vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum
grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol.
161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super
factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1
12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X.
JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol.
2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1
1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5,
fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum
Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII.
Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore
Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... -
Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80...
- Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. -
Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 ORERE ET
TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ
2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II.
IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol.
63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2,
fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue.
VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI.
XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol.
21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere
Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
50
Archives nationales (France)
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II.
JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au
roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol.
87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum
velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1
2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé.
Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis
Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI.
VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... -
Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X.
JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus
au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol.
94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore
Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ
1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti.
- Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2 ORERE
ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME
PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol.
1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de
quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33.
Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ
1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol.
127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de
Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de
tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de
Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2,
fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... -
Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. -
Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53...
- tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 ORERE
ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction.
JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1
1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ
1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue.
VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI.
XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol.
21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere
Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de
facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET
DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1,
fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7...
Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19...
51
Archives nationales (France)
Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III.
JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo...
Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ
1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII.
VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46,
47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle.
Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21,
22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum.
Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2,
fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto
Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol. 192. XXI. ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1,
fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol.
87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis
de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé.
Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... -
Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie.
JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol.
53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol. 192. XXI. 12 ORERE ET TEXTE DES
PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1...
Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu.
II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat.,
latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44
... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1
2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII.
JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore
Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto.
X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19,
24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2,
fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit.
Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes
comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol. 192. XXI.
12, fol. 1... Littere apostolice. XIV. XIII. XII. JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME
PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2.
I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III.
JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1
1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum
Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé.
Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... -
Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie.
JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol.
53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol. 192. XXI. 12, fol. 1... Littere apostolice. XIV. XIII. XII.
JJ 1 12 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol.
2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1
52
Archives nationales (France)
1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5,
fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum
Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII.
Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore
Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... -
Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80...
- Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. -
Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53...
- tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol.
192. XXI. 12, fol. 1... Littere apostolice. XIV. XIII. XII. JJ 1 12, fol. 41... Empciones acquisiciones, convenciones, etc.
XV. XIV. Fragments JJ 1 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET
RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ
1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin
10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69
vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII.
JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45,
46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. -
Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. -
Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes
comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol. 192. XXI. 12, fol. 1... Littere apostolice. XIV. XIII. XII. JJ 1 12, fol. 41...
Empciones acquisiciones, convenciones, etc. XV. XIV. Fragments JJ 1 13, fol. 1-9. ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES
PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1
errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4,
fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II.
JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au
roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol.
87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum
velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1
2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé.
Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis
Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI.
VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... - Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... -
Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X.
JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2,
fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol. 192. XXI. 12, fol. 1... Littere apostolice. XIV.
XIII. XII. JJ 1 12, fol. 41... Empciones acquisiciones, convenciones, etc. XV. XIV. Fragments JJ 1 13, fol. 1-9. XIII. Peut-
être JJ 26, fol. 303. Nomina pontificum, regum, etc. XVI. XV. XIV/ JJ 2, fol. 46 ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES
DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol. 2.
JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ
1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1 1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5, fol. 28.
JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V. JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI.
VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII. Registra de
tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et
Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... - Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80... -
Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. - Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol.
166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53... - tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1,
fol. 192. XXI. 12, fol. 1... Littere apostolice. XIV. XIII. XII. JJ 1 12, fol. 41... Empciones acquisiciones, convenciones, etc. XV. XIV. Fragments JJ 1 13, fol. 1-9. XIII. Peut-être JJ 26,
53
Archives nationales (France)
fol. 303. Nomina pontificum, regum, etc. XVI. XV. XIV/ JJ 2, fol. 46 vo
ORERE ET TEXTE DES PARTIES SOURCES TITRES DES PARTIES PREMIER PROJET DEUXIÈME PROJET
TROISIÈME PROJET RÉDACTION INCERTAINE Préface. 1 errédaction. JJ 2, fol. 48. 2 eJJ 1 1, fol. 1. 3 e. JJ 1 4, fol.
2. JJ 1 2, fol. 1... Veterius registrum. I. JJ 1 1, fol. 2. I. JJ 1 4, fol. 3. I. JJ 1 5, fol. 2. JJ 1 1, fol. 7... Registrum ad nudos
asseres de quercu. II. IIK. JJ 1 1, fol. 7. II. JJ 1 4, fol. 10 vo. II. JJ 1 5, fol. 11. JJ 1 2, fol. 19... Registrum Garini. III. JJ 1
1, fol. 33. Bibl. nat., latin 10932. Hommages et services dus au roi. III. III JJ 1 1fol. 63. III. JJ 1 4, fol. 35 vo. III. JJ 1 5,
fol. 28. JJ 1 2, fol. 44 ... Registrum velutum. IV. IV. JJ 1 1fol. 87. IV. JJ 1 2, fol. 69 vo... Registrum Senescaliarum. V. V.
JJ 1 1, fol. 127. V. JJ 1 2, fol. 77... Registrum grossum velutum. VI. VI. JJ 1 1, fol, 138 JJ 1 2, fol. 85... Registrum
Johannis de Caleto. VII. VII. JJ 1 1, fol, 149. Supprimé. JJ 1 2,fol. 94... Registrum tenue. VIII. VIII. JJ. 1 1, fol. 161. VII.
Registra de tempore Archidiaconi Brugensis. IX. Supprimé. Supprimé. JJ 40 40, 44, 45, 46, 47. Registra de tempore
Guillelmi de Nogareto. X. XVI. XV. Littere super factis Franice et Navarre. Deficit. - Castelle. Deficit. JJ 1 12, fol. 69... -
Anglie. JJ 2, fol. 17-19, 24. - Scocie. - Norowie. XI. VIII. JJ 1 12, fol. 75... - Sicilie. JJ 2, fol. 21, 22. VIII. JJ 1 12, fol. 80...
- Alemannie. JJ 2, fol.23, 30. JJ 1 12, fol. 77... - Aragonie. JJ 2, fol.26, 25, 27. - Majoricarum. Deficit. - Tunicii. Deficti. -
Danorum. Deficit. Littere Montispessulani. X. JJ 1 1, fol. 166. IXX. - Lugduni. XII. XI. JJ 2, fol. 36-41. JJ 1 12, fol. 53...
- tangentes comitatum Burgundie. XI. JJ 1 2, fol. 176. J 1166, n°s 1 et 2... Littere de facto Flandrie. XIII. XII. JJ 1 1, fol.
192. XXI. 12, fol. 1... Littere apostolice. XIV. XIII. XII. JJ 1 12, fol. 41... Empciones acquisiciones, convenciones, etc.
XV. XIV. Fragments JJ 1 13, fol. 1-9. XIII. Peut-être JJ 26, fol. 303. Nomina pontificum, regum, etc. XVI. XV. XIV/ JJ
2, fol. 46 vo... Homagia, ordinaciones, statuta. XVII. XVII. XVI. Chose singulière, il est assez difficile de déterminer à
quel registre du Trésor des Chartes commence cette série des registres de Chancellerie. Si l'on s'en rapportait aux
indications du premier projet de Pierre d'Étampes, ce serait à ceux qui avaient été formés du temps où Étienne de
Suisy, dit l'Archidiacre de Bruges, tenait les sceaux de 1303 à 1307 ; mais, outre que Pierre d'Étampes se trompe en
prolongeant cette période jusqu'en 1307, l'Archidiacre ayant cessé ses fonctions en 1307, nous ne trouvons, pour cette
période, que la première partie du registre XXXVIII qui porte certains caractères des registres de Chancellerie, c'est-à-
dire la mention des signatures des clercs qui ont rédigé les actes originaux. Elle contient des actes de 1299 à 1303 et on
y voit, ce qui ne se retrouvera plus dans les registres suivants, l'indication du nom des clercs qui ont composé les
différentes parties du registre. " Hic finit P. de Pruneto. - Hic incipit dominus Garnerus de Tonlis 216. Arch. nat., JJ
38, fol. 50. ." Mais, contrairement à ce qui se fit pour les registres de Chancellerie, on voit que l'objet de la
transcription, dans le volume que je décris, était non l'intérêt des particuliers, mais celui du roi. Sur trois chartes
présentées, on y voit rejeter deux pièces qui ne touchaient pas le souverain. "Item pro tribus cartis de quibus due
regem non tangunt nec oportet quod registrentur. Tertia autem cujus tenor talis est... 217. Ibidem, fol. 50 v° ." Quant à
la seconde partie du registre XXXVIII, primitivement distincte de la première dont on voit encore l'ancienne
couverture au feuillet aujourd'hui numéroté 57, elle comprend des actes de 1305 à 1307 transcrits sans aucune
signature ni marque particulière d'authenticité, et paraît faire suite au registre XXXVII contenant des actes de 1303 à
1305 copiés dans les mêmes conditions, registre dont le caractère est nettement indiqué par un titre ancien qui n'a, je
crois, pas été signalé jusqu'ici : Registrum Curie de tempore seu anno CCCIII et IIII, quo tempore regnabat Philippus
Pulcher qui fuit coronatus anno MCCIIIIXXIIII 218. Arch. nat., JJ 37, fol. 31 v°. . C'est donc un recueil d'actes
enregistrés en Parlement et non en Chancellerie.
Que furent donc ces mystérieux registres de l'Archidiacre de Bruges ? Nous ne pouvons le dire n'en ayant retrouvé
aucune trace. D'ailleurs, il est à remarquer que, dès son second projet, Pierre d'Étampes avait renoncé à en faire
figurer le contenu dans son recueil.
Quant aux registres auxquels Pierre d'Étampes attache le nom de Guillaume de Nogaret, on peut parvenir à les
identifier, non par les dates des actes qu'ils contiennent, car on sait que Nogaret reçut et quitta les sceaux à plusieurs
reprises ; mais il y a cinq registres, ceux auxquels Gérard de Montaigu a donné les XL e, XLIV e, XLV e, XLVI e et XLVII
e rangs, sur lesquels son nom se trouve inscrit. "Registrum dupplicatum litterarum in cera viridi factum tempore
domini Guillelmi de "Nogareto ;" tel est le titre qui se lit sur l'un d'entre eux 219. Arch. nat., JJ 44, fol. 4. - On lit aussi
sur l'ancienne couverture formant feuillet de garde : Nogareti pars prima registri, et au fol. 3, cette note déjà publiée
par Dessales (p. 382), mais avec certaines inexactitudes. "Anno "millesimo CCC septimo, die veneris post festum beati
Mathei apostoli, rege existente in monasterio regali Beate "Marie juxta Pontisaram, traditum fuit sigillum domino
54
Archives nationales (France)
Guillelmo de Nougareto, militi, ubi tunc tractatum fuit de "capcione Templariorum." et qui se trouve répété à peu près
dans les mêmes termes que sur les quatre autres 220. La formule inscrite au fol. I du registre JJ 40 est identique. Celle
de JJ 45 est intéressante : " Registrum dupplicatum per me P. Barr[ erii] cum secunda parte Nogareti." Elle montre
que ce registre portait le nom de Nogaret, bien qu'il fût composé en grande partie de pièces enregistrées au temps où
Gilles Aycelin tenait les sceaux. C'est ce qui résulte de la note inscrite au fol. 8. "Littere registrate a die veneris videlicet
XVII februarii qua dominus Narbonensis archiepiscopus habuit sigillum, anno Domini millesimo trecentesimo nono,
et sigillate a dicta die citra, quamquam data aliquarum litterarum precedat dictam diem." Il est à noter que quelques-
unes des pièces enregistrées n'étaient pas scellées en cire verte. Aux fol. 44 V° et 45, on trouve mentionné que trois
d'entre elles étaient scellées en cire blanche sur double ou simple queue : "Ilec suprascripta fuit cum cera alba cum
duplici cauda" (pièce LVIII). - "Ilec suprascripta fuit sub cera alba cum simplici" (pièces LIX et LX). - Au registre JJ
46, on lit seulement sur l'ancienne couverture : "IIII a pars Nogareti", et au registre JJ 47, une mention semblable à
demi effacée : "... pars... Nogareti". .
Nous devons croire que ces cinq registres formaient la totalité de ceux qu'on appelait les registres de Nogaret, car ce
chiffre de cinq se trouve indiqué dans un billet par lequel le chef de la Chancellerie les réclamait quelques années plus
tard au successeur de Pierre d'Étampes, Pierre Julien 221. "Domine Petre, mittatis michi quinque volumina
registrorum de tempore quondam domini Guillelmi de Nogareto vobis tradita per magistrum P. de Audiencia, quia eis
ad presens indigo. Item litteram papalem involutam et clausam sub duobus sigillis, inclusam in quodam novo scrinio
de corio, quam habetis penes vos." "Cancellarius." (Arch. nat., J 476, n° 2 25 ). A un certain moment, deux de ces
registres, duo registra de tempore Nogareti, se trouvaient avec quelquesuns des plus précieux et des plus anciens
registres des archives royales, dans un coffre spécial qu'on voit plusieurs fois désigner sous le nom de Magna archa.
Voir une note marginale de JJ 1 12 que j'ai publiée dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1900, p. 444. . Il
est à noter que, bien que les sceaux eussent passé par les mains de trois personnages depuis la mort de Nogaret, Pierre
d'Étampes ne paraît pas avoir eu la pensée d'insérer dans son recueil les intitulés des registres formés de leur temps.
On pourrait peut-être en conclure sans trop de témérité que ces registres n'étaient pas encore entrés au Trésor.
Les "Registra duplicata". - Le lecteur a sans doute remarqué l'expression de Registrum dupplicatum qui se voit dans
les intitulés des registres XL, XLIV et XLV. Elle indique que ces volumes faisaient partie de ces registres jumeaux dont
l'un, ainsi que l'a signalé M. Ch.-V. Langlois dans un curieux mémoire, devait servir de formulaire et fournir des
modèles pour la rédaction des actes futurs 222. Notices et extraits, t. XXXV, 2 e partie, p. 816-826. - Le double du
registre XLV signalé par M. Langlois à la Bibliothèque de Bruxelles (Supplément du fonds des cartulaires n° 107) porte
la même mention que son jumeau : Registrum dupplicatum per me P. Barr [ erii]. . Ces registres formulaires se
distinguent des autres en ce qu'ils contiennent une table d'un genre particulier dans laquelle on n'indique pas l'objet,
mais seulement la nature de l'acte : Sauvegarde - Amortissement - Confirmation de don, etc., et en ce que certains des
actes transcrits sont accompagnés de notes marginales : Hic - Bona - Valde bona, destinées à attirer l'attention sur
ceux que l'on jugeait les plus dignes de servir de modèles.
La série de ces Registra duplicata peut être aujourd'hui ainsi établie : Registres Registres. Registres. Doubles-
formulaires Registres. Doubles-formulaires. JJ 36 JJ 35 223. M. Ch.-V. Langlois, tout en signalant l'analogie des
registres JJ 35 et 36, n'ayant pas remarqué la table-formulaire qui se trouve dans JJ 35, n'avait pas osé les faire figurer
dans la série des Registra duplicata . (Voy. Ch.-V. Langlois, loc. citat ., et aussi l'article que j'ai inséré dans le
Bibliographe moderne, année 1903, Le plus ancien inventaire des registres du Trésor des Chartes, p. 19. ? JJ 38 JJ 44
Ancien registre XXXIX 224. M. Ch.-V. Langlois, ayant remarqué dans l'inventaire de Gerard de Montaigu que le
registre XXXIX, aujourd'hui en déficit, contenait, comme le registre XL, des pièces datées de 1307-1308 (v. st.), en
avait conclu que ces deux registres pouvaient bien être jumeaux ( ibidem, p. 825). Mais j'ai acquis la certitude que le
double du registre XXXIX était le registre XLIV. On lit, en effet, dans le Répertoire dit de 1420, cette note marginale :
Registra XXXIX et XLIIII sunt fere similia (Arch. nat., JJ 280, fol. 1064 V°), et sur vingt pièces du registre XXXIX
citées dans le même Répertoire, j'en ai retrouvé dix-huit dans le registre aujourd'hui coté JJ 44, où elles occupent un
rang presque identique. Voir mon mémoire sur les Inventaires de Gérard de Montaigu inséré dans les Notices et
extraits, t. XXXVI, p. 590. (en déficit). JJ 41 JJ 42 , t. XXXVI, p. 590. (en déficit). JJ 41 JJ 42 B, t. XXXVI, p. 590. (en déficit). JJ 41
JJ 42 B JJ 45 Registre de Bruxelles. JJ 47 Bibl. nat., ms. latin 9784. Registre de S , t. XXXVI, p. 590. (en déficit). JJ 41 JJ 42 B JJ 45
55
Archives nationales (France)
, t. XXXVI, p. 590. (en déficit). JJ 41 JJ 42 B JJ 45 Registre de Bruxelles. JJ 47 Bibl. nat., ms. latin 9784. Registre de S
t-Pétersbourg (ancien registre LI). JJ 52 Je n'ai pas fait figurer dans cette liste le registre JJ 50 dans lequel j'ai
cependant remarqué beaucoup de pièces accompagnées en marge de la lettre B ( bona), ainsi que cela se voit dans les
registres-formulaires ; mais il n'a pas de table caractéristique et je ne lui connais pas de double.
Je n'y ai pas non plus fait figurer le registre LXIII aujourd'hui en déficit, ni le registre JJ 64. M. Ch.-V. Langlois avait
été amené par d'ingénieux rapprochements à considérer comme vraisemblable que ces deux registres fussent jumeaux
225. Loc. citat., p. 824. , et je l'avais jadis répété d'après lui 226. Les Inventaires de Gérard de Montaigu, p. 592. .
Depuis lors j'ai constaté que, dans l'inventaire de Gérard de Montaigu, tandis que le registre LXIIII est dit être " de
annis MCCCXXV, XXVI et XXVII", le registre LXIII est attribué, non pas aux mêmes années, mais aux années M CCC
XXIIII, XXV et XXVI. De plus j'ai su par le grand Répertoire dit de 1420 227. Arch. nat. JJ 279, fol 630 v° , que le
registre LXIII contenait une Ordinatio super facto novorum conquestuum que je n'ai pu trouver dans JJ 64.
En somme, on ne trouve plus de registres doubles après le règne de Louis le Hutin.
Bien que tous les registres-formulaires ne soient pas entrés au Trésor des Chartes, on peut s'étonner que ces recueils
destinés à l'usage des clercs de la Chancellerie ne soient pas toujours restés dans leurs bureaux. Pierre d'Étampes, qui
avait avec raison fait disparaître de son registre le formulaire de Jean de Caux, ne les aurait sans doute pas accueillis ;
d'ailleurs nous ne pouvons pas constater leur présence au Trésor avant Gérard de Montaigu.
Les "Quaterni de papiro". - Il est probable que, si Pierre d'Étampes avait pu achever son grand travail et y introduire
les développements qu'il fut certainement amené à concevoir par la suite, nous y trouverions d'utiles renseignements
sur les séries de pièces conservées dans les layettes. En jetant les yeux sur le tableau que j'ai donné ci-dessus, on
s'aperçoit que, sur les douze inventaires de layettes qui devaient composer la IX e partie, Pierre d'Étampes n'a donné
que les quatre inventaires qu'il avait trouvés dans le recueil de Coulon (JJ 1 12 ), ceux d'Angleterre, de Sicile,
d'Allemagne et d'Aragon. J'ai dit plus haut que les feuillets portant ces quatre inventaires furent arrachés du registre
de Pierre d'Étampes, et que je les ai retrouvés dans le recueil JJ 2, et que, si cet enlèvement eut lieu, c'est que l'auteur
prétendait, à la fois, compléter les inventaires empruntés à Coulon, et qui n'étaient plus conformes à l'état réel des
layettes inventoriées, et faire entrer, dans la IX e partie de son registre, ceux d'un beaucoup plus grand nombre de
layettes. A ces projets doit se rattacher un travail considérable auquel j'ai fait allusion tout à l'heure et dont le garde du
Trésor s'occupait en 1320.
Teulet avait publié le sommaire de ce travail qu'il avait trouvé dans un rouleau des Archives nationales, coté J 1166 n°
4, dont l'intitulé donne à la fois la date à laquelle il fut exécuté et le nom de l'auteur : Hic inferius annotantur littere et
instrumenta que in quibusdam quaternis de papiro per me P. de Stampis intitulate sunt anno Domini M° CCC° XX°
228. TEULET, Layettes du Trésor des Chartes, I, Introduction, p. XXVII. Faute d'avoir tenu compte d'un renvoi,
l'éditeur a donné les n os 54 à 61 à huit articles qu'il aurait dû intercaler entre les n os 38 et 39. ; mais il ne paraît pas
avoir recherché si ces Quaterni de papiro existaient encore. J'ai pu les identifier avec le registre JJ 1 8 qui contient un
catalogue détaillé de près de trois mille pièces du Trésor des Chartes, réparties entre soixante-deux layettes, parmi
lesquelles on retrouve toutes celles dont les inventaires devaient, dans le projet de Pierre d'Étampes, constituer la IX e
partie de son Registre. Quant aux quatre layettes dont les inventaires primitivement insérés dans JJ 1 1 en avaient
ensuite été enlevés, les modifications considérables qu'ont subies ces inventaires avant de reparaitre dans JJ 1 8
montrent que c'est leur insuffisance qui en avait motivé la suppression 229. L'exemple suivant en est une preuve :
parmi les inventaires composant la IX e partie de son registre, Pierre, d'Étampes avait placé un inventaire des Littere
Alemannie qu'il avait emprunté au recueil de Félix Coulon (JJ 1 12, fol. 80). Cet inventaire ne correspondant sans doute
plus à l'état réel de la layette. Pierre d'Étampes enleva de son registre les feuillets qui le portaient et qui se retrouvent
aujourd'hui dans JJ 2, fol. 23 et 30, et il corrigea l'inventaire contenu dans JJ 1 12 en y faisant des additions et des
interversions qui s'y voient encore ; puis il reproduisit le texte ainsi remanié au fol. 53 des Quaterni de papiro. .
Dans les Quaterni, les layettes ne sont encore désignées ni par des chiffres ni par des lettres comme elles le furent plus
tard, mais par un titre qui en indiquait le contenu : Littere contra exactiones pape et clericorum regni ou Littere
tangentes comitatum Bellimontis. L'ordre dans lequel elles se succèdent est absolument arbitraire, mais, dans chacune
d'elles, les pièces sont rangées par ordre chronologique, de telle sorte qu'un examen rapide permet de confirmer la
56
Archives nationales (France)
date de 1320 donnée par le rouleau, les mentions de documents compris entre les années 1321 et 1325 sont rares et
appartiennent toutes à des additions postérieures. De ces additions quelques-unes doivent remonter à Pierre
d'Étampes lui-même 230. Voyez plus loin la note mise par son successeur en marge de l'addition que j'ai numérotée 13
bis. , mais plusieurs sont de son successeur Pierre Julien qui s'y nomme une fois 231. Voyez le n° 27. . C'est sans doute
faute de les avoir distinguées du corps de l'ouvrage que Henri Bordier avait cru pouvoir attribuer le travail entier à ce
garde du Trésor 232. H. BORDIER, les Archives de la France, n° 134. .
On ne trouvera sans doute pas inutile que je donne ici la liste des soixante-deux intitulés des Quaterni de papiro avec
l'indication des folios où l'on trouvera le détail des layettes ; j'y intercalerai, sous des numéros bis, ter, etc., les
additions postérieures. Je donnerai aussi la concordance avec le classement actuel, et l'on pourra reconnaître que
beaucoup des intitulés du classement actuel ne sont que la traduction de ces anciens intitulés ; d'autre part, la
comparaison du détail des pièces avec l'inventaire de Dupuy permettra de constater que le noyau de chaque ancienne
layette se retrouve presque toujours dans la nouvelle layette correspondante. Si, dans la plupart des cas, la nouvelle
s'est augmentée de pièces plus récentes concernant le même sujet, dans d'autres, d'anciens documents, dont les
analyses nous révèlent l'intérêt, ont disparu avant le classement de Dupuy. L'histoire trouvera donc parfois du profit à
consulter ces anciens inventaires, mais il ne devra pas espérer y trouver une image complète de l'ancien Trésor des
Chartes. Il est en effet certain que les deux mille sept cents à trois mille pièces mentionnées sous ces soixante-deux
intitulés ne constituaient pas l'ensemble des matières du Trésor autres que les registres, puisqu'on n'y trouve, par
exemple, aucun des documents qui devaient former les XI e, XII e, et XIII e parties du Registre de Pierre d'Étampes et
qu'on n'y voit pas non plus figurer les documents concernant la Flandre qui, d'après des inventaires particuliers de la
même époque, étaient cependant en grand nombre 233. Voyez les rouleaux conservés aux Arch. nat., J 1166, n os 1, 2 et
3 bis. .
IN ISTO PAPIRO SUBSCRIBUNTUR INTITULACIONES LITTERARUM ET INSTRUMENTORUM DE QUIBUS
MENCIO INFERIUS HIC HABETUR.
1 (Fol. 4). - "Littere tangentes Mauritoniam et baroniam Mauritonie juxta Tornacum." 55 pièces, 1239-1313. - Dupuy,
Mortagne et Tournai, J 528-529.
Les documents composant cette layette avaient été versés entre les mains de Pierre d'Étampes par la Chambre des
Comptes. C'est du moins ce qui résulte d'une note inscrite par lui dans le registre JJ 1 12, au fol. 48. "Item littere
tangentes terram Mauritanie michi tradite sabbato ante festum sancti Arnulphi "anno Domini M° CCC° septimo
decimo in Camera Compotorum 234. Voy. la Notice sur le registre de Pierre d'Étampes que j'ai publiée dans la
Bibliothèque de l'Ecole des Charles, p. 443. ." On voit par l'inventaire qui suit cette note qu'ils n'avaient pas encore
reçu le classement chronologique suivant lequel ils sont rangés dans JJ 1 8.
A une époque postérieure, l'addition suivante a été inscrite au bas du fol. 5 :
"In quodam parvo scrinio quinque paria litterarum de XII XX V libris annui redditus ad Turonenses emptis a domino
Guillelmo de Mauritania, domino de Dossemer, in pluribus partibus et a domina Maria [ejus] sorore ; in quibus
denariis fuerunt saluti (sic) per Baldoynum de Roy qui in ipso tempore garnisionem Flandrie faciebat, exhonerando
dictam terram Mauritanie per dominum regem acquisitam. In qua empcione, dicte XII XX V libre annui redditus erant
capte in certis locis super dictis litteris nominatis. Pro qua empecione fuerunt capte super execucione domini regis
Philippi XVII e LXVIII libre Parisiensium per compotum Thesaurarii Parisiensis ad festum Omnium Sanctorum M°
CCC° XXI°."
2 (Fol. 7). "Littere de fidelitate certarum communiarum regni Francie data domino regi et specialiter in Ambianensi et
Viromandie balliviis." 47 pièces, 1199-1353. - Dupuy, Serments de fidélité de plusieurs villes, J 627.
3 (Fol. 8). "Littere plurium prelatorum regni Francie super legitimacione liberorum domini regis Philippi susceptorum
de filia domini. Meranie, de tempore pape Innocencii. "13 pièces, 1201. - Dupuy, Légitimation des en fants de Philippe-
Auguste et d'Agnès de Méranie, J 362.
4 (Fol. 8 V°). "Littere tangentes coronacionem beati Ludovici apud Remis." 8 pièces, 1226. - Dupuy, Couronnement de
saint Louis, J 363.
5 (Fol. 9). "Littere cummunes (sic) de reddendis certis castris et fortaliciis domino regi a certis personis ex pluribus
causis et de fideli servicio domino regi faciendo." 86 pièces, 1199-1260. - Dupuy, Promesses de plusieurs grands
57
Archives nationales (France)
58
Archives nationales (France)
alie dictos tangentes comitatus." 120 pièces, 1201-1290. - Dupuy, Alençon, J 226-227.
27 (Fol. 39). "Empciones, acquestus, permutaciones seu escambia, firme et quittaciones pro domino rege." 360 pièces,
1193-1315. - Dupuy, Réunions au domaine, J. 354.
Un état plus ancien de cette même layette se trouve dans JJ I 3 fol. 20.
D'après une note inscrite au fol. 46 v°, la suite des additions à cette layette se trouve au fol. 54 v°. L'une des pièces ainsi
rajoutée est accompagnée en marge de cette remarque de Pierre Julien : "Reddita per me Petrum Juliani de mandato
regis Francorum mihi facto."
28 (Fol. 47). "Littere tangentes comitissam Attrabatensem." 38 pièces, 1237-1314. - Dupuy, Artois, J 530.
29 (Fol. 48 v°). "Littere tangentes comitem Fuxensem." 13 pièces, 1229-1312. - Dupuy, Foix et Comminges, J 332-334.
29 bis (Fol. 49). "Littere ducum Burgundie tam antique quam nove." 13 pièces, 1293-1317, plus une pièce de 1322
rajoutée après coup.
En marge de la dernière pièce de 1317, on lit : "Tradidi eam magistro P. Desrel... de mandato "domini cancellarii, XVII°
aprilis, XXV°".
Dupuy, Bourgogne, J 254, et Mariages, J 408.
30 (Fol. 50). "Littere tangentes comitem Valesie." 21 pièces, 1280-1319. - Dupuy, Charles de France, comte de Valois, J
377.
31 (Fol. 50 v°). "Littere tangentes comitem et Thomam de Sabaudia." 9 pièces, 1270-1310. - Dupuy, Savoie, J 501.
32 (Fol. 51). "Statutum domini regis ut si ipsum, antequam filius suus primogenitus etatem legitimam compleverit,
contingat decedere, domina nunc Johanna, Francorum regina, consors sua, et tutelam filii et regni administrationem
exerceat et habeat quousque ad legitimam pervenerit etatem." 14 pièces, 1299-1300. - Dupuy, Régences et majorités, J.
401.
33 (Fol. 51 v°). "Littere tangentes comitatus Campanie et Brie." 53 pièces, 1198-1301. - Dupuy, Champagne, J 193-205.
34 (Fol. 52 v°). "Littere quorumdam imperatorum sub sigillis aureis." 5 pièces, 1234-1235. - Dupuy, Bulles d'Or, J 429.
35 (Fol. 53). "Littere tangentes Francie et Romanorum reges." 34 pièces, 1228-1300. - Dupuy, Empereurs d'Allemagne
, J. 610.
On peut, à l'occasion de cet article, faire une remarque intéressante. Pour le rédiger, Pierre d'Étampes a pris pour
canevas l'article correspondant de JJ 1 12 (fol. 80) rédigé par Félix Coulon, qu'il avait précédemment transcrit tel quel
dans son registre (JJ 2, fol. 23 et 30) sous le titre de Littere Alemannie, et il y a fait de sa main des additions et des
interversions qui se voient aux fol. 80, 81 de JJ 1 12. Puis il a recopié le texte ainsi remanié dans le volume que nous
décrivons ici.
36 (Fol. 54). "Littere tangentes comitatum Hanonie." 43 pièces, 1291-1314. - Dupuy, Hainaut, J. 519-520.
Au fol. 54 v° se trouve une addition qui doit être rapportée à l'article mentionné plus haut sous le n° 27.
37 (Fol. 56). "Littere tangentes reges Francie et Castelle." 41 pièces, 1208-1299. - Dupuy, Castille, 599-606.
38 (Fol. 57 v°). "Littere tangentes dominum regem et episcopum Leodiensem." 13 pièces, 1277-1320. - Dupuy, Liège, J
527.
39 238. Teulet, n'ayant pas tenu compte d'un renvoi, a publié ici, sous les n os 39 à 53, les articles que j'ai numérotés 47
à 61. (Fol. 58). "Littere Brabancie." 20 pièces, 1237-1304. - Dupuy, Brabant I, J 523.
40 (Fol. 59). "Littere comitis Namurcii cum quibus sunt in uno scrinio littere de fidelitate et confederacione H. electi
Coloniensis. Littera episcopi Virdunensis. Due littere episcopi Valentinensis et Diensis Due littere civium et
habitatorum civitatis Astensis. Et una littera missa domino regi ex parte universitatis terrarum Astringie et Wangie,
querimoniam faciens de Flamengis et devocionum (sic) cum affeccione offerens domino regi." Les pièces de Namur
sont au nombre de 8, comprises entre 1210 et 1309. - Dupuy, Namur, J 531.
Les autres sont difficiles à reconnaître dans le classement de Dupuy.
41 (Fol. 59). "Littere comitis Hollandie, cum litteris Brebancie." 3 pièces, 1295-1298. - Dupuy, Hollande, J 525.
42 (Fol. 60). "Littere civitatis, episcopi et capituli Tullensis, cum litteris Namurcii in quodam "scrinio." 9 pièces, 1291-
1300. - Dupuy, Toul, J 583.
43 (Fol. 60). "Littere episcopi et civitatis Cameracensis, cum litteris Namurcii in quodam scrinio." 3 pièces, 1294-1301.
- Dupuy, Cambrai, J 521.
59
Archives nationales (France)
44 (Fol. 60 v°). Littere episcopatus Mettensis, cum litteris Namurcii in quodam scrinio." 7 pièces, 1296-1303. - Dupuy,
Metz, J 580.
45 (Fol. 60 v°). "Littere comitis Luceburgensis, cum litteris Brebancie." 4 pièces, 1292-1295. - Dupuy, Luxembourg, J
608.
46 (Fol. 61). "Littere comitis Guelrensis, cum litteris Brebancie." 3 pièces, 1291-1294. - Dupuy, Gueldres et Juliers, J
522.
47 (Fol. 62). "Littere illorum qui comparuerunt Parisius per procuratores ad mensem Pasce ad mandatum domini
regis, anno Domini M° CCC° XVII°, et illorum qui se excusaverunt." Environ 300 pièces, 1317. - Dupuy, Croisades II, J
444.
48 (Fol. 68). "Procuratoria illorum qui comparuerunt coram domino rege racione domine Ysabelle regine Anglie et pro
rebus emptis ab innobilibus et nobilibus M° CC°C IX°." 37 pièces, 1309.
49 (Fol. 68 v°). "Littere tangentes dominum regem et episcopum Vivariensem." 7 pièces, 1305-1307. - Dupuy, Viviers,
J 342.
49 bis (Fol. 69). "Abbas Cluniacensis." 11 pièces, 1253-1317. - Dupuy, Cluny, J 259.
49 ter (Fol. 69 v°). Episcopus Appamiensis." 23 pièces, 1258-1310. - Dupuy, Pamiers, J 336.
49 quater (Fol. 70 v°). "Episcopus Tournacensis." 2 pièces, 1320-1322. - Dupuy, Tournai, J 607.
49 quinties (Fol. 70 v°). "In quodam scrinio processus et attestaciones in causa appellacionis matrimonii dudum
celebrati inter Karolum regem Francie et Navarre cum dispensacione Clementis quinti et bulla Johannis XXII super
sentencia divorcii matrimonii ejusdem." - Dupuy, Dissolutions de mariages, J 682.
Les feuillets 71 et 72 sont occupés par une "Tabula litterarum domini comitis Pictaviensis" comprenant 55 pièces non
datées, numérotées XXII à LXXVI.
Le folio 73 porte une liste des questions posées, à Agen, en 1270, par les enquêteurs du comte de Toulouse, à Raimond
de la Marque d'Agen, inculpé de faux.
49 sexties (vol. 73 v°). - "Littere nove super facto Vasconie." 12 pièces non datées. - Un premier essai de classement de
quatre de ces pièces se trouve dans une addition portant la même date au fol. 85 v°.
50 (Fol. 75). "Littere tangentes Francie et Anglie reges." 156 pièces, 1183-1312. - Dupuy, Angleterre, J 628-656.
Ce sont les pièces qui forment la IX e partie du Registre de Pierre d'Étampes ; seulement dans ce Registre (JJ 2, fol. 17-
19 et 24 reproduisant JJ 1 12, fol. 69) elles sont disposées dans un ordre tout différent.
50 bis (Fol. 80 v°). "Littere tangentes quosdam de ducatu et comitatu Burgondie ultra plures et alias litteras dicti
comitatus quas recepit rex Philippus, germanus presentis Karoli regis." 42 pièces, 1239-1314.
51 (Fol. 82 v°). "Littere tangentes reges Francie, Norowie et Danorum." 13 pièces, 1229-1295. - Dupuy, Norwège,
Danemark J 457 et 418.
52 (Fol 83). "Littere tangentes Francie et Scocie reges." 6 pièces, 1195-1301. - Dupuy, Écosse, J 677.
53 (Fol 83 v°). "Littere tangentes Francie et Aragonie reges." 33 pièces, 1204-1312. - Dupuy, Aragon, J 587, etc 239. A
rapprocher de JJ 1 12, fol. 77, qui est dans un ordre un peu différent. .
54 (Fol. 84 v°). "Littere tangentes Francie et Majoricarum reges." 18 pièces, 1172-1311. - Dupuy, Majorque, J 598.
55 (Fol. 85). "Littere tangentes villam seu habitatores Montis Pessulantis (sic)." 17 pièces, 1228-1311. - Dupuy,
Montpellier et Maguelonne, J 339-340. - (Semblable à JJ 1 1 fol. 166.)
56 (Fol. 86). "Littere tangentes dominum regem et episcopum Magalonensem." 45 pièces, 1140-1312. - Dupuy,
Montpellier et Maguelonne, J 339-340.
57 (Fol. 87 v°). "Littere tangentes vicecomitem Narbonensem." 11 pièces, 1215-1310. - Dupuy, Narbonne, J 337.
58 (Fol. 87 v°). "Littere tangentes vicecomitem Lautricensem." 4 pièces, 1285-1306. - Dupuy, Lautres, J 331.
59 (Fol. 88). "Littere tangentes Francie et Sicilie reges." 33 pièces, 1218-1312. - Bien que deux ou trois pièces se
retrouvent dans Dupuy, Sicile, aujourd'hui J 511-513, la liste de Pierre d'Étampes est très différente de celle de Dupuy.
60 (Fol. 89). "In quadam capsa littera regis Tunicii de treuga inhita inter dominos Francie et Sicilie reges et ipsum,
una cum quinque rotulis de papiro super facto Tartarorum et quodam rescripto faciente mencionem de gentibus
vicinis barbaris." - Pierre d'Étampes ne donne pas le détail de ces pièces dont une partie se retrouve aujourd'hui dans J
937.
60
Archives nationales (France)
61 (Fol. 89). "In quodam scrinio longuo testamentum regis Philippi, genitoris moderni, et Johanne, regine, genitricis
ejusdem, cum quibusdam aliis pertinentibus ad ea." 13 pièces, 1304-1315. - Dupuy, Testaments des rois I, J 403.
Au folio 90, sous le titre Intitulaciones litterarum registri primi duplicati in cera viridi facti tempore domini G. de
Nogareto, se trouve une table partielle du registre XLIV du Trésor des Chartes.
62 (Fol. 93 v°). "In quodam scrinio testamenta et copie testamentorum plurium regum Francie, predecessorum
domini regis Philippi genitoris moderni." 11 pièces 1222-1294. - Dupuy, Testaments des rois I, J 403.
Le bas du même feuillet a été utilisé pour y décrire un brouillon de lettre concernant un certain Guillaume Potier que
le roi voulait faire réintégrer dans un office dont il avait été privé.
L'" Inventarium confuse factum". - La date des Quaterni de papiro étant certaine puisque Pierre d'Étampes lui-même
dit les avoir rédigés en 1320, ils peuvent servir à déterminer la date d'un autre inventaire dont il est facile d'établir les
rapports avec eux. Teulet, qui en a donné les titres initiaux, l'a intitulé, d'après une annotation inscrite au revers du
rouleau J 1166 n° 6 qui le contient, Inventarium confuse factum 240. TEULET, Layettes du Trésor des Chartes,
Introduction, p. XXVIII. . On y trouve l'analyse de pièces déposées sans aucun ordre dans neuf layettes. Comme la
confusion qui y régnait ne permettait pas de distinguer les layettes par le titre des matières qui y étaient contenues, on
les avait marquées chacune d'un signe extérieur : un double pennon, un hanap, une rose, etc., et c'est par ce signe
qu'elles sont désignées dans l'inventaire. Bordier, qui avait cité ce rouleau 241. BORDIER, Archives de la France, p.
133. , avait cru voir dans l'emploi de ces signes l'indice d'un classement tout à fait primitif qu'il avait attribué à Pierre
d'Étampes lui-même. Teulet, plus justement, considérait le rouleau J 1166 n° 6 comme un état de pièces à classer
provisoirement abritées dans les boîtes ainsi marquées 242. Loc. citat., p. x et aussi p. XXVIII où Teulet a donné les
intitulés des premières et dernières pièces de chaque layette avec la reproduction des signes dont elles étaient
marquées. . En tout cas, le fait que des pièces mentionnées sans ordre dans l' Inventarium confuse factum se
retrouvent méthodiquement cataloguées dans les Quaterni, démontre clairement l'antériorité de l' Inventarium. Or,
comme on y voit mentionner une pièce de 1309 243. TEULET, loc. citat., p. XXIX, col. 2. , on ne peut douter qu'il ait
été composé entre cette date et 1320, c'est-à-dire pendant le temps ou Pierre d'Étampes était garde du Trésor des
Chartes.
Les dernières années de Pierre d'Étampes. - On a pu voir par l'énumération qui précède que le garde des privilèges de
Philippe le Bel, de Louis le Hutin et de Philippe le Long fut un laborieux. De tous ses travaux, celui qui certainement
eût été le plus utile aurait été son registre, s'il eût été achevé. Tel qu'il était, dans la forme incomplète sous laquelle
l'auteur le publia en 1318, on doit croire que le souverain s'en montra satisfait, car c'est cette année même que Philippe
le Long investit Pierre d'Étampes d'une prébende à la Sainte-Chapelle 244. DESSALES, p. 393. .
Le nouveau chanoine de la Sainte-Chapelle exerça encore ses fonctions pendant quelques années. Le 4 mars 1323 (n.
st.), il recevait 70 sous parisis "pour coffres et escrins" nécessaires au placement des documents à lui confiés 245. Arch.
nat., KK 1, p. 294. ; il apparaît pour la dernière fois dans un compte de 1324, où il est encore désigné sous le titre de
custos cartarum et privilegiorum domini regis 246. Ibidem, p. 511. , et, le 17 mai de la même année, son clerc, Jeannot
Boitleau, remettait à Alfonse d'Espagne le traité conclu entre le roi de Bohême et le comte de Bar 247. DESSALES, p.
392. .
Un nouveau garde des archives royales : Jean de Moret. - Mais il est cependant certain que, depuis le 25 mars 1321
jusqu'en janvier 1322 tout au moins, un autre personnage, Jean de Moret, portait également le titre dont était décoré
Pierre d'Étampes. Voici en effet ce qu'on lit dans le journal du Trésor à la date du 6 juin 1322 :
"Dominus Johannes de Moreto, custos privilegiorum regis, pro vadiis suis desservitis super dictum officium a XXV a
die Marcii qua fuit retentus in dicto officio, usque ad VII am diem januarii XVI° (v. St.), LXVIIJ # VIIJ a p. per cedulam
G. de Peronna datam VIII a januarii tunc super execucionem regis Philippi Magni 248. Arch. nat., KK 1, p. 91. ."
Était-ce à titre auxiliaire et conjointement avec l'ancien archiviste, ou bien à titre intérimaire, pendant quelque
absence de Pierre d'Étampes, que Jean de Moret 249. C'est sans doute ce même Jean de Moret qui, de même que
Pierre d'Étampes, fut chanoine de Sens, et qui est désigné comme déjà mort dans des documents de 1329 (J. VIARD,
Documents parisiens du règne de Philippe VI de Valois, II, 3, et aussi Arch., nat., JJ 71 et n° 266, et JJ 72, n° 484. avait
été chargé de ces fonctions ? On ne sait ; en tout cas, nous devons inscrire, sur la liste des gardes du Trésor des
Chartes, ce nom qui n'y a encore jamais figuré.
61
Archives nationales (France)
CHAPITRE IV
PIERRE JULIEN
Celui qui succéda à Pierre d'Étampes comme "garde des privilèges du roi" ne fut pas ce Jean de Moret dont il a été
question à la fin du chapitre précédent, mais un autre personnage, Pierre Julien, qui se trouvait en fonctions dès le 27
février 1325 250. DESSALES, p. 398. . Né dans le diocèse de Poitiers, il était déjà clerc et notaire du roi en 1304 251.
Idem, p. 396. ; les principaux faits à relever pour l'histoire du Trésor des Chartes, durant les huit années de sa
direction de 1325 à 1333 sont l'application d'une notation alphabétique au rangement des layettes, et la réunion des
archives particulières de Philippe de Valois aux archives royales.
Première application de cotes alphabétiques aux layettes. - On n'avait pas jusqu'ici signalé de travaux suivis qui
pussent être attribués d'une façon certaine à Pierre Julien. Dessales pensait qu'un inventaire très sommaire, copié sur
un rouleau qui portait alors le n° 11 parmi les anciens inventaires conservés aux Archives nationales, et qui est
aujourd'hui coté J 1166 n° 9, pourrait bien être son ouvrage 252. Idem, p. 397. ; mais je démontrerai plus loin que ce
rouleau, que Teulet croyait devoir attribuer à Adam Boucher, reproduit en réalité un inventaire dû à son successeur,
Jean de Cœuvres. De son côté Bordier proposait, ainsi que je l'ai dit plus haut 253. Cf. p. LXVIJ. , d'en faire l'auteur des
Quaterni de papiro que j'ai restitués à Pierre d'Étampes. En revanche, je crois qu'on peut avec beaucoup de
vraisemblance faire remonter à Pierre Julien un travail qui a été fait sur ces mêmes Quaterni, travail où l'on relève la
première application de cotes alphabétiques aux articles du Trésor des Chartes.
En feuilletant le registre JJ 1 8, on remarque en effet que les layettes ont reçu des cotes alphabétiques destinées à les
ranger dans un ordre différent de celui dans lequel elles sont énumérées. Ces cotes se composent des vingt-trois lettres
alors en usage et des signes + et 9 qui figurent à leur suite dans tous les alphabets du moyen âge ; quand la série de ces
vingt-cinq signes est épuisée, on en compose une seconde puis une troisième, et ainsi de suite, en faisant suivre chacun
d'eux de tous ceux-ci d'un nouvel alphabet : AA, AB, AC... BA, BB, etc. Teulet, qui paraît, d'ailleurs, n'avoir pas connu
cette première application de cotes alphabétiques aux layettes du Trésor des Chartes, s'imaginait que les archivistes du
roi de France avaient pris modèle sur un inventaire des archives de la couronne d'Angleterre où une pareille notation
était employée dès 1323, et fondait son opinion sur l'analogie qui existait, quant à la forme des caractères, entre celui
de Walter Stapleton et celui qu'il attribuait à Adam Boucher 254. TEULET, p. X, note 4. . Cette analogie pourrait être
significative s'il ne s'agissait pas de lettres capitales, et cela dans deux documents de dates rapprochées, et si pareil
système de notation n'avait été en usage dans tout l'Occident au moyen âge. Tant que l'emploi des chiffres arabes ne
fut pas vulgarisé, les cotes alphabétiques de ce système pouvaient, en effet, paraître préférables aux cotes numérales
qui, par la complication des chiffres romains, prétaient à la confusion. Qui ne trouvait plus simple de désigner par OZ
un article qui, pour être coté en chiffres, n'aurait pas exigé une accumulation de moins de dix signes : XVII XX VIII ?
L'inconvénient des cotes numérales était moindre pour les séries qui ne comprenaient qu'un nombre d'articles
relativement restreint, telle que l'était, à l'origine, celle des registres.
Par suite de je ne sais quelles circonstances, celui qui a donné des cotes alphabétiques aux layettes inventoriées dans
JJ 1 8 en a laissé de côté un certain nombre dont la liste a été rajoutée au folio 1. Son classement qui porte également
sur les additions, ne concordant pas avec celui que Teulet a publié sous le nom d'Adam Boucher 255. Idem, p. XIX. et
que j'attribue à Jean de Cœuvres, doit lui être antérieur. Un essai de mise au net qui figure sous la cote JJ 1 22 n'est
malheureusement pas achevé. La liste des intitulés que je donne ci-dessous y est bien complète, mais l'inventaire
détaillé du contenu de chaque layette est interrompu au début de la layette K. Les documents les plus récents qui y
soient mentionnés étant de 1331, on est en droit de rapporter à l'époque de Pierre Julien ce premier essai de cotes
alphabétiques.
Dans la liste qui suit, je me suis efforcé d'établir la concordance en indiquant à la suite de chaque article le numéro
porté par cet article dans la liste des Quaterni publiée plus haut.
A. - Littere tangentes Mauritoniam et baroniam Mauritoniam juxta Tornacum. - Quaterni 1.
B. - Littere quedam facientes mencionem de XII XX V libris annui redditus ad Turonenses emptis a domino Guillelmo
de Mauritonia. - Quaterni 1.
C. - Littere de fidelitate certarum communiarum regni Francie data domino regi et specialiter in Ambianensi et
Viromandensi balliviis. - Quaterni 2.
62
Archives nationales (France)
D. - Littere illorum qui confitentur se tenere in francum feodum a domino rege in Arvernia. - Quaterni 7.
E. - Littere contra exactiones pape et clericorum regni. - Quaterni 9.
F. - Littere antique tangentes comitatum Nivernensem. - Quaterni 18.
G. - Littere tangentes comitatum Bolonie. - Quaterni 19.
H. - Littere tangentes comitatum Bellimontis. - Quaterni 20.
I. - Littere comitatus de Barro. - Quaterni 16.
K. - Littere tangentes comitem Pontivi. - Quaterni 21.
L. - Littere de homagiis ducis Britannie et de pluribus aliis tangentibus ducem. - Quaterni 25.
M. - Littere episcopi Magalonensis. - Quaterni 56.
N. - Littere vicecomitis Lautricensis. - Quaterni 58.
O. - Littere tangentes regem Majoricarum. - Quaterni 54.
P. - Littere tangentes regem Arragonie. - Quaterni 53.
Q. - Littere tangentes constabularium et magistrum R. de Pratellis. - Quaterni 23.
R. - Littere super acquestibus factis per regem apud Sanctum Mandetum prope Vincennas pro clausura nemoris. -
Quaterni 24.
S. - Littere tangentes Romanorum reges et quosdam postmodum imperatores. - Quaterni 35.
T. - Littere tangentes dalphinum Viennensem. - Quaterni 22.
U. - Littere tangentes comitem Drocensem. - Quaterni 17.
X. - Littere tangentes comitem Hanonie. - Quaterni 36.
Y. - Littere tangentes Namurcum ; item Verdunum, Tullum, Cameracum et Mettis. - Quaterni 40-44.
Z. - Littere tangentes comitatus Brebancie, Hollandie, Lucemburgi et Guclrensem. - Quaterni 39, 45, 46.
+ - Littere de assumpcione crucis quam fecit rex Ludovicus quando fuit in Albigesium et de aliis tangentibus hercticos
et prodicionem Avinionensem. - Quaterni 10 ter.
9. - Littere tangentes reges Francie, Norowie, et Danorum. - Quaterni 51.
AA. - Littere tangentes abbatem Figiaci. - Quaterni 13 bis.
AB. - Littere illorum qui comparuerunt Parisius per procuratores ad mensem Pasche ad mandatum domini regis nunc
regnantis, anno Domini M° CCC° XVII°, et littere 256. L'original JJ 1 22, fol. 1 v°, porte par erreur liberi. illorum qui se
excusaverunt. - Quaterni 47.
AC. - Littere tangentes episcopum Appamiarum. - Quaterni 49 ter.
AD. - Littere tangentes episcopum Vivariensem. - Quaterni 49.
AE. - Littere tangentes regem Scocie. - Quaterni 52.
AF. - Littere comitis et Thome de Sabaudia. - Quaterni 31.
AG. - Littere tangentes abbatem Cluniacensem. - Quaterni 49 bis.
AH. - Littere ordinacionis liberorum sancti Ludovici regis. - Quaterni 11.
AI. - Littere ducum Burgundie tam antique quam nove. - Quaterni 29 bis.
AK. - Littere de securitatibus datis domino regi a diversis personis in casibus communibus. - Quaterni 8.
AL. - Littere tangentes comitissam Attrebatensem. - Quaterni 28.
AM. - Littere tangentes regem Tunicii de treuga inhita inter dominos Francie et Sicilie reges et ipsum, una cum
quinque rotulis de papiro super facto Tartarorum et quodam rescripto faciente mencionem de gentibus vieinis et
barbaris. - Quaterni 60.
AN. - Littere communes de reddendis certis castris et fortaliciis domino regi a certis personis ex pluribus causis, et de
fideli servicio domino regi faciendo. - Quaterni 5.
AO. - Mutuum ultramarinum de tempore beati Ludovici. - Quaterni 13.
AP. - Procuratoria illorum qui comparuerunt coram domino rege racione maritagii domine Ysabellis regine Anglie et
pro rebus emptis ab innobilibus et nobilibus M° CCC° nono. - Quaterni 48.
AQ. - Littere tangentes comitatum Campanie et Brie. - Quaterni 33.
AR. - Littere tangentes dominum Karolum comitem Vallesii. - Quaterni 30.
AS. - Littere tangentes episcopum Tornacensem. - Quaterni 49 quater.
63
Archives nationales (France)
AT. - Processus et attestaciones in causa appellacionis matrimonii dudum celebrati inter Karolum regem Francie et
Navarre, cum dispensacione Clementis quinti et bulla Johannis XXII super sentencia divorcii matrimonii ejusdem. -
Quaterni 49 quinties.
AU. - Littere continentes feoda, fidelitates et homagia. - Quaterni 14.
AX. - Littere duplicate super conventionibus habitis inter dominum regem et reginam Clemenciam. - Quaterni 12.
AY. - Littere regis et regine Cipri. - Quaterni 15.
AZ. - Littere tangentes vicecomitem Narbonensem. - Quaterni 57.
A+. - Littere tangentes comitatum Marchie et Engolismensis.
A9. - Littere tangentes comitatum Burgondie.
BA. - Littere plurium prelatorum regni Francie super legitimacione liberorum regis Philippi succettorum ( sic) de filia
ducis Meranie tempore pape Innocencii.
BB. - Littere tangentes factum Nemausi.
BC. - Littere tangentes ducatum Acquitanie.
BD. - Littere tangentes comitatum Tholose.
BE. - Littere tangentes reges Francie et Castelle. - Quaterni 37.
BF. - Littere tangentes comitem Fuxi. - Quaterni 29.
Ainsi qu'il résulte d'une note inscrite en tête de JJ 1 8 , les layettes suivantes n'auraient pas reçu de cotes
alphabétiques :
Iste que sequntur non sunt signate per alphabetum :
Littere plurium prelatorum regni super legitimacione liberorum regis Philippi susceptorum de filia ducis Meranie. -
Quaterni 3 et plus haut BA.
Littere de antiquis statutis. - Quaterni 6.
Associaciones, pariagia, convenciones et composiciones. - Quaterni 10.
Littere tangentes [testamenta] Petri comitis [et] Johanne quondam comitisse Blesensis. - Quaterni 26.
Composiciones, acquestus, permutaciones seu escambia, firme et quittaciones pro domino rege. - Quaterni 27.
Littere tangentes comitem Fuxi. - Quaterni 29.
Statutum domini regis Philippi, genitoris moderni, ut, si ipsum antequam filius suus, etc. - Quaterni 32.
Littere tangentes Francie et Castelle reges. - Quaterni 37.
Littere tangentes episcopum Leodiensem. - Quaterni 38.
Littere tangentes regem Anglie. - Quaterni 50.
Littere Bonifaciane super facto Anglie.
Littere tangentes quosdam de comitatu et ducatu Burgundie. - Quaterni 50 bis.
Littere tangentes Montem Pellerii. - Quaterni 55.
Littere tangentes Siciliam. - Quaterni 59.
Testamenta regis Philippi patris moderni et regine Johanne, consortis sue, et transcripta plurium convencionum
habitarum super execucione dictorum testamentorum. - Quaterni 61.
Testamenta et copie testamentorum plurium regum. - Quaterni 62.
Versement des archives de Philippe de Valois. - Durant le temps où Pierre Julien avait la garde du chartrier royal,
celui-ci reçut un accroissement considérable. Philippe de Valois étant monté sur le trône, ses archives particulières qui
comprenaient celles qu'il avait reçues de son père Charles de Valois, le célèbre frère de Philippe le Bel, vinrent grossir
celles de la couronne. Tout ce qui provenait de la chambre des comptes de ces princes fut déposé à la Chambre des
Comptes du roi, le reste fut versé au Trésor des Chartes. Nous avons des inventaires de chacune de ces parties et les
renseignements ne nous manquent pas sur ces deux versements qui furent opérés par les soins de Jean Laigle,
archiviste du comte de Valois ; cependant, malgré ces renseignements, ou plutôt à cause de ces renseignements, la date
précise des versements est assez difficile à déterminer.
En effet, les archives des comtes de Valois ayant été déposées à la Sainte-Chapelle se trouvent mentionnées sous la
cote EE dans l'inventaire qui fut fait, sans doute au temps de Jean de Cœuvres, sous le titre de Generalis intitulatio,
inventaire où il est dit en propres termes que le dépôt en fut fait "mense februarii et marcii anno Domini millesimo
64
Archives nationales (France)
CCC° XXVII° 257. TEULET, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, Introduction, p. XXXV, col. I. C'est à tort, ainsi que je
le montrerai au chapitre V, que Teulet attribue cet inventaire à Adam Boucher. ", c'est-à-dire, conformément au style
moderne, en février et mars 1328. Or, si Philippe de Valois prit la régence dès le jour de la mort de Charles le Bel
advenue le 31 janvier 1328, il ne se para du titre de roi que le 1 er avril suivant, lorsque la veuve du souverain défunt eut
donné le jour à une fille. Il n'est donc pas admissible qu'il ait versé ses archives particulières aux archives royales à une
époque où il ignorait encore si le pouvoir suprême, qu'il exerçait seulement à titre de régent, lui serait jamais dévolu à
titre définitif, et il faut croire que l'auteur de la Generalis intitulatio aura lu XXVI là où il y avait réellement XXVIII et
que le transfert n'aura eu lieu qu'en février et mars 1329 (n. st.).
Cependant la date inscrite en tête de l'inventaire des titres de la chambre des comptes de Valois tendrait, en
apparence, à confirmer la date donnée par la Generalis intitulatio. La fusion de ces titres avec ceux de la Chambre des
Comptes du roi dut se faire à une époque très voisine de celle du versement des archives personnelles des comtes de
Valois au Trésor des Chartes. Or, l'inventaire des titres de la chambre des comptes, fait évidemment en vue de cette
fusion par le même Jean Laigle "clerc de la chambre des comptes de monseigneur, jadis conte de Valois, orendroict par
le grace de Dieu, roy de France," est daté de "l'an de grace mil CCC XX VIII, XVIII e jour d'avril 258. Joseph PETIT,
Charles de Valois, Appendice D, p. 354. ", ce qui - Pâques tombant le 3 avril en 1328 - semble justifier la date attribuée
par la Generalis intitulatio au versement des archives personnelles. Mais comme, d'un autre côté, Pâques tombe le 23
avril en 1329, il en résulte que l'année 1328 (v. st.) a eu deux 18 avril, et que l'on peut placer au 18 avril 1329, nouveau
style, le transfert des titres de la chambre des comptes, et aux mois de février et de mars de la même année, celui des
archives personnelles. Quelque justifiées que paraissent ces attributions, je n'ose pas les déclarer tout à fait certaines,
les inventaires des archives des comtes de Valois fournissant des indications qui feraient reporter ce transfert à une
date un peu plus récente.
Avant leur réunion aux archives royales, les archives en question étaient déposées à l'hôtel de Nesle dont Charles de
Valois avait fait, depuis 1297, le centre de l'administration de ses domaines. Elles y remplissaient, dans la tour dont le
souvenir est resté populaire, une grande armoire à douze étages, dont les casiers étaient étiquetés selon leur contenu :
Valois, Anjou, Lettres communes, Lettres de mariage, Fougères et les appartenances, etc. Sous chacun de ces intitulés
les documents étaient répartis en un certain nombre de boîtes marquées chacune d'une lettre de l'alphabet ; de plus,
chaque article était distingué par un numéro indiquant le rang qu'il occupait à l'intérieur de chaque boîte : Anjou, B, iij
désignait le troisième article de la seconde boîte déposée dans le casier étiqueté Anjou. En dehors de cette armoire, les
bulles accordées à Charles de Valois "pour le voiaige qu'il fist en Sezille en Toscane et en Romannie pour l'empire de
Constantinnoble" étaient contenues dans un coffre sans serrure. Telles sont du moins les indications que l'on peut tirer
de l'inventaire dont on va lire ci-dessous le début et les intitulés.
INVENTARIUM LITTERARUM HEREDITATUM ET DOMANII REGIS IN VALESIO, ANDEGAVIA, CENOMANNIA
ET ALIIS TERRIS HIC CONTENTIS...
"Premièrement est assavoir que en la dicte tour a ij huches, dont l'une est petite et l'autre est plus grant, en la quelle a
un saichet scellé ouquel il a aucuns joyaus qui vindrent grant pieça leens, si comme l'en dit, et ne scet l'en dont il
vindrent ; lequel saichet monseigneur a eu et en a l'en lettre de lui donnée le XXII e jour de fevrier l'an mil CCCXXVII,
de la quelle la teneur est cy dessouz en marge 259. On lit en effet dans la marge inférieure : "Nous Philipe, conte de
Valois, regent des royaumes de France et de Navarre, faisons savoir a touz que nous avons eu et reçeu de notre amé et
feal clerc, mestre Jehan Laigle, un sac seellé ou il avoit d'agniaus et fermaux d'or et d'argent et autres joyaux et
pluseurs choses dedenz contenues ; lequel sac estoit en la tour de Neelle avecques noz lettres et chartres en la garde
dudit clerc, duquel nous tenons pour bien paié et l'en quittons par ces lettres. Donné à Paris le XXI e jour de fevrier,
l'an de grace mil CCC vingt et sept." .
Item en icelle huche sont aucunes boistes scellées esquelles sont aucuns assaiz de monnoies, si comme l'en dit 260. La
fin de ce paragraphe ( qui furent - isti) est rajoutée de deux autres mains. La seconde écriture commence aux mots :
Sic est... [qui furent baillées et délivrées à Poilevillain et aus autres maistres des monnoies du commandement de
nosseigneurs des Comptes, le XXIX e jour de may l'an CCC XXXIX par maistre Jehan Legle, presens maistre J. de
Milly, Jehan Joye et... Guillaume. [Sic est ; copia cedule ponitur infra de rebus traditis. Originale non invenitur in alio
quaterno... isti.]
65
Archives nationales (France)
Item en la dicte tour a un coffre senz serreure auquel a plusieurs lettres bullées qui furent ottroiées a monseigneur
Challes, conte de Valois, pour le voiaige qu'il fist en Sezille, en Toscanne et en Romannie pour l'empire de
Coustentinnoble, les quiex sont specifiées cy dedenz entre les lettres du mariaige de monseigneur Challes, conte de
Vallois, et madame l'empereriz de Coustantinnoble.
Item un autre coffre viel senz serreure ou il y a un orillier broudé de soie a escuçons pour parer un autel, le quel est en
la chapelle le Roy, devers mestre Pierre Julien, en sa garde.
Item un viel panier d'osiers ou il a aucuns viez comptes et escriz de pou de value.
Item en la dicte tour a unes aumaires es quiex sont les dictes lettres de mon dit seigneur et y a XII estages, si comme il
apperra cy dessouz ; et sont signez aus lieus a qui servent, si comme il apperra plus plainement cy après. Et est
assavoir que qui voudra trouver une des lettres cy après devisées quiere la ou coffret signé de la lettre de A ou B ou
autre, en la terre ou contrée ou elle sera devisée par les titres cy après ensuivenz, c'est assavoir de Valois, d'Anjou, du
Maine, etc.
Premier en l'aumaire entitulée de Valois sont les lettres qui s'ensuient ou coffret signé par ceste lettre A et tout ainsi
par touz les autres lieus et par toutes les lettres ensuianz.
261. A partir d'ici, je ne donnerai que les intitulés des chapitres, la lettre de chaque layette, ainsi que le nombre et les
dates extrêmes des pièces contenues dans chacune d'elles. Les lettres de Valois et les appartenances.
A. - 19 articles 1294-1323
B. - 12 - 1293-1327
C. - 12 - 1296-1315
D. - 17 - 1292-1325
E. - 21 - 1103-1329 (1333)
Tournant, Fontenoy, le Malle, le Vivier en Brie, Torcy, Saint-Oyn et leurs appartenances sont en une aumaîre signée
des dictes terres, si comme il appert. Illec sont les lettres ès coffres signées par les lettres grosses qui s'ensuivent et
premièrement a ceste lettre A.
A. - 4 articles 1223-1294
B. - 9 - 1299-1324
C. - 25 - 1175-1315
D. - 26 - 1216-1321
E. - 7 - 1192-1297
F. - 7 - 1227-1329
Torcy et Saint Oyn.
A. - 8 articles 1297-1331
B. - 21 - 1285-1311
Gisi et les appartenances.
A. - 6 articles 1310-1318
Anjou.
A. dont les lettres en sont ou secont estaige par dessus. - 39 articles 1172-1325
B. - 4 - 1213-1229
C. - 21 - 1260-1325
D. - 16 - 1264-1314
Alançon et le Perche et les appartenances.
A. - dont les lettres sont au quart estaige par dessus si comme elles s'ensuivent. 18 articles 1277-1321
B. - 44 - 1253-1330
Chartres et les appartenances et en sont les lettres ou tiers estaige des aumaires.
A. - 18 articles 1293-1317
B. - 18 - 1193-1323
C. - 18 - 1297-1325
D. - 14 - 1268-1325
66
Archives nationales (France)
Guaillefontaines et les appartenances dont les lettres en sont ou secont estaige du milieu des aumaires.
A. - 18 articles 1308-1324
Lettres communes hors de la baillie et des mesons Monseigneur, lesquelles sont ou quart estaige du milieu contenues
souz ce signe :
A. - 20 articles 1306-1320
B. - 6 - 1926-1331
C. - 8 - 1324
Lettres de mariaiges.
A. - 2 articles s. d. (1 er mariage de Charles de Valois avec Marguerite d'Anjou)
B. - 21 - 1301-1308 (2 e - avec Catherine de Courtenay)
C. - 8 - 1296-1309 (3 e - avec Mahaut de Saint-Pol)
D. - 9 - 1303-1314 (Jeanne de Valois et le comte de Hainaut)
E. - 6 - 1302-1313 (Philippe de Valois et Jeanne de Bourgogne)
F. - 12 - 1313-1321 (Catherine de Valois et Philippe de Tarente)
G. - 10 - 1298-1310 (Marguerite et Gui de Blois)
(Sic) E. - 4 - 1318-1336 (Jeanne et le comte de Beaumont)
(Sic) F. - 1 - 1313 (Charles, comte d'Alençon, et Jeanne de Joigny)
(Sic) G. - 3 - 1331 (Isabelle et Pierre de Clermont)
H. - 1 - s. d. (Marie de Valois et Charles, duc de Calabre)
Lettres de plusieurs aliances faictes contre le Roy.
I. - 4 articles 1314
Autres aliances faictes avec monseigneur de Valois, Challe, pour l'empire de Constentinoble et pour mariages et pour
autres personnes.
K. - 6 articles 1306-1316
Fougeres et les appartenances.
A. - 2 articles 1326
Courtenay.
A. - 4 articles 1325-1327
B. - 9 - 1300-1329
Le Maynne et ses appartenances.
A. - 10 articles 1295-1332
La Ferté Bernart.
A. - 24 articles 1300-1331
Blaton.
? - 1 article 1296
Autres lettres de plusieurs choses.
L. - 6 articles 1307
Autres lettres communes.
? - 14 articles s. d. (Succession de l'impératrice)
Autres lettres rendues à court de rentes que Monseigneur avoit données...
? - 5 articles s. d. 262. Ensuite vient "l'Inventaire des escrins de la chambres des comptes..." apportés au mois d'avril
1328 à la Chambre des Comptes du roi et que, par suite, nous n'avons pas à reproduire ici. Il a existé, de ce second
inventaire, une rédaction plus détaillée qui a été publiée par notre confrère M. Joseph PETIT, Charles de Valois, p.
353-370.
Cet inventaire nous a été conservé aux feuillets 1-45 V° du registre JJ 268 des Archives nationales ; il est la mise au net
d'un état dont on trouve deux exemplaires de date évidemment un peu antérieure, reliés aux feuillets 50-77 et 78-132
du même registre. Dans cet inventaire, comme dans les deux autres, le rédacteur, qui est sans doute Jean Laigle, parle
des documents comme s'ils n'avaient pas encore quitté la tour de Nesle, et pourtant il en cite qui appartiennent aux
67
Archives nationales (France)
années 1331, 1332 et même 1336 263. Voyez plus haut, dans l'article Lettres de mariaiges, à la suite de la boite G, la
boite cotée par erreur E. , et qui par conséquent n'auraient pu entrer dans les archives particulières de Philippe VI que
plusieurs années après la date indiquée plus haut comme pouvant être celle de leur réunion au Trésor des Chartes 264.
A la suite de l'inventaire spécial des titres de la Chambre des comptes de Valois dressé le 18 avril 1328 (v. st.), Jean
Laigle a donné sur les archives particulières certaines indications qui prouvent qu'à cette date, celles-ci avaient été
retirées de la grande armoire et empilées un peu pêle-mêle - en tout cas dans un ordre différent de celui qui est donné
ci-dessus - dans des coffres neufs marqués chacun d'un signe distinctif : "Item ung coffre neuf signé à la croix rouge,
où sont les chartres et les lettres communes du Maine, de la Ferté-Bernard et d'Alencon, et Letres de mariage. — Item
ung autre coffre neuf signé a une potence mi partie de blanc et de rouge ou sont les lectres et les chartres de Valoys, de
Tournan, de Torci, de Gisy et de Courtenay. — Ung autre coffre neuf signé a la potence rouge ou sont aliances et
dispensacions de l'empereriz, d'Alencon et de Gaillefontaine et ung coissinet. — Item ung autre coffre neuf signé de la
croix blanche ou sont les chartres et les lectres d'Anjou, de Chartres et de Fougères." (Joseph PETIT, Charles de Valois
, appendice D, p. 370.) . Faut-il penser que le rédacteur de la mise au net, tout en complétant l'inventaire qui lui servait
de modèle, n'aura pas songé à mettre au passé les passages où l'on décrivait l'état où se trouvaient les archives à la
Tour de Nesle ? Doit-on s'imaginer que le transfert ne fut réellement effectué qu'après 1336 ? En tout cas, quelque
déconcertantes que soient ces contradictions, quelque incertaine que soit l'époque du versement, il est constaté que le
chartrier personnel de Philippe de Valois a été réuni au Trésor des Chartes. Grâce à l'inventaire dont j'ai donné les
intitulés, il est facile de retrouver celles des layettes actuelles qui contiennent des pièces provenant de ce versement.
Par exemple on pourra rechercher
les lettres de Valois dans J 103-1 05
celles d' Anjou dans J 178-179
celles d' Alençon dans J 227-228
celles de Chartres dans J 171-173
celles de Gaillefontaine dans J 225
les chapitres A B C des Lettres de mariage dans J 410-411
les Alliances contre le roi dans J 434
les lettres de Courtenay dans J 167
celles du Maine et de la Ferté-Bernard dans J 177
Parmi ces articles il en est un qui mérite qu'on' s'y arrête un instant. Dans le casier où se trouvaient les Lettres de
mariage, et à la suite de celles-ci, figurait une boîte marquée i intitulée Lettres de plusieurs alliances faites contre le roi
; elle contenait les actes constitutifs des ligues des nobles contre Philippe le Bel. On peut-être étonné au premier abord
de trouver dans les archives particulières du comte de Valois des documents d'un intérêt général et qui auraient dû,
semble-t-il, être versés dès l'origine aux archives royales. La raison en est que Charles de Valois avait été chargé par
Louis le Hutin en 1315 de se faire remettre ces actes 265. Joseph PETIT, Charles de Valois, p. 159. et que, donnant un
exemple qui ne fut que trop imité dans la suite, il négligea de remettre aux archives royales et garda par devers lui les
documents concernant les affaires dont il avait été chargé.
Autres accroissements du Trésor des Chartes. — On a déjà vu dans le chapitre précédent qu'outre les accroissements
en bloc résultant de l'annexion de chartriers entiers, accroissements qui ne pouvaient se produire que de loin en loin,
le Trésor des Chartes ne cessait de s'enrichir peu à peu, d'abord par le versement des registres de Chancellerie,
versement qui se faisait directement par le clerc chargé de l' Audience et, à ce qu'il semble, un certain temps après
l'achèvement de ces registres ; c'est ainsi que Pierre Julien, que nous ne trouvons en fonctions qu'une dizaine d'années
après la mort de Nogaret, prit livraison des cinq registres formés pendant que cet homme d'État avait tenu les sceaux
266. Voyez plus haut, p. LXIV, note 3, le billet par lequel le chancelier demande à Pierre Julien communication de ces
registres à lui remis par "P. de Audiencia". Il est évident que ce n'est pas là un nom, mais un surnom que ce "P." devait
tirer de ses fonctions. . Il s'enrichissait surtout par le dépôt des pièces formant les dossiers des affaires auxquelles la
couronne se trouvait intéressée, par exemple les négocialions avec les puissances étrangères. Les exemples
précédemment cités en sont la preuve, malgré le peu de traces que les documents concernant ces négociations ont
laissées dans ce qui reste du Trésor des Charles. Les actes relatifs à des affaires domaniales sont, par contre, fort
68
Archives nationales (France)
nombreux. Ainsi que cela était naturel, les pièces déposées au Trésor étaient presque uniquement celles qui
engageaient l'autre partie ; cependant il arrivait parfois que la couronne tînt à conserver un ou plusieurs doubles de
l'acte émané d'elle. Tel fut le cas d'une ordonnance de Philippe de Valois réglant le gouvernement de la ville de Laon,
privée de commune depuis Philippe le Bel, qui porte, sur le repli, cette mention : Quadrupplicatum pour le roy et soit
rendue à la Chambre pour mettre au Trésor. Datée de mars 1331 (v. st.), elle entra du temps de Pierre Julien au Trésor
où l'on peut la voir encore aujourd'hui sous la cote J 233 n° 37. La formule employée montre que le dépôt se fait par
l'intermédiaire de la Chambre des Comptes. Nous avons malheureusement trop peu d'indications de ce genre pour en
tirer des conclusions ; toutefois, rapprochée du fait que, quelques années plus tard, c'était également par la Chambre
des Comptes que les registres de Chancellerie parvenaient aux archives royales, celle-ci donnerait à penser que
l'autorité prétendue plus d'une fois par cette cour sur le Trésor des Chartes avait quelque chose de fondé.
Du reste, il semble que le roi eût le droit de saisir les documents concernant ses intérêts partout où ils se trouvaient,
fut-ce même dans des archives particulières. Le 17 mars I326, Pierre Julien reçut de Charles le Bel l'ordre de se rendre
à l'abbaye du Pont-aux-Dames, d'y dépouiller le chartrier, d'y prendre tout ce qui pouvait toucher les droits du roi et de
le déposer au Trésor des Chartes pour que la couronne put en faire tel usage qu il serait nécessaire, "omnes litteras jura
nostra tangentes, pro nobis et nostro nomine capiatis et cas in thesauro lilterarum nostrarum, Parisius, reponatis ut
nos eisdem juvare, cum opus fuerit, valeamus 267. DESSALES, p. 399. ."
Sortie de documents du Trésor des Chartes. — Si le Trésor des Chartes s'augmentait, il subissait aussi des diminutions,
les unes régulières, les autres accidentelles. On a déjà vu par plusieurs exemples que lorsque le domaine royal
s'accroissait, les archives royales s'accroissaient, du même coup, des titres concernant la nouvelle acquisition. De
même, lorsqu'un bien faisant partie du domaine sortait des mains du roi, les titres relatifs à ce bien passaient
également des mains du roi dans celles du nouveau propriétaire. Le souvenir d'une transmission de ce genre nous a été
conservé dans un ordre du 20 janvier 1326, par lequel Charles le Bel, ayant revendu à Gui Chevrier tous les droits qu'il
avait précédemment acquis sur une maison, enjoint à Pierre Julien de remettre au nouvel acquéreur les titres relatifs à
ladite maison 268. Arch, nat., J 476, n° 2 3 mentionné par DESSALES, p. 398. . D'autres fois, la remise des titres
résulte de la rescision de la transaction antérieure : le roi, par exemple, avait acheté à Geoffroy, écuyer, fils de Roger de
Mortemer, chevalier, certaines terres sises en Poitou, en Limousin et en Saintonge ; la vente ayant été annulée, un
mandement royal du 27 février 1325, vint apporter au Trésorier des Chartes l'ordre d'en remettre les instruments au
vendeur, remise qui fut constatée le 7 mars suivant par un récépissé de Geoffroy de Mortemer 269. Mandement et
récépissé sont conservés aux Archives nationales, sous les cotes J476, n os 2 1 et 2 2. Ils ont été mentionnés par
DESSALES, p. 398. .
La sortie des documents n'avait, dans les cas qui viennent d'être cités, rien que de régulier ; cependant on finit par se
rendre compte qu'en s'en dessaisissant, la couronne risquait de perdre certaines armes nécessaires, soit à sa défense
contre des réclamations rétrospectives, soit à la revendication éventuelle de ses droits dans l'avenir. A la mort de
Charles le Bel, tandis que Philippe de Valois héritait du trône de France, le royaume de Navarre, possédé
successivement par Louis le Hutin, Philippe le Long et Charles le Bel du chef de leur mère, Jeanne, revenait à Jeanne
II, fille de Louis le Hutin, et à son mari, Philippe d'Evreux. Conformément à l'usage, les titres concernant la Navarre
devaient suivre le sort de ce royaume et être remis aux nouveaux souverains ; mais pour parer aux inconvénients que
je mentionnais tout à l'heure, on eut soin d'ordonner d'en garder des copies et même de surseoir à la livraison des
titres qui pouvaient intéresser la couronne jusqu'à ce que le roi en eût ordonné. Des ordres en ce sens furent envoyés à
Pierre Julien le 22 octobre 1328. Mais le premier mandement était mal rédigé. "Nous vous mandons, y était-il dit, que
vous querez tantost les lettres qui touchent singulièrement nostre amé et féal cousin le roy de Navarre, pour cause de
son royaume, et ycelles li délivrez ou a son commandement... " Or, cette phrase pouvait impliquer, outre la remise des
pièces faisant partie intégrante des archives du royaume de Navarre, la cession de tous les titres intéressant ce
royaume, fussent-ils même tirés de fonds appartenant incontestablement au chartrier royal de France. Le roi ou ceux
qui veillaient à ses droits voulaient bien, comme nous l'avons vu faire au Pont-aux-Dames, envoyer saisir à son profit
les originaux de tous les actes concernant ses droits où qu'ils se trouvassent ; mais ils n'admettaient pas la réciproque.
Aussi quelques jours plus tard, le 4 novembre, un second mandement vint-il modifier le premier de la façon la plus
judicieuse ; tout en maintenant la restitution des titres de la première catégorie, le roi y ordonnait, en ce qui concernait
69
Archives nationales (France)
ceux de la seconde, de n'en délivrer aux souverains de Navarre que des copies faites à leurs frais. "... ceux qui
toucheront le roi et le roiaume de Navarre tant seulement, délivrez à nostre chier et féal cousin, Philippe d'Esvreus, roi
de Navarre, pour li et pour notre chiere cousine, la roine de Navarre, sa compaigne, et de ceus qui toucheront nous et
nostre roiaume, en aucune chose sur ledit fait de Navarre, donnez li en copie a ses despens... 270. Ces deux
mandements ont été publiés par DESSALES, p. 403 et 404, d'après les originaux conservés aux Archives nationales,
sous les cotes J 476, n os 1 17 et 2 18. ."
Pierre Julien fut-il pour quelque chose dans la sagesse de ces mesures ? On ne peut le savoir, mais il est juste de faire
remarquer qu'elles furent prises au temps où il avait la garde du Trésor des Chartes.
Une cause d'appauvrissement des archives royales que nous avons déjà signalée provient de ce que trop souvent les
documents originaux étaient extraits du Trésor pour être produits dans certaines affaires, dans les négociations
notamment, et que ces originaux ne rentraient pas toujours sans peine dans le dépôt où ils avaient leur place. Pierre
Julien eut plus d'une fois à faire des communications de ce genre. Les rapports qui commençaient à se tendre avec
l'Angleterre, les graves complications qui surgirent en Flandre, donnèrent lieu à d'importantes négociations et à des
déplacements de pièces dont les mandements conservés au Trésor des Chartes nous ont gardé le souvenir 271.
DESSALES, p. 399 à 404. . Les recherches que nécessitait la demande de ces pièces, celles qui étaient demandées pour
des affaires d'un intérêt plus particulier, les expéditions auxquelles elles donnaient lieu, et dont le garde des Chartes
avait la charge, tenaient, dans les occupations de Pierre Julien, une place que les mêmes mandements permettent
d'apprécier 272. Idem, p. 405. .
CHAPITRE V
JEAN DE COEUVRES
Le nom de Jean de Cœuvres. — On n'a aucun doute sur la date à laquelle le successeur de Pierre Julien prit possession
de ses fonctions ; car on connaît la date de ses provisions. Ce fut le 5 septembre 1333 273. Idem, p. 407. . Mais on était
loin, jusqu'à ces derniers temps, d'être exactement fixé sur son nom, celui-ci ayant toujours été estropié, non
seulement par ceux qui ont dû le citer pour la première fois, mais même par ceux qui ont eu la prétention de rectifier
leurs dires.
Dupuy en effet parle de deux personnages, Jean de "Brenne" et Jean de Cova ou de "la Queue", qui auraient été
successivement gardes du Trésor des Chartes, le premier en 1310, le second en 1341 274. DUPUY, Traité des droits du
Roy, éd. de 1655, p. 1007. . Dessales a fort judicieusement reconnu que ces deux personnages n'en faisaient qu'un et
que Jean de "Brenne" ne devait son existence qu'à une mauvaise lecture 275. DESSALES, ibidem, note 5. ; mais il n'a
pas su retrouver le véritable nom de celui que l'on voit appeler en latin Johannes de Cova 276. Arch, nat., J 476, n os 4 3
et 4 7. , en français, Jean de Queve 277. Arch, nat., J 476, n os 4 1 et 4 6. , — jamais de "la Queue", — ou bien encore de
"Keuve" 278. Arch. nat., J 476, n os 4 4 et 4 5 , ce qui n'est que la forme ancienne de Cœuvres ; Jean de Cœuvres est donc
l'appellation sous laquelle on devra désigner dorénavant le successeur de Pierre Julien et le prédécesseur d'Adam
Boucher 279. Voyez l'article que j ai inséré dans le Bibliographe moderne, année 1903, p. 5 et suiv. . Disons tout de
suite qu'il était archidiaire de Tardenois au diocèse de Soissons 280. J. VIARD, Documents parisiens relatifs au règne
de Philippe VI de Valois, publiés par la Société de l'histoire de Paris, t. I, p. 272 et 273. .
Rapports du Trésor des Chartes avec la Chambre des Comptes. — Les provisions de Jean de Cœuvres sont les plus
anciennes provisions de garde des archives royales qui aient été enregistrées à la Chambre des Comptes ; à ce titre,
elles ont pris une importance principale dans les réclamations de cette chambre qui n'a jamais manqué de les invoquer
toutes les fois qu'il s'est agi de revendiquer l'autorité qu'elle prétendait exercer sur le Trésor des Chartes, et cela depuis
les origines jusqu'à l'arrêt du Conseil qui, en 1097, régla définitivement la question 281. Voyez cet arret dans les pièces
justificatives du Rapport adressé à S. Exc. le ministre d'État par M. Félix TUVAISSON en 1862, p. 239. . Cette autorité
était d'ailleurs toute naturelle. Des rapports aussi fréquents qu'obligés devaient s'établir d'eux-mêmes entre un dépôt
de caractère avant tout domanial, tel que le Trésor des Charles, et une assemblée de compétence spécialement
domaniale, telle que la Chambre des Comptes, et des circonstances matérielles devaient rendre ces rapports encore
plus étroits. La Chambre en effet avait l'administration du temporel de la Sainte-Chapelle en même temps qu'elle était
chargée d'en entretenir les constructions, et le Trésor des Chartes, déposé dans le bâtiment du Trésor de la Sainte-
Chapelle, se trouvait, par là même, placé dans une sorte de dépendance vis-à-vis de la Chambre des Comptes. On a pu
70
Archives nationales (France)
voir aussi dans le chapitre précédent que certains documents étaient versés aux archives royales par l'intermédiaire de
cette même cour. Certains cumuls de fonctions étaient en outre de nature à favoriser la confusion des autorités. En
même temps qu'il avait la garde du Trésor des Chartes, nous voyons que Jean de Cœuvres était, en 1337, notaire à la
Chambre des Comptes 282. Bibliothèque Mazarine, ms. 3035, p. 469. et que c'est sans doute en cette qualité qu'il
apposa sa signature à diverses pièces de 1331 à 1348 283. J. VIARD, Documents parisiens relatifs au règne de Philippe
VI de Valois, publiés par la Société de l'histoire de Paris, t. I, p. 125, 319 ; t. II, p. 8, 9, 33, 87, 160, 252, 271, 328. . Aussi
trouvait-il légitimes les prétentions des gens des Comptes alors même qu'elles ne tendaient à rien moins qu'à
substituer leur propre autorité à celle du roi même : ayant reçu de Philippe VI l'ordre de remettre à Guillaume Durban,
fils et héritier de feu Raymon, seigneur d'Olonzac, la copie de l'échange du château de Leucate contre celui d'Olonzac
jadis intervenu entre la couronne et ce Raymon, il refusa d'obéir à moins d'un mandement de la Chambre. C'était là, on
en conviendra, pousser les choses un peu loin ; il fallut que le roi réitérât à son clerc l'ordre formel de délivrer la copie
demandée "sans autre mandement attendre 284. Mandement de Philippe VI à Jean de Cœuvres daté de Saint-
Germain en Laye, le 14 octobre 1342, publié par DESSALES, p. 409. ". D'ailleurs la nécessité où se trouvait la Chambre
des Comptes de recourir fréquemment aux documents du Trésor, et par suite de les en extraire pour les produire ou
pour en prendre directement connaissance, était, dès cette époque, l'une des principales causes du désordre et de
l'appauvrissement des archives. Dans un état des déficits rédigé, vers 1350, et dont il sera question tout à l'heure, on
trouve souvent, en face de la mention des articles manquants, cette note significatives : Remansit in Camera.
État du Trésor des Chartes au temps de Jean de Cœuvres. - Nous ne savons que peu de chose sur l'histoire du Trésor
des Chartes pendant le temps où Jean de Cœuvres en eut la garde. Après la mort du Chancelier Guillaume de Sainte-
Maure, en février 1335, le roi, usant d'un droit que nous avons déjà vu appliquer, fit saisir chez ses héritiers diverses
écritures relatives au procès de Robert d'Artois et les fit déposer dans ses archives 285. Table alphabétique de Lenain,
exemplaire de la Bibliothèque de la Chambre des députés, t. 15, fol. 217. ; tel est, peut-être, le fait le plus important
dont le souvenir nous ait été conservé. En dehors de cela, de la brève mention du versement de quatre pièces
concernant Valenciennes remises en 1346 par le maréchal de Briquebec à Jean de Cœuvres 286. Arch. nat., JJ 22, fol.
II v°. , et de l'ordre royal cité tout à l'heure, nous possédons encore quelques mandements relatifs à des recherches, des
copies ou des communications demandées au garde du Trésor 287. Arch. nat., J 476, n os 4 1 à 4 7. ; mais ces
mandements ne nous apprennent rien de nouveau. Dessales fait remarquer que, pour la plupart, ils ne sont pas
postérieurs à 1340 et que les documents des années 1336 à 1340 sont généralement assez rares dans le Trésor des
Chartes, et il explique cette rareté par les circonstances difficiles où l'hostilité du roi d'Angleterre poussé par Robert
d'Artois mit alors notre pays 288. DESSALES, p. 408. . La raison aurait pu être valable si les rois eussent encore,
comme Philippe-Auguste à Fréteval, traîné leurs archives à leur suite ; et encore, n'est-ce guère qu'après 1340 que
Philippe VI se trouva personnellement, engagé dans des actions de guerre considérables ; le désastre de Crécy ne se
produisit que six ans plus tard. Mais on ne doit pas oublier que les archives étaient depuis longtemps immobilisées
dans le Trésor de la Sainte-Chapelle. Il me paraît beaucoup plus vraisemblable d'attribuer la pauvreté des archives
durant cette période à un désordre accidentel ; et, sous ce rapport, la fréquence de la mention Remansit in Camera que
j'ai citée plus haut prouve que la Chambre des Comptes, par exemple, négligeait trop souvent de restituer les pièces
dont elle avait eu communication, et que les serviteurs de nos rois pourraient bien avoir, dans la dilapidation de leurs
archives, plus de responsabilité que leurs ennemis.
La "Generalis intitulatio". - Il faut, je crois, restituer à Jean de Cœuvres un inventaire intitulé : Generalis intitulacio
litterarum existencium in Cappella regia Parisius, dont trois rouleaux des Archives nationales, J 1166, n os 7, 8 et 9,
nous ont conservé des exemplaires présentant entre eux de notables différences, inventaire que, faute d'avoir observé
ces différences, Teulet avait publié sous le nom d'Adam Boucher. Les articles y sont distingués par des cotes
alphabétiques comme dans celui de Pierre Julien ; mais l'ordre en est complètement changé, et l'on doit bien se garder
d'y chercher les mêmes articles sous les mêmes cotes que dans le précédent. L'ordre étant arbitraire dans l'un comme
dans l'autre, c'est là un des premiers exemples de ces changements injustifiés qui ont été si néfastes à nos archives.
La Generalis intitulatio ne comprenait primitivement que les intitulés de 124 articles cotés de A à D+, sans aucune
autre indication relative soit au nombre, soit à la date des pièces groupées sous chaque intitulé. C'est cet état primitif
qui nous a été conservé dans le rouleau J 1166 n° 9 dont il suffira que je transcrive ici les premières lignes ; ceux qui
71
Archives nationales (France)
tiendraient à le reconstituer n'auraient qu'à prendre les 124 premiers articles du texte édité par Teulet en en
supprimant toutes les mentions accessoires imprimées en italiques 289. TEULET, p. XXIV à XXXIV. .
GENERALIS INTITULACIO LITTERARUM EXISTENCIUM IN CAPELLA REGIA PARISIUS.
A. - Littere regis et regine Cipri 290. Cette layette était cotée AY dans le classement de Pierre Julien. .
B. - Littere tangentes coronacionem beati Ludovici 291. Cette layette, qui figurait au 4 e rang dans les Quaterni, ne se
retrouve pas dans le classement de Pierre Julien. .
C. - Littere tangentes factum Nemausi 292. Layette cotée BB dans le classement de Pierre Julien. .
Comme on n'avait de la sorte qu'un simple tableau de classement des layettes ne fournissant aucun moyen de vérifier
l'intégrité du contenu de chacune d'elles, on imagina plus tard de rajouter sur un double de ce tableau la mention du
chiffre des pièces contenues dans chaque layette, celle de leur état au point de vue du sceau, et d'inscrire, sur une peau
cousue à l'extrémité du rouleau, l'indication de 21 nouveaux articles cotés D9 à EX. De plus on écrivit, au dos de la
peau supplémentaire, le détail du nombre des pièces mentionnées sous la cote EC relatives aux affaires de Flandre.
C'est le rouleau ainsi modifié par des additions postérieures qui porte aujourd'hui la cote J 1166 n° 7 et que Teulet a
publié 293. TEULET, p. XXIX à XXXV. . Une mise au net de ce rouleau, conservée sous la cote J 1166 n° 8, dut être
rédigée beaucoup plus tard ; car elle porte, au dos, des additions de la même main sur le traité de Calais. Sans doute
destinée à être consultée fréquemment, elle fut munie, à sa tête, d'une langue de cuir rouge destinée à lui servir de
couverture et fut désignée, par la suite, sous le nom de Rotulus ad corium rubeum 294. Voyez ma notice sur les
Inventaires du Trésor des Charles dressés par Gérard de Montaigu, p. 546-547. . En supposant que les indications
fournies par la Generalis intitulatio dans sa forme la plus développée soient complètes, les layettes du trésor auraient
alors, ainsi que le fait remarquer Teulet, renfermé "7203 pièces, savoir 5869 pièces scellées ; 71 pièces dont les sceaux
manquaient ; 168 actes ou copies non scellées ; 9 rouleaux scellés ; 97 rouleaux ou cahiers non scellés ; 980 bulles ou
pièces scellées en plomb ; 8 pièces scellées en or et une en argent. Mais il est bien probable que, dès lors, le Trésor des
Chartes renfermait plus de 145 layettes et que ce travail, comme presque tous ceux qui ont été entrepris sur les layettes
du Trésor, est resté inachevé 295. TEULET, p. XI, col. 1. ."
Ce n'est pas tout : à côté de l'état sommaire dont le Rotulus ad corium rubeum présente la forme la plus complète, on a
eu l'intention de faire un inventaire détaillé donnant, non plus seulement la série des intitulés des layettes, mais encore
l'analyse sommaire de chaque pièce. On peut juger des proportions considérables qu'aurait dû prendre cet inventaire
détaillé par les trois fragments qui nous en sont parvenus. Les deux premiers, qui sont d'une même écriture, nous sont
fournis par les registres JJ 1 11 et JJ 1 10 des Archives nationales qui donnent l'inventaire des layettes AZ à BI 296. Le
registre JJ 1 11 provenait de Joly de Fleury et avait porté, à la Bibliothèque, les cotes Supplément latin 1106 et latin
9827, avant d'entrer aux Archives par l'échange de 1862. Il a dû perdre ses premiers feuillets, car il s'ouvre, au folio 1,
par l'analyse des pièces numérotées 7 à 12 dans le primum scrinium de AZ. Bordier, qui l'a décrit, se trompe en voulant
y voir un fragment d'un inventaire différent. ( Les Archives de la France, p. 173.) et B9 à CV 297. Le registre JJ 1 10, qui
eut le même sort que le précédent, avait porté les cotes Supplément latin 1098 et latin 9828. Bordier, qui avait
d'ailleurs lu a tort BZ pour B9, a commis, en le décrivant, la même erreur que pour le précédent. ( Les Archives de la
France, p. 171.) . Le troisième, comprenant l'inventaire des layettes EF à EP, nous a été conservé à la fois sous la forme
d'un rouleau, J 1166 n° 10, et d'un registre, JJ 1 9 298. Ce registre provenant, comme les deux précédents, de Joly de
Fleury, et, comme eux, parvenu aux Archives par l'échange de 1862, avait porté à la Bibliothèque les cotes Supplément
latin 1096 et latin 9829. Il a été décrit par BORDIER dans les Archives de la France, p. 171. . Il présente, avec les deux
fragments précédents, certaines différences. Tandis que, dans les deux autres, les analyses n'indiquent jamais la date
des pièces, celle des documents rangés dans les layettes EF à EP est toujours soigneusement mentionnée. En outre les
analyses, rédigées en latin dans les deux premiers fragments, le sont en français dans le troisième, bien que l'intitulé
de chaque layette continue à y être presque toujours donné en latin 299. C'est ce dont on se rendra compte en
parcourant les extraits du registre J 1166 n° 10 publiés par TEULET, p. XXXV à XXXVII. . Mais pareille différence
existait déjà dans la Generalis intitulatio ; on peut s'en convaincre facilement en comparant, dans l'édition qu'en a
donnée Teulet, les parties correspondantes aux fragments de l'inventaire général ; on y verra, par exemple, que le
nombre des pièces contenues dans les layettes EG à EP est indiqué en français (XIII lettres, XXXIII lettres) tandis qu'il
est indiqué en latin pour les layettes B9 à CV (CXI littere sigillate, XXXVI littere sigillate) 300. TEULET, p. XXXV, col.
72
Archives nationales (France)
1, et XXXII, col. 2, à XXXIII, col. 1. Par suite de je ne sais quelle confusion, Teulet a pris pour un quatrième fragment
de cet inventaire général le registre qui portait alors le n° 1093 du supplément latin, et qui n'est pas autre chose que les
Quaterni de papiro de Pierre d'Étampes aujourd'hui cotés JJ 1 8 aux Archives nationales. .
J'ignore s'il a existé d'autres fragments de l'inventaire détaillé ; mais il me paraît bien probable que celui-ci ne fut
jamais achevé et même qu'il ne fut pas poussé bien loin ; car, en ce cas, Gérard de Montaigu, au lieu de se contenter,
comme je l'exposerai plus loin, de la sèche nomenclature du Rotulus ad corium rubeum, y aurait certainement eu
recours pour la rédaction de sa table alphabétique des matières contenues dans les layettes.
Pavillet, l'ancien archiviste du chapitre de Notre-Dame, qui, devenu chef de la Section historique, a laissé aux Archives
nationales des souvenirs encore vivants de son expérience paléographique, jugeait que les rouleaux contenant la
Generalis intitulatio avaient dû être écrits entre 1340 et 1350, c'est-à-dire, ainsi que le faisait remarquer Bordier, au
temps où "Jean de la Queue" (Jean de Cœuvres) était garde du Trésor 301. BORDIER, Archives de la France, p. 134. .
Depuis lors Teulet, se fondant sur les termes de l'article coté EV, article où il était parlé au passé du temps où "Jean de
la Queue" exerçait cette charge (tempore quo magister Johannes de Cova tenuit officium custodie privilegiorum
regiorum), et sur une annotation inscrite postérieurement par Nicolas de Villemer en marge de l'inventaire particulier
de la cote EG, en avait conclu que ces rouleaux "postérieurs à Jean de la Queue et antérieurs à Nicolas de Villemer
doivent nécessairement être attribués à Adam Boucher, successeur de l'un, prédécesseur de l'autre... 302. TEULET, p.
IX, col. 2. ". Mais Teulet n'avait pas remarqué que la note où il était question de Johannes de Cova se trouvait dans la
partie écrite d'une autre main que la partie primitive, sur une peau cousue après coup au bout du rouleau J 1166 n° 7.
De plus, nous pouvons trouver dans le fragment de l'inventaire détaillé conservé dans le rouleau J 1166 n° 10 et dans le
registre JJ 1 9, les dates d'un grand nombre de pièces rangées sous les intitulés de la Generalis intitulatio ; or, même
dans les mentions qui peuvent y avoir été inscrites postérieurement, il ne s'en trouve pas une qui soit postérieure à
1347. Il n'y a donc aucune raison pour ne pas restituer à Jean de Cœuvres la paternité de la Generalis intitulatio, au
moins dans sa partie primitive.
En ce cas, ce garde du Trésor aurait eu le mérite de mener à fin un inventaire des deux parties des archives royales, car
il parait avoir entrepris, sur les registres, un travail analogue à celui qu'il avait entrepris sur les layettes.
Le plus ancien inventaire des registres du Trésor des Chartes. - C'est, en effet, vers la fin de l'époque où Jean de
Cœuvres avait la garde des archives royales, que dut être rédigé le plus ancien inventaire des registres qui nous soit
parvenu. Pierre d'Étampes avait bien donné, dans son recueil, les tables d'une dizaine des plus anciens volumes du
Trésor ; mais ces tables ne peuvent assurément passer pour un inventaire complet de tous les registres alors réunis
dans ce dépôt. Celui dont il s'agit est inscrit sur un rouleau de parchemin coté, aux Archives nationales, J 1167 n° 3. Le
plus récent des registres mentionnés contenant les actes de l'année 1348, lui-même a dû être rédigé aux environs de
1350. Cette date nous laisse malheureusement dans l'incertitude quant au nom du garde du Trésor sous lequel il fut
composé ; car, si l'on sait qu'Adam Boucher était en fonctions au mois de mai 1350, on ignore à quelle époque son
prédécesseur qui, comme on l'a vu plus haut, paraît encore en 1348, cessa d'exercer les siennes.
Je crois utile de donner ici le texte de ce précieux inventaire en intercalant, à la suite des divers articles, les
identifications ou les remarques qu'ils m'ont suggérées.
303. Gérard de Montaigu, qui s'est évidemment servi de ce rôle pour ses récolements du Trésor, a inscrit en tête ces
mots : Omnes sunt reperti et adhuc sunt plures alii. HII SUNT LIBBI ET REGISTRA REPPERTI IN THESAURO
CAPELLE REGIE PARISIUS.
1. 304. Les articles ne sont pas numérotés dans l'inventaire ; j'ai cru nécessaire de leur donner des numéros pour
faciliter les renvois. - Primo unus liber eum asseribus rubeis qui incipit in secunda columpna primi folii sic : Anno
Domini M CC quinquagesimo tercio, die martis in vigilia Annunciacionis Dominice, et finit in ultimo folio sic : Actum
Gandavi 305. Original : Aud.anno Domini M CC° XVXIII, mense aprilis.
C'est le célèbre registre de Philippe-Auguste aujourd'hui coté JJ 26, aux Archives nationales. La reliure dont il est ici
question l'a fait appeler souvent Registrum rubeum. Composé sur l'ordre de Guérin, évêque de Senlis, par Étienne de
Gallardon, il a été décrit au chapitre I, p. IX.
2. - Item alius liber cum asscribus incipit sic : Quarta ecclesie Damiate. In nomine sancte et individue Trinitatis, amen
; et finit dictus liber in ultimo folio non adherente asseri : Actum apud Nogentum Haremberti, anno Domini M CC
73
Archives nationales (France)
74
Archives nationales (France)
75
Archives nationales (France)
C'est le registre JJ 28 qui contient, entre autres, le texte de l' Histoire des Albigeois de Pierre des Vaux-de-Cernay.
Voyez plus haut p. xlvij.
27. - Item alius liber qui incipit sic : De la nativitat de Crist tre a la mort de 308. Original : et de. Callemagne ha CVIII
(sic) ans et adonc regnans sanguli (sic).
28. - Item unus liber tenuis faciens mencionem de quodam navigio pro passagio ultramarino qui incipit sic : Littere
communis Janue in quibus continetur quod Guido de Corrigia, Januensis civitatis potestas, etc.
C'est le cahier bien connu contenant les contrats conclus par saint Louis avec Gênes pour le passage outre-mer ; il est
aujourd'hui conservé dans le carton J 456 sous le n° 24.
29. - Item unus liber qui incipit sic : Sequntur rubrice contentorum in Veteriori registro. Primo quedam feoda.
Ce recueil, coté JJ 1 2 et qui a servi de source à celui de Pierre d'Étampes, parait être l'œuvre de Félix Coulon. Voyez p.
lv.
30. - Item alius liber a tergo cujus scribitur sic : Registrum donorum factorum per reges Francie, quorum donorum
aliqua fuerunt revocata tempore regis Philippi Longi.
31. - Item alius liber qui sic incipit : In illius nomine per quem regnant reges et dominantur principes ; et finit sic : In
Anglia non recipiet homagia aliquorum.
Ce registre, coté JJ 1 4, ne contient que la préface et les trois premières parties du registre de Pierre d'Étampes. Voyez
p. lix.
32. - Item alius liber a tergo cujus scribitur sic : Registrum continens rubricas quarundam litterarum Romanorum
pontificum.
On connaît plusieurs anciens inventaires des lettres pontificales conservées au Trésor des Chartes ; cette indication
serait trop vague pour qu'on pût identifier celui qu'elle pouvait désigner, si le premier inventaire de Gérard de
Montaigu où ce régistre est décrit sous le n° XXXI, ne permettait de l'identifier avec JJ 2.
33. - Item alius liber faciens mencionem de ordinacionibus plurimorum regum qui sic incipit : C'est l'ordenance de
l'ostel le Roy Philippe, pere monseigneur le Roy qui ores est, faite a Vicennes, l'endemain de la saint Vincent, en l'an
CC III1xx et V. Premierement panneterie, etc.
Ce registre des ordonnances de l'Hôtel est conservé, au milieu des registres de Chancellerie, sous la cote JJ 57. Voyez
p. lij.
34. - Item alius liber qui sic incipit : Ludovicus Dei gracia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri.
35. - Item alius liber qui sic incipit : Hec sunt intitulaciones libelli sine asseribus qui fuit magistri Johannis de Caleto.
JJ 3. - Recueil factice d'inventaires et de copies de pièces du Trésor des Chartes. Le premier article est, comme
l'indique l'incipit, la table d'un registre dit de Jean de Caux étudié par M. Ch.-V. Langlois. Voyez p. xxxiv.
36. - Item alius liber a tergo cujus scribitur sic : Registrum istud continet plures donaciones, commissiones et
concessiones factas per regem Philippum Longum ad voluntatem, et quedam alia de tempore domini P. de Cappis.
Cet intitulé se lit sur l'ancienne couverture du registre JJ 58. Voyez plus loin art. 55-59.
37. - Item unus alius liber qui incipit sic : Missi pro capcione Templariorum facta per totum regnum Francie die
Veneris in quindena festi beati Michaelis anni M CCC VII.
38. - Item alius liber qui incipit sic : Hec sunt nomina villarum et personarum quibus conceditur franchisia a domino
rege in terra Laudunensi.
Ce registre doit sans doute être identifié avec le registre XXXII du Trésor des Chartes aujourd'hui en déficit.
"Tricesimus secundus. De tempore beati Ludovici et antea de anno videlicet MCIIII xx X et de MCCLX usque ad
MCCLXX et circiter." Cette mention de l'inventaire de Gérard de Montaigu ne suffirait pas à permettre l'identification
si nous ne savions, d'autre part, que le premier cahier du registre XXXII contenait des franchises du Laonnais, puis des
pièces de 1259 à 1260. Longtemps détaché du volume dont il faisait partie, il était considéré comme un registre à part
auquel Gérard de Montaigu avait donné le n° XXX dans ses troisième et quatrième classements. Plus tard, lorsque sa
provenance fut reconnue, Gérard le rétablit à son ancienne place ; c'est ce qui résulte du passage suivant de JJ 1 24, fol.
39 : "Tricesimus continet franchisias plurium villarum in terra Laudunensi et postea cartas de tempore beati Ludovici
ab anno M° CCLIX ad annum MCCLX, aliquas videlicet et non omnes." Dans la marge, on lit cette note : "Non queratis
librum istum quia non est. Erat nempe quidam quaternus qui fuerat separatus sine causa a libro qui est nunc XXXII os
76
Archives nationales (France)
, et fecit me multum musare et ipsum in dicto libro consui et est primus." Le relevé des pièces du registre XXXII
mentionnées dans le grand Répertoire du Trésor dit de 1420 (JJ 278 à 280) m'a permis de reconnaître qu'il avait une
grande analogie avec la seconde partie du registre JJ 30 A.
39. - Item alius liber qui incipit sic : Innocentius, servus servorum Dei, carissimo in Christo filio Philippo illustri regi
Francorum, salutem et apostolicam benedictionem. Noverit regalis prudencia.
M. Auguste Molinier a publié une excellente notice sur ce registre, aujourd'hui coté JJ 13. Voyez plus haut p. x.
40. - Item alius liber qui incipit sic : Anno Domini M° CCCmo XIIII°, die Sabbati post festum Nativitatis Domini,
tradidi ego Felisius.
Tel est l'incipit du manuscrit latin 10932 de la Bibliothèque nationale que j'ai identifié avec le registre XVII du Trésor
des Chartes en déficit depuis le dix-huitième siècle. Voyez p. lvj.
41. - Item alius liber a tergo cujus scribitur sic : Registrum continens rubricas seu intitulationes plurium litterarum ; et
in alia parte a tergo similiter continetur sic : Libellus memorialium litterarum de archivo regali.
Ces titres se lisent aux folios 1 et 24 v° du registre JJ 1 3.
42. - Item est alius modicus liber in quo sunt quedam copie litterarum qui sic incipit : Philippus Dei gracia Francorum
rex tali baillivo, etc.
Ce recueil devait être un formulaire analogue au manuscrit latin 4763 signalé par M. Ch.-V. Langlois. L'incipit n'est pas
le même, mais l'épithète de modicus conviendrait fort bien aux dimensions de ce volume qui pourrait bien avoir perdu
son feuillet initial.
43-52. - Secuntur registra Cancellarie ab anno MCC II° usque ad annum MCCCXIIII quo rex Philippus Pulcher
decessit ; et sunt decem libri tam parvi quam magni.
L' État sommaire... des Archives nationales compte seize registres de Philippe le Bel cotés JJ 35 à 49 ; six de ceux-ci
n'étaient donc pas considérés comme des registres de Chancellerie par le rédacteur du rouleau que je publie. Je crois
d'ailleurs qu'il est facile de reconnaître quels sont les six registres à éliminer.
Le registre JJ 36, par exemple, ne peut pas être mis au nombre des registres de Chancellerie ; il se compose en effet de
mandements et d'ordonnances concernant la guerre de Flandre. C'est ce qu'avait remarqué Gérard de Montaigu, qui
avait inscrit sur la couverture cette recommandation : "Non queratis in hoc libro aliquas cartas particulares quare est
de guerra "Flandrie et mandatis atque ordinacionibus pro ipsa factis."
Quant au registre JJ 37, qui ne se compose que de trente-deux feuillets, les dates des pièces extrêmes et l'identité du
format me portent à croire que c'est un fragment détaché du registre JJ 38 dans lequel il devait être placé entre les
folios 56 et 58.
Le registre JJ 41, qui comprend des documents des règnes de Philippe le Bel et de Louis X, n'était pas mis par le
rédacteur du rouleau au nombre des registres de Philippe le Bel, car il le mentionne expressément dans le paragraphe
suivant.
Enfin trois autres registres doivent être rangés parmi ces duplicata destinés à servir de formulaires dont M. Ch.-V.
Langlois a signalé l'existence : ce sont les registres JJ 35, XXXIX et 42 B. Voyez p. lxv.
Ces six registres étant exclus, les registres de Chancellerie du règne de Philippe le Bel, JJ 38, 40, 42 A, 43-49, se
trouvent bien réduits au nombre indiqué par le rédacteur du rouleau.
53. - Item unus liber de anno M CCC IX pro majori parte, in fine cujus sunt registrate quedam littere de tempore regis
Ludovici de anno M CCC XV.
L'identité de ce volume avec JJ 41 est certaine ; les folios 1 à 114 de JJ 41 sont occupés par des actes de Philippe le Bel
de la date indiquée, tandis que les folios 114 v° à 122 ne contiennent que des pièces de 1315 appartenant au règne de
Louis X.
54. - Item de anno M° CCC XIIII° et XV 10 est unus liber seu registrum.
Cette sommaire description permettrait déjà de reconnaître le registre JJ 52 ; mais une note inscrite durant la
première moitié du quatorzième siècle, sur l'ancienne couverture de celui-ci, dans l'angle supérieur gauche, change
cette présomption en certitude : "Visitatus, valde bonus. DUODECIMUS liber continens renovacions de privileges..."
Or, d'après le système adopté par le rédacteur du rouleau, le registre décrit dans le présent paragraphe est bien le
douzième des registres de Chancellerie.
77
Archives nationales (France)
55-59. - Item ab anno M° CCC° XVI° usque ad annum M CCC XXI um sunt quinque libri seu registra de tempore regis
Philippi Magni. IIII or redd.
Comme on ne compte pas, dans l' État sommaire, moins de neuf registres attribués à Philippe le Long, il est nécessaire
de procéder comme pour ceux de Philippe le Bel et de trouver quatre volumes qui ne soient pas des registres de
Chancellerie.
L'exclusion de deux d'entre eux ne présente aucune difficulté. Gérard de Montaigu avait déjà remarqué que le registre
LV ne contenait pas de pièces enregistrées : "... In isto libro non queratis aliquas cartas registratas nisi unam pro
comitissa Attrebatensi Mathilde et duas ordinaciones, quia totum residuum est de mandatis contra Confederatos et
contra Flamingos et de negociis Burgondie et Campanie..." Ainsi que l'indique cette note inscrite sur l'ancienne
couverture, le volume aujourd'hui coté JJ 55 est un recueil consacré aux rapports du roi avec ses sujets : nobles
confédérés, clergé, bonnes villes, etc.
Le JJ 57 est un recueil des ordonnances concernant l'Hôtel du roi mentionné plus haut à l'article 36.
C'est encore Gérard de Montaigu qui attire notre attention sur un autre registre à exclure : "In isto libro, écrivait-il sur
l'ancienne couverture de JJ 54A, nichil queratis quia non est registrum ad longum, immo quoddam registrum
abbreviatum de aliquibus donis ad vitam et aliis mandatis parvi valoris et videtur magis esse jornale..." Les pièces sont
bien de la nature de celles qu'on transcrivait dans les registres, elles sont même accompagnées des formules qui
suivent ordinairement les transcriptions : Per talem, talis ; mais presque toutes ne sont qu'analysées. C'est donc là,
pour employer l'expression de Gérard de Montaigu, un journal de pièces expédiées et non pas un recueil de documents
enregistrés.
C'est un journal du même genre qui forme la première partie du JJ 58 (fol. 1 à 27). Son aspect et la date des actes qui y
sont analysés (1317-1319) autorisent à y voir la suite de JJ 54 A. Quant à la seconde partie du volume (fol. 32 à 67) 309.
Les feuillets 28 à 31 ont été coupés à une époque qui, d'après l'apparence du numérotage, ne doit pas être antérieure
au dix-neuvième siècle. , quoique toute différente, elle n'a pas plus le caractère d'un de ces registres où les actes
gracieux étaient copiés à la demande des parties. C'est un recueil de correspondances gouvernementales relatives aux
affaires de Flandre, d'Artois, de Champagne, etc.
Les cinq registres mentionnés par le rédacteur du rouleau doivent donc être les registres JJ 53, 54 B, 56, 59 et 60.
Je ne suis pas parvenu à m'expliquer clairement le sens de la note : IIII/or redd. qui suit, dans le rouleau, la mention
des cinq registres de Philippe le Long. La coïncidence des chiffres ferait croire qu'il y a là une allusion aux quatre
registres à exclure ; mais à qui ces registres avaient-ils été rendus ? Et pourquoi ne trouve-t-on pas une mention
analogue accolée au paragraphe 43-52, où six registres étaient à éliminer ?
60-62. - Item ab anno M CCC XXI usque ad annum M CCC XXV tum sunt tres libri seu registra.
Quatre registres, et non pas trois, sont attribués aujourd'hui à Charles le Bel. Ils portent les cotes JJ 61 à 64. Ce dernier
s'étendant jusqu'à 1328, les trois premiers répondent seuls aux indications chronologiques données par le rédacteur du
rouleau.
63. - Item de tempore regis Philippi de Valesio moderni est unus liber seu registrum de annis XX° VII° et XXVIII° cum
uno caterno.
C'est le registre aujourd'hui coté JJ 65 A.
64. — Item aliud registrum in uno libro de annis XXIX° et sequenlibus usque ad XXXIIII dc tempore domini Guillelmi
de Sancta Maura, cancellarii quondam.
Ce signalement correspond exactement à celui du registre JJ 66.
65-66. — Item de tempore domini Guidonis Baudeli, episcopi Lingonensis et cancellarii quondam, duo libri ab anno
XXXIIII predicto usque ad annum XXXVII.
Ce sont les registres JJ 69 et 70.
67. — Item unus liber incipiens de tempore dieti domini Guidonis et fin[i]ens in tempore domini Guillelmi Flote anno
XL.
On reconnaît ici le registre JJ 71.
68-71. — Item de tempore domini Guillelmi Flote ab anno XL usque ad annum XLVIII, mi libri.
Cinq registres, JJ 72 à 76, correspondent à cette période ; tous présentent les caractères propres aux registres de
78
Archives nationales (France)
Chancellerie. L'un d'eux, il est vrai, le JJ 73, a ceci d'exceptionnel qu'il est écrit sur papier et qu'on y voit les traces dc
plusieurs paginations différentes ; mais le contenu n'a rien que de normal. J'inclinerais plutôt à rejeter le registre JJ 75
qui se compose d'actes des années 1342, 1343, 1344, 1345 et 1346 assez singulièrement mélangés, années qui toutes
sont représentées dans d'autres volumes ; de plus, j'y ai remarqué des lacunes, notamment entre les feuillets 1 et 2, 16
et 17. Peut-être serait-il composé de cahiers distraits d'autres registres ?
On reconnaît facilement, clans la liste précédente, la trace d'un essai de groupement ayant surtout pour but de séparer
les registres de Chancellerie proprement dits (n os 43-71) des registres divers énumérés les premiers. Et cependant, si
les deux groupes ont été maintenus jusqu'à nos jours, la séparation que l'on place ordinairement à l'avènement de
Philippe le Bel n'a pas toujours été indiquée dans les divers inventaires du Trésor des Chartes. A ne citer que les plus
récents, chacun de ces groupes était encore, désigné, dans l' Inventaire méthodique des Archives nationales paru en
1871, par un intitulé spécial qui a disparu dans l' État sommaire publié en 1891. Cinq cents ans plus tôt, Gérard de
Montaigu avait pris un parti analogue. La cause en est sans doute à ce que, à côté des volumes consacrés à
l'enregistrement des actes gracieux, les clercs du roi rédigeaient encore d'autres recueils : doubles destinés à servir de
formulaires, collections de mandements relatifs à telle ou telle campagne, etc., recueils dont quelques-uns nous sont
parvenus, et que le départ de ces registres et de ceux que l'on appelle spécialement registres de Chancellerie était
parfois difficile à faire. Cette difficulté n'existera plus pour les registres antérieurs à 1318, l'auteur de la liste qu'on vient
dc lire éliminant résolument du second groupe tout ce qui n'est pas registre de Chancellerie. Il se borne, il est vrai, à
donner, pour chaque règne, le nombre des volumes ; mais cette indication est suffisante pour qu'avec un peu
d'attention, nous parvenions à distinguer les registres à exclure. C'est ainsi que nous avons pu éliminer six des
registres de Philippe le Bel, de manière à les réduire au nombre donné par la liste.
La discordance entre le nombre des volumes indiqués sur le rouleau et celui des volumes portés aujourd'hui sur l' État
sommaire vient confirmer une remarque que j'ai déjà faite à propos des plus anciens inventaires du Trésor des
Chartes, à savoir que l'on y mentionnait non la totalité des documents existants, mais seulement ceux dont l'utilité
rendait la conservation indispensable. On ne détruisait pas les autres, puisque Gérard de Montaigu constatait plus
tard, dans une note marginale, que les registres étaient en nombre supérieur à celui qui était inscrit sur le rouleau 310.
Voyez p. xciij, note 1, la note inscrite par lui en tête du rouleau. , et puisque plusieurs sont parvenus jusqu'à nous ; mais
on les conservait avec moins de soin. Montaigu lui-même qui, dans quelques rédactions de son inventaire, avait créé,
pour les Registres inutiles, une catégorie distincte, finit, dans la dernière, par les passer purement et simplement sous
silence 311. Notices et extraits... t. XXXVI, p. 581. .
Preuve de l'existence d'un inventaire antérieur disparu. — Enfin, bien que le rouleau dont on vient de lire le texte soit
le plus ancien inventaire des registres du Trésor, il a du en exister un plus ancien encore. Il y a dans le même carton J
1167, sous le n° 6, un autre rouleau qui présente avec le premier de telles analogies d'apparence et d'écriture qu'on doit
le croire du même auteur et de la même date. On y trouve une liste des déficits du Trésor aussi bien dans la série des
registres que dans celle des chartes. Ces déficits n'ayant pu être constatés qu'à l'aide d'une liste antérieure, l'extrait que
l'on va lire, comparé au rouleau J 1167 n° 3, permettra de se faire une idée de ce qu'avait été la série officielle des
registres dans la première moitié du quatorzième siècle.
SEQUUNTUR DEFFECTUS
1. — Item erant in dicta capella XII cim libri magni cum nota et sine nota, de quibus IX fuerunt traditi fratribus ecclesie
Regalis Loci prope Compendium per mandatum regis ; alii vero tres remanserunt in Thesauro.
Voir le paragraphe 22 de l'état précédent.
2. — Item alius liber a tergo cujus scribitur sic : Registrum, continens rubricas plurium aliorum registrorum.
J'ai dit ailleurs 312. Voyez plus haut p. lvj. que ce registre perdu pourrait bien être celui que Pierre d'Étampes appelle
Liber registrorum, registre que Félix Coulon aurait copié dans le JJ 1 2, et qui aurait servi de prototype aux huit
premières parties du grand travail de Pierre.
3. — Item alius liber in primo folio incipit sic : Regnante domino nostro Jhesu Christo, tempore illustris regis Francie
Ludovici ; et finit sic : Littere abbacie de Poiesyo quod sint quitte et absolute.
L'incipit que l'on donne ici est celui d'un registre royal dont nous devons grandement regretter la perte. Rédigé en
1264 pour faire suite au registre d'Etienne de Gallardon, il contenait trente chapitres dont j'ai fait connaître les
79
Archives nationales (France)
80
Archives nationales (France)
yeux les restes de la correspondance d'Adam Boucher que nous possédons encore, où on le voit intitulé Garde des
chartes et registres du Roi, ou Garde des chartes et privilèges du Roi. Quelque peu nombreux qu'ils soient, on trouve
dans plusieurs de ces fragments comme un écho des malheurs du temps.
L'un d'eux se rapporte à un épisode qui parait bien se rattacher à cette pointe audacieuse qu'Edouard III poussa jusque
dans l'Ile-de-France au mois d'août 1346, avant la bataille de Crécy, en dévastant toute la rive gauche de la Seine
depuis la Normandie jusqu'à Saint-Cloud. Un chevalier qui était en même temps un conseiller du roi, Yon, seigneur de
Garencières, avait perdu ses archives brûlées par les Anglais qui avaient incendié son château de Maule sur la Mauldre,
où il les avait déposées. Philippe VI à qui il s'était adressé pour obtenir les moyens de réparer cette perte avait, dès le 5
octobre 1348, commandé à son Chancelier de lui faire donner de nouvelles expéditions de toutes les lettres le
concernant qui se trouveraient dans les registres royaux, aussi bien dans ceux de la Chancellerie que dans ceux de la
Chambre des Comptes. Mais les volontés du roi étaient apparemment demeurées sans effet, car cinq ans plus tard, le
25 mai 1353, Adam Boucher recevait de Jean I er l'ordre d'y donner suite 319. La pièce conservée aux Archives
nationales (J 476, n° 5 9) nous a paru assez curieuse pour mériter d'être reproduite intégralement. Johannes Dei gracia
Francorum rex dilecto et fideli magistro Ade le Bouchier, clerico et notario nostro custodique registrorum Thesauri
nostri Parisiensis, salutem et dilectionem. Noveritis nos vidisse quasdam patentes litteras inclite et felicis
recordacionis carissimi domini et genitoris nostri formant que sequitur continentes : "Philippes, par la grace de Dieu
roy de France, a nostre amé et féal chancelier salut et dilection. Nostre amé et féal chevalier et conseillier Yon, seigneur
de Garencieres, nous a signifié que, comme il eust en son chastel de Maule sur Maudre, ses chartres et autres lettres de
ses heritages et de pluseurs autres choses, entre lesquelles il y avoit pluseurs lettres et chartres seellees de nostre seel
et de noz devanciers roys de France, tant en cire vert et laz de soie comme autres, lesquelles sont enregistrées en noz
registres de nostre Chambre des Comptes et en nostre Chancellerie ; et furent arses et perdues quant ledit chastel et la
ville de Maule furent pris et destruiz par nos anemis, dont ledit chevalier et ses hoirs pourraient avoir grant domage ou
temps avenir ; si nous a supplié que nous, de nostre grace, li vousissions faire traire toutes les lettres et chartres qui
pevent touchier lui, ses droiz et heritages à conservation de son droit et lui faire baillier et rendre souz nos seaulzvert
comme autrement, selon ce que le cas , tant en cire le requerra en tele manière et fourme qu'il ii vaillent autant comme
pourroient valoir lesdiz originaux perduz comme dit est. Pour quoy, nous enclinans a sa dicte supplicacion, vous
mandons que toutes les chartres et lettres que vous trouverez en noz diz registres touchanz ledit chevalier, ses droiz et
heritages, desquelles il ou ceulz dont il a cause ont eu lettres, vous faciez extraire de nos registres dessus diz par
manière d'original et faire signer par aucuns de nos notaires en recitant la fourme et manière comment et par quiex
elles ont esté passées et signées autrefoiz, ainsi comme en tiex choses se doit et est acoustumé de faire. Et voulons que
les dictes chartres et lettres estraites de noz diz registres en la manière que dit est, vaillent autant et tele foy y soit
adjoustée comme feust aus premiers originaux. Et ce avons nous octroie et octroions par ces présentes a nostre dit
chevalier de nostre auctorité royal et grace especial. Donné a Saint Christofle en Halate, le V e jour d'octembre, l'an de
grace mil ecc quarante huit, souz nostre giant seel." . Nos autem volentes dictas litteras suum habere effectum, vobis
mandamus firmiter injungentes quatinus omnia in eisdem litteris contenta juxta earum formant et tenorem
compleatis. Datum Parisius die XXV maii, anno Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo tercio. Per regem ad
relacionem consilii in quo vos eratis Franc... Collacio facta cum original !. ( Scellé en cire blanche sur simple queue.) .
Mais les malheurs de la guerre n'étaient pas les seuls dont on eût à souffrir en ce temps. Adam Boucher eut encore à
remédier à une perte de documents causée, non plus par les violences belliqueuses, mais par le terrible fléau qui
dévasta l'Europe sous le nom de Peste noire. Les Castillans avaient obtenu de Philippe VI des lettres seellées en las de
soie et cire vert" les autorisant à trafiquer dans le port de Harfleur en paiant les redevances et coustumes anciennes
sans paier pour ce aucune nouvele imposicion et en la grant mortalité qui a esté, ceux qui gardoient lesdictes lettres
sont trespassé de ce siècle ; pourquoy lesdiz marchans ne scevent ou elles sont et ne les saroient ou trouver a present,
se n'est par noz registres." Aussi, par un mandement du 13 juillet 1350, le roi ordonnat-il à son garde du Trésor des
Chartes de délivrer aux intéressés une expédition sous son seing qu'ils feraient sceller en Chancellerie. Il est à noter
que cette fois l'ordre est adressé directement à Boucher sans passer par le Chancelier 320. Arch. nat., J 476, n° 5 5 .
Une autre pièce jointe au petit dossier de la correspondance d'Adam Boucher offre un nouvel exemple de ces saisies de
documents qui se faisaient après le décès des personnages qui avaient pu en détenir. Quatre bulles concernant les
81
Archives nationales (France)
concessions de bénéfices en France trouvées parmi les papiers de feu Guillaume Marpaud, clerc du roi, avaient été
remises par son exécuteur testamentaire Oudard Lévrier, maître des Comptes, pour être replacées au Trésor des
Chartes, et Adam Boucher en donna, le 23 août 1352, un reçu autographe 321. Une partie de la première ligne de ce
reçu conservé aux Archives nationales sous la cote J 476 n° 5 1, et la signature d'Adam Bouclier ont été reproduits en
fac-similé dans le Musée des Archives nationales, sous le n° 366. .
Rédaction augmentée de la " Generalis intitulatio ". — Bien que j'aie démontré plus haut comment l'ingénieuse
remarque de Teulet qui lui avait fait attribuer la Generalis intilulalio à l'époque d'Adam Boucher ne pouvait pas
s'appliquer à la première rédaction de cet inventaire, celle qui s'arrête à la cote D+ dans le rouleau J 1166 n° 9, elle
conserve toute sa valeur en ce qui concerne la seconde, la rédaction augmentée et continuée jusqu'à EX, que Teulet a
précisément publiée d'après le rouleau J 1166 n° 7.
Inventaire détaillé des layettes classées conformément à la " Generalis intitulatio". — Il n'y a pas de doute que la partie
de l'inventaire détaillé où l'on énumérait une à une les pièces indiquées en bloc dans la Generalis intitulatio, en ce qui
touche les articles EF à EP, n'appartienne à la même époque 322. Voyez les extraits donnés par TEULET (p. xxxv-
xxxvi, pièce justificative n° 7, d'après le registre J 1166 n° 10.) Un double de l'inventaire des mêmes articles se trouve
dans le registre coté aux Archives JJ 1 9, ancien supplément latin 1096 de la Bibl. nat. C'est par suite d'une erreur que
Bordier a dit qu'il contenait l'inventaire des layettes CF à CP. ( Archives de la France, p. 171.) — Voyez aussi la note de
Nicolas de Villemer, citée par TEULET, p. XI. .
Nicolas de Villemer. — Adam Boucher était encore en fonctions lorsque furent signés le funeste traité de Brétigny et les
conventions successives de Boulogne et de Calais qui en furent la confirmation ; les instruments rédigés à cette
occasion qui vinrent grossir au Trésor des Chartes le groupe des documents relatifs aux rapports avec l'Angleterre,
étaient en nombre assez considérable pour nécessiter la rédaction d'inventaires spéciaux, mais ces inventaires ne
furent dressés que par ses successeurs. Le premier de ceux-ci fut Nicolas de Villemer qui, nommé par le roi Jean le 28
juillet 1361, prêta serment devant la Chambre des Comptes le 2 août suivant 323. Je me demande par suite de quelle
singulière distraction Dessales a fait suivre ces deux dates, pourtant bien postérieures à Pâques, de la correction :
"1362, nouveau style." DESSALES, p. 413. . Attaché déjà à cette cour dont il était greffier ancien alternatif en 1359, il ne
dut faire aucune difficulté à prêter devant elle un serment que, d'après la mention inscrite dans les Mémoriaux, on
pourrait croire accoutumé, solitum in talibus juramenlum, mais dont on ne trouve pas d'exemple plus ancien. Aussi sa
situation fut-elle tout à fait dépendante de la Chambre des Comptes qui allait jusqu'à lui donner directement l'ordre de
délivrer expédition de documents copiés dans les registres du Trésor 324. Voir à ce sujet l'exemple cité par DESSALES,
p. 414-415. Le 14 juin 1462, les gens des Comptes lui mandent de faire délivrer aux habitants de la Rochelle la copie
d'une lettre de Charles le Bel transcrite dans les registres du Trésor. Ils avaient précédemment reçu du roi l'ordre de
rechercher ladite lettre dans leurs propres registres où, sans doute, ils ne l'avaient pas trouvée ; mais le roi ne les avait
en aucune façon chargé de donner, en leur nom, pareil ordre au garde de ses archives. .
Au bout de deux années à peine révolues, Nicolas de Villemer fut remplacé, comme garde du Trésor des Chartes, le 27
juillet 1363 ; mais il ne reprit pas ses fonctions de greffier de la Chambre des Comptes, il devint greffier du Parlement
325. Dessales semble croire qu'il reprit sa charge à la Chambre des Comptes ( loc. cit., p. 415), mais Gérard de
Montaigu dit formellement en 1371 : "... Magister Kieolaus de Villamaris, pridem hujus thesauri custos, nunc autem
prothonotarius regis, id est greferius seu habens stilum Parlamenti secretariusque regis..." Cité par TEULET, p. XI, n.
4. , ce qu'il était encore en 1376.
Versement des archives de Toulouse et de Champagne. — Durant le court passage de Nicolas de Villemer au Trésor des
Chartes se produisit un événement dont les conséquences, sans être aussi importantes qu'on aurait pu le croire pour le
dépôt qui lui était confié, ne sauraient être passées sous silence. Au mois de novembre 1361, le roi Jean héritait du
duché de Bourgogne par la mort de Philippe de Rouvre, et cela, non à titre de roi, mais en raison de sa parenté, jure
proximitatis, non ralione corone nostre. Quelques jours après, il réunissait à la couronne, non seulement ce duché,
mais aussi le comté de Champagne revenu à Philippe VI en 1335, celui de Toulouse que Philippe le Hardi avait reçu en
1271 avec l'héritage d'Alfonse de Poitiers, et même le duché de Normandie qui, lui, avait bien été rattaché à la couronne
depuis la condamnation de Jean sans Terre, mais qui, donné en apanage à Jean lui-même par son père, était alors
possédé par l'héritier du trône, Charles. Aussi cette réunion, décidée en principe, ne devant devenir effective que le
82
Archives nationales (France)
jour où Charles succéderait à son père ou dans le cas où il mourrait avant de recevoir le diadème 326. Ordonnances
des rois de France, tome IV, p. 212-213. , il semblait que la réunion de ces fiefs au domaine royal impliquât également
la réunion de leurs archives à celles du roi, de même que l'avènement de Philippe VI avait amené le versement au
Trésor des Chartes du chartrier de Valois. Mais l'inconséquence et la diversité paraissent avoir été de règle en ce
temps. Les archives de Normandie demeurèrent dans la capitale du duché où Philippe-Auguste les avait laissées.
Quant à celles de Bourgogne, ce duché ayant été, moins de deux ans après, détaché du domaine pour former l'apanage
de l'héroïque enfant de Poitiers, Philippe, il n'y avait plus de raison pour qu'elles quittassent Dijon. Par contre, c'est
évidemment à cette époque que furent transportés à Paris les documents provenant des archives de Toulouse et de
Champagne dont nous constatons aujourd'hui la présence au Trésor des Chartes. Le versement fut-il intégral ? Nous
l'ignorons ; car nous ne possédons aucun état contemporain.
Le " Rotulus ad corium rubeum". — Il n'est guère admissible pourtant que ces versements n'aient été constatés ni par
une prise en charge ni par un inventaire quelconque, car Nicolas de Villemer était assurément loin d'être un
fonctionnaire inactif. Outre les travaux de rangement qui sont le premier devoir de l'archiviste et dont une note de sa
main, inscrite en marge de l'inventaire détaillé des pièces concernant les relations de la couronne de France avec les
empereurs d'Allemagne, nous a conservé un témoignage 327. "Et ego N. de Villamaris plures alias litteras cum eisdem
reposui quia ipsarum locum ignorabam." Publié par TEULET, p. xxxvi, col. 1, d'après le rouleau des Archives
nationales, J 1166 n° 10. , il ne négligea pas les travaux d'inventaire. Il est très vraisemblable que c'est à lui que doit
être attribuée la dernière rédaction de la Generalis intitulatio contenue dans le Rotulus ad corium rubeum 328. Voyez
plus haut p. xcj. . On en trouvera les raisons au paragraphe suivant.
Inventaire des pièces relatives à la paix de 1330 avec L'Angleterre. — Dans son Repertorium in grosso rédigé une
dizaine d'années plus tard, Gérard de Montaigu reproduit un inventaire de pièces relatives à l'Angleterre qu'il dit être
l'œuvre de Nicolas de Villemer : "Quia forsan de litteris Anglie sepius erit agendum, idcirco repertorium earumdem
quod magister Nicolaus de Villamaris, pridem hujus Thesauri custos, nunc autem prothonotarius regis, id est greferius
seu habens stilum Parlamenti secretariusque regis, fecerat, duxi loco presenti,. una cum aliis litteris antiquis dictum
factum Anglie tangentibus in scrineo magno ferrato prope altare existentibus, inserendum. Sunt autem hec littere
immediate sequentes nove, de tractatu videlicet ultimo inter regem Johannem felicis memorie et regem Anglie facto ;
sequentes vero, de temporibus retrolapsis 329. Arch, nat., JJ 1°, fol. 4. ." Suit en six chapitres l'inventaire de 9G, pièces
toutes relatives à la dernière paix conclue en 1360 avec l'Angleterre ; quant à celui des documents de temporibus
retrolapsis, Gérard de Montaigu a négligé de le transcrire à la suite du précédent, mais un espace demeuré blanc
autorise à croire qu'il avait remis cette transcription à plus tard. En tout cas, on peut conclure de cette omission
comme de la formelle distinction établie par Gérard de Montaigu entre l'inventaire de Nicolas de. Villemer et les
litteris antiguis dictum factum Anglie tangentibus, que cet inventaire ne portait, conformément à ce qui se voit dans le
Repertorium in grosso, que sur les littere nove de tractatu videlicet ultimo.
Un premier état de l'inventaire de Nicolas de Villemer ne comprenant que les quatre premiers chapitres et 74 articles
seulement, se voit au dos de la deuxième peau du Rotulus ad corium rubeum. C'est le fait qu'il est écrit de la même
main que le corps du rouleau qui m'a fait attribuer à Nicolas de Villemer ce dernier remaniement de la Generalis
intitulatio.
N'ayant sans doute pas bien saisi la distinction établie par Gérard de Montaigu, Teulet avait conclu que Nicolas de
Villemer était l'auteur d'un inventaire beaucoup plus considérable portant sur tous les titres anciens et modernes
concernant l'Angleterre, inventaire qu'il croyait disparu, mais dont il avait trouvé l'indication dans un grand répertoire
connu maintenant aux Archives nationales sous le titre de Répertoire de 1420 330. TEULET, p. xn, col. 1, et note 1. .
J'ai pu reconnaître deux exemplaires de cet inventaire qu'on ne peut à aucun titre attribuer à Nicolas de Villemer ; il
contient en effet la mention d'actes de 1366, c'est-à-dire postérieurs de trois ans à l'année où Nicolas avait quitté le
Trésor des Chartes. Il doit appartenir à l'époque de Pierre Tuepain et j'en parlerai en même temps que des autres
travaux de cet archiviste.
Pierre Gonesse, trésorier des Chartes. — Pierre Tuepain ne fut d'ailleurs pas le successeur immédiat de Villemer :
celui-ci fut remplacé le 27 juillet 1363 par Pierre Gonnesse, d'Échilleuses au diocèse de Sens, notaire apostolique et
impérial qui prêta serment, le 2 août, devant la Chambre des Comptes. Il est à remarquer que la mention de ce
83
Archives nationales (France)
serment inscrite dans un Mémorial de la Chambre des Comptes est le plus ancien texte où l'on voie un garde des
archives de la couronne qualifié Trésorier des Chartes, custos seu thesaurarius privilegiorum et cartarum capelle regis
Parisius 331. Extrait du Mémorial D de la Chambre des Comptes cité par DESSALES, p. -416. Ce texte est le seul où
notre garde du Trésor des Chartes soit appelé Pierre de Gonnesse. Comme on voit par ailleurs qu'il était d'Échilleuses
au diocèse de Sens, il est probable que l'abbé Lebeuf s'est trompé lorsqu'il a essayé de le rattacher à la famille des
seigneurs de Gonnesse auprès de Paris. (LEBEUF, Histoire de là ville et du diocèse de Paris, t. V, p. 431.) . Au bout de
quatorze mois, il remettait au Chancelier les clefs du dépôt confié à ses soins et quittait ses fonctions pour une cause
qui n'est pas autrement indiquée, ob certam causam 332. Voyez la mention du serment de son successeur, Pierre
Tuepain, citée par DESSALES, p. 417. .
Dans ce court intervalle, et même dès la date du 18 mars 1364, il avait eu le temps d'achever un inventaire des bulles
pontificales que nous n'avons plus, mais qui avait du exiger un travail considérable ; car Gérard de Montaigu
recommandait de le consulter de préférence à celui de Félix Coulon qui contient cependant environ sept cents articles
333. "... Eidem non insistas quantum ad repertorium litterarum papalium,sed cuidam alii quod fecit Petrus Gonesse de
Achillosiis, Senonensis dyocesis, notarius regis et custos hujus Thesauri, quod complevit et consummavit XVIII die
mardi anno Domini M°CCC°LXIII°, et illud videas diligenter." Note inscrite dans la marge supérieure du folio 1 du
registre des Archives nationales JJ l 12. Sur le travail de Félix Coulon, voyez plus haut p. liv. .
Pierre Tuepain. — Ce fut un autre clerc du diocèse de Sens, Pierre Tuepain 334. Dupuy ayant désigné ce garde du
Trésor sous le nom de Turpain, cette forme avait été acceptée depuis lors. Mais elle provient d'une mauvaise lecture ;
tous les documents anciens donnent la graphie Tuepain, notamment un mémoire pour la garde des Chartes présenté
en 1390 par les greffiers de la Chambre des Comptes publié par M. VIDIER ( le Moyen âge, année 1908, p. 94 et 95) et
surtout une note contemporaine inscrite au dos d'un accord conclu en 1368 entre le roi et le chapitre de Saint-Quiriace
de Provins. "Reddatur sigillata P. Tuepain "pro rege ut eam ponat cum aliis in Thesauro." (Archives nationales, J 193,
n° 10.) , à ce qu'il semble greffier de la Chambre des Comptes 335. Voyez le mémoire cité dans la note précédente. ,
décoré comme Pierre Gonnesse du titre de notaire apostolique et impérial, qui reçut les clefs du Trésor des Chartes le
jour même où il prêta serment devant la Chambre des Comptes, le II septembre 1 304 336. Extrait du Mémorial D de
la Chambre des Comptes, cité par DESSALES, p. 417. . Il les garda jusque vers la fin de 1370, époque où. une maladie
presque incurable le mit hors d'état de remplir ses fonctions 337. "... Officium dicte custodie non poterat exequi nec
complere ob impedimentum sue infirmitatis quasi insanabilis..." (Procès-verbal du serment de Gérard de Montaigu
cité par DESSALES, p. 419, d'après le même Mémorial.) et l'emporta sans doute au bout de peu de temps 338. Dans le
registre JJ I 24, rédigé entre septembre 1372 et février 1374, Gérard de Montaigu le dit déjà defunctus. . On n'avait
jusqu'ici retrouvé aucun travail auquel le nom de Pierre Tuepain put être attaché, et l'on inclinait à s'en prendre aux
infirmités qui finirent par le réduire à une complète incapacité de travail 339. TEULET, p. xn, note 3. . Mais rien ne
démontre que cette incapacité remontât aussi loin, car je trouve qu'il avait entrepris un nouvel inventaire demeuré
inachevé et dont son successeur Gérard de Montaigu mit au cinquième rang des libri inutiles un exemplaire que nous
n'avons plus 340. Voyez plus loin, p. cxxxiij. . De plus, je me crois en mesure de lui attribuer un travail important : un
inventaire de toutes les pièces relatives aux rapports de la France et de l'Angleterre.
Inventaire général du coffre Anglia. — Par suite de leur nombre et de leur importance, ces pièces avaient été réunies
dans un grand coffre placé près de l'autel élevé à l'extrémité de la salle du Trésor. Ce coffre contenait lui-même une
dizaine d' "escrignets" ou petites layettes. Les sept premières furent marquées chacune d'une lettre allant de A à G ; les
trois dernières furent désignées, l'une, en raison de son apparence extérieure, par le nom de "Coffre eschequeté", les
deux autres par l'énoncé des matières qui y étaient contenues, "Paiemens faiz au roy d'Angleterre pour la délivrance du
roy Jehan que Diex absoille," et "Coffre de Navarre". L'inventaire du contenu du grand coffre Anglia, comprenant
encore 380 pièces allant de 1103 à I3GG, fut donné dans un petit registre aujourd'hui coté JJ l 17 aux Archives
nationales 341. Cédé en 1836 par le comte Joly de Fleury à la Bibliothèque du roi, ce volume y a porté successivement
les cotes Supplément latin 1102 et latin 9825, avant d'entrer aux Archives par l'échange de 1862. et ainsi intitulé : C'est
l'intitulation des lettres estans ou Trésor des privileges du roy de France faictes par les roys de France et d'Angleterre
et pluseurs autres illeuc nommez.
On y reconnaît facilement que le catalogue des documents renfermés dans le "Coffre eschequeté", n'est pas autre chose
84
Archives nationales (France)
que la traduction de l'inventaire latin des pièces du dernier traité dressé par Nicolas de Villemer et conservé par
Gérard de Montaigu 342. Il suffit pour cela de comparer l'article suivant de Nicolas de Villemer avec sa traduction :
"XXXI. Et alia per quam idem rex promittit quod solutis sibi C M scutis ad Natale ipse liberabit quatuor obsides quos
habuit pro dicta summa, etc." (JJ 1 6, fol. 5.) "XXXI. Lettre que le roy d'Angleterre promet que, sitost comme l'an lui
aura paié C mille [escus] a Noel, il délivrera quatre sieges (sic)." (JJ 1 17, fol. 7 v°.) .
Quelque temps après, une nouvelle rédaction de cet inventaire général du coffre Anglia fut donnée sous nue forme
matérielle un peu plus soignée et avec quelques petites différences : on y avait rajouté notamment, à la suite de la
layette G, une petite layette cotée H contenant dix articles relatifs aux traités et aux négociations entre la France et
l'Angleterre jusqu'à la paix de 1361 ; de plus le "Coffre eschequeté" avait reçu, comme les précédents, ime cote
alphabétique J ; enfin plusieurs paragraphes comprenaient une ou deux pièces de plus que la rédaction précédente.
Cette seconde rédaction est aujourd'hui cotée J.T l 18 343. Ce volume, qui a passé par les mêmes vicissitudes que le
précédent, avait porté à la Bibliothèque les numéros 1107 du Supplément latin et 9826 du fonds latin. .
Cette seconde rédaction portant au dernier feuillet cette note rajoutée par Gérard de Montaigu, "Istud repertorium est
de novo totum mutatum et ordinatum ad plenum", il en résulte que l'inventaire général du coffre Anglia, postérieur à
l'année 1366, puisqu'il contient la mention de pièces de cette année, et antérieur à Gérard de Montaigu, ne peut
appartenir qu'à l'époque où Pierre Tuepain avait la garde des archives royales.
Inventaire détaillé des layettes AZ-B1 et B9-CF. — L'écriture très particulière de la première rédaction de l'inventaire
du coffre Anglia (JJ l 17) est également celle de deux petits registres que cette similitude m'amène à rattacher à la
même époque. Ce sont deux fragments d'un inventaire détaillé comprenant les pièces des layettes AZ-Bt et B9-CV de la
Generalis intitulatio 344. Ces volumes, cotés JJ 1 11 et JJ 1 10 aux Archives nationales, provenaient, comme les
précédents, du comte Joly de Fleury, et avaient porté respectivement, à la Bibliothèque, les cotes Supplément latin
1106, puis latin 9827, et Supplément latin 1098 et latin 9828. .J'ai déjà signalé un inventaire des layettes EF à EP
rédigé à une époque un peu antérieure et écrit d'une autre main 345. Voyez plus haut, p. XCJ et XCIJ. .
Numérotage des registres du Trésor. — Les différents archivistes qui ont eu la garde du Trésor entre Jean de Cœuvres
et Gérard de Montaigu se sont succédé en vingt années à peine. Aussi ai-je cru devoir grouper dans un même chapitre
l'histoire de leur passage aux Archives. J'ignore auquel d'entre eux doit être attribué un travail qui se place, en tout cas,
dans cet intervalle. Lorsqu'en 1371, Gérard de Montaigu fera un récolement des registres du Trésor, on voit que ceux-
ci, ou du moins quarante-quatre d'entre eux, portaient des numéros d'ordre. Comme ils n'en portaient pas dans
l'inventaire de Jean de Cœuvres, cette numérotation doit être l'œuvre d'un de ses successeurs ; mais il est à remarquer
que, à quelques exceptions près, toutes imputables au désordre ou à la négligence, ces numéros correspondent à
l'ordre dans lequel les registres avaient été rangés par ce garde du Trésor.
Un archiviste imaginaire : Roger. — Si l'on s'en rapportait à Henri Bordier, il faudrait intercaler, entre Pierre Tuepain
et Gérard de Montaigu, un garde du Trésor appelé Roger 346. H. BORDIER, les Archives de la France, p. 130, note 1 et
p. 146. . Je démontrerai plus loin que ce personnage ne doit son existence qu'à une mauvaise lecture.
CHAPITRE VII
L' ORGANISATEUR DU TRÉSOR DES CHARTES : GÉRARD DE MONTAIGU
Charles V et le Trésor des Chartes. — Charles V, l'un des restaurateurs et des créateurs de la France, avait compris
l'intérêt vital qui s'attache à la conservation des reliques du passé. C'est sous l'empire de cette idée qu'il sut mener à
bien trois grandes entreprises, commencées, il est vrai, avant lui, mais qui, sans lui, auraient peut-être risqué de n'être
jamais achevées : la formation d'une bibliothèque royale, la rédaction d'un corps d'histoire nationale, l'organisation
des archives de la couronne.
La formation d'une bibliothèque avait assurément une grande importance, non seulement au point de vue de la culture
intellectuelle, mais aussi au point de vue de la direction morale. Siméon Luce a jadis montré la singulière influence que
la lecture d'Aristote, par exemple, avait exercée sur les idées économiques ou même politiques du fils du roi Jean.
L'année même où ce prince faisait faire par Nicole Oresme une traduction de la Politique qu'il déclarait lui être "très
nécessaire et pour cause", ne le vit-on pas mettre en pratique, et de la façon la plus imprévue, l'une des théories chères
à Aristote, celle de l'élection appliquée au recrutement de toutes les fonctions publiques, en faisant désigner par un
scrutin le titulaire d'une des grandes charges de la couronne, le Chancelier de France 347. Siméon LUCE, Le principe
85
Archives nationales (France)
électif, les traductions d'Aristote et les parvenus au quatorzième siècle, dans la première série de ses études sur la
France pendant ta guerre de Cent ans, p. 179. ? Quant à la rédaction d'un corps d'histoire nationale, elle avait une
utilité pratique tellement évidente que ce corps existait déjà officiellement depuis près d'un siècle, et réellement depuis
bien plus longtemps encore. Toutefois, c'est surtout depuis la rédaction exécutée sous Charles V que les Chroniques de
France firent suffisamment autorité sur les points de fait pour qu'un écrivain du commencement du quinzième siècle
pût dire : "On ajoute foi aux Chroniques de France, pour savoir la vérité des choses anciennes dont mémoire d'homme
ne peut avoir connaissance ; et on les produit et on les allègue en jugement et ailleurs où il convient, comme écritures
approuvées 348. Mémoire cité dans une étude sur La vraie Chronique du Religieux de Saint-Denis, que j'ai publiée
dans la Bibliothèque de l'École des Charles, année 1890, p. 108. . Mais, à ce point de vue, l'utilité d'archives bien
conservées et bien classées était plus grande encore, et, il faut le dire, c'était là qu'il y avait le plus à faire. Au moment
où les infirmités de Pierre Tuepain le contraignirent à prendre sa retraite, le Trésor des Chartes était dans un effrayant
désarroi. Lorsque Charles V voulut se rendre compte par ses yeux de l'état de ses archives, il se trouva en présence
"d'un océan de lettres et de registres confondus comme dans un tourbillon, entassés, sans aucune division rationnelle,
en paquets ou en monceaux, et dans un tel désordre que, si l'on avait besoin d'une lettre ou d'une charte, il était tout à
fait impossible ou du moins à peine possible de la découvrir, au milieu des chartes et des registres, sans un travail
aussi pénible que prolongé 349. Préface de Gérard de Montaigu, publiée par TEULET, p. XXXVII, col. 2 ." Faut-il se
prendre d'un pareil état de choses aux derniers archivistes ? Celui qui recueillit la succession de Pierre Tuepain affirme
que non. "Que l'on se garde, dit-il, d'attribuer la confusion et le désordre du Trésor des Chartes à la négligence, à la
sottise ou à l'ignorance de ceux qui ont eu la garde avant moi ; car leur supériorité, leur prudence, leur diligence, leur
fidélité, leur vigilance, leur discernement, la profondeur de leur science, leur aptitude, leur expérience, du moins celles
de ceux que j'ai vus et connus, furent telles que je ne suis pas digne d'être appelé " leur clerc. Ils auraient eu, sans
aucune comparaison, l'intelligence et les facultés nécessaires pour exécuter, en leur temps, un pareil rangement avec
plus de méthode, de sagacité et de perfection ; mais, après l'avoir entrepris, les uns furent prévenus par la mort, les
autres se trouvèrent entravés par la vieillesse ou par une santé précaire ; les autres entrèrent en religion ; d'autres
tombèrent malades ; d'autres furent appelés à des fonctions plus honorables ou plus avantageuses. Plusieurs, rebutés
de ne pas recevoir de gages ou désespérant d'obtenir une rémunération proportionnée, perdant tout cœur à leur
ouvrage, — car on se dégoûte du travail insuffisamment rétribué, — l'ont abandonné sans l'achever. J'en ai vu la preuve
en nombre de rouleaux et de cahiers qui se sont successivement annulés l'un l'autre par suite du changement de
méthode 350. Ibidem. ."
En écrivant ces lignes, Gérard de Montaigu signalait les deux causes principales de la négligence où était tombé le
Trésor des Chartes. La conservation des archives royales confiées à des notaires du roi et, au moins depuis Adam
Boucher, à des notaires qui étaient en même temps greffiers de la Chambre des Comptes, ne comportait pas
d'appointements spéciaux 351. Le fait ressort moins des expressions un peu douteuses de Gérard, defectu solutionis
stipendiorum, que j'ai traduites librement par "rebutés de ne pas recevoir de gages", que de la préface de la troisième
rédaction, qui sera citée tout à l'heure, et surtout du témoignage non équivoque d'un mémoire touchant la garde des
Chartes, publié par M. VIDIER, "Mémoire que de toute ancienneté le greffier de la Chambre des Comptes a eu la garde
des " chartes du Trésor du roy, sans avoir aucuns gages pour cause de la dite garde... " Le Moyen-âge, année 1908, p.
93. . Aussi bien qu'ils aient donné, dans les essais dont parle Gérard, des preuves de bonne volonté non équivoque, on
comprend qu'ils se soient consacrés de préférence à l'expédition ou à l'enregistrement des actes modernes qui
produisaient de fructueux droits de chancellerie auxquels ils avaient part. "D'autres, dit ailleurs Gérard de Montaigu,
par suite du manque de gages, de paiement et de salaire suffisant... obligés, pour que leur travail ne leur devînt pas une
cause de perte, de chercher dans d'autres occupations leurs moyens de subsistance, se sont bornés à leur devoir de
conservateurs, sans achever la mise en ordre du dépôt à eux confiés 352. Préface de la troisième rédaction du manuel
de Gérard de Montaigu. Voyez plus loin, p. CXXX. ." En outre, le manque d'esprit de suite qui fut la plaie de presque
toutes nos anciennes institutions, plaie qu'aucun régime n'est, depuis lors, parvenu à guérir entièrement, se faisait
sentir au Trésor des Chartes comme ailleurs. Charles V comprit le mal et vit en même temps le moyen d'y porter
remède : il prit le parti de donner des appointements au garde des Chartes 353. "Stipendia magna et utilia contulit."
Ibidem, p. CXXXJ. et choisit pour ces fonctions l'homme clairvoyant qui avait si bien déterminé l'origine du désordre.
86
Archives nationales (France)
87
Archives nationales (France)
Une quinzaine d'années plus tard, Gérardin, devenu maître Gérard de Montaigu, figure parmi les notaires du roi 360.
Voir une très intéressante liste des notaires du roi inscrite au verso du feuillet de garde du registre JJ 81, lequel
contient des actes de 1351-1353. . Marié à Biotte Cassinel, fille d'un sergent du roi, sœur d'un autre notaire, Ferri
Cassinel 361. Ferri Cassinel figure sur la liste citée dans la note précédente. M. Merlet a dû se tromper en plaçant le
mariage de Gérard de Montaigu avant l'année 1336 qu'il dit être celle de la fondation, par les deux époux, de la
chapelle de Saint-Michel à Sainte-Croix de la Bretonnerie (Article cité, p. 252). On vient de voir en effet que Gérard
n'avait pas encore vingt ans en 1339 et n'était alors qu'un écolier ; si, à la rigueur, il eût pu être marié avant dix-sept
ans, il n'aurait pas, à cet âge, été en état de faire une fondation. , qui devint plus tard archevêque de Reims, issu d'une
de ces familles de Lombards qui tenaient une si grande place dans le monde à cette époque, il s'était assez distingué
pour recevoir du roi Jean des lettres d'anoblissement en 1363 362. "... attentis gratis et laudabilibus serviciis que
dilectus et fidelis clericus notarius noster, magister Gerardus de Monteacuto, nobis retrolapsis temporibus impendit,
prout fideli testimonio comperimus, et que continue impendere non desistit et speramus imposterum impensurum,
necnon multiplicibus et laudabilibus virtutibus et bonorum operum meritis quibus ipsum dominus insignivit ..."
Archives nationales, JJ 95, fol. 70 v°, n° 173. . A peu près vers la même époque, le 6 juillet 1364, cinq semaines avant
que Pierre Tuepain prit possession de ses fonctions, il avait affaire à un titre quelconque au Trésor des Chartes 363.
"Die VI mensis julii CCCLXIII dominus Egidius de Soocuria, miles, apportavit ad Cameram duo litteras regias
quondam Philippi Pulchri datas anno CCLXXXIIII, mense novembris ... Que littere sunt in Thesauro litterarum regis
cum quittancia regis Boemie de dicto redditu etc. penes me. ( Signé) De Montagu." Extrait du Mémorial D de la
Chambre des Comptes, folio 69. Archives nationales, P 2294, fol. 539. Gérard de Montaigu aurait-il, ainsi que paraît le
croire Dessales, été chargé de faire un intérim entre Pierre Gonesse et Pierre Tuepain ? , et une tradition recueillie par
Robert Gaguin voulait qu'en cette même année 1364, il eût présenté à Charles V un exemplaire des Enseignements de
saint Louis qu'il avait retrouvé parmi les documents du Trésor 364. DESSALES, p. 419, note 2. . Il était donc
familiarisé avec les archives royales lorsqu'il eut à en prendre la direction.
Première rédaction du Manuel de Gérard de Montaigu. - Le 31 décembre 1370, Gérard de Montaigu prêta serment
devant la Chambre des Comptes et reçut les clefs du Trésor des Chartes qui lui furent remises par le greffier Jean
d'Achères. Après avoir, dès le lendemain, pris en charge les articles de toute sorte que contenait ce dépôt 365. Cette
prise en charge est expressément mentionnée dans la première rédaction de la préface mise par Gérard de Montaigu
en tête de son inventaire : "... Omnium et singulorum per me in presenti Thesauro repertorum tempore custodie michi
tradite de eodem prima die januarii, anno Domini millesimo CCC mo septuagesimo." Archives nationales, JJ 1 21, fol. 3,
et plus loin, p. CXXX. , il donna une première preuve de cet esprit pratique qu'il ne cessa de manifester depuis lors.
Plutôt que d'entreprendre aussitôt un nouveau classement ou bien un inventaire général pendant la confection duquel
l'accès à ce qu'il appelle "un océan" de documents aurait toujours été aussi malaisé, il s'attacha d'abord à tirer parti de
l'inventaire en usage sous ses derniers prédécesseurs, de celui qu'il désigne par le titre de Rotulus ad corium rubeum
que nous avons restitué d'après lui, inventaire dans lequel, on se le rappelle, l'ordre de rangement des layettes était
établi par des lettres ou des groupes de lettres marqués sur chacune d'elles. Après avoir fait un récolement des 145
layettes dont les intitulés étaient inscrits sur le rouleau, récolement constaté par un pointage dont les traces se voient
encore dans la marge gauche, le nouveau garde du Trésor releva les matières mentionnées dans ces intitulés pour en
former une table alphabétique avec renvois aux layettes désignées chacune par la lettre ou le groupe de lettres qui lui
servait de cote. La reproduction des premières lignes de ce répertoire, composé de 10 feuillets, conservé aujourd'hui
aux Archives nationales sous la cote JJ 1 21 366. Acquis du comte Joly de Fleury, en 1836, ce précieux petit volume
porta jadis à la Bibliothèque nationale les cotes Supplément latin 1105 et latin 9830, avant de revenir aux Archives par
l'échange de 1862. , en fera comprendre la disposition.
EXTRACTUS DE ROTULO AD CORIUM RUBEUM ET ORDINATI SUNT PER ORDINEM ALPHABETICUM.
A
Littere tangentes dominos vel res inchoantes per A in scrineis descriptis existentes, extracte de Rotulo Rubeo :
Ecclesiam ANICIENSEM in G.
Episcopum APAMIARUM, AO et in CL.
Comitissam ATREBATENSEM, AQ.
88
Archives nationales (France)
89
Archives nationales (France)
90
Archives nationales (France)
91
Archives nationales (France)
92
Archives nationales (France)
JJ 270.
XLV us, magna papirus cooperta de corio tannato et optime religatus ( sic), continet debita et credita comitis Augi et
Guinensis, conestabularii Francie, et credo quod fuit ille qui fuit interfectus in hastiludiis factis quando dominus dux
Aurelianensis, filius regis Philippi de Valesio, fuit factus miles in palatio regali Parisiensi.
JJ 269.
XLVI us coopertus de corio olim rubeo, continet cartas de tempore avi beati Ludovici et plures alias.
XLVII us sine asseribus, coopertus de pergameno albo et nigro, est registrum de pluribus materiis.
XLVIII us. Quaternus iste continet cartas de diversis materiis.
XLIX us coopertus de pergameno rufo, continet plures litteras et instrumenta diversorum et extrancorum dominorum.
L us cum asseribus, discoopertus, continet plures franchisias, libertates et communias plurium personarum et villarum.
Arrivé ici, Gérard de Montaigu inscrit cette note en marge : Hic incipit bonus ordo et consequens et bene continuatus,
et il commence une seconde série de 62 volumes, recueils de documents ou registres de Chancellerie, disposés par
ordre chronologique sous les n os LI à CXII.
Son idéal eut été de ranger tous les registres par ordre chronologique : mais il ne put le réaliser que pour cette seconde
série. C'est ce qu'il dit dans la mise au net de son premier classement : "... Quos ordinavi ipsos quotando juxta ordinem
datarum suarum..., et hoc a tempore beati Ludovici prout suo loco videbitis 373. JJ 1°, fol. 19. ." Le premier registre de
la seconde série remonte, en effet, au temps de saint Louis 374. "LI us, registrum de tempore beati Ludovici de anno
MCCLXII usque ad MCCLXIII." JJ 1 21, fol. 8 v°. ; le dernier contient des actes de 1364 à 1366. S'appuyant sans doute
sur cette date, M. Henri Bordier rapportait à 1366 ou 1367 celle du premier travail de Gérard de Montaigu, époque où
celui-ci n'avait pas encore reçu la garde du Trésor, alors confiée, d'après M. Bordier, à un certain Roger 375. Henri
BORDIER, les Archives de la France, p. 146 et 130, note 1. . Il y a là une double erreur provenant d'une lecture inexacte
du titre de l'état des registres. On a pu voir tout à l'heure que ce titre ne porte pas, ainsi qu'on l'a imprimé dans les
Archives de la France, "Inventarium librorum repertorum in Thesauro regis per me Gerardum de Monte Acuto,
Rogero custode Thesauri predicti", mais bien "per me Gerardum de Monte Acuto... regis custodem Thesauri predicti".
Les deux ou trois mots effacés dont M. Bordier n'a pas tenu compte, et que j'ai remplacés par des points, devaient être
de mandato prefati ou secretarium prefati, ou quelque chose d'approchant. Ce Roger, purement imaginaire, n'a donc
aucun droit à figurer parmi les gardes du Trésor ; et on s'explique d'autant moins que l'auteur des Archives de la
France ait admis son existence que, dans un passage cité par lui-même, Gérard de Montaigu appelle Pierre Tuepain
"son prédécesseur immédiat 376. "V. Inventarium literarum hujus Thesauri inchoatum per defunctum magistrum
Petrum Tuepain, clericum notarium regis et immediatum predecessorem meum, hujus Thesauri custodem..." Henri
BORDIER, les Archives de la France, p. 165. ."
Quant à la date, elle est facile à déterminer. La mise au net du premier travail, mise au net dont il sera question tout à
l'heure, et qui s'arrêtait primitivement, elle aussi, au registre de 1366, est du mois de mars 1371. Montaigu ayant, ainsi
que nous l'avons dit, prêté serment le 31 décembre 1370, c'est aux premières semaines de 1371 qu'il faut faire remonter
le travail par lequel il inaugura sa nouvelle charge.
Seconde rédaction : le "Repertorium in grosso" (JJ 1 6). - Ce premier travail n'était en réalité que la minute du suivant :
sans perdre de temps, Gérard compléta sa minute et la mit au net sous forme de répertoire sommaire, repertorium in
grosso. Au mois de mars 1371, la copie, faite tout entière de sa main, était achevée ; elle est aujourd'hui conservée aux
Archives nationales sous la cote JJ 1 6. C'est un volume de 25 feuillets qui a porté, durant son passage à la Bibliothèque
nationale, les n os 1087 du supplément et 9832 du fonds latin.
Le premier feuillet actuel de ce volume n'est pas, comme on pourrait le croire, l'ancienne couverture ; la note qu'il
porte est bien de la main de Gérard de Montaigu, mais elle ne peut s'appliquer qu'à quelque répertoire plus ancien,
composé à une époque antérieure aux changements déjà introduits par plusieurs de ses prédécesseurs :
Istud repertorium est nunc penitus inutile nec per ipsum posset aliqua littera commode reperiri quia per successores
illius qui composuit, custodes hujus Thesauri, omnia sunt mutata et ultimo per me Gerardum de Monte Acuto,
secretarium regis et hujus Thesauri custodem, qui, de precepto regis Karoli, anno M CCC LXX ordinacioni litterarum
et librorum presentis Thesauri institi modoque et sub aliis titulis ordinavi prout mihi Altissimus ministravit.
93
Archives nationales (France)
Ce feuillet, d'ailleurs, est isolé et ne représente que la première moitié d'une couverture. Il a donc été intercalé à tort en
tête de ce volume et, sans doute, à l'époque toute moderne où celui-ci a été relié.
La véritable couverture est, en réalité, constituée par le folio 2, qui est tout entier rempli par le titre en grosses
capitales que nous allons reproduire, et qui forme la première moitié de la feuille de parchemin repliée dont le dernier
feuillet, numéroté 25, est la seconde moitié.
REPERTORIUM NOVISSIMUM FACTUM IN GROSSO PER ME GERARDUM DE MONTE ACUTO, SECRETARIUM
REGIS NUNCQUE PRESENTIS THESAURI CUSTODEM, DE BULLIS, CARTIS, LITTERIS ET REGISTRIS IN
EODEM CONTENTIS 377. Plus tard, cet inventaire ayant été encore transformé par Gérard de Montaigu lui-même, il
inscrivit, dans la marge supérieure, ces mots : "Est aliud novissimum et istud non valet." .
Ensuite vient, au folio 3, une courte préface adressée aux chercheurs qui donne d'utiles renseignements sur la date et
la composition du présent répertoire 378. Cette préface a déjà été publiée par Henri BORDIER ( Archives de la France
, p. 136), mais avec quelques omissions, notamment celle des titres de l'auteur. C'est pourquoi nous croyons utile d'en
donner ici le texte complet. :
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen. Gratis, si placet, accipite vos qui estis privilegia, cartas vel litteras
regias aut alias in hoc Thesauro quesituri quandoque presens repertorium in grosso, quod per Dei graciam fiet
specialius in futurum, factum et compositum festinanter et repente extractumque de precepto regis Karoli nunc
regnantis de antiquis repertoriis seu inventariis, rotulis aut registris per aliquos predecessores meos, custodes hujus
Thesauri compositis, - quibus tamen nichil prompte et cum certitudine poterat reperiri, - per me, Gerardum de Monte
Acuto, ejusdem regis secretarium et presentis Thesauri licet indignum custodem, anno Domini millesimo CCC mo
septuagesimo, mense marcii, defectusque meos, si placeat, in hoc corrigite et cum benivolencia supportate. In quio
quidem repertorio per ordinem alphabeti procedam in modum videlicet subsequentem. Nulli igitur alteri repertorio,
inventario vel registro per vos inveniendo in presenti Thesauro quomodolibet insistatis, vel diligenciam sive fidem pro
aliqua littera invenienda adhibere curetis, quia, cum omnia vel quasi transmutata vel interposita existant, vos
musaretis et laboraretis in vanum.
Dans le répertoire des layettes qui suit, les mentions tirées des intitulés de chacune d'elles, sans être encore disposées
dans un ordre alphabétique rigoureux, sont déjà mieux ordonnées que dans le registre JJ 1 21. Elles sont aussi plus
nombreuses : la lettre E par exemple en comporte huit au lieu de six ; la lettre G, dix au lieu de quatre. De plus, au folio
4, à la suite de la lettre A, l'importance exceptionnelle qu'avaient alors les rapports avec l'Angleterre avait déterminé le
prévoyant archiviste à insérer l'inventaire détaillé des documents contenus dans le coffre Anglia dû à Nicolas de
Villemer 379. Voyez plus haut p. evj. . Pour la même raison Gérard jugea qu'un inventaire des bulles ne serait pas
moins utile, et il prit soin d'en intercaler un dans la lettre B (fol. 8) : "et de hiis sequitur inventarium et repertorium
speciale et particulare eo quod sunt privilegia regia, et est primus titulus custodis privilegiorum videlicet regiorum, et
eo quod de hoc sepius est agendum". Les soixante et une bulles qui étaient ainsi analysées ne représentaient qu'une
infime partie des privilèges pontificaux déposés au Trésor ; un demi-siècle plus tôt, sous Pierre d'Étampes, on en avait
déjà catalogué près de sept cents 380. Voyez plus haut p. lij. . Tel qu'il est, ce petit inventaire était estimé assez
important pour que Gérard de Montaigu en fit, de sa main, une copie séparée 381. Archives nationales, JJ 1 23. Cette
copie contient la mention de 63 bulles, mais les dernières semblent avoir été ajoutées après coup. Plus tard, Gérard de
Montaigu écrivit de sa main un recueil de 97 bulles dont il sera question plus loin. .
L'inventaire des registres, transcrit à partir du folio 19, est une pure et simple reproduction de l'état contenu dans JJ 1
21, d'où l'on a fait disparaître les indications concernant la reliure et l'apparence extérieure des volumes ; Comme lui, il
s'arrêtait primitivement après le CXII e registre, les CXIII e, CXIIII e et CXV e ayant été rajoutés après coup ; mais il est
précédé d'un court avertissement :
Sequitur inventarium et aliquale repertorium breve et in grosso librorum per me repertorum in presenti Thesauro,
quos ordinavi ipsos quotando juxta ordinem datarum suarum seu temporum litterarum in eis contentarum atque
regum, prout processu temporis regnaverunt ; et hoc a tempore beati Ludovici, prout suo loco videbitis. Erant enim
aliqui dictorum librorum signati quos in suo statu dimisi, quosdam videlicet et alios, prout mihi visum fuit expediens,
transposui et suis locis competentibus assignavi.
Troisième rédaction : Répertoire des layettes et inventaire des registres en deux livrets séparés (JJ 1 25 et 26 ). -
94
Archives nationales (France)
Substitution, pour les layettes, du classement par chiffres au classement par lettres.
- Nous devons croire que la disposition matérielle du répertoire ne satisfaisait pas encore Gérard de Montaigu, car,
avant la fin de l'année 1371, il en fit paraître une nouvelle rédaction. Cette fois, le répertoire des layettes et l'inventaire
des registres formaient deux cahiers séparés dont le format en hauteur facilitait le maniement. De plus, le répertoire
est muni de manchettes en saillie portant les lettres de l'alphabet, à la manière de nos modernes livres d'adresses. C'est
un cahier relié de 24 feuillets, mesurant 268 X 158 millimètres, qui, après avoir porté, à la Bibliothèque, les n os 1091
du supplément et 9836 du fonds latin, a reçu, aux Archives nationales, la cote JJ 1 25.
Dans l'avertissement, encore plus bref que celui de la rédaction précédente, on trouve la date de 1371 sans indication
de mois ; les inventaires détaillés du coffre Anglia et des bulles ne sont pas reproduits, mais le nombre total des
mentions a augmenté ; la lettre E, par exemple, en contient onze. Certaines de ces mentions manifestent chez l'auteur
l'existence d'un sens critique développé, témoin celle-ci qui se lit au folio 4 :
Tres bulle antique Innocentii pape tercii, modici valoris, posite ad partem eo quod sunt cum nullis marginibus sicut
sunt antique littere et carte regie ; que, si de hoc arguantur, per bullas predictas similiter valeant excusari ...
L'état des registres coté JJ 1 26, anciennement conservé à la Bibliothèque sous les n° s 1092 du supplément, puis 9837
du fonds latin, compte 8 feuillets de même format (268 X 160 millimètres) que le répertoire. Il est disposé dans un
ordre tout nouveau, ordre auquel le garde du Trésor n'arriva pas sans des tâtonnements dont on voit la trace dans les
numérotages successifs inscrits après coup dans la marge de la rédaction précédente, JJ 1 6. Son projet était de faire
quelque jour un répertoire général des matières contenues dans les registres, semblable à celui qu'il avait déjà fait pour
les layettes ; mais, auparavant, il sentait la nécessité de grouper ces registres dans un ordre logique. Telles sont les
préoccupations qu'il exprime dans l'avertissement mis en tête du présent inventaire.
Au lieu de constituer, comme jadis, une seule série, les registres sont divisés en trois catégories ayant chacune un
numérotage particulier :
1° Ceux qui sont utiles, libri utiles ;
2° Ceux qui sont inutiles, libri inutiles, mais que l'on avait cependant quelque intérêt à conserver ;
3° Enfin ceux qui sont sans aucune utilité, libri penitus inutiles.
La première catégorie comprenait elle-même cinq subdivisions énumérées dans l'avertissement (fol. 1) :
Sequuntur intitulaciones librorum hujus Thesauri in grosso, et est verum inventarium corumdem. Fiet autem postea et
reperietur repertorium singulare predictorum librorum 382. Ce qui suit a été publié par H. BORDIER, les Archives de
la France, p. 147. .
Et primo ponuntur aliqui libri confecti super pluribus et diversis materiis nullo ordine servato. Secundo ponentur libri
facientes mencionem de feudis, homagiis, serviciis et similibus.
Tercio subsequentur aliqui libri confusi de partibus Tholose et lingue Occitane.
Quarto subjungentur libri et registra de tempore beati Ludovici et ante et post, in quibus non servatur ordo in data
quarc fuerunt sub confusione confecti.
Et quinto inserentur registra a tempore regis Philippi Pulchri et regum subsequentium per ordinem regum et datarum,
prout fuerunt compositi et registrati usque ad annum presentem M CCC LXXI, regnante illustrissimo principe domino
Karolo quem Deus ad optatum conservet ; et postmodum ponentur et addentur registra sequentia vel sequentis
temporis cum tradentur.
Bien que, dans la liste qui suit cet avertissement, l'auteur n'ait pas pris la peine de marquer lui-même les limites des
trois premières subdivisions, il n'est pas très difficile de les déterminer 383. La première comprend 12 registres, la
seconde 8, la troisième 6. . Par suite de la séparation des libri inutiles, on n'y trouve plus que 26 volumes au lieu de 50,
et, sur ce nombre, ceux qui portent, dans le nouveau répertoire, les n° s VI 384. Ce registre, qui contenait le texte d'un
traité de paix avec les Flamands, est coté le XV e dans le classement définitif de Gérard de Montaigu. Il est aujourd'hui
en déficit. et XXV 385. Cartulaire de la ville de Toulouse, aujourd'hui JJ 21. ne figurent pas dans les précédents.
Les huit registres numérotés XXVII à XXXIV, formant la quatrième subdivision, pouvaient, tant bien que mal, recevoir
un classement chronologique ; aussi lit-on dans la marge, en regard de la mention du premier de ces registres, ces
mots écrits de la main de Gérard de Montaigu : Hic incipit ordo satis continuatus. Enfin au XXXV e registre, où
commence la cinquième subdivision, se lit une nouvelle note marginale : Hic incipit ordo satis continuatus a tempore
95
Archives nationales (France)
96
Archives nationales (France)
Ibidem, fol. 3. ; d'autres étaient dorées, peintes de jaune et de noir ou armoriées 392. Ibidem, fol. 3 et 11. . Sans
s'occuper aucunement de leur contenu, Montaigu les fit ranger dans des armoires de manière à perdre le moins de
place possible, et les munit chacune d'un numéro d'ordre. De plus, sur chaque armoire, il apposa un écriteau indiquant
les numéros extrêmes des layettes qui y étaient déposées. Enfin les boîtes les plus importantes par le nombre ou la
valeur des documents qui y étaient renfermés, magni et notabiles scrinei, reçurent, outre leur numéro d'ordre, une
étiquette indicative de leur contenu, telle que Dalphinatus, Flandria, Navarra 393. JJ 1 7, fol. 3 et 4 r°-v°. . Cela fait,
Gérard biffa sur son dernier répertoire (aujourd'hui JJ 1 25) les cotes par lettres pour y substituer les nouvelles cotes
numérales.
Quand furent achevées ces modifications au répertoire des layettes, trois nouveaux registres se trouvaient à ajouter à la
série des libri utiles : l'un fut intercalé à la suite du registre IIII xxX, ce qui recula d'un rang ceux qui suivaient :
IIII xxXI continet registrum cartarum Normanie tempore quo dominus de Dormano fuit cancellarius domini Karoli
tunc ducis Normanie, videlicet ab anno Domini M CCC LXI°, usque ad annum M CCC LXIII um , quo decessit rex
Johannes, pater suus, et ipse tunc suscepit regni sui regimen.
Deux autres registres furent inscrits à la suite des 98 premiers :
IIII xx XIX continet registrum cartarum dicti regis Karoli nomine suo qu[and]o erat dux Normanie et dalphinus
Viennensis ac locumtenens regis Johannis, patris sui, et nomine ipsius regis dalphinique Viennensis ad anno videlicet
M CCC LXIII°, quo tempore dominus de Dormano erat sive fuit cancellarius Viennensis, usque ad annum M CCC
LXXI in mense februarii quo ipse factus cancellarius Francie.
C de tempore regis Karoli de annis M CCC LXIX, LXX et LXXI, quo anno dominus de Dormano prefatus fuit creatus
Cancellarius, ut prefertur. Et recepi precedentia registra a domino cardinali Belvacensi, fratre suo, qui tunc reddidit
sigilla sua regi 394. JJ 1 20, fol. 5. .
En outre, l'œuvre d'un certain Gautier, De amoribus et questionibus amorosis, qui figurait dans le premier état sous le
n° XXIII et précédemment au 24 e rang dans l'inventaire de Jean de Cœuvres 395. Voir plus haut, p. xcvj et vij. , et qui,
par suite d'un oubli peu justifiable, était restée au milieu des libri utiles parmi lesquels elle occupait le X e rang, y fut
remplacée par un registre des services dus au roi dans la sénéchaussée de Bigorre 396. Aujourd'hui JJ 12. et alla
prendre le XXXV e rang à la fin des libri inutiles.
Cette fois, le travail lui semblant sans doute tout à fait au point, Gérard rédigea, sur quatre feuillets du même format
que les livrets contenant le répertoire des layettes et l'inventaire des registres, une préface aujourd'hui cotée JJ 1 7
(anciennement 1088 du supplément et 9835 du fonds latin à la Bibliothèque nationale), qui présente trop d'intérêt
pour ne pas être reproduite intégralement. Toutefois, avant d'en transcrire le texte, on nous permettra de traduire le
passage dans lequel l'auteur indique, en termes précis, l'époque à laquelle il écrivait : "Que ceux, dit-il, qui verront
l'ordonnance de ce répertoire prennent en patience la faiblesse de mon intelligence, et qu'ils corrigent ce qu'ils y
trouveront à corriger, non dans un esprit de dénigrement, mais dans un esprit d'indulgence. Malgré sa simplicité, il
m'a demandé un travail aussi appliqué qu'assidu ; j'y ai, en effet, travaillé tous les jours sans interruption, depuis le
mois de janvier M CCC LXXI jusqu'à la fin du présent mois de juin M CCC LXXII, ce qui fait pendant un an et demi
397. JJ 1 7, fol. 3v°. ." Le dernier membre de phrase mérite d'être remarqué ; il prouve que, tout nourri qu'il fût dans la
Chancellerie royale, Gérard de Montaigu ne tient ici aucun compte du Mos gallicanus ; s'il eût fait commencer les
années suivant le style de Pâques, le mois de janvier 1371 (v. st.) serait juste tombé six mois, et non un an et demi,
avant le mois de juin 1372. Il y avait évidemment là une habitude de sa part, car, dans un autre passage de la même
préface, il fixe la date de son entrée en fonctions au 1 er janvier 1371 398. " ... tempore custodie michi tradite de eodem
primo die januarii, anno Domini millesimo CCC me septuagesimo primo ..." JJ 1 7, fol. 3. , qui est effectivement, selon le
style moderne, celle que l'on a pu établir d'après des documents certains.
IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIRITUS SANCTI, AMEN.
Hoc est repertorium privilegiorum, cartarum, litterarum et registrorum regis in presenti Thesauro existencium,
factum et ordinatum de precepto regis Karoli nunc regnantis per me, Gerandum de Monteacuto, ejusdem regis
clericum secretarium custodemque istius Thesauri, anno Domini millesimo tricentesimo septuagesimo primo, regni
vero sui octavo. Huic igitur repertorio, et nulli alteri quod in hoc Thesauro reperiri habeat, insistatis ; omnia namque
per alios predecessores meos presentis Thesauri custodes et per me finaliter sunt mutata. Est igitur advertendum quod
97
Archives nationales (France)
in hoc Thesauro sunt trecenti et decem tam scrincoli quam scrinei sive cofri signati per numerum, ut primus, IJ nos, IIJ
nos, IIIJ nos etc, et nom per litteras et multiplicacionem litterarum, prout fuerat ab aliquibus meis predecessoribus
increptum. licet non perfectum, quare propter confusionem et reperiendi difficultatem imo impossibilitatem
defecerunt in via, quare, pro reperiendo scrineo signato per CB vel GH, totum Thesaurum circumvolvere Oportebat ;
per numerum autem non, propter numeri continuacionem infallibilem et presertim quare super quamlibet
armariolam est quedam cedula superposita quot sint videlicet serimei in eadem sub hac forma : Atali scrineo usque ad
talem, etc., ut videtis, ut facilius valeat scrineus reperiri. Est eciam quilibert scrincolus in suo numero signatus atque
repositus suo loco. Magni vero et notabiles scrinei medum sunt signati per numerum, imo eciam per cedulas
superadditas ut Dalphinatus, Flandria, Navarre et similes, ut videtis.
Procedit autem hoc repertorium per ordidem alphabeti ; nam non est principis nomem, patrie vel ville cognomen quod
non incipiat ab aliqua littera alphabeti, et sic impossible est deficeme quim illico reperiatis quidquid volueritis. Verbi
gratia, volo invenire litteras tangentes ducem Auneliamensem ; imeipit per A, videatur in presenti repertorio in A ;
reperietis quod sunt in scrineo XIII XX X X, Ubi antem sit scrineus iste, videte cedulas ab extra, confestim reperietis, et
sic de aliis.
Sunt insuper in Thesauro presenti libri quamplurimi tam, registra quam alii, de diverses materiis confusi et sine
ordinacione quacumque per quam aliquam litteram particularem neperine possetis nisi eos revolveretis ; ad aliqualem
tamen facilitatem inveniendi querenda, omnes libros utiles tam registra quam alios ad partem posui in inferiori
videlicet armariolo, ante faciem hostii, ut videtor, et ordinavi ipsos per tempora regum usque ad regem modernum et
ad tempus presens, et ita, per Dei gratiam, a modo subsequenter ponentur. Et signavi ipsos per numerum ut primus,
IJ nos, IIJ nos, IIIJ nos, super asseres, et est im pede cujuslibet armariole quot in eadem sint libri ut facilius habeant
inveniri alque quilibet suo loco neponi infallibiliter, quando videlicet quesitum vel inventum fuerit quod petetur. Et
sunt usque ad dieum bodiernum utiles centum libri.
Ponuntur autem ad partem alii libri non penitus inutiles sed modici valoris, et sunt triginta quinque in armariola
media, ad sinistram partem hostii intrando, ubi est scriptellum de hoc. Omnes tamem libri predicti tam utiles quam
non penitus inutiles, ut prefertur, sunt intitulati in hoc repertorio post scrineos, ut si aliquis velit querere aliquid in
eisdem, interroget tempus date littere vel saltem regis tunc regnantis, querat in hoc repertorio in libris, statim inveniet
et tempus regis et date contente in libro. Verbi gratia, si velitis querere aliquam litteram datam anno Domini
M°CCC°XXX°, est de tempore regis Philippi de Valesio ; reperietis quod est in libro LXVII°, et ibi queratis et sic
deficere non potestis.
Si vero aliquid querere velitis in libris non omnino inutilibus, videatis im presenti repertorio intitulaciones ipsorum et
numerum, et illico reperietis in armariola supradieta.
Alii vero libri penitus inutiles, ut michi videtur, et ideo non meruerunt signari, sunt similiter ad partem repositi subtus
dictos libros non penitus inutiles in armariola inferiori, ad partem sinistrum ad introitu hostii, ut prefertur. Et cum eis
sunt septem libri Judeorum qui remanserunt in hoc Thesauro de multitudine librorum et rotulorum Judeorum qui
erant in presenti Thesauro super armariolum magnum repositi in confusione et quasi pro derelictis, quos, videlicet
duos magnos rotulos legis judaice et aliquos parvulos, atque libros et quaternos, rex Karolus modernus commodavit
Judeis nune existentibus Parisius. Alios, videlicet unum rotulum pulchriorem legis predicte cum aliquibus aliis
pulchrioribus libris, posuit in sua libraria apud Luparam, et alios tradi fecit magistro Thome de Bolonia astronomo suo
prout hec omnia et numerus dictorum librorum et de qua materia sunt, prout regi retulit Guillelmus Conversus, patent
per cedulam exoneracionis sive quittancie regis super hoc michi factam et sua manu propria signatam, datam XXJ a
die Aprilis, anno Domini M CCC LXXIJ° ; repositam et ipsam invenietis in scrineo VIII xxVII° cum aliis quittanciis
tangentibus presentis Thesauri custodes 399. Ce passage concernant les livres juifs a été publié par BORDIER (
Archives de la France, p.132). Quant à la quittance, que nous avons encore, elle a été publiée successivement par MM.
Siméon LUCE ( Revue historique, t. VII, p. 309) et Léopold DELISLE ( le Cabinet des manuscrits, t. III, p. 333). .
Sunt eciam in presenti Thesauro aliqui magni processus veluti contra papam Bonifacium VIII um, dominum Robertum
de Artesio, Templarios et alios, qui similiter ponuntur ad partem, notabiliter signati numero cum scriptellis in
armariolo juxta hostium ad partem sinistram ; subtus quos similiter sunt plures rotuli, scripta, compoti, processus,
informaciones, inqueste et alia tam de partibus Gallicanis quam eciam Occitanis, que omnia nullius vel modici sunt
98
Archives nationales (France)
99
Archives nationales (France)
Après la préface vient le répertoire alphabétique des matières contenues dans les layettes, répertoire sensiblement plus
considérable que celui de JJ 1 25 : sous la lettre A, par exemple, sont inscrits quarante-trois articles au lieu de trente-
trois.
Un feuillet ayant disparu, antérieurement à la foliotation actuelle, entre les feuillets 36 et 37, la liste des libri utiles
commence aujourd'hui au folio 37 par la mention du IX° registre ; mais le numérotage étant, sauf deux exceptions que
nous allons signaler, identique à celui de JJ 1 26, il est vraisemblable que les huit premiers registres dont la description
nous manque, portaient les mêmes numéros que ceux qui occupent les places correspondantes dans JJ 1 26. Le reste de
la liste ne présentait d'abord aucune différence avec celle qui se trouvait dans la rédaction précédente ; c'est ainsi que
le registre XII était décrit en ces termes dans l'une comme dans l'autre :
Duodecimus continet pulchrum kalendarium cum ymaginibus sive historiis mensium, et postea consuetudines ville
Montispessulani in ydiomate patrie sive ville.
Pensant utiliser le calendrier, Gérard de Montaigu retira ce volume du milieu des autres registres afin de le mettre bien
en vue. La salle du Trésor des Chartes était alors décorée d'un autel ; ce fut sur cet autel que fut placé le précieux
calendrier. Gérard prit, en effet, la peine de le mentionner dans une note marginale de JJ 1 24 (fol. 37 v°) :
Iste liber est positus super altare propter kalendarium, et est modici valoris.
Quant à la place laissée vacante parmi les registres, elle fut aussitôt comblée par un exemplaire du procès de Robert
d'Artois qui ne figurait pas dans les premiers inventaires.
Une autre place se trouva bientôt vide dans la même liste des libri utiles. Le XXX° rang était occupé par un registre
contenant les franchises de plusieurs villes du Laonnais (fol. 39) :
Tricesimus continet franchisias plurium villarum in terra Laudunensi, et postea cartas de tempore beati Ludovici ab
anno M° CC LIX usque ad annum M CC LX, aliquas videlicet et non omnes.
Mais, s'étant aperçu que ce prétendu registre n'était qu'un cahier détaché du registre XXXII, Montaigu le réunit à celui
dont il avait été séparé, en prenant soin d'en avertir le lecteur par cette note inscrite dans la marge de la description
précédente :
Non queratis librum istum quia non est. Erat nempe quidam quaternus qui fuerat separatus sine causa a libro qui est
nune XXXII os, et fecit me multum musare, et ipsum in dicto libro consui, et est primus.
A la place restée vacante, il inséra un registre qu'il avait reçu de la Chambre des Comptes et qui n'est autre que le
cartulaire de Philippe-Auguste, aujourd'hui coté JJ 8. C'est encore lui qui prend la peine de nous en informer dans une
notice écrite au-dessus et au-dessous de la notice du prétendu registre XXX préalablement biffée :
Tricesimus de feudis, communiis et aliis cartis antiquis. Et notandum est quod iste XXX os liber non erat in Thesauro
presenti quando ego Montagu veni hic ; sed fuit michi traditus per dominos Compotorum anno M CCC LXXIIII° in
februario, et quia iste locus vacabat, hic inserui et collocavi.
La liste se termine dans JJ 1 24 après la description du C° registre comprenant les années 1369 à 1371 qui avait été
rajoutée dans JJ 1 26. Treize autres registres, allant jusqu'en 1379, ont été inscrits après coup sur des feuillets blancs
réservés à dessein.
Les volumes qui formaient, dans la rédaction précédente, la série des libri inutiles sont inscrits, sous ce titre, au folio
48 :
Sequitur intitulacio librorum aliqualiter inutilium 404. Peut-être faut-il lire aliqualiter utilium ? qui non sunt registra
nec inter registra ponuntur vel numerantur, quia non fuisset nisi utiles libros inutili vel onerosa multitudine impedire,
si interpositi cum inutilibus extitissent. Ponuntur etenim in armariolo retro hostium subtus processum domini Roberti
de Artesio et ibi scriptellum de hoc. In quo siquidem armariolo ponuntur plures processus, informaciones, aprisie,
inqueste, compoti et rotuli inutiles et antiqui. Si quis vero musare ibidem vel querere in illis libris aliquid voluerit, hoc
facere poterit et ideo hic rubricantur prout sunt signati in modum qui sequitur atque formam.
PRIMUS 405. Nous indiquerons en note les principales variantes que présente le texte de JJ 1 26 avec celui que nous
publions ici. liber est quedam magna papirus faciens mencionem de 406. Et primo liber magnus ( corr. en magna)
papireus de, JJ 1 26 . receptis et debitis atque negociis comitis Augi, quondam constabularii Francie, qui decessit
Parisius anno Domini M° CCC XLIII 10 .
100
Archives nationales (France)
SECONDUS est repertorium litterarum domini Karoli comitis de Valesio ; que omnes sunt intermixte in scrineo
intitulato 407. Scrineis intitulatis, JJ 1 26 . supra de Valesio, et potestis eas querere in V.
Ce registre et ceux qui occupent plus bas les XII e et XVII e rangs doivent être ceux qui sont aujourd'hui réunis sous la
cote JJ 268. - 1 re rédaction, XVIII à XX.
TERCIUS est quoddam antiquum repertorium litterarum hujus Thesauri nunc totaliter transpositum et mutatum.
QUARTUS est quoddam antiquum registrum Parlamenti, ut videtur, in quo continentur aliqua appunctamenta cum
pluribus ordinacionibus particularium mandatorum.
Peut-être le XIV e ou le XLII e registre de la 1 re rédaction.
QUINTUS est inventarium litterarum hujus Thesauri inceptum 408. Inchoatum, JJ 1 26. per defunctum magistrum
Petrum Tuepain, condam clericum, notarium regis et immediatum predecessorem meum, custodem 409. Clericum -
custodem manque dans JJ 1 26. hujus Thesauri ; et est imperfectum et inutile, quare totum est per me aliter ordinatum
eo quod per modum inventarii et non per modum repertorii procedebat 410. Eo quod - procedebat manque dans JJ 1
26. .
SEXTUS est acervus quorumdam quaternorum similiter ligatorum 411. VI. Plures quaterni simul ligati, JJ 1 26. de
diversis materiis, sine ordine, et qui sunt totaliter imperfecti et nichil valent.
SEPTIMUS est globus plurium quaternorum simul ligatorum de pluribus et diversis materiis, imperfectorum et modici
nulliusve valoris 412. VII. Plures quaterni simul ligati diversarum materiarum, diversarum manuum et totaliter
imperfecti, JJ 1 26 . .
OCTAVUS continet plura dona facta per regem Johannem anno M CCC LV, et est modici valoris quare ipse antea et
postmodum 413. Antea et postmodum manque dans JJ 1 26. plura alia dona fecit que non sunt ibidem contenta 414.
Plura alia fecit in tempore vite sue, JJ 1 26. .
NONUS intitulatur Salus anime et nescio unde locus ; et fuit factus tempore cujusdam comitis Pictavensis et
Xanctonensis anno Domini M CC LVIII° ; et loquitur de pluribus debitis vel composicionibus parcium predictarum.
DECIMUS continet processum cujusdam regis Arragonum contra regem Majoricarum racione ville Montispessulani et
aliorum.
Aujourd'hui JJ 270.- 1 re rédaction, XLIIII.
UNDECIMUS continet veterem codicem in ydiomate Navarre vel alio michi totaliter ignoto.
DUODECIMUS continet quoddam repertorium litterarum domini Karoli olim comitis Valesii, Andegavensis,
Cenomanensis et Carnotensis 415. Domini Philippi tum comitis Valesii, JJ 1 26 . .
e
Voyez la note du II registre.
TREDECIMUS continet registrum plurium litterarum Alphonsi comitis Pictavie et Tholose.
Ce registre doit être, comme le XVIII e, un de ceux qui sont aujourd'hui cotés JJ 24 B à D.
QUARTUS DECIMUS continet intitulaciones plurium litterarum super acquestibus regis confectarum sine ordine
tamen sive repertorio aut effectu quocumque.
QUINTUS DECIMUS continet quoddam repertorium antiquum litterarum hujus Thesauri, quod non valet propter
transposicionem et ordinacionem novam de eisdem per alios custodes et per me postremo factam, ut est pluries
supradictum.
SEXTUS DECIMUS continet plures antiquas litteras Januensium super vendicionibus, locacionibus et confectionibus
plurium navium et salendrinorum pro rege tunc factorum et solucionum ob hoc factarum ; que non valent, ut aperte
claret ex serie earumdem.
Ce registre pourrait bien être le cahier aujourd'hui conservé dans la layette J 456 sous le n° 24.
DECIMUS SEPTIMUS est quoddam repertorium litterarum comitis de Valesio, quod est inutile penitus et omnino.
Voyez la note du II e registre.
DECIMUS OCTAVUS continet plures litteras antiquas de tempore Alphonsi condam regis Francie filii, comitis Pictavie
et Tholose ; que modici sunt effectus.
Voyez la note du XIII e registre.
DECIMUS NONUS continet census aliquos debitos comiti Pictavensi, qui sunt confusi et totaliter imperfecti.
VICESIMUS continet rubricas plurium litterarum, et est negocium inutile atque penitus imperfectum 416. Et est
101
Archives nationales (France)
102
Archives nationales (France)
Les libri penitus inutiles et les livres juifs ne sont pas non plus décrits. Ils étaient du reste conservés dans les mêmes
armoires, mais dans le casier inférieur ; c'est ce qui est mentionné au folio 51 :
Libri vero penitus inutiles reponuntur, et ipsos invenietis, subtus libros immediate precedentes, in inferiori armariolo
dictarum almariarum retro hostium, ut est dictum.
Et similiter libri Judeorum cum ipsis in dicto almariolo positi sunt ad partem.
Les pages restées vacantes à partir du folio 52 permirent à Gérard d'y inscrire, au fur et à mesure de ses recherches
428. Les mêmes remarques sont souvent répétées plusieurs fois. , des remarques sur les documents ou les matières du
Trésor qui avaient particulièrement attiré son attention, remarques dont plusieurs ont été traduites par M. Henri
Bordier 429. Les Archives de la France, par Henri BORDIER, p. 137 à 139. et dont nous allons publier les plus
intéressantes :
(Fol. 52 r°.) Quod ille rigue que sunt circumcirea barram in armis Campanie, quas aliqui vocant choreas, non sunt
coree, sed est diaprura. Vide in quadam littera signata xxviij°, in laieta signata per G, in magno serineo Anglie, et est
sigillata sigillo rubeo regis Navarre, comitis Campanie et Brie.
Nota quod rex Ludovicus regnans anno M C XLI° vocat se regem Francorum et ducem Acquitanorum, et ibi sigillum
duplex sigillatum in corio, in scrineo vj xxviij°.
Litteram 430. Nota sous-entendu. quod unus episcopus tenebat duos episcopatus, in scrineo iiij xxiiij, signata [m] lxv a
tergo.
Litteram [sub] sigillo Ricardi, regis Anglie, ducis Acquitanie et Normanie et comitis Andegavie, in qua vocat regem
Francie dominum suum et tamen preponit se, et est sigillum de transverso, vide in scrineo Anglie, in scrineto B, et est
littera iiij a.
Vide pulchram et humilem atque bene dictatam litteram regine Anglie missam regi Francie pro filiis suis recipiendis
ad homagium, etc., in dictis scrineo et scrineto, et est littera ix a.
( Fol.52 v°) Rex Anglie Eduardus vocat regem Francie dominum suum in quadam littera signata xxix, in scrineolo B, in
scrineo Anglie.
Testamentum comitis Tholose sigillatum circumcirca laqueis sericis deauratis, in scrineo xij xxviij°.
Sigillum super cujus caractere captum fuit sigillum regis Karoli moderni in quadam littera in scrineo xij xxvij°, et est
longa.
De habendo registro quod vocetur Jornale in dicto libro lvij°, in principio seconde pagine folii iiij computando a fine.
( Fol. 53 r°.) De expedicione litterarum regiarum et ordinacione audiencie et de quibusdam tangentibus officium
notariorum regis, vide in penultimo folio libri lvij.
Unam antiquam litteram hujus Thesauri datam anno Domini M C LXVIII in quodam scrineolo in scrineo de
Fidelitatibus , serviciis et homagiis reperies.
Et aliam datam anno M IIII xx in scrineo xj xx, et sunt ordinaciones Normanie facte in consilio Lilebonne.
Rex Francie vocat episcopum Magalonensem per tu in quodam instrumento posito in scrineo xj xx vj tangenti
Episcopum Magalonensem .
Unam antiquam litteram sigillatam sigillo placato e converso, in scrineo ccxj°.
( Fol. 53 v°.) Littera registrata qualiter Hugo dux Burgondie emendavit regi Ludovico anno M CC XXXIIII de V m
marcharum argenti eo quod ad mandatum regis ipse noluit assignare comitem Campanie, etc., in libro rubeo 431. Ce
nom est l'un de ceux qui servent à désigner le cartulaire de Philippe-Auguste rédigé par Étienne de Gallardon, qui
reçut dans le classement définitif le n° XXVI. (Cf. L. DELISLE, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, introduction,
p. XVI, note 4.) xxvij°, quaterno xxxvij°, littera intitulata xxxij° 432. La lettre en question porte en réalité le n° XXVII
et non le n° XXXII (JJ 26, fol. III cXIX). , et originale est in scrineo Burgondie numerato vij xxxj°.
Nota questam ville Parisiensis factam anno M CC IIII xxXII et ibi videre poteris nomina plurium vicorum Parisiensium,
in libro xxij° inter libros inutiles.
Childebertus rex Francorum vocat se virum illustrem et vocat beatum Dyonisium domnum Dyonisium, libro xj°, littera
iij.
Rex Francie vocat se regem simpliciter non ponendo Francie et loquitur per nos in principio et per ego in fine, in xj°
libro, littera ix a.
103
Archives nationales (France)
Rex ponit annum ipsius xxxvij um in littera homagii Symonis comitis Montisfortis pro comitatu Tholose, etc., in scrineo
de Fidelitatibus, serviciis et homagiis, et sunt due littere antique simul ligate cum parvis marginibus.
Rex Anglie vocat regem Francie dominum et consanguineum in libro xxix°, in litteris iiij cxxx et iiij cxxxj et pluribus
aliis ibi ; et Eduardus, filius ejus, non vocat eum nisi consanguineum in eodem libro, littera iiij cxxxix a.
( Fol. 54 r°.) Rex Sicilie vocat regem Francie dominum et nepotem, in libro xxix°, littera v cliiij.
Quod vadia gentium armorum erant antiquitus, videlicet vexillarius sive banneretus xx solidi Turonensium, simplex
miles x solidi, armiger x solidi, in quadam littera signata v in scrineo Confederacionum numerato xj xxviij°.
( Fol. 54 v°.) Rex Ludovicus vocat se regem Francie et ducem Acquitanie anno M C 433. Le registre JJ 26, fol. 75, porte
bien : anno Domini M C ; mais l'acte est de 1144. Voir LUCHAIRE, Études sur les actes de Louis VII, Cat. n° 140. , in
libro xxvij, in folio sive littera prima in principio, in litteris civitatum.
Rex vocat se imperatorem Francorum et Augustum et loquitur episcopo Magalonensi per tu in quodam vidimus
signato ad tergum per I in scrineo xij xx ix.
Antiquam litteram datam M C LXVII° in laqueo de filo albo et est regis Ludovici et incipit ; In nomine, etc. Ego
Ludovicus, etc., notum facimus, etc., in scrineo CCC°. Et est sigillum antiquissimum, et est quedam manus ad tergum.
Ludovicus ego Dei gracia rex Francorum in littera data M C XLIII° sigillata de corio, et est duplex sigillum more
anglicano, etc., in scrineo Litterarum recuperatarum, et est scrineus viij xx iij.
( Fol. 55 r°.) Sigillum regis Ludovici Hutini valde pulchrum super quod fuit captum, ut videtur, sigillum regis Karoli,
dalphini Viennensis, ut videtur in tribus litteris simul junctis in scrineo xiij xxix°, et ibi est suum testamentum sub
codem sigillo.
Sigillum primogeniti regis Francie ad pura lilia sine differencia, in scrineo iiij xxvj°.
Rex Francie preponit se regis Anglie, filio suo, marito, ut eredo, Yzabellis filie sue, et fuit rex Philipus Pulcher, in
quadam littera responsiva, etc., libro xliij°, et est vij xx littera.
Pulchrum sigillum rotundum Johanne regine Francie scilicet de Burgondia, uxoris regis Philippi de Valesio, in scrineo
Aureliani xiij xxxviij°.
Antiquissima sigilla in scrineo Britannie xiij xxxvij°, et in scrineo Marchievij xxxvj° et viij xxix°.
Littera in qua comes Blesensis loquitur regi in littera aperta aliancie : Sire, je vous fais assavoir, etc., et per totum Sire,
etc., in scrineo Blesensi xj xxij°, signata Sire, etc.
( Fol. 55 v°.) Imperator Otho loquitur Innocentio pape per tu in quadam littera transcripta in littera pape, libro xxviij°,
folio cxiij°, et incipit littera : Innocentius servus, etc., in primo.
Peticio episcopi Senonensis, et non erat archiepiscopus tunc ; et est littera sine data, libro xxviij°, folio clvj°, et est in
titulo Vicecomitum.
( Fol. 56 v°.) Symon comes Leicestrie et dominus Montisfortis, qui conquisivit Albigesium, Biterres et Carcassonam
super hereticos, loquitur per tu episcopo Ucitensi, in libro xxix°, littera lij°.
Rex Boemie fuit locumtenens regis Philippi de Valesio in partibus Occitanis anno M CCC XLI°, ut in libro lxxiij°
papirio, circa finem.
Affario id est affaire, libro xxvij°, in litteris Comitum, littera lxxiiij a.
( Fol. 57 r°.) Quidam rex regnans anno M C IIII xx vocat regem Ludovicum, avum suum, gloriosumregem, etc., libro
viij°, circa medium, in carta communie Corbiensis.
Si velis videre pulchras litteras super facto guerre Flandrensis anno M CCC IIII, mandamenta, ordinaciones, nomina
mandatorum et concessiones super hoc editas, vide librum xxxvj nm.
Rex vocat papam Nostre pere le pape, nec vocat sanctum nec sanctissimum, in scrineo Flandrie, in littera edicti regis
contra Flamingos.
( Fol. 57 v°.) L'ordre de seoir les pers de France et leurs noms sont ou livre du procès messire Robert d'Artois en la
première page, et mieux oudit livre, ou XLVJ e fueillet a compter de la fin du livre ouquel sont les noms de ceuls qui
furent presens ou Louvre ; et nota que les pers ne sont mie dis pers pour ce qu'il soient pers au roy, mais pers l'un a
l'autre, etc., et y a une main en la marge ou il est escript.
Les derniers feuillets (58 à 63) sont occupés par un catalogue des papes depuis Innocent III jusqu'à Jean XXII, une
liste des rois de France de Louis le Gros à Charles V qui est dit encore régnant, enfin (fol. 62) par des notes analogues à
104
Archives nationales (France)
celles des feuillets 52 à 57, et dont on va lire quelques extraits 434. C'est de ces notes que sont extraites les cinq
dernières de celles qui ont été traduites par M. BORDIER, p. 139. :
Sequuntur hic aliqua notabilia hic per modum memorialium posita in presenti Thesauro reperta. Bullas sive litteras
sigillis aureis sigillatas reperietis in scrineo vj xxxiiij°.
Antiquam litteram datam anno Domino M° IIII xx bene notabilem de spectantibus ad regem et ad cle rum in
Normannia, et est littera consilii Lilebonnensis, in XI xx .
Litteram sigillo argenteo sigillatam in scrineo Hispanie sive Castelle signato xiiij xxv°, ligatam cum quibusdam aliis.
Cugnos monctarios subtus mediocres almarias prope hostium.
( Fol. 62 v°.) Littere sigillate sigillo ad leonem regis Philippi Pulchri de C m libris Turonensium datis comiti de Valesio,
fratri suo, una vice, et quittancia generalis sub eodem sigillo sunt in parva pisside, in scrinco XIJ XXVIJ°.
Vide litteram sigillatam sigillis circumcirca, et est super ordinacione Judeorum in XIJ XXXVJ°, et aliam in scrinco
LXXVIJ°.
Litteram bene antiquam datam M C IIII XX vide in scrineo XJ XXXIIJ°, et ibi regni nostri anno primo et sigilla antiqua
videbis.
Litteras sigillatas in laqueo de corio in scrineo Bellimontis, in XJ XXXVIIJ°. Et unam in scrineo de Hereticis Albigesii
VIIJ XXXIJ°.
Reste à déterminer l'époque où fut exécuté ce volume. Elle est assurément postérieure à 1372, date de la mort
d'Isabelle de France, femme de Jean-Galéas Visconti, comte de Vertus, qui s'y trouve mentionnée au folio 36 :
Littere tangentes dominam Yzabellem de Francia, sororem regis moderni, et filium domini de Mediolano, maritum
suum, in CIJ°.
Ipsa decessit in Mediolano mense septembri anno Domini millesimo CCC LXXII°.
Mais elle est d'autre part antérieure au mois de février 1374, date à laquelle un registre rendu par la Chambre des
Comptes a été substitué à celui qui portait le n° XXX, dont la place était devenue vacante depuis l'achèvement du
volume. C'est ce qui résulte d'une correction qui se voit au folio 39 v° :
Et notandum est quod iste XXX us liber non erat in Thesauro presenti quando ego Montagu veni hic ; sed fuit michi
traditus per dominos Compotorum anno M CCC LXXIIII° in februario ; et quare iste locus vacabat, hic interserui et
collocavi.
Gérard n'ayant pas, ainsi que nous l'avons montré plus haut, l'habitude de se conformer au mos Gallicanus, la date de
février 1374 est donnée ici conformément au nouveau style.
Projet d'un répertoire général des matières contenues dans les layettes et dans les registres. - Le soin apporté à
l'exécution matérielle des volumes que nous venons de décrire, les feuillets blancs réservés à la fin pour y inscrire les
nouveaux registres de la Chancellerie à mesure qu'ils seraient achevés, tout porte à croire que Gérard s'imaginait avoir
donné à son ouvrage une forme définitive. Aussi pensait-il à tenter une entreprise bien autrement considérable.
Malgré ses améliorations successives, l'œuvre du Trésorier des Chartes n'était toujours qu'un répertoire sommaire, et
l'auteur avait l'ambition de mettre aux mains des chercheurs un instrument plus complet encore. Dès ses premiers
travaux, dans l'introduction du Repertorium in grosso paru en mars 1371, il annonçait l'intention de donner quelque
jour un répertoire plus détaillé : "... Per Dei graciam fiet specialius in futurum 435. Voyez plus haut, p. cxxiij. ... Fiet
autem postea, Deo prestolante, [repertorium] particulare et singulare", dit-il encore dans la préface de son inventaire
sommaire 436. JJ I 15 , fol. 3 v°, traduit par Henri BORDIER, les Archives de la France, p. 141. ; et déjà, dans la
première rédaction de cette préface écrite en juin 1372, il développait ainsi sa pensée : "Ce répertoire (il s'agit du
répertoire en deux livrets) est sommaire et non détaillé, car il ne permettrait de trouver une lettre donnée qu'à une
place désignée non pas d'une façon précise, mais seulement d'une façon générale, dans la layette Écosse, Flandre,
Aragon ou Navarre, etc., bien qu'il y ait un répertoire détaillé pour les bulles perpétuelles concédées au roi et pour les
lettres d'Angleterre. Maintenant, il faut - et je commence à le faire - dépouiller tous les documents un à un et tout au
long, en groupant les matières, classant et numérotant les lettres et en faisant un répertoire détaillé de telle sorte que
l'on puisse trouver sans retard et sans peine, aussi bien dans les layettes que dans les registres, n'importe quelle lettre
particulière dont on aura besoin, laquelle serait la deuxième, la troisième ou la quatrième, comme il a été fait pour les
bulles et les lettres d'Angleterre, ainsi qu'il est dit ci-dessus 437. Voyez plus haut, p. CXXXJ. ..."
105
Archives nationales (France)
Donc, à ce moment, Gérard avait déjà commencé à faire, sur les layettes, les divers travaux préliminaires énumérés
dans la citation qu'on vient de lire. Quant aux registres, ces travaux se réduisaient à la confection des tables de ceux qui
n'en étaient pas encore munis.
Les registres du Trésor appartenant au quatorzième siècle sont pourvus de tables rajoutées après coup, qui, d'après
leur apparence, peuvent, à quelques exceptions près, se rattacher à deux séries. Les unes, ornées de chiffres en rouge,
sont de la main d'un rubricateur qui travaillait après 1332 438. Ch.-V. LANGLOIS, Formulaires de lettres du
douzième, du treizième et du quatorzième siècle, dans les Notices et extraits des manuscrits de la Bibliothèque
nationale, t. XXXV, 2 e partie, p. 825. , mais à une époque qui ne saurait être avancée au delà du milieu du siècle ; les
autres, ne portant que des chiffres noirs, proviennent d'un scribe dont l'écriture se voit encore sur des registres
postérieurs à la mort de Gérard de Montaigu, à qui l'on ne saurait donc attribuer aucune des tables qui se trouvent en
tête des registres. En fait, ce grand travailleur ne nous a laissé que la table d'un seul registre ; et encore est-elle
incomplète. Conservée sous la cote JJ 1 20, elle donne, sur cinq feuillets de papier, les rubriques de 280 pièces du
registre JJ 26, c'est-à-dire les matières contenues dans les VI XXX premiers feuillets de ce célèbre recueil, qui n'en
compte pas moins de XIX XXVIII. Il est à remarquer qu'elle est intitulée Rubrice litterarum XXVIImi, libri et non
XXVImi libri, ce qui nous permet d'en placer la rédaction entre celle du répertoire JJ 1 24, où le registre en question
occupe le XXVII e rang, et celle du travail dont il sera parlé plus loin et qui porte la cote JJ 1 15, travail dans lequel il est
classé le XXVI e.
Quant au grand répertoire projeté, à celui dans lequel auraient été réunies toutes les indications ainsi relevées dans les
layettes et dans les registres, nous ne pensons pas que Gérard ait jamais pu l'achever et nous n'en connaissons aucun
fragment. Teulet avait cru le trouver dans un répertoire alphabétique en trois volumes cotés, de son temps, JJ 512 à
514 (aujourd'hui JJ 278-280) 439. TEULET, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, préface, p. XIV. , offrant, disait-il, "un
moyen de recherche aussi sur que commode", et d'autres en ont également signalé, d'après lui, l'existence 440.
LANGLOIS et STEIN, les Archives de l'histoire de France, p. 17-18. . Sans doute, ce vaste recueil est bien la réalisation
du plan conçu par le Trésorier des Chartes de Charles V. Il se peut même que celui qui l'a rédigé ait utilisé ses travaux
préliminaires ; mais l'écriture de la partie la plus ancienne de ces gros registres, certainement postérieure à Gérard de
Montaigu, doit être rapportée aux environs de 1420, date à laquelle les fait remonter le titre moderne inscrit sur le dos.
Et, d'ailleurs, on va voir que, tout pressé qu'il fût de procéder à l'exécution de son grand projet, Montaigu ne tarda pas
à reconnaître la nécessité de remanier encore une fois son inventaire sommaire.
La dernière rédaction du répertoire sommaire (JJ 1 15 ). - Tout en préparant son grand répertoire, l'infatigable
archiviste ne négligeait pas en effet de perfectionner, chemin faisant, son manuel, on en voit la preuve dans les
additions et les corrections que porte l'exemplaire décrit dans l'avant-dernier paragraphe, exemplaire qui, dans la
pensée de l'auteur, aurait dû cependant être définitif. Pour les layettes, les corrections consistent surtout dans la
suppression de certains articles ; pour les registres, dans le déplacement de plusieurs volumes destiné à rendre l'ordre
plus conforme au plan adopté dans le répertoire en deux livrets (JJ 1 24) 441. Voir plus haut, p. CXXV. . Toutes ces
modifications furent alors reproduites dans une rédaction que l'auteur considérait sans doute comme vraiment
définitive, car, tandis qu'il avait donné six éditions de son répertoire pendant les huit premières années de sa direction,
il ne paraît pas s'être occupé d'en donner une nouvelle pendant les dix ou douze années qu'il vécut encore. De plus,
toutes les fois qu'il faisait une nouvelle édition, Gérard avait l'habitude de prendre pour brouillon le manuscrit de
l'édition précédente, qu'il chargeait de corrections et dont il biffait les pages au fur et à mesure de la transcription. Or
l'exemplaire que nous allons décrire porte bien quelques rares corrections, mais on y chercherait vainement une page
qui fût biffée.
Cette dernière rédaction nous est parvenue sous la forme d'un élégant volume comprenant 52 feuillets de vélin ornés
de majuscules bleues et rouges et qui, avant de recevoir aux Archives nationales la cote JJ 1 15, avait été conservé à la
Bibliothèque, sous les n os 1090 du supplément et 9834 du fonds latin. Ce volume s'ouvre par une préface qui diffère
peu de celle de JJ 1 24.
Le répertoire des matières contenues dans les 310 layettes du Trésor des Chartes occupe les feuillets 4 à 30 ; il a été
publié par Teulet 442. Layettes du Trésor des Chartes, I, p. XXXVIII à XLVIII. . Je vais donner une restitution de
l'ordre numérique donné aux layettes par Gérard de Montaigu, restitution à laquelle j'ajouterai autant que possible la
106
Archives nationales (France)
concordance avec les numéros du classement actuel 443. Teulet avait déjà donné une semblable restitution ( ibidem, p.
XLVIII.-LI), mais avec quelques inexactitudes et sans établir la concordance avec le classement actuel. .
RESTITUTION DE L'ORDRE NUMÉRIQUE DONNÉ PAR GÉRARD DE MONTAIGU AUX LAYETTES DU TRÉSOR
DES CHARTES I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III
Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J
361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était
en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et
capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J
362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio
ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio,
uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J
433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en
déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et
capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J
362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio
ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio,
uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86.
III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio.
J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
107
Archives nationales (France)
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86.
III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio.
J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-
86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio
regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette
layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus
possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses
episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis
Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et
portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de
Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de
Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX
Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405
XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en
1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( I Rex
et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J
108
Archives nationales (France)
392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis
de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina
Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157
IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J
340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive
uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J
608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433
II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
109
Archives nationales (France)
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J
392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis
de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J
340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive
uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J
608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444.
110
Archives nationales (France)
Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus
possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses
episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis
Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et
portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de
Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de
Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX
Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405
XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en
1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle
Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii
comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J
607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II
Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones
sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie.
J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( I Rex et regina Gypri. J
433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
111
Archives nationales (France)
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en
1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum
dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J
169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia.
J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium
Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338
XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V,
et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J
392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis
112
Archives nationales (France)
de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en
1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum
dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J
169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia.
J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium
Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338
XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V,
et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III
Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J
361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
113
Archives nationales (France)
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en
déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et
capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J
362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio
ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio,
uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et
ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci
comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en
1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle
Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii
comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J
607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III
Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J
361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
114
Archives nationales (France)
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et
regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J
157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes
et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
115
Archives nationales (France)
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II
Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones
sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie.
J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482 I Rex et regina Gypri.
J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
116
Archives nationales (France)
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731
XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII
Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi
concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270
XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis
redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX I Rex et
regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J
157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes
et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
117
Archives nationales (France)
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444.
Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de
filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV
Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI
Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. (
Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status
plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B.
Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215
XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII
Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI
Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII
Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII
Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J
175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292
LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ?
LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie
et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349
444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de
pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos
118
Archives nationales (France)
habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II
Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio
regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234
XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J
405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de
Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174
XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607
XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J
215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII
Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J
119
Archives nationales (France)
175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292
LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ?
LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie
et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433
II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et
capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio
ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI
... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et
ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J
292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. -
Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf
CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona
sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus
120
Archives nationales (France)
perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus
et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette
layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus
possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses
episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis
Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et
portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de
Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de
Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX
Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405
XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en
1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle
Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii
comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J
607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III
Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J
361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
121
Archives nationales (France)
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86 I Rex et regina Gypri.
J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
122
Archives nationales (France)
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était
en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362
IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio,
uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci
comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium
villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici
coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX
Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de
Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.)
XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura
regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX
Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre
comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J
432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX
Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.)
IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
123
Archives nationales (France)
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J
392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis
de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( I Rex
et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J
392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis
de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
124
Archives nationales (France)
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... (
Déficit constaté en 1583-86 I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en
1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum
dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J
169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia.
J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium
Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338
XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V,
et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... (
Déficit constaté en 1583-86.) IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J
157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et
capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
125
Archives nationales (France)
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio
ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI
... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et
ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J
292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. -
Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf
CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona
sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus
perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus
et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XX I
Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J
335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J
335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna,
foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J
392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis
de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
126
Archives nationales (France)
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... (
Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356
IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de
pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335
VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum,
passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX
Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum
et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426
XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J
597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259
XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355
446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI
Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene
comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J
206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium
Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J
206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette
layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus
possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses
episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis
Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et
portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de
Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de
Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX
Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405
XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en
1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle
Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii
comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J
607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
127
Archives nationales (France)
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-
349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de
pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos
habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
128
Archives nationales (France)
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86 I Rex et regina
Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157
IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-
86.) IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de
pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335
VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum,
passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio
(Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit
constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI
129
Archives nationales (France)
Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX
Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum
et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426
XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J
597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259
XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355
446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI
Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene
comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J
206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium
Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J
206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II
Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones
sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie.
J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
130
Archives nationales (France)
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie
comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444.
Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de
filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV
Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI
Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. (
Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status
plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B.
Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215
XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII
Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI
Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII
Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII
Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J
175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292
LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ?
LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie
et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II
Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones
sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie.
J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
131
Archives nationales (France)
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie
comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa.
J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86.
III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608
VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731
XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII
Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi
concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270
XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis
redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus
et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447.
Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XX I Rex et regina Gypri. J
433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
132
Archives nationales (France)
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-
86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII
Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII I
Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus
possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII
Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum
et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus
fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX
Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-
86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum
ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX
Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII
Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris
Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere
particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis
episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette
était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis
Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290
LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia.
133
Archives nationales (France)
J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI
Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum
parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de
Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui
comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit
en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XX I Rex et regina Gypri.
J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-
86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII
Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII
XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
134
Archives nationales (France)
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731
XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII
Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi
concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270
XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis
redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus
et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447.
Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX
Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86.
III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio.
J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
135
Archives nationales (France)
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... (
Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356
IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en
déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII
XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII I Rex et regina
Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII
Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses
comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit
constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ...
LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie
ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie.
J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super
Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII
XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J
189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XX I Rex et
regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J
157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes
et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
136
Archives nationales (France)
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-
86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII
Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII
XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII I Rex et regina
Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII
Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses
comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit
constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ...
LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie
ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie.
J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super
Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
137
Archives nationales (France)
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII
XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J
189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi
comes. J 221 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III
Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J
361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... (
Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356
IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en
déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII
XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi
comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII I Rex et regina
Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
138
Archives nationales (France)
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII
Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses
comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit
constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ...
LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie
ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie.
J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super
Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII
XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J
189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi
comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-
349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de
pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos
habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
139
Archives nationales (France)
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie
comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa.
J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224
IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo
de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII
I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus
possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII
Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum
et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus
fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX
Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-
86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum
ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX
Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII
Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris
Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere
particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis
episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette
était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis
Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290
LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia.
J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI
Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum
parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de
Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui
comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit
en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII
XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII Blancha
que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en
déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus
factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et
capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J
362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum
parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio
ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio,
uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et
ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci
comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en
140
Archives nationales (France)
1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle
Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii
comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J
607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie
comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa.
J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224
IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo
de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII
XXXV Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III
Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731
XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII
Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi
concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270
XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis
redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
141
Archives nationales (France)
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus
et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447.
Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX
Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii.
J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII XXXV Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII XX I Rex et regina Gypri. J
433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII
Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et
marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio
liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico,
panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus,
vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum
Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ...
( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina
et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de
Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445.
Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis
1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem
spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384
XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ?
XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus,
ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-
426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones
alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... (
Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges
Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII
Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... (
(Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera
Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII
Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375
LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis
1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J
234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232
LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457
LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis
villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170
LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII
XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-
86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII
Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII
XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII
Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor
secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII XXXV Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII XXXVII Episcopus et
142
Archives nationales (France)
ecclesie ville Silvanectensis. J 160-161 IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis
monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI
Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de
Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731
XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII
Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii
Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi
concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270
XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis
redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL
Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J
362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et
conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de
Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV
Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J
457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J
579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus
parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus
et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV
Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447.
Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX
Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii.
J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII XXXV Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII XXXVII Episcopus et ecclesie ville
Silvanectensis. J 160-161 IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86.
III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio.
J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII
Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X
Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J
388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII
Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et
Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.)
XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. (
Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita
regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S.
Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160
XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII
Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes
et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine
regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363
XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII
Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167
XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII
Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt
regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J
143
Archives nationales (France)
259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta
dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII
... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux
Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J
343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J
370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S.
Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX
Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et
villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ...
( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina
illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses
episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI
Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... (
Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356
IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en
déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII
XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi
comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII
Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII XXXV Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII
XXXVII Episcopus et ecclesie ville Silvanectensis. J 160-161 IIII XXXVIII ... IIII I Rex et regina Gypri. J 433 II Regalia, J 340-349 444.
Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V
Lucemburgensis comes et marchio Moravie. J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi quos habuit de
filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII
Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337 XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J 234 XV
Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J 731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV. J 405 XXI
Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. (
Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360 XXVII ... ( Déficit
constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status
plurium villarum regni. ? XXXII Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et villa. J 607 XXXV B.
Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215
XXXIX Revocaciones alienatorum de domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLIII
Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597 XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis. J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis 1482.) LI
Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446. Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292 LVIII
Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII
Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J 503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et ecclesie. J
175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes, Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292
LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes super Graviam. ?
LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie
et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J 238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII XXIII ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa. J 189 448. Cette
layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224 IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII
XXXIII Littere recuperate a domino Karolo de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII XXXV
Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII XXXVII Episcopus et ecclesie ville Silvanectensis. J 160-161 IIII XXXVIII ... IIII XX I Rex et regina Gypri. J 433 II
Regalia, J 340-349 444. Cette layette était en déficit en 1583-86. III Longipontis monasterium. J 157 IIII Adjunctiones
144
Archives nationales (France)
sive uniones de pluribus possessionibus factarum dominio regio. J 361 V Lucemburgensis comes et marchio Moravie.
J 608 VI Suessionenses episcopus et capitulum. J 169 VII Nemausus. J 335 VIII Legitimacio liberorum regis Philippi
quos habuit de filia ducis Meranie. J 362 IX Frizia. J 526 X Carcassona. J 335 XI De lanifico, panificio et diposicione
passuum, passagiorum et portuum parcium Occitanarum. J 388 XII Biterrensis episcopus, vicecomitissa et villa. J 337
XIII Aniciensis sive de Podio ecclesia. J 338 XIII Compendio (Hospitale et domus fratrum Predicatorum ville de). J
234 XV Johanne de Borbonio, uxoris Karolis V, et Yzabellis de Bavaria dotalicia. J 364 XVI ... ( Déficit constaté depuis
1482.) XVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne (cf. CCI). J
731 XIX Procuraciones et ambassatorie regie. ( Déficit constaté depuis 1482.) XX Johanna de Eboricis, uxor karoli IV.
J 405 XXI Rouciaci comes. J 380 XXII Debita regi. J 392 XXIII Xanctonie partes. J 292 445. Cette layette était en
déficit en 1482 et en 1583-86. XXIIII Ecclesia S. Mellonis de Pontisara. ( Déficit constaté depuis 1482.) XXV Ecclesia
S. Mauricii Silvanectensis. - Petrafons. J 160 XXVI Patronatus aliquorum beneficiorum ad regem spectans. J 360
XXVII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XXVIII Subsidia per regem vel regi concessa (cf CCXI). J 384 XXIX Domus
Nigelle Parisius. J 234 XXX Vindocinenses comes et gentes. J 174 XXXI Status plurium villarum regni. ? XXXII
Foresii comes. J 270 XXXIII Dona sive elemosine regum et aliorum. J 365 XXXIIII Tornacenses episcopus, ecclesia et
villa. J 607 XXXV B. Ludovici coronacio. J 363 XXXVI Obligaciones de certis redditibus perpetuis. J 421-426 XXXVII
Canonici nemoris Vincennarum. J 157 XXXVIII Comes de Haricuria. J 215 XXXIX Revocaciones alienatorum de
domanio regis. J 976 XL Courtenayo (Terra de). J 167 XLI ... ( Déficit constaté depuis 1482.) XLII ... ( Déficit constaté
depuis 1482.) XLIII Petrus de Craon. J 179 ( ?) XLIIII Obligaciones prisionariorum. J 362 XLV Reges Portugalie. J 597
XLVI Littere particulares que nullatenus tangunt regem. ( Déficit constaté depuis 1482.) XLVII Episcopus Mimatensis.
J 341 XLVIII Abbas et conventus Cluniacenses. J 259 XLIX Vivariensis episcopus. J 342 L ... ( (Déficit constaté depuis
1482.) LI Domanium et jura regia ; juramenta dominorum de Parlamento et de Camera Compotorum. J 354-355 446.
Cette layette était en déficit en 1482. LII ... LIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LIIII Procuraciones super diversis
materiis. J 353 LV Bellumjocum. J 270 LVI Dux Andegavensis frater regis Karoli. J 375 LVII Acquitanie ducatus. J 292
LVIII Narbona. J 337 LIX Crassensis abbacia. J 343 LX ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXI Valentinensis
comitatus. J 287-290 LXII Johannes dux Normannie. J 370 LXIII Noviomensis episcopus. J 234 LXIIII Florentini. J
503-504 LXV ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXVI S. Quintinus in Viromandia. J 232 LXVII Turonenses villa et
ecclesie. J 175-176 LXVIII Bigorre comitatus. J 294 LXIX Noverguie seu Noroie rex. J 457 LXX Brene comes,
Athenarum dux. J 379 LXXI Petragoricenses episcopus, comes et villa. J 292 LXXII Burdegalensis villa. J 292 LXXIII
Dux Lotharingie - Comes Porciani. J 579 ou 681 - J 206 LXXIIII ... ( Déficit constaté depuis 1482.) LXXV S. Johannes
super Graviam. ? LXXVI Boemie rex. J 432 LXXVII Gravamina illata regi et pluribus nobilibus parcium Occitanarum
per clerum illarum parcium. J 350 LXXVIII Aurelianenses episcopus, ecclesie et villa. J 170 LXXIX Bolonie comes. J
238-239 IIII XX Meldenses episcopus et villa. J 206 IIII XXI Dominus de Credonio. J 179 IIII XXII Falsa sigilla. ? IIII
XXIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXIIII ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXV Procuraciones plurium
qui comparuerunt coram rege anno M° CCC° IX°. J 356 IIII XXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) IIII XXVII Guelrie
comes, Juliacensis dux. J 522 447. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXVIII Exolduni monasterium et villa.
J 189 448. Cette layette était en déficit en 1583-86. IIII XXIX Danorum rex. J 418 IIII XXX Abrincensis ecclesia. J 224
IIII XXXI Dominus de Couciaco. J 234 IIII XXXII Augi comes. J 221 IIII XXXIII Littere recuperate a domino Karolo
de Artesio de comitatu Pedenacii. J 338 IIII XXXIIII Blancha que fuit uxor secunda regis Philippi de Valesio. J 357 IIII
XXXV Ebroicensis comes et comitatus. J 216 IIII XXXVII Episcopus et ecclesie ville Silvanectensis. J 160-161 IIII
XXXVIII ... IIII XXXIX Ecclesia S. Hylarii Pictaviensis. J 184 C Comes Stampensis. J 159 ou 166 449. Voyez la layette
VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette
était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
145
Archives nationales (France)
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa.
J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J
167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341
CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( VIII. CI S. Audomari
villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
146
Archives nationales (France)
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo.
J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
147
Archives nationales (France)
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette
était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J
167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII
Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372
CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
148
Archives nationales (France)
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa.
J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
149
Archives nationales (France)
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXVIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit
en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J
579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
150
Archives nationales (France)
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem
et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa.
J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXVIII. CI S. Audomari
villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo.
J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
151
Archives nationales (France)
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum.
J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
152
Archives nationales (France)
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem
et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-
86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini
Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.)
CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI
XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa.
J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
153
Archives nationales (France)
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372
CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XX VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
154
Archives nationales (France)
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette
était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
155
Archives nationales (France)
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa.
J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J
521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
156
Archives nationales (France)
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII
Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem
et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
157
Archives nationales (France)
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en
déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
158
Archives nationales (France)
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII VIII. CI S. Audomari villa. J
521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B.
Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de
Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit
constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV
Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti
regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a
rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans
cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J
157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
159
Archives nationales (France)
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVIII. CI S. Audomari
villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo.
J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341
CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
160
Archives nationales (France)
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XX VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
161
Archives nationales (France)
VII XXVIII ... VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
162
Archives nationales (France)
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie
de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en
1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J
418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
163
Archives nationales (France)
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie.
J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
164
Archives nationales (France)
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis
in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341
CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
165
Archives nationales (France)
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX
Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI
XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B.
Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
166
Archives nationales (France)
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette
était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem
et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
167
Archives nationales (France)
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372
CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
168
Archives nationales (France)
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII VIII. CI S. Audomari
villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses
episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J
373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV
Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII
Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de
Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J
206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait
une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253
VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus,
filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279
ou 374 VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette
était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
169
Archives nationales (France)
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem
et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXVIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit
en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J
579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
170
Archives nationales (France)
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII VIII. CI S. Audomari villa.
J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B.
Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de
Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit
constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV
Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti
regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a
171
Archives nationales (France)
rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans
cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J
157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie
de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en
1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J
418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
172
Archives nationales (France)
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII
Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
173
Archives nationales (France)
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
174
Archives nationales (France)
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
175
Archives nationales (France)
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341
CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie
de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en
1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J
418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
176
Archives nationales (France)
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
177
Archives nationales (France)
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa.
J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
178
Archives nationales (France)
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
179
Archives nationales (France)
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
180
Archives nationales (France)
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII VIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa.
J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
181
Archives nationales (France)
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
182
Archives nationales (France)
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J
521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
183
Archives nationales (France)
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
184
Archives nationales (France)
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus
et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones
B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
185
Archives nationales (France)
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
186
Archives nationales (France)
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic)VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
187
Archives nationales (France)
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J
521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B.
Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de
Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit
constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV
Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti
regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a
rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans
cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J
157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
188
Archives nationales (France)
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
189
Archives nationales (France)
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
190
Archives nationales (France)
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette
layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341
CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
191
Archives nationales (France)
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini
Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.)
CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI
XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
192
Archives nationales (France)
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
193
Archives nationales (France)
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
194
Archives nationales (France)
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
195
Archives nationales (France)
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII VIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
196
Archives nationales (France)
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX
Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI
XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B.
Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii
Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en
1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
197
Archives nationales (France)
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum.
J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
198
Archives nationales (France)
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
199
Archives nationales (France)
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXVIII. CI
S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
200
Archives nationales (France)
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
201
Archives nationales (France)
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en
déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
202
Archives nationales (France)
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J
167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
203
Archives nationales (France)
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
204
Archives nationales (France)
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie.
J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
205
Archives nationales (France)
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XX
VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en
déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
206
Archives nationales (France)
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
207
Archives nationales (France)
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis
in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
208
Archives nationales (France)
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus
Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
209
Archives nationales (France)
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX VIII. CI
S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
210
Archives nationales (France)
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
211
Archives nationales (France)
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
212
Archives nationales (France)
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX
Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI
XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B.
Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii
Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en
1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus
et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones
B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
213
Archives nationales (France)
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX
Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI
XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B.
Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii
Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en
1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
214
Archives nationales (France)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXVIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit
en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J
579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
215
Archives nationales (France)
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167
CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
216
Archives nationales (France)
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
217
Archives nationales (France)
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges
nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel
accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en
déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
218
Archives nationales (France)
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
219
Archives nationales (France)
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX
Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI
XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B.
Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii
Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en
1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
220
Archives nationales (France)
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
221
Archives nationales (France)
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
222
Archives nationales (France)
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel
accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX
VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J
167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes
de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
223
Archives nationales (France)
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges
nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator
Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum.
J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
224
Archives nationales (France)
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
225
Archives nationales (France)
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette
était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem
et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
226
Archives nationales (France)
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
227
Archives nationales (France)
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372
CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
228
Archives nationales (France)
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
229
Archives nationales (France)
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie
de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en
1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J
418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
230
Archives nationales (France)
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXVIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit
en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J
579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
231
Archives nationales (France)
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI
Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
232
Archives nationales (France)
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239
XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus
Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII
Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super
facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
233
Archives nationales (France)
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa
Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J
373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en
1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
234
Archives nationales (France)
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239
XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII
Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel
accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX
XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de
235
Archives nationales (France)
Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia
regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. -
Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. -
Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci,
Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII
Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De
certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux
et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus
Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses
comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de
usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie.
J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
236
Archives nationales (France)
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239
XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
237
Archives nationales (France)
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
238
Archives nationales (France)
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXVIII.
CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit
en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J
579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
239
Archives nationales (France)
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII
Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
240
Archives nationales (France)
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
241
Archives nationales (France)
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J
167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes
de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges
nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator
Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-
242
Archives nationales (France)
440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII
Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII
Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum
regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus,
ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI
XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum,
hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus
et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones
B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
243
Archives nationales (France)
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie.
J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
244
Archives nationales (France)
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239
XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et
villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum
locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
245
Archives nationales (France)
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit
en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie
de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en
1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J
418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
246
Archives nationales (France)
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
247
Archives nationales (France)
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102
CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux
Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372
CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
248
Archives nationales (France)
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239
XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et
villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum
locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI
XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum.
J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
249
Archives nationales (France)
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie
de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en
1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J
418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
250
Archives nationales (France)
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXVIII. CI
S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
251
Archives nationales (France)
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
252
Archives nationales (France)
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J
102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
253
Archives nationales (France)
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
254
Archives nationales (France)
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J
167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes
de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges
nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator
Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-
440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII
Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII
Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum
regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus,
ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI
XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum,
hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et
garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII
Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus
255
Archives nationales (France)
et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones
B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
256
Archives nationales (France)
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra,
comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353
CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones
inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII
XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232
VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX
Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI
XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B.
Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii
Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en
1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
257
Archives nationales (France)
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
communia de Corbeia. J 231 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206
450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa.
J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
258
Archives nationales (France)
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
259
Archives nationales (France)
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450.
Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J
580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108
CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J
341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
260
Archives nationales (France)
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII
Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie.
J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.)
VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi
Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et
monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI
XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII
XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia
Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
261
Archives nationales (France)
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis
Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374
VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382
453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt
regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII
XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos
Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie,
villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam
vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu
Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI
... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos
virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ...
IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et
similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et
exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723
CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia
concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus
concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233
CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus
et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239
XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et
villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum
locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI
XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto
monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere
quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis.
J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus
et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et
capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones
B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
262
Archives nationales (France)
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII
Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici
feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
263
Archives nationales (France)
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
264
Archives nationales (France)
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
265
Archives nationales (France)
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges
nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator
Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-
440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII
Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII
Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum
regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus,
ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI
266
Archives nationales (France)
XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum,
hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et
garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII
Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169
XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum
factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J
206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et
villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum.
J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici
super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX
Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. (
Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De
facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio
primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159
ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il
manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J
212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI
XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ?
VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
267
Archives nationales (France)
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-
86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini
Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.)
CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI
XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
268
Archives nationales (France)
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere
acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
269
Archives nationales (France)
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII VIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ?
CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231
CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII
Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis
archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus
Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI
XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie.
J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514
VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro
270
Archives nationales (France)
clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII
XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites
de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri
Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII
Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie
comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra
magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et
Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis
pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII
XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum
(sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345
VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII
Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux
pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682
IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges
nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator
Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-
440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII
Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII
Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum
regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus,
ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI
XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum,
hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et
garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII
Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169
XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum
factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
271
Archives nationales (France)
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
272
Archives nationales (France)
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en
déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI
XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus.
273
Archives nationales (France)
? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel
accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX
XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de
Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia
regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. -
274
Archives nationales (France)
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
275
Archives nationales (France)
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI
XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus.
? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXVIII. CI
S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
276
Archives nationales (France)
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX
Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII
Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses
villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de
Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI
XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
277
Archives nationales (France)
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere
acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J
168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXVIII. CI S. Audomari
villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo.
J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
278
Archives nationales (France)
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel
accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX
XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de
Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia
regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. -
Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. -
Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci,
Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII
Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De
certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux
et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus
Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses
comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de
usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in
Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes
Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739
XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI
279
Archives nationales (France)
XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia
de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere
quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII
Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI
XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165
XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere
Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
280
Archives nationales (France)
communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI
XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus.
? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII
Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
281
Archives nationales (France)
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones
plurium cum rege. ? XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini
Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.)
CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI
XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
282
Archives nationales (France)
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere
acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J
168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive
Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege. ? XII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
283
Archives nationales (France)
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones
plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc.,
contra regem. J 434 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86.
CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini
Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J
234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.)
CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI
284
Archives nationales (France)
XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris
Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou
166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J
368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV
Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus
per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses
episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de
Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere
acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J
168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive
Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie,
Burgondie, Picardie, etc., contra regem. J 434 XII XX VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV
Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII
Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI
Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
285
Archives nationales (France)
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
286
Archives nationales (France)
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones
plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc.,
contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
287
Archives nationales (France)
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI
XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus.
? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII
Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege.
? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc., contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XXVIII. CI
S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
288
Archives nationales (France)
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones
plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc.,
contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere communes tangentes comitem de
Valesio. ? XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J
108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ...
CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII
Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis.
J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum
aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
289
Archives nationales (France)
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et
villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX
Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J
192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI
Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396
VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de
Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici,
Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270
ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis
per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII
XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de
Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus
imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC
Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218
CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340
CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX
Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta
bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI
Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas,
villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI
Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII
Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste,
aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii
dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive
Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere
acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J
168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive
Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie,
Burgondie, Picardie, etc., contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere communes tangentes comitem de Valesio. ? XII XXVIII. CI S.
Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en
1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579
CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de
Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto
restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et
partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter
regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-
86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII
Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis
Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis
Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez
290
Archives nationales (France)
la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI
Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette
layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de
Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses
episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris
Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI
Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de
Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381
VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux
Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII
Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria
Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc
dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI
Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de
litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII
XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu
Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione
crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395
VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa
et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-
612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et
comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV]
et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures
officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX
XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
291
Archives nationales (France)
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones
plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc.,
contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere communes tangentes comitem de
Valesio. ? XII XXVIII Testamenta diversarum personarum. J 406 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei
Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII
Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses
episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et
absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli.
J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII
Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184
VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI
XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua
ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII
Pertici comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII
Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J
155 VII XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII
Bertrandus de Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI
Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII
Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis
comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII
Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces
Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus
et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie.
? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date
regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum
allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia
et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
292
Archives nationales (France)
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI
XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus.
? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII
Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege.
? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc., contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere
communes tangentes comitem de Valesio. ? XII XXVIII Testamenta diversarum personarum. J 406 XII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle
villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in
Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de
Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J
372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de
Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... (
Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX
Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco.
? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi
monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos convento cum aliquibus
regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI
XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege
convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII
Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI
XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus
villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem
apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia
condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207
VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J
158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino,
constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis
vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192
n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII
XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII
XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII
XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX
Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai
procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta
inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de
Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-
227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie tangentes custodes
hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et
ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones
moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et Tornacum. J 528-529 VIII
XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates
date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV
Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus Alvernie. ? VIII XXXVII
293
Archives nationales (France)
Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII
XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu
Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII Processus divorcii inter regem
Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX
... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt
plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ...
IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra
Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI
Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII
Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse
Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes,
episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi
et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus
Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones
ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie,
Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello
in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum
episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et
comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto.
J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa
Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI
XXVII Ordinaciones tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora,
molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones
plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI
XXXIII Abbas, villa et communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita
Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum
per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII
Bellimontis comitatus. ? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX
Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa.
J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones
plurium cum rege. ? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc.,
contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere communes tangentes comitem de
Valesio. ? XII XXVIII Testamenta diversarum personarum. J 406 XII XXIX Dotes reginarum. J 364 " Constitucio
facta per regem Karolum anno LXIIII super etate primogenitorum regum Francie." Tutele, etates, partagia et
ordinaciones filiorum regis. J 401-402 XII VIII. CI S. Audomari villa. J 521 CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était
en déficit en 1583-86. CIIII Villa Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de Navarra, comes de Moritanio. ?
CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio
communie de Roya. J 234 CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit
constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et
ducem Austrie. J 418 VI XXI Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VII XXIII) -
Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206 VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum
per Judeos et leprosos convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII Perone communia. J 232 VI XXVIII
Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S.
Johannis Jherosolimitani. J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici comes. J 133 VI XXXIIII
Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa.
J 521 VI XXXVIII Conquestus factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII XX Clemencia condam
regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII
294
Archives nationales (France)
XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de Guesclino, constabularius
Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII
XXXII Manerium et terra de Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis episcopus. J 527 VII XXXV Rex et
reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII
Dona regia facta pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis
comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum
rege. ? VIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII Dominus de Castellione, tunc dominus de
Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII
Quittancie tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX
Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374 VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J 428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII
XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi. J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in
partibus Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et
associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?)
IX XXII Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV
[Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV
Tractatus vel accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX XXXVII Processus contra Templarios.IX
XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII
Matrimonia regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. - Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus
Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. - Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci, Convenarum
et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et
alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De certis redditibus
regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et
Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus Mantue, villa Padue. J
508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa
medium, quedam littera de usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in Lotharingia. J 583 XI XXV
Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones
tangentes Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739 XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI
XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et
communia de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI
XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus.
? XI XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165 XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII
Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege.
? XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc., contra regem. J 434 XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere
communes tangentes comitem de Valesio. ? XII XXVIII Testamenta diversarum personarum. J 406 XII XXIX Dotes reginarum. J 364 " Constitucio facta per regem Karolum
anno LXIIII super etate primogenitorum regum Francie." Tutele, etates, partagia et ordinaciones filiorum regis. J 401-402 XII XXVIII. CI S. Audomari villa. J 521
CII Rupelle villa. J 102 CIII Domus Dei Pruvinensis. J 206 450. Cette layette était en déficit en 1583-86. CIIII Villa
Clarimontis in Belvacino. J 167 CV Metenses episcopus et villa. J 580 CVI Dux Lothoringie. J 579 CVII Petrus de
Navarra, comes de Moritanio. ? CVIII Vulgacini Gallici feuda. J 108 CIX Dominus Johannes de Courpalayo. J 373 CX
Ducissa Calabrie. J 372 CXI Caturcenses episcopus et capitulum. J 341 CXII Revocacio communie de Roya. J 234
CXIII ... CXIIII Villa de Senarponte. ? CXV Procuraciones B. Ludovici super facto restitucionum et absencie sue
ultramarine. J 353 CXVI ... ( Déficit constaté en 1583-86.) CXVII Ambianenses villa et partes. J 231 CXVIII Vicecomes
de Thoarcio. J 373 CXIX Comes Sancti Pauli. J 376 VI XX Confederaciones inter regem et ducem Austrie. J 418 VI XXI
Oliverius de Manniaco. ? VI XXII Comes de Marka. ( Déficit constaté en 1583-86.) VI XXIII Rothomagensis
archiepiscopus (cf. VII XXIII) - Monasterium S. Victoris Parisiensis. J 212 VI XXIIII Remensis archiepiscopus. J 206
VI XXV Fontis Ebrardi monasterium. J 184 VI XXVI De facto intoxicacionis Christianorum per Judeos et leprosos
convento cum aliquibus regibus Sarracenis. Intoxicacio primogeniti regis Philippi Audacis. J 427 et 429 VI XXVII
Perone communia. J 232 VI XXVIII Stamparum villa. J 159 ou 166 451. Voyez la layette C. VI XXIX De restitucionibus
295
Archives nationales (France)
in pios usus a rege convertendis. ? VI XXX Mutua ultramarina. J 441 VI XXXI Hospitale S. Johannis Jherosolimitani.
J 368 VI XXXII Comes Hollandie. J 525 452. Il manquait une pièce dans cette layette en 1583-86. VI XXXIII Pertici
comes. J 133 VI XXXIIII Rothomagensis villa. J 212 VI XXXV Brocardus de Fenestrangiis. J 514 VI XXXVI Gistum
regis in pluribus villis et monasteriis. J 353 VI XXXVII Cameracenses episcopus et villa. J 521 VI XXXVIII Conquestus
factus per regem apud S. Mandetum pro clausura nemoris Vincennarum. J 157 VI XXXIX Navarre collegium. J 155 VII
XX Clemencia condam regina Francie. ? VII XXI Virdunenses episcopus et villa. J 584-585 VII XXII Excambium de
Mousonio. J 207 VII XXIII Rothomagensis archiepiscopus (cf. VI XXIII.) J 212 VII XXIIII Ecclesie, villa et vicecomites
de Meleduno. J 158 VII XXV Comites de Cabilone. J 253 VII XXVI Homagia Campanie. ? VII XXVII Bertrandus de
Guesclino, constabularius Francie. J 381 VII XXVIII ... VII XXIX Monasterium S. Mauri Fossatensis. J 157 VII XXX
Lautricensis vicecomes. J 331 VII XXXI Monasterium B. Dyonisii in Francia. J 156 VII XXXII Manerium et terra de
Leriaco. J 192 n°59( ?) VII XXXIII Dux Burgondie modernus, filius regis Johannis. J 371 VII XXXIIII Leodiensis
episcopus. J 527 VII XXXV Rex et reginaMajoricarum. J 598 VII XXXVI Engolismensis et Marchie comes (cf.VIII
XXIX.) J 279 ou 374 VII XXXVII Namurcensis comes et alii Namurcenses. J 531 VII XXXVIII Dona regia facta
pluribus personis. J 396 VII XXXIX Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 382 453. Cette layette était en
déficit en 1583-86. VIII XX Nivernensis comitatus. J 256 VIII XXI Processus Ludovici de Meleduno contra magistrum
Philippum Nicolai procantoria Carnotensi. J 349 VIII XXII Confederaciones plurium aliorum cum rege. ? VIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. - Littere communes que non tangunt regem. ? VIII XXIIII
Dominus de Castellione, tunc dominus de Creciaco. J 383 VIII XXV Alençonii, Pertici, Carnotensis et Blesensis
comitatus. J 226-227 VIII XXVI Attrebatensis comitissa et duces Burgondie et Borbonii. VIII XXVII Quittancie
tangentes custodes hujus Thesauri de litteris traditis pluribus personis de precepto regis. J 476 VIII XXVII
Appamiarum episcopus et ecclesia. J 336 VIII XXIX Engolismensis et Marchie comes (cf. VII XXXVI). J 270 ou 374
VIII XXX Acquisiciones moderne in comitatu Campanie. - Nundine Campanie et Brie. ? VIII XXXI Mauritania et
Tornacum. J 528-529 VIII XXXII De assumpcione crucis per beatum (sic) Ludovicum contra hereticos Albigenses. J
428 VIII XXXIII Securitates date regi. J 394-395 VIII XXXIIII Electiones religiosorum et aliorum et licencia eligendi.
J 344-345 VIII XXXV Carnotenses ecclesie, villa et comitatus. J 171-173 VIII XXXVI Francum allodium in partibus
Alvernie. ? VIII XXXVII Reges Romanorum. J 610-612 VIII XXXVIII Fortalicie reddende regi ad magnam vim et
parvam. J 399 et 400 VIII XXXIX Pariagia et associaciones cum rege. J 397-398 IX XX Fuxi comes. J 332-334 X XXI
Bourbonii dux pro ducatu Bourbonii et comitatu Claromontis in Belvacino (cf. aussi XI XXXI). J 378( ?) IX XXII
Processus divorcii inter regem Karolum [IV] et Blancham de Burgundia. J 682 IX XXIII ... IX XXIIII ... IX XXVI ... IX
XXVII ... IX XXVIII ... IX XXIX ... IX XXV [Alterum scrinium prefati processus.] J 682 IX XXX Rotuli prebendarum in
quibus reges nominaverunt plures officiarios suos virtute gracie Apostolice. J 391 n° 10 IX XXXV Tractatus vel
accorda. ? IX XXXI ... IX XXXII ... IX XXXIII Michael Palcologus imperator Grecorum. IX XXXIIII ... IX XXXVI ... IX
XXXVII Processus contra Templarios.IX XXXVIII Idem. J 413-417 IX XXXIX Processus contra Robertum de
Artesio.CC Idem. J 439-440 CCI Aque, nemora, pontes, foreste et similia (cf. XVIII). J 731-733 CCII Matrimonia
regum et regalium. J 408-411 CCIII Drocensis comes et comitatus. J 218 CCIIII Burgundie dux et comes. -
Acquisiciones et exoneraciones facte in partibus Burgondie. J 247-258 CCV Magalonensis episcopus. -
Monspessulanus.CCVI Idem. J 339-340 CCVII Bulle concesse Karolo de Valesio. J 721-723 CCVIII Armaniaci,
Convenarum et Fuxi comites. J 293 CCIX Autissiodorenses comes, episcopus, comitatus et villa. J 260 CCX Sacra
Capella Parisiensis. J 155 CCXI Subsidia concessa regi in villa Parisiensi et alibi per regnum (cf. XXVIII). J 384 CCXII
Petrus de Chambliaco. J 208 CCXIII Transcripta bullarum regibus Francie et regalibus concessarum. ? CCXIIII De
certis redditibus regis super villam Perone. J 232 CCXV Ordinaciones ducatus Normannie. J 210 CCXVI Laudunenses
episcopus et villa. J 233 CCXVII Acquisiciones Andegavie, Cenomannie et Turonie. J 175-178 CCXVIII Brebancie dux
et patria. J 523-524 CCXIX Bononie civitas, villa de Castello in Lombardia, dominus et villa Ferrarie, dominus
Mantue, villa Padue. J 508 XI XX Processus contra Guichardum episcopum Trecensem. J 438 XI XXI Matisconenses
comitatus, ecclesie et villa. J 239 XI XXII Blesenses comes et comitissa (et ibi, circa medium, quedam littera de
usurariis Christianis et Judeis.) J 174 XI XXIII Dominus de Lebreto. J 477 XI XXIIII Episcopus et villa Tullenses in
Lotharingia. J 583 XI XXV Episcopus, universitas, ecclesie et villa Parisienses. J 152 XI XXVI Fundaciones
capellaniarum, beneficiorum, hospitalium et piorum locorum. J 460-467 XI XXVII Ordinaciones tangentes
296
Archives nationales (France)
Parlamentum et alia ville Parisiensis, etc. ? XI XXVIII Furna, foreste, aque, nemora, molendina et garenne. J 737-739
XI XXIX Matrimonia comitis Valesii. J 410 XI XXX Quittancie et renunciaciones plurium facte regi. J 473-475 XI
XXXI Borbonii dux. J 378 XI XXXII Ordinaciones super facto monetarum. J 459 XI XXXIII Abbas, villa et communia
de Corbeia. J 231 XI XXXIIII S. Audoeni domus alias vocata Nobilis sive Perinclita Domus. J 169 XI XXXV Littere
quittanciarum pro domino de Valesio. J 377 XI XXXVI Littere plurium acquisicionum per ipsum factarum. XI XXXVII
Littere acquisicionum per ipsum factarum apud Feritatem Bernardi. ? XI XXXVIII Bellimontis comitatus. ? XI
XXXIX Bulle et processus contra Magnas Societates vel Compagnias. J 168 XII XX Comitatus de Valesio. ?J 163-165
XII XXI Gentes de Valeriaco. J 208 XII XXII Belvacenses episcopus, ecclesia et villa. J 167 XII XXIII Littere
Tartarorum sive Sarracenorum. J 937 XII XXIIIIAccorda sive convenciones et confederaciones plurium cum rege. ?
XII XXV Confederaciones plurium nobilium parcium Campanie, Brie, Burgondie, Picardie, etc., contra regem. J 434
XII XX VI Comes Hanonie. J 519-520 XII XX VII Littere communes tangentes comitem de Valesio. ? XII XXVIII
Testamenta diversarum personarum. J 406 XII XXIX Dotes reginarum. J 364 " Constitucio facta per regem Karolum
anno LXIIII super etate primogenitorum regum Francie." Tutele, etates, partagia et ordinaciones filiorum regis. J 401-
402 XII XXX 454. Ce chiffre est biffé et non remplacé dans JJ 1 15, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII , fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XX, fol. 22v° Permutaciones
facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII
Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte
cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J
496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis
dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in
Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII , fol. 22v° Permutaciones facte cum
rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII
Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a
comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XX, fol. 22v° Permutaciones facte
cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J
496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
297
Archives nationales (France)
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et
Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208
XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII
XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S.
Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii,
comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII
De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J
496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe
Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI
Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
298
Archives nationales (France)
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias.
J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XX, fol. 22v° Permutaciones
facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii,
capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII
De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII
De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII
XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII
XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a
comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J
510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno
Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis
comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter
duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII , fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et
299
Archives nationales (France)
ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de
Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum,
comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII
XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et
Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis
Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458
XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S.
Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive
Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii,
comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus
fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres
Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J
501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii
acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J
520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte
cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J
496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii,
capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
300
Archives nationales (France)
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus
Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii
et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu.
J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S.
Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive
Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii,
comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus
fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres
Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J
501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto
passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum
Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias.
J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII
XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII
XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a
comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J
510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno
Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis
comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter
duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII
XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII
De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
301
Archives nationales (France)
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII
De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII
XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex
Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII
XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
302
Archives nationales (France)
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
303
Archives nationales (France)
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis
Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458
XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342
XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias
datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII
XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive
Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-
502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J
271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
304
Archives nationales (France)
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII
XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex
Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII
XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per
Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et
Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis
Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458
XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342
XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias
datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia
per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII
XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII
XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a
comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J
305
Archives nationales (France)
510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno
Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis
comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter
duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII
XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis
Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458
XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342
XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias
datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia
per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XX, fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII
XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex
Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
306
Archives nationales (France)
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII
XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per
Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154
XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem,
super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513
XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
307
Archives nationales (France)
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
308
Archives nationales (France)
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte
cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in
Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum
in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus
dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291
XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro
facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de
Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa.
J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super
altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154
XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem,
super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513
XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
309
Archives nationales (France)
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero
thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII
XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII
XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a
comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J
510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno
Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis
comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter
duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII
XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
310
Archives nationales (France)
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-
499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe
Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI
Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes
Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in
partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et
reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-
86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii
acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa
sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios
hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In
scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XX, fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
311
Archives nationales (France)
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. , fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
312
Archives nationales (France)
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154
XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem,
super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513
XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero
thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et
littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S.
Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive
Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii,
comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus
fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres
Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J
501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto
passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum
Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI
Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo
et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
313
Archives nationales (France)
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii
acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J
520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro
regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et
aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII
XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle,
processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. , fol. 22v° Permutaciones
facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
314
Archives nationales (France)
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii,
capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus
Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J
403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de
Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia
similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J
358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In
scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis
concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie.
(Déficit constaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum
rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII
Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a
315
Archives nationales (France)
comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum
Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno
Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres
Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto
passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia
pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo
et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII
XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle,
processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XX, fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii
acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J
520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro
316
Archives nationales (France)
regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et
aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII
XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle,
processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI
Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones
facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii,
capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus
Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J
403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de
Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia
similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J
358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In
scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis
concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum
456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154
XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem,
super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513
XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
317
Archives nationales (France)
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero
thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et
littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii
acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J
520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro
regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et
aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII
XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle,
318
Archives nationales (France)
processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI
Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis
et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii
et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco
et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ?
XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI
Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas.
319
Archives nationales (France)
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-
456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia
458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII ,
fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et
ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de
Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum,
comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII
XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?)
XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum
regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J
261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de
Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI
Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359
XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri
[chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo
320
Archives nationales (France)
rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum
de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730
XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII
XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
321
Archives nationales (France)
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII
XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones
facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et
Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii,
capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus
Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J
403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de
Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia
similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J
358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In
scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis
concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum
456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum
de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de
Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII , fol. 22v°
322
Archives nationales (France)
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in
Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum,
comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII
XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?)
XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum
regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J
261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de
Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI
Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359
XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri
[chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo
rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum
de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730
XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XX, fol.
22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
323
Archives nationales (France)
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis
antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones
in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
324
Archives nationales (France)
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense
in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII
De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero
thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et
littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis
et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie.
? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XX, fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
325
Archives nationales (France)
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
326
Archives nationales (France)
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis
antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones
in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII
Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154
XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem,
super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513
XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero
thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et
327
Archives nationales (France)
littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis
et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie.
? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et
Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis
antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones
in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII
Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias.
J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
328
Archives nationales (France)
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco
et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ?
XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI
Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-
456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia
458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII
XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii
et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
329
Archives nationales (France)
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco
et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ?
XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI
Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-
456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia
458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XX,
fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
330
Archives nationales (France)
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias.
J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco
et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ?
XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI
Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-
456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia
458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XX , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
331
Archives nationales (France)
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII
XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ?
XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et
Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154
XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem,
super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513
XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes
palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii
acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero
thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et
littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis
et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie.
? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et
Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum
sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XX, fol. 22v° Permutaciones facte
cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J
496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV
Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis
terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et
principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super
argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii,
capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ?
XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII
Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus
Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII
Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis
negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J
332
Archives nationales (France)
403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII
XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti
Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de
Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia
similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII
Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J
358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de
cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In
scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis
concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum
456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio
proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum
de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de
Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII
... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII
XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre
460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc.
Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII Rex Scocie 462. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice
Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux,
comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii
et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et
alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J
443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco
et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ?
XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super
altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI
Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-
456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia
458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus
Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi
461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XX, fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
333
Archives nationales (France)
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
334
Archives nationales (France)
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit
constaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania,
gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII
XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De
Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
335
Archives nationales (France)
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis
antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones
in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII
Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-
619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad
pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII
XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-
86. . J 594-595 CCC Castelle sive Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI
Imperatores Romanorum ... (Déficit constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
336
Archives nationales (France)
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit
constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.), fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit
constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle
337
Archives nationales (France)
privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus eorum ad vitam concessorum 465. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de recommendacionibus prelatorum factis per papam regi. ( , fol. 22v°
Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII
Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J
154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario
in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit
constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle
privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus eorum ad vitam concessorum 465. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de recommendacionibus prelatorum factis per papam regi. ( Déficit constaté en
1583-86, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J
208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S.
Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive
Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et
imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii,
338
Archives nationales (France)
comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus
fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia,
uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres
Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J
501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex
Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto
passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum
Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI
Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo
et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit
constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle
privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus eorum ad vitam concessorum 465. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de recommendacionibus prelatorum factis per papam regi. ( Déficit constaté en
1583-86.) CCCV Bulle regi concesse de privilegiis perpetuo valituris. - Bulle de regalibus. - Parvus liber de pluribus
interprisiis contra dominum regem factis. , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium
Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia
Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J
282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165
XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De
acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII
XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges
Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia
Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et
Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus
Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274
339
Archives nationales (France)
( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII
XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus
Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa
Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana
ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo
comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita.
? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et
Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII
XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ?
XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et
Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII Rex Scocie 462. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem dextram. Arragonum rex et regnum 463.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto
regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus
eorum ad vitam concessorum 465. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de
recommendacionibus prelatorum factis per papam regi. ( Déficit constaté en 1583-86.) CCCV Bulle regi concesse de
privilegiis perpetuo valituris. - Bulle de regalibus. - Parvus liber de pluribus interprisiis contra dominum regem factis.
(Déficit constaté en 1583-86.), fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in
Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206
XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI
De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De
comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per
Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie
Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX
Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII
Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII
Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in
Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII
Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX
Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. -
Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261
XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis.
(Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite.
340
Archives nationales (France)
J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri
comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII
Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum]
qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere
recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere
tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes
Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV
Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones
matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII
XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis
antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J
726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones
in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII
Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-
619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad
pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII
XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-
86. . J 594-595 CCC Castelle sive Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI
Imperatores Romanorum ... (Déficit constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. (Déficit
constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus eorum ad vitam concessorum
465. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de recommendacionibus prelatorum factis per
papam regi. ( Déficit constaté en 1583-86.) CCCV Bulle regi concesse de privilegiis perpetuo valituris. - Bulle de
regalibus. - Parvus liber de pluribus interprisiis contra dominum regem factis. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCVI
Acquisiciones in partibus Campanie. - Campanie et Brie comitatus. J 193-209 CCCVII Anglia 466. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 628-656 CCCVIII Macloviensis civitas. , fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI
Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII
Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes
Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando, de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite
Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII
XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J
171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -
Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et
ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie. J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces
Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502 XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI
Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J 458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus
Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC
XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX
Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus,
ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis Karolo comiti Valesii ab imperatrice
Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi
Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de Mauniaco et alia similia per Karolum comitem
Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582 XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus
Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus
Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII XX super altare Littera sive charta tangens
341
Archives nationales (France)
Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit
constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi
scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et eorum filiis concessas. (Déficit constaté en
1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII
Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-
86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et liberorum suorum 456. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante altare ubi scriptellum de hoc. Littere de
fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII XXIX Petrus de Brocia 458. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII
XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII
Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286 XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette
layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Occitanis. ?
XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium ubi scriptellum de hoc. Flandria et
Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII Rex Scocie 462. Cette layette était en
déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem dextram. Arragonum rex et regnum 463.
Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto
regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus
eorum ad vitam concessorum 465. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de
recommendacionibus prelatorum factis per papam regi. ( Déficit constaté en 1583-86.) CCCV Bulle regi concesse de
privilegiis perpetuo valituris. - Bulle de regalibus. - Parvus liber de pluribus interprisiis contra dominum regem factis.
(Déficit constaté en 1583-86.) CCCVI Acquisiciones in partibus Campanie. - Campanie et Brie comitatus. J 193-209
CCCVII Anglia 466. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 628-656 CCCVIII Macloviensis civitas. (Déficit
constaté en 1583-86.)
, fol. 22v° Permutaciones facte cum rege. ? XII XXXI Monasterium Luxoviense in Campania, gallice Luxeu. J 208 XII
XXXII Januenses et Pisani. J 496-499 XII XXXIII Villa et ecclesia Trecensis. J 206 XII XXXIIII Domus S. Pauli
Parisius. J 154 XII XXXV Bituricensis dux, comes Alvernie et Pictavie. J 282 XII XXXVI De Turnomio sive Tournando,
de Vivario in Bria et aliis terris in Bria a comite Valesii acquisitis. J 165 XII XXXVII De comite Valesii et imperatrice
Constinopolitana et principe Tarentino. J 510 XII XXXVIII De acquisicionibus factis per Karolum Valesii, comitem
Carnotensem, super argentaria Carnotensi et alias. J 171 XII XXXIX Qualiter rex Sicilie Karolus secundus fecit
Karolum, comitem Valesii, capitaneum in regno Sicilie. -Reges Sicilie. J 511-513 XIII XX Johanna de Burgundia, uxor
regis Philippi de Valesio. ? XIII XXI Blesensis comes et ecclesia Bonevallis. ? XIII XXII Albertus dux, heres Hanonie.
J 520 ( ?) XIII XXIII Appunctuamenta inter duces Burgundie et Aureliani. ? XIII XXIIII Comes Sabaudie. J 501-502
XIII XXVComitatus Provincie. J 291 XIII XXVI Benedictus Gaitanus, comes palatinus in Tuscia. ? " Rex Hongarie. J
458 XIII XXVII Acquisiciones in partibus Alvernie. J 271-274 ( ?) XIII XXVIII Procuraciones pro facto passagii
ultramarini et aliis negociis regni anno M CCC XVII. J 443-444 XIII XXIX Testamenta regum et reginarum Francia et
aliorum regalium. J 403-406 XIII XXX Suffragia pro regibus Francie. - Fundaciones. J 460-467 XIII XXXI Abbas
Figiaci. J 342 XIII XXXII Archiepiscopus, ecclesie et villa Senonenses. J 261 XIII XXXIII De terra de Cortenayo et aliis
Karolo comiti Valesii ab imperatrice Constantinopolitana ante nuptias datis. (Déficit consaté en 1583-86.) XIII
XXXIIII Terre de Gaillefontanis et Campi Rotundi a Karolo comite Valesii acquisite. J 225 XIII XXXV Vadum de
Mauniaco et alia similia per Karolum comitem Valesii acquisita. ? XIII XXXVI Barri comes, dux et ducissa. J 581-582
XIII XXXVII Acquisiciones facte in partibus Pictavie et Xanctonie. ? XIII XXXVIII Aurelianenses dux et ducissa sive
ducatus. J 358-359 XIII XXXIX Comitatus Cenomanensis 455. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 177 XIIII
XX super altare Littera sive charta tangens Thesaurarios hujus Thesauri [chartarum] qualiter super altare ipsi
vocentur de cetero thesaurarii, etc. ( Déficit constaté en 1583-186.) XIIII XXI Littere recuperate vel reddite. ? XIIII
XXII (In scrineo rotundo retro altare ubi scriptellum de hoc) Bulle, processus et littere tangentes decimas regibus et
342
Archives nationales (France)
eorum filiis concessas. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIII Simon comes Montisfortis et comitatus Tholose.
(Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXIIII Britannie dux. J 240-246 XIIII XXV Acquisiciones et exoneraciones in
partibus Normannie. (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXVI Dispensaciones matrimoniorum regum, reginarum et
liberorum suorum 456. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 435 XIIII XXVII De passagio transmarino a rege
Philippo de Valesio proposito 457. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 453-456 XIIII XXVIIIScrineum ante
altare ubi scriptellum de hoc. Littere de fidelitatibus, serviciis et homagiis antiquis et novis perpetuis. J 620-626 XIIII
XXIX Petrus de Brocia 458. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 726-730 XIIII XXX Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Francie. ? XIIII XXXI Acquisiciones et exoneraciones in partibus Picardie. (Déficit constaté
en 1583-86.) XIIII XXXII ... (Déficit constaté en 1583-86.) XIIII XXXIII Comitatus Tholose et Pictavie. (Déficit
constaté en 1583-86.) XIIII XXXIIII Dalphinatus Viennensis 459. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 277-286
XIIII XXXV Rex Navarre 460. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 613-619 XIIII XXXVI Acquisiciones et
exoneraciones in partibus Occitanis. ? XIIII XXXVIIIn tribus magnis coffris, ad pedem magnarum sitis ante ostium
ubi scriptellum de hoc. Flandria et Flamingi 461. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 532-575 XIIII XXXVIII
Rex Scocie 462. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 677-680 XIIII XXXIXIn scrinio juxta altare ad partem
dextram. Arragonum rex et regnum 463. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 594-595 CCC Castelle sive
Hyspanie rex 464. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 599-606 CCCI Imperatores Romanorum ... (Déficit
constaté en 1583-86.) CCCII Bulle antique de facto regni Arragonum. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIII Bulle
privilegiorum regibus et reginis Francie et affinibus eorum ad vitam concessorum 465. Cette layette était en déficit en
1583-86. . J 683-695 CCCIIII Bulle de recommendacionibus prelatorum factis per papam regi. ( Déficit constaté en
1583-86.) CCCV Bulle regi concesse de privilegiis perpetuo valituris. - Bulle de regalibus. - Parvus liber de pluribus
interprisiis contra dominum regem factis. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCVI Acquisiciones in partibus Campanie. -
Campanie et Brie comitatus. J 193-209 CCCVII Anglia 466. Cette layette était en déficit en 1583-86. . J 628-656
CCCVIII Macloviensis civitas. (Déficit constaté en 1583-86.) CCCIX Processus contra Bonifacium VIII 467. Cette
layette était en déficit en 1583-86. J 478-493 CCCX Comes et comitatus Tholose, Pictavie et Narbone 468. Cette layette
était en déficit en 1583-86. . In quodam scrineo super altare ubi scriptellum de hoc. Bulle et vidimus canonizacionis
beati Ludovici, confessoris Christi. Super altare et ibi scriptellum de hoc. Institutio Festi Dei sive Sancti Sacramenti.
J'ai dit que la préface mise en tête de la dernière rédaction du manuel de Gérard de Montaigu différait peu de celle de
la rédaction précédente. Les mots Et hec sufficiant quoad presens, par lesquels se terminait celle-ci, sont supprimés,
ainsi que quatre lignes relatives aux libri aliqualiter utiles, suppression entraînée par l'omission systématique de la
liste de ces volumes qui forme le trait caractéristique de cette rédaction où ne se trouve plus que l'état des libri utiles.
Ceux-ci, au nombre de 115, ne dépassant pas l'année 1379, la date de la dernière rédaction du répertoire sommaire doit
être rapportée à la fin de cette même année ou au début de 1380. Il est vrai que la liste a été continuée de diverses
mains jusqu'au registre 171 et à l'année 1422 ; il est également vrai qu'il n'est parlé dans la préface que d'environ 109
registres, sunt die odierna quasi centum novem, ce qui avait autorisé M. Henri Bordier à fixer la date de rédaction à
1376 469. Les Archives de la France, p. 136 et 148. ; mais en présence de l'expression vague quasi, il vaut mieux s'en
tenir à des données positives. Or le dernier registre, inscrit de la même main que le corps du volume, le dernier dont la
description soit, comme les précédentes, ornée d'une majuscule enluminée, est le 115 e, portant la date de 1379.
La dernière rédaction de l'inventaire des registres a, pour nous, un intérêt tout particulier ; le classement qu'elle
conserve, respecté par Dupuy et Godefroy tandis qu'ils en imposaient aux layettes un tout nouveau, a, par une
exception malheureusement trop rare dans l'histoire de nos archives, subsisté jusqu'à nos jours. Ceux qui ont fait de la
série des Registres du Trésor des Chartes la série d'abord intitulée des registres J, puis simplement JJ, des Archives
nationales, ont eu le bon esprit de conserver la numération de Gérard de Montaigu au point de laisser vacants les
numéros des volumes disparus.
L'inventaire transcrit sur les feuillets 34 à 42 de JJ 1 15 peut donc rendre encore des services. J'ai cru qu'il ne serait pas
inutile d'en donner ici une édition intégrale où j'ai pris soin d'établir la concordance entre les rangs successivement
occupés par chaque registre dans les classements antérieurs au classement définitif de Gérard de Montaigu, ainsi que
de faire connaître les vicissitudes par lesquelles ont ensuite passé ceux de ces vénérables registres dont je n'ai pas
encore eu l'occasion d'indiquer le sort.
343
Archives nationales (France)
Pour simplifier les renvois aux diverses rédactions du manuel de Gérard de Montaigu, j'ai désigné par A, le registre JJ
1 21 ; par B, le registre JJ 1 6 ; par C, le registre JJ 1 26 ; par D, le registre JJ 1 24
SEQUITUR INTITULACIO LIBRORUM ET REGISTRORUM HUJUS THESAURI.
PRIMUS igitur continet, in prima sui parte, repertorium magistri Petri de Stampis olim custodis hujus Thesauri, quod
est modici valoris cum omnia tam per meos predecessores quam per me finaliter sint mutata pluraque registra postea
sint addita et aliqua forsan omissa ; postea vero continet plures bullas, litteras et instrumenta super facto Flandrie et
aliqua tangentia Montempessulanum.
JJ 1 1. - Décrit plus haut p. LVIIJ. - 1 DC, XI BA, Cœuvres 12.
SECONDUS continet in principio quoddam repertorium litterarum hujus Thesauri quod est penitus inutile, ut
prefertur ; deinde quasdam litteras de facto Lugdunensi, aliquas litteras tangentes monasterium Pissiaci, homagium
regis Arragonum pro Montepessulano pluresque alias fidelitates cum pluribus homagiis in fine.
JJ 2. - Mentionné plus haut p. LVIJ. L'hommage de Montpellier et les autres pièces décrites après celles qui
concernent l'abbaye de Poissy ont aujourd'hui disparu. Au dernier feuillet actuel se trouve le brouillon de la préface de
Pierre d'Étampes. - XIII DC, XXXI BA, Cœuvres 32.
TERCIUS continet intitulaciones libelli sine asseribus magistri Johannis de Caleto qui videtur fuisse custos hujus
Thesauri, et videtur esse repertorium suum ; sed ignoro quis est ille liber sine asseribus et ubi est, quare ipsum non
inveni in presenti Thesauro. Dictum tamen repertorium est penitus inutile propter mutaciones postea factas. Continet
etiam plures litteras confederacionum regis et imperatorum atque litteras regis Scocie, regis Anglie et regine et filii sui.
JJ 3. - Sur le registre de Jean de Caux, voir plus haut p. XXXIV. Quant aux documents qui terminent le registre JJ 3,
ils forment, ainsi que l'a signalé M. L. DELISLE (Catalogue des actes de Philippe-Auguste, introduction, p. XXVIII), un
cahier distrait du registre aujourd'hui coté JJ 31 et la mention qu'en fait Gérard de Montaigu prouve qu'ils étaient déjà
de son temps réunis au présent volume. - IIII DC, XXXV BA, Cœuvres 35.
QUARTUS continet plura instrumenta et litteras tangentes factum Flandrie et plures bullas super codem facto
litterasque facientes mencionem de rege Romanorum, ordinaciones monetarum et testamentum cujusdam regis in
fine.
Aujourd'hui coté par erreur JJ 43. Ce registre, qui devrait être coté JJ 4, n'ayant pas été reconnu par Dupuy lors de son
récolement, a été, depuis cette époque, considéré comme en déficit, et il est encore porté comme tel dans l' État
sommaire de 1891. Il n'est cependant pas difficile de l'identifier avec le registre jusqu'à présent coté JJ 43, qui porte
sur son ancienne couverture, aujourd'hui feuillet de garde, cette note, conforme à l'inventaire de Gérard de Montaigu :
IIII continet plura instrumente et litteras tangentes factum Flandrie, plures bulles super dicto facto ac de rege
Romanorum facientes mencionem, necnon ordinaciones de monetis et testamentum cujusdam regis in fine .
Malheureusement, en reconnaissant le registre IIII dans le registre JJ 43, on ne comble un déficit qu'en en ouvrant un
nouveau. Ajoutons que Dupuy avait également considéré - et cette fois avec raison - le registre XLIII comme étant en
déficit, et que ce n'est que dans le récolement de l'an VI que nous voyons figurer à sa place le registre aujourd'hui coté
JJ 43. On s'explique d'autant moins que Dupuy ait porté le registre IIII en déficit, qu'il l'a eu certainement sous les
yeux ; on voit en effet sur la couverture les mots : Philippe le Bel, Templiers, Flandres, écrits de sa main.
QUINTUS, pulcherrime scriptus et illuminatus, continet plures litteras de facto Anglie, Lugdunensi, Flandrie et Scocie.
JJ 5. - Décrit plus haut p. XXVII. - II DC, XXVII BA, Cœuvres 18.
SEXTUS, multum bene scriptus et illuminatus, continet plures bullas tangentes factum Tholosanum, indulgencias,
remissiones et privilegia concessa regibus Francie, per Innocencium, Benedictum, Gregorium, Clementem et alios
summos pontifices que fuerunt personales, aliquasque alias bullas ac de pace inter reges Francie et Anglie cum
pluribus aliis litteris atque bullis.
Bibliothèque nationale, ms. latin 12726. - Décrit plus haut p. 1. - VII DCBA, Cœuvres 7.
SEPTIMUS continet in principio nomina plurium feudatorum seu feudalium regis in castellaniis Meleduni, Corbolii,
parcium Normanie et alias plures litteras communiarum villarum de partibus Picardie ac Laudunensis et aliarum,
stabilimentum assisie successionum Britannie folio LXIIJ°, aliqua dona quittacionesque et recogniciones cum pluribus
aliis.
Ce registre forme la seconde partie du volume aujourd'hui coté JJ 7-8. - Décrit plus haut p. VIIJ. - Sorti on ne sait
344
Archives nationales (France)
comment du Trésor, où il se trouvait lors du récolement de Dupuy, il passa dans la bibliothèque d'Achille de Harlay
chez qui il était déjà reliée avec le registre suivant. Restitué par Harlay en 1688, au lieu d'être rétabli à sa véritable
place, il reçut le numéro XXXIV bis qui se voit encore écrit sur le feuillet de garde, et sous lequel il est désigné par dom
Carpentier (DUCANGE, Glossarium aux mots CHAABLUM et ESTRIF, et dans l'édition Henschel, t. VII, p. 451, col. 1)
et par BONAMY ( Mémoires de l'Académie des inscriptions, t. XXX, p. 710). Sorti encore une fois du Trésor des
Chartes avant la fin du dixhuitième siècle, il fut acquis en 1836 par la Bibliothèque du Roi, où il porta successivement
les numéros 172 du fonds des cartulaires et 9776 du fonds latin, avant de rentrer aux Archives par l'échange de 1862.
Voir la notice donnée par M. L. DELISLE ( Catalogue des actes de Philippe-Auguste, introduction, p. XI). - XV DC, V
BA, Cœuvres 5.
OCTAVUS continent consilium pape in quadam causa divorcii, nomina quorundam Judeorum Parisius captorum,
aliqua feuda in pluribus partibus regni, aliqua servicia regi debita a pluribus personis ecclesiasticis ac aliis, quasdam
cartas notabiles tangentes regem et alias personas, aliquas litteras communiarum villarum regni et alias litteras de
pluribus et diversis materiis que tamen sunt alibi in aliquibus libris hujus Thesauri.
Ce registre forme la première partie du registre aujourd'hui coté JJ 7-8. Provenant de la Chambre des Comptes, il était
venu prendre dans D la place occupée dans C par un prétendu registre XXX qui n'était en réalité qu'un cahier détaché
du registre XXXII auquel il fut désormais réuni. (Voir plus haut, p. CXXXIJ.) Il a subi les mêmes vicissitudes que le
registre VII. Voir la notice donnée par M. L. DELISLE, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, introduction, p. X. -
XXX D.
NONUS continet plura feuda, cartas aliquarum communiarum, tractatus Anglie, maritagia et plura alia.
Bibliothèque Vaticane, n° 2796 du fonds Ottoboni. - Décrit plus haut, p. 1. - XVIII DC, VIII BA, Cœuvres 8.
DECIMUS continet cartas et litteras plurium fidelitatum prelatorum et homagiorum baronum, militum et aliorum et
presertim regis Anglie folio XXXIX°, comitis Ferrandi comitis Flandrie signatum in margine VII, stabilimentum
consuetudinum et patronatuum Normannie atque cleri et populi Parisiensis, aliquas cartas tangentes monasterium
Beati Dyonisii in Francia et nundinas Indicti, quod ibi vocatur Edictum, aliquas constituciones beati Ludovici,
ordinaciones Judeorum et pluria alia, quoddamque repertorium litterarum hujus Thesauri quod est penitus inutile
racionibus quibus supra.
En déficit. Ce registre, qui manquait déjà lors du récolement de Dupuy, était alors remplacé par un récépissé de Du
Tillet. - XIII DC, XVI BA, Cœuvres 16.
UNDECIMUS continet homagia, feuda et redditus Pictavie, Albigesii, Agenensis, Caturcensis, Ruthene et Venaissini.
JJ 11. - XXII DC, XII BA, Cœuvres 13.
DUODECIMUS continet servicia debita regi in senescallia Bigorre.
JJ 12. - X DC, II, BA.
TREDECIMUS continet plures bullas papales super facto comitis Tholose et habitatorum patrie atque pulcherrimam
et notabilem historiam Simonis comitis Montisfortis dictam patriam cum ejusdem hereticis subjugantis, pluraque
homagia et dona dependentia ex eisdem.
JJ 13. - Décrit plus haut p. X. - L'identification de ce registre ne me paraît point douteuse, bien que l'on n'y trouve pas
l'histoire de Simon de Montfort dont parle Gérard de Montaigu. La mention de cette biographie, qui ne pourrait être
que l'œuvre de Pierre des Vaux de Cernay, ne se trouve pas d'ailleurs dans les descriptions du même registre données
dans les inventaires A, B et C. Elle me paraît provenir de quelque confusion du rédacteur causée par le libellé de
l'inventaire JJ 1 26 qui pouvait, en effet, prêter à l'équivoque : XXIII01continet plures bullas papales super facto comitis
Tholose et hereticorum dicte patrie ac de comite Montisfortis dictam patriam et hereticos subjugantis pluraque
homagia et dona dependentia ex eisdem. Quant à supposer que ce registre aurait été un moment joint au registre
XXVIII, où se trouve en effet un exemplaire de Pierre des Vaux de Cernay, la chose me paraît impossible ; car, même
dans les deux derniers inventaires JJ 1 24 et JJ 1 26, le registre XXVIII (coté IX dans JJ 1 24) est mentionné séparément
du registre XII (coté XXIII dans JJ 1 24). De plus, la différence des formats est telle (315 X 222 mm et 247 X 180 mm)
qu'il aurait été impossible de les rapprocher. - XXIII DC, XL BA, Cœuvres 39.
QUARTUSDECIMUS continet ordinacionem super debato inter regem et consules ville Moysiaci ex parte una, et
religiosos Sancti Petri Moysiaci ex altera.
345
Archives nationales (France)
La description qu'on en donne ici me fait croire qu'il n'y a pas identité entre l'exemplaire du procès de Robert d'Artois,
aujourd'hui coté JJ 20, et celui qui était anciennement le registre XX du Trésor des Chartes. On n'y trouve, en effet,
rien qui puisse passer pour l' Ordo qualiter pares Francie debent sedere in judicio, soit que ces mots désignent un
document écrit, soit qu'ils désignent une peinture représentant les pairs en séance telle qu'il s'en trouve en tête de
plusieurs autres copies du même procès 470. Notamment en tête des exemplaires décrits par Lancelot, Mémoires de
l'Académie des inscriptions, t. X, p. 601, note 1. ; et il est certain que JJ 20, volume parfaitement intact, possédant
encore son ancienne couverture, ses feuillets de garde, son titre, n'a rien dû contenir de plus que ce qu'il contient à
présent. De plus, sur l'ancienne couverture, une note, qui paraît bien provenir de Gérard de Montaigu, donne à
entendre que le présent exemplaire n'est justement pas celui qui, orné de peintures et contenant, au commencement,
l'ordre de séance des pairs siégeant en cour de justice, avait été placé parmi les registres du Trésor : "Le procès messire
Robert d'Artois, lequel est triple, et y en a un signé en chascune page de... notaires, enluminé à hymages au
commencement, et y est l'ordre comment les pers de France doivent seoir en jugement, et est avec les autres registres
." Un détail, il est vrai, pourrait prêter à la confusion : le registre JJ 20 est signé à chaque page par quatre notaires : J.
de Meleun, J. Gorly, Molesme, G. Dubois ; mais il n'était pas seul à porter ces signatures qui se retrouvaient également
sur deux autres exemplaires consultés par Lancelot au greffe de la Chambre des Comptes 471. Loc. cit. ; et d'ailleurs
les termes mêmes de cette note : et y en a un signé, etc., ne peuvent, en aucun cas, être compris comme s'il y avait : et
est le présent signé, etc.
Qu'est devenu l'exemplaire auquel il est fait allusion dans cette note et qui occupait le XX e rang parmi les Registres du
Trésor ? Était-ce une des deux copies qui se trouvaient dans la librairie du Louvre 472. L. DELISLE, le Cabinet des
manuscrits, t. III, p. 160, n os 999 et 1000. ? Était-ce un des trois volumes décrits par Lancelot ? Je ne sais ; en tout
cas, il n'était plus avec les Registres au dix-septième siècle. Dupuy crut l'avoir retrouvé dans la présente copie qui était
alors aux Layettes : "20. Procès de Robert d'Artois. Il est aux Layettes", dit-il dans son récolement des Registres. Il le
laissa cependant à la place où il l'avait trouvé ; car il en a donné, à la suite de l'inventaire des Layettes contenant les
pièces du procès de Robert d'Artois, une description où il est facile de le reconnaître 473. Inventaire des Layettes, t. VI,
fol. 399. On sait que, dans tous les exemplaires de cet inventaire resté manuscrit, on a reproduit, dans la marge, la
foliotation de l'exemplaire original. . C'est là que le trouvèrent, en frimaire an VI, les membres du Bureau du triage des
titres ; ne doutant pas de son identité avec le registre XX, ils le retirèrent et le mirent au rang que celui-ci aurait dû
346
Archives nationales (France)
occuper dans le cinquième des portefeuilles où l'on conservait alors les Registres du Trésor.
Mais en même temps ils avaient mis la main, parmi les pièces du procès, sur un autre registre qu'ils décrivent ainsi
474. Il n'est pas difficile d'identifier ce second registre avec celui que Dupuy a mentionné en ces termes, à la suite de
l'autre, dans l'Inventaire des Layettes, t. VI, fol. 404 : "Autre petit registre qui contient partie des actes qui sont cy-
dessus, qui n'est signé." : "Le deuxième registre, aussi en parchemin, sans couverture, est aussi relatif au procès de
Robert d'Artois. Il est de deux formats.
"Le premier format commence par ces mots : Ci commence le procès fait entre le procureur du Roy d'une part et
monseigneur Robert d'Artois. Il finit par ceux-ci : ... en plaine court, comme dit est, le 17e jour de février, l'an de grâce
1331. Ensuite est une liste des seigneurs qui furent présents au Louvre le lundi 17 du mois de février l'an 1331.
"Le deuxième format, plus petit que le premier, commence par ces mots : ... par voye de justice... (il paraît qu'il
manque quelques feuillets) ; il finit par ceux-ci : ... de la prévôté de Paris l'an et le jeudi (sic) dessus diz 475. J 1165, n°
48, fol. 20 v°. ."
Ce second registre fut aussi retiré et placé dans le cinquième portefeuille. Lorsque, sous la direction de Letronne, les
Registres du Trésor furent uniformément reliés en maroquin rouge, les deux registres furent reliés en un seul volume ;
c'est celui qui, sous la cote JJ 20, représente l'ancien registre XX de Gérard de Montaigu, dont il ne contient, en réalité,
pas un feuillet.
VICESIMUS PRIMUS continet plura privilegia, libertates et franchisias ville et suburbiorum Tholose sibi a comite tunc
Tholosano concessas et alia tangentia dictam villam.
JJ 21. - XXV DC.
VICESIMUS SECUNDUS continet aliqua transcripta cartarum regum Francie et aliarum mencionem facientium vel
innuentium qualiter regnum Francie se extendit usque ad Valencienas in Hanonia et circumcirca ; et fuit liber iste
factus et missus regi, ut videtur, ad requestam patrie et non cavetur ibi quid factum fuerit exinde.
JJ 22. - Ce registre, égaré après le récolement de Dupuy, ne reparut qu'en 1746 parmi les manuscrits de Godefroy. Il
était réintégré au Trésor des Chartes lorsque BONAMY en fit l'objet d'une étude en 1767 ( Mémoires de l'Académie des
inscriptions, XXXVII, p. 443). Mais il n'avait pas repris sa place parmi les Registres. Emporté par M. Rousseau,
auditeur des Comptes, l'un des commissaires chargés de faire des analyses du Trésor des Chartes, il fut, à la mort de ce
commissaire, en 1720, en même temps que d'autres documents tirés des Layettes et conservés aujourd'hui dans les
cartons J 1035 à 1040, mis dans une cassette que l'on rapporta au Trésor. C'est là que le trouvèrent en frimaire an VI
les commissaires du Triage des titres. (Voyez J 1165, n° 58, fol. 21.) - XI DC.
VICESIMUS TERCIUS continet feuda, servicia, statum cancellarie, folio VIIJ°, franchisias, communias villarum et
plura alia.
JJ 23. - Voir la notice donnée par M. L. DELISLE, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, introduction, p. XIII. En
déficit lors du récolement de Dupuy, ce registre appartint à Vyon d'Hérouval, puis à Rouillé du Coudray, qui le légua,
en 1730, à la Bibliothèque royale, où il porta successivement les cotes 9852 2 A ou 9852 A du fonds français, et 10915
du fonds latin, avant de revenir aux Archives par l'échange de 1862. - XX DC.
VICESIMUS QUARTUS continet feuda et servicia et aliquantulum de statu cancellarie folio octavo, franchisias,
communias et aliqua alia.
On voit que Gérard a répété par erreur la description du registre précédent au lieu de celle de ce volume que nous
allons emprunter à JJ 1 24 où il était numéroté le XIX e : "Decimus nonus continet plura homagia atque servicia
feudalium comitatus Pictavie et parcium propinquarum." - JJ 24 A1 . - XIX DC, XXIII BA, Cœuvres 25.
VICESIMUS QUINTUS continet oublias, deveria, servicia et debita regia in villa et suburbiis Tholose et aliis villis
circumvicinis.
JJ 25. - XXVI DC, XVII BA, Cœuvres 17.
VICESIMUS SEXTUS est registrum Guerini et continet plures litteras de tempore beati Ludovici quondam regis
Francorum et antea, ab anno M C LXXX discurrendo tamen et non continuando usque ad annum M CC LVI et circiter,
et est pulchrum et notabile registrum.
JJ. 26. - Décrit plus haut p. IX. - Remplacé lors du récolement de Dupuy par un récépissé de Du Tillet, ce registre fut
retrouvé dans la bibliothèque des Carmes déchaussés de Clermont en Auvergne, d'où il passa dans celle de Colbert,
347
Archives nationales (France)
puis dans celle du Roi, où il porta successivement les numéros 8408. 2. 2. B du fonds français et 9777 du fonds latin,
avant de revenir aux Archives par l'échange de 1862. - XXVII DC, IBA, Cœuvres 1.
VICESIMUS SEPTIMUS registrum de tempore avi et patris beati Ludovici et suo ab anno M C IIII et circiter
interserendo et non continuando usque ad annum M CC LIIII et circiter.
Bibliothèque nationale, ms. latin 9778 (autrefois 9852. 3 du fonds français). - Décrit plus haut p. X. - Voir aussi la
notice de M. L. DELISLE dans le Catalogue des actes de Philippe-Auguste, introduction, p. XIX. Ce registre, qui passa
par les mêmes vicissitudes que le précédent, ne le suivit pas dans sa réintégration aux Archives et resta sur les rayons
de la Bibliothèque, bien que son identité eût été reconnue dès l'an VI par les commissaires du Triage des titres 476.
Arch. nat., J 1165 n° 58, fol. 24 r°. . - XXVIII DC.
VICESIMUS OCTAVUS continet gesta sive conquestus Symonis comitis Montisfortis et ejus facta mirabilia contra
comitem Tholosanum, hereticum, et contra hereticos ville et comitatus Tholose ac parcium vicinarum facta anno M°
CC° XIII° vel circiter. Continet eciam subsequenter pulcherrimas epistolas, et non dicitur cujus nec ad quos ; et deinde
aliquas epistolas Petri de Vincis ibi (sic) Collegerant , etc. ; postmodum vero questionem utrum papa habeat
omnimodam jurisdictionem in spiritualibus et temporalibus optime argumentatam ad utramque partem, bene
disputatam et non decisam ; et finaliter aliquas epistolas eum aliquibus instrumentis.
JJ 28. - Décrit plus haut p. XLVIJ. - IX DC, XXV BA, Cœuvres 26.
VICESIMUS NONUS continet plures bullas sive epistolas Bonifacii pape octavi contra regem et regis contra ipsum,
atque plures bullas Clementis pape et plura alia notabilia de pluribus et diversis materiis.
Bibliothèque nationale, ms. latin 10919. - Décrit plus haut p. XLVIJ. - Ce recueil a été décrit par Boutaric dans les
Notices et extraits..., t. XX, 2 e partie, p. 168. Sorti du Trésor des Chartes vers la fin du dix-septième siècle, il fut acquis
en 1835 par la Bibliothèque royale, où il reçut d'abord le n° 170 du fonds des cartulaires. Bien que reconnu par
Boutaric en 1862 pour être le registre XXIX du Trésor des Chartes, il n'a pas été compris dans l'échange effectué la
même année. - VIII DC, XXII BA, Cœuvres 23.
TRICESIMUS continet in prima parte plura homagia et fidelitates cum similibus de annis M CC XV° et circiter ; postea
vero est de tempore cujusdam regis Philippi et beati Ludovici interserendo ab anno M CC LIX usque ad M CC LXII.
JJ 30 A. - Décrit plus haut p. XIJ et XIV. - XXIX DC, LIII BA, Cœuvres 11.
TRICESIMUS PRIMUS continet in principio bullas privilegiorum regis qui expiraverunt lapsu temporis sive morte
regum ; postmodum vero continet plures litteras de tempore beati Ludovici de anno M CC XXXIIII et subsequenter
usque ad annum M CC LXIIII et circiter.
JJ 31. - Décrit plus haut p. XIIJ et XIJ. - Voir la notice de M. L. DELISLE dans le Catalogue des actes de Philippe-
Auguste, p. XXVII. - XXXI DC, XXXVII BA.
TRICESIMUS SECUNDUS de tempore beati Ludovici et antea de anno videlicet M C IIII XXX et de M CC LX usque ad
M CC LXX et circiter.
En déficit. - Ce registre avait déjà disparu lors du récolement de Dupuy.
TRICESIMUS TERCIUS de tempore ejusdem beati Ludovici de anno M CC LXIX usque ad M CC LXIX et circiter.
En déficit. - XXXIII DC. Ce registre avait déjà disparu lors du récolement de Dupuy.
TRICESIMUS QUARTUS in principio continet quoddam repertorium inutile propter plurimas mutaciones postea
factas ; continet eciam plura homagia et litteras fidelitatum plurium personarum cum pluribus litteris tangentibus
tractatus et facta regum 477. Regem ms. Anglie et concessiones eis factas, et postea est de tempore ejusdem beati
Ludovici de anno M CC XLII et regis Philippi Audacis ad anno M CC XLII (sic) et postea, et de tempore regis Philippi
Pulchri ab anno M CC IIII XX et circiter usque ad M CC IIII XXXIX et circiter.
JJ 34. - Décrit plus haut p. XXV. - XXXIIII DC, XIII BA, Cœuvres 14.
TRICESIMUS QUINTUS de tempore regis Philippi Audacis et postea Philippi Pulchri ab anno M CCC II usque ad M
CCC IIII.
JJ 35. - Décrit plus haut p. LXV. - XXXV DC.
TRICESIMUS SEXTUS de tempore regis Philippi Audacis et postea Philippi Pulchri de anno M CCC II usque ad
annum M CCC V.
JJ 36. - XXXVI DC, LV BA.
348
Archives nationales (France)
349
Archives nationales (France)
350
Archives nationales (France)
SEPTUAGESIMUS SECONDUS de eodem de annis M CCC XXXIX, XL, XLI, XLII, XLIII.
JJ 72. - LXXII DC, IIII xx IX BA, Cœuvres 68-71.
SEPTUAGESIMUS TERCIUS de eodem de annis M CCC XXXVI, XXXIX, XL, XLI et XLII.
JJ 73. - LXXIII DC, IIII xx X BA, Cœuvres 68-71.
SEPTUAGESIMUS QUARTUS de eodem de annis M CCC XL, XLI, XLII, XLIII et XLIIII.
JJ 74. - LXXIIII DC, IIII xx XI BA, Cœuvres 68-71.
SEPTUAGESIMUS QUINTUS de eodem de annis M CCC XLII, XLIII, XLIIII et XLV et XLVI mixtim.
JJ 75. - LXXV DC, IIII xx XII BA, Cœuvres 68-71.
SEPTUAGESIMUS SEXTUS de eodem de annis mil ( sic) CCC XLV, XLVI et XLVII.
JJ 76. - LXXVI DC, IIII xx XIII BA, Cœuvres 68-71.
SEPTUAGESIMUS SEPTIMUS de eodem de annis M CCC XLV, XLVI, XLVII, XLVIII et XLIX.
JJ 77. - LXXXII DC, IIII xx XIIII BA.
SEPTUAGESIMUS OCTAVUS de eodem de annis M CCCX LVII, XLVIII, XLIX et L.
JJ 78. - LXXVIII DC, IIII xx XV BA.
SEPTUAGESIMUS NONUS de tempore Johannis primogeniti et locumtenentis ejusdem regis Philippi de Valesio de
annis M CCC XLVII, XLVIII, XLIX et L.
JJ 79 2. - LXXIX DC, IIII xx XVI BA.
OCTOAGESIMUS de tempore ejusdem Johannis tunc regis Francorum de anno M CCC L et LI°.
JJ 80. - IIII xx DC, IIII xx XVII BA.
OCT[O]AGESIMUS PRIMUS de eodem de annis M CCC LII, LIII et LIIII.
JJ 81. - IIII xxI DC, IIII xx XVIII BA.
OCT[O]AGESIMUS SECONDUS de eodem de annis M CCC LII, LIII et LIIII.
JJ 82. - IIII xxII DC, IIII xxXIX BA.
OCT[O]AGESIMUS TERCIUS de eodem de anno M CCC LIIII.
JJ 83. - IIIIXXIII DC, C BA.
OCT[O]AGESIMUS QUARTUS de tempore ejusdem regis Johannis et Karoli ejus primogeniti et locumtenentis de
annis M CCC LIII, LIIII, LV et LVI.
JJ 84. - IIII xxIIII DC. CI BA.
OCT[O]AGESIMUS QUINTUS de tempore ejusdem regis Johannis in principio, de tempore dicti Karoli primogeniti et
locumtenentis sui de annis M CCC LVI et LVII.
JJ 85. - IIII xxV DC, CII BA.
OCT[O]AGESIMUS SEXTUS de tempore ejusdem Karoli regnum regentis de annis M CCC LVII et LVIII.
JJ 86. - IIII xxVI DC, CIII BA.
OCTOAGESIMUS SEPTIMUS de eodem de annis M CCC LVII, LVIII, LIX, LX.
JJ 87. - IIII xxVII DC, CIIII BA.
OCTOAGESIMUS OCTAVUS de eodem in viagio Sancti Audomari et Calesii de anno M CCC LX°.
JJ 88. - Manque DCBA.
OCTOAGESIMUS NONUS de tempore regis Johannis in principio de anno LVI°, et postea de tempore Karoli
primogeniti prefati regis Johannis et regnum regentis de anno LVII, et postea de tempore dicti regis Johannis reversi
de Anglia de annis M CCC LX et LXI, et in fine de tempore dicti Karoli ducis, etc., de anno LXI.
JJ 89. - IIII xxVIII DC, CV BA.
NONAGESIMUS de eodem de annis M CCC LVII, LVIII, LIX, LX et LXI.
JJ 90. - IIII xxIX DC, CVI BA.
NONAGESIMUS PRIMUS de tempore regis Johannis de annis M CCC LXI, LXII et LXIII.
JJ 91. - IIII xxX DC, CVII BA.
NONAGESIMUS SECONDUS continet registrum cartarum tempore quo dominus de Dormano fuit cancellarius
predicti Karoli, tunc ducis Normanie et dalphini Viennensis et locumtenentis regis Johannis, per aliquod tempus,
videlicet de anno M CCC LXI usque ad annum M CCC LXIII quo dictus Johannes rex decessit.
351
Archives nationales (France)
352
Archives nationales (France)
CENTESIMUS SEXTUS de tempore regis Karoli et domini Petri de Ordeimonte cancellarii de anno M CCC LXXIIII et
aliquantulum in fine de anno M CCC LXXV.
JJ 106.
CENTESIMUS SEPTIMUS de tempore regis Karoli et domini Petri de Ordeimonte M CCC LXXV.
JJ 107.
CENTESIMUS OCTAVUS de tempore dictorum regis Karoli et cancellarii de annis M CCC LXXV et LXXVI.
JJ 108.
CENTESIMUS NONUS de tempore eorumdem regis Karoli et cancellarii de annis M CCC LXXV et LXXVII
JJ 109.
CENTESIMUS DECIMUS de tempore ejusdem regis Karoli et cancellarii supradicti de annis M CCC LXXVI et LXXVII.
JJ 110.
CENTESIMUS UNDECIMUS de dictorum regis et cancellarii tempore de anno M CCC LXXVII.
JJ 111.
CENTESIMUS DUODECIMUS de tempore ejusdem regis Karoli et dicti cancellarii de annis M CCC LXXVII et
LXXVIII.
JJ 112.
CENTESIMUS TREDECIMUS de tempore regis et cancellarii predictorum de anno M CCC LXXVIII.
JJ 113.
CENTESIMUS QUARTUSDECIMUS de tempore regis et cancellarii predictorum de annis M CCC LXXVIII et LXXIX.
JJ 114.
CENTESIMUS QUINTUSDECIMUS de anno M CCC LXXIX.
JJ 115.
Résumé des travaux d'inventaire de Gérard de Montaigu. - En résumé, Gérard de Montaigu avait conçu le plan de deux
ouvrages destinés à faciliter les recherches dans le Trésor des Chartes :
1° Une sorte de manuel composé d'une table alphabétique sommaire des matières contenues dans les layettes et d'un
état des registres ;
2° Un répertoire général alphabétique des matières contenues dans toutes les pièces des layettes et des registres. Cette
énorme entreprise, à laquelle il travaillait déjà entre 1374 et 1379, ne fut sans doute pas achevée par lui ; mais elle est
vraisemblablement l'origine du Répertoire dit de 1420 (JJ 278-280).
Quant au manuel, en huit années d'un travail assidu, Montaigu n'en donna pas moins de cinq éditions :
a. La première, qui remonte aux premières semaines de 1371, n'est en réalité que la minute de la suivante. L'état des
registres contient des détails particuliers sur la reliure des 112 volumes qui s'y trouvent décrits (JJ I 21).
b. Le Repertorium in grosso, publié en mars 1371 (JJ I 6). Les détails sur la reliure ont disparu de l'état des registres.
c. Une table des layettes et un état des registres en deux livrets séparés (JJ I 25 et JJ I 26). Les registres sont répartis en
trois catégories : libri utiles, libri inutiles, libri penitus inutiles. Ceux qui appartiennent aux deux premières sont seuls
catalogués. Cette rédaction, achevée avant la fin de 1371, subit elle-même un remaniement. Les cotes des layettes
données en lettres et groupes de lettres furent, à un certain moment, remplacées par des cotes en chiffres ; au même
moment, les deux livrets furent complétés par une préface (JJ I 7) et le nombre des libri utiles fut porté à 100 par
l'adjonction de trois nouveaux registres.
d. La rédaction qui parut entre septembre 1372 et février 1374 était en un seul volume (JJ l 24). Elle différait surtout de
la précédente par la forme nouvelle de la préface et le développement, notable du répertoire des layettes.
e. Vers la fin de 1379, parut la dernière rédaction (JJ l 15). La catégorie des registres appelés précédemment libri
aliqualiter utiles ou inutiles n'y figure plus. La liste des libri utiles comprend les mentions de 115 registres classés dans
un ordre qui a subsisté jusqu'à nos jours. Ces mentions sont semblables à celles qui, sous une forme un peu abrégée, se
voient inscrites de la main de Gérard de Montaigu sur les anciennes couvertures des registres, réduites généralement
aujourd'hui à l'état de feuillets de garde.
Autres travaux de Gérard de Montaigu. — Les grands travaux d'inventaire n'absorbaient pas tout le temps de Gérard
de Montaigu ; il ne négligeait aucun de ses devoirs d'archiviste : c'est ainsi qu'on le voit certifier la présence au Trésor
353
Archives nationales (France)
de pièces concernant les affaires financières de divers Lombards 478. 8 mai 1372. Archives nationales, J 476, n° 69 6.
Signature autographe. , recevoir des documents à insérer dans les archives dont il avait la garde 479. En 1378 par
exemple. H. MORANVILLÉ, Extraits des journaux du Trésor, n° 347, dans la Bibliothèque de l'Ecole des Chartes,
année 1888. , ou prendre en dépôt, au nom du roi et du duc de Bourbon, dix chartes qui devaient rester entre ses
mains jusqu'au paiement d'une somme de 100000 francs que le roi devra verser au duc en paiement de certains achats
480. 31 décembre 1384. Archives nationales, P 13593, n° 708, avec un reçu autographe publié en fac-similé dans le
Musée des Archives nationales, n° 405. ; et il trouvait encore le temps de rédiger des actes royaux en qualité de clerc
du roi 481. On trouve dans les registres du Trésor des Chartes des actes signés de lui en cette qualité jusqu'en 1374.
(Archives nationales, JJ 103, fol. 188 ; JJ 104, fol. 132 v° ; JJ 105, fol, 189). Voyez aussi une quittance de 20 francs d'or
reçue le 25 novembre 1383 par Gérard de Montaigu, secrétaire du roi et trésorier de ses privilèges, chartes et registres
"...pour cause, dit-il, de plusieurs alliances et autres grans lettres que j a y fait transcrire soubz instrument publiq et
d'autres traitiés, instructions, rooles et escriptures que j'ay fait copier du commandement du roy et que j'ay baillées à
maistre Jehan Tabari, secrétaire dudit seigneur, pour ycelles porter à messieurs du conseil du roy qui vont au traictié
en Picardie... " (Bibliothèque nationale, ms. fr. 28487, pièces originales Monlaiju, avec signet en cire rouge.) .
Travaux du fils de Gérard de Montaigu. — Par contre, je n'ose lui attribuer certains travaux qui portent cependant le
nom de Gérard de Montaigu et dont plusieurs ont été faits sur des documents du Trésor des Chartes ; mais comme,
malgré son homonymie, le personnage qui les signe ne se qualifie jamais garde du Trésor des Chartes ; comme au lieu
des titres de clerc et notaire du roi, il prend ceux de clerc de Laon et de notaire apostolique et impérial, j'inclinerais à
voir, dans le signataire de ces travaux, le fils du Trésorier des Chartes appelé Gérard comme lui, que nous savons lui
avoir plus tard succédé, et qui aurait pu être appelé du vivant de son père à travailler aux archives royales.
Le seing de ce fils se voit au bas d'une quittance de 100000 francs d'or prêtés le 17 février 1373 par la société des Bardi
avec une formule où il se dit clerc de Laon et notaire apostolique et impérial 482. " (Seing.) Et ego Gerardus de
Monteacuto, clericus Laudunensis diocesis, publicus apostolica auctoritate notarius, premissis dum sic agebantur
presens fui, inde notam recepi et in scriptis sive prothocollo redegi presensque instrumentum per alium fidelem feci
grossari aliter occupatus. Et cidem signum meum solitum apposui in testimonium veritatis vocatus ad hoc et
specialiter requisitus". Archives nationales, J 474, n° 69 7 . D'ailleurs le même clerc de Laon, notaire apostolique et
impérial, avait parfois à authentiquer des copies de pièces conservées au Trésor des Chartes et que, sans les titres qu'il
prend, on aurait pu très naturellement croire certifiées par son père 483. Voyez notamment un double du traité conclu
en 1386 entre Charles VI et le roi de Castille publié par DOUET D'ARCQ, Choix de pièces inédites relatives au règne de
Charles VI, t. I, p. 19-20. .
C'est le cas par exemple d'un recueil aujourd'hui conservé à la Bibliothèque nationale sous le n° 9814 du fonds latin, et
qui rappelle certains recueils analogues jadis composés du temps de Pierre d'Étampes. "En ce livre, est-il dit au fol. 10,
sont escrips les privileges perpetuelz du roy et de la royne et de leurs successeurs roys et roynes de France et aucunes
autres bulles notables estans au Trésor de ses diz privileges et de ses chartes." Chacune des 97 copies dont il se
compose est authentiquée par le seing de Gérard de Montaigu, Signum Gerardi de Monteacuto clerici, et par celui d'un
autre notaire : d'Anneville. Le premier seing étant identique à celui qui se voit au bas de la quittance des Bardi, il est
certain que, malgré les apparences, ce recueil est l'œuvre, non du Trésorier des Chartes, mais de son fils.
Le Garde des Charles reçoit les titres de Trésorier des privilèges, chartes et registres, et de secrétaire du roi. —
L'activité laborieuse de l'archiviste royal méritait assurément des récompenses. Elles ne lui manquèrent pas ;
récompenses matérielles d'abord : le 18 mai 1378 Charles V ordonnait de lui verser 500 francs d'or "pour
consideracion des bons et agréables services que nostre amé et féal secretaire maistre Gerart de Montagu, garde du
Trésor de nos privileges chartres et registres nous a fais ou temps passé et fait chascun jour 484. Bibliothèque
nationale, nouvelles acquisitions françaises, 5233, n° 4. " ; récompenses honorifiques aussi et dont la concession
montre le cas que Charles V faisait de ses archives, trésor le plus précieux, dit-il, de tous ses trésors temporels, après
celui des insignes précieux de notre rédemption conservés, eux aussi, dans les murs de la Sainte-Chapelle, en ce qu il
est la sauvegarde des droits de la couronne. En conséquence "attendentes quod nomina decens est esse consonantia
rebus", le même roi décida que dorénavant les archivistes royaux porteraient les titres de Trésoriers des privilèges,
chartes et registres du roi et de secrétaire du roi au lieu de ceux de Garde des chartes et de notaire du roi portés
354
Archives nationales (France)
jusque-là par Gérard et par ses prédécesseurs. Il est à remarquer que la décision royale fut prise au mois d'août 1379,
c'est-à-dire à une époque très voisine de celle de la dernière rédaction de l'inventaire de Montaigu 485. Les lettres de
Charles V ont été publiées intégralement par DESSALES, p. 424. . Charles VI n'apprécia pas moins que feu son père les
qualités du trésorier de ses privilèges : le 27 mai 1384, il l'appela à la Chambre des Comptes en qualité de maître lai,
honneur tout personnel, car il était stipulé expressément que ses successeurs au Trésor n'auraient aucun droit à
réclamer cette dignité 486. Extrait du Mémorial E de la Chambre des Comptes dans DUPUY, 233, fol. 124. Je ne sais
sur quoi se fonde Dessales pour placer cette nomination au 3 juin (p. 426). . Devenu, à ce qu'il semble, l'un des
secrétaires de cette compagnie, il fut, par exception, maintenu dans l'intégrité de ses prérogatives lors des réductions
d'offices qui eurent lieu quelques années plus tard, en 1388 et 1389 487. Voyez les Ordonnances des rois de France, t.
VII, p. 175, 238 et 239. . La faveur royale l'accompagna d'ailleurs jusqu'à la fin de sa vie, et bien peu de temps avant sa
mort, le 8 septembre 1391, il recevait encore 500 livres pour les réparations de sa maison 488. DEMAY, Inventaire des
sceaux de la collection Clairambault, t. I, n° 6209. .
Quelques semaines plus tard, l'excellent archiviste était mort ; son fils, appelé — je l'ai dit tout à l'heure — Gérard
comme lui et qui avait déjà reçu du roi la garde des clefs du Trésor des Chartes le 18 octobre 1391, pendant la dernière
maladie de son père 489. DESSALES, p. 427, d'après la table du Mémorial D de la Chambre des Comptes. , prêta
serment devant la Chambre des Comptes le 27 du même mois 490. Table de Lenain, exemplaire des Archives
nationales, article Trésor des Chartes et garde et trésorier des Chartes . .
Gérard de Montaigu et sa femme, morte en 1394, furent enterrés à Sainte-Croix de la Bretonnerie, dans la chapelle de
Saint-Michel qu'ils avaient fondée 491. Leur tombe avait déjà disparu au milieu du dix-septième siècle, "ladite chapelle
ayant changé de face au grand regret des descendants". (Guillaume PIJART, Généalogie de ta maison de Montagu,
citée plus haut, Archives nationales MM 748 1, fol. 12). La statue mutilée de Biette Cassinel, reconnaissable seulement
à ses armoiries, retrouvée dans des fouilles faites dans une maison de la rue Sainte-Croix de la Bretonnerie, est
aujourd'hui au Musée historique de la ville de Paris. (RAUNIÉ, Epitaphier du vieux Paris, n° 1368, note), mais il
subsistait dans la chapelle remaniée une épitaphe reproduite par Jacques du Breul et dans l' Épitaphier du vieux Paris
, dans laquelle Gérard de Montaigu était qualifié de chambellan du roi, titre qu'il a bien pu recevoir mais qui ne parait
dans aucun acte. De plus, selon cette épitaphe, Gérard serait mort le 17 septembre 1380 et M. Lucien Merlet a accepté
cette date dans le travail cité plus haut ; mais il n'y a pas lieu de tenir compte d"une inscription sans doute refaite lors
du remaniement de la chapelle et qui se trouve en contradiction formelle avec les documents, Gérard figurant encore
avec sa femme, Biette Cassinel, dans des actes de 1389 et 1390. (Archives nationales, MM 748 1, fol. 13 v° et 14.) .
Le Trésor des Chartes était dorénavant constitué en deux séries, celle des Layettes et celle des Registres. Le classement
que Gérard de Montaigu avait donné à chacune d'elles a subsisté, pour la seconde, jusqu'à nos jours et, pour la
première, pendant deux siècles et demi. Par suite de quelles circonstances une sorte de dédoublement des Layettes
donna-t-il naissance à une troisième série, celle d'où sont tirées les pièces publiées ou analysées dans le volume que j'ai
été chargé de composer, c'est ce que je montrerai dans la suite de cette étude.
CHAPITRE VIII
LA DÉSORGANISATION DU TRÉSOR DES CHARTES AU QUINZIEME ET AU SEIZIÈME SIÈCLE
L'ordre donné par Gérard de Montaigu au Trésor des Chartes, les inventaires qu'il avait dressés possédaient de tels
mérites, le répertoire qu'il avait entrepris et qui fut achevé sous ses premiers successeurs était d'un caractère si
pratique, qu'en recevant, cela va sans dire, les compléments rendus obligatoires par l'accroissement des fonds ou les
perfectionnements demandés par la multiplication des recherches, ils auraient pu suffire, jusqu'à nos jours, aux
exigences du service. Aussi, pendant le quinzième et le seizième siècle, les Trésoriers des Chartes, dont aucun ne paraît
avoir montré le zèle de Montaigu, n'eurent garde de rien changer aux classements, et se bornèrent-ils presque
uniquement à des tentatives de reprise des inventaires et des répertoires qu'ils ne semblent jamais avoir achevées ou à
des récolements rendus de plus en plus nécessaires par un désordre toujours croissant. Le présent mémoire ayant
surtout pour objet d'expliquer quelles furent les origines de ce qu'on appelle aujourd'hui le Supplément du Trésor des
Chartes, maintenant que j'ai raconté la constitution du Trésor des Chartes, il est inutile de faire ici l'histoire détaillée
de la période pendant laquelle ce fonds demeura constitué tel qu'il l'avait été par Gérard de Montaigu, période sur
laquelle nous n'avons d'ailleurs que des renseignements épars et incomplets. La succession des trésoriers des Chartes
355
Archives nationales (France)
ayant été établie par Dessales, je me bornerai à rappeler leurs noms chemin faisant ; mais j'insisterai seulement sur
quelques faits particulièrement importants pour l'histoire du dépôt ou nécessaires à connaître pour celle des origines
du Supplément, et qui sont demeurées peu ou point connus.
Entrée régulière des Registres jusqu'à la fin de l'occupation anglaise. — On Ta dit en terminant le chapitre précédent,
le Trésor des Chartes, tel qu'il avait été inventorié par Gérard de Montaigu, se composait essentiellement de deux
séries : les Layettes et les Registres. Chacune de ces séries devait s'augmenter normalement par de nouveaux
versements ; celle des Registres par exemple avait à s'accroître par l'annexion progressive des nouveaux registres de
Chancellerie. Cette annexion devait-elle être périodique ? On ne sait ; tout ce que l'on peut dire, c'est qu'il y a lieu de
croire que la régularité établie par le grand archiviste fut maintenue sous ses successeurs, Gérard II de Montaigu, son
fils (1391-1400), Jean de Chanteprime (1400-1411) et Etienne de Mauregart (1411-après 1417), au moins en ce qui
concerne les Registres, jusqu'à l'époque des grands bouleversements de la fin de la guerre de Cent ans. Elle se maintint
même durant l'occupation étrangère, car on ne remarque pas de lacune dans les Registres depuis 1379 (registre CVX)
jusqu'à 1434 (registre VIII XX XV). Les trois derniers volumes de cette série contiennent des actes de Henri VI comme
roi de France, et leur présence au Trésor est l'unique fait que nous connaissions sur l'histoire de ce dépôt pendant la
domination anglaise. Nous ignorons même qui eut alors la garde des archives demeurées à la Sainte-Chapelle, car,
depuis 1417, le nom même du Trésorier des Chartes de Charles VI, Etienne de Mauregart, disparaît complètement.
Peut-être avait-il quitté Paris pour suivre le parti du dauphin ? Son successeur Robert Mallière, maître des Comptes
dès 1424, n'apparaît en qualité d'archiviste qu'en 1440 pour recevoir, à ce titre, des gages de 500 livres 492.
DESSALES, p. 436. .
Versement de 48 registres en 1497. — A cette date, le roi légitime avait repris possession de son héritage ; une fois
maître de sa capitale, Charles VII fit mettre en 1436 les scellés sur les greffes du Parlement ainsi que "sur la chambre
où sont nos chartes sur le revestier de la Sainte-Chapelle 493. Ibidem. ". Malgré le souci de ses archives que dénote
cette mesure, on est étonné de voir qu'il ne fit déposer aucun registre au Trésor des Chartes et que les premiers
registres datant de son règne n'y furent apportés que soixante ans plus tard. Pendant tout son règne, pendant celui de
Louis XI et pendant presque tout celui de Charles VIII, les Registres demeurèrent entre les mains de l'audiencier de la
Chancellerie et c'est seulement le 16 décembre 1497 que Jean Budé, alors chargé de ces fonctions, remit aux
commissaires chargés de refaire l'inventaire du Trésor des Chartes, quarante-huit volumes allant de 1410 à 1492 et qui
furent placés à la suite des autres sous les numéros VIII XX XVI à CCXXIII. Dans la liste qui en fut remise aux
commissaires, ces registres étaient désignés par des cotes alphabétiques allant de + à XX ; plusieurs de ces cotes se
distinguent encore sur les anciennes couvertures servant aujourd'hui de feuillets de garde 494. Nous avons de cette
liste deux exemplaires : l'un en français est conservé aux Archives nationales sous la cote J 476 n° 18 ; l'autre en latin
donne la concordance des cotes alphabétiques avec les numéros que les registres ont reçu au Trésor. Ce dernier se
trouve dans la collection Dupuy, vol. 233, fol. 142. . Il est à remarquer que, dans ce versement, on ne trouve aucun
registre de Charles VII antérieur à sa rentrée à Paris ou même à 1440. Faut-il croire que la Chancellerie n'avait pas
tenu de registres pendant les dix-huit premières années du règne ? Faut-il croire que ces registres étaient restés à
Bourges ou ailleurs ? La seconde hypothèse tout au moins n'est guère admissible ; Charles VII ayant, ainsi qu'on le
verra tout à l'heure, pris soin de faire revenir de Bourges un certain nombre de pièces d'archives, il serait peu
vraisemblable que les Registres n'eussent pas été l'objet d'un ordre semblable.
Versement de 13 registres en 1516. — Je viens de dire que le dernier des registres versés en 1497 contenait des 'actes de
1492. L'audiencier gardait donc par devers lui les registres les plus récents. Il y avait sans doute pour cela des motifs
d'utilité pratique qu'il est inutile d'expliquer et qui font que, dans toute administration, on conserve toujours, dans les
bureaux, les documents des dernières années. Mais le fonctionnaire en question — c'était alors Dreux Budé II — avait
une tendance à abuser de cette facilité. Le versement suivant n'eut lieu que dix-neuf ans plus tard, en 1516 ; il se
composait de treize registres ne contenant pas d'actes postérieurs à 1501 et qui furent numérotés de II e XXIIII à II e
XXXV 495. RAVAISSON, Rapport adressé à S. Exc. le ministre d'État, p. 100-101. .
Les derniers Registres du Trésor des Chartes. — Quant aux trente et un registres qui suivent, on ignore comment ils
entrèrent au Trésor et nous ne pouvons que signaler les lacunes chronologiques qui en déparent la série. Le dernier
des registres versés en 1516, celui de 1501, est aussi le dernier des Registres de Louis XII. Nous n'en avons aucun pour
356
Archives nationales (France)
les quatorze dernières années du règne de ce prince ni pour les six premières du règne de François I er. Celui qui vient
ensuite, le Registre CGXXXVI, renferme des actes de 1522 et 1523. Puis on remarque encore dans la suite de la série
d'autres lacunes moins importantes, notamment une de neuf ans entre les Registres CCLXIII et CCLXIII bis. Toutes ces
lacunes chronologiques entre des registres dont les numéros se suivent ne peuvent pas provenir de déficits postérieurs
au versement. Il faut donc en chercher la raison dans une négligence antérieure à cette opération et aussi dans
l'habitude qui se répandait de plus en plus de faire enregistrer les actes au Parlement ou à la Chambre des Comptes.
Enfin, après le Registre CCLXVI contenant des actes de 1568, la série des Registres du Trésor des Chartes demeura
définitivement interrompue. C'est précisément à cette date que le Chancelier L'Hôpital fit créer un poste de contrôleur
et garde des rôles de la Chancellerie pour son secrétaire Gilbert de Combaud, poste dont le titulaire avait la garde de
tous les registres et de tous les papiers de la Chancellerie 496. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 145. Le registre II e XXVI
est double. .
Série de registres cotés par lettres. — Les " Transcripta". — Mais les registres de Chancellerie ou, pour les désigner
d'une façon plus précise, les registres de l'Audience n'étaient pas les seuls que l'on conservât au Trésor des Chartes. J'ai
déjà dit que Gérard avait de parti pris négligé d'inventorier tout ce qui lui paraissait dénué d'utilité actuelle et que,
dans son dernier classement, il avait été jusqu'à rejeter ces registres d'utilité secondaire qu'il avait admis à figurer dans
les précédents. Toutefois il devait certainement arriver que l'on eût parfois à tirer parti des registres négligés. Aussi le
moment vint-il où l'on comprit l'inconvénient qu'il y avait à les laisser sans classement ; à une époque qui n'est pas
postérieure au premier quart du seizième siècle, on y avait déjà porté remède en donnant des cotes alphabétiques à
une quarantaine d'entre eux ayant figuré, pour la plupart, dans l'ancienne catégorie des Libri inutiles. J'avais jadis
prouvé l'existence de cette série alphabétique en relevant les cotes par lettres qui se voient encore aujourd'hui sur un
certain nombre de registres des Archives nationales 497. Voyez la Note sur une série de registres du Trésor des Chartes
anciennement cotés par lettres que j'ai publiée dans la Bibliothèque de l'Ecole des Charles, année 1900, p. 5. ; j'ai
depuis lors retrouvé un état postérieur, d'après son contenu, à 1516, mais d'une écriture qui pourrait dater d'environ
1520, c'est-à-dire du temps où Dreux Budé II eut la garde du Trésor des Chartes 498. Cet état se trouve aux fol. 147-151
du vol. 233 de la collection Dupuy à la suite d'un inventaire des autres registres du Trésor. . Dans cette série figuraient
les fragments d'un utile travail entrepris au commencement du même siècle. Pour parer aussi bien aux catastrophes
qui pouvaient faire disparaître en bloc l'ensemble des Layettes qu'aux pertes partielles qui devaient presque fatalement
se produire, on avait eu la prudente idée de transcrire sur des registres spéciaux toutes les pièces contenues dans les
Layettes, et cela dans l'ordre même où elles y étaient conservées. L'entreprise ne paraît pas avoir été achevée et on ne
saurait trop le regretter. Les débris qui nous en sont parvenus, formant dix registres connus sous le nom de
Transcripta, ne donnent que le contenu de cinquante-huit layettes : I à XXXIX, CCIX à CCXXVI, et CCLII ; ils portent
encore aujourd'hui des cotes alphabétiques, mais qui ne correspondent pas du tout aux cotes anciennes.
Vers 1860, en effet, on s'est avisé de changer ces cotes dans le dessein de rendre l'ordre des lettres conforme à celui des
layettes transcrites dans chacun d'eux ; mais, par suite d'une faute de lecture (VI XX au lieu de XI XX), on a cru que le
registre A, aujourd'hui JJ E, contenait la copie des layettes 123 à 126, tandis qu'il contient en réalité celle des layettes
224 à 226 499. Cette erreur a été répétée par BORDIER (p. 149), par TEULET (p. XV, col. 2) et par moi-même dans le
travail cité dans lavant-dernière note. Le tableau ci-dessous donne la concordance des anciennes et des nouvelles cotes
ainsi que l'indication des layettes transcrites dans chaque volume. JJ A = ancien M JJ B = ancien L JJ C = ancien N JJ D
= ancien Colbert 2591, puis français 8448.2.2, de la Bibliothèque impériale. JJ F = ancien J JJ G = ancien B JJ H =
J
ancien C JJ = ancien D Layettes I à VIII — IX à XIX — XX à XXVIII — XXIX à XXXIX — CCIX à CCX1 — CCXII à
CCXVI — CCXVII à CCXVIII — CCXIX à CCXXII JJ E = ancien A JJ K = ancien JJ 511 Layettes CCXXIII à CGXXVI —
CCLII On trouvera une analyse sommaire de ces registres donnant l'intitulé de chaque layette, le nombre et les dates
extrêmes des pièces qui y sont contenues dans TISULET, p. LI à LIII. .
Les Layettes aux quinzième et seizième siècles. — Pour l'époque comprise entre l'organisation du Trésor des Chartes
par Gérard de Montaigu et la réorganisation qu'il reçut de Dupuy et de Godefroy, les renseignements concernant la
série des Layettes ne sont pas moins rares et il serait peut-être téméraire de chercher à en former une histoire suivie.
On ne peut par exemple en tirer aucune indication sur le sort de cette série pendant l'occupation anglaise.
Que sont devenus les documents qui ont du être versés au Trésor pendant les treize années où Paris a été la capitale
357
Archives nationales (France)
française de Henri VI ? La présence des registres de cette époque parmi les registres de nos rois ferait supposer que les
documents isolés auraient dû nous être également conservés, et pourtant aucun groupe de pièces ne vient confirmer
cette présomption. A peine deux ou trois documents aujourd'hui relégués dans les Layettes Angleterre paraissent-ils
avoir cette origine 500. Par exemple la reddition de Vitry au duc de Bedford (J 646, n os 22 et 23) ou une bulle de
Martin V adressée au même duc (.1 653, n° 15). et quant au reste, il n'est certainement pas au Record Office.
Pièces rapportées de Bourges en 1447. — Par contre est-on en droit de croire que le Trésor des Chartes contienne les
archives de Charles VII pendant la même période ?
Il y avait déjà onze ans que ce prince était rentré dans Paris lorsqu'il fit revenir de Bourges 296 lettres dont l'inventaire
avait été dressé par Jean Alabat, notaire à Bourges et greffier du bailliage de Berry, le 2 octobre 1447 501. Nous avons
trois exemplaires de cet inventaire : l'un dans le carton J 1166 n° 13, l'autre dans le carton J 1167 n° 13 et le troisième
dans le carton J 186 n° 86. . Dans le nombre, il en est qui proviennent des archives du duc de Berry et l'on ne peut
guère admettre que le reste constituât l'ensemble des archives du "roi de Bourges". Peut-être n'avait-on fait rapporter
que celles que l'on croyait les plus utiles ? Sur ce point comme sur bien d'autres points de l'histoire des accroissements
des Layettes pendant les quinzième et seizième siècles, nous demeurons dans une ignorance complète. Les rares
récépissés donnés par les Trésoriers des Chartes paraissent, d'après le petit nombre des pièces inscrites sur chacun,
d'eux, constater des réintégrations de pièces communiquées plutôt que des versements nouveaux.
Les Coffres des Chanceliers. — Bien que je ne sois pas encore en état, je le répète, de faire l'histoire des accroissements
du Trésor des Chartes pendant les quinzième et seizième siècles, il en est un dont je dois dire un mot, car j'ai lieu de
croire qu'il constitue l'une des origines du fonds d'où sont tirées les pièces publiées dans le volume auquel les
présentes notes servent d'introduction.
J'ai déjà eu l'occasion de dire qu'après le décès des personnages ayant occupé de hautes fonctions publiques, le pouvoir
central exerçait, dès le temps de Philippe le Bel, le droit encore en vigueur aujourd'hui de saisir, chez ces personnages,
les documents provenant des archives royales ou intéressant les affaires du roi. C'est ainsi que l'on vit en 1534, Jean
Budé II donner à Jeanne d'Alluye, veuve du trésorier Florimond Robertet, reçu de papiers qu'il devait déposer au
Trésor des Chartes 502. 21 mars 1534 (n. st.). DESSALES, p. 450. . Mais on comprend que, de tous les fonctionnaires,
ce fussent les Chanceliers chez qui ces reprises fussent le plus importantes. Au dix-septième siècle, Dupuy considérait
comme étant immémorial l'usage de "retirer les papiers du Roy" des mains de leurs héritiers après leur mort ou de
leurs propres mains, en cas de démission, et il citait à l'appui le récépissé aujourd'hui perdu de ceux de Guillaume
Jouvenel des Ursins, Chancelier de 1472 à 1483 503. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 98 V°. . Au temps de la
réorganisation du Trésor des Chartes, il existait, dans ce dépôt, une série de bahuts appelés Coffres des Chanceliers
qui, s'ils avaient contenu toute la série des documents provenant de ces reprises, auraient, par le nombre de ces
documents comme par leur valeur, formé une suite d'une importance exceptionnelle. Mais cette série alors composée
de quinze coffres, dont trois même étaient vides, était loin d'embrasser tout ce qui, depuis trois siècles, avait été
recueilli chez les officiers chargés de tenir les sceaux. On n'y voyait, par exemple, rien qui provînt de plusieurs saisies
dont nous avons la trace : rien de ces papiers recueillis chez Nogaret dont M. Charles-V. Langlois nous a donné la liste
504. Voyez plus haut, p. xl. ; rien de ceux qui avaient été remis par les héritiers de Guillaume Jouvenel des Ursins dont
Dupuy avait vu la décharge ; rien enfin de ceux qu'on avait trouvés chez le président d'Oriolle qui fut Chancelier sous
Louis XI et Charles VIII et dont nous avons l'inventaire 505. " Inventaire de certaines lettres et escriptz trouvez ès
besongnes de feu Monsieur le président d'Oriolle au jour de son décès en l'ostel de Mademoiselle Lamye assis en la rue
du Temple, à Paris, où il décéda." Collection Dupuy, vol. 135, fol. 348. . A vrai dire, on n'y trouvait que. les papiers
saisis, le 6 juin IG42, chez le Chancelier Guillaume Poyet, après son arrestation. Alors renfermés dans quatorze coffres
et un grand sac de toile, ces papiers, d'abord donnés en garde à François Bastonneau, notaire au Châtelet de Paris, y
furent, inventoriés depuis le 10 février 1545 (n. st.) enprésence du Trésorier des Chartes d'alors, Sébastien Le Roullyé
506. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 120. . Cet inventaire qui ne comprenait pas moins de 732 feuillets fut remis, le
dernier février 1548 (n. st.), à Le Roullyé par Jean du Tillet, greffier du Parlement. Celui-ci en avait gardé une copie
que Dupuy vit encore entre les mains de son fils 507. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 98 V°. , mais qui a
malheureusement disparu et nous ne connaissons les Coffres des Chanceliers que par les notes très sommaires prises
lors d'un récolement du Trésor des Chartes opéré en I586.
358
Archives nationales (France)
D'après ces notes, les coffres en question contenaient bien autre chose que les papiers du temps où Poyet avait tenu les
sceaux. Ceux-ci n'y semblaient être qu'en très petit nombre 508. "Nota qu'il n'y a bahuts ou coffres de Chanceliers que
des Chanceliers du Prat et du Bourg ; bien y a quelques papiers meslez qui semblent estre de Poyet." Note autographe
de Dupuy. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 122, dans la marne supérieure. et le reste datait surtout de l'époque des
Chanceliers du Bourg et du Prat dont les noms étaient inscrits sur plusieurs d'entre eux 509. "Coffre du temps de M. le
Chancelier du Bourg quotté par dehors X." Ibidem, fol. 122 V° — "Coffre éthiquetté par dessus : Coffre du temps de M.
le Chancelier du Prat XIe." Ibidem, fol. 122. . De plus, on avait utilisé ces coffres pour y intercaler péle-mêle des
inventaires et quantité de pièces parfois postérieures à la date de leur entrée au Trésor. Pour ne citer qu'un exemple, le
"Traicté de mariage de Madame Marguerite avecq Henry roy de Navarre" conclu, comme l'on sait, en 1572, c'est-à-dire
trente-sept ans après la mort du Cardinal du Prat, se trouvait dans le "coffre éthiquetté par dehors : Coffre de M. le
Chancelier du Prat, VIecoffre 510. Ibidem, fol. 122. ." Trois de ces coffres entièrement vides auraient été laissés au
Trésor d'en bas et les autres montés au Trésor d'en haut où le contenu en avait été déposé dans des armoires, "à
commencer par la première vis-à-vis de l'entrée cy cottée A 511. Ibidem. ".
Des indications sommaires du récolement de 1586, il résulte que celles des pièces conservées clans les Coffres des
Chanceliers que l'on peut identifier ne se retrouvent pas aujourd'hui dans les Layettes, mais dans les cartons du
Supplément.
Récolemenls ordonnés par Louis XI en 1474 et 1482. — En somme, cette révision de 1586 montre que le désordre était
alors effrayant au Trésor des Chartes. Ce désordre remontait loin, et je ne crois pas m'aventurer beaucoup en disant
que, depuis le retour de Charles VII à Paris, l'ordre n'avait jamais été rétabli dans les archives royales. La preuve en est
fournie par la nécessité où l'on se trouva, durant cette période, d'ordonner plusieurs fois des révisions qui ne faisaient
que constater le mal sans y porter remède.
Le désordre n'existait peut-être pas seulement dans les matières du Trésor des Chartes ; il semble que, dès le
quinzième siècle, il y eût quelque confusion dans la direction qui ne fut pas toujours exercée par un seul fonctionnaire.
Après Robert Mallière, qui recevait, en 1440, 500 livres de gages comme Trésorier des Chartes et qui mourut le 14 août
1449 512. DESSALES, p. 436. , Dreux Budé Ier, en même temps audiencier de la Chancellerie, paraît avoir, depuis une
date antérieure à 1471, tenu sa charge conjointement avec son fils, Jean Budé Ier, qui l'exerçait seul de 1474 à 1481 513.
Idem, p. 538-439. . Depuis octobre 1474, Louis XI avait ordonné de faire un nouvel inventaire "bon et ample". Mais cet
ordre étant demeuré lettre morte, au bout de huit ans, le roi déchargea Jean Budé de son office dont il investit Jacques
Louet. Par les lettres patentes du 3 mars 1482 (n. st.) où est mentionnée cette mutation, le souverain, sur la demande
même de Louet apparemment soucieux de mettre sa responsabilité à l'abri, chargea Pierre Aymer et Guillaume de
Sailly, clercs des Comptes, ainsi que Louis Le Blanc, greffier a la même cour, de procéder, en présence du Trésorier
sortant et du Trésorier entrant, à une révision et à un nouvel inventaire des archives royales 514. DESSALES, p. 439-
442. — TEULET, p. XVI. . Cette révision avait déjà permis de constater la disparition de près d'un cinquième des
articles examinés 515. Quatorze layettes, les layettes XVI, XVII, XIX, XXIII, XXIIII, XXVII, XLII, XLVI, L, LI, LUI, LX,
LXV et LXXIIII étaient en déficit (TEUI.ET, p. xvi. Voyez les indications concordantes du récolement de 1583 dans la
collection Dupuy, vol.CCXXIII, fol. 121). Deux seulement, XXIII et LI, paraissent être rentrés au Trésor depuis lors.
(Voyez les notes ajoutées plus haut à l'inventaire des Layettes de Gérard de Montaigu (p. cxliij et cxliv.) lorsqu'elle fut,
de même que le nouvel inventaire, interrompue après la LXXV e layette, peut-être par la mort de Louis XI. On sait
quelle réaction se produisit sous le gouvernement d'Anne de Beaujeu ; comme tant d'autres disgraciés, Jean Budé fut-il
rétabli dans l'office dont le feu roi l'avait privé ? Toujours est-il que, sous Charles VIII, on le trouve qualifié "garde des
chartes du Trésor, en même temps que Charles Louet 516. Voyez le début de ce nouvel inventaire dans TEULET, p.
LIII-LV. Il en existe, aux Archives nationales, une copie du dix-huitième siècle cotée JJ 289 (ancien 522.) .
Mise au net du répertoire en 1500. — Jean Budé ne portait plus ce titre le 16 décembre 1497 lors du versement de
registres qu'il fit à cette époque en qualité d'audiencier 517. Voyez plus haut p. CLXVIIJ. . Cependant l'office demeurait
toujours partagé, car Jacques Louet, toujours Trésorier des chartes, avait alors pour collègue un autre Budé, Dreux
Budé II, de qui la signature se lit avec la sienne sur le reçu des mêmes registres, en même temps que celles d'Adam
Boucher et de Jean Brulart, notaires et secrétaires du roi, "commis par lui avec lesditz Trésoriers pour faire l'inventaire
des lettres, chartres "tiltres et enseignemens estans audit Trésor 518. DESSALES, p. 443. ". On continuait donc les
359
Archives nationales (France)
travaux d'inventaires commencés quinze ans plus tôt. Le gouvernement de Charles VIII s'en était même occupé, dès
avant 1490, en désignant à son tour des commissaires : Robert Thibault, président, et Raoul Pichon, conseiller au
Parlement. Bien que le roi les pressât avec insistance et que le 30 avril 1490, il recommandât aux gens du Parlement de
laisser à Thibault toute latitude pour s'acquitter de cette mission, ils devaient procéder avec une étrange lenteur dont
Charles VIII se plaignait 519. Lettre de Charles VIII au Parlement datée de Tours 30 avril reçue au Parlement le 17 mai
1490. Archives nationales, X la9320, fol. 93. Le roi y constate que ses archives "par longtemps ont esté et sont encore la
pluspart en "très frrant désordre." , sept ans plus tard, dans les lettres où il adjoignait le juge du Maine aux
commissaires déjà désignés 520. DESSALES, p. 443. . Je crois que c'est à ces travaux que l'on peut rattacher quelques
fragments considérables aujourd'hui placés à la suite des Registres du Trésor des Chartes sous les cotes JJ 281 à 287,
fragments que les caractères de l'écriture font remonter à la fin du quinzième siècle et qui paraissent avoir été la
préparation, non d'un inventaire, mais d'un grand répertoire analogue au Répertoire dit de 1420. Ils ont le caractère de
minutes et les notes extraites des Registres ne sont pas fondues avec celles qui sont tirées des Layettes 521. Les extraits
des registres se trouvent dans JJ 281 qui ne contient que les extraits rangés sous la lettre A, et dans JJ 282 qui contient
les extraits rangés sous les lettres N à X. Les extraits des layettes sont dans JJ (tout entier occupé par l'analyse de la
layette Toulouse alors numérotée CCCX), dans JJ 284 (lettre A), 285, (lettre G à M), 286 (lettres OPN) et 287 (lettres
Q à T). . Sous cette forme, ils n'étaient guère en état de rendre tous les services que l'on en pouvait attendre et l'on est
bien tenté de croire que c'est à eux que s'appliquait une décision prise par Louis XII le 5 juillet 1500, bien qu'il n'y soit
question que d'inventaires. "Nous avons esté averty, disait le roi clans une lettre adressée à la Chambre des Comptes,
que plusieurs beaux inventaires ont esté faits et dressez... de tous nos titres, lettres, chartres et enseignements qui sont
en nostre Trésor des Chartres lesquels... toutes fois, par faute d'avoir par vous ordonné les diz inventaires estre
grossoyez et mis au net, en sorte que nous et nos principaux officiers s'en puissent aider, lesdiz inventaires sont
toujours demeurez sans estre mis en ordre et estât tel que nous nous en puissions servir, en quoy nous avons un
merveilleux dommage ; si voulons et vous mandons bien expressément qu'incontinent et à toute diligence vous fassiez
grosseyer lesdiz inventaires en doubles dont l'un demeurera en nostre dit Trésor et l'autre pourra estre mis en nos
coffres 522. DESSALES, p. 445. ." Mais à cette époque, et souvent encore de nos jours, la confusion est fréquente entre
les termes Répertoire et Inventaire, et bien que Teulet n'ait pas pensé à tenter aucun rapprochement avec les registres
JJ 283 à 287 qu'il ne nomme nulle part, il avait avec raison considéré, comme une partie de ce grossoyement, le ms.
latin 9042 523. Et non pas Supplément latin 9042, comme le dit TEULET, p. xvin, col. 2. de la Bibliothèque nationale.
C'est un répertoire alphabétique détaillé 524. Teulet n'a pas averti qu'il ne publiait (p. LV à LVIII), que les intitules de
ce repertoire, lequel est très développé et donne des analyses détaillées des pièces. des matières contenues seulement
dans les layettes, les matières des registres étant réservées sans doute pour un second volume. L'aspect et le format
rappellent ceux du Répertoire de 1420. Les renvois étant parfois conduits jusqu'à des actes de 1509, il n'a certainement
pas été exécuté avant 1510. Le désordre clans lequel les cahiers eu ont été reliés, l'absence des mentions comprises
sous les lettres K et 0 et de toutes les lettres qui suivent le P, pourraient bien faire croire que cet utile travail sera,
comme tant d'autres au Trésor des Chartes, resté inachevé 525. Dans une note inscrite sur le feuillet do garde du ms.
latin 9042, un personnage du dix-septieme siecle a pris ce répertoire pour l'inventaire exécuté par Louet sur l'ordre de
Louis XL Voyez TEI.I.ET, p. XVIII, note 1. .
Mesures prises par François Ieren 1539. — Nous n'avons pas de preuves qu'aucun nouveau récolement ait été entrepris
pendant le temps où le Trésor des Chartès fut sous la garde unique du fils de Dreux Budé II, Jean Budé II. Celui-ci qui
apparaît vers 1525 eut pour successeur en 1538 Sébastien Le Roullyé, sieur de Génitoy 526. DESSALES, p. 447-450. .
Les révisions et les inventaires entrepris sous ses prédécesseurs n'avaient en rien diminué le désordre. Est-ce sur son
initiative que François I er avisa aux moyens d'y remédier par des lettres du 12 juin 1539 où il confiait à quatre
commissaires, lesquels s'adjoindraient le Trésorier des Chartes, le soin de "renouveller, amplifier et augmenter "les
inventaires, car y il avait, disait-il, beaucoup de choses non inventoriées" et aussi de faire disparaître desdits
inventaires ce qu'ils y trouveraient d'inutile ? Dans cette tâche, ils devaient s'aider des inventaires déposés, paraît-il à
la Chambre des Comptes 527. Arch, nat., J 476, n° 22. — DESSALES, p. 452-453. . De plus le roi prenait certaines
mesures qui auraient dû être particulièrement, efficaces pour l'enrichissement et la restauration de son chartrier par la
reprise, dans les archives de la Chambre des Comptes, de tous les documents qu'il leur semblerait utile de faire
360
Archives nationales (France)
apporter au Trésor, et par la saisie, chez les particuliers, de toutes les pièces provenant des archives royales 528. "Et, si
auculnes chartres, lettres et tiltres se trouvent en nostre dite Chambre des Comptes qui requièrent estre portez audit
Tresor, nous voulons que, préalablement enregistrez en ladite Chambre, ils soyent portez, enregistrez et gardez audit
Trésor des Chartes ; et, si en procédant au fait des récollement et renouvellement des inventaires susdiz, vous trouvez
par les anciens inventaires, récépissez ou aultrement, aulcunes chartres, tiltres, repertoires et inventaires avoir esté
tirez desdiz Trésor et Chambre des Comptes et non rapportez, contraignez ou faites contraindre, comme pour noz
propres dettes et affaires, ceulx que trouverez de ce chargez... à les rapporter et remettre audit Trésor de nos Chartes et
Chambre des Comptes à Paris, respectivement les adjoustant par vous esdiz inventaires..." (DESSALES, ibidem.) .
C'était là en effet une des principales causes du mal dont périssait le Trésor des Chartes. Depuis longtemps, les
documents de ce dépôt remis à ceux qui s'occupaient des affaires du roi pour la défense de ses intérêts, demeuraient
entre leurs mains sans qu'ils pensassent à les faire réintégrer. Quarante-deux ans plus tôt, le 13 juillet 1497, Charles
VIII avait essayé de mettre fin à cet abus et de faire rentrer les pièces ainsi distraites 529. DESSALES, p. 444. ; mais
cette sage mesure n'avait pas eu plus d'effet que n'en eurent les ordres de Francois I er.
Déprédations des érudits. — Avant que Sébastien Le Roullyé donnât sa démission en 1559, le Trésor des Chartes avait
commencé à subir les effets d'une nouvelle cause d'appauvrissement : les vides causés parla négligence des
fonctionnaires s'accrurent par les déprédations des érudits. Ce fut d'abord Jean du Tillet à qui l'on donna de telles
facilités pour rechercher les matériaux de ses ouvrages que, sous Christophe de Thou, successeur de Le Roullyé de
1559 à 15G9, il eut même une clef du Trésor des Chartes 530. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 121. . Certes, c'était une
belle entreprise que d'établir l'histoire de France sur des monuments originaux et authentiques ; mais vraiment
fauteur du Recueil des mis de France portait, trop loin l'amour de ces documents : une fois qu'il les avait entre les
mains, il ne savait plus les restituer. Un exemple fera juger de l'ampleur de détournements quai, pour n'être pas
dissimulés, ne devaient pas être tout à fait sans préméditation, et que le fils du célèbre greffier, sans doute possédé du
même amour, ne chercha guère à réparer : on lit, dans des notes sur la révision de 1583, qu'à cette date ce fils
demeurait encore chargé des registres X, XXVI, XXVII, LI et IX XX XIII en vertu d'une "promesse" signée par son père
le 17 janvier 1568 531. Collection Dupuy, ibid. . De ces cinq volumes, le dernier se retrouve, je ne sais comment,
aujourd'hui à son ancienne place ; mais veut-on savoir quel fut le sort des quatre autres ? Le premier a disparu sans
laisser de traces. Les registres XXVI et XXVII, après des pérégrinations de près de trois siècles chez les Carmes de
Clermont, dans la bibliothèque de Colbert et dans celle du roi, ne sont rentrés au Trésor que par l'échange de 18G2. Le
registre LLse trouvait, en 1647, chez Alexandre Petau : vers la fin du dix huitième siècle, il fut transporté en Russie ;
immobilisé à la Bibliothèque impériale de Saint-Pétersbourg, il est à jamais perdu pour nous.
Après Du Tillet, ce fut le président Brisson, le savant auteur du code de Henri III qui," dès a la première année qu'il fut
advoeat général du roy, employa une grande partie d'un caresnie à visiter le Trésor avecq M e Fromaget qui en avait
lors la charge, mesme les Coffres des Chanceliers et prit plusieurs mémoires et remonstrances... 532. Collection
Dupuy, vol. 233, fol. 120. " Toutefois on peut croire que le mal fut en partie réparé, ordre ayant été donné, le 17 janvier
1592, de réintégrer "tous les livres, registres, "lettres et pappiers estans du Trésor des Chartes du roy" trouvés dans la
maison du président que les Seize avaient fait pendre l'année précédente 533. Arch. nat.,X la 1723, fol. 134 v°. . Mais le
plus terrible dévastateur du Trésor fut Pierre Pithou. Ce grand érudit avait des projets encore plus vastes que ceux de
Du Tillet, puisqu'il ne visait à rien moins qu'à former un immense recueil des historiens, des lois et des conciles de la
France, et ses ravages s'étendirent à proportion. Etait-ce pour les effacer qu'il légua ses collections à la Bibliothèque du
roi et au Trésor des Chartes ? Par malheur ses dernières volontés ne furent pas exécutées : la plupart des titres qu'il
avait entre les mains passèrent dans celles de son frère François Pithou d'où bien peu revinrent au Trésor après la
mort de celui-ci 534. Félix RAVAISSON, Rapport adressé à S. Exc. le ministre d'Etat au nom de la Communion
instituée le 22 avril 1801, p. 88-89. .
Pour que de pareilles dilapidations pussent s'accomplir, il fallut, de la part des Trésoriers des Chartes, sinon une
connivence formelle, du moins une bien coupable négligence. D'ailleurs, les deux De Thou qui se succédèrent dans la
garde des archives royales, Christophe de Thou de 1560 à l569, et Jean de Thou de 1509 à 1574, remplissaient au
Parlement de hautes charges qui devaient absorber une grande partie de leur temps. Leur successeur de 1574 à 1581,
Hugues Fromaget, également occupé au dehors comme greffier des requêtes du Palais accompagnait, nous l'avons vu,
361
Archives nationales (France)
le président Brisson dans les fouilles qu'il faisait parmi les fonds du Trésor. Quant au trésorier des Chartes qui le
remplaça, Henri de Mesmes 535. Dupuy, en confondant ce personnage avec son père Jean-Jacques de Mesmes, a
commis une erreur que tous les historiens du Trésor des Chartes ont répétée depuis lors. , seigneur de Roissy,
chancelier de la reine, il fut esappointé moins de trois mois après la résignation de Fromaget et les circonstances dans
lesquelles il dut quitter ses fonctions à peine commencées, donnent à croire que, s'il en eût eu le temps, il eût bien été
capable de prêter les mains au pillage des archives confiées à sa garde. C'était, dit L'Estoile, un "exacteur, pillard et
paillard dissolu et d'une très mauvaise conscience... "On lui osta les seaux de la royne et les clefs du bureau des
Chartes. Et luy donna le roy un coup de pied en le chassant (tant sa colère fut grande), l'appelant larron et le
menassant de le faire pendre s'il lui advenait jamais de se trouver devant lui 536. Pierre de l'Estoile, Journal, t. II, p.
56. ".
Union de la charge de Trésorier des Chartes à celle de Procureur Général au Parlement. — Enfin à la négligence des
fonctionnaires, aux soustractions des érudits, vint s'ajouter vers la fin du seizième siècle, la confusion définitive des
autorités dirigeantes. Le principal client du Trésor des Chartes était le Procureur Général au Parlement qui avait, à
tout instant, à demander communication de pièces utiles à la défense des droits du roi. Or rien n'était plus compliqué
que la procédure à suivre en pareil cas ; obligé de présenter requête, le Procureur Général devait ensuite obtenir du roi
une lettre de cachet adressée au Trésorier des Chartes pour se faire délivrer le document nécessaire en telle forme
qu'on pût le produire en justice. Fatigué de ces façons d'agir, le Procureur Général Jean de la Guesle obtint de Henri
III que la garde du Trésor des Chartes fût unie perpétuellement à la charge qu'il exerçait 537. DUPUY, p. 1011. . Le
moment était propice : il semblait que personne ne voulût plus accepter la responsabilité d'un pareil dépôt. Aussi, dès
le mois de janvier 1582, en des termes qui montrent l'importance que l'on reconnaissait aux archives royales pour la
justification des droits de la couronne, "attendu que telle charge et garde de noz tittres et pappiers est plus séante et à
propos à notre Procureur Général que à aulcun aultre pour estre le vray agent et deffenseur des droictz du domaine et
patrimoine de nostre dicte couronne et que, sans iceulx tittres et pappiers, il ne peut avoir l'entière lumière et
congnoissance ny faire telles recherches et poursuictes des dictz droitz que son diet estât de nostre Procureur Général
le requiert", le roi en investit Jean de la Guesle, et, par survivance, son fils Jacques de la Guesle, déjà survivancier de la
charge de Procureur Général 538. RAVAISSON, p. 231-233. Jacques de la Guesle fut reçu à la survivance de la charge
de Trésorier des Chartes et prêta serment à la Chambre des Comptes le 16 mars 1582. Bibl. nat., ms. fr. 16526, fol. 516
v°, d'après le Mémorial YYY de la Chambre des Comptes, fol. 108. .
Cette union, en apparence justifiée, n'apporta aucune amélioration. Elle n'eût pu être profitable que si l'on eût adjoint
au Procureur Général un personnel subalterne chargé de la garde et du rangement des archives, tandis que ce haut
magistrat demeurant, comme les Trésoriers, ses prédécesseurs, seul autorisé à pénétrer dans le Trésor des Chartes, à y
prendre les documents et à en certifier les copies, était, en même temps, seul chargé de veiller aux réintégrations et de
recevoir les versements. Une pareille mesure n'était donc pas de nature à faire cesser le désordre, "au contraire l'a
augmenté, dit Dupuy, parce que le Procureur Général estant toujours occupé à l'exercice de sa charge qui a un fort
grand employ, ne pense que rarement à ce qui est du Trésor, ny à la collection des titres et traitez pour y estre
conservez ; ce qui mérite une personne qui n'ait que cet employ ... Et de. vérité cette union n'a servy qu'à augmenter les
gages du Procureur Général 539. À vrai dire, les 500 livres de gages du Trésorier des Chartes n'étaient qu'un bien
minime accroissement des revenus du Procureur Général. et ses droits, estant secrétaire seulement à l'effet de signer
les collations des titres qui se tirent du Trésor, et n'y a que luy qui le puisse faire 540. DUPUY, Traité des droits du Roy
, p. 1012. .
Révision de 1583-1586. — Jacques de la Guesle, qui succéda définitivement à son père en 1583, obtint, dès le 30 avril
de la même année, des lettres scellées du grand sceau, ordonnant qu'une révision générale du Trésor serait faite par les
sieurs de Bellièvre, Milon de Videville, Louis Potier, secrétaire du Conseil d'Etat ; il devait lui-môme assister aux
opérations, accompagné de François Pithou, avocat général, et de l'un de ses substituts qui n'était autre que l'ancien
Trésorier démissionnaire, Hugues Fromaget, alors greffier des requêtes du Palais, et de François Le Maistre, chanoine
de Saint-Germain l'Auxerrois, autrefois clerc d'un autre Trésorier, Jean de Thou, seigneur de Bonneuil 541. Collection
Dupuy, vol. 233, fol. 121, . L'on ne ... pas ce que firent ces commissaires, dit Dupuy qui ajoute cependant mais ils ne
travaillèrent qu'en gros sans rien spécifier : ils trouvèrent beaucoup de layettes, les unes imparfaites, les autres vuides
362
Archives nationales (France)
et plusieurs qui n'y estoient plus. Cette reveue ainsi faite demeura sans fruit et ne restablit pas les choses qui
méritoient une plus exacte disquisition 542. Collection Dupuy, ibidem. . Elle permit du moins de constater que sur 321
layettes, il n'en manquait pas moins de 59 543. Voyez le détail des déficits dans la collection Dupuy, vol. 233, fol. 121. .
Elle permit aussi de retrouver, parmi les papiers esgarez parmi le Thrésor soubz les coffres et ailleurs 544. Ibidem, à la
date du lundi 21 septembre. , un certain nombre de documents provenant des layettes vides, notamment le contenu du
coffre d'Aragon dont les pièces, la pluspart gastées, se sont trouvées entre les papiers tresnants 545. Voyez le détail des
déficits dans la collection Dupuy, vol. 233, fol. 121, à la date du vendredi 19 septembre. . Mais les notes sommaires
prises par les commissaires et recueillies par Dupuy donnent l'impression d'une opération hâtive et de mesures
réparatrices à peine ébauchées. Elles nous fournissent du reste certaines indications qui ne sont pas sans intérêt pour
l'histoire du Trésor des Chartes.
Trésor d'en haut et Trésor d'en bas. — Au temps de Gérard de Montaigu, le second étage de l'annexe de la Sainte-
Chapelle suffisait à contenir les archives royales ; depuis lors, elles avaient envahi le troisième, situé sous les combles,
et qu'on appela le Trésor d'en haut. On devine à quels risques étaient exposés dans cette seconde salle, les chartes et les
registres que la seule épaisseur du toit séparait de l'extérieur et alors que, quelques années plus tôt, en 1572, les
couvertures et l'escalier étaient déjà dans un dangereux état de dégradation 546. A. M. DE BOISLISLE, Histoire des
premiers présidents de la Chambre des Comptes, pièces justificatives, n° 139. . Le nombre des Layettes s'étant
seulement grossi d'une dizaine et celui des Registres de 150 à peine, ce n'était pas l'accroissement des anciennes séries
qui avait exigé pareil agrandissement. Il semblerait que l'étage supérieur eût été attribué en principe aux nouveaux
versements et que l'étage inférieur demeurât réservé aux anciennes layettes ; c'est ainsi que le contenu des Coffres des
Chanceliers primitivement déposés à l'ancien Trésor fut transporté sous les combles, tandis que les titres anciens
égarés dans ces coffres, ainsi que les inventaires, en furent retirés, rapportés au Trésor ancien d'en bas et remis avecq
les aultres 547. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 122, à la date du 11 septembre 1586. . Les bulles furent également
reprises et réunies à celles qui se trouvaient déjà dans le coffre que Gérard de Montaigu leur avait réservé sur l'autel de
la salle inférieure 548. Ibidem, fol. 123, à la date du 21 septembre 1586. . C'était sur un bureau, devant le même autel,
que se trouvait, avec les inventaires, la layette des Trésoriers des Chartes où fut renfermé le récépissé de Du Tillet qui
tenait la place des plus précieux registres du Trésor, récépissé qui, malgré son importance, avait été trouvé avec
plusieurs autres entre les papiers tresnantz 549. Ibidem, au bas du même folio. . Ce fait montre, mieux que tout autre,
l'effrayant désordre qui régnait, aux archives royales. Nous avons malheureusement lieu de croire que durant les
Vingt-neuf années, de 1583 à 1612, pendant lesquelles il eut la garde du Trésor des Chartes, Jacques de la Guesle a fait
bien peu de chose pour y mettre fin ; il semble même qu'il ait contribué à l'augmenter, car c'est chez lui que furent
trouvées une grande quantité de pièces sur lesquelles je reviendrai plus tard et qui ne furent rapportées sous le toit de
la sacristie de la Sainte-Chapelle que du temps de Mathieu Molé 550. DUPUY, Traité des droits du Roy, p. 1013 .
Cessation presque totale des versements au Trésor des Chartes. — Les constants appauvrissements du Tresor des
Chartes nétaient pas compensés par de nouvelles entrées. Depuis le récolement de 1586 et même depuis l'entrée des
coffres apportés de chez le Chancelier Poyet, il semble que les versements aient été presque nuls. Depuis environ
soixante ans, lit-on dans un mémoire écrit vers 1628 de la main de Dupuy et complété parMolé, ce lieu a été fort
négligé, soit que les troubles clu royaume en aient été cause, soit aussi que ceux qui ont manié les affaires d'État en
aient voulu avoir seuls la connaissance 551. Mémoires de Mathieu Molé, t. I, p. 531, note 1 . Exception faite des traités
avec l'Espagne dont les instruments, sauf le dernier, celui du traité de Vervins, existaient au Trésor des Chartes, on n'y
trouvait presque rien qui fut postérieur à la mort de François I er. Pour le règne de Henri III, il n'y avait que les lettres
patentes déclarant que son élévation au trône de Pologne ne le rendrait pas inhabile à succéder à la couronne de
France. Du temps du roi Henri IV, il n'y avait que le procès de dissolution de son mariage avec Madame Marguerite de
Valois, quelques actes touchant la naissance de M. de Verneuil, et l'édit de Nantes en faveur de ceux de la Religion
prétendue réformée, et la donation faite par M. le duc de Montpensier 552. Ibidem. . Le reste était, paraît-il, demeuré
dans les cabinets de ceux qui ont manié les affaires, comme secrétaires d'État et conseillers d'État, envoyés,
commissaires, pour traiter des limites 553. Ibidem . .
Les versements ne se faisaient même pas lorsqu'ils avaient été spécialement prescrits. Ce fut le cas pour celui qui
aurait dû marquer le court passage du successeur de Jacques de la Guesle. Pourvu des charges réunies de Procureur
363
Archives nationales (France)
Général et de Trésorier Garde des Chartes par lettres du 6 janvier 1612, Nicolas de Bellièvre prêta serment à la
Chambre des Comptes le 18 septembre 1613 554. Bibliothèque nationale, ms. français 16526, fol. 516 v°. . Une
ordonnance de cette chambre en date du 14 mars de la même année, prescrivant le dépôt au Trésor des Chartes des
acquits concernant l'achat de la terre d'Antibes, est le seul fait marquant de cette courte direction 555. Citée dans
l'arrêt du conseil du 9 millet Ib97, publié par RAVAISSON, p. 241. . Il fallait que les versements continuassent à être
bien irréguliers ; car cette mesure resta sans exécution pendant seize ans et les titres en question, aujourd'hui
conservés dans le carton J 735, n'entrèrent effectivement au Trésor qu'en 162Î), lors des réintégrations poursuivies par
Mathieu Molé. Celui-ci avait remplacé Bellièvre devenu président à mortier, le 13 mars 1614, après deux années
d'exercice 556. Inventaire original de ces titres inséré au fol. 194 du volume de l'inventaire de Dupuy qui forme le n°
171 de la collection Dupuy. .
CHAPITRE IX
MATHIEU MOLÉ ET L'INVENTAIRE DES LAYETTES PAR DUPUY ET GODEFROY.
LA SÉRIE DES SACS.
Mathieu Molé entreprend de réorganiser le Trésor des Chartes. — Le grand magistrat qui, le 9 novembre 1614,prit la
succession de Nicolas de Bellièvre, a laissé un tel renom de vertus civiques, que l'intérêt continu qu'il prit à ses
fonctions de garde des archives royales, l'activité qu'il y montra ont été quelque peu rejetés dans l'ombre. Et pourtant
si la désorganisation où périssait le dépôt si pratiquement ordonné par Gérard de Montaigu a été enrayée, c'est à
Mathieu Molé qu'on le doit. Son œuvre au Trésor des Chartes peut se résumer en trois opérations qui constituent, à
vrai dire, les devoirs principaux de l'archiviste : il fit rédiger un nouvel inventaire, il prit des mesures en vue de la
réintégration des documents sortis du Trésor et voulut assurer le versement des documents nouveaux.
La première partie de son œuvre, la rédaction d'un inventaire, fut celle où Molé réussit le mieux. Cet inventaire
exécuté, sur son ordre, par deux savants dont le nom est resté célèbre, Pierre Dupuy et Théodore Godefroy, n'est autre
que celui dont nous nous servons encore aujourd'hui. C'était le Procureur Général lui-même qui avait choisi les
auteurs. L'arrêt du Conseil donné à Paris, le 11 mai 1615, en fait foi : Sur ce qui a été remontré au Roi en son Conseil
d'Etat par son Procureur Général qu'il est nécessaire de dresser un inventaire exact de toutes les lettres et chartres qui
sont au Trésor de Sa Majesté, afin de les pouvoir voir avec facilité lorsque les occasions s'offriront de s'en servir, à quoi
il serait à propos d'employer MM. Godefroy et. Pierre Dupuy, avocat au Parlement, comme personnes fort propres
pour y travailler avec capacité et diligence, Sa Majesté, en son dit Conseil, a ordonné que lesdits sieurs Godefroy et
Dupuy seront employés par son dit Procureur Général pour procéder sans discontinuation à la confection dudit
inventaire, et qu'il leur sera expédié à chacun une ordonnance de la somme de six cents livres à prendre sur les
revenants bons des gages de la dite cour du Parlement 557. Mémoires de Mathieu Molé, I, p. 60-61. ...
Le travail de Dupuy et de Godefroy eut le mérite de rendre de nouveau utilisables des archives qui ne l'étaient plus
guère, et les services rendus par les huit volumes d'inventaire dus à leurs méritoires efforts furent assez grands pour
que, non seulement, on ne tînt pas compte des inconséquences qu'ils présentaient, mais pour que ceux-là mêmes qui
étaient, par leur situation, le plus familiers avec le Trésor oubliassent bien vite que, tout considérable qu'il fut, ce
travail n'embrassait pas la totalité des Chartes et autres documents isolés conservés dans les archives de la couronne.
Sur les 29000 pièces environ dont, abstraction faite des Registres, se compose aujourd'hui le Trésor des Chartes, il n'y
en a pas plus de 16 945 qui soient décrites dans l'inventaire de Dupuy. Aussi n'est-ce pas sans étonnement que, dans
l'arrêt du Conseil par lequel fut confié, en 1703, à Du Fourny et à Rousseau le soin de rédiger un inventaire détaillé des
pièces contenues dans les Registres, nous trouvons l'affirmation qu'un pareil dessein avait été pleinement exécuté pour
les chartes par Dupuy et Godefroy. L'importante fraction du Trésor formant, à côté de la série des Layettes, celle que
l'on nomme aujourd'hui le Supplément, fraction que l'absence de tout répertoire rendait à peu près inutile, dut
attendre jusqu'aux premières années du dix-neuvième siècle pour être tant bien que mal décrite par dom Joubert. Le
travail de celui-ci constitue l'unique moyen d'investigation dans les centaines de cartons qui s'y trouvent assez
inégalement analysés ; on sait que le classement en est calqué sur celui des Layettes et que, comme cette série, le
Supplément : est partagé en deux grandes divisions : les Douze gouvernements et les Mélanges. Quant à rechercher qui
lui a imposé ce classement, à connaître l'histoire et l'époque de sa formation, personne ne paraît s'en être préoccupé
avant le mémoire que j'ai publié sur ce sujet, il y a une dizaine d'années 558. Les travaux de Dupuy sur le Trésor des
364
Archives nationales (France)
Charles et les origines du Supplément, dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1897, p. 126-154. .
Et d'abord, quelque mal défini que soit jusqu'ici le Supplément, quelque obscures qu'en soient les origines, il n'est pas
difficile de reconnaître qu'il contient aujourd'hui une foule de pièces qui ne devraient assurément pas en faire partie.
Sans parler de documents provenant des Layettes mentionnés dans l'inventaire de Dupuy, considérés comme perdus
depuis lors, et que l'on retrouve dans le Supplément, sans parler d'autres documents ayant la même provenance, mais
qui ont dû être distraits du fonds primitif avant la confection de l'Inventaire de Dupuy, un assez grand nombre de
pièces ont été insérées, postérieurement au travail de dom Joubert, par les archivistes, ses successeurs, qui s'étaient
trop facilement habitués à regarder le Supplément comme un déversoir destiné aux pièces qu'on ne savait où classer.
Beaucoup de celles-ci se rattachent cependant à des fonds faciles à déterminer et ne présentent aucun rapport avec les
archives de la couronne.
Malheureusement, il n'est pas toujours aussi aisé de faire le départ entre les pièces appartenant, depuis l'origine, au
Supplément et celles qui y ont été mal à propos mélangées. L'inventaire de dom Joubert étant — nous l'avons déjà dit
— fort inégalement rédigé, on peut sans doute, lorsque les cartons y sont analysés pièce à pièce, reconnaître à l'écriture
les additions faites postérieurement par Michelet, Dessales ou Douët d'Arcq ; toutefois, dans le cas trop fréquent où
l'inventaire ne fournit qu'une mention générale pour un, ou même pour plusieurs cartons, comment distinguer les
pièces intercalées dans les dossiers qui y sont renfermés si l'on ignore comment ces dossiers se sont formés ? Mais,
avant d'étudier la formation d'un fonds, il est nécessaire, ainsi que je le disais au debut de cette étude, d'en déterminer
les limites en arrêtant celles des fonds qui l'avoisinent. On doit donc, dans le cas qui nous occupe, commencer par
savoir en quoi consiste le Trésor des Chartes, et l'on ne peut y arriver que par un examen attentif de l'Inventaire de
Dupuy, point de départ et fondement de tous les travaux touchant ces archives de nos rois.
Travaux de Pierre Dupuy et de Théodore Godefroy au Trésor des Chartes. - Chargés de dresser l'inventaire du Trésor,
Pierre Dupuy et Théodore Godefroy reçurent les clefs du dépôt, " six en nombre dont trois grosses et trois petites," le
31 mai 1615 559. Mémoires de Mathieu Molé, I, 61. et se mirent à l'œuvre dès le lendemain 1 er juin 560. Note
autographe de P. Dupuy. (Collection Dupuy, vol. 162, fol. c.) . Leur premier soin fut de mettre un peu d'ordre dans la
masse confuse qu'ils avaient trouvée en pénétrant dans l'annexe de la Sainte-Chapelle où le chartrier royal était - le
lecteur le sait déjà - abrité dans deux pièces superposées 561. DUPUY, Traité des droits du Roy, éd. de 1655, p. 1013. .
On sait que les chartes y étaient, suivant l'usage, conservées dans des sacs, et les sacs concernant une même matière
étaient rangés dans des coffres ou dans des boîtes plus petites désignées en latin sous le nom de scrinia et en français
sous le nom de layettes. Les deux savants, sans doute pressés de trouver un signe extérieur qui permit d'établir un
classement à première vue, distinguèrent les sacs déposés à même sur les rayons, de ceux qui avaient été réunis dans
des boîtes. Cette distinction répond à peu près à celle que l'on pourrait établir aujourd'hui entre les liasses rangées sur
les rayons de nos dépôts et celles qui sont encloses dans des cartons. De là, trois séries :
1° Les Coffres et layettes ;
2° Les Sacs ;
3° Les Registres.
Sans doute les sacs qui n'étaient pas encore renfermés dans des coffres concernaient ordinairement des affaires plus
récentes ou d'ordre différent de celles pour lesquelles on avait déjà pris cette mesure conservatoire ; mais, dans bien
des cas aussi, des sacs tirés des coffres pour un motif quelconque n'avaient pas été replacés. De semblables négligences
eurent pour résultat de faire classer dans la seconde série des documents qui auraient du être réunis dans la première
à d'autres documents du milieu desquels on les avait extraits. Tel qu'il est, ce classement dure encore à présent : les
divisions Layettes et Registres ont conservé leurs anciennes appellations. Quant aux Sacs, dont le nom est depuis
longtemps oublié, je démontrerai plus loin qu'ils forment maintenant le Supplément du Trésor des Chartes.
Restait à mettre en ordre les matières classées dans chacune de ces séries. Pour les Registres, ils se distribuaient tout
naturellement suivant l'ordre des rois. Dupuy et Godefroy s'occupèrent d'abord des matières que comprenait la
première série, Coffres et layettes, laquelle se composait de 417 articles, soit 350 layettes, 15 coffres et 52 sacs qu'il ne
faut pas confondre avec ceux de la série dite des Sacs. Il est d'abord à remarquer que les réorganisateurs semblent
s'être bornés à traduire en français les intitulés latins des Layettes et qu'ils ne paraissent pas non plus avoir modifié le
contenu de chacune d'elles. Mais, tandis que Montaigu, comptant sur les facilités de recherches que donnaient son
365
Archives nationales (France)
répertoire alphabétique et les numéros donnés aux boîtes, n'avait eu, dans leur disposition matérielle, d'autre souci
que de perdre le moins de place possible, la grande préoccupation des créateurs du nouveau rangement fut d'établir un
groupement méthodique. "L'ordre", est-il dit dans le Traité des droits du Roi 562. Édition de 1655, p. 1013. , "y fut mis
tel qu'il est aujourd'hui, où l'on voit "les Layettes mises en bon ordre par les Douze gouvernements, puis les Affaires
étrangères, "les Personnes et les Mélanges." Le cadre de classement qu'ils arrêtèrent se trouve dans un état sommaire
dont j'aurai plus loin l'occasion de parler, état rédigé certainement à cette époque par Dupuy, mais dont je ne connais
que des transcriptions postérieures 563. Bibl. nat., Collection Dupuy, vol. 25, et fr. 14009. . Les matières y sont rangées
selon les quatre catégories énumérées ci-dessus ; mais les divisions entre elles ne sont point marquées, et l'on voit, par
les intitulés, que l'ordre des trois dernières est renversé : les Mélanges y précèdent les Personnes, tandis que les
Affaires étrangères ne viennent qu'en dernier lieu. Lors de la rédaction de l'inventaire, ces trois catégories furent plus
ou moins confondues sous la rubrique générale Mélanges, sous laquelle elles sont toutes comprises aujourd'hui.
Ce classement paraît avoir été inspiré par cette idée des "Droits du roi" qui fut la pensée maîtresse de Dupuy. Toutes
les boîtes dont l'intitulé le permettait furent groupées suivant un ordre territorial répondant aux grands
gouvernements de la France. Quant aux autres, elles prirent place dans les Mélanges. Sans doute, c'était là, au moins
en ce qui concernait la catégorie des gouvernements, un classement plus rationnel ; mais l'ordre des Mélanges - et
c'était la série la plus nombreuse - restait presque aussi arbitraire que celui qui était précédemment en usage. De plus,
il avait un grand inconvénient : les layettes n'y portant pas de numéro de classement, on ne pouvait les désigner que
par leur intitulé et, lorsqu'il s'agissait de les remettre en place, comment, à moins d'avoir acquis une grande expérience
servie par une mémoire exceptionnelle, se rappeler que les Ligues contre Philippe le Bel devaient être intercalées entre
Chypre et Dispenses ? Mais les auteurs paraissent avoir tenu à faire vite, et sans plus tarder, ils entreprirent
immédiatement le travail de l'inventaire.
L'Inventaire des Layettes par Dupuy et Godefroy. - On a souvent cité la rédaction originale de l'Inventaire ; Teulet,
dans le tome I de ses Layettes du Trésor des Chartes, en a reproduit le sommaire 564. Pages lix à lxiij. , mais on n'en a
pas, que je sache, publié de description détaillée avant celle que j'ai donnée en 1897, dans la Bibliothèque de l'École des
Chartes 565. Pages 129 à 132. . Quelque fastidieuse que soit une semblable description, on me pardonnera de la répéter
ici, car elle pourra servir de terme de comparaison pour l'examen des nombreuses copies de l'Inventaire éparses dans
les bibliothèques publiques ou privées. Presque toutes dérivées de cet exemplaire, ces copies portent souvent, outre
leur pagination particulière, une pagination marginale qui n'est autre que celle de la rédaction originale. Conservé à la
Bibliothèque nationale sous les numéros 162 à 169 et 171 de la collection Dupuy, écrit de la main de ce grand érudit et
de celle de Théodore Godefroy, l'Inventaire primitif se compose de sept volumes petit in-folio, d'un volume de tables
de ces sept tomes, et d'un huitième volume rédigé plusieurs années après les précédents.
Volume I (Dupuy, 162). - Paris et Orléans, 7 feuillets, paginés A à F, + 368 pages.
Fol. A. "Vol. I. P. Dupuy."
Fol. C. Extrait de l'arrêt du Conseil ordonnant la confection de l'inventaire, suivi de cette mention autographe de
Dupuy : "En conséquence de l'arrest cy-dessus, nous, Théodore Godefroy et Pierre Dupuy, "avons commencé à
travailler à l'inventaire du Trésor, ce premier juin mil six cens quinze.
"P. DUPUY."
Fol. E. Table des titres de l'inventaire des layettes Paris, avec renvoi aux pages.
Pages 1 à 147. Analyse des layettes Paris.
L'inventaire de la layette Étampes II, au lieu d'être transcrit à la suite de celui d' Étampes I (p. 63 à 64) est copié après
celui de Valois III (p. 124).
Pages 148 et 149 vacantes.
Pages 151, tables des titres des layettes Orléans.
Pages 152 à 368, analyse des layettes Orléans.
Volume II (Dupuy, 163). - Champagne, tout entier de la main de Godefroy, 338 pages.
Titre : "Vol. II || Champagne || CIC IC CXXII || P. Dupuy."
Page 1. Table des titres des layettes Champagne, de la main de Dupuy.
Pages 2 à 338. L'inventaire de Champagne XIV, titre substitué à Champagne dans un sac, est transcrit, non à la suite
366
Archives nationales (France)
Fol. 168 à 184. Analyse du coffre " Pierre de [la] Brosse" (aujourd'hui J 726 à 730), de la main de Godefroy.
Fol. 186 à 193. Analyse de la layette Eaux et Forêts (aujourd'hui J 731 à 733), de la main de Dupuy.
Fol. 194. Antibes (aujourd'hui J 735). Inventaire original des titres remis à Jérôme Lhuillier, Procureur Général à la
Chambre des Comptes, inventaire portant encore le récépissé donné par Dupuy, le 1 er décembre 1629, au nom du
Procureur Général au Parlement qui devait déposer lesdits titres au Trésor.
Fol. 200. "Guichet IX. Sac des titres meslez" (aujourd'hui J 734), de la main de Dupuy.
On voit, même d'après cette sommaire analyse, que l'inventaire parait avoir été rédigé avec une remarquable
négligence de l'ordre établi par les auteurs eux-mêmes. Sans doute, sur le feuillet qui précède l'inventaire de chaque
367
Archives nationales (France)
gouvernement, Dupuy copiait en manière de table, et de sa main, la partie du cadre de classement relative à ce
gouvernement ; mais les renvois aux pages inscrits à cette table permettent de constater des interversions ou des écarts
qui ne peuvent être attribués qu'au peu de soin des rédacteurs ; on a pu en remarquer plusieurs en lisant la description
des cinq premiers volumes. Dans les Mélanges, les interversions se multiplient au point de ne plus laisser subsister
rien du cadre établi d'avance, et le désordre résultant des négligences de l'inventaire original s'est maintenu jusqu'à
nos jours.
Quant à la part qui revient à chacun des deux collaborateurs, une note de Dupuy lui-même la fait connaître, de la façon
la plus précise. Tandis que lui-même avait inventorié 294 articles, Godefroy n'en avait inventorié que 133 566. Voici,
d'après cette note insérée au folio 26 du volume 25 de la collection Dupuy, la liste des articles inventoriés par
Godefroy. Gouvernements. Valois 3 layettes. Soissons 1 - Orléans en entier 23 - Normandie en entier 31 - Picardie en
entier 16 - Champagne en entier 23 - Bourgogne 8 - Châlon 1 - Nevers 1 - Toulouse 22 sacs (aux Guichets.) Mélanges.
Pierre de la Brosse 1 coffre. Lorraine 2 layettes. Écosse 1 coffre. ; c'est donc à bon droit que l'on attribue à Dupuy le
principal honneur de l'inventaire auquel son nom demeure presque seul attaché.
D'une autre note inscrite en tête de certaines copies et publiée dans la Bibliothèque de l'École des Chartes 567. Année
1896, p. 541. , d'après un exemplaire appartenant à M. Teilhard de Chardin, on peut tirer d'utiles renseignements sur
les premières copies exécutées par Dupuy ou sous sa direction.
L'éditeur de cette note n'avait su à qui l'attribuer ; les mentions que l'on peut relever sur les titres d'un autre
exemplaire où elle figure également 568. Cet exemplaire est conservé à la Section historique des Archives nationales
(ancien.1.1 585). permettent de conclure d'une façon certaine qu'elle est d'un M. de Verthamon, sans doute François de
Verthamon, seigneur de Bréan, maître des requêtes. D'après lui, ces premières copies furent au nombre de trois :
1° L'exemplaire original écrit de la main de Dupuy et de celle de Godefroy. C'est celui qui forme les volumes 162 à 169
et 171 de la collection Dupuy et qui a été décrit ci-dessus.
2° Une copie écrite de la main de Dupuy et de celle de Godefroy, reliée en veau, aux armes et au chiffre de Louis XIII,
laquelle fut cédée par les rédacteurs au cardinal de Richelieu. Elle est arrivée, avec les manuscrits de la Sorbonne,. à la
Bibliothèque nationale où elle porte, dans le fonds français, les n os 23166-23181 et non pas, comme on l'a dit 569.
Bibliothèque de l'Ecole des Chartes, 1896, p. 541. , les n os 21090-21103.
3° Une autre copie d'une autre main, "fort bien escrite et correcte, reliée en veau", prêtée par Dupuy, en 1648, à M. de
Verthamon.
Mais il paraît que, de son côté, Godefroy possédait un exemplaire dont la disposition était très différente. On voit, en
effet, à la fin du manuscrit français 21103, une " table de l'inventaire "des titres du Trésor des Chartes de M. Godefroy,
dont les volumes sont en un autre ordre que ceux de M. Dupuy ". Cette table est malheureusement rédigée d'une façon
assez incohérente ; on en peut cependant reconstituer une assez grande partie pour reconnaître que l'inventaire de
Godefroy était partagé en quinze volumes et que l'ordre des matières était assez semblable à celui d'un exemplaire en
onze volumes conservé aux Archives nationales sous les cotes.1.1 2 !)0 à 300, pour qu'on puisse considérer celui-ci
comme l'un de ses dérivés. Cet exemplaire, qui parait être du dix-septième siècle, est ainsi composé :
Volume I (JJ 290). — Paris et Orléans. En tète se trouve transcrit l'état sommaire dont il a été question plus haut.
Volume II (JJ 291). — Normandie, Picardie, Bretagne, Champagne.
Volume III (JJ 292). — Bourgogne, Lyonnais, Dauphiné ; Provence, Guyenne.
Volume IV (JJ 293). — Languedoc.
Volume V (JJ 294). — Mélanges. Ce volume n'est pas folioté, mais il porte en marge une pagination (1 à 288) qui n'est
pas celle de l'exemplaire original de Dupuy.
Élections à Traités avec les Empereurs d'Allemagne (aujourd'hui J 344 à 386).
Empereurs d'Allemagne II 570. "Cette layette étoit obmise", est-il dit dans le manuscrit. (aujourd'hui J 610 à 612).
Transactions entre les particuliers à Templiers I (J 387 à 413).
Manquent les analyses de Templiers II et III, et d' Autriche et Danemark (J 414 à 418). On aura sans doute omis de
transcrire les feuillets 289 à 312 de l'original, car le volume suivant commence au fol. 313.
Volume VI (JJ 295). — Mélanges. La pagination marginale du volume précédent se continue dans ce volume, fol. 313 à
537.
368
Archives nationales (France)
369
Archives nationales (France)
Volume X (JJ 299). — Inventaire des titres "de l'ancien domaine de Navarre estant dans la Chambre "des comptes de
la ville de la Ferre" fait en 1640 par J.-13. Picard, intendant en la généralité de Soissons.
Ces titres ne sont point, comme on pourrait le croire, relatifs à la Navarre, mais bien aux domaines que Henri IV tenait
de son arrière-grand'mère, Marie de Luxembourg, comtesse de Saint-Pol, Conversan, Marle, Soissons, vicomtesse de
Meaux, dame d'Enghien, Dunkerque, Gravelines, Ham, la Roche, Rohain et Beaurevoir, et châtelaine de Lille.
Volume XI (JJ 300). —" Inventaire des titres de Lorraine, du Barrois et des éveschez de Metz, Toul "et Verdun, qui
sont dans six coffres rapportés de la Motte à Nancy l'an mil six cent trente-quatre, "depuis transportez dudit Nancy à
Paris l'an mil six cent trente-cinq, et mis au Trésor des Chartes du Roy à la Sainte-Chapelle."
Cet inventaire des six coffres est, ainsi que le dit Dupuy dans le Traité des droits du Roy, l'œuvre de Godefroy et sa
présence dans l'exemplaire JJ 290 à 300 vient, confirmer la présomption que celui-ci dérive de l'exemplaire particulier
de ce grand érudit, exemplaire vite oublié, car tous les inventaires des Layettes du Trésor cju'il nous a été donné de
voir chez les particuliers ou dans les dépots publics proviennent plus ou moins directement de celui de Dupuy.
Les origines du Supplément. — Bien que les rédacteurs de l'inventaire des Layettes aient encore continué leurs travaux
pendant de longues années, ils ne semblent pas s'être occupés d'analyser en détail les autres parties du Trésor des
Chartes. Cependant, sans parler des Registres, les nombreuses pièces qui composent aujourd'hui le Supplément
restaient à décrire. Quelles étaient ces pièces ? Depuis quand font-elles partie du Trésor des Chartes ? C'est ce que je
vais essayer de déterminer.
Du fait que Dupuy qui, vingt ans après l'achèvement de son huitième volume, s'occupait encore du Trésor des Chartes
en 1650, les a complètement négligées, on pourrait, à première vue, être induit à conclure que les matières qui
composaient cette partie n'ont été versées que plus tard. Il n'en est rien cependant ; l'examen des matières du
Supplément prouve que nombre d'entre elles appartenaient au Trésor longtemps avant cpxe Dupuy et Godefroy
eussent commencé leur travail. Déjà Teulet avait fait remarquer que les pièces relatives au Languedoc inventoriées par
Barthélemy de Pennautier qui existent aujourd'hui dans le Supplément, faisaient partie des archives royales depuis
1209 et qu'on les retrouvait mentionnées dans la Generalis intitulatio qu'il attribuait à Adam Boucher et dans
l'inventaire de Gérard de Montaigu 571. Layettes du Trésor des Chartes, t. I, notice préliminaire, p. XXII. . Moi-même,
j'ai signalé d'autres documents du Supplément qui figurent dans les mêmes inventaires 572. Bibliothèque de l'École
des Chartes, 1897, p. 151. et je pourrais en indiquer d'autres encore parmi les pièces des. Coffres des Chanceliers.
Enfin certains passages du Traité des droits du Roy de Dupuy ne laissent aucun doute sur l'existence au Trésor des
Chartes de documents autres que ceux que l'auteur a décrits dans son inventaire. Peignant l'extrême désordre dans
lequel il a trouvé les archives royales, "les titres, dit-il, étant confus et épars par la place, une partie des layettes estoit
brisée, aucuns des coffres et layettes pourries et les titres aussi, la pluye ayant pénétré partout, faute de n'avoir été pris
garde aux couvertures. Donc, la première chose qui fut faite fut de séparer les titres gastez etdemy-pourris et ordonner
ceux qui estoient restez 573. DUPUY, Traité des droits du Roy, éd. de 1665, p. 1013. La pièce J 1034 n° 4, par exemple,
me parait être de ces pièces endommagées. Elle porte de la main de Dupuy le. - n° XI. ..." Dans cette opération du
triage, il a pu se faire qu'outre les titres "gastez et demy-pourris," des pièces n'aient pas trouvé leur place dans le
nouveau classement ; que sont devenues ces pièces ? N'en rencontrerait-on pas un certain nombre dans le
Supplément ?
D'ailleurs, les documents du Trésor des Chartes étaient loin d'être au complet ; ceux que l'on avait dû consulter ou
produire dans des contestations où se trouvaient engagés les intérêts du roi étaient bien rarement revenus prendre
leur place à la Sainte-Chapelle. Après l'achèvement de l'Inventaire de Dupuy, Mathieu Molé, qui avait eu l'initiative de
cet utile travail, fit rapporter dans le Trésor une grande quantité de papiers assez importans qui furent trouvez chez
Monsieur le procureur général de la Guesle 574. Il s'agit ici de Jacques de la Guesle, his et successeur de Jean de la
Guesle qui avait achevé de mettre le désordre dans le Trésor des Chartes en obtenant la réunion de la charge de ce
dépôt à celle de Procureur Général. , et fallut employer beaucoup de temps pour les ordonner et mettre dans des sacs
où furent mises les étiquettes, et c'est ce qui a rempli une partie de la grande armoire de quarante-deux guichets, et,
quoy que l'inventaire exacte ne soit faite desdits sacs, les étiquettes peuvent servir de sommaire inventaire 575.
DUPUY, Traité des droits du Roy, p. 1013-1014. ..." Avant de démontrer, comme j'espère le faire tout à l'heure, que le
contenu de cette armoire a été le noyau du Supplément, je me bornerai à faire remarquer que Dupuy le mentionne
370
Archives nationales (France)
avant ce qu'il rapporte des titres de Mercurol, c'est-à-dire à la place même que le Supplément occupe encore
aujourd'hui dans le classement des Archives nationales. Enfin Dupuy lui-même, après avoir parlé des liait volumes
d'inventaire exécutés par Godefroy et par lui, dit en propres termes que "s'ils n'eussent été divertis et employez en
d'autres affaires par ordre des ministres," ils auraient de plus "examiné une bonne partie" non seulement des
Registres, mais encore "de ce qui restait de plus considérable dans le Trésor 576. DUPUY, Traité des droits du Roy, p.
1013-1014 ".
L'armoire à XLII guichets. — On voit donc que, même à l'époque de Dupuy, le Trésor des Chartes renfermait une
masse importante de documents autres que ceux dont ce savant nous a laissé l'inventaire. C'est cette masse qui a formé
depuis le fonds appelé aujourd'hui Supplément du Trésor des Chartes, fonds dont les pièces rapportées de chez le
procureur général La Guesle et déposées au Trésor d'en haut, dans l'armoire à quarante-deux guichets, ont été le
noyau. Tel est le fait qu'un texte positif vient pleinement confirmer. Il y a aux Archives nationales 577. J 1 165, n° 57.
une grande feuille divisée en quarante-deux paragraphes dont les titres rappellent beaucoup, à première vue, ceux du
Trésor et du Supplément. D'ailleurs, les mots Quarante-deux guichets inscrits au dos suffiraient à éloigner toute
incertitude ; c'était l'inventaire ou, pour employer des expressions plus rapprochées de celles de Dupuy, le relevé des
étiquettes des sacs occupant la précieuse armoire. Deux guichets (XL et XLI) étaient restés vicies ; six autres (I, II, III,
VIII, XX et XXVIII) contenaient des registres royaux ; un neuvième (XXXIV) renfermait des documents du Trésor des
Chartes proprement dit concernant le Grand Schisme 578. Ces documents occupent aujourd'hui les cartons J5I5 à 518.
; un dixième (IX) contenait le "Sac des titres meslez" décrit par Dupuy à la fin du VIII e volume de son inventaire et
qui porte aujourd'hui la cote J 734 ; enfin, dans un onzième (XIV), se trouvaient des terriers de Calais et du Pays
Reconquis 579. Aujourd'hui KK 1095 à 1097. ; mais, quelque sommaires que soient lès intitulés du reste, il n'est pas
difficile d'y reconnaître les matières du Supplément. Cette identité est encore démontrée par un fait matériel ; on peut
voir dans plusieurs cartons les étiquettes mêmes dont il est fait mention dans le Traité des droits du Roy. Ce sont des
fragments de parchemin portant des intitulés répétés sur la grande feuille des Quarante-deux guichets, et souvent
aussi le numéro du guichet inscrit de la main de Dupuy.
Enfin, il importe de noter que l'on retrouve dans les Quarante-deux guichets un bon nombre de documents qui, lors du
récolement de 1586, étaient contenus dans les Coffres des Chanceliers.
L'armoire principale était probablement insuffisante à contenir tous les articles non inventoriés par Dupuy ; car le
relevé de son contenu est suivi, dans la feuille que je viens de décrire, de celui des pièces remplissant "quatre grands
sacs en l'armoire derrière la porte". Ces pièces font également partie du Supplément où j'ai pu les retrouver dans les
cartons J 762-765, 780, etc.
La feuille des Quarante-deux guichets est rédigée d'une façon tellement hâtive, les indications qu'elle contient sont si
informes que, malgré le parti que j'en ai pu tirer, je renonce à en mettre le texte sous les yeux du lecteur. J'en vais
seulement extraire quelques-uns des exemples grâce auxquels on peut souvent établir la concordance des matières
qu'elle contient avec des matières aujourd'hui conservées dans le Supplément du Trésor des Chartes et des articles
provenant des Coffres dés Chanceliers.
Dans le guichet X :
Les Procédures faictes en Provence contre un inquisiteur pour avoir procédé sans Pareatis, aujourd'hui dans J 851,
avaient été trouvées, le 16 septembre 1586, dans le coffre K des Chanceliers 580. Collection Dupuy, vol. 233, fol. 122 v°.
.
Dans le guichet XIII : Des pièces concernant les Forests de Normandie, aujourd'hui J 781, avaient été trouvées dans le
coffre B des Chanceliers, le 12 septembre 1586 581. Ibidem, fol. 122. .
Dans le guichet XXI : Des Mémoires du dessein du roy François I pour se faire élire roy des Romains, aujourd'hui dans
J 952, trouvés, le 21 septembre 1586, parmi les papiers "tirez des Coffres des Chanceliers 582. Ibidem, fol. 123. . Un
Dessein pour le contournement de la Garonne pour abréger la navigation des mers Océane et Méditerranée ,
aujourd'hui dans J 867, trouvé dans le coffre M des Chanceliers 583. Ibidem, fol. 122 v". . Un Inventaire des bagues de
la couronne, aujourd'hui dans J 947, trouvé dans le coffre II des Chanceliers 584. Ibidem, fol. 122 v°. ;
Ces exemples, que je pourrais multiplier, suffisent à justifier l'origine que j'attribue au Supplément du Trésor des
Chartes.
371
Archives nationales (France)
Identité du Supplément avec la série des Sacs. - Dupuy, je. le répète, a donc connu d'autres documents que ceux qu'il a
inventoriés ; il en a même formé une nouvelle série dont nous trouvons la désignation dans un travail que j'ai déjà
signalé il y a quelques années 585. Bibliothèque de l'École des Chartes, année 1897, p. 139-140. . Bien qu'il semble
avoir renoncé de bonne heure à donner de l'ensemble du Trésor un inventaire détaillé semblable à celui des Layettes, il
voulut tout au moins faire connaître au public l'ordre général qu'il avait introduit dans les archives royales. C'est dans
ce dessein qu'il rédigea un état sommaire aujourd'hui conservé dans le. volume 25 de la collection Dupuy où il porte ce
titre écrit de la main de l'auteur : "Inventaire des laiettes, coffres, registres, mémoires et sacs, ainsi qu'ils ont esté
ordonnez et rangez par les s rs Dupuy et Godefroy du temps de Monsieur le procureur général Molé et comme encore
ils sont en la présente année 1650." Cet état sommaire est encore transcrit au début ou à la fin de quelques copies de
l'Inventaire des Layettes. Il est, conformément au classement que j'ai indiqué au début, divisé en trois séries, Coffres et
layettes, Sacs et Registres, dont la seconde, subdivisée en guichets, n'est pas autre chose que la répétition de la feuille
des Quarante-deux guichets ; on y voit même figurer les "quatre grands sacs en l'armoire derrière la porte." L'identité
du Supplément actuel avec les Sacs est donc absolument démontrée. Il serait à souhaiter que l'ancienne dénomination
vînt reprendre, entre celles des Layettes et des Registres, la place de l'appellation "Supplément" dont je n'ai pas trouvé
d'exemple avant 1836, et qui a fait généralement prendre pour une annexe cette partie intégrante du Trésor des
Chartes.
Dans le volume 25 de Dupuy, l'état sommaire est précédé d'une notice sur le Trésor repro ¬ duite dans le Traité des
droits du Roy 586. Édition de 1655, p. 1005. et suivi d'une table alphabétique de manière à former un ouvrage sans
doute destiné à être publié. J'ignore si cet ouvrage fut jamais imprimé ; mais il fut recopié de la main de Dupuy en un
petit volume "pour mettre au Trésor des Chartes", ainsi que l'indique une apostille ajoutée au titre. Ce petit volume
porte aujourd'hui le n" 14001) du fonds français à la Bibliothèque nationale.
Il semblerait donc qu'en 1650, la série des Sacs eût un caractère définitif. L'avait-elle eu dès l'origine ? On pourrait
croire le contraire. J'ai déjà indiqué tout à l'heure certains documents du Trésor, tels que les registres du Schisme cités
au tome VII de l'Inventaire des Layettes ou le "Sac des titres meslez" décrit au tome VIII du même inventaire, lesquels
étaient déjà déposés dans l'armoire à XLII guichets même avant la réintégration des pièces provenant du Procureur
Général La Guesle. Ces faits donnent à penser que Dupuy et Godefroy n'avaient peut-être pas eux-mêmes une notion
bien nette des limites entre lesquelles se trouvait comprise la catégorie des Mélanges. Après avoir livré sept volumes de
l'Inventaire des Layettes, soit les cinq volumes des Gouvernements parus de 1620 à 1622, et deux volume de Mélanges
, l'un en 1618, l'autre en 1623, ils donnèrent, en cette dernière année, un volume de tables des sept volumes achevés
qu'ils semblaient désigner de la sorte comme formant un tout complet 587. Certaines copies de 1 Inventaire, telles qu
un exemplaire de service de la section historique (ancien JJ 583), ne comprennent que sept volumes et ne contiennent
pas. l'inventaire des matières analysées dans le huitième tome de l'exemplaire original. et ne produisirent le huitième
volume, contenant le reste des Mélanges, qu'en 1630.
On pourrait en induire qu'ils avaient eu quelque idée de fondre les Sacs avec les Layettes ou tout au moins de
rapprocher les deux séries. Je ne sais même pas trop si ce projet n'a pas trouvé un commencement d'exécution dans le
tome VIII 588. Voyez plus haut, p. clxxxij, la composition de ce volume. paru sept ans après la publication significative
du volume de tables. Ce fait joint à d'autres indices, tels que le classement plus que sommaire de la grande armoire où
l'on voit souvent un même guichet contenir les matières les plus diverses, autorise à supposer que la série des Sacs
aurait dû n'avoir qu'un caractère provisoire et que les matières qui la composaient devaient être peu à peu rapprochées
des matières semblables contenues dans des Layettes. Mais, dans l'histoire des archives royales, l'inconséquence paraît
avoir été de règle ; par un singulier contraste, tandis que la série des Layettes se trouvait brusquement close, celle des
Sacs subsistait et, s'accroissant, non seulement des nouveaux versements, mais même des réintégrations des pièces
provenant des Layettes, demeurait la seule série vivante du Trésor des Chartes.
CHAPITRE X
EFFORTS DE MOLÉ POUR L'ENRICHISSEMENT ET LA RÉPARATION DU TRÉSOR DES CHARTES. LES
CRÉATIONS DE FOUCQUET.
Les réintégrations et les versements. — Molé n'avait pas moins à cœur d'assurer les réintégrations et les versements au
Trésor des Chartes que de constater la présence des documents qui s'y trouvaient déjà. Dès le temps même où il
372
Archives nationales (France)
chargeait Dupuy et Godefroy de procéder à l'inventaire qui porte leur nom, il s'était préoccupé d'aviser aux moyens de
faire saisir tous les papiers intéressant les biens ou les droits de la couronne chez ceux qui se trouveraient en détenir
589. Voir une note de Molé sur le Trésor des Chartes insérée dans les Mémoires de Mathieu Molé, t. I, p. 58. D'après
cette note, on pourrait croire que le Procureur Général obtint, dès cette année 1615, des lettres patentes en ce sens.
Mais le texte des lettres qu'il cite sans leur donner de date est absolument identique à celui des lettres patentes ayant le
même objet données le 10 décembre 1628 dont on trouve le texte dans le ms. français 16526, fol. 499-500, et dont M.
Ravaisson publie un extrait tiré d'un arrêt de juin 1626. Y aurait-il eu trois décisions royales ayant le même objet et
conçues dans les mêmes termes ? . Pourtant ce n'est guère que, lorsque furent rédigés les sept premiers volumes de
l'Inventaire des Layettes, qu'on le vit poursuivre l'exécution de cette partie de son programme.
Déjà cependant, en mars 1620, François Pithou qui avait fait partie d'une commission de délimitation des frontières de
Picardie, avait dù restituer certains documents qui lui avaient été confiés. Au heu d'être versées aux Layettes, les pièces
ainsi rendues prirent place dans la série des Sacs, formèrent le 5e article du guichet V de la grande armoire et se
trouvent aujourd'hui dans le carton J 807 du Supplément 590. Sur la chemise des pièces conservées dans ce carton, on
lit ces mots : Liasse de papiers concernant les limites de la Picardie en général rendues au Roi par M. François Pithou
au mois de mars 1620. . Mais, de plus, François Pithou était demeuré dépositaire des chartes que son frère Pierre avait
léguées au roi. Lorsque quelques mois plus tard, en janvier 1621, il mourut à Troyes, "sur l'avis... que l'on eut qu'il avoit
quelques papiers publics dont le Roy pourroit avoir besoin", Dupuy fut chargé d'aller les ressaisir et — c'est lui-même
qui le dit — "il en rapporta quelques-uns qu'il mit entre les mains de Monsieur Molé, Procureur Général, qui luy en
bailla une décharge 591. DUPUY, Traité des droits du Roy, p. 1014. ". Quant aux documents originaux provenant du
Trésor, ils n'en reprirent pas encore le chemin et, de même que l'on retrouve dans la collection Dupuy beaucoup de
copies et de papiers provenant des Pithou, il paraît bien vraisemblable qu'il faut se rallier à l'hypothèse discrètement
proposée par le biographe de Pierre Pithou : "A l'égard des titres et des actes originaux qui appartenoient au Roy, il ne
seroit pas surprenant que MM. Dupuy, devenus Gardes de la Bibliothèque du Roy, eussent conservé dans leur cabinet
une partie de ces originaux avec ce qu'ils en avoient d'ailleurs, d'autant plus qu'ils pouvaient dès lors avoir intention de
faire ce qu'ils firent depuis, je veux dire de léguer au Roy leur bibliothèque 592. BOIVIN, Petri Pithœi vita, cité par
RAVAISSON. Rapport..., p."l, note ." Il est curieux de penser que l'un des réorganisateurs du Trésor des Chartes a
peut-être intercepté au profit de ses collections les documents qu'il était chargé de recouvrer au nom du roi.
Molé aurait bien voulu faire rentrer au Trésor les anciens registres jadis empruntés par Du Tillet. Il ménagea même, en
1623, avec le fils du trop érudit greffier, un rendez-vous où soit Dupuy, soit, à son défaut, Duchesne, devait aller les
reconnaître 593. Mémoires de Mathieu Molé, t. 1 er, p. 318. . Mais il était sans doute trop tard : un seul des cinq
registres revint directement au bercail, et encore je ne sais dans quelles circonstances. Quant aux quatre autres, j'ai dit
plus haut quel fut leur sort 594. Voir plus haut, p. clxxvij. .
Les efforts personnels du zélé Trésorier des Chartes ne produisaient pas de résultats beaucoup plus sensibles lorsqu'il
s'agissait de papiers demeurés entre les mains de ceux qui avaient été mêlés aux affaires qu'ils concernaient. Le Garde
des sceaux, Marillac, avait obtenu un arrêt ordonnant aux détenteurs de les restituer, arrêt dont il, envoyait copie à
Molé le 22 juin 1626 595. Mémoires de Mathieu Mole, t. I er, p. 368. ; mais cet arrêt restait presque sans effet. "C'est
un regret, écrivait Molé à Marillac en 1628, c'est un regret "que les particuliers retiennent les titres publics. Messieurs
les secrétaires d'État, depuis soixante "ans, n'ont tenu compte d'en envoyer." Tout ce qu'il avait pu retirer des mains
des particuliers se réduisait à bien peu de chose. "Feu M. de Seaux m'a donné huit ou dix pièces de Metz, Toul et
"Verdun ; feu M. d'Oquerre ne m'en a envoyé aucune... J'obtins arrêt de la Cour, après la mort "de M. de Caumartin,
portant pouvoir de saisir quelques coffres qui étaient chez son secrétaire ; "je me servis de la division qui étoit entre les
héritiers et ai retiré vingt originaux de titres "servant à justifier les droits du Roi au comté de Saint-Pol, et les procès-
verbaux des commissions qu'il avoit exécutées pour les limites de France et d'Artois. Monsieur de la Ville-aux-Clercs
m'a baillé les actes de mariage de la fille de France avec le roi d'Angleterre 596. Mémoires de Mathieu Molé, t. 1 er, p.
527-528. ... J'ai retiré de M. le comte de Limours l'original de l'élection du feu Monsieur au royaume de Pologne où il y
a plus de cent sceaux entiers. J'ai trouvé entre les mains de particuliers l'original du traité de Crespy que j'ai remis au
Trésor 597. Ibidem, p. 532, note de la page précédente. ."
L'arrêt du 23 septembre 1628. — Ce qu'il fallait, c'étaient des mesures générales qui ordonnassent le dépôt au Trésor
373
Archives nationales (France)
de tous les papiers d'intérêt public et qui donnassent au Procureur Général le droit de saisir au nom du roi tous ceux
qui se trouveraient encore chez des particuliers. Pour y arriver, Molé faisait rédiger par Dupuy, des mémoires où non
seulement étaient rappelés les anciens usages français, mais où l'on citait même l'exemple de l'Espagne 598. Ces
mémoires sont cités dans les Mémoires de Mathieu Molé, t. Ier, p. 530, note 1, et 532, note 1. La matière s'en retrouve.
dans les notes sur le Trésor des Chartes, insérées à la fin du Traité des droits du Roi. . Secondé par Marillac, il obtint
d'abord un arrêt du Conseil donné au camp devant la Rochelle, le 23 septembre 1628, par lequel le roi ordonnait qu'un
registre serait tenu par un ministre d'État des traités, lettres, accords et actes de paix, trêves, mariages, alliances,
négociations, reconnaissances, concessions et autres de quelque nature que ce soit, concernant son état et affaires
passées avec les princes, potentats, seigneurs et communautés, et les particuliers tant du dedans que dehors le
royaume et qu'il sera fait une exacte recherche de tous les actes de la même nature qui se sont passés par cy-devant,
lesquels seront enregistrés dans un autre registre séparé et que les originaux desdits actes, tant du passé que de
l'avenir, seront portés au Trésor des Chartes et ajoutés à l'inventaire d'iceluy... 599. Bibliothèque nationale, ms.
français 16526, fol. 501, cité avec des coupures par RAVAISSON, Rapport, p. 118-119. ." Puis, le 10 décembre de la
même année, afin de faire cesser "la dissipation que les nonchalances passées ès siècles précédents ont causée",
commission était donnée au Procureur Général de procéder "par contrainte s'il est nécessaire", à toutes les saisies
ordonnées par l'arrêt précédent ; défense expresse lui était faite de tirer ni permettre d'être tiré aucune pièce dudit
Trésor sans notre permission par lettres expédiées sous notre grand sceau, sauf pour les pièces que nos dits Procureurs
Généraux pour-roient avoir besoin de produire pour notre intérêt, lesquelles ils pourroient tirer à cette fin, à la charge
que, de toutes les pièces qui seront tirées dudit Trésor en l'une ou l'autre sorte et de toutes celles qui y seront mises ou
apportées de nouveau, il sera fait mention sommaire en un registre séparé contenant la charge et décharge des pièces
apportées ou tirées dudit Trésor et signées de ceux qui les tireront ou apporteront avec expression des causes pour
lesquelles elles auront été "tirées afin de les faire rapporter lorsque les occasions seront passées." Enfin, comme il
fallait encore parer au danger résultant de la faculté donnée au Procureur Général, à l'entrée en charge de tout
nouveau titulaire de cette fonction, il devait être procédé à un récolement des inventaires et du registre de charge et
décharge, et ainsi qu'au recouvrement des titres sortis 600. Bibliothèque nationale, ms. français 16526, fol. 498-500. .
Projet de création d'un second Trésor des Chartes. — Il semblerait que d'aussi sages mesures eussent dû assurer à tout
jamais la restauration et l'enrichissement des archives royales. Mais, ainsi que le dit mélancoliquement Dupuy, "les
choses sont demeurées comme auparavant et "avec un si grand abandonnement, tant il est difficile de changer le génie
de tre nation 601. Traité des droits du Roy, p. 1016. ". Quelque juste que soit le reproche de Dupuy, je ne serais pas
éloigné d'attribuer en grande partie l'inefficacité de ces mesures à l'opposition de Richelieu. Ce grand génie était
assurément bien loin de méconnaître les services que les documents d'archives pouvaient rendre à la politique ; les
divers travaux historiques qu'on le vit demander à Dupuy, travaux dont il donna parfois lui-même le programme, en
sont la preuve. Mais le Trésor des Chartes était un dépôt trop fermé, le Procureur Général qui en était le maître se
trouvait trop indépendant par sa situation et quelquefois, comme c'était le cas pour Molé, par son caractère, pour être
des instruments aussi maniables que le Cardinal le souhaitait. Aussi celui-ci pensait-il à former, au Louvre,
précisément, avec les papiers d'État à recouvrer, avec les registres de la Chancellerie, du Conseil d'État et du Contrôle
général des finances, un nouveau dépôt dont le conservateur eût été à sa dévotion. Le bruit de la création de ce "second
Trésor des Chartes" avait couru en 1626, et le Garde des sceaux, ami et parent de Molé, avait assuré le Procureur
Général qu'il travaillerait à l'empêcher "tant pour le bien de la chose que pour votre considération particulière entre les
mains duquel je "ne désire pas que la charge reçoive diminution 602. Mémoires de Mathieu Molé, t. I er, p. 389. ."
Deux ans plus tard, ce bruit avait pris assez de consistance pour que Molé s'en émût ; on avait été jusqu'à lui dire le
nom et même le chiffre des appointements de celui qui aurait la garde du second Trésor des Chartes 603. Ibidem, p.
523. . Rien n'était arrêté cependant ; mais tout en lui donnant ces nouvelles rassurantes, Marillac donnait à entendre
qu'il y aurait peut-être quelque chose à faire auprès du ministre. On avait sans doute persuadé à Richelieu que le
désordre persistait au Trésor de manière à rendre les communications impossibles, car le garde des sceaux qui déjà,
lors de l'alerte de 1626, recommandait, à Molé "de donner "ordre, comme je crois que vous le faites, que le lieu soit
bien net et bien ordonné", insinuait, en 1628, qu'une visite où le Cardinal se rendrait compte de visu du bon ordre
établi dans les archives royales pourrait être d'un bon effet. "Il sera bon que vous priiez un jour M. le cardinal de
374
Archives nationales (France)
"Richelieu de visiter le Trésor des Chartes et j'en ferai volontiers la partie 604. 8 novembre 1628, Mémoires de
Mathieu Molé, t. I er, p. 548. ."Quelques semaines après, la déclaration du 10 décembre dont j'ai parlé plus haut et qui.
spécifiait que les versements seraient faits au Trésor, dut faire disparaître les craintes du Procureur Général. Il devait
apparemment ce succès à l'appui de son ami, car, dès la chute de celui-ci impliqué dans le complot de son frère le
maréchal, le projet revint sur l'eau et reçut même un commencement d'exécution. En avril 1631, il était créé au Louvre
un dépôt où deux gardes devaient conserver les registres de la Chancellerie, du Conseil d'État et du Contrôle général
605. RAVAISSON, Rapport, p. 121-122. . Mais cette création tardait à devenir une réalité ; deux ans plus tard, le 9
décembre 1633, Molé protestait encore auprès du nouveau Garde des sceaux, Séguier, pour qu'on lui fit la remise des
originaux des traités et qu'on maintînt l'unité du Trésor des Chartes. "Si vous aviez vu l'inventaire des titres qui y sont
en original, vous jugeriez assez l'importance de cette affaire et ne permettriez pas que l'on établit un autre Trésor des
Chartes de France puisqu'il y en a déjà un et qu'il y a office en titre qui y est uni par lettres patentes vérifiées en toutes
les compagnies à celui de Procureur Général du Roi. " Si, au milieu de la faveur que vous me faites de m'honorer de
votre bienveillance, je reçois cette plaie, elle me sera d'autant plus sensible ; on l'a tenté dans les dernières années
passées, mais ayant représenté la conséquence et mes intérêts, quoique ceux qui étaient lors en charge et qui avaient ce
dessein, n'eussent aucune bonne volonté pour moi, ils ne l'ont pas pourtant mis à exécution ; et, enfin la considération
publique ayant prévalu, ils m'ont fait délivrer les originaux, desquels, en cette qualité, j'ai baillé mon écrit pour leur
décharge 606. Mémoires de Mathieu Molé, t. II, p. 192-193. ." Ce ne fut qu'au siècle suivant, en 1716, que les papiers
des Conseils furent apportés au Louvre.
Clôture de la série des Layettes. — En ce qui touche les originaux des traités et une foule d'autres documents de
natures diverses, le Procureur Général avait eu gain de cause. Mais l'incurable négligence que déplorait Dupuy, la
tendance séculaire qui, au moins depuis Nogaret, portait tous ceux qui participaient aux affaires de l'État à "faire un
Trésor de leurs cabinets 607. Ibidem, t. I er, p. 526. ", tout cela fit qu'au lieu de la masse énorme de documents qui
auraient dû entrer au Trésor des Chartes, on n'y trouve aujourd'hui que trois cents pièces à peine qui portent une date
postérieure à 1G28. Toutes furent versées dans la série des Sacs ; car, ainsi que je le disais à la fin du dernier chapitre,
— et c'est là un fait qui n'a pas, je crois, encore été mis en lumière, — la série des Layettes fut close ; sauf deux actes qui
ont dû y être insérés par hasard 608. Ce sont deux actes concernant Montbéliard, datés de 1680 et 1681, qui se
trouvent dans J 255, sous les numéros 147 et 148. , on n'y voit rien qui soit postérieur à 1617, tandis que, tout
irréguliers qu'ils fussent, les versements continuèrent à être faits clans la série des Sacs jusqu'à la fin de l'ancien
régime : le document le plus récent de la série porte la date de décembre 1788.
Si l'on recherche l'origine de ces pièces, on reconnaît qu'il y en a une centaine qui sont relatives au testament de Louis
XIII, une cinquantaine au traité de Munster, un autre groupe à la paix des Pyrénées, etc. ; le chiffre total correspond
donc à un bien petit nombre de versements. Sans doute il ne représente pas l'ensemble des versements opérés depuis
les essais de réorganisation de Molé, ensemble qui comprenait certainement des actes de date ancienne, car le Trésor
se grossit encore de fonds d'archives ou de groupes de documents concernant des domaines appartenant au roi ou
nouvellement acquis par lui. Il va sans dire que tous vinrent s'ajouter à la série des Sacs, même celui qui placé
aujourd'hui, sans doute à cause de sa masse, à la suite des cartons du Supplément, paraît former une division à part ; je
veux parler du fond de Mercurol, le premier et le plus considérable de ceux que Molé fit apporter au Trésor.
Archives de Mercurol. — Les archives du comté d'Auvergne, réuni à la couronne par la mort de la reine Marguerite de
Valois en 1615, étaient demeurées au château de Mercurol. Dupuy raconte qu'en 1622, il dut y aller rechercher des
titres et des mémoires pour soutenir la cause du roi contre le comte de Nevers et le sieur de Champdenier 609. Traité
des droits du Roi, p. 1014. . D'après les termes de sa commission datée du 20 mars, il devait en outre procéder au
récolement des inventaires existants qu'il déposerait ensuite au Trésor des Chartes 610. Arch. nat., JJ 317, p. 1 à 4. ,
enfin, comme il le dit lui-même, "restablir le lieu fort abandonné". Il s'acquitta de sa mission avec beaucoup de zèle,
disposa les documents en bon ordre dans des sacs et, dépassant même la lettre de ses instructions, il rédigea un nouvel
inventaire qu'il rapporta et que nous avons encore 611. C'est le registre JJ 317 cité dans la note précédente. . Mais
bientôt les archives elles-mêmes prirent le chemin de Paris. Le roi ayant donné l'ordre de raser le château, un maître
des requêtes, d'Argenson, fut chargé de les faire apporter au Trésor ; "ce qu'il fit, mais avec si peu de soin, au moins par
ceux "qu'il y employa, que plus de la moitié de ce qu'il fit apporter se trouva inutile pour estre gasté et "pourry ; en
375
Archives nationales (France)
sorte que cette augmentation, à la réserve de quelques sacs et plusieurs registres, a "plus apporté de confusion à la
chambre haute où ils furent portés que d'ornement et d'addition "considérable 612. Traité des droits du Roi, p. 1014. ".
La "chambre haute", c'était, on ne l'a pas oublié, celle où reposait la série des Sacs. Cependant, je ne sais pourquoi ce
fonds n'a jamais été compris dans la série des Sacs ; Dupuy lui-même l'a omis dans l'état général des trois séries du
Trésor joint à certains exemplaires de son inventaire 613. Notamment à celui qui, conservé dans les bureaux de la
Section historique, porte l'ancienne cote JJ 585°. . C'est sans doute pour cela que les pièces antérieures à 1270 qu'il
contient n'ont pas été comprises dans la présente publication où, d'après ce qui vient d'être dit, on s'attendrait peut-
être à les trouver.
Les archives de Mercurol occupent aujourd'hui les cartons J 1054 à 1145. Plusieurs terriers qui en proviennent ont
passé dans la série P ; mais l'inventaire particulier dressé par Dupuy et un cueilloir de Vic-le-Comte portent les cotes
JJ 317 et 318.
Titres d'Antibes. — L'achat de la terre d'Antibes et même l'ordre de dépôt au Trésor des Chartes des papiers relatifs à
cet achat remontaient à une époque antérieure à celle où Molé devint Procureur Général et Trésorier des Chartes 614.
Voyez plus haut, p. CLXXXJ. ; mais ces papiers étaient demeurés depuis seize ans à la Chambre des Comptes. Dupuy
en prit possession au nom de Molé, le 1 er décembre 1629, et, par une exception unique, les classa à la suite des
Layettes dont elles occupent aujourd'hui le dernier carton (J 735). Exception qui peut s'expliquer par le fait que
l'acquisition d'Antibes était antérieure à la constitution de la série des Sacs. Il en a d'ailleurs inséré l'inventaire dans le
tome VIII paru seulement en 1630 et comprenant des matières qu'il paraît avoir lui-même hésité à classer parmi les
Layettes 615. Voyez plus haut, p. CLXXXVIIJ. .
Titres de Château-Regnault. — Bien que nous sachions que le Procureur Général a certifié en 1630 le dépôt au Trésor
des titres de l'acquisition de Château-Regnault dans les Ardennes faite par le roi le 10 mars 1629 616. Table de Lenain,
exemplaire des Archives, verbo Trésor des Chartes. , je n'en ai retrouvé de traces ni dans les Sacs ni dans les Layettes
617. J'ai seulement rencontré une copie de l'acte d'acquisition en dehors du Trésor des Chartes, dans le carton K 1153,
n° 46. . Mais il est bien vraisemblable que, de même que les titres de Lorraine dont il va être question, c'est dans la
première de ces séries qu'ils avaient été déposés.
Les six coffres de Lorraine. — Il y a déjà longtemps que l'on a constaté dans le Supplément la présence de pièces
provenant du chartrier des ducs de Lorraine et qui sont aujourd'hui en déficit à Nancy. C'est encore Dupuy qui nous en
explique l'origine : "Le Roi, dit-il, ayant conquis la Lorraine, le sieur Godefroy fut envoyé à Nancy pour visiter les titres
et chartes du pais, avec l'ordre d'apporter à Paris ce qu'il jugeroit à propos pour le service de Sa Majesté. A quoy il
travailla fort utilement et judicieusement, ayant, après une longue reveue et exacte, fait apporter à Paris six grands
coffres de titres originaux et quelques registres concernant les duchez de Lorraine et de Bar, Mets, Toul et Verdun et de
toutes les seigneuries dont les ducs de Lorraine estoient en possession." Godefroy fit des inventaires pour le cardinal
de Richelieu, le Chancelier et le Procureur Général, "mais", ajoute Dupuy, "il n'y en a point dans le Trésor où les six
coffresfurent portez et y sont encore à présent 618. DUPUY, Traité des droits du Roy, p. 1015. ". Enfin, on a vu plus
haut qu'une copie de cet inventaire complétait celui des Layettes dans l'exemplaire particulier de Godefroy. Quant aux
six coffres déposés à Paris depuis 1636 619. Mémoires de Mathieu Molé, t. II p. 347 et 348. , ils ne furent jamais
rendus, pas même lorsque, après le traité de Ryswick, on restitua au duc de Lorraine celles de ses archives qui avaient
été portées à Metz en 1670. Les pièces qui en proviennent se trouvent aujourd'hui dans les cartons J 913, 932, 981 à
986, 989 A et 989 B 620. Voyez la notice de notre confrère M. Paul MARICHAL sur la Collection de Lorraine à la
Bibliothèque nationale (Nancy, 1896, in-8°, p. 28, note 2.) .
Échec des efforts de Molé. — Le chartrier de Mercurol et les six coffres de Lorraine constituèrent les principaux
accroissements du Trésor des Chartes pendant le temps où Molé eut la garde du Trésor des Chartes. Je n'ai pas
l'intention maintenant que j'ai exposé l'origine de la série des Sacs de poursuivre l'énumération des autres
accroissements qu'il reçut jusqu'à la fin de l'ancien régime, accroissements d'ailleurs peu importants et qui se
produisirent tous au profit de la série des Sacs, l'histoire du Trésor, dont je me bornerai désormais à indiquer les faits
les plus marquants, se réduisant à celle de cette série. De ces faits, le premier, c'est, sauf en ce qui concerne l'inventaire
des Layettes, l'échec des sages mesures prises par Molé. Le désordre, à peine diminué par les efforts de Dupuy,
recommença dans toutes les parties et jusque dans les Layettes ; une fois sorties de leur place pour servir de preuves
376
Archives nationales (France)
dans des débats judiciaires ou autres, les pièces inventoriées par Dupuy et Godefroy étaient trop souvent jetées, à leur
retour, sur la première table venue, en attendant une réintégration rarement opérée. S'avisait-on de les remettre en
ordre, ce n'était pas dans leur ancienne série, mais bien dans celle des Sacs qu'on les faisait entrer. Il suffit de feuilleter
l'inventaire de dom Joubert pour y rencontrer dans certains cartons, les cartons J 1025 et 1026 par exemple, nombre
de pièces déjà mentionnées dans celui de Dupuy et sorties des Layettes depuis lors.
Nicolas Foucquet el le Trésor des Chartes. — Ainsi donc, les prudentes dispositions de Molé n'étaient pas parvenues à
assurer l'ordre ni la conservation matérielle des archives royales. Nous ignorons si le Procureur Général qui remplit
après lui les fonctions de Garde du. Trésor des Chartes de 1641 à 1650, Méliand, fit quelque chose pour assurer
l'exécution des desseins de son prédécesseur. Celui qui lui succéda et qui n'était autre que le célèbre. Surintendant des
finances, Nicolas Foucquet, prenant fort au sérieux ses fonctions de Trésorier des Chartes, s'occupa de porter remède
aux maux dont menaçait de périr le dépôt confié à sa vigilance et il imagina tout d'abord de créer un personnel chargé
de la garde des archives royales 621. Ceux qui voudront trouver sur les mesures prises par Foucquet plus de détails que
je n'en puis donner ici, pourront se reporter à, un article que j'ai publié sous le titre de Nicolas Foucquet et le Trésor
des Chartes, dans le Bibliographe moderne, année 1905, p. 258-270. .
Jusque-là, ce personnel se réduisait, du moins théoriquement, à un seul fonctionnaire : le Procureur Général Trésorier
des Chartes lui-même. Seul, il pouvait entrer au Trésor ; seul, il pouvait en tirer les pièces nécessaires à justifier les
droits du roi ; seul, il pouvait y réintégrer les documents qu'il en avait fait sortir ou qui eu étaient sortis
précédemment ; seul enfin, il pouvait y verser ceux que Tordre du roi, leur nature ou leur origine devaient y faire
entrer. La conséquence logique de cet état de choses aurait été que lui-même allât encore chercher ceux qui devaient
revenir entre les mains du roi, et que lui-même dressât l'inventaire de ceux qui y étaient déjà déposés. Comme il était
matériellement impossible qu'un homme, chargé déjà de fonctions aussi absorbantes que celles du Procureur Général,
s'acquittât de tous ces devoirs, il était obligé de s'en décharger en partie sur d'autres personnes munies de
commissions temporaires et déterminées. C'est, pour ne citer que les plus connues, en vertu de semblables
commissions que Dupuy et Godefroy avaient entrepris leur grand Inventaire des Layettes, que Dupuy était allé, au
château de Mercurol, prendre possession des archives, et que Godefroy avait rapporté de Nancy les six coffres de
Lorraine. Il y avait certainement avantage à remplacer ces délégués temporaires, inhabiles à s'acquitter d'autres
devoirs que ceux qui étaient déterminés dans leur commission, par des fonctionnaires permanents toujours prêts à
agir dans les circonstances imprévues.
Chose étrange ! c'est sous l'apparence d'un expédient financier que cette utile réforme fut introduite. La Fronde était
finie, mais la guerre étrangère continuait, et Condé prêtait aux Espagnols l'appui de son génie. Le Trésor — non pas
celui des Chartes, celui des finances, — était vide ; les revenus de plusieurs années étaient dépensés d'avance, lorsque
Foucquet adjoignit à sa charge de Procureur Général au Parlement de Paris, déjà si lourde en ce temps d'agitation
parlementaire, les écrasantes fonctions de Surintendant des finances. Pour satisfaire aux exigences de la guerre, il
fallait de l'argent, et de l'argent comptant. Foucquet prépara dix-sept édits fiscaux que le jeune Louis XIV fit vérifier au
Parlement dans un ht de justice tenu le 20 mars I655, pendant que son frère le duc d'Anjou allait demander
l'enregistrement aux conseillers des Comptes. Ceux-ci rechignèrent bien quelque peu ; le Premier Président trouva
même bon de comparer les édits "aux " poisons de Médée, cette fameuse sorcière de l'antiquité, dont la composition
étoit si subtile et si " dangereuse que, pour ne pas en être atteinte elle-même, elle étoit contrainte de détourner la tête
lorsqu'elle y travailloit 622. Cité par Constant D'YANVILLE, Chambre des Comptes de Paris, p. 205. ". Mais la
présence du petit prince suffisait, parait-il, à empêcher toute velléité de résistance effective ; et après cette platonique
protestation, la cour enregistra tout ce qu'on voulut. Au Parlement, devant le roi, les choses ne se passèrent pas moins
facilement. Mais quelques jours après, les magistrats, ne se sentant plus sous l'œil du monarque, firent mine de s'agiter
et parlèrent de demander la révision. On sait comment Louis XIV, accouru tout botté de Vincennes, fit comprendre
aux frondeurs parlementaires qu'ils avaient trouvé leur maitre.
Création des Intendants des Chartes. — La création du nouveau personnel des Chartes était au nombre des mesures
ainsi cavalièrement imposées ; à vrai dire, elle ne formait pas l'objet, principal de l'un des édits, mais elle était
comprise parmi les dispositions secondaires d'une ordonnance concernant les aliénations. " Plutôt que d'augmenter les
tailles et faire de nouvelles impositions ", le roi, " obligé de se servir de moyens extraordinaires pour la subsistance de
377
Archives nationales (France)
ses armées", avait décidé d'aliéner et engager ce qui restoit de ses domaines et autres droits seigneuriaux, censives et
justice, parisis des droits aliénés, lesquels, étant de peu de revenu, pouvoient néanmoins produire un secours
considérable". En même temps, pour la détermination de ses droits aussi bien sur le domaine conservé que sur le
domaine aliéné, il créait "huict nos conseillers secrétaires de nos maisons, couronne de France et de nos finances,
intendants de nos chartres" pour servir auprès du Trésorier des Chartes qui leur assignerait à chacun un département
où ils devraient tenir registre des aliénations, recueillir, pour les verser au Trésor, les documents concernant ces
aliénations et rédiger des terriers des droits de la couronne 623. Voyez l'édit de création dans le Bibliographe moderne,
année 1905, p. 261. . Ils devaient aussi "vacquer à la conservation des antiens tiltres et autres qui doibvent estre
déposez en nostre dit Trésor et les mettre en tel ordre que nous puissions en touttes occasions tirer les lumières et
preuves dont nous aurions besoin pour soustenir les droits de nostre couronne 624. Tels sont les termes de l'édit de
suppression. Ibidem, p. 265, note 4. ." Les charges des nouveaux intendants des Chartes étant vénales, leur création
était, en même temps qu'une mesure conservatoire, une opération fructueuse. Le mérite de cette création revient-il à
Foucquet lui-même ? II s'en est défendu ; mais il est vrai que c'était neuf ans plus tard, devant la Chambre de l'Arsenal,
et lorsque le Procureur Général lui imputait d'avoir empoché la majeure partie des sommes que cette opération aurait
dû faire entrer dans les coffres du roi. D'après lui, l'idée première aurait été conçue par un conseiller d'État qui aurait
remis un mémoire au cardinal Mazarin sur "la nécessité de créer des officiers dont la fonction seroit de veiller à la
recherche des Chartes concernant les affaires du Roi ; que le Trésor des Chartres étoit abandonné, les titres dissipés et
portés dans des cabinets et bibliothèques particulières ; qu'il arrivoit une infinité d'inconvénients de la dissipation des
titres principaux de la couronne, que l'on ne pouvoit connaître quels étoient les droits du Roi, ni les aliénations qui en
avoient été faites ; que le Roi tireroit un double avantage de la création qui seroit faite de ces officiers : le premier
seroit le paiement d'une première finance qui seroit considérable, l'autre seroit le soin que prendroient ces officiers
pour rechercher les titres égarés et la conservation des chartes ; que cette proposition lui fut communiquée par M. le
cardinal et qu'encor que cela blessât en quelque façon la charge de Procureur Général dont il étoit pourvu, néanmoins
il y donna les mains ; qu'ensuite l'édit fut scellé, le traité fait sous le nom de Saint-Lô avec plusieurs autres affaires ;
que la vérification de l'édit étant faite, l'on remplit ces offices de personnes de condition et de connaissance afin de ne
point exposer le Trésor des Chartes à des inconnus 625. RAVAISSON, Archives de la Bastille, t. II, p. 344. ."
Le prix initial de chaque charge était de 25000 livres 626. Ibidem, p. 343. ; les 2 500 livres de gages attachées à
chacune d'elles, les droits de sceau dont avaient joui jusque-là les greffiers des Chartes supprimés par le même édit, 3
livres à percevoir sur l'enregistrement de tout contrat, quittance de finance ou lettre, un sol pour livre sur les contrats
de vente ou d'aliénation du domaine, le titre de secrétaire du roi, maison et couronne de France et de ses finances avec
toutes les prérogatives qu'il comportait, les rendaient fort désirables. Tous les titulaires furent, paraît-il, "des
personnes d'expérience dont la plupart a eu l'honneur de seoir ou sur les fleurs de lys en divers parlements, ou dans les
conseils de Sa Majesté ; d'autres employés aux négociations étrangères et plus importantes affaires du royaume et
d'autres à l'intendance des finances 627. Response au mémoire de Messieurs de la Chambre des Comptes (Bibl. nat.,
français 16526, fol. 520 v°). ." C'étaient Jean-Jacques Renouard de Villayer, qui fut de l'Académie française ; Jacques le
Rel ; Antoine Ricouart ; Denis Marin, intendant des finances ; Pierre Chanut, conseiller d'État ; Nicolas de Bugnons ;
André Scarron et François de Brèves 628. A. DE BOISLISLE, Correspondance des contrôleurs généraux , t. I,
introduction, p. v, note 4. . Deux d'entre eux, Marin et Chanut, furent cités par Foucquet dans sa défense devant la
Chambre de l'Arsenal. Il y déclara d'ailleurs qu'il avait désiré faire occuper ces charges par "des gens de sa
connoissance et dont il put répondre 629. RAVAISSON, Archives de la Bastille, t. II, p. 345. " ; ce qui n'a rien que de
très naturel de la part d'un Trésorier des Chartes qui, comme tel, avait la nomination des intendants et devait recevoir
leur serment.
Le prix de leur charge une fois payé, les intendants des Chartes se virent bientôt obligés de débourser de nouvelles
sommes. Au bout de deux ans en effet, le roi créait, avec huit greffiers, un intendant des greffes des commissions
extraordinaires ayant mission de conserver "les papiers et registres desdites commissions". Or, c'était là une des
principales fonctions des intendants ; bien qu'on eut déjà fait un nouveau marché avec un traitant,, les intendants
obtinrent, moyennant le remboursement de la somme versée, soit 120000 livres, de se substituer au traitant, de faire
unir à leurs propres charges celle d'intendant des greffes et de faire exercer par qui bon leur semblerait les offices de
378
Archives nationales (France)
greffiers 630. Arrêt du Conseil d'État, rendu à Verdun, le 13 septembre 1657. Arch, nat, E 1705, p. 96. . En fait, cette
nouvelle création n'eut pas d'autre résultat que de soutirer aux intendants des Chartes un supplément de finance.
Création d'un Contrôleur général, concierge et garde du Trésor des Chartes ainsi que d'un Hôtel des Chartes. — Mais
pour diriger le travail des nouveaux officiers en ce qui concernait les Chartes, pour veiller effectivement à la garde du
Trésor, il eût fallu que le Procureur Général ne fut pas, en même temps, un surintendant des finances du royaume,
rival inavoué du cardinal Mazarin. Plus soucieux qu'on ne le croirait des archives confiées à ses soins, et se rendant
compte que "pour plus grande sécurité d'icelles", il lui fallait se faire suppléer par "une personne de probité et
expérience cogneue", il obtint, en août 1058, la création en titre d'office d'un Contrôleur général, concierge et garde du
Trésor qui lui serait subordonné, prêterait serment, entre ses mains et aurait droit aux mêmes honneurs et aux mêmes
émoluments que les intendants. Par les mêmes lettres patentes, le roi nommait à ces fonctions Jacques Jannart, l'un
des substituts du Procureur Général, et décidait la construction d'un Hôtel des Chartes destiné à recevoir les archives
si mal abritées au Trésor de la Sainte-Chapelle, à loger le Contrôleur-concierge qui pourrait ainsi veiller sans cesse à la
conservation du dépôt, enfin à servir aux réunions des intendants. Cet hôtel devait s'élever sur une partie du jardin du
Premier Président 631. Un exemplaire imprimé des lettres patentes d'août 1658 se trouve à la Bibliothèque nationale,
dans le manuscrit français 16526, fol. 507. .
On doit noter qu'indépendamment des intendants et du Contrôleur-concierge, fonctionnaires reconnus, Foucquet
avait encore auprès de lui un personnage dont la situation paraît assez mal définie, Richemont, "son secrétaire du fait
desdites Chartes", qui signait en cette qualité le certificat de serment de Jannart 632. Ce certificat est imprimé à la
suite des lettres patentes citées dans la note précédente. . Arrêté lors des poursuites dirigées contre le surintendant, il
apprit, au bout de quatorze mois, que sa détention était causée par la connaissance qu'il pouvait avoir de l' "affaire des
Chartes 633. Lettre de Richemont à Colbert, 23 mai 1663, publiée par RAVAISSON, Archives de la Bastille, t. II, p. 129.
".
Tout cela montre que, dans le double service d'enregistrement et d'archives confié aux intendants des Chartes, la
seconde partie du service prenait de plus en plus d'importance. A peine indiquée dans l'édit de création, elle est
spécifiée en termes exprès dans l'édit de suppression et c'est de ce côté, et de ce côté seulement, que l'on peut
aujourd'hui retrouver la trace de leur activité. Foucquet le dira dans sa défense : " ... que ceux qui en ont été pourvus
ont travaillé considérablement à remettre les chartes en ordres ; qu il y avait beaucoup de titres recouvres et le heu
même mis en meilleur estat 634. RAVAISSON, Archives de la Bastille, t. II, p. 345. ".
Réfection des armoires et des boîtes. — Un intéressant document découvert par M. Vidier 635. Bibl. nat., ms. français
20867, fol. I à 52. , par lui fort justement placé entre 1659 et 1661, et dont j'ai pu fixer la date à 1660 636. Grâce à un
second exemplaire que j ai rencontré dans le manuscrit français 18814. Il en existe un troisième dans la collection Jolv
de Fleury, n° 1009, fol. 195 à 236. , nous renseigne d'une façon précise sur les travaux de mise en ordre dont parlait
Foucquet. Dupuy, qui cependant avait paru si frappé du déplorable aspect que présentaient, en 1615, les deux salles
superposées qui abritaient le Trésor des Chartes, Dupuy avait sans doute inventorié les pièces ; mais rien n'avait été
fait ni par lui, ni depuis lors, pour en assurer la conservation matérielle. Au temps où Foucquet prit possession de sa
charge de Procureur Général, il ne semble pas que les archives fussent clans un état beaucoup meilleur que lorsque
Molé y introduisait Dupuy, "les titres étant confus et épars par la place, une partie des layettes estoit brisée, aucuns des
coffres et layettes pourries et les titres aussi, la pluye ayant pénétré partout, faute de n'avoir été pris garde aux
couvertures 637. DUPUY, Traité des droits du Roy, édit. de 1655, p. 1013. ". Au temps où Foucquet prit possession de
sa charge de Procureur Général, les documents étaient encore partye en des layettes séparées, de diverses grandeurs,
d'un bois " léger et mal fermées de planchettes en coulisse, et partye en une antienne armoire contenant quarante-
deux guichets, dont plusieurs ne fermoient poinct ; les aultres estoient rompus et desformez en sorte que les pièces
tomboient confusément sur le plancher ou se mettoient d'un guichet à l'aultre 638. Ces détails et la plupart de ceux qui
vont suivre sont empruntés au document publié par M. VIDIER, Bulletin de la Société de l'histoire de Paris, année
1901, p. 90. ..." Les "officiers" des Chartes commencèrent par faire le "recueil et distinction" des pièces 639. Ce travail
fut exécuté, pour l'armoire à quarante-deux guichets, en 1659. ; puis ils les mirent dans des boîtes neuves 640.
SAUVAL, t. II, p. 437, se trompe en croyant ce rangement antérieur à la creation des intendants. , qu'ils disposèrent
dans une suite d'armoires séparées par de grands pilastres d'ordonnance rustique que l'architecte Girard construisit
379
Archives nationales (France)
tout autour de la salle inférieure. Quant à la chambre supérieure, il est probable que l'on remplaça l'ancienne armoire à
quarante-deux guichets par un meuble à tiroirs qui occupait encore l'un des côtés au commencement du dix-huitième
siècle. Sur une planche haute, on disposa les registres de Chancellerie ; mais quarante-cinq anciens registres qui ne
rentraient pas dans cette catégorie furent placés dans la salle inférieure, sur la planche haulte de la plus basse armoire
des deux qui sont au-dessus de la porte 641. II.-F. DEI.ABOUDE, Les bâtiments successivement occupés par le Trésor
des Chartes, dans les Mémoires de la Société de l'histoire de Paris, t. XXIX, p. 169. ". Ceci fait, ils rédigèrent une Table
générale des chartres et tiltres du Trésor de la Sainte-Chapelle de Paris qui, tout en renvoyant au classement de Dupuy
par layettes, coffres, sacs ou registres, indiquait l'armoire, le rayon ou le tiroir occupé dans le nouveau rangement par
l'article cherché.
Ruine de l'œuvre de Foucquet au Trésor des Chartes. — L'ancien local de la Sainte-Chapelle, déjà insuffisant à abriter
le Trésor des Chartes tel qu'il existait sous Mathieu Molé, n'aurait jamais pu recevoir les réintégrations et les additions
que les intendants devaient faire en raison même de l'édit de 1655 ; la nécessité du nouvel Hôtel des Chartes était si
urgente que les travaux furent presque immédiatement commencés. Déjà, soit que l'emplacement primitif eut été
abandonné, soit que celui qu'on devait prendre sur le jardin du Premier Président se fût trouvé insuffisant, un
chanoine de la Sainte-Chapelle avait été exproprié de sa maison 642. Voir les faits rappelés dans un arrêt du Conseil du
24 mars l661 (Arch. nat., E.343 b, fol. 71). , lorsque la Chambre des Comptes prit prétexte de l'édit ordonnant la
construction de l'Hôtel pour faire entendre ses réclamations. Cette cour, dont les rapports avec le Trésor des Chartes
étaient nécessairement très fréquents, avait depuis longtemps la prétention de le regarder comme une de ses
dépendances. Après quatre ans de silence, elle se décida enfin à protester autrement que par des réminiscences
classiques contre la contrainte imposée à ses suffrages par la présence du duc d'Anjou. Par arrêté du 5 avril 1659,
Messieurs des Comptes retinrent l'édit de construction de l'Hôtel des Chartes et profitèrent de cette occasion pour
proclamer tous leurs griefs dans un mémoire dont nous ne connaissons que la contre-partie 643. Response au
mémoire de Messieurs de la Chambre des Comptes sur les plaintes par eux faictes contre les édits concernant les
chartes (Bibl. nat., français 16526), fol. 518) . Remontant plus haut encore, jusqu'au refus de serment à la Chambre
opposé par Mathieu Molé, ils revendiquaient énergiquement le droit de recevoir ce serment ; puis ils déclaraient "que
la confection du papier terrier général des domaines et droicts du Roy, attribuée à ces nouveaux officiers des Chartres
par l'édict de leur création, estoit encore une autre preuve du préjudice que la Chambre souffroit pour leur
establissement, et qu'ils avoient d'autant plus de sujet de le craindre que cet édict leur donnoit un lieu d'assemblée
voisin de leur Chambre, sans leur participation, et une fonction pat tout le royaume à leur préjudice ; et enfin que cet
establissement estoit inutil, celuy des intendans faict seulement par un édict bursal qui portoit en teste la nécessité de
l'estat pour pourvoir à la subsistance des troupes par voyes extraordinaires pour ne point augmenter les tailles ; et qu'il
estoit d'ailleurs préjudiciable au Roy par les gages et droicts à eux attribuez, et au public encores par des nécessitez
imposées d'enregistrer des contracts et quittances qui fatiguoient les sujets du Roy 644. Ibidem, fol. 519. .
Quelque habile dans ses réfutations que fût l'auteur de la réplique à ce mémoire, quelque fondé qu'il fût à faire
remarquer que la Chambre n avait jamais fait la moindre objection aux commissions données de tout temps à des
particuliers chargés de travailler au Trésor des Chartes, commissions qui n'auraient pas dù paraître moins
préjudiciables aux droits de la Chambre que la création des intendants ; quelque juste que fût l'affirmation que le
Trésor n'était pas sous la direction de Messieurs des Comptes, mais sous la direction personnelle du roi, il n'en est pas
moins vrai que, pendant plusieurs siècles, des liens étroits avaient existé entre la Chambre et le dépôt des archives
royales. Toutefois ce n'est pas sans étonnement qu'on voit Foucquet demeurer sans faire aucun effort pour sauver
l'organisation qu'il avait créée 645. RAVAISSON, Archives de la Bastille, t. II, p. 345. .
Dès le mois de mars 1660, un nouvel edit vint remettre les choses en 1 état où elles étaient avant celui de 1655.
Contrôleur-concierge, intendants, commis, tout disparut, et l'on en revint, pour les travaux que le Procureur Général
ne pouvait manifestement pas exécuter lui-même, au déplorable régime des commissions temporaires ; mais ceux qui
se donneront la peine de lire le texte de l'édit remarqueront qu'il n'y est fait aucune allusion au préjudice que la
création des intendants aurait porté à la Chambre des Comptes, les seuls motifs allégués pour leur suppression étant
que l'on n'avait plus besoin des ressources à provenir des opérations dont ils étaient chargés et que leur œuvre au
Trésor des Chartes était désormais achevée. Ils remarqueront encore que, dans les préliminaires, on rend un public
380
Archives nationales (France)
hommage aux services rendus par les officiers supprimés. Avant eux, tous les antiens tiltres se trouvoient en grande
confusion tant par le deffault d'armoires convenables pour les placer avec ordre et distinction que pour ce que, depuis
un long temps, il n'y avoit eu aucunes personnes qui fussent singulièrement appliquées à cet employ dont lesdits huict
intendans de nos chartes avec le Controlleur-concierge et garde d'icelles aussi créé à mesme fin par édit du mois
d'aoust XVI e cinquante-huict, s'estant acquitté avec diligence et assiduité soubs les ordres de nostre trésorier, en sorte
que nostre dit Trésor est maintenant restably en la splendeur digne du dépost qu'il contient et que desorenavant il
peut estre maintenu en cet estât et servir aux usages pour lesquels il est conservé, sans qu'il soit nécessaire d'y
entretenir d'autres officiers que nostre dit Trésorier des chartes 646. Bibl. nat., français 1652b, fol. 512. ... En
récompense de leurs bons offices, les anciens intendants des chartes conservèrent le titre et les fonctions de secrétaires
du roi avec 2 500 livres de gages, et une somme de 311 000 livres fut réservée au remboursement de leurs charges 647.
Ibidem, fol. 513. .
Quant à l'Hôtel des Chartes, non seulement on en poursuivit la construction, mais même on paraissait fort pressé de la
terminer 648. ... Lequel bastiment nous voulons estre incessamment parachevé... (Ibidem, fol. 514.) . Un an plus tard,
on s'en occupait encore 649. Arret du Conseil du 24 mars 1661 (Arch, nat., E 343 b, fol. 71.) . Qu'est devenu le bâtiment
commencé ? Fut-il réellement achevé ? On ne sait ; mais il certain que le Trésor des Chartes n'y fut jamais transporté.
Il n'est pas une des mesures inspirées par Foucquet qui ne soit pleine de sagesse et d'à propos et, ce que Molé n'était
pas parvenu à faire, il avait su les rendre effectives. La plus efficace de toutes, la plus utile qui ait été prise pendant
toute la durée de l'ancien régime, celle qui n'a été définitivement établie que depuis la Révolution, la création d'un
personnel spécial, aurait pu sauver les nombreux débris des archives royales qui ont disparu depuis lors. De pareils
efforts doivent mériter à la mémoire de Foucquet, autant et même plus qu'à celle de Molé, la reconnaissance de tous
ceux qui ont quelque souci des documents écrits de notre passé.
CHAPITRE XI
LE TRÉSOR DES CHARTES ET LA SÉRIE DES SACS DEPUIS FOUCQUET JUSQU'A NOS JOURS
Arrêt de 1697 mettant fin aux prétentions de la Chambre des Comptes. — Rien de particulier ne semble avoir marqué
la période durant laquelle les Procureurs Généraux Achille II (1661-1667) et Achille III de Harlay (1667-I689)
exercèrent les fonctions de Trésoriers des Chartes. Leur successeur, Jean-Armand de la Briffe (1689-1700), vit la fin
d'un long conflit qui avait certainement contribué à rendre difficile le gouvernement du Trésor des Chartes. La
Chambre des Comptes, loin d'oublier les rapports plus étroits qu'elle avait eus jadis avec le Trésor des Chartes,
prétendait toujours recevoir le serment des Procureurs Généraux au Parlement en tant que Trésoriers des Chartes,
serment que ceux-ci depuis Molé s'obstinaient à refuser. Elle était même parvenue plusieurs fois à suspendre le
paiement de leurs gages et renouvelait ses réclamations à la nomination de chaque nouveau titulaire. Enfin, le 9 juillet
1696, un arrêt du Conseil vint exempter à tout jamais les Procureurs Généraux de prêter serment devant la Chambre à
laquelle ils devaient simplement faire enregistrer leurs provisions : le Trésor était désormais délivré de la tutelle de la
Chambre des Comptes à laquelle le trésorier se bornerait à faire remettre des inventaires des nouveaux versements
pour y servir en tant que besoin 650. Voyez le texte de cet arrêt dans RAVAISSON, Rapport..., p. 235-242. .
Baluze offre d'inventorier les Sacs. — Cet arrêt simplifiait la situation du Trésorier des Chartes ; mais l'organisation
intérieure du Trésor demeurait telle que Foucquet l'avait laissée. Les intendants qu'il avait créés avaient eu le temps de
ranger les documents dans des boîtes et dans des armoires neuves ; mais, pour ce qui était du classement, ils avaient
conservé celui de Dupuy, c'est-à-dire qu'en ce qui concernait la série des Sacs, ils s'étaient contentés des insuffisantes
indications de la feuille des XLII guichets et que les Sacs demeuraient encore sans inventaire à la fin du dix-septième
siècle. Etienne Baluze, que ses grands travaux avaient amené à-bien connaître le Trésor des Chartes, s'offrit à le faire :
.l'ai dit, il y a plus d'un an, à M. des Granges, écrivait-il le 24 novembre 1G98 au cardinal de Bouillon, qu'il y avait au
Trésor une chambre pleine de titres non inventoriés, et que, si M. de Pontchartrain le voulait, je m'offrais à en faire
l'inventaire ; ce que je proposais dans l'espérance d'y trouver des titres peut-être non inventoriés qui pourraient être
utiles aux desseins que j'ai entrepris 651. Archives de la Bastille, t. X, p. 295. . Pontchartrain aurait, paraît-il, assez
volontiers accepté la proposition ; le roi, plus défiant, ne cacha pas au Procureur Général qu'il la croyait inspirée par le
désir de servir les prétentions des Bouillon que servait Baluze avec l'absence de scrupules que l'on sait. Je n'ai pas
voulu développer ce mystère, dit Baluze, et j'ai laissé tomber cela. N'étant déjà pas bien surs que les recherches de
381
Archives nationales (France)
l'ancien bibliothécaire de Colbert n'aient pas été pour quelque chose dans la disparition de certains documents, nous
devons nous féliciter qu'il n'ait pas été chargé d'un travail qui eût mis le Trésor des Chartes à sa merci.
Travaux ordonnés par d'Aguesseau. — Comment s'étonner que le désordre régnât de plus en plus dans la série non
inventoriée des Sacs alors qu'on y voit retomber celle des Layettes où l'existence de l'Inventaire de Dupuy rendait
possibles les récolements et les réintégrations ? Les Sacs demeurèrent négligés même après que d'Aguesseau eut
recueilli, en 1700, les fonctions de Procureur Général. Plein d'un zèle comparable à celui de Molé, d'Aguesseau voulait,
comme lui, rendre effectifs les versements ordonnés par l'arrêt du 23 septembre 1G28 alors devenu lettre morte.
Prenant texte de l'inutilité des recherches faites à la demande de Louis XIV pour retrouver l'inventaire des meubles
d'Anne d'Autriche, il en profitait pour présenter au roi, en 1711, un mémoire en ce sens qui ne paraît pas avoir été
beaucoup plus efficace 652. RAVAISSON, Rapport... Pièces justificatives, n V, p. 251-258. . Comme Molé, il comprenait
la nécessité de nouveaux inventaires ; malheureusement ceux qu'il fît entreprendre ne portaient que sur la série des
Registres bien moins exposée, par sa nature même, à la dispersion qu'une agglomération de pièces volantes. Le 27
février 1703, un arrêt du Conseil chargeait deux auditeurs des Comptes, Cailhe du Fourny et Rousseau, de procéder à
l'inventaire des actes contenus dans les Registres 653. Voyez 1 arrêt aux Archives nationales, E 1923. . Le premier avait
fait ses preuves en rédigeant un grand inventaire des titres de Lorraine qui, l'année précédente, avait été déposé au
Trésor des Chartes 654. Voyez A. M. DE BOISLISLE, Correspondance des Contrôleurs généraux, t. II, n° 407, 13 juillet
et 10 août 1702. — Cet inventaire porte aux Archives nationales la cote. KK 1116-1128. . Une table des noms contenus
dans les Registres exécutée, dès l'origine, par l'ordre et sons les yeux de d'Aguesseau à l'aide d'une autre table que
Clairambault avait fait faire pour son usage personnel, rend encore aujourd'hui beaucoup de services. Par contre, la
vaste entreprise commencée par du Fourny et Rousseau, continuée par beaucoup d'autres commissaires sous les cinq
Joly de Fleury qui, depuis 1717 jusqu'à la fin du Parlement, se succédèrent dans la charge de Procureur Général, n'était
pas encore achevée lors de la chute de la monarchie 655. BORDIER donne là-dessus des détails intéressants. Archives
de la France, p. 174-175. et les centaines de volumes d'extraits qui en furent le résultat, aujourd'hui conservés à la
Bibliothèque nationale dans la collection. Joly de Fleury, sont d'une médiocre utilité. Elle eut même pour conséquence
de multiplier encore les causes de désorganisation dans les Layettes comme dans les Sacs d 'où les commissaires
retiraient les pièces qui pouvaient les aider dans leur travail sur les Registres. Le titre que portent encore aujourd'hui
les cartons J 1035 à 1040 témoigne d'une négligence qui n'a pas été réparée depuis bientôt deux siècles : Titres retirés
des sacs du Trésor par M. Rousseau, auditeur des Comptes, l'un des commissaires pour la table des Registres du
Trésor des Chartes, et qui n'ont pas été replacés depuis sa mort en 1720. Provenant pour la plupart, non de la série des
Sacs, mais de celle des Layettes, — car j'ai retrouvé la mention de beaucoup d'entre eux dans l'Inventaire de Dupuy,
notamment dans les layettes aujourd'hui cotées J 404, 457, etc., — ces documents faisaient, lors d'un récolement opéré
en l'an IX, partie d'une série de titres mêlés et déplacés à rétablir, qui ne comptait pas moins de trente et un cartons.
Tentative de fusion des Sacs avec les Layettes. — Il faut, dépasser le milieu du dix-huitième siècle pour voir les regrets
si souvent exprimés sur l'état d'abandon des Sacs produire une tentative de mise en ordre. A une époque qu'il est
difficile de déterminer, mais qui se place entre 1757 et 1776, l'auteur anonyme d'un Mémoire sur l'état du Thrésor des
Chartres et sur le travail qu'il seroit nécessaire d'y faire 656. Ce mémoire est conservé à plusieurs exemplaires parmi
les papiers du Secrétariat des Archives nationales. dit qu'il y avait alors une immense quantité de pièces pour la
pluspart originales et revêtues de leurs sceaux ; elles sont renfermées dans des armoires, dans des tiroirs et dans des
malles dont on n'a jamais fait d'état ; elles sont par conséquent inutiles au Roy et au public, puisqu'elles sont ignorées
657. Mémoire cité, fol. 1. . Pour remédier à cet état de choses, le même auteur proposait de les classer conformément à
l'Inventaire de Dupuy. Il faudra, écrivait-il, diviser toutes ces pièces suivant les provinces auxquelles elles doivent
appartenir, conformément au plan de MM. Godefroy et Dupuy, afin de pouvoir, par la suite, faire cadrer ce nouveau
plan avec le premier 658. Ibid., fol. 5. . L'auteur du mémoire, ignorant sans doute l'existence de l'état sommaire, allait
jusqu'à s'imaginer que le défaut de temps avait seul empêché Dupuy de les inventorier 659. Mémoire cité, fol. 2, v°. .
Les idées qu'il exprimait pourraient bien avoir été le point de départ d'une tentative de refonte du Trésor des Chartes
restée jusqu'à présent tout à fait inconnue. Deux exemplaires de l'Inventaire de Dupuy, identiques l'un à l'autre, tous
deux d'une écriture qui les fait remonter au second tiers du dix-huitième siècle, tous deux conservés dans les bureaux
de la Section historique (anciens JJ 584 1à9 et 534-543) se distinguent des autres en ce qu'on a essayé d'y fondre les
382
Archives nationales (France)
matières de la plupart des Sacs avec celles des Layettes. Une table de cette rédaction conservée dans la collection Joly
de Fleury 660. Bibliothèque nationale, collection Joly de Fleury, vol. 1009, fol. 237-259. et la date approximative de
l'écriture me portent à croire que cette tentative a dû être faite au temps où Louis-Guillaume Joly de Fleury était
Trésorier des Chartes (17-40-1771).
Déplorable état du Trésor des Chartes. — Mais cette fusion ne fut opérée que sur le papier ; les Sacs comme les
Layettes restèrent dans le même état matériel, et cet état était vraiment honteux. Au bout de soixante-dix ans, rien ne
subsistait plus du bon ordre établi par les intendants des Chartes. Voici le tableau désolant que Sauvai faisait du local
où était déposée la série des Sacs : "... Au-dessus est la seconde chambre qui est couverte d'un comble de charpenterie
et bordée d'un côté de tiroirs où peut-être il n'y a pas moins de titres que dans la première, à la réserve des titres tirés
du château de Mercurol en Auvergne. Jusqu'à présent personne n'a su ce qu'ils contiennent parce qu'il n'y a point
d'inventaire. Là, ils sont pêle-mêle, les uns parmi les autres, avec tant de confusion que, faute d'avoir été remués, je
crains fort que les rats et les souris n'en aient rongé une partie et que la pluie n'en ait pourri quelques-uns ; car enfin,
la couverture de cette chambre est si mal entretenue que, comme il fallut porter là les titres de la première lorsqu'on y
travailloit, les injures du temps en endommagèrent plusieurs 661. SAUVAL, Histoire et antiquités de Paris, t. II, p.
432. ." Je ne serais pas éloigné de croire que, si la négligence était la cause du désordre des documents, le pitoyable
état des locaux pouvait provenir de la mauvaise volonté de la Chambre des Comptes, gardienne de la Sainte-Chapelle,
mais peu soucieuse de veiller à la protection matérielle d'archives sur lesquelles elle avait perdu toute autorité. Le 7
juillet 1772, un procès-verbal fait sous les yeux du duc de la Vrillière et du Procureur Général constatait "l'état de
confusion, de désordre, de vétusté et de pourriture incroyable" dans lequel se trouvait le Trésor des Chartes 662. Cité
au fol. 8 d'un mémoire intitulé Collection sur les finances daté du 20 avril 1783 et portant, de la main de Villiers du
ferrage, le nom de Rigoley de Juvigny (Archives nationales, papiers du Secrétariat). . Des pièces même avaient disparu
en tombant derrière les armoires où elles ne furent retrouvées que lors de la démolition de 1783 663. Note volante
déposée dans le carton J 1045 dont les pièces ] à 7 avaient été ainsi retrouvées. . Aussi l'auteur anonyme du Mémoire
sur l'état du Thrésor des Chartres déclarait il tout travail de classement et d'invemaire impossible avant que le Trésor
fût transporté dans un logement plus vaste qu'il proposait de chercher dans le "nouveau plan des bâtiments du
Louvre."
Déplacement du Trésor des Chartes. — Dupuy avait déjà constaté les ravages que "faute de "n'avoir esté pris garde aux
couvertures", l'eau avait faits parmi les Chartes. Si les archives royales eurent, pendant presque tout le dix-huitième
siècle, à souffrir de l'humidité, un providentiel hasard leur permit d'échapper au terrible incendie de 177G. Les
flammes où périt la plus grande partie du Palais respectèrent la Sainte-Chapelle et ses alentours ; et cependant ce fut
cette catastrophe qui chassa le Trésor des Chartes des murs qui l'abritaient depuis plus de cinq siècles.
Ce que le feu avait épargné, les architectes chargés de la reconstruction du Palais, Desmaisons et Moreau, cédant à un
excessif amour de la symétrie et au mépris que l'on professait alors pour tout ce qui portait la marque du "mauvais
goût gothique", n'hésitèrent pas à le sacrifier pour élever, au sud de la cour du Mai, une aile semblable à celle qu'ils
bâtissaient sur le côté nord. Les chanoines de la Sainte-Chapelle se montrèrent moins barbares, et, lorsqu'en 1782 ils
furent obligés de consentir à ce projet, ils tinrent à exprimer, dans le préambule de l'accord conclu avec le domaine, les
regrets qu'ils éprouvaient à "voir toucher à des murs vénérables par six cents ans "d'antiquité et détruire un morceau
dont la structure légère et hardie assortissait bien le bel édifice "de la Sainte-Chapelle 664. Délibération capitulaire du
1 er février 1782. Archives nationales, LL 617, fol. 78 v". " D'ailleurs, tout en faisant architecturalement partie des
bâtiments du Palais, la nouvelle construction devait contenir la sacristie, certains offices et même des logements
dépendants du chapitre.
Quant au Trésor des Chartes, il fut transporté, en 1783, dans un nouveau local spécialement bâti à cet effet. Il y
occupait, comme à la sacristie de la Sainte-Chapelle, deux salles superposées, mais toutes deux voûtées en pierre.
"Entre les deux était, sur un escalier, une croisée qui éclairait le haut des armoires de la salle basse et sur lesquelles
était rangée la plus grande partie des registres du Trésor 665. Rapport des membres du Bureau du triage des titres
rédigé en frimaire an VI, cité par BORDIER, Archives de la France, p. 145. ". Les plans de ces deux salles que j'ai
trouvés aux Archives nationales 666. A la fin d'un exemplaire du rapport cité dans la note précédente conservé aux
Archives nationales sous la cote J 1165, n° 58. m'ont permis d'en reconnaître l'emplacement au-dessus de la chapelle
383
Archives nationales (France)
connue aujourd'hui sous le nom de chapelle des Girondins 667. Voyez les figures 5 et 6 de mon mémoire sur Les
bâtiments successivement occupés par le Trésor des Chartes dans les Mémoires de la Société de l'histoire de Paris,
année 1902. . Elles furent détruites par l'incendie de 1871. D'après ces plans rapprochés d'une coupe et d'une élévation
que la grande obligeance de M. Daumet, l'éminent architecte du Palais, m'a permis de consulter à l'agence des travaux,
le Trésor des Chartes occupait le second étage, où fut, sous l'Empire, le cabinet du Procureur Général. Quant à la pièce
du premier étage, elle dut' être réservée à la chancellerie du Palais 668. MOBAND, Histoire de la Sainte-Chapelle, p.
155. et servait en dernier lieu de bureaux au parquet du Procureur Général 669. Figure 7 de mon mémoire. . L'espèce
de pavillon qui les contenait s'élevait d'ailleurs, au milieu de la Conciergerie, sur un terrain où existait déjà un
bâtiment contenant une chapelle ainsi que la chancellerie 670. Plan de Delagrive. , à l'angle nord-ouest de la cour qui
servit si longtemps de préau des femmes 671. Figure 8 du même mémoire. .
La disposition analogue du nouveau local avait permis de conserver aux archives la même disposition que dans
l'ancien dépôt 672. C'est ce que Desienne, ancien secrétaire du dernier Procureur Général, rapportait à Camus
quelques années plus tard. (Rapport de Camus cité par RAVAISSON, Rapport..., pièces justificatives, n° VI, p. 268.) .
Malgré cette précaution, le désordre avait peut-être encore empiré depuis la nouvelle installation. On ne s'était pas
donné le soin de remplacer les boîtes dont, après un siècle d'abandon, un grand nombre étaient brisées ou tombées en
morceaux ; on avait alors pris le parti de renfermer les pièces provenant des layettes disparues dans de grands sacs qui
eux-mêmes en contenaient de plus petits. "Chacun de ces sacs réunit des titres de toute grandeur ; ils y sont toujours
roulés et souvent pressés par de gros volumes ferrés qui en brisent les sceaux ou en détruisent le caractère. La
poussière s'y introduit facilement et elle achève la destruction. Lorsque le besoin toujours instant d'un titre fait
recourir aux sacs, on les vuide, on néglige les autres titres et ils restent à l'abandon dans le dépôt 673. Rapport de
frimaire an VI, fol. 49 ". L'aspect du dépôt, au moment de la Révolution, était celui d'un local de débarras. Dans la
chambre inférieure, "le bureau etles tablettes ménagées dans les embrasures des croisées étaient couverts des
inventaires, de cartons et de coffres dont la plupart contenaient ou des objets auxquels on n'avait assigné aucun ordre
particulier ou des pièces qui, ayant été tirées soit des Registres, soit des Layettes, n'y avaient pas été replacées. On
voyait même quelques-unes de ces pièces déposées dans une espèce de serre-papier, sans être enfermées dans des
cartons. Les armoires de la chambre supérieure contenaient une grande quantité de sacs renfermant des pièces dont
l'examen, le triage ni l'inventaire n'avaient jamais été faits 674. Rapport de Camus, p. 269. ..."
Le Trésor des Chartes en 1792. — Jusque-là, le Trésor des Chartes n'avait souffert que de l'abandon et des injures du
temps ou des intempéries ; il allait maintenant subir lui aussi le contre-coup des terribles événements d'alors. Neuf ans
après qu'il avait quitté l'ombre de la Sainte-Chapelle, les Tape-dur de Maillard ensanglantaient le pied des murs qui le
renfermaient. Une année plus tard, c'était sous les voûtes qui supportaient les archives de la royauté que les Girondins
condamnés prenaient ensemble ce dernier repas si transformé par la légende ; quelques jours plus tôt, à deux pas de
là, la malheureuse reine attendait l'exécution de sa sentence qui se rédigeait dans la salle même d'où avait été chassée
une partie du Trésor, car, lors de la constitution du Tribunal du 17 août 1792 675. Et non pas, comme le dit TEULET (
Layettes du Trésor des Chartes, t. I, introduction, p. XXII, col. 2), du "Tribunal révolutionnaire" qui ne fut créé que
l'année suivante. , on s'était précipitamment emparé de la pièce supérieure pour y établir un greffe en "jetant"
brutalement au dehors tout ce qu'elle contenait." On aurait pu descendre les papiers qui étoient dans la salle haute,
mais on les jeta dans la salle inférieure par la fenêtre de l'escalier de communication. Il en résulta que tous les registres
qui étoient en face de cette fenêtre furent entraînés dans la salle inférieure. Cette salle présentoit elle-même un
désordre ancien. Son plancher étoit tellement encombré de sacs, de coffres, de boëtes, de registres et de papiers qu'il
étoit impossible d'y mettre le pied 676. Rapport des membres du Bureau du triage des titres en frimaire an VI, cité par
BORDIER, p. 145. ."
Œuvre réparatrice du Bureau du triage des titres. — Transport du Trésor à la nouvelle sacristie de la Sainte-Chapelle.
— Tel était l'état déplorable dans lequel se trouvait le Trésor des Chartes lorsque les membres du Bureau des
monuments, après en avoir reçu les clefs, au mois d'août 1792, des mains de Desienne, ci-devant substitut de Joly de
Fleury 677. Même rapport, Archives nationales,.1 1165, n° 58, fol. 2, note marginale. , allèrent le reconnaître en
novembre de la même année. Les membres du Bureau du triage des titres, successeurs de ceux du Bureau des
monuments, détournés par "des opérations plus instantes en elles-mêmes "ou pour le service public", n'avaient pas
384
Archives nationales (France)
encore eu le temps d'ordonner ce chaos ni même d'examiner les matières qui y étaient enfouies 678. C'est, du moins,
ce qui résulte des observations de l'un d'entre eux conservées parmi les papiers du Secrétariat des Archives nationales.
L'auteur n'est désigné que par la phrase finale : "Telles sont les idées et les observations du citoyen B." Mais des
analogies d'écriture m'ont permis de reconnaître que cette initiale désignait J.-B. Berger, ancien aumônier des
Mousquetaires, plus tard secrétaire commis à la Section historique. , lorsqu'au mois de prairial an V, ils apprirent que
le malheureux fonds allait être dépossédé de l'unique pièce où on l'avait jeté en 1792. Celle d'en haut servait toujours
de greffe au Tribunal révolutionnaire qui avait remplacé le Tribunal du 17 août 679. Mémoire sur l'état des archives
françaises, daté de vendémiaire an XIII, p. 11. (Archives nationales, papiers du Secrétariat.) . Le Tribunal criminel
réclamait maintenant la salle inférieure pour y établir également un greffe. En échange, on avait assigné au Trésor des
Chartes, comme demeure provisoire, les salles composant la sacristie de la ci-devant Sainte-Chapelle 680. Rapport de
frimaire an VI, fol. 3 v°. ; mais ce n'était plus là l'ancienne sacristie qui avait abrité le Trésor depuis saint Louis jusqu'à
1783 ; disparue sous Louis XVI, lors de la reconstruction des bâtiments de la Cour du Mai, elle avait été remplacée par
trois salles de plain-pied, qui ont fait partie plus tard des locaux affectés à la Section judiciaire des Archives nationales
et que l'on peut facilement reconnaître sur un plan de cette section dressé sous le gouvernement de Juillet 681.
Archives nationales, série N, 3 e classe, n° 725 4. . Encore cet abri faillit-il manquer au Trésor des Chartes ; la direction
des domaines du département de la Seine avait en effet reçu l'injonction de faire évacuer les locaux de la Sainte-
Chapelle pour les mettre en location. Contre-ordre fut donné ; car, dès le 21 prairial an V, l'architecte du Palais,
Giraud, adressait à Camus un projet non seulement d'installation du Trésor à la sacristie, mais d'aménagement général
de la Sainte- Chapelle qu'il proposait de convertir en "dépôt pour les archives de la nation", en ouvrant une porte sur la
galerie Mercière 682. Archives nationales, papiers du Secrétariat. .
La nouvelle installation ne pouvait pas d'ailleurs s'exécuter aussi vite qu'on le demandait. La réclamation du tribunal
avait beau être pressante, "il étoit impossible de déplacer le Trésor des "Chartes sans y ajouter un désordre qui en
auroit occasionné la perte absolue" ; il était donc indispensable de remettre les documents dans un ordre quelconque
avant de procéder à un trans port qui n'eut lieu qu'à la fin de frimaire an VIII 683. Mémoire de vendémiaire an XIII, p.
12. , et le Bureau dut se créer "une méthode pour travailler à cette opération".
"Une partie de cette méthode étoit préparatoire, l'autre était d'exécution."
"Le Bureau a rempli la première en consultant, à la Bibliothèque nationale, les anciens inventaires du Trésor,
particulièrement celui de Dupuy, en étudiant les auteurs qui ont écrit sur ce dépôt ou travaillé d'après les titres qu'il
renferme, et en prenant connoissance des indications qui y sont relatives dans les meilleurs catalogues."
"Le Bureau a rempli la seconde partie de la méthode en appliquant à ses travaux les connoissances qu'il a acquises par
la première. Il en est résulté qu'ils doivent se diviser en deux classes :
"La première classe, contenant ce qui a été inventorié par Dupuy, divisée en cinq parties : la première pour les
Registres, la deuxième pour les douze anciens Gouvernements de la France, la troisième pour les Miscellanea, la
quatrième pour les Titres à replacer et la cinquième pour les Inventaires.
"La deuxième classe, pour différents objets non inventoriés et pour quelques monuments trouvés au Trésor 684.
Rapport de frimaire an VI, fol. 3 v°-4 r°. ."
Cette méthode permit d'établir un ordre provisoire suffisant pour que le transfert pût s'opérer sans inconvénients.
Pour les Registres, la chose était assez facile. Villiers du Terrage et Jouesne, membres du Bureau, et l'ancien archiviste
de Notre-Dame, Pavillet, employé au même Bureau, furent charges d en faire le relevé et de les disposer
immédiatement clans les armoires du nouveau dépôt 685. Même rapport, fol. 4 r°. ; mais, pour les documents isolés,
alors uniformément contenus dans des sacs, les layettes se trouvant toutes détruites, le travail était bien autrement
compliqué : "La pluspart des sacs ne présentoit plus d'étiquètes ; quelques-unes étoient illisibles, d'autres étoient en
blanc. Quel parti (les membres du Bureau) avoient-ils donc à prendre ? Confronter dans les salles mêmes du Trésor
chacun des titres avec l'inventaire fait par Godefroy et Dupuy au milieu du siècle dernier, faire des états de tout ce qui
n'y étoit pas compris ; c'eût été une opération très longue, incompatible avec les besoins instants du Tribunal. Ils sont
convenus, avec le citoyen Camus, que l'on s'occuperoit des choses dans l'état où elles étoient, en mettant le plus d'ordre
possible dans le dépla-cement."
"Alors, les commissaires ont rapproché les sacs dans l'ordre de cet inventaire ; ils y ont établi clés signes distinctifs ; ils
385
Archives nationales (France)
ont égallement mis dans un ordre provisoire tous les titres qui n' étoient pas inventoriés ; ils ont classé tous les objets
et les ont distribués clans les armoires dû nouveau local du Trésor en les étiquetant des mêmes titres qui étoient sur
celles de l'ancien dépôt 686. Ibid., fol. 49 v°. ."
La distribution des objets dans le nouveau local peut être facilement restituée sur le plan dont il a été question plus
haut, au moyen des renseignements fournis par un récolement postérieur. Les Registres étaient déposés dans "la pièce
du fond 687. Récolement de l'an IX, p. 1. ", les douze Gouvernements dans la "petite sacristie éclairée par le haut 688.
Ibid., p. 1. ", les Mélanges ou Miscellanea dans la "pièce vis-à-vis laquelle donne un petit escalier 689. Ibid., p. 23. ", et
les Objets non inventoriés dans la "pièce qui conduit à la Sainte-Chapelle, n os 3 et 4 690. Ibid., p. 49. ."
Le résultat du travail des commissaires rut consigne dans un rapport qu ils déposèrent en frimaire an VI 691. Les
Archives nationales possèdent plusieurs exemplaires de ce rapport parmi les papiers du Secrétariat ; l'exemplaire qui
se' trouve à la Section historique (J. 1165, n° 58) est le seul qui contienne les deux plans dont il a été question plus
haut. . La partie historique de ce rapport est pleine de renseignements utiles en ce qui concerne les opérations du
Bureau, mais, dans le tableau qui l'accompagne, le signalement des articles est presque toujours trop sommaire pour
rendre des services. Les layettes Champagne, par exemple, qui n'occupent pas aujourd'hui moins de trente cartons du
Trésor et du Supplément, y sont représentées par cette brève mention : "CHAMPAGNE, armoire cotée 18 dans l'ancien
dépôt. "Tome II de l'inventaire de Dupuy, [armoire du nouveau dépôt] 6, — vingt-sept sacs."
Cependant le rapport, jugé digne d'approbation par Camus, fut adressé au Corps législatif, qui nomma une
commission chargée de l'examiner. Mais cette commission ne s'acquitta jamais de son devoir. C'est du moins ce qui
résulte d'un nouveau compte-rendu des travaux du Bureau rédigé en ventôse an VII par un de ses membres que,
d'après son écriture, je crois être Villiers du Terrage, dans lequel les membres déclarent modestement que, "sans
doute, un grand mal a été réparé. Mais, disent-ils, tout est à revoir dans ce dépôt pour récoler les titres avec les
inventaires qui en sont faits et pour le rendre utile à la République et aux savants 692. Rapport de ventôse an VII
(Arch, nat., papiers du Secrétariat). ".
Le récolement ne fut achevé qu'au bout de deux autres années, pendant lesquelles les membres du Bureau ne durent
pas rester inactifs. Le 14 germinal an VII, le ministre des Finances, qui, paraît-il, ne se trouvait pas suffisamment édifié
par les premiers rapports, en demanda un troisième. Celui qui fut remis en A endémiaire an VIII et qui ne diffère pas
sensiblement des précédents fut sans doute la réponse à cette demande 693. Rapport de vendémiaire an VIII, p. 74-76
(Arch, nat., papiers du Secrétariat). . L'activité des commissaires risqua même de prendre une forme dangereuse pour
le Trésor des Chartes. La grande erreur de ce temps, celle qui a vicié nombre des plus utiles réformes dues à la
Révolution, vient de ce que les réformateurs étaient presque toujours des théoriciens faisant table rase du passé pour
se conformer à je ne sais quel idéal beaucoup plus souvent qu'aux nécessités pratiques. Nous en avons un triste
exemple dans le classement de nos archives, où les fonds ecclésiastiques, pour ne citer que ceux-là, ont été divisés, au
grand détriment de l'histoire et de la conservation même des documents, les pièces d'une même série se trouvant
dispersées en diverses catégories d'ordre soi-disant rationnel. Or, le Trésor des Chartes était menacé du même sort ;
car l'ancien classement de Dupuy, adopté d'abord par le Bureau, ne l'avait été qu'à titre provisoire : "On le répète,
disaient les auteurs du rapport de "l'an VI, cet ordre ne fait qu'en attendre un définitif."
Par bonheur, un certain nombre des membres du Bureau n'étaient pas étrangers aux travaux qu'ils avaient entrepris.
Si, par une concession, peut-être nécessaire, à l'esprit du temps, ils consentirent à disloquer presque tous les fonds
qu'ils eurent à examiner, si même ils pensèrent un moment à procéder à un remaniement général du Trésor des
Chartes, ils comprirent de bonne heure que celui-là, tout au moins, ne devait être ni trié ni divisé : "Le triage ne doit
point avoir "lieu ; dans ce dépôt, tout est précieux, rien n'est à supprimer." Ainsi s'exprimait dans des Observations
manuscrites un des commissaires, Berger, ancien aumônier des Mousquetaires. Il y avait encore chez ce défroqué
assez de l'abbé du dix-huitième siècle pour qu'il eût la singulière idée de mêler à la prose de ses rapports administratifs
des vers de sa façon, et quels vers ! N'imaginait-il pas de faire parler le Trésor des Chartes !
Peu connu des savants, ignoré du vulgaire, De riches documents je suis dépositaire ; Mais, pour bien me connoitre, il
faut de longs travaux,
M'analiser de suite et jamais par lambeaux,
Épuiser un sujet sans changer de matière ;
386
Archives nationales (France)
387
Archives nationales (France)
sont des titres anciens du Trésor qui, s'en trouvant distraits au moment où Dupuy faisait son inventaire, n'ont pu y être
compris, mais qui cependant n'ont pas tardé à venir rejoindre les autres dans le local où ils étaient conservés. Certains,
comme ceux que renferment aujourd'hui les cartons J 937 et 938-939, figurent, dès le quatorzième siècle, les uns
jusque dans la Generalis intitulatio sous la cote AA et dans l'inventaire de Gérard de Montaigu sous la cote Scrin, xijxx
iij, et les autres dans ce dernier inventaire sous la cote Serin. xiiijxxiij. De même les plus anciennes des bulles
contenues dans J 940 se trouvaient déjà dans le Scrinium super altare de Gérard de Montaigu.
De tout cela, il résulte que, dès la reconstitution de l'an VI constatée par le récolement de l'an IX, la série des Sacs avait
été absorbée par celle des Layettes, et cependant les membres du Bureau du triage n'avaient pas eu connaissance de la
tentative de fusion que j'ai cru pouvoir attribuer à l'un des Joly de Fleury ; car, en donnant la liste des inventaires du
Trésor qu'ils ont retrouvés, ils ne citent qu'une seule copie de l'Inventaire de Dupuy, l'ancien JJ 585, qui n'appartient
pas à la rédaction amplifiée. D'ailleurs, il y a plus de matières intercalées dans le récolement de l'an IX que dans la
rédaction amplifiée, où ces matières sont en outre disposées) dans un ordre quelque peu différent. Dans l'un comme
dans l'autre, la partie du Trésor non inventoriée par Dupuy était beaucoup trop sommairement indiquée, et, pour la
rendre utilisable, il importait d'en donner une description détaillée. C'est ce qui fut entrepris dans les premières
années du dix-neuvième siècle.
Transport du Trésor des Chartes au Louvre, puis à l'hôtel de Soubise. — A cette époque, le Trésor des Chartes, ainsi
que les chartes de Saint-Denis et de Saint-Germain-des-Prés, étaient-allés, conformément à un vœu exprimé parles
auteurs du récolement de l'an IX 700. "La vue seule de ce travail et sa comparaison avec l'état des titres-monumens
qui sont au Louvre et qui a été imprimé en l'an VIII feront connaître combien la classification des titres par Dupuy est
imparfaite et persuaderont de la nécessité de réunir les titres du Trésor des Chartes avec ceux des titres-monumens du
Louvre, pour ne faire qu'un seul corps d'archives et être travaillés d'après un même principe et pour un même but.
Alors ces archives présenteront sur l'histoire de France, dans toutes ses parties, une suite non interrompue de
matériaux à compter du sixième siècle." , rejoindre, en l'an XIII, les archives domaniales au Louvre dans les
appartements des Académies supprimées. Il devait y rester jusqu'en 1808, époque où il vint occuper, à l'hôtel de
Soubise, dans la Salle des gardes, la place qu'il n'a quittée que pour reposer au centre des Archives nationales, dans le
bâtiment de la rue des Quatre-Fils.
Inventaire de dom Joubert. Nouvelle séparation de la série des Sacs. — C'est en 1805 et 1806, c'est-à-dire pendant le
temps où le Trésor des Chartes était au Louvre, que dom Joubert rédigea l'inventaire de la partie non décrite de ce
fonds. Malheureusement Camus venait de mourir et le plan si rationnel qui avait été suivi lors du récolement effectué
sous ses ordres fut abandonné. Au lieu de compléter l'Inventaire de Dupuy en analysant, à la suite de chaque chapitre,
les pièces non inventoriées, au lieu de les intercaler à leur place logique dans le fonds principal, dom Joubert préféra
grouper toutes ces pièces et en former une annexe au Trésor dont il a laissé un inventaire manuscrit en deux volumes,
longtemps désigné _à la Section historique sous le nom d'Inventaire rose. Mais comme il se contenta de les relever
dans l'ordre où elles étaient inscrites au récolement de l'an IX, les pièces ainsi détachées se trouvèrent toutes disposées
conformément aux grandes catégories du Trésor : les Douze gouvernements et les Mélanges. C'était rétablir, en lui
donnant un classement intérieur différent, la série des Sacs. Cependant, dom Joubert ne lui rendit pas cet ancien nom,
qu'il paraît avoir toujours ignoré ; quant à l'appellation Supplément du Trésor des Chartes, je crois avoir déjà dit
qu'elle ne se rencontrait pas dans les papiers du Secrétariat des Archives avant l'année 1836.
L'inventaire de dom. Joubert est loin de mériter l'épithète élogieuse que lui décernait jadis Henri Bordier 701. Les
Archives de la France, p. 182. ; Dessales le jugeait beaucoup plus justement dans une Note pour M. Michelet déposée
parmi les papiers du Secrétariat des Archives nationales : "Il existe, disait-il, une sorte d'inventaire en deux volumes
pour le Supplément. Cet inventaire est connu dans la Section historique sous le nom d' Inventaire rose ... Cet
inventaire, très imparfait et très incomplet, est tout entier à refaire." Mais surtout le classement qu'il avait adopté
consacrait à tout jamais une séparation qui, si elle avait existé de fait, tirait son origine d'un désordre matériel qu'on
s'était depuis longtemps préoccupé de faire disparaître. Il avait de plus l'inconvénient de donner à croire que les
documents ainsi groupés ne faisaient pas partie du Trésor des Chartes ; et c'est cette idée fausse qui amena certains
archivistes à considérer le Supplément comme un fonds ouvert, propre à recevoir les résidus difficiles à rattacher à
d'autres séries, en même temps que, lorsque fut fixé le projet de publication des pièces du Trésor des Chartes, elle fit
388
Archives nationales (France)
négliger celles que contenait l'ancienne série des Sacs, négligence que le volume auquel la présente étude sert
d'introduction est destiné à réparer.
389
Archives nationales (France)
J//979-J//1031
ACTA VETERA
QUÆ ANNUM CHRISTI MLX, ID EST PRINCIPATUM PHILIPPI I ANTECEDUNT
J//750-J//758
Copie authentique d'un acte faux
1 - 632
Dagobertus 1, rex Francorum, Sigiranno, generi suo, filio Sigelaici, comitis Bituricensis, locum
Longoretum in confinibus Pictavensis et Turonensis pagorum cum omnibus appendiciis ejus ut ibi
monasterium construat, et alium locum, Millepecum nomine, ad basilicam in honorem sancti Petri
fundandam concedit.
Cum per universum mundum fides christianae religionis ab apostolis sacris eroganda doctoribus,
prodigiis et miraculorum signis praeeuntibus, Christi praemisso nomine divulgaretur, innumera
multitudo populi totius conditionis ad sacramentum baptismi, purificandi noxa ( sic) veteris culpae,
confluebant. Clodovicus ergo, Francorum rex, praedicatione sancti Remigii Remensium episcopi divino
afflatus spiramine, ab eodem primus Francorum regum baptismi lavacrum sacrae purificationis suscepit.
De quo nempe ego Dagobertus, filius Clotarii regis, filii Chilperici, filii Clotarii, filii Childeberti, ab eodem
Clodovico primo nostrorum fide Christi imbuto quintus vitam sanguinis trahens, fidei Christi ac
individuae Trinitatis verus cultor, nutu cujus nec etiam astra resistunt vel quidquid coelo subsistit
famulatur, coelestis patriae cohabitationem potiorem ducens, sacra loca pignoribus sanctorum
praemunita et a sanctis Apostolorum imitatoribus aedificata, a Deo michi concessis rebus augmentare et
etiam in quibus non fuerunt locis Christi memoria, non impiger fundata extruere cupio. Est enim locus
non longe a confinibus Pictavensis seu Turonensis pagi uberrimus pascui pecorum ac jumentorum,
irriguus decursibus aquarum atque amoenus venationi ferarum, quo fuit michi animus saepius
commorari, qui etiam, ob frequentiam regum delectandi gratia, Longoretus a commanentibus vocatur,
quem michi placet dare Sigiranno michi genere propinquo,qui, ab archidiaconatu Turonensium se,
foeliciore vita frui desiderans, removens sub monachali norma cum jam sibi vinctis 1 fratribus
existentem, vitam transigere inibi profitetur. Itaque ego Dagobertus, Francorum rex, tranquilla pace,
divina praeordinante clementia, quietus cum Clodoveo, filio meo, quampluribus praesentibus ex meis
magnatibus, hunc supradictum locum in decursu Clasiae consitum, ac sanctae Dei genitricis et semper
Virginis Mariae honore praenotatum, cum omni curia et honoribus ipsae ( sic) curiae pertinentibus,
ecclesias cum decimis videlicet et earum exequiis ac omni ecclesiastica redditione, et etiam quidquid vel
incultum vel cultum terrae seu viarum publicarum vectigalibus acsilvarum pascariis necnon et capite
censi ex omnibus hominibus ad ipsam curiam pertinentibus, omnia nempe quae esse videntur a decursu
Andriae usque transcursum Closae circa finem Biturigensis ac Pictavensis confinii, quae omnia meae
ditioni ac propriae potestati dominica consistunt, dono et concedo ac perpetuo tenore habenda confirmo
regali potentia et dignitate Sigiranno, Sigeleuci filio comitis ac Turonorum episcopi, quatenus qui
saecularibus pompis Biturigensis comitis filius abrenuntians, castitate custode virtutum Deo placere
390
Archives nationales (France)
gestiens, inibi ex meis propriis rebus ac facultatibus coenobiale monasterium, ut animo concipit,
construere liceat, et cum consortio fratrum sub regulari monachorum ordine se Deo vivere devoventium
protectione Dei genitricis, quae potior est nostra, devoto obsequio misteriorum Dei pro sua et nostrorum
salute invigilare libeat. Hune ergo locum michi primordio constructionis praecipuum, parte salutiferi
ligni quo Christus passus est, ac parte vestimenti Dei genitricis auro reconditum, seu Johannis Baptistae
parte menti, et aliorum sanctorum reliquiis quas a religiosis viris habemus cum exorabili obsequio
honestissimorum virorum, clericorum videlicet et monachorum laudes Deo decantantium, sacro
munimine adornamus, quatenus fidelis populus, huc orandi devolus adveniens, sciat suffragia quorum,
Deo propitiante, implorare debeat. Clodoveo etenim, filio meo, quem in tranquillitate pacis et
quietudinis regno totius Franciae michi superstitem statuo, commendo, moneo et praecipio ut, si,
crescente numero monachorum in hoc loco consistentium, praeter haec quae damus, aliquid ex nostris
rebus seu facultatibus superaddere opus fuerit, paternali amore mei, Deo sibi remunerante, impendere
non recuset. Et si quispiam ex haeredibus nostris aut collateralibus vel propinquorum, vel extraneorum,
invidioso furore impatiens vel in maximo vel in minimo hoc conturbare ac distrahere praesumpserit,
cum dyabolo gehennali perempturus igne, aut Sigiranno seu sequacibus monachis in aevum Deo et
sanctae Matris ( sic) ejus Mariae deservientibus, contrarius extiterit, regalis in eo expectatur vindicta, et
insuper dignus irae Dei cum his quibus in die judicii dicturus est : "Ite, maledicti, in ignem aeternum qui
paratus est diabolo et ministris ejus", cum duobus filiis Chore, Dathan videlicet et Abiron, hiatu terrae
vivus absorbeat[ur], aut cum Juda traditore prorsus caelo et terra in pulverem redactus, turbinibus
ventorum expositus dispereat. Ob firmitatem igitur perpetui tenoris hujus nostri doni, locum quem sibi
Sigirannus jam dicit praevidisse fore aptum ad construendam basilicam in honore sancti Petri, quem
etiam Millepecum vocat, cum omnibus ecclesiis jam constructis seu construendis denotare praecipimus,
et cum omnibus tam decimis quam pedagiis atque pascariis et vectigalibus, ac cunctis exitiis terrarum et
silvarum, quidquid vel culti vel inculti esse videtur, ut dictum est, infra metas supradictorum finium,
quatenus supervenientes reges se defensores et auctores esse debere recognoscant, hujus regalis coenobii
ab omni insectatione persecutorum, si aliquid quispiam quasi ex nostro dono, vel feudo, velaliquo
fraudenti ingenio praeripere praesumpserit. Ego nempe Dagobertus et Clodoveus filius meus regali
potentia et dignitate propriis manibus firmamus, auctorizamus et confirmamus hoc donum devotione
sanctae Dei genitricis ac perpetuae Virginis Mariae, honore cujus fieri praecipio altare in mea regali
domo ad celebrandum solemne sacrificium, quousque peramplius construatur aedificium. Anno ab
Incarnatione Domini quingentesimo ( sic) trigesimo secundo, Vufredo episcopali sede Biturigae civitatis
residente, indictione sexta, epacta undecima, luna decima tertia :
Signum domini Dagoberti. Signum Pipini ducis regiae domus. Signum Ebroini. Signum Dodonis comitis.
Signum Bosonis archiclavis. Signum Theodorici praecentoris.
Sigiranno dictante firmatum est.
Signum Clodovei.
1. L'original devait sans doute porter junctis,
Ce diplôme, reconnu faux depuis longtemps, a été publié en dernier lieu par Karl Pertz, dans les
Monumenta Germanioe, Diplomata, t. I. p. 145, n° 28 des Diplomata spuria. Le présent texte, inutilisé
jusqu'ici, ayant été copié, au XVIII e siècle, sur le faux original aujourd'hui perdu, ainsi que le constatent
les signatures de Brolio et Bathery, pro copia et collatione facta cum originali, méritait d'être reproduit
On y reconnaîtra quelques légères différences avec le texte imprimé.
J//979
n° 48/12
Chambre royale de Metz
Copie authentique
391
Archives nationales (France)
J//979
n° 48/5
Chambre royale de Metz
Copie authentique
3 - Compiègne. 718, 8 juin.
Chilpericus II, rex Francorum, villam suam "nuncupatam Marte sitam in pago Moslinse," abbatiae Sancti
Arnulfi concedit. "Chilpericus rex subscripsi. Dies ( sic) quod fecit mensis junii VIII, anno secundo regni
nostri, Compendio palatio nostro."
Copie certifiée faite en 1625, sur l'original présenté par l'abbé de Saint-Arnoul. - Publié par K. A. F. Pertz,
dans les Monumenta Germanioe, Diplomata, t. I, p. 78, n° 89, avec la date de 717. - Voy. Wolfram,
Jahrbuch der Gesellschaft fiir Lothringische Geschichte, t. I, p. 41, n° 1.
J//979
n° 14/1, fol. 1
Chambre royale de Metz
Traduction
4. 762, 14 juin.
Notice de la consécration du monastère de Gorze par le pape Jean ( lisez Paul I), ainsi que des privilèges
accordés à cette abbaye par le même pape et par le roi Pépin. "En l'an du glorieux roy Pépin second ( lisez
11 e), XVII e kal. julii, l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur sept cent soixante second."
Traduction française de la pièce 9 du cartulaire de Gorze, publié par la Société des Antiquaires de France,
Fondation Auguste Prost, Mettensia, t. II, p. 21 ; cette pièce est reconnue pour apocryphe (Cf. ibidem,
notes, p. 389). - Copie certifiée faite en 1625, d'après un ancien cartulaire ou registre présenté par
Étienne Chavais, chanoine de Metz, et ancien chanoine de Gorze.
J//979
n° 14/1, fol. 2
Chambre royale de Metz
Traduction
5 - [Fontaines. 770.]
Angilran, évêque de Metz, donne à l'abbaye de Gorze le domaine de Varangéville, ainsi que d'autres
terres sises dans le Chaumontois.
Traduction française de la pièce 12 du cartulaire de Gorze, publié par la Société des Antiquaires de
France, Fondation Auguste Prost, Mettensia, t. II, p. 28. La traduction se trouve interrompue au milieu
d'une phrase de telle sorte que toute la fin du document, y compris la date, manque. - Copie certifiée faite
en 1625, d'après un ancien cartulaire ou registre présenté par Étienne Chavais, chanoine de Metz et
ancien chanoine de Gorze.
392
Archives nationales (France)
J//979
n° 14/1, fol. 3/v°
Chambre royale de Metz
Traduction
6 - [772-774.]
Charlemagne, à la prière de l'abbé Theumar, confirme la fondation de l'abbaye de Gorze et les donations
faites par Chrodegang, évêque de Metz, du consentement du roi Pépin. "Donné l'an VII e LXVI ( sic) de
l'Incarnation Nostre Seigneur."
Mauvaise traduction française de la pièce 17 du cartulaire de Gorze, publié par la Société des Antiquaires
de France, Fondation Auguste Prost, Mettensia. t. II, p. 39. La date ajoutée dans la traduction à cette
pièce, qui n'en porte aucune dans le texte latin, est évidemment fausse. (Cf. ibidem, notes, p. 404.) -
Copie certifiée faite en 1625 d'après un ancien cartulaire ou registre présenté par Étienne Chavais,
chanoine de Metz.
J//979
n° 14/1, fol. 3/v°
Chambre royale de Metz
Traduction
7 - Kierzy. 776 (corr. 775), [22 janvier.]
Charlemagne confirme tous les privilèges accordés par ses prédécesseurs à l'église de Metz. "Donné
l'unziesme kalende ( le nom du mois est omis) l'an VII e et le premier de nostre règne et faict à Catisiat (
sic) l'an de l'Incarnation de Nostre Seigneur VII e LXXVI, l'indiction XVI e, l'épact XV e, concurrent
sixiesme."
Traduction française de la pièce 25 du cartulaire de Gorze, publié par la Société des Antiquaires de
France, Fondation Auguste Prost, Mettensia, t. II, p. 50. On remarquera que, si la traduction porte,
comme le texte latin, le faux millésime 776 au lieu de 775 ( ibidem, p. 412), elle contient, en plus, les
mentions de l'indiction, de l'épacte et du concurrent. - Copie certifiée faite en 1625 d'après un ancien
cartulaire ou registre présenté par Étienne Chavais, chanoine de Metz.
J//979
n° 48/19
Chambre royale de Metz
Copie authentique
8 - Mayence. 840, 13 août.
Lotharius, imperator, abbatiae Sancti Arnulfi Mettensis fiscum suum Rumeliacum cum omnibus
appenditiis concedit. "Data idus ( sic) augusti, anno Christo propitio imperii domini Lothari pii 1,
indictione tertia. Actum Moguntia civitate in Dei nomine foeliciter. Amen."
1. Le chiffre de l'année est omis.
Copie faite d'après le cartulaire de Saint-Arnoul, le 26 juin 1625. - L'original existe aux Archives de Metz.
Sur les éditions, voy. Wolfram, dans Jahrbuch der Gesellschaft fiir Lothringische Geschichte, t. I, p. 46,
n° 10.
J//979
n° 48/17
Chambre royale de Metz
Copie authentique
9 - Worms. 842, 24 février.
393
Archives nationales (France)
Carolus Calvus villam suam "vocabulo Remeliacum, sitam in pago Molense" abbatiae Sancti Arnulfi
Mettensis concedit. "Data VI kalendas martii, anno II, indictione IIII, regnante Karolo gloriosissimo
rege. Actum Wormatia in Dei nomine féliciter. Amen."
Copie certifiée faite sur l'original en 1625. - Sur ce diplôme et sur ses éditions, voy. Wolfram, dans le
Jahrbuch der Gesellschaft fiir Lothringische Geschichte, t. I, p. 47, n° 11.
J//914
n° 37/1
Verdun et Clermont en Argonne
Copie authentique
10 - Aix-la-Chapelle. 845, 16 janvier.
Lotharius, imperator, ecclesiam Sancti Amantii juxta Tullum Berardo episcopo Tullensi, cum manso uno
eidem ecclesiae pertinenti, concedit.
"Signum ( monogramme) Lotharii serenissimi augusti.
Heidmundus, notarius, ad vicem Hilduini recognovi.
Data xvij kal. februarii, anno Christo propitio imperii domini Hlotharii pii imperatoris, Italici XXVI ac in
Francià VI, indictione VIII a. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen."
Copie collationnée d'après l'original "remis au coffre de l'abbaye de S. Mansuy", faite le lundi 13 octobre
1608. - Sur cette pièce publiée plusieurs fois, voy. Böhmer-Mühlbacher, Die Regesten des Kaiserreichs
unter den Karolingern, n° 1084.
J//979
n° 48/18
Chambre royale de Metz
Copie authentique
11 - Metz. 875. 24 (corr. 23) novembre.
Ludovicus, rex Germaniae, notum facit se concessisse ecclesiae Sancti Arnulfi Mettensis, "cappellam ex
villa Rumiliaco in honore Sancti Martini... ad haec ad vinaticum supradictae ecclesiae Sancti Arnulphi
juxta Mosellam navis ( sic) quantum ibi de ratione Sancti Arnulphi videtur habere... Data octavo
kalendas decembris, anno XXXVIII ( sic) regni Ludowici serenissimi regis in Orientali Francia regnante,
et adeptionis regni Lotharii VI, indictione VIII. Actum Mettis, civitatis in suburbio, ad Sanctum
Arnulphum, in Dei nomine foeliciter, amen."
Copie authentique faite le 26 juin 1625 d'après le cartulaire de Saint-Arnoul. - Les éditions de ce diplôme
portent lus Mosellam navis ou jus Mosellam navis ( Gallia christiana, t. XIII, preuves, 383), ce qui est
demeuré obscur (Cf. Miisebeck, Die Benediktiner abtei St-Arnulf vor Metz, in der ersten Hälfte des
Mittelalters, dans le Jahrbuch der Gesellschaft für Lothringische Geschichte, t. XIII, année 1901, p. 207,
note 2, et aussi Wolfram (t. I, du même recueil, p. 47, n° 14), qui, d'après l'original conservé aux archives
de Metz, date cette pièce du 23 novembre). La leçon juxta Mosellam navis ne paraît pas beaucoup plus
claire.
J//914
n°37/2
Verdun et Clermont en Argonne
Copie authentique
12 - Colmar. 884. 15 février.
Karolus, imperator, ad preces consanguinei Hugonis et Liutwardi episcopi, très mansos intra et infra
moenia civitatis Tullensis Fulberto abbati concedit. "Datum XVI kl. martii, anno ab Incarnatione
VCCCLXXXIIII, indictione II a, anno vero regni domini Karoli augusti VIII°, imperii IIII°. Actum
394
Archives nationales (France)
J//979
n° 12/1
Chambre royale de Metz
Copie authentique
13 - Vers 940.
Albolfus, comes, villam suam nuncupatam Champigneulles et ecclesiam pro remedio animae suae
abbatiae Sancti Arnulfi Mettensis confert. "Et ut haec nostrae donationis auctoritas stabilis et inconvulsa
omni permaneat aevo, hanc paginam conscriptam inde manu propria roborantes, sigilli nostri
impressione jussimus insigniri."
Copie certifiée le 26 juin 1625, dont le texte a été écrit de la main de Dupuy, d'après le cartulaire de Saint-
Arnoul.
J//979
n° 13/1
Chambre royale de Metz
Copie authentique
14 - Metz. 950. 16 août.
Eva comitissa, relicta Hugonis comitis, et filius suus Udelricus, Remensis archiepiscopus, abbatiae Sancti
Arnulfi villam quae dicitur Layum, sitam in pago Calvimontinse, una cum rectitudine pontis super
fluvium Murt, ac foresta de Heis condonant. "Actum Mettis publice, sub die XVII° kalendarum
septembrium in praesentia domni Adelberonis Mettensis episcopi, anno ab Incarnatione Domini
DCCCC° L°, indictione octava, regnante domino gloriosissimo rege Ottone, anno imperii ejusdem XVII°
foeliciter. Adalbero sanctae Mettensis ecclesiae sedis episcopus subscripsi, anno praesulatus nostri XX°
IIII°, et anathemate roboravi. Signum Frederici ducis. Signum Sigifridi comitis. Signum Gisleberti
comitis. Signum Tietberti palatini comitis Signum Folmari. Signum Raimbaldi. Signum Rofridi. Signum
Waldonis. Signum Berengeri. Signum Meingaudi. Signum Adelberti. Signum Tietbaldi. Signum Adam."
Copie authentique faite le 5 janvier 1621 d'après l'original en parchemin. - Cette pièce à été publiée
plusieurs fois sous la même date, notamment par Dom Calmet, Histoire de lorraine, preuves du t. I, col.
356. Sur les traces de falsification qu'elle présente, cf. Wolfram, Jahrbuch der Gesellschaft für
Lothringische Geschichte , t. I, p. 62.
J//979
n° 13/2
Chambre royale de Metz
Copie authentique.
15 - Metz. 950. 16 août.
Eva, comitissa, relicta Hugonis comitis, et filius suus Udalricus "jam favente Dei clementia in ordine
clericatus constitutus", pro salute animae Arnulfi, jamdictae Evae majoris natu filii a Dei inimicis
interfecti, villam quae dicitur Laium sitam in comitatu Calvimontinse, abbatiae Sancti Arnulfi Mettensis,
post utriusque decessum possidendam, conferunt. "Actum Metis publice, sub XVII kal. septembrium,
anno dominicae Incarnationis DCCCCL, indictione VIII, regnante domino Ottone rege foeliciter, anno
imperii ejus XVII."
395
Archives nationales (France)
Copie authentique faite à Metz, le 28 juin 1625, d'après le cartulaire de l'abbaye de Saint-Arnoul. - Cette
pièce qui, malgré des considérants et une rédaction tous différents, fait double emploi avec la précédente,
a été publiée par Dom Calmet, Histoire de Lorraine, preuves du tome I, col. 357.
J//979
n° 487
Chambre royale de Metz
Copie authentique.
16 - Metz. 952. 11 juillet.
Rudolfus, filius Matfridi, ecclesiae Sancti Arnulfi Mettensis alodium suum in villa Til situm, in pago
Salinense, cum ecclesia in honore beatae Mariae virginis ibidem constructa concedit. "Actum Mettis
publice, in coenobio sancti confessoris Christi Arnulphi, presente venerabili praesule sanctae Mettensis
ecclesiae Adelberone et suscipiente domino abbate ejusdem loci Ansteo, anno ab Incarnatione Domini
DCCCC LII, in indictione X, sub die V° idus julii, regnante Othone rege."
Copie authentique faite le 26 juin 1625, d'après le cartulaire de l'abbaye de Saint-Arnoul. - Publié dans l'
Histoire générale de Metz, t. III, preuves, p. 68.
J//979
n° 101
Chambre royale de Metz
Copie authentique
17 - Destry. 958. 16 juin.
Regimbaldus, comes, Maurivillam in comitatu Salninsi abbatiae Sancti Arnulfi concedit tali pacto quod
uxor ejus usum fructuarium, quoad vixerit, exinde percipiat. "Actum in villa Dexteraca sub die XVI
kalendarum julii, anno ab Incarnatione Domini DCCCC LVIII, regnante Ottone rege in regno Lotharii
regis foeliciter, indictione decima quinta. Signum Fredelindae conjugis ejusdem Regimbaldi. Teutberti
comitis, Odacri comitis, Vualdonis, Folmari, Fulcuini, Vunnemanni atque Vuahini fidejussorum. Hii
scabinii : Sigiberti, Rainardi, Hugonis, Vualtarii, Ripaldi, Vuarnardi, Angelvaldi, Linzonis, Aldridi, item
Vualtarii, Rotberti, Adelberti, Ottonis. Ego Adelbertus ad vicem Normanni cancellarii recognovi."
Copie en papier collationnée, faite le 26 juin 1625, d'après l'original en parchemin présenté par l'abbé de
Saint-Arnoul. - Publié dans l' Histoire générale de Metz , t. III, preuves, p. 71, d'après l'original
aujourd'hui conservé aux Archives de Meurthe-et-Moselle, E 107. On remarquera que le texte imprimé
présente avec notre copie certianes différences dans l'ordre et l'orthographe des noms des témoins.
J//979
n° 13/3
Chambre royale de Metz
Copie authentique.
18 - Moirmont. 959. 21 avril.
Udelricus, filius Evae comitissae, donationem villae quae dicitur Laium abbatiae Sancti Arnulfi Matensis
ab eadem comitisa collatae confirmat. " Actum apud Mortismum, in mallo publico, sub die undecima
kalendas maii, anno Incarnationis Domini 959, indictione 2 a, regnante Othonegloriosissimo rege
foeliciter, anno regni ejus 26°. Ego, Udelricus, qui hanc donationem pro bona voluntate et pro
remuneratione aeterna spontanee peregi, eam in manu propria in mallo publico roboravi et manibus
caeterorum fidelium roborari feci."
Copie certifiée faite en 1625, d'après le cartulaire de Saint-Arnoul. - Cette pièce publié par Dom Calmet (
Histoire de Lorraine, pr. I, col. 365) est généralement datée de 958. La date de 959 donnée par notre
copie, a du moins l'avantage d'être en conformité avec l'indiction. Voy. Wolfram, dans le Jahrbuch der
396
Archives nationales (France)
J//979
n° 181
Chambre royale de Metz
Copie authentique
19 - Cologne. 965, 2 juin.
Otho, imperator, libertates et bona monasterii Sancti Mansueti ab episcopis Gauzlino et Gerardo juxta
Leuchorum civitatem de novo instaurati confirmat." Data IIII° nonas maii [ sic], anno Dominicae
incarnationis D CCCC LXV, indictione IIII ( sic), anno regni Ottonis XXX, imperii scilicet IIII°. Actum
Coloniae palatio, in Domino foeliciter. Amen."
Mauvaise copie certifiée, faite le 14 octobre 1608, d'après l'original alors conservé à Saint-Mansuy. On y
voyait encore le sceau plaqué de l'empereur" de cyre verte, tout desrompu et de là le seel est un model de
bastiment en paraphe. "Ce prétendu modèle de bâtiment ne peut être que la ruche. - Publiéen dernier
lieu par Sickel, Monumenta Germanioe, Diplomata regum et imperatorum, t. I, p. 404, n° 289.
J//879
n° 2
Foix et Comminges
Original.
20 - 970, Avril.
Excambium quorumdam bonorum factum inter Rogerium, comitem Carcassonensem, et Aladaicem,
uxorem ejus, ex una parte, et Sancium et uxorem ejus, Goidlanam, ex altera. "Facta karta ista in mense
aprili, anno XVI regnante Lothario rege. Signum Rodgario commite et uxori sue Aladaica commitissa qui
carta ista scribere vel firmare rogaverunt et manibus illorum firmaverunt."
Original sans aucune trace de sceau. Les oe sont représentés par des e cédillés. - Publié dans l' Histoire
de Languedoc de Dom Vaissète, nouvelle édition, t. V, p. 266. - Fac-similé d'une ligne dans le Musée des
Archives nationales, p. 48, n. 82
J//879
n° 3
Foix et Comminges
Original.
21.979, 24 mai.
Venditio quorumdam bonorum sitorum apud Cuilare seu Montam Goncello, in comitatu Urgellitano,
facta per Borellum comitem Reisendo et uxori suæ Columbae. "Facta ista karta vindicione VIIII 1...
kalendas junii, anno XXV, regnante Leutario rege, filio Lodevici. Sig+num Borrellus, supradictus comes
qui hanc kartam vindicione vel liberacione fecit et testes firmare rogavit. Sig+num Ermemirus, vicharios,
qui istam scripturam conscius fuit facere. Sig+num Eldomarus. Sig+num Durandus. Sig+num
Gilgelmo."Argemirus, presbiter, qui hunc ista carta vindicionis rogitus scripsit et subscripsit sub die et
anno quod supra.
"( Paraphe) Laurencius, presbiter et judex, subscripsit."
1. Il y a ici un mot gratté.
Original non scellé. La dernière souscription est autographe. - Publié dans l' Histoire de Languedoc de
Dom Vaissète, nouvelle édition, t. V, col. 289, pièce 132.
J//914
397
Archives nationales (France)
n° 37/3
Verdum et Clermont en Argonne
Copie authentique.
22 - Toul. 982, 15 octobre.
Gerandus, Tullensis episcopus, omnes possessiones abbatiae Sancti Mansueti confirmat. "Actum Tulli
publice, sub die idium ( sic) octobrium ( sic) in plenaria sinodo, omni clero qui aderat acclamante : Fiat !
Fiat ! anno Dominicae Incarnationis DCCCC LXXXII, indictione decima, anno ordinationis nostrae
XVIII, regnante secundo Ottone serenissimo imperatore, [X]V° imperii sui anno... "
Copie collationnée du 13 octobre 1608, faite sur un vidimus donné par l'official de Toul, le 23 novembre
1565, d'après l'original encore muni de son sceau rond plaqué. - Publié par Dom Calmet, Histoire de
Lorraine, preuves, t. I, col. 389.
J//983/B
n° 1
Chambre royale de Metz
Copie.
23 - Mantoue. 983, 20 juin.
Otho II, imperator, abbatiam Sancti Vincentii Mettensis, a Theuderico, Mettensi episcopo, fundatam,
sub protectione sua suscipit, eidem abbatiae marcatum loci qui dicitur Spinal concedit, legemque à
praedecessoribus suis familiis ab ecclesia Sancti Stephani dependentibus concessam confirmat. "... hoc
nostre celsitudinis preceptum inde conscriptum, sigilli nostri impressione signare jussimus manuque
propria, ut infra videtur corroboravimus. Signum domini Octonis invictissimi imperatoris augusti.
Hidilbodus episcopus et cancellarius, vice Willigisi archicapellani, recognovi. Data XII° kl. julii, anno
Dominice Incarnationis DCCCC LXXXIII°, indictione XI a, anno regni invictissimi Ottonis XXV°, imperii
autem XV°. Actum Mantue feliciter, amen. "
( Monogramme.)Copie sur papier du quinzième siècle non authentiquée. - Publié dans les Monumenta
Germanioe historica, Diplomata regum et imperatorum Germanioe, t. II, p. 369, n° 313.
J//879
n° 4
Foix et Comminges
Original.
24 - 989, 8 octobre.
Borrellus, comes et marchio Barchinonensis, quaedam allodia Guillelmo vicecomiti et uxori suae Sanchæ
vendit. "Facta carta vindicionis vel donacionis VIII° idus octobris, anno III° regnate Hugo magno rege
vel duce Franchorum. + Sig+num Borellus comes et marchio qui hanc cartam vindicionis vel donacionis
et testes firmare rogavi. Salla, gracia Dei episcopus, subscripsi. Sig+num Mirone. Sig+num Radulfo.
Sig+num Sanczo. Sig+num Seniofredo.
Bulsarus judice subscripsi. Vilmundus subscripsi. Sesulelus subscripsi. ( Deux paraphes.)
Oliba, sacerdos, qui hanc cartam donacionis vel vendicionis rogatus scripti et subscripsi die et anno quod
supra.
Signum A., cappellani de civitate, qui hoc translatum fideliter scripsit."
Original sans aucune trace de sceau. Au côté gauche un grand monogramme du Christ est encadré de
trois côtés dans le texte. Les cinq dernières signatures sont autographes. - Publié dans l' Histoire de
Languedoc de Dom Vaissète, nouvelle édition, t. V, col. 309, n° 146, sous la date de 988. - Fac-similé de
l'École des Chartes, n° 34.
398
Archives nationales (France)
J//879
n° 6
Foix et Comminges
Original.
25 - 1027, 28 février.
Ermengaudus, comes Urgellitanus, Atoni vicecomiti Albiensi et Nemausensi dat quaedam allodia sita "in
comitato Orgello, in apenditio de Sancto Azisclo, vel in villa Ortonoves sive infra termines vel in termines
ejus, et in villa Turbias sive in[fra] termines vel in termines ejus... Facta ista scriptura donationis pridie
kalendas marci, anno XXX° primo regnante Rodberto rege. Ermengadus comes 1. Sig+num Guillelmo
vicecomite. Sig+num Miro Guillelmo. Signum Dacho vichario. Sig+num Arnallo vichario. Signum Isarno
Dacho vichario."
Sous le repli, on lit cette mention qui a échappé aux précédentes éditeurs. "Oliba, le[vita] sac[erdos], qui
ista karta donacionis scripsit ( ruche) mense et anno quod supra."
1. Cette signature, suivie d'un paraphe, paraît être autographe.
Original sans aucune trace de sceau. - Publié dans l' Histoire de Languedoc de Dom Vaissète, nouvelle
édition, t. V, col. 383, n° 187, avec la date de 1029. - Fac-similé partiel dans le Musée des Archives
nationales, p. 63, n° 95.
J//879
n° 7
Foix et Comminges
Original.
26 - [1038-1050]
Rogerius, comes Fuxensis, Petrum, episcopum Gerundensem, in quieta possessione cujusdam partis
civitatis Carcassonae necnon et quorumdam aliorum locorum relinquere ipsique fidelitatem tanquam
domino suo facere promittit.
Original écrit sur une longue bande de parchemin, sans souscriptions, ni sceau. - La date approximative
a été donnée par la combinaison des dates extrêmes des deux personnages cités. - Publié sous la date
"vers 1034" dans l' Histoire de Languedoc de Dom Vaissète, nouvelle édition, t. V, p. 408, n° 202. -
Analysé avec fac-similé des trois dernieres lignes, sous la date " vers 1602 " dans le Musée des Archive
nationales, n° 105. - Fac-similé intégral parmi les fac-similés de l'École des Chartes, nouvelle série, n° 41.
PHILIPPUS I
Regnare incipit die 4 augusti 1060 - moritur die 29 iulii 1108.
J//790
n° 1, fol. 1
Limites de Picardie
Copie authentique
27 - Furnes. 1066.
Philippus, rex Francorum, rogantibus Balduino, comite Flandriae, et Adela, uxore ejus, libertatem et
bona Mecinensis abbatiæ confirmat. " Actum Furnis publice anno ab Incarnatione Domini millesimo
sexagesimo sexto, indictione quarta, regnante rege Philippo, anno post obitum patris sui Henrici sexto...
"
Copie faite d'après un cartulaire de N. D. de Messines, ex quodam registro in asseribus compacto, et
collationnée en 1562. - Sur les diverses éditions de ce diplôme, voy. Wauters, Table chronologique des
diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique, t. I, p. 519.
399
Archives nationales (France)
J//879
n° 8
Foix et Comminges
Original
28 - 1071, 7 septembre.
Concordia inter Guillelmum, comitem Tolosanum, et Raimundum, comitem Barchinonensem et
Carcassonensem, de castello de Laurago. " Facta est hec concordia atque donum sive ewacuacio VII idus
septembris, anno millesimo LXX° I° ab Incarnatione Domini, regnante Philipo rege, in presentia
Raimundi, comitis Rutenensis, et episcopi Caturicensis, et Rodgarii, comitis de Fuxo, et domni abbatis
Frotardi Sancti Pontii Tomeriensis, et Petri, vicecomitis Minerbensis... "
Original sans aucune trace de sceau. - Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t.
V, col. 588, n. 301.
J//790
n° 2
Limites de Picardie
Copie authentique
29 - 1075.
Philippus, rex Francorum, rogante Roberto, Flandrensium comite, fundationem et bona Ariensis capituli
confirmat. " Actum est publice, anno Dominice Incarnationis millesimo septuagesimo quinto, indictione
vero decima tertia, regnante Philippo, rege Francorum, Rodberto, gratia Dei marchione Flandrensium,
tempore Drogonis, episcopi Morinorum... "
Copie collationnée le 8 mai 1562 " aux lettres originalles en parchemin estans saines et entières
d'escripture et seel ; auquel seel estoit le pourtraict de certain personnage et, allentourd'icellui, ces motz.
Philippus rex Francorum ... " ; et collationnée une seconde fois le 3 novembre 1603. - Sur les éditions,
voy. Wauters, Table chronologique des diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique, t. I, p.
536.
J//790
n° 1, fol. 2/v°
Limites de Picardie
Copie authentique.
30 - Messines. 1080, 2 février.
Robertus, Flandrensium comes, post obitum Adelae, matris suae, rogante Natalia, Mecinarum abbatissa,
ejusdem abbatiæ bonorum possessionem confirmat. " Actum Mecinis, quartos nonas februarii, anno ab
Incartione Domini millesimo octuageimo, Francis dominante feliciter rege Philippo... "
Copie faite d'après un cartulaire de N. D. de Messines, ex quodam registro in asseribus compacto, et
collationnée en 1562. - Sur les éditions de cette pièce, datée suivant le style de Noël, voy. Wauters, Table
chronologique des diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique, t. I, p. 548.
J//790
n° 3
Limites de Picardie
Copie authentique
31 - 1084
Girardus, Morinorum episcopus, rogante Acardo milite, altaria de Ultraincourt ( Wulfraincourt) et
Altacloca, necnon et alia quædam dona a prædicto milite collata, abbatiæ de Ham concedit. " Factum est
400
Archives nationales (France)
hoc anno Incarnationis Dominice millesimo octuagesimo quarto, indictione septima, tempore Gregorii
pape septimi, regnante Philippo Francorum rege, dominante Roberto Flandrensium consule, anno
presulatus Girardi primo... "
"Soubzscript par ce mot : Cirographium, coppé en deux et sellé en forme de placcard de chire jaulne".
Copie collationnée à l'original le 27 février 1562. - Voy. Wauters, Table des diplômes imprimés
concernant l'histoire de la Belgique , t. I, p. 560.
J//790
n° 4
Limites de Picardie
32 - Bourbourg. 1093.
Copie authentique
Robertus, comes Flandrensium, fundationem monasterii de Ham ab Ingelranno, domino de Lillers,
etEmma, uxore ejus, factam confirmat. "Acta sunt hec apud opidum Broburch, anno Dominice
Incarnationis millesimo XCIII... "
"Scellées, sur double queuwe de parchemyn, d'ung sceau de cire jaulne ou est empraint ung homme à
cheval, tenant en sa main droite une espée et en l'aultre main ung escu... " - Copie collationnée à
l'original le 31 janvier 1562. - Voy. Wauters, Table des diplômes imprimés concernant l'histoire de la
Belgique, t. I, p. 582.
J//879
n° 10
Foix et Comminges
Original.
33 - 1094, 9 août. Testamentum Bernardi Raimundi.
Precepta dominica est, sicut Evangelista refert in Evangelio : "Si quis vult post me venire, abneget
semetipsum et tollat crucem suam, et sequatur me. "Ita et ego, Bernadus, cupiens pervenire ad celestia
regna, desiderans videre Jherosolimitana limina, obediturus apostolia precepta, jubeo fieri hoc
testamentum sicut est visum in hac pagina, videlicet meos manumissores, id est Raimundus, prior, et
Raimundus Bernadi et Bernadus Ermengaudi, quibus injungo illis ut distribuant omnem substantiam
meam sicut per hoc testamentum ordino. Inprimis jubeo quia ipsos fevos et ipsos alodes quos habeam in
Confluente vel in Cerritania, remaneant Guilielmo Raimundi nepoto mei ; et de ipso alodio de Valle
Asperi similiter remaneant decem mansos quos sunt nominati ( sic) vi in Vilaret, et alium in Tres Mals,
atque alium in Arcus, sive alium in Serra Migano, alium in Vilar. In tali videlicet ratione remaneat hoc
prefatum alodium vel fevum illi quod, si mors evenit illi sine infante de legitimo conjugio, ipsa jamdicta
honore, et de prefato alodio ipsud de Camperles, et ipsud de Uxo et de Riosaltes remaneat Reimundo
vicecomiti et ad Bernardum, fratrem suum, velad infantes eorum. Ipsos prefatos X mansos et ipsum
alodium de Saorla et de Vintiano et de Marceval et Foliano et de Pugo Olloberti remaneat totum ab
integrum Beate Marie quam dicunt Serram Bonam. Ipsud alodium quod habeo in Segdaniano remaneat
Sancti Martini Kanigoni. Ipsud alodium de Anauga inter Sanctam Mariam Rivipullis et Sanctum
Mikahelem Coxani, alium meum alodem qui remanet in Valle Asperi, post mortem meam remaneat
Beate Marie quam dicunt Serram Bonam sine nullo vinculo. Ipso manso quem habeo in Baridano, in loco
vocato Bar, remaneat Beate Marie Urgellensi Sedis. Ipsud alodium quem tenet Gerallus Guifredi
remaneat monasterii Sancti Petri quod dicunt Portela. Ipsud alodium quod abeo in Pujol, quod tenet
Raimundus Pontii in pignora per L solidos russellos, remaneat Beate Marie Rivipullis. Ipsud alodium de
Labedels remaneat Raimundo vicecomiti et ad fratrem suum. Ipsud alodium quod teneo de Sancto
Mikahele in Valle Asperi, ipsas voces quas ego habeo, exceptus ipsum superpositum quem est in solario
intus in villa Serre Bone quem remaneat Guilelmo, nepoto meo, dum vivit, post mortem suam remaneat
401
Archives nationales (France)
Beate Marie Serre Bone. Totas alias meas voces quas habeo dono et concedo Beato Mikahele archangelo
cujus rectum est ; ipsum meum mobile quem abeo in Valle Asperi totum ab integrum donent meos
manumissores duas partes Beate Marie Serre Bone, exceptis meus apiaster qui non sit divisus, set datus
Beate Marie precite ; aliam terciam partem qui remanet Raimundo Bernadi. Hactum est hoc V idus
augusti, anno XXXIIIII regnante Philipo rege. Sig+num Bernadi Raimundi qui hoc testamentum fieri
jussi et firmavi et testibus firmare rogavi. Raimundus prior ( Paraphe) 1. Sig+num Raimundi Bernardi.
Sig+num Bernardi Ermengaudi. Sig+num Petri Miri. Sig+num Petri Gaucberti. Sig+num Guilielmi
Arnalli. - Petrus levita 2 qui hoc testamentum scripsit sub die et anno ( Paraphe) 3 quo supra.
1. Ce paraphe représente grossièrement une croix dans un quadrilobe.
2. Ces deux mots sont représentés par deux monogrammes.
3. Sorte de ruche grossière.
Original sans aucune trace de sceau.
J//879
n° 9
Foix et Comminges
Original
34 - 1095, 15 février.
Guillelmus, Urgellitanus episcopus, castella de Serred, Riumadriz, Colomers et Castro Arnaldi, fratribus
suis, Petro Arnaldi et Tedbaldo Arnaldi, in feoda Sanctoe Marioe de Urgello dat tenenda.
In Christi nomine. Hec est convenientia que est acta inter domnum Guilelmum, Urgellitane Sedis
episcopum et fratres suos, Petrum Arnalli et Tedbaldum Arnalli. Prenominatus namque episcopus donat
ad prelibatos fratres suos, per fevum, castra que jam olim dederat Sancte Marie Sedis ejusque canonice
ad alodium, id est castrum de Serred et castrum de Riu Madriz et castrum de Colomers et castrum de
Castro Arnalli, sub ea convenientia ut habeant et teneant predicta castra in omni vita illorum in servicio
et fidelitate prefate Sancte Marie Sedis ejusque canonice et sua, quandiu vivus fuerit, et cannonicis
Sancte Marie, et ut habeant ibi in dominicum, in Serred unum hominem dominicum, et in Rivo Madriz
alium hominem dominicum, et in Colomers tercium hominem dominicum. Preterea nichil aliud
requirant neque tollant ibi, neque pejorent hoc ullo modo ad opus Sancte Marie ejusque cannonice, et
donent potestatem de ipsis castris ad cannonicos Sancte Marie qui non portent arma secularia, quantas
vices eam illis requisierint, sine illorum enganno. Post obitum vero illorum amborum fratrum, ut omnia
prefata castra ab omni integritate revertantur in potestatem et dominium Sancte Marie ejusque
cannonice, et illi ambo fratres, Petrus et Tedballus, conveniunt utj urent fidelitatem de predictis castris
ad Sanctam Mariam et ad ejus canonicam et ad prefatum episcopum, fratrem illorum, et ad cannonicos
Sancte Marie Sedis.
Que convenientia est acta XV kalendas marcii, anno XXX° V° regis Philippi. Guilelmus, gracia Dei
episcopus*. Sig+num Petri Arnalli. Sig+num Tedballi Arnalli. Nos hanc convenientiam fecimus et
firmavimus et testibus firmare mandavimus. Sig+num Raimundi Eldemari. Sig+num Isarni Borrelli.
Sig+num Mironis Gauceberti. Sig+num Raimundi Bernardi.
Original sans traces de sceau. - La croix qui suit le nom de l'évêque, beaucoup plus grande que les autres,
est sans doute autographe. Quant aux autres croix, elles sont cantonnées de quatre points. Le fait, que le
point inférieur de droite est toujours beaucoup plus grossièrement appliqué que les trois autres et qu'il
manque dans la croix d'Isarn Borrel, donne à croire que la place de ce point était réservée pour qu'il fût
tracé par le signataire lui-même. C'est d'ailleurs une remarque que l'on peut faire sur plusieurs autres
documents de la même région. (Cf. n os 58, 59, etc.)
J//879
402
Archives nationales (France)
n° 11
Foix et Comminges
Original
35 - 1096. 22 avril.
Rogerius, comes Fuxensis, Terram Sanctam invisurus, Ermengardi, vicecomitissae Biterrensi, et
Bernardo Attonis, filio ejus, villas suas Pradas et Karvecias pro duobus millibus solidorum, impignorat.
"Et sic ista carta pignorationis firma et stabilis permaneat que facta est X kalendas mai, III feria, anno
millesimo XCV° Incarnationis Dominice, regnante rege Philippo. Sig+num Rodgerii comitis qui sic istam
cartam scribi mandavi atque firmavi. Sig+num Bernardi Amelii de Ravad. Sig+num Petri Raimundi de
Ravad. Sig+num Ramundi Sicfredi de Alarico. - Osmundus scripsit die et anno jam dicto."
Original sans aucune trace de sceau. - Le 22 avril tombant un mardi en 1096, et un dimanche en 1095, il
faut sans doute corriger la date d'année. - Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle
édition, t. V, col. 737. (L'éditeur propose de corriger la date de jour plutôt que celle d'année.)
LUDOVICUS VI
( Regnare incipit die 29 julii 1108 - moritur die 1 augusti 1137.)
J//879
n° 5
Foix et Comminges
Original
36 - IIII. 6 mars.
Testamentum Bernardi Guilaberti.
In nomen Domini nostri Jhesu Xristi et individua Trinitate. Ego, Bernardus Guilabert, expunxit me Deus
et trina magestas ut volo pergere ad domum Dei et Sancti Sepulcri, et voluntas Dei est, qia Dominus dicit
in Evangelo : "Qi non accipit crucem suam et seqatur, non est me dignus ;" et iterum dicit : "Omnis homo
qi reliqerit domum, patrem aut matrem, uxorem aut filios aut agros propter nomen meum, centuplum
accipiet et vitam eternam possidebit." Et ego, Bernardus, volo obediens esse de Evangelo, et mito in
manum Dei et Sancti Sepulcri et sancte Marie et omnibus sanctis Dei et in manu vicecomite Raimundo et
vicecomitessa Ermesindis, et in manu de fratremeo, Mironi Guilabert, et nepote meo, Arnal Pere, et Pere
Guitardus, comando fivos meos et terris et vineis, casalibus et omnia mea qe abeo in termineis vel in
comitatu Urgello totum ab integrum, ubi, amici vel seniores jamsupradicti et vos, frater meus Miro, aut
tu, Arnal Pere, neboto, ad vos, amice P[e]re Guitardus, rogo vos pro misericordia Dei et Sancti Sepulcri et
remisionem peccatorum vestrorum vos curam abeatis et pietatem contra totos omines ; et [in] vestras
manus relinqo filios meos, Pere et Boscht, nullum tortum..... 1 ei licencia ad nullum hominem facere de
suos alodes. Si de me menus venerit, remaneat illos todos alodes vel pertinenciis meis modo... omnique
tempore ; et si de Pere menus venerit, remaneant a Mir, fratre suo ; et si de Miro minus evenerit,
remaneat ad Pere ipsos alodes ; et si ambos filios non aberet, remaneant ipsos alodes de custodia qi mei
derecti sunt. Dono pro redempcione ani[me] mee, medietate ad Sancte Mariae Sedis... medietate ad
Sancte Marie Custodie, sine una vinea qi est inter meis alodibus ; et est ipsa vinea super ipsa casa de
Arnal Pere et in ipsa strata pubilica qi discurit in ipsa ribera, et de seconda part afrontat in ipsa strata qis
( sic) discurit de ipsas casas subiranas, et de .iij. ins orto de Arnal Pere et una terra qi est ad ipsa prima
migana afrontat... nat de Mir Guilabert, de .IIIJ. in riba. Et donent filii mei per unumqemqe anum
donent ( sic) ad clericos, et vos de Sancto Petro, pane et vino et carne in illa mansione de Custodia ; et
post obitos eorum solidas et ingenuas remaneant a Sancto Petro ista terra et ista vinea. Factum est istum
testamentum pridie nonas marcii, anno IIJ regnante Ludvico rege, et... qis omo... fringaverit ad
disrupe[n]dum ista carta, in duplo componet et cum Judas Schariot in infernum clamabitur.
403
Archives nationales (France)
Si+gnum Bernard Guilabert qi istum testamentum ma[n]davi scribere et testes firmare rogavi. Si+num
Remon Mir, vicecomite. Si+num Mir Guilabert. Si+num Arnal Pere. Si+num Pere Guitad, teste, visitores
et auditores. Guilelmus, levita, rogatus scripsit in die ( Ruche) et ano qod supra.
1. Ces points, comme ceux que l'on verra plus bas, indiquent des lacunes résultant du mauvais état de la
pièce.
Original très endommagé, ce qui, joint à la barbarie de la langue, en rend la lecture difficile. Quant à la
date, l'abbé de Camps, s'imaginant à tort qu'il s'agissait de la troisième année du règne de Louis IV,
l'avait fixée à 990. L'écriture est d'apparence plus récente et la signature du vicomte Raimond-Mir
permet de déterminer la date On sait que les seigneurs de ces pays joignaient habituellement le nom de
leur père au leur. Raimond-Mir est sans doute le fils d'un Miron, vicomte de Castelbon en 1069, et le père
d'un Pierre-Raimond, également vicomte de Castelbon en 1126. Voy. Baudon de Mony, Relations
politiques des Comtes de Foix avec la Catalogne , t. l, p. 93.
J//896-J//903
Copie
37 - 1112. 23 septembre.
"Donation faite par Armand de Marceloire ( sans doute Arnaud de Marcelencs comme dans le n° 38) à
l'église de Saint-Nazaire de Carcassonne, de ce qu'il possédait dans la comté de Carcassonne, pour la
fondation d'un chanoine."
En déficit. - La mention précédente est tirée de l'inventaire de Dom Joubert.
J//896-J//903
Copie
38 - 1118. 16 juin.
Arnaldus Sigerii de Marcelencs Sancto Nazario et sedi Carcassonae, ad mensam canonicorum concedit
totum alodem quem in villa de Marcelencs, in Graiano, Serzano, in villa Domii et in eorumdem locorum
terminiis habebat. "Signum Arnaldi Sigerii qui sic istam cartam Guillelmo Adaulfi scribi jussit et hoc
donum firmando corroboravit, presentibus et videntibus atque audientibus Poncio Raimundi de Aqua
Morta et Petro de Sirano et Bernardo Riculfi et Arnaldo Catalano, XVI° kalendas julii, regnante Lodovico
rege, anno millesimo C° XVIII° Incarnationis Dominice. Predictus Guillelmus Adaulfi scripsit die et anno
jan.dicto, jussu Arnaldi Sigerii."
Copie du treizième siècle, sans aucune trace de sceau.
J//811
n° 161, fol. 1
Limites de Picardie
Copie authentique
39 - 1121.
Eustachius, comes Boloniae, quicquid contulerunt ecclesiae Sancti Wolmarii antecessores sui, scilicet
pater suus et Yda, mater sua, laudat et confirmat. "Actum anno Domini M° C° XXI° coram his testibus :
Carembaldo de Tunberna, Hugone de Colesberc, Roberto de Bellebrona, Eustacio, vicecomite de Meocq,
Roberto de Marquise et aliis multis."
Copie certifiée, faite en 1564, d'après l'original présenté par l'abbé de Saint-Wulmer.
404
Archives nationales (France)
quondam Guillelmus Alfaricus, ipsorum avus, et Bernardus, filius Guillelmi praedicti. "Facta autem hec
carta VIIII kalendas marcii, anno Dominico MCXXIII, regnante rege Lodoyco."
J//847
n° 1
Provence
Copie authentique
41 - 1125. 16 septembre
Ildefonsus, Tholosanus comes et Sancti AEgidii, ex una parte, et Raimundus, Barchinonensis comes, et
Dulcia, uxor ejus, ex altera, pacem et concordiam ineunt de castris Belearii et Argenteae necnon de toto
comitatu Provinciae. "Acta est XVI kalendas octobris, Dominice Incarnationis anno CXXV post
millesimum."
Copie du seizième siècle non datée, faite d'après le fol. LX du Registrum pergamenorum conservé "in
regiis Provinciae archivis ".
- Un double fait d'après le même registre et portant les mêmes signatures se trouve au fol. 1 de J 848, n°
1. - Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. V, col. 935.
J//879
n° 1 bis
Foix et Comminges
Original
42 - 1126. 1 er mars.
Raimundus, vicecomes de Cerritania, et Petrus Raimundus, vicecomes Urgellitanus, inter se conveniunt
quod dictus vicecomes de Cerritania jamdicto Petro Raimundo et Sibillae, uxori ejus, commendabit
castra de Sancto Martino, de Mirales et de Cheralt et alia quaedam feoda cum suis militibus ; pro quibus
omnibus praefatus vicecomes Urgellitanus eidem vicecomiti de Cerritania consilium et auxilium contra
omnes homines, excepto comite Urgellitano, promittit. "Actum est hoc die kalendarum marcii, anno
XVIII regnante Leovico rege..."
Original en parchemin sans aucune trace de sceau. - Publié par les nouveaux éditeurs de D. Vaissète,
Histoire de Languedoc, t. II, preuves, n° 209, sous la date de 954. Mentionné par Baudon de Mony (
Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 93) qui en a déterminé la véritable date.
J//1028
n° 1
Comptes et enquêtes
Copie
43 - 1129. 4 ( ?) avril.
Isarnus de Cecennone et Bernardus Grimaldus quicquid habent in navigio fluminis quod dicitur Orbe,
Bernardo de Figeiras et Petro Gaucelmi concedunt.
In Dei nomine. Ego, Isarnus de Cecennone, cum consilio uxorismee, Comtor, et Bernardus Grimaldus,
cum consilio matris mee Beatricis, donatores sumus vobis, Bernardo de Figeiras et Petro Gaucelmi, et
infantibus vestris, et cui vos per verba vel per scripta dimiseritis vel diviseritis, totum hoc quod habemus
vel habere debemus in navigio vel in navi ; et totum illum passaige quod ( sic) ad navigium pertinet de
Casal Vetulum usque ad molendinos ( sic) que vocant Ad fontes, in flumen quod dicitur Orbe, totum
damus vobis, sine enganno, ad feudum a ( sic) totas honores. Et ego, Bernardus de Figeiras et Petrus
Gaucelmus, propter hoc debemus tenere ipsam vegetacionem et ipsam navim per passar Garinda, et
debemus tenere et habere ipsam navem et infantes nostros. Et nos suprascripti, Bernardus de Figeiras et
Petrus Gaucelmus, damus tibi, Isarno et Bernardo Grimaldo, vel cui vos mandaveritis, medietatem de
405
Archives nationales (France)
illo loguier que ( sic) habuimus de illa navi vel ullus homo per nos sine enganno, sed non faciemus
sacramentum nos neque nostri ; et debemus passare illum minstrale quod in domo Isarni proprie
steterit, et donzela sua, et boverio suo, et pastore suo, et illum servent qui asinum suum menaria sine
avere, et hoc si non potuerint transire Alga ; et istum passage sic sine contraria, per ipsam
conveniencia[m] que dicta est, Isarno faciemus, Bernardo Grimaldo et suis. Facta est scriptura ista anno
ab Incarnacione Christi M° C° XX° VIIII°, regnante in Francia Lodoyco rege. Signant et firmant Isarnus
de Cecennone et uxoris ( sic) sue, et Bernardus Grimaldi et uxoris ( sic) sue, qui istam cartam fieri
fecerunt et testibus firmare rogaverunt. Sign+um Poncii de Figeiras. Sign+um Rames. Sign+um
Ademari. Sign+um Iricii. Sign+um Berengarii Guillelmi, qui hoc viderunt et audierunt. Petrus,
monachus et sacerdos, rogatus scripsit, die et anno et mense qui ( sic) dicturi sumus aprili, feria IIII. Hoc
est transcriptum.
Copie du treizième siècle transcrite sur le même rouleau que les pièces 56, 61, 110, 146 et 147.
J//1028
n° 1 bis
Comptes et enquêtes
Copie authentique
44 - 1133-34. 2 mars.
Isarnus de Cecennone quid filioe suoe Garsindi in maritagium dederit notum facit.
In nomine Domini. Manifestum sit omnibus hominibus quod ego, Isarnus de Cecennone, trado filiam
meam nomine Garsindim in uxorem viro suo Wielmo, vicecomiti Minerbensi, cum illa donacione et
hereditate quam dedi predicte filie mee Garsindi cum viro suo Wielmo de Olargo, scilicet medietatem
tocius castri de Rocabruno et medietatem tocius termini et honoris ipsius castri qui ad ipsum castrum
pertinet ; set, post mortem meam, ego, Isarnus, dono predicte filie mee Garsindi, et infantibus quos de
Guillelmo de Minerva habet et deinceps habebit, totum predictum castrum de Rocabruno, cum toto
honore et termino que ad ipsum castrum pertinent, integriter et absque ulla retencione. Et in castro de
Cecennone similiter dono Garsindi unum mansum qui fuit domini Ricardi Mali Romevi, et alium
mansum Molinets qui fuit Arimandensium, et villam de Erbarios cum suo termino, et mansum de
Speluca cum suo tenore, et totum quantum habeo ad Eissenos, et ipsum mansum de Rivo Salicensi cum
suo tenore, et duos menses ( sic) in castro de Petris Longis. Hecomnia, sicut predictum est, habeat
Wielmus de Minerba et possideat, et uxor ejus, in vita mei Isarni ; set post mortem dono Garsindi, filie
mee, totum quantum abeo vel abere debeo in Donaza et in terminiis ejus. Et ego, Isarnus, si absque
legitimo infante de uxore vel infantibus tam masculis vel feminabus mortuus fuero, post mortem meam,
ego, Isarnus, dono vobis, predicte filie mee Garsindi, totum castrum de Cecennone, totum quantum ibi
abeo et habere debeo, et infantibus quos de Guielmo de Minerva habes et adhuc habebis. Et de toto meo
alio honore ego, Isarnus, dono tibi predicte filie mee Garsindi medietatem post mortem meam, excepto
predicto honore quem Guilelmus de Minerva et uxor ejus tenent et possident in vita mea pro donacione
et hereditate. Set, si ego, Ysarnus, mortuus fuero absque filio masculo legitimo de uxore, dono tibi filie
mee predicte Garsindi totum castrum de Cecennone cum ipsa medietate quam superius tibi Garsindi
dedi post mortem meam, si absque legitimo infante vel infantibus de uxore mortuus fuero. Set, si ego,
Isarnus, filium masculum legitimum de uxore habuero, dono tibi predicte filie mee Garsindi, et
infantibus quos de Wielmo de Minerva abes vel abueris, medietatem tocius mei honoris, scilicet
medietatem tocius castri de Cecennone, et medietatem alterius mei honoris, excepto predicto honore
quem Guilelmus de Minerva et uxor ejus tenent et possident in vita mea, pro donacione et hereditate.
Set, si ego, Isarnus, filium masculum abuero legitimum de uxore et ipse filius mortuus fuerit sine filio
legitimo vel filia de uxore, revertatur totus predictus honor predicte filie mee Garsindi et filiis et filiabus
quos [de] Wielmo de Minerva abet vel abuerit. Et ego, Isarnus, dono totum predictum honorem tibi,
predicte filie mee Garsindi, in tali deliberacione quod dicta filia mea Garsindis abeas et possideas cum
406
Archives nationales (France)
Wielmo de Minerva, viro tuo, in vita vestra ; post mortem vero vestram revertatur predictus honor
infantibus vestris Set, si infantes vestri mortui fuerint sine infantibus legitimis de uxore, habeat Wielmus
de Minerva totum predictum honorem in vita sua ; post mortem vero ipsius Wielmi, revertatur
propinquis meis. Facta carta donacionis istius VI nonas marcii, anno Domini M° C° XXX° III°, regnante
Ludovico rege. Signum Isarni de Cecennone, qui hanc cartam scribere jussit et testes firmare rogavit.
Signum Ugonis, archidiaconi. Signum Sicardi de Muroveteri. Signum Ramelini. Signum Poncii de
Figeiras. Signum Berenguarii de Vento Agitato, abbatis Sancti Alfrodisii. Signum Raimundi de Lavinaria.
Signum Petri de Pipianis. Signum Wilelmii de Olonzaco. Petrus, levita, jussus scripsit. Hoc est
transcriptum.
Copie du XIII e siècle sur un rouleau de parchemin où se trouvent également transcrites les pièces n os
109, 275 et 288.
J//879
n° 13
Foix et Comminges
Original
45 - 1135. 21 mai.
"In anno ab Incarnacione Domini C°XXX°V° post milresimum, XII kalendas junii," Petrus, episcopus
Urgellensis, et Petrus Raimundi, vicecomes Castriboni, de Castro Civitatis concordiam ineunt. "Sig+num
Petri vicecomitis. Sig+num Raimundi Arnalli. Sig+num Arnalli de Ponts. Et ex alia parte, sig+num Artalli
comitis. Sig+num Arnalli Berengarii."
"Baro, sacerdos, scripsit et hoc signum fecit ( Paraphe) in die et anno quo supra."
Charte partie par un alphabet complet, sans aucune trace de sceau. - Publiée par Blaudon de Mony,
Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. II, p. 14. - Facsimilé réduit, ibidem, t. I, p.
98.
J//879
n/os 14 et 14 bis
Foix et Comminges
Originaux
46 - 1135. 16 novembre.
Ermengaudus, Urgellensium comes et marchio Sarragocensis, notum facit se donavisse Petro Raimundo,
vicecomiti Castelliboni, et uxori ejus Sebillae, et filio eorum Raimundo necnon et successoribus eorum
villam quae dicitur Civitas. "Acta carta donacionis anno ab Incarnacione Domini nostri Jhesu Christi
C°XXX°V° post millesimum, XVI kalendas decimbris. Sig+num Ermengaudi, gracia Dei comes, qui ista
carta scribere et testibus rogavi firmare. Sig+num Ermengaudi filii sui. Sig+num Berengerii Arnalldi.
Sig+num Raimundi Arnalldi de Anglerola. Sig+num Petro de Vilamur. Sig+num Ermengaudi de Sancti
Martini ( sic). Isti sunt testes, visores et auditores."
"Petrus, sacerdos, rogatus scripsit sub die et anno ( paraphe) quod supra.
Double original en parchemin sans aucune trace de sceau. - Publié par Baudon de Mony, Relations
politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. II, p. 16, n° 12
J//740
Paris et environs, n° 2
Original
47 - 1136-1151
Radulphus de Pomponia fratribus Beatoe Marioe Karoliloci concedit decimam terroe quam habent in
territorio Comellensi.
407
Archives nationales (France)
In nomine sancte et individue Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego, Radulphus de Pomponia,
pro spe divine retributionis, concedo ecclesie beate Marie Karoliloci et servis Dei ibidem perpetuo
regulariter substituendis, decimam sue terre quam habent in territorio Commelensi absolute, sine ulla
retentione dumtaxat quantum suo labore et carrucarum suarum excolere poterunt de terra que pertinuit
ad hereditatem Willelmi de Merlou, quam de regis Ludovici fundatoris ecclesie elemosina susceperunt,
et ultra sex arpentis aliis ( sic). Quam donationem feci ipso Ivone presente et laudante, vicedomino
videlicet Silvanectensi, de quo michi tenere predicti loci decimam jure competit, et episcopi Petri prefate
urbis laude, ad quem scilicet ipsius decime principale dominium pertinet, cujus etiam sigilli impressione
presens cartula testificata atque confirmata est.
Cujus rei testes sunt magister Drogo, Anselmus, presbiter, Radulphus, filius Adeliz, Petrus de Gonissa,
Galterius de Pireio.
Scellé sur courroie de cuir blanc d'un sceau disparu. - Cette pièce se place entre 1136, date de la fondation
de l'abbaye de Chaalis, et 1151, dernière année de l'épiscopat de Pierre, évèque de Senlis.
LUDOVICUS VII
( Regnare incipit die 1 augusti 1137 - moritur die 18 septembris 1180.)
J//746
Tours, n° 1
Copie
48 - Tours. 1141.
Henricus, thesaurarius ecclesie Sancti Martini Turonensis, cousuetudinem tabernariis castri Turonis
imponit. "Actum Turonis, in capella nostra, anno incarnati Verbi M° C° XL° I°, presente Odone, decano,
Guillelmo, precentore, Enjoubaudo de Vindocino ; de clericis domini thesaurarii : magistro Jacobo,
Anselmo, Harluino, Mauasseo, magistro Gauterio, Petro Burgondione ; de servientibus autem : Azalone,
Guidone, Alone, Landrico, cambellano ; de burgensibus : Radulpho de Fulcis et Hugone, filio ejus,
Corallo, Petro Valini, Gaufrido Engelardi, Radulpho Thome, Odone Pictore, regnante Ludovico, rege
Francorum et Acquitanorum duce, anno quinto."
Copié sur un rouleau du debut du quatorzième siècle contenant en outre :
1° Les droits du roi à Tours et aux environs.
2° L'acte donné par Philippe-Auguste et Richard Cœur-de-Lion en 1190, analysé sous le n° 98.
J//790
n° 1, fol. 4/v°
Limites de Picardie
Copie authentique
49 - Auxerre. 1147, 28 juillet
Eugenius, papa III, rogante Aelide abbatissa Mecinarum, ejusdem abbatiæ protectionem suscipit,
disciplinamque, bona et privilegia confirmat. "Datum Altisiodori per manum Guidonis, sancte Romane
ecclesie diaconi cardinalis et cancellarii, v to kalendas augusti, indictione decima, Incarnationis
Dominice anno M° centesimo quadragesimo septimo, pontificatus vero domini Eugenii pape tertii anno
tertio."
Copie faite d'après un cartulaire de N. D. de Messines, " ex quodam registro in asseribus compacto," et
collationnée en 1562. - Jaffé-Wattenbach, Regesta, n° 9105.
J//811
n° 1, fol. ij/v°
408
Archives nationales (France)
Limites de Picardie
Copie authentique
50 - [1147-1173]
Johannes, abbas S. Johannis de Chokes, Clementiæ dominæ de Chokes, matri Roberti advocati de
Bethunia, oratorium quoddam in propria domo, infra pontem et intra munitionis superioris castelli sui
ambitum, ædificare concedit ; in cujus concessionis recompensationem obtulit dicta domina unam
terram arabilem in loco qui dicitur Mansus, secus curtem ejusdem abbatiæ, annuente filio ejus Roberto,
Betuniensi advocato, et uxore ejus, Adelide, et filiis ejus, Roberto, Baldewyno, Willermo, et filia ejus,
Clementia.
Copie certifiée, faite en 1608, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de S. Jean de
Chocques. "Ausdictes lettres sans datte pendoient, en doubles las de soye blanche, deux seaux en cire ung
peu rouge, aucunement gastez autour, et partie de l'escriture emportée ; au premier desquelz estoit la
représentation d'une femme tenant en la main dextre une forme de sceptre au bout duquel y a une fleur
de lys ; et l'aultre seau représente ung homme a cheval, l'espée en la main, sans contreseaux en la partie
postérieure."
L'existence de Jean, abbé de Chocques, qui aurait paru en 1162, semblait douteuse au dernier historien
de l'abbaye, M. l'abbé Robert ( Mémoires de la Société des antiquaires de la Morinie, t. XV. p. 367). L'acte
ci-dessus, où figure Robert qui devint seigneur de Béthune vers 1144, montre que cete abbé doit se placer
entre Gothson et Manassès, qui gouvernaient l'abbaye, le premier en 1147, le second en 1173.
J//790
n° 5
Limites de Picardie
Copie authentique
51 - Arras. 1151, 29 juillet
Theodoricus, comes Flandriæ, notum facit se ab abbate et monachis Sancti Bertini accepisse villam de
Helcii in excambium cujusdam partis domanii de Berquaria in Furnensi territorio siti. "Actum anno
Dominice Incarnationis millesimo centesimo quinquagesimo primo, Attrebati, in solemni curia, IIII
kalendas augusti."
Transcription non datée d'une copie collationnée faite le 5 octobre 1562 d'après "l'original reposant en la
trésorerie de messieurs les relligieux, abbé et couvent de Saint-Bertin." Une main un peu plus récente a
inscrit en tête cette mention "Veu l'original en parchemin seellé d'un seel sain et entier." - Voy. Wauters,
Table chronologique des diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique, t. I, p. 582.
J//1033
n° 603
Comptes et enquêtes
Copie
52 - 1152. 12 février.
Poncia et "infantes" ejus, Petrus et Sibilia, vendunt Poncio Martino quamdam peciam terræ sitam in loco
dicto ad Campurcio "Facta carta II idus februarii, anno Domini MCLII, regnante rege Lodoico. S. Poncie
femine et infantium meorum predictorum qui hanc cartam scribere jussimus, firmavimus firnarique
rogavimus. S. Stephani Fabri. S. Ramundi de Casso. S. Petri, filii ejus. Bonetus scripsit."
Copie du treizième siècle en tête d'un rouleau de papier assez endommagé.
J//879
n° 16
409
Archives nationales (France)
Foix et Comminges
Original
53 - 1154. 3 mai.
Convenientia inter Bernardum, Urgellensem episcopum, et Raimundum, vicccomitem Castriboni, de
Castello Civitatis et quibusdam aliis.
Hec est convenientia que facta est inter domnum B., Urgellensem episcopum, et canonicos Sancte Marie
Sedis, et Raimundum vicecomitem, de Castelbo. Convenio ego, Raimundus vicecomes, tibi, B. episcopo,
et canonicis Sancte Marie Sedis quod ego sim fidelis amicus vobis omnibus per fidem et absque omni
enganno, de vita et membris et corporibus vestris et de omni honore et avere vestro vestrorumque
hominum, ita quod neque ego, per me neque per meos homines, neque per aliquos, faciam sive inquiram
vel consentiam malum vobis neque honori vestro ; sed sim fidelis adjutor et defensor vobis, cum omni
honore et hominibus meis, contra cunctos homines et feminas, preter comitem Urgellensem, seniorem
meum. Et si ipse habuerit guerram vobiscum, convenio vobis quod honorem, quem per vos teneo,
tradam vobis cum hominibus, quiete et absque contradictione, quandocumque a me per vos vel per
nuncium vestrum requisieritis. Convenio etiam quod de castello quod dicitur Civitas, non exeat vobis
aliquod malum, ullo tempore, neque honori vestro nec hominibus vestris ; et si vos poteritis habere a
comite Urgellensi predictum kastrum aliquo modo, non perdatis propter hoc meum amorem. Convenio
iterum vobis quod de injuria quam feci hominibus de Estamarit, quos ego teneo in bajulia per vos, faciam
talem concordiam cum eis, quod vos non habeatis ab illis clamorem neque de hoc malo, neque de alio ab
hac hora in antea ; et si ipsi nollent facere vobis hoc quod debent, ego distringam eos vobis. Convenio
quoque vobis quod ita faciam de Monteferrario, sicut inter me et vos statutum est. Convenio etiam vobis
quod reddam abbati de Fox quingentos solidos usque in festum Beate Marie augusti. Convenio iterum
vobis quod, si forte ego vel aliquis meorum hominum faceret vobis vel vestris aliquod malum, et per vos
nollent vobis redirigere, ego eos distringam vobis infra XXX dies ; et, si ipsi restiterint mihi, vos adjuvetis
me ad distringendum donec satisfaciant.
Similiter ego, B., Urgellensis episcopus, convenio tibi, R. vicecomiti, quod ego sim tibi bonus senior et
fidelis amicus per fidem, sine enganno, et quod non faciam neque inquiram, neque consentiam tibi vel
honori tuo vel hominibus tuis aliquod malum per me vel per meos homines, et quod non faciam tibi
guerram propter kastrum de Civitate, si supradictam convenientiam servaveris. Convenio etiam tibi
quod non requiram a comite Urgellensi pignora quingentorum aureorum neque kastrum Odragense. Et
si forte ego vel aliquis meorum hominum faceret vobis vel vestris aliquod malum et per vos nollent vobis
redirigere, ego habeam illos vobis ad directum, vel distringam eos vobis usque in XXX dies ; et, si ipsi
restiterint mihi, vos adjuvetis me ad distringendum donec satisfaciant.
Utautem hoc firmius teneatur, ego, Raimundus vicecomes, facio vobis hostaticum cum A. de Castellis et
Berengario de Felgera et Petro Raimundi de Castello et Bernardo de Junchera et Berengario de Gosal, ut
tantum staremus in villa de Torres, cum expensis nostris, donec redirigeretur, si de hoc quod
supradictum est aliquid ex parte nostra infringeretur. Et ex parte episcopi facio ostaticum ego, B. de
Lobera, cum B. Guillelmi et G. de Poncio, archidiachonibus, et Willelmo, capiscola, ut tantum staremus
ad Castelbo, cum nostris expensis, donec redirigeretur, si de hoc quod supradictum est aliquid ex parte
nostra infringeretur.
Actum est hoc anno ab Incarnacione Domini C LIIII post M, V nonas madii. Sig+num B. Urgellensis
episcopi. Sig+num R. vicecomitis qui hoc scribere jussimus et firmavimus. Sig+num Arnalli de Castels.
Sig+num B. de Felgera. Sig+num P. Raimundi de Castello. Sig+num B. de Junchera. Sig+num Berengarii
de Gosal, qui hoc vidimus et audivimus et ostaticum fecimus. Sig+num B. de Lobera. Sig+num B.
Guillelmi. Sig+num G. archidiaconi. Sig+num Poncii, archidiaconi. Sig+num Willelmi, capiscole, qui hoc
vidimus et audivimus et ostaticum fecimus.
Original sans aucune trace de sceau. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes
de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 100.
410
Archives nationales (France)
J//1033
n° 63
Comptes et enquêtes
Copie
54 - 1157. Mai.
Petrus, filius quondam Bernardi Amucii, cum consilio abbatis ecclesie de Quadraginta et Petri Amalrici
de Olonziaco et cum consilio matris suæ et sororis suæ Sibiliæ, notum facit se vendidisse Poncio Martino
uxorique ejus Narbonæ, duas pecias terræ sitas in comitatu Minerbensi, in terminio Aquæ vivæ. "Facta
carta in meuse madii, anno Domini MCLVII, regnante Lodoico rege. S. mei Petri jamdicti qui hanc
cartam scribere et firmare jussi cum consilio et laudamento omnium dominorum predictorum qui
habuerunt pro foriscapium solidos v melgoriensinm et cum consilio matris mee jamdicte et sororis mee
Sibilie qui hoc firmant et landant. S. Stephani Fabrii. Bonetus scripsit."
Copie du treizième siècle sur un rouleau de papier assez endommagé.
J//1034
n° 13
Comptes et enquêtes
Copie du treizième siècle
55 - 1157. 11 juin.
Donatio facta Hospitali Sancti Johannis Hierosolymitani per Beatricem et filios ejus.
In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego, Beatrix, et filii mei, Petrus Rogerii et Bernardus, consilio et
voluntate domine Raine et Aladaidis et Bernardi de Alairaco, donamus ac laudamus Domino Deo et
sancto Ospitali Sancti Johannis Jherosolomis ipsum honorem quem dudum dedimus Raine predicte et
Aladaidi et Bernardo ; ipsum honorem donamus Domino Deo et predicto Ospitali, et vobis, domino
magistro Gaucelmo et omnibus fratribus tam presentibus quam futuris, ipsum honorem quem habemus
in nostro dominio in terminio Sancti Stephani Fontis Urac. Iterum damus vobis duos homines nostros,
scilicet Bernardum de Quinto et fratrem suum Petrum, cum omni honore suo, qui sibi advenit pro
hereditate patris eorum, et sic illum honorem donamus vobis sicut jamdudum tenuit et habuit
Guillelmus de Quinto, pater eorum, hoc sunt terras, vineas, ortos, ortales et casas et casales, heremos,
edificia, pascua, riparias, prata et nemora, aquas, exitus et reditus. Sicut superius hoc donum scriptum
est, sic donamus istum honorem predictum simul et homines Domino Deo et sancto predicto Ospitali,
sine ullo nostro inganno et absque nostra retinentia, propter remedium animarum nostrarum atque
parentum nostrorum, et omnipotens Deus dignetur suam sanctam misericordiam impendere. Si ullus
homo aut femina in isto dono aliquid amparaverit, legaliter vobis guirenti erimus. Et ista carta
donationis firma et stabilis maneat omni tempore. Que facta est m° ydus junii, feria m a, rege Lodoyco
regnante. Signum Beatricis et filiorum suorum, Petri Rogerii et Bernardi de Cobarez, qui hoc donum
fecerunt. Signum Guillelmi Petri. Signum Petri Raimundi. Signum Poncii de Pomars. Signum Bernardi
Moscaloni. Signum Arnaldi Cappellani et Raimundi de Amelio et Petri Amelii. Arnaldus scripsit jussione
Beatricis, anno M° C. L. VII Dominice Incarnationis.
J//1028
n° 1
Comptes et enquêtes
Copie
56 - 1159. 17 mars.
Guillelmus de Minerba quœdam bona in prœsenti instrumento descripta monachis S. M. de Fonte
Calido concedit.
411
Archives nationales (France)
In Dei nomine. Ego, Guillelmus de Minerba, pro amore Dei et pro redempeione anime mee et omnium
parentum meorum, dono Domino Deo et Sancte Marie de Fonte Calido et omnibus ibidem habitantibus
fratribus tam presentibus quam futuris, totum illud quod habeo et habere debeo infra terminum de
Piletas, et infra terminum de Portel Mal usque in Corna, et infra terminum de Castel Boc versus Fontem
Calidum. Sicut ego melius habeo et habere debeo, sic dono et laudo, per me et per omnes fratres meos,
sine omni retentu et sine omni dolo, Domino Deo et Sancte Marie jam dicti loci de Fonte Calido et
omnibus ibidem habitantibus fratribus quam ( sic) presentibus quam futuris, ut ipsa sine omni
appellacione et interdictione in perpetuum hoc habeant, teneant et possideant, ad omnem faciendam
suam voluntatem. Scriptum fuit istud donum in mense aprilis, anno Dominico M° C° L° VIIII°, regnante
Lodoyco rege, XVI kalendas aprilis. Hujus rei sunt testes Frotardi ( sic) de Villas Passans. S. Gervasii (
sic) de Ceveno. S. Esimbart de Ceceno. S. Bernardi de Vilar. S. Poncius Sancti Michaelis. S. Guillelmus
Sancti Martini. S. Bernardi de Figeiras. A predicto Guillelmo de Minerba pro se et pro suis et a predictis
testibus mandatus, Bernardus de Aligrano scripsit, in die et anno quo supra.
Copie du treizième siècle, transcrite sur le même rouleau que les pièces 43, 61, 110, 146 et 147.
J//879
n° 18
Foix et Comminges
Original
57 - 1159. 2 juillet.
Concordia inter Arnaldum de Caboet, ex una parte, et Petrum de Sancto Johanne, ex altera, de valle
Sancti Johannis et juribus utriusque in Andorra. "Actum est hoc anno Dominice Incarnacionis CL nono
post M, regisque Francorum Ludovici vigesimo I°, VI nonas julii. Sig+num A de Caboet. Sig+num Peri (
sic) de Sancto Johanne qui hoc scriptum scibere jusserunt, firmaverunt, firmarique rogaverunt. Sig+num
Dolca. Sig+num Guillelmi. Sig+num Pere de Vilamur. Sig+num R. de Castelbo. Sig+num R. de
Boxedera."
"A. subdiachonus, hoc scriptum scripsit et cum hoc signo ( Paraphe) corroboravit."
Charte partie par alphabet de A à X, sans aucune trace de sceau. - Publié par Baudon de Mony, Relations
des comtes de Foix avec la Catalogne, t. II, p. 18.
J//879
n° 17
Foix et Comminges
Double contemporain
58 - 1159. 5 juillet.
Bernardus, Urgellensis episcopus, Petro de Sancto Johanne, Guillelmo et Poncio, ejusdem fratribus,
promittit se ipsis auxilium præstiturum esse ad acquirendum vallem Sancti Johannis super Arnaldum de
Caboet, eo pacto quod fratres prædicti eamdem vallem de episcopo Urgellensi in feodum teneant.
"Actum est hoc anno ab Incarnatione Domini M°C°L°VIIII°, III° nonas julii. Sig+num B. Urgellensis
episcopi. Sig+num Petri Sancti Johanni ( sic). Sig+num Guiglielmi. Sig+num Poncii qui hoc jussimus
scribere et testes firmare rogavimus."
"Hoc translatum fuit factum m° nonas julii. - Raimundus, subdiachonus, qui hoc scripsit die et anno
quod supra. ( Paraphe.)"
Double exécuté le même jour que l'original sans aucune trace de sceau. Le quatrième point des croix des
signatures est autographe (cf. n° 34). - Publié par Baudon de Mony, Relations des comtes de Foix avec la
Catalogne, t. II, p. 19.
412
Archives nationales (France)
J//879
n° 19
Foix et Comminges
Original
59 - 1162. 5 avril.
Concordia per quam Bernardus, episcopus Urgellensis, et canonici S. Mariæ Sedis Urgellensis
Raimundo, vicecomiti de Castellobono, et successoribus, castellum Montisferrarii concedunt in feodum,
eo pacto quod præfatum castellum dictis episcopo et canonicis, quandocumque voluerint, liceat diruere.
"Actum est hoc nonis aprilis, anno Dominice Incarnacionis M°C°LX°n°. Sig+num B. Urgellensis
episcopi. Sig+num B. prioris. Sig+num G. sacriste. Sig+num Guillelmi, archidiaconi. Sig+num Poncii,
archidiaconi. Sig+num A. archidiaconi. Sig+num Berengarii, archidiaconi. Si+num G. cantoris. Sig+num
magistri G." "Sig+num R. vicecomitis de Castellobono. Sig+num Alemandi. Sig+num A. de Castel.
Sig+num Berengarii de Felgera.
"Convenienciam vero que est inter me et vos de castro Terraca me firmiter observare promito."
"Ber., subdiachonus, scriptor extitit et hoc ( Paraphe) impressit in prefato die et anno.
"A B C D E F G H I."
Charte partie sans aucune trace de sceau. Le quatrième point des croix des signatures est parfois
remplacé par un signe ou par une initiale autographe. - Publié par Baudon de Mony, Relations politiques
des comtes de Foix avec la Catalogne t. II, p. 22.
J//1028
n° 25
Comptes et enquêtes
Copie
60 - Paris. 1162. Après le 1 er août.
(En tête :) Transcriptum littere domini Renaudi de Charencois.
In nomine sancte et individue Trinitatis, amen Ego, Ludovicus, Dei gracia Francorum rex. Congruum est
nostre sublimitati eos qui bene nobis servierint ita remunerare quod de percepta recompensacione ipsi
gaudeant et alii pro quadam felicitate reputent nostrum servicium. Qua consideracione Gaufridum
Falconarium, quem de naturali terra sua vocaveramus ad servicium nostrum et diu nobiscum
habueramus, in terra nostra maritavimus. Pro recompensacione autem servicii nostri servicii sui ( sic),
notum facimus universis presentibus pariter et futuris nos eidem dedisse liberum herbergagium suum et,
quantum ad nos spectat, tenementa sua libera, usuarium suum in foresta nostra, et quod pro nullo se
justiset nisi tantum pro nobis et pro aliqua persona de consilio nostro cui hoc injungeremus. Hoc
siquidem donum fecimus Gaufrido et heredi suo et, pro immobili firmitate, scriptura et sigillo nostre
auctoritatis ipsum donum corroborari precepimus, adjecto karactere nostri nominis. Actum publice
Parisius, anno incarnati Verbi M° C° LX° II°, regni nostri XX° VI°, astantibus in palacio nostro quorum
apposita sunt nomina et signa. Signum comitis Blesensis Theobaldi, dapiferi nostri. Signum Guidonis,
buticularii. Signum Mathei, camerarii. Constabulario nullo. Data per manum Hugonis, cancelarii,
episcopi Suessionensis.
Copiée vers la fin du treizième siècle, au verso de la douzième peau d'un long rouleau de parchemin
portant une enquête relative aux forêts de l'Orléanais.
La vingt-sixième année du règne commence au 1 er août 1162. La mention constabulario nullo en 1162
exclut l'explication proposée pour une mention semblable trouvée en 1165 et que l'on avait pensé justifier
par une erreur de copiste..(Voy. Luchaire, Études sur les actes de Louis VII, p. 52.)
J//1028
413
Archives nationales (France)
n° 1
Comptes et enquêtes
Copie
61 - 1163, 16 septembre.
Isarnus de Cencenono et Bernardus, frater ejus, tolum jus quod circa Fontem Calidum habent, monachis
ejusdem loci concedunt.
In Dei nomine. Ego, Isarnus de Cenceno, et frater meus Bernardus donamus Deo et Sancte Marie de
Fonte Calido et habitatoribus prefatiloci, tam presentibus quam futuris, pro salute animarum nostrarum
atque parentum nostrorum, omne nostrum jus quod habemus vel habere debemus in garriga que est
circa predictum fontem, de Piletis usque ad Portellum Malum, et a Portello Malo usque ad Cornam, et a
Corna usque ad Castrum Bochinum, et a Castro Bochino usque ad supradictum fontem, quantum prefate
garrice predicti termini amplectuntur, nos jamdicti vobis predictis, bono animo atque sine omni vi, pro
alodio donamus. Actum est hoc XVI kalendas octobris, anno Domini M° C° L° XIII°, rege Lodoyco
regnante. S. Isarni et Bernardi fratris ejus, qui hanc cartam jusserunt scribere testesque firmare
rogaverunt. S. Guillelmi de Sancto Martino. S. Guillelmi Arnaldi. S. Berengarii de Anniciano. S. Arnaldi
de Sancto Michaele. S. Poncii de Campanola ; jussione quorum Bernardus scripsit. - Hoc est
transcriptum.
Copie du treizième siècle transcrite sur le même rouleau que les pièces 43, 56, 110, 146 et 147.
J//879
n° 20
Foix et Comminges
Original
62 - Château de Foix. 1163, Octobre.
Concordia de castello de Caralb inter Regerium Bernardi, comitem Fuxensem, ex una parte,
Raimundum Amelii et Raimundum de Ravat, ex altera.
Notum sit omnibus hominibus presentibus atque futuris quod ego, Rogerius Bernardi, comes Fuxensis,
veni ad finem et concordiam cum Ramondo Amelii et cum Ramondo de Ravat et cum omnibus
parentibus eorum, de demans que faciebam eis, hoc erat de castello de Caralb, quod demandabam eis ; et
Ramondus Amelii recognovit quod castellum illud habebat de comite et reddere ei debebat, tali vero
convenientia quod tu, comes Fuxensis, prius venias ad ecclesiam Sancti Saturnini de Caralb, et ego,
Ramondus Amelii, faciam tibi jusjurandum quod non tollam tibi supradictum castellum nec aliquid de
castello, turrem scilicet vel alias fortias que modo ibi sunt vel in antea erant ; et ego Rogerius Bernardi,
comes Fuxensis, facio tibi sacramentum quod non tollam tibi supradictum castellum nec aliquid de ipso
castello ; et, si aliquis homo vel femina ipsum castellum tibi abstulerit, ero in adjutorium tibi sine
inganno donec recuperatum habeas ad salvationem tuam. Et ego, Ramundus Amelii, qualicunque hora
demandabis mihi predictum castellum, sine mora, cum turre et omnibus forciis reddam tibi, et tu,
comes, reddas mihisine mora, si guerram non habueris aduradam 1 de illo castello ; sed, si guerram
talem habueris, teneas castellum cum omnibus forciis donec habeas finitam, exceptis hominibus meis, de
quibus tibi possim facere rectum, et guerra finita, statim reddas mihi. Et ego, comes Rogerius, illud
castellum non guarregare [promitto] nequehonorem castello pertinentem, et ego, Ramundus Amelii,
neque parentes mei vel familie nostre de illo castello non faciemus tibi guerram. De ista concordia et de
isto fine supradicto Ramundus Amelii et Ramundus de Ravat quem fecerunt cum Rogerio Bernardi,
comite, sunt testes atque videntes et audientes Bernardus de Belmont, Bertrandus de Belpoig,
Bertrandus de Marlac, P. Bernardi de Alsnaria, Guillelmus Sancti Saturnini, R. de Varnola, Petrus Od, et
Rogerius de Montaldt. Facta vero recognitione ista et stabilimento predicto mortuus est Ramundus
Amelii. Postea veniens Rogerius comes et requisivit hanc recognitionem ab uxore Ramundi Amelii,
nomine Amateld. Ipsa vero, consilio et voluntate R. de Ravat et parentum suorum atque nobilium
414
Archives nationales (France)
virorum suorum, recognovit hoc totum esse verum, ita dicens : Ego, Amateld, deprecor te, comes, sicut
dominum meum ut des mihi terminum quo filius meus, qui infra annos est, hanc recognitionem et
dominacionem tibi facere possit. Cui comes ita respondit : Pro Dei amore et tui, dono tibi terminum de
ista Pascha ad XX annos ; et transactis XX annis faciat mihi filius hanc dominationem. Si forte infra istos
XX annos filius ipse mortuus fuerit, ille qui venerit in istam hereditatem faciat mihi statim hanc
dominationem. Interim ego, R. de Ravat, et ego, P. Ramundus, per nos et per parentes nostros
prolongamus tibi comiti hoc quod demandabamus tibi de castello de Saos et de castello [de] Saurat,
donec sint transacti XX anni, exceptis honoribus quos habemus vel habere debemus eremos et
condrictos. De isto fine ultimo sunt testes : Guillelmus Sancti Saturnini, Petrus Od, Ramundus Delpoig,
Guillelmus de Pradlong, Rogerius de Montalt, anno ab Incarnatione M° C° LX° III°, regnante Lodovico,
rege Francorum, Bernardo, episcopo Tolosano, mense octobris, feria III. Actum et difinitum est hoc in
castello Fuxensi, in camera comitis et in presentia ipsius et multorum nobilium virorum quorum nomina
longum est dinumerare, videntibus et audientibus prenominatis et prescriptis testibus.
Bernardus scripsit.
1. Il faut sans doute lire adjuvandam.
Charte partie par un alphabet complet dans la marge de gauche, sans aucune trace de sceau.
J//953
n° 1
Succession de Suzanne de Bourbon
Copie authentique
63 - Bourges. 1167.
Ludovicus, rex Francorum, notum facit quod, cum Guigo, comes Lugdunensis et Forensis, castella
Montis Brisonis et Montis Seu ab ipso in homagium accepisset, idem comes in dominium prædicti regis
amplius miserit Montem Archerii, Sanctum Admondum, Turrem de Jares et Chamossetum, et in
augmentum feodi requisiverit jus quod regiæ dignitati competebat in Marcilliaco, Donzeu, Claipeu,
Sancto Prejecto, Lavieu et Sancto Romano. "Actum publice Bituricis, anno incarnati Verbi M°C°LX°VII°,
astantibus in palatio nostro quorum apposita sunt nomina et signa. S. comitis Theobaldi, dapiferi nostri.
S. Guidonis, buticularii. S. Mathei, camerarii. S. Radulfi, constabularii. Data per manum Hugonis,
cancellarii."
Copie collationnée faite le 21 août 1560, à la Chambre des comptes, d'après l'original "scellé sur lacz de
soye rouge, de cyre jaulne" conservé en la xiiij me liace des lettres et tiltres trouvez en la ville de Molins." -
Publié d'après l'original par Tardif, Monuments historiques, n° 602. - Cf. Luchaire, Catalogue des actes
de Louis VII, n° 537.
J//1033
n° 6/2
Comptes et enquêtes
Copie
64 - 1169, Mars.
Petrus, abbas monasterii de Quadraginta, quicquid proedictum monasterium in stagno de Fatil habebat,
Gaucerando de Capitestagni in feodum concedit.
In nomine Domini, ego, Petrus, Dei gratia abbas monasterii Sancte Marie de Quaranta, voluntate et
laudamento Bernardi de Olonzaco, cellararii, et Bernardi de Livrano, sacriste, et Bernardi de
Capitestagni atque Pontii de Villispassantibus, et totius capituli predicti monasterii, nunc et in
perpetuum pro me et successoribus meis, dono et trado ad feodum et pro hominio tibi, Gaucerando de
Capitestagni, et omni tue posteritati, totum feodum quantum monasterium nostrum et nos habemus in
stagno Fatil, et ripaticum et pascua usque ad terras laborativas circumstantes, medietatem scilicet quod
415
Archives nationales (France)
hab ... usque ad terras laborativas. Et ut tu, Gaucerandus, et qui hoc feudum de tua posteritate habuerint
... hunc pro isto feodo, et manuteneas atque defendas bene et firmiter, semper pro illo feodo tu et qui
illud habuerint ... Sancte Marie de Quaranta et omnia sua ; et tu et qui hoc feodum habebit servietis
michi et meis successoribus hoc feodum, secundum hoc quod est quando hoc ego vel mei successores
petierimus ; et non vendetis neque dabitis ulli homini vel femine feudum istud nisi ex vestra fuerit
posteritate. Et ego, Gaucerandus, laudo et concedo totum hoc et hominiscum, ut predictum est, tibi
domino Petro, abbati, et successoribus tuis et ut ego sim verus et fidelis manutentor et defensor et qui
predictum feodum habuerit jamdicti monasterii et de omnibus suis. Et scio et recognosco quod, ultra hoc
feodum, teneo a vobis et predicto monasterio ad feodum Guillelmum Benefactam ( sic) cum suo manso,
et pro isto feodo jamdicto atque benefacto quod mihi et posteritati mei factum habetis et facitis, et Dei
amore et patris atque gene [to]ris mei quod ad Quarantam jacet, laudo et concedo et dono me post meum
finem ad predictum monasterium Sancte Marie de Quaranta ut ibi sepeliar.
Ad hoc testes et videntes sunt qui hanc jussu omnium predictorum Beate Marie de Quaranta cartam
laudaverunt, Petrus Mir, Bernardus Pontii, ... garius Bisbe, Frotardus de Villispassantibus, Guillelmus de
Ponte ... to. Bernardus de Saricata, Bernardus Boschet, Johannes Petri, Robertus, Guillelmus Baudesta.
Raimondus ... mandatus scripsit hanc cartam mense marcii, anno Domini C LXVIIII post millesimum,
Lodoyco rege regnante.
Copié au treizième siècle sur la même feuille de papier que le n° 116. Les lacunes sont causées par l'usure
du papier.
J//764
n° 1/1
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
65 - 1169
Henricus, comes Campanioe, venditionem a Johanne de Verzelo et Praxede, uxore ejus, Artaldo,
camerario proedicti comitis, de omnibus quoe apud Rutort habebant factam confirmat.
Ego, Henricus, Trecensium comes palatinus, universis presentibus et futuris notum facio quod Johannes
de Verzelo et Praxedis, uxor ejus, Artaldo, camerario meo, pro trecentis libris vendiderunt quicquid in
terra de Rutort sive de dono quod ipsi Johanni feceram, sive de maritagio ejusdem domine habebant, et
de hoc se devestiverunt apud Verzelo ( sic) in manu mea, et rogatu 1 eorum de predicta terra ipsum
Artaldum investivi. Ipse etiam Johannes super hoc Artaldo garanteiam de jure portare depactus fuit.
Huic autem rei ex parte ipsius Johannis testes affuerunt Avelinus de Monte Mirabili, Petrus, filius ejus,
Hugo de Bis, Odo de Curceles, Galo de Chirei, Drogo de Puiseto, Rogerus et Gillebertus de Belo et
Gaucherus de Belo, Ernoldus de Herbergement, Ebrardus major, Odo, serviens. Ex parte vero Artaldi
presentes affuerunt in testimonium, Drogo, capellanus comitisse, Nicolaus Atrebatensis, capellanus
meus, Guillelmus, scriba, Teobaldus de Fimiis, Guillermus, clericus cancellarii, Drogo de Poeria,
Tueboef, Guiardus de Chitri, Petrus, major de Nogento, Nicholaus de Sezannia, Guermundus, Brunellus
de Chesiaco, Rogerus Ostruceonis, Stephanus Rispaldus, Guiardus de Columberio, Rogerus Beauchenne.
Ego quoque prefatam venditionem sicut prescripta est firmiter et inconcusse tenendam esse manucepi et
litteris annotatam sigilli mei impressione firmavi, testibus illis quorum nomina supposita sunt :
Manasses de Pugiaco, Johannes Havelot, dominus Ansellus de Tragnello, Drogo de Pruvino, Petrus,
frater ejus, Guillelmus, marescallus, Girardus Eventatus, Deymbertus de Ternantis, Jocelinus, filius ejus,
Habrannus de Pruvino, Teobaldus Revelardus, Adam de Verduno, Petrus de Ressun, Guido de Chirri,
Bartholomeus de Doa, Petrus Wandalus, Simon de Nogento, Lancelinus de Castro Teodorici, Hugo de
Curciot. Actum est hoc anno incarnati Verbi millesimo centesimo sexagesimo nono. Tradita Trecis per
manum Guillelmi, cancellarii. Et seellé, sur le reply, en lacz de soye jaulne et rouge, de cire rouge.
416
Archives nationales (France)
1. Orig. rogavi.
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548.
J//764
n° 1/2
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
66 - Troyes. 1171.
Henricus, comes Campanioe, quoedam dona jurium et hominum Artaldo, camerario suo, a se collata
memorat.
Ego, Henricus, Trecensium comes palatinus, universis presentibus et futuris notum facio quod Artauldo,
camerario meo, donavi quicquid habebam apud Saucheriacum, et ipse mihi quietos clamavit quadraginta
solidos annui redditus quos illi debebam. Donavi etiam illi Petrum Bonin de Zhaegniaco ( sic) pro viginti
solidos annui redditus quos similiter ei debebam. Preterea filiam Guiardi Decani de Castrotheodorici
quam Thomas, filius Johannis Comitis, quem idem Artoldus de dono meo possidebat, duxit uxorem,
eidem Artaldo dedi. Contuli etiam illi uxorem et pueros Theobaldi Bardel de Dameriaco et quicquid
habebam in eodem Theobaldo, homine scilicet Sancti Medardi Suessionensis. Et sciendum quod pro
Saucheriaco et pro Rutort ipse Artaldus mihi debet tres menses de custodia singulis annis apud Castrum
Theoderici. Hec autem, ut nota permaneant et inconcussa teneantur, literis annotata sigilli mei
impressione firmavi. Affuerunt inter hujusrei testes dominus Ansellus de Triagnello, pincerna, Willelmus
de Domnopetro, constabularius, Robertus de Miglliaco, camerarius, Drogo de Pruvino, Petrus Bristaldus,
Guillelmus, marescalus, Deimbertus de Ternantis, Odo de Poenci, Roricus Turchez. Actum Trecis anno
incarnati Verbi millesimo centesimo septuagesimo primo. Data per manum Guillelmi cancellarii. Nota
Vuillelmi et sellé en double queue de cire rouge en lacz de soye jaulne et rouge.
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548.
J//764
n° 1/3
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
67 - Sézanne. 1171.
Henricus, comes Campanioe, donationem ab Artaldo camerario factam Hodiernoe uxori et liberis
proedicti camerarii confirmat.
Ego, Henricus, Trecensium comes palatinus, universis presentibus et futuris notum facio quod Ertaldus,
camerarius meus, Nogentum et quicquid in potestate Nogenti habebat et acquisiturus erat et quicquid
apud Orbacium et in riparia Orbaci et quicquid apud Castrum Theoderici et in castellaria Castri
Theoderici et in riparia Materne ex utraque parte, et quicquid apud Sezannam et apud Noam et in
castellaria Sezannie habebat et acquisiturus erat, Hodierne, uxori sue, assensu meo et approbatione mea,
in dotalicio donavit. Alia vero omnia quecumque Pruvini, Trecis et alibi possidebat et acquisiturus erat,
ubicumque extra supradictos fines essent, liberis suis dimisit. Que omnia ut rata permaneant et
inconcussa teneantur, litteris annotata sigilli mei impressione firmavi. Hujus rei testes sunt Dodo Vallis
Secrete abbas, Johannes Havetot, Theobaldus de Fimis, Simon de Encra, Otho de Visurio ( sic), Ansellus
de Tragnello, pincerna, Guillermus de Donnopetro, constabularius, Ansellus de Garlanda, Robertus de
Milliaco, camerarius, Drogo de Pruvino, Petrus Bristaldus, Guillermus marescallus, Dambertus de
Ternantis, Terbertus de Montmoret, Gillebertus de Noh, Godinus, Roricus Turchet, Simon de Nogento,
Odo de Poenceio, Gaudo et Petrus, fratres ejus, Philippus Peldechein, Bartholomeus de Valdamp,
Reinaldus de Bergeriis, Bartholomeus de Virtuto, Robertus Cocus, Johannes Comes, Stephanus
Trispaldus. Actum Sezannie, anno incarnati Verbi M° C° LXXI°. Data per manum Guillermi cancellarii.
417
Archives nationales (France)
Nota.
Copie collationnée à l'original le 23 octobre 1548.
J//764
n° 1/4
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
68 - Sezanne. 1171.
Carta similis tenoris qua "Maria, divina providentia Henrico, Trecensium comiti, legali matrimonio
copulata", eamdem donationem coram iisdem testibus notificat. "Actum Sezannie, anno incarnati Verbi
M°C°LX°XI° Data per manum Guillermi cancellarii. Nota ( sic)". Et scellé, sur le reply, en lacz de soye
vert et jaulne de cire rouge.
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548.
J//764
n° 1/5
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
69 - Provins. 1172.
Henricus, comes Campanioe, quicquid juris habebat in hominibus sanctuariis apud Nogentum
manentibus Artaldo, camerario suo, concedit.
Ego, Henricus, Trecensium comes palatinus, universis presentibus et futuris notum facio quod quicquid
juris et custodie in hominibus sanctuariis manentibus apud Nogentum habebam, Ertaldo, camerario
meo, dedi et concessi in perpetuum habendum quamdiu ipsi homines Nogenti manserunt. Quod ut
notum permaneat et ratum sigilli mei impressione firmavi. Affuerunt autem hujus rei testes dominus
Ansellus de Triagulo, Haythius de Planceio, Robertus de Milliaco, Guillelmus marescallus, Deimbertus
de Ternanto, Joscelinus filius ejus, Orulphus et Paganus, tune temporis prepositi Castriteoderici,
Stephanus Rispaldus. Actum est hoc Nogenti, anno incarnati Verbi millesimo centesimo septuagesimo
secundo. Data per manum Guillelmi cancellarii. Nota Vuillelmi. Et sellé, sur double queue, de cire rouge.
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548.
J//879
n° 21
Foix et Comminges
Copie contemporaine
70 - 1176, Août.
Pierre et Bernard de Saint-Félix ainsi que Guillaume, Pierre-Guillaume, Bertrand et Galard, fils du
premier, promettent à Roger, comte de Foix, et à Roger, fils de Cécile, de les aider fidèlement de leur
forteresse de Saint-Félix de Tarnagot.
In nomine Domini eu, Pe. de Sant Feliz, et Ber. de Sant Feliz, mos fraire, et filii mei Guillelmus Petri, e P.
Guillelm, e Bertrans, e Galards, a tu Ro. comte de Fois, fil de Eissamena, et a tu Ro., fil de Cecilia, juram
tota la forsa de Sant Feliz, achela forsa que ara i es e totas achelas forsas que a adenant i serant, que no
las te tolam ni no t'en tolam, e nuls om ne nula femina qui las te tolges ni t'en tolges que nos dreitz
ajutoris t'en siam, senes cost de to aver e de ta honor, entro recrobradas las 1 ... gessas senes engan o tu o
li teu ; e quantas vez achelas forsas demandaras, ni om ne femna per tu, que en las te redam iraz e pagaz
al ... fait et senes forfaid, senes nula ocaso que nos no i metam ; e que tu poscas d'aquellas fortezas
garregar totz omes e totas femnas de nos e foras e dels nostres omes, e qu ... que i esta ja a dreid. E en
quelas redoas que i to faram qu'en decebuz no i siam ... tu volz tas fortesas recobrar per ta senoria
418
Archives nationales (France)
reconoisser que eu las te reda ; e tu ades que las me redas. E. quan garrejar voldras d'aquelas fortesas, si
nos ajudar no t'en voliam, que las tengas entro ta gerra sia fenida et ab ta messio, e nos que con ...
nostras fortesas, senes engan. E si nos ajudar te voliam de la gerra per be e per fe, que nos tengam
nostras fortesas, e che tu garregesses de la [s] fortesas ab ta messio, e chels las jutoris ( sic) que nos te
fariam serian fait per t'amor, no per destreid de las fortesas cobrar. E si achestas sobreditas fortesas om
ne femna tolia a mi o als meus, ni a teu o als teus, tu o li teu dreit ajutori devez esser a mi o al meus,
senes costa de mo aver o dels meus, entro recobradas agues las fortesas. Eu o li meu, senes engan, tot
enaisi co sobredit es o juram nos sobre IIII Evangelia a tu Ro, comte de Fois, et a to fil Ro. et als teus.
Signum P. Ber. de Asnaria, et Ra. d'Artuina, e Ra. de Varnola. Facta carta ista mense augusti, feria II a,
regnante Ludovico, anno Dominice Incarnationis M° C° LXX° VI°. Poncius presbiter scripsit.
1. Lacune causée par un trou, ainsi que les suivantes.
Cette pièce paraît être une copie contemporaine plutôt qu'un original ; elle est percée de quelques trous.
De là, les lacunes que l'on a dû laisser dans le texte imprimé.
J//772
n° 1
Champagne.
Copie authentique.
71 - Provins. 1176.
Henricus, Trecensis comes palatinus, capituli S. Quiriaci Pruvinensis privilegia renovat et amplificat.
"Actum Pruvini, in palatio meo, M° CL° XXVI° anno ab Incarnatione Domini. Datum per manum
Stephani cancellarii mei."
Copie collationnée à l'original scellé faite en 1606. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n° 252.
J//879
n° 22
Foix et Comminges
Original
72 - 1178, 17 août.
Homagium, prœstitum Arnaldo, episcopo Urgellensi, a Bernardo de Castro Arnaldi pro castellis de
Riumadrit, de Colomers et de Castro Arnaldi.
Juro ego, Bernardus de Castelarnall, filius Beatricis, tibi, domino meo Arnallo, Urgellensi episcopo,
tuisque successoribus qui domum Caritatis tenuerint, et cunctis clericis Urgellensis ecclesie presentibus
et futuris, super altare Sancte Crucis quod situm est in ecclesia Sedis, quod de ipsis castris scilicet de
Riumadrit et de Colomers et de Castelarnall, semper a modo in antea vobis sim fidelis ; et dabo vobis
potestatem de predictis castris, quando mihi pecieritis, absque aliqua contradictione, vobis et
successoribus vestris qui domum Caritatis, ut dictum est, tenuerint per Deum et hoc sacrum altare.
Actum est hoc XVI kalendas septembris, ab Incarnacione Christi anno M° C° LXXVIII. Sig+num
Bernardi de Castelarnall. Sig+num Petri de Riumadrit. Sig+num B. de Sancta Fide, archidiaconi.
Sig+num G. de Petramala. Sig+num A. Girberti. Nos sumus testes.
Original sans aucune trace de sceau.
J//764
n° 1/6
Nogent-l'Artaud
Copie authentique.
419
Archives nationales (France)
73 - Provins. 1178.
Henricus, comes Campaniœ, notum facit se Artaldo, camerario, forum apud Nogentum constitutum in
perpetuum donavisse.
Ego, Henricus, Trecensium comes palatinus, notum facio presentibus et futuris quod Ertaldo, fideli et
camerario meo, donavi forum apud Nogentum ad diem veneris constitutum, ut ipse et heredes ejus illud
possideant in perpetuum. Quod ut ratum permaneat litteris annotatum sigilli mei impressione firmavi.
Affuerunt autem hujus rei testes Theobardus de Fimis, magister Philippus, Petrus Bristaldus, Willermus
marescallus, Girardus Eventatus, Willelmus de Glesa, Habrannus de Pruvino, Milo de Pruvino et
Johannes, frater ejus. Actum Pruvini, anno incarnati Verbi millesimo centesimo septuagesimo octavo.
Data per manum Stephani, cancellarii. Nota Willelmi. Et sur le reply est ung laz de soye de vert et rouge.
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548.
J//1033
n° 6/3
Comptes et enquêtes
Copie
74 - 1179. 2 avril.
P., abbas Sanctæ Mariæ de Quadraginta, B. de Crouziaco, cellerarius, et Berengerius de Livrano totusque
conventus ejusdem loci Guillelmo Bernardi, mediantibus decem solidis melgoriensium, impignorant per
duos annos quicquid habent dominii, in horto quondam Petri, clerici, sito in villa Malliaci. "Facta carta
IIII nonas aprilis, anno Domini MCLXXVIIII, regnante rege Ludovico. Sunt testes hujus rei Petrus Gros,
Petrus Adalrici, B. Gaisat et Petrus Raimundi qui hoc scripsit."
Copie du treizième siècle sur un rouleau de papier assez endommagé.
J//979
n° 15/1
Chambre royale de Metz
Copie authentique
75 - Metz. 1179-1180, 21 mars.
Bertramnus, Mettensis episcopus, statuit quod in posterum scabinus Mettensis ad annum tantum
eligetur, facultatemque ejusdem eligendi sex personis in præsenti charta designatis, videlicet primicerio
ecclesiæ, Gorziensi, Sancti Vincentii, Sancti Arnulfi, Sancti Clementis et Sancti Symphoriani abbatibus,
concedit : "Acta sunt hec anno Incarnationis Domini MCLXXIX°, XII° calendas aprilis, indictione XIII°,
concurrente II°, epacta XXII a, anno electionis simul et consecrationis domini Bertramni I°, domino
Friderico, Romanorum imperatore, regnante feliciter. Testes Hugo, primicerius, cum universo Metensis
ecclesie capitulo ; Petrus Gorziensis, Willelmus Sancti Vincentii, Burchardus Sancti Arnulfi, Daniel
Sancti Simphoriani, Johannes Sancti Clementis abbates ; Petrus, advocatus, Poncius, dapifer,
Rodulphus, pincerna et alii milites multi, et tam clericorum quam civium Metensium universitas."
Copie faite le 16 juin 1623, d'après le registre de la justice royale établie à Metz, registre où cette pièce
avait été transcrite d'après l'original conservé "en l'arche de la grande église [de Metz], dedans une
petitte layette de boys quarré. " Audit original étaient "pendus cinq sceaux dudict sieur evesque et
d'autres qu'on ne peut discerner, obstant l'antiquité ; après y a place de deux autres sceaux qui sont
perdus." - Publié par Dom Calmet, Histoire de Lorraine, preuves du tome II, col. CCCLXXX.
J//879
n° 23
Foix et Comminges
420
Archives nationales (France)
Vidimus.
76 - 1180, 11 juin.
Ciarta per quam Adaledis de Serra et Busullonus, maritus ejus, quicquid habent apud Gerundam
Raimundo de Montecatano et Guillelmo, ipsius Raimundi nepoti, concedunt.
Sit notum cunctis [presentibus] atque futuris quoniamego, Adaledis deipsa Serra, et conjux meus
Busullonus diffinimus sive deliberamus vobis, Raimundo de Montecatano et Guillelmo Raimundi, nepoti
vestro, totum quantum ullo modo habemus et melius per omnes voces habere debemus in villam
Jerunde, scilicet ad ipsum capud de Arimo versus passaduras, per feudum vestrum quod nos tenemus
per Berengarium de Angles et per Raimundum de Fabars, tali modo vobis et vestris diffinimus et
deliberamus et de nostro jure in vestrum tradimus dominium et potestatem ad faciendum ibi vel inde
quicquid facere volueritis, ut melius intelligi potest ad vestrum vestrorumque bonum imperpetuum ; et
quicquid faciatis cum dicto Berengario et Raimundo de Fabars nunc et semper concedimus et laudamus
per nos et per nostros. Et nos, Raimundus de Montecathano et Guillelmus Raimundi, per bonam fidem,
sine vestro engan et de vestris, convenimus vobis esse defensores et adjutores et guardatores de omni
vestro honore et de vestris corporibus ubicumque habeatis et habere debeatis, contra cunctos viventes in
omni tempore. Actum est hoc III° idus junii, anno XLIII XLIII regni Lodovici regis junioris. Sig+num
Adaledis. Sig+num Busullonis, uxoris ( sic) ejus, qui predictam diffinitionem firmamus et firmare
rogamus. Sig+num Berengarii Estrun. Sig+num Jordanis de ipsa Serra. Sig+num Arnalli Ruard.
Sig+num Raimundi de Abbatia. ( Paraphe.) Guillelmus, presbiter, qui hec rogatus scripsit die et anno
quo supra. Signum ( Paraphe) Petri Carbonelli, notarii. Sig ( Paraphe) num Petri de Ribalta, notarii.
Cette pièce est insérée dans un vidimus du 8 janvier 1282 donné par un notaire de Barcelone, Barthélemy
de "Sanabugia".
PHILIPPUS AUGUSTUS
( Patri succedit die 18 septembris 1180 - moritur die 14 julii 1223.
J//737
n° 43
Paris et environs
Original.
77 - Château-Landon. 1180, du 1 er novembre, au 4 avril, 1181.
Philippus, rex Francorum, dominii monachorum S. Petri de Ferreriis super villa de Rozoy in societatem
collectus, hominibus loci aliqua jura concedit.
[In nom]ine sancte et individue Trinitatis, amen. Philippus, Dei gracia Francorum rex. Noverint universi
presentes pariter et futuri quod nos universis habitantibus in terra Sancti Petri de Ferreriis aput
Rosetum, quia abbas et monachi nos in eadem villa collegerunt, ex gracia has consuetudines indulgemus.
- Volumus siquidem et constituimus universos inhabitantes deinceps liberos esse et immunes ab omni
tallia, ablatione, exactione et questa, salvis siquidem extra villam tam nostris quam ecclesiarum, quam
militum nostrorum consuetudinibus. - Quicunque autem in villam venerint, quicquid alibi forifecerint,
reseorum et corpora tuta et salva erunt ; et si recedere voluerint, et in guerra et in pace, cum rebus suis
quo eis placuerit secure ibunt. - Quisquis in villa forifecerit, secundum consuetudinem ville, emendabit
forifacta LX a solidorum quinque solidis, et forifacta quinque solidorum duodecim nummis, et districta
perdonabuntur pro quatuor denariis. - Si prepositus forifacta regis requisierit ab aliquo inhabitatore, nisi
disrationatum fuerit, per solam manum suam denegabit et quietus erit, exceptis majoribus maleficiis. ut
est homicidium, proditio, furtum, raptus et similia, que semper ex consuetudine Gastineti judicabuntur.
- Universi habitatores ville has habebunt consuetudines, excepto preposito quamdiu preposituram
administrabit ; qua exutus in eisdem consuetudinibus erit. - In expeditionem et exercitum numquam
ibunt quin eadem nocte revertantur ad domos suas. - Et cum aliquis de eadem villa vineam, domum sive
421
Archives nationales (France)
terram vendiderit, rectas venditiones solummodo reddet. - Census et oblatas et similes consuetudines
solito more persolvent. - Quicunque vero in villam venientes per annum et diem ibi in pace manserint,
neque per regem neque per prepositum, neque per monachos justiciam vetuerint, ab omni jugo servitutis
deinceps liberi erunt. - Pro submonitione extra villam nemo ibit ad placitandum, et, quamdiu tenuerit
justiciam corpus ejus non capietur. De rebus venalibus neque rex, neque monachus in eadem villa
bannum habebunt. Quotiens autem prepositus movebitur, has consuetudines tenendas esse jurabit, nec
antea ad ejus submonitionem necesse erit homines venire. Major quoque monachorum ville similiter
jurabit consuetudines. Volumus preterea, sicut jam pro parte pretaxatum est, quod quicunque
inhabitantium a villa recedere voluerint, cum universis rebus suis, et in guerra et in pace, per conductum
regium secure eant quocunque eis placuerit. Que omnia ut perpetuam stabilitatem optineant, presentem
paginam sigilli nostri auctoritate ac regii nominis karactere inferius annotato corroborari precepimus.
Actum publice aput Castrum Nantonis, anno ab Incarnatione Domini M° C° LXXX, regni nostri anno
secundo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Signum comitis Teobaldi,
dapiferi nostri. Signum Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Radulphi,
constabularii.
Data per manum Hugonis ( Monogramme) cancellarii.
Original légèrement endommagé dans le coin gauche, scellé de deux sceaux disparus ; il ne subsiste plus
qu'une courroie de cuir blanc portant quelques traces de cire verte. - Publié d'après l'original, par
Maurice Prou, Coutumes de Lorris, p. 151, n° IX bis. - Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de 1 h. Aug., n°
14.
J//879
n° 24
Foix et Comminges
Copie ancienne.
78 - 1181, 29 janvier.
Charta per quam Amelius de Auriaco castrum suum de Castlar a Rogerio, vicecomite Biterrense, jurabile
et reddibile tenere promittit.
Anno Christi incarnati M. C. LXXXI, Philipo rege Franchorum regnante. Notum sit omnibus hoc
audie[n]tibus quod ego, Amelius de Auriacho, filius domine Laurete, et ego, Ermengaudus, et ego,
Bernardus, filii jamdicti Amelii, nos per nosmetipsos et per omnem nostram posteritatem, bona fide et
sine omni dolo juramus tibi, domino Rogerio, filio Saure, vicecomitis ( sic) Biterrensis, et tuis
successoribus, scilicet illud castrum quod vocatur Castlar quod est in valle de Orbione, videlicet omnem
illam forciam vel forcias aut municiones vel turrem vel turres quecumque modo ibi facte sunt vel in antea
fuerint aliquo modo, et quociens iratus vel paccatus, die vel nocte, per te vel per tuum nuncium vel per
tuos nuncios, castrum jamdictum totum vel aliquam forciam aut forcias recipere et tenere volueris, illud
vel aliquod de illo tibi vel tuis nullomodo prohibebimus, sed statim, sine omni occasione et mora, in tua
potestate, juxta intellectum et voluntatem tuam, mitemus illud castrum. Et si fuerit homo vel femina, vel
femina vel homo, aut homines vel femine, aut femine vel homines, qui jamdictum castrum vel aliquam
forciam vel forcias ex illo tibi vel tuis auferant, quod Deus avertat ! cum illo vel cum illo vel cum illis
amorem aliquem vel societatem nullomodo habebimus, nisi solummodo propter castrum recuperandum.
Et propter illud recuperandum secundum totum posse nostrum guerreraremus. Et quando castrum
jamdictum recuperatum haberemus, statim sine omni mora et sine omni occasione ac sine omni lucro et
pecunia quam a te vel a tuis non exigemus inde, in tua manu vel cui jusseris illud ad omnem tuam
voluntatem faciendam mitemus. Et in antea nos et nostri in eodem sacramento tibi et tuis firmiter
permanebimus deinceps, sicut superius dictum est, [et] tenebimus tibi, domino Rogerio, et tuis, et
observabimus nunc et in perpetuum, nos et nostri posteri, per hec sancta IIII or Evangelia. Hujus rei
sunt testes : Petrus Raimundi de Altopullo. Isarnus Bernardi, vicarius Reddensis. Petrus Vassalli.
422
Archives nationales (France)
Willelmus Oalrici et Oalricus de Redas. Ugo de Cadarona. Willelmus de Sancto Felice. Ugo de Leziniano.
Pontius Ferrolli. Bernardus, notarius domini Rogerii, precepto Amelii de Auriaco filiorumque suorum
omniumque supradictorum testium, scripsit hanc cartam III[1] kalendas februarii, die jovis, et anno quo
supra.
Le III des kalendes de février tombant un jeudi, non en 1181, mais en 1180, c'est-à-dire huit mois avant
l'avènement de Philippe-Auguste, il y a lieu de corriger l'erreur du copiste.
J//738
n° 1
Soissons et Soissonnais
Copie.
79 - Soissons. 1181, Du 5 avril au 31 octobre.
Philippus, rex Francorum, privilegia burgensibus Suessionensibus a Ludovico Grosso et Ludovico
Juniore concessa confirmat. "Actum Suessionis, anno incarnati Verbi M° C° LXXXI°, regni nostri
secundo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Signum comitis
Theobaldi, dapiferi nostri. Signum Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Radulphi,
constabularii. Data per manum Hugonis, cancellarii."
Copie du seizième siècle sur papier, faite d'après l'original. Ce document a été publié en dernier lieu par
M. Labande, Histoire de Beauvais, p. 272, - Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 31.
J//979
n° 15/1, fol. 2
Chambre royale de Metz
Copie authentique.
80 - Constance. [1181], 18 avril.
Fridericus, Romanorum imperator, ordinationem Bertramni Metensis episcopi de scabinatu Metensi sub
n° 75 superius descriptam, confirmat. "Datum Constantie, XIIII° kalendas maii, indictione XIII."
Copie faite le 16 juin 1625, d'après le registre de la justice royale établie à Metz, registre où cette pièce
avait été transcrite d'après l'original conservé " en l'arche de la grande église [de Metz], dedans une
petitte layette de boys quarré."
J//760/A
n° 44
Champagne
Copie
81 - Vers 1181.
R., Montisfalconis præpositus, notum facit se, post decessum suum sive recessum a præpositura,
concedere fratribus ejusdem loci quoddam horreum in curia prædictorum fratrum ad proprios usus
nuper ædificatum. "Ne vero aliquis violentiam inferendo huic conditioni obviare presumat, ipsam
conditionem et donationem a me predictis fratribus sub ( sic) predicto horreo factam, tam auctoritate
sigilli domini Henrici Virdunensis electi quam impressione proprii sigilli et testimonio eorum quorum
nomina subscribuntur, corroborari volui. Dodo, decanus ; Ricardus, Hernaldus, Petrus, presbyteri ;
Hugo, Walterus, Engubardus, Albertus, diaconi ; Warinus, Sigardus, Odo, subdiaconi."
Le cartulaire de Montfaucon, où l'on trouve le texte de cet acte au fol. 18, en contient encore un autre
texte vidimé dans une charte de Geoffroy de Grandpré, prévôt de Montfaucon, datée de 1232 (cf. n° 363).
- C'est la mention de Henri, évêque élu de Verdun (sans doute Henri de Castres 1181-1186), qui nous a
permis de proposer la date approximative de cette pièce.
423
Archives nationales (France)
J//774
n° 1
Normandie
Copie
82 - 1181-1200.
Amalricus, comes Ebroicensis, notam facit pacificationem factam inter Asceriam de Belveer et Symonem
de Mota de quadam sergenteria in foresta Ebroicensi.
Ego, Almarricus, comes Ebroicensis, omnibus in Christo fidelibus et hominibus meis salutem. Notum sit
omnibus tam presentibus quam futuris quod ego, Almarricus, comes Ebroicensis, querimoniam que
vertebatur inter Asceriam de Belveer et Symonem de Mota super quadam serganteria in foresta mea
Ebroicensi, quam Asceria adversus predictum Symonem clamabat ut a patre suo Rogero de Bonavilla
possessam, pacificavi, tali tamen conditione quod ego, Amauricus, Symone de Mota me petente et
precibus et denariis suis me stimulante, concessi et presenti scripto confirmavi Rogero de Belveer, filio
Ascerie predicte, ceteris heredibus ex utraque parte consencientibus, istas consuetudines sibi et
heredibus suis a me et heredibus meis in ministerio de Bonavilla libere et quiete imperpetuum
possidendas, videlicet : pasnagium suum et boscum mortuum stantem et jacentem ad usum suum, et
liberam libertatem emendi et vendendi per totam terram meam, et tertiam partem delictorum per
manum suam in tota foresta acquisitorum et dimidietatem panis et garbarum ministerii predicti, et lane
medietatem et charrucarum precarias et omnes alias corvehias per omne ministerium prefatum, excepta
villa que dicitur Asinaria tantummodo, et justiciam suam omnium delictorum in predicto ministerio
factorum sibi et heredibus omnino faciendam. Et propter istam pacis concordiam sine fraude tenendam,
predictus Symon Rogerum preintimatum garantizare ab omni gravamine a me vel meis heredibus
proveniente, facto fidei sacramento, suo sumptu deliberare compromisit. Hujus conventionis autem
concordia ut rata sit semper et inconcussa permaneat, sigilli mei munimine roboravi, testibus hiis :
Lucas, tunc temporis abbas de Noa, Seihero de Quinci, Adam de Cyrreio, Hugone de Bathiputheo,
Rogero Mahiel, Gaufrido de Villalet, Ricardo de Bosco Gencelini, Guillelmo de Villalet, Gaufrido Fichet,
Georgio Neel, Alexandro de Autolio, Gileberto Camin, Almarricus de Laceio, Ada[m] de Bosco Gencelini,
Benedicto Coco, Gaufrido de Monteforti et multis aliis.
Copie du treizième siècle non scellée. - Amaury devint comte d'Évreux en 1181 et dut abandonner son
comté à Philippe-Auguste par le traité du Goulet en 1200.
J//811
n° 1, fol. 3/v°
Limites de Picardie
Copie authentique
83 - 1182.
Robertus de Betunia, Atrebatensis advocatus, altare de Estemverke, consentientibus filiis suis Johanne,
præposito Duacensi, Roberto, Willermo, Balduino et Conone, venerabili viro Desiderio, episcopo
Morinensi, a se redditum, deinde ab eodem episcopo Manassæ, abbati, et conventui de Chocques
donatum fuisse notum facit. "Actum est hoc anno Domini millesimo centesimo octogesimo secundo."
Copie certifiée faite, en 1608, en 1608, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Saint-
Jean de Choques, "Appendoit ung grand seau de cire verte portant la figure d'ung homme a cheval,
l'espée en la main, et au contresel, une croix, en las double de soye rouge et blanche." Voir dans Demay
Sceaux de l'Artois, n° 79, la description de ce sceau donné d'après l'original du présent acte conservé aux
archives du Pasde Calais. - Publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune,
preuves, p. 48.
424
Archives nationales (France)
J//811
n° 1, fol. 4/v°
Limites de Picardie
Copie authentique
84 - [Vers 1182]
Robertus de Betunia, Atrebatensis advocatus, consentientibus filiis Roberto, Willermo, Baldevino et
Conone, pro anima sua et animabus patris, matris, uxoris, sororis et filiorum suorum, monachis ecclesiæ
Sancti Johannis Baptistæ de Chocques concedit quod apud Betuniam et per totam terram suam ab omni
teloneo seu consuetudine sint liberi.
Copie certifiée faite en 1608 d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Saint-Jean de
Choques, auquel pendait, sur double queue de parchemin, un sceau semblable à celui qui était appendu
au n° 83. - Publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, preuves, p. 49. - Cf.
l'acte précédent n° 83.
J//764
n° 1 bis
Nogent l'Artaud
Copie authentique
85 - 1182.
Hugo, abbas, et conventus Sancti Germani Parisiensis notam faciunt compositionem initam inter se et
Artaudum, camerarium, de omnibus injuriis ab ipso Artaudo illatis, qui muros, fossata, stagnum, furnum
et torculare, invitis prædictis monachis, construxerat, nundinas et forum constituerat, terrasque
occupaverat. "Istam compositionem faciet confirmari scriptis et sigillis domini Guillelmi, Remensis
archiepiscopi, et domine Marie, comitisse Trecensis, et episcopi Suessionensis. Ne autem super his
omnibus aliqua in posterum controversia possit oriri, eadem presenti pagine commendavimus et
sigillorum nostrorum impressione corroboravimus. Actum in capitulo nostro, anno ab Incarnatione
Domini M° C° LXXX° secundo. Testes affuerunt Guillelmus, Remorum archiepiscopus, tituli Sancte
Sabine cardinalis, Apostolice Sedis legatus ; Alexander, Remensis archidiaconus ; magister Melior,
vicedominus ; Lambinus, cancellarius ; monachi nostri : Rainaldus, prior ; Theobaldus, supprior ; Fulco,
camerarius ; Hugo de Secculis et alii plures. Odo de Poenciaco et Petrus, frater ejus, milites ; Petrus de
Maresi ; Bertaudus ; Petrus, frater ejus ; Gratanspaleam ; Theoinus ; Ferricus ; Petrus de Issiaco ;
Gillibertus, carpentarius ; Gillibertus, coquus ; Galterus, marescallus ; Mordens ; Johannes, succentor
ecclesie Sancti Stephani Trecensis."
Copie collationnée à l'original le 20 octobre 1548.
J//764
n° 1 bis
Nogent l'Artaud
Copie authentique
86 - 1182.
Willelmus, Remensis archiepiscopus, tituli Sanctæ Sabinæ cardinalis, Apostolicæ Sedis legatus
compositionem superius descriptam confirmat. "Actum anno ab incarnatione Nativitatis Dominice M°
C° LXXX° secundo. Datum per manum Lambini, cancellarii nostri." Et scellée soubz (sic) double queue
en lacz de soye de cire vert.
Copie collationnée à l'original le 20 octobre 1548, transcrite sur la même feuille que l'acte précédent.
425
Archives nationales (France)
J//790
n° 9
Limites de Picardie
Copie authentique
87 - 1183.
Hugo, comes de Sancto Paulo, per manum domini sui Philippi, comitis Flandriæ, concedit monasterio
Beatæ Mariæ de Carocampo quicquid habebat in maresco de Borretz ad faciendum vivarium. "Ut igitur
hec omnia in perpetuum firma et inconcussa permaneant, sigilli mei impressione presentem paginam in
cyrographum scriptam communivi et testium subnotatione roboravi quorum nomina hec sunt : domnus
Hugo, abbas de Valantiis ( ?) ; domnus Everardus, abbas de Claromarisco ; domnus Artaudus, abbas de
Carocampo ; Petrus, ejusdem ecclesie cellerarius ; Girardus de Meschines ; Balduinus, cantor
Attrebatensis ; Ogerus, decanus de Luceio ; Wuillermus, castellanus de Sancto Audomaro ; Gillebertus de
Area ; Rainaldus de Area ; Balduinus de Area ; Guido Campus Avene ; Robertus Fretels ; Eustachius de
Cantelou ; Baulduinus de Capella et Robertus, frater ejus ; Flagellus de Monceles ; Adam de Maisnil.
Actum est hoc anno ab Incarnatione Domini millesimo centesimo LXXXIII°."
Copie collationnée faite en 1562 et revue en 1603 d'après les lettres originales scellées d'un sceau de cire
verte sur lacs de soie, représentant un homme à cheval.
J//790
n° 10
Limites de Picardie
Copie authentique
88 - 1183.
Philippus, comes Flandriæ et Viromandiæ, notum facit quod Hugo, comes de Sancto Paulo, per manum
suam concedit monasterio de Carocampo quicquid habebat in maresco de Borretz, actum eodem
tempore et coram iisdem testibus.
Copie collationnée faite en 1562 et revue en 1603, d'après les lettres originales scellées, sur lacs de soie
jaune et rouge, d'un sceau équestre.
J//879
n° 25
Foix et Comminges
Original
89 - 1185, 25 septembre.
Charta per quam Arnaldus, vicecomes de Castrobono, fidelitatem perpetuam Ermengaudo, comiti
Urgellensi, promittit et comtoriam, castra et honores de Caboet ab eodem Ermengaudo in feodum
accipit.
In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego, Arnallus, vicecomes de Castrobono, promitto et convenio
domino meo Ermengaudo, Urgellensi comiti, ut sim tibi homo fidelis et amicus et adjutor, et defendam
et adjuvem te contra cunctos homines et feminas, et teneam tecum de omnibus hominibus et viris et de
omnibus mulieribus et feminis in tota vita mea, sine omni engan et malo ingenio, et faciam directum per
te omnibus conquirentibus de me.
Et ego, Erm[en]gaudus, comes Urgellensis, recipio te, sicut superius scriptum est, et promitto et
convenio tibi prefato Arnallo, vicecomiti de Castrobono, ut sim tibi fidelis dominus et amicus et adjutor,
et defendam et adjuvem te contra cunctos homines et feminas, et teneam tecum de omnibus hominibus
et viris et de omnibus mulieribus et feminis, in tota vita mea, sine omni engan et malo ingenio, et tu
facias directum per me, sicut superius scriptum est.
426
Archives nationales (France)
Et ego, Ermengaudus, prefatus comes, dono et concedo et laudo illam comptoriam et castra et honores
de Cabored, cum omnibus qui ad illam jure pertinent, et precor et mando et moneo te ut non accipias
illam comptoriam et castrum et honores per alium dominum nec per alium seniorem nisi per me, et
dones mihi potestatem de ipsis castris prenominate comtorie, sicut mos est dare potestatem castrorum,
et facias mihi illud servicium quod antiquitus comitores de Caborez faciebant antecessoribus meis,
secundum quod de illa tenueris.
Et ego, A., vicecomes de Castrobono, accipio prefatam comtoriam per te, et convenio et promitto tibi ut
faciam illud servicium de illa quod inde exire debet, et non faciam alium dominum nec alium seniorem,
neque accipiam illam per alium nisi per te, et donem potestatem.
Actum est hoc VII kalendas octobris, anno ab Incarnacione Domini M. C. LXXXV. Sig+num A.,
vicecomitis. Sig+num Ermengaudi, comitis. Sig+num A. de Aragal. Sig+num Arnalle, vice-comitisse.
Sig+num Petri de Nuxiatio.
A., capellanus, scripsit, die et anno ( s. m.) quo supra.
Charte partie par un alphabet complet dans la marge supérieure, sans aucune trace de sceau.
J//1035
n° 1
Titres retirés par Rousseau
Original
90 - 1186.
Maria, Trecensis comitissa, et Henricus, filius ejus, notum faciunt quod Petrus, comes Nivernensis,
concessit ut Willelmus, comes Jovigniaci, feodum Firmitatis de Luparia ab ipsis provisorie teneat in
capite, donec de predicto feodo inquesta perfecta fuerit. "Quod, ut ratum teneatur, litteris annotatum
sigillo nostro firmavimus, testibus predictis Drogone, Petro, Gilone et Milone. Actum anno ab
Incarnatione Domini M°C°LXXX° sexto. Data per manum Haicii, cancellarii. Nota Willelmi."
Scellé sur double queue d'un sceau disparu. Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Histoire des comtes
de Champagne, catalogue, t. III, p. 387, n° 350. - Publié par Chantereau-Lefebvre, Traité des fiefs, t. II,
pr., p. 9, et par Quantin, Cartulaire de l'Yonne, t. II, p 378.
J//1046
n° 22
Mélanges
Vidimus
91 - Bourges. 1187. Du 29 mars au 31 octobre
Philippus, rex Francorum, consuetudines hominum Lorriaci confirmat. "Actum publice Bituris, anno ab
Incarnatione Domini M°C° LXXXVII°, regni nostri anno VIII°, astantibus in palacio nostro quorum
nomina supposita sunt et signa. S. comitis Theobaldi, dapiferi nostri. S. Guidonis, buticularii. S. Mathei,
camerarii. S. Radulphi, constabularii. Data vacante ( Monogramme) cancellaria."
Dans un vidimus du 11 juin 1290 donné par Landry Le Vacher, prévôt de Lorris, et envoyé aux habitants
de Nonette. Ce vidimus a été signalé par M. Maurice Prou, Les Coutumes de Lorris et leur propagation,
p. 126. - Pour les éditions de la confirmation de Philippe-Auguste, voir L. Delisle, Catalogue des actes de
Philippe-Auguste, n° 187.
J//1046
n° 2
Mélanges
Vidimus
427
Archives nationales (France)
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
93 - Le Puy. 1188 Du 17 avril au 31 octobre.
Philippus, rex Francorum, Raimundo, episcopo Lodovensi, et ejus successoribus civitatem Lodovam cum
aliis locis, necnon et regalia jura in episcopatu Lodovensi concedit. "Actum apud Podium, anno ab
Incarnatione Domini millesimo centesimo LXXX octavo, regni nostri anno nono, astantibus in palatio
nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Signum comitis Theobaldi, dapiferi nostri. Signum
Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Radulphi, constabularii. Data vacante
cancellaria. Preterea eidem episcopo confirmamus villam Sancti Micahelis."
Vidimé dans la pièce publiée plus lois sous le n° 383. - Publié par M. Aug. Molinier, Bibliothèque de
l'Ecole des Chartes, 1876, p. 382.
J//879
n° 26
Foix et Comminges
Original
94 - 1188, 2 ( ?) juin.
Compositio inter Arnaldum de Castrobono et Arnaldum de Saga habita de munitione de Tolarit.
A B C D E F G H I J K L M N O P Q.
Universis notum sit hominibus quod longa contencio et magna guerra fuit inter Arnallum de Castrobono
et Arnallum de Saga, propter municionem de Tolarit, in qua municione Arnallus de Castrobono asserebat
se jus habere ; verum ex adverso Arnallus de Saga contendebat, dicens illum nichil juris in predicta
municione habere neque unquam habuisse. Tandem in hunc modum composuerunt, scilicet quod
Arnallus de Saga juraret Arnallo de Castrobono, tactis sacrosanctis evangeliis, quod de castro de Tolarit
ei vel suis malum non eveniret, dum ipse Arnallus de Saga vel sui ipsum castrum tenerent, excepto B. de
Perapertusa et suis, per quem B. Arnallus de Saga ipsum castrum tenet ; unde ei et suis nichil
interdicitur, quia dominium illius castri ad eos spectat. Verumtamen si forte, quod Deus avertat ! aliquod
malum Arnallo de Castrobono exinde contingeret, infra XXX a dies proximos ex quo ipsi ambo propter
hoc, hore ad hos, habuerint colloquium, ab Arnallo de Saga illud malum Arnallo de Castrobono
emendetur. Sepedictus igitur Arnallus de Castrobono, per se et per omnes suos, promittit per bonam
fidem, sine omni enganno, Arnallo de Saga et suis quod illud castrum et quidquid est infra terminos
ejusdem castri juvabit eum defendere contra omnes homines quibus Arnallus de Saga per Arnallum de
Castrobono velit facere directum. Juro igitur ego, Arnallus de Saga, tibi, Arnallo de Castrobono, quod ego
hocita tenebo et attendam pro posse meo, sicut hoc scriptum est, si Deus me adjuvet et hec sancta. Et
ego, Arnallus de Castrobono, per me et per omnes meos, promitto tibi, Arnallo de Saga, et tuis in fide et
428
Archives nationales (France)
fidelitate quam ego, tuus dominus, debeo habere erga te qui es meus homo, quod ista ita ego tenebo et
attendam sicut in hac pagina continetur. Volo insuper ego, Arnallus de Castrobono, quod, quocumque
modo poteris et volueris, edifices, aptes et meliores predictum castrum, et propter hoc a me vel a meis
nulla racione possis conveniri, salva tamen et integra predicta conveniencia. Volumus etiam uterque
nostrùm quod hec conveniencia, sicut modo fit inter nos, ita semper fiat inter omnes successores
nostros. Actum est hoc VI° ( sic) nonas junii, ab Incarnacione Christi anno M°C° LXXX° VIII°. Sig+num
Arnalli de Castrobono. Sig+num Arnalli de Saga, qui hoc scribi fecimus, firmavimus firmarique
rogavimus. Sig+num R. de Castrobono. Sig+num B., Urgellensis ecclesie sacrista ( sic). Sig+num B. de
Sancta Fide, archidiaconi. Sig+num G. de Sancto Johanne. Sig+num R. de Ribes. Sig+num R. de Sancto
Martino. - Sig+num Bernardi Anascesis, scriptoris, qui hoc scripsi, die et anno quo supra.
Charte partie sans aucune trace de sceau. - Bien qu'il n'y ait pas de 6 des nones en juin, la leçon "VI°
nonas" n'est pas douteuse ; peut-être faut-il lire "IV° nonas ?"
J//879
n° 27
Foix et Comminges
Copie
95 - 1188, 6 septembre.
Arnaldus, vicecomes de Castrobono, filius Ermessendis, fidelitatem Ildefonso, regi Arragoniae, promittit
castellaque de Sancto Martino, Miralies et Cheralt ab ipso rege jurabilia et reddibilia tenere recognoscit.
"Factum est hoc sacramentale VIII° idus septembris, anno Domini M° CLXXXVIII°. Sig+num Arnaldi de
Castrobono, vicecomitis, qui hoc sacramentale concedo et firmo. Sig+num Galcerandi de Pinos. Sig+num
Guiraldi Alaman. Sig+num Bernardi de Portella. Sig+num Petri de Berga. Sig+num Raimundi
Gaucerandi. Sig+num Raimundi de Montecatano.
+ Virgilius qui hoc scripsit, mandato regio, die et anno quo supra."
Copie du quatorzième siècle sur papier. - Publié par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de
Foix avec la Catalogne, t. II, p. 37.
J//737
n° 3
Paris et environs
Copie
96 - [1188-1203].
Robertus, comes Mellenti, chartam communitatis hominibus suis Mellenti concedit, secundum formam
communitatis hominibus Pontisarae a Philippo rege Franciæ concessæ.
Copie collationnée le 18 mai 1558, par Sébastien Le Roullyé, garde du Trésor des Chartes, "cum litteris
existentibus in Thesauro Chartarum domini regis". Cette pièce se place entre la concession de la
commune de Pontoise, en 1188, et la confiscation du comté de Meulan, par Philippe-Auguste, en 1203. -
Publié par La Roque, Histoire de la maison de Harcourt, t. IV, p. 2173.)
J//738
Soissons et Soissonnais, n° 1 ter
Original
97 - Marle. 1189.
Radulfus, dominus Cociaci, notam facit concordiam inter Walterum Discalciatum, Alardum Serjans et
quosdam alios, ex una parte, et fratres de Walescurt, ex altera, conclusam.
Ego Radulfus, dominus Cochiaci, notum omnibus volo fieri quod Walterus Discalciatus, Alardus Serjans
et Reinerus et Clarenbaldus, fratres ejus, Radulfus, monacus, et Henricus, fratres, Johannes et Rogerus,
429
Archives nationales (France)
fratres, et Jepuinus, filius Marsilii, ad versus fratres de Wallescurt quasdam querelas habebant, de
quibus inter predictos homines et ipsos fratres pax et compositio intercessit ; que coram me et
subscriptis testibus, presente et annuente utraque parte, recognita et confirmata fuit. Siquidem eidem
fratres jamdictis hominibus, ex parte Premonstratensi, undecim libras laudunensium pro bono pacis
dederunt, et ipsi homines quicquid juris habebant in omnibus querelis quas adversus prefatos fratres, vel
moverant vel movere poterant, Premonstratensi ecclesie in elemosinam dimiserunt ; et renuntiatis
omnibus rebus de quibus controversia oriri poterat, fide interposita, spoponderunt se nullam amodo
eidem ecclesie calumpniam vel molestiam illaturos, sed prescriptam composicionis formam jugiter et
inviolabiliter servaturos, ita quod, si aliquis ecclesiam illam presumpserit molestare, supradicti homines
contra omnes de quibus justicia haberi poterit tenebuntur cum sumptibus predictorum fratrum eis
warandiam exhibere. Ut autem hec compositio firma et stabilis perseveret, eam presentium litterarum
feci testimonio commendari et tam sigilli mei munimine quam subscriptione testium roborari. Signum
Danielis ; signum Ingelranni, fratrum. Signum Radulfi Canis ; signum Philippi Cosset ; signum Roberti
de Amegni ; signum Balduini de Cheri, militum. Signum Herberti, prepositi de Marla. Signum Johannis
de Ternu. Actum apud Marlam, anno ab incarnatione Domini millesimo centesimo octogesimo nono.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//746
Tours, n/os 1 et 2
Copies authentiques
98 - Corbigny. 1190. Juillet.
Philippus II, rex Francorum, et Richardus I, Anglorum rex, post inquisitionem factam, utriusque jura
necnon et jura capituli S. Martini Turonensis in civitate Turonensi determinant.
Le Supplément du Trésor des Chartes contient deux textes de ce document : l'un (J. 746, n° 2), du
commencement du treizième siècle, se trouve dans une copie de la confirmation de ce même acte donnée
à Paris en 1211, confirmation qui sera analysée plus loin (V. n° 188) ; l'autre (J. 746, n° 1), du début du
quatorzième siècle, se voit dans un rouleau où sont transcrits : 1° l'énumération des droits du roi à Tours
et aux environs ; 2° le document analysé ci-dessus et qui porte ce titre : Hec est magna carta île
inquisitione quam jusserunt fieri Philippus, rex Francie, et Richardus, quondam rex Anglie, super
consuetudinibus ville Turonensis ; 3° le règlement donné aux taverniers de Tours en 1141 (voir ci-dessus,
n° 48).
Publié par Teulet d'après des copies du Trésor des Chartes ( Layettes, t. I, n° 371). - Voy. L. Delisle,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 324.
J//879
n° 28
Foix et Comminges
Original
99 - 1190, 2 octobre.
Ermengaldus, comes Urgellensis, et Alvira, uxor ejus, sub conditione homagii, dant Arnaldo de
Castrobono castellum Sancti Vincentii in valle Andorra, necnon et Podium de Asfa ad construendum ibi
castellum.
A. B. C. D. E. F. G. H. I.
Sit notum cunctis quoniam ego Ermengadus, comes Urgellensis, et Alvira, comitissa, donamus tibi,
Arnallo de Kastrobono, et omni progeniei tue ipsum pug de Asfa, qui est justa fluvium Sichoris, cum
adjacenciis suis, tali scilicet pacto utibi facias kastrum et forciam, et popules hominibus, et dones nobis
et omni posteritati nostre potestatem, quandocumque tibi vel tuis pecierimus 1 per nos vel per nuncios
nostros, gratis et ingratis, et de omnibus exitibus et expletis habeamus medietatem que inde exierint,
430
Archives nationales (France)
excepto decimo et primiciis, que, te anuente, donamus et tradimus domino Deo et monasterio Sancti
Saturnini, cum capella que ibi construetur ad honorem Dei et sancti Jachobi apostoli. Iterum donamus
simili modo tibi kastrum Sancti Vincencii quod est ad radicem Montis Clari in valle Andorra, et quando
construxeris ipsum kastrum Sancti Vincencii, nos mitamus medietatem in opere et missionibus, et
abeamus medietatem de omnibus expletis et exitibus que inde exierint, et dones nobis potestatem et
successoribus nostris, tu vel tui, quandocumque pecierimus, gratis et ingratis, omni tempore.
Factum est hoc VI nonas octobris, anno ab incarnacione Domini M°. C°. LXXXX. Sig+num Ermengalli,
comitis. Sig+num Alvire, comitisse. Sig+num Dulcie, comitisse. Sig+num Arnalli de Kastro Bono.
Sig+num Gaucerandi de Prinos. Sig+num Raimundi, filii ejus. Sig+num Petri de Midiano. Sig+num
Gielmi a Lordano. Sig+num Gielmi de Sancto Joanne. Bertrandus, Sancti Saturnini abbas. 2 ( Paraphe.)
Gielmus, diachonus, qui hoc scripsit die et anno quo ( Paraphe) supra.
1. Orig. peierrimus,
2. Cette signature paraît être autographe.
Charte partie sur parchemin.
J//879
n° 29
Foix et Comminges
Original
100 - 1190, 2 octobre.
Compositio inter Ermengaldum, comitem Urgellensem, ex una parte, et Arnaldum de Castrobono, ex
altera, de refectione castelli de Castrobono.
Hec est memoria composicionis et difinicionis que facta est et difinita inter dominum comitem
Urgellensem, Ermengallum, et Arnallum de Kastro Bono. Convenit dominus E., comes, predicto A. de
Kastro Bono ut refaciat kastrum de Civitate vel donet ei CC morabatinos unde predictus A. refaciat
predictum kastrum ; et, si opus fuerit magis dare, dominus comes addat ei, ad laudamentum domine
comitisse et abbatis Sancti Saturnini. Et, refacto predicto kastro, A. de Kastro Bono donet predicto comiti
potestatem de Kastro Bono et de omnibus terminis ejus, excepto kastro Sancti Andree. Et convenit ei
predictus A. dare potestatem de Irocha de Beren gratis et ingratis, quandocumque pecierit ei per se vel
per nuncios suos ; et convenit dare potestatem de forciis novis similiter, id est de Chastelione et de
Kastro Novo de Villa Mediana et Campo Majore, et de omnibus aliis, nisi hostenderit scripta in quibus
condam comites abuissent datum predecessoribus suis ad construenda kastra libere et forcias.
Factum est hoc VI nonas hoctobris, anno ab incarnacione Domini M° C° LXXXX. Sig+num Ermengalli
comitis. Sig+num Alvire comitisse. Sig+num Dulcie comitisse. Sig+num Arnaldi de Kastro Bono.
Sig+num Gaucerandi de Prinos. Sig+num Raimundi, filii ejus. Sig+num Petri de Midiano. Sig+num
Gielmi de Lordano. Sig+num Gielmi de Sancto Joanne. Gielmus, diachonus, qui hoc scripsit die et anno
quo ( Paraphe) supra.
Bertrandus, Sancti Saturnini abbas ( Paraphe.)
A. B. C. D. E. F. G. H. I. K.
Charte partie sur parchemin sans aucune trace de sceau. — Analysée dans le Musée des Archives (n° 193)
où l'on trouvera le fac-similé de deux des signatures.
J//760/A
n° 44
Champagne
101 - 1190.
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 29v°
431
Archives nationales (France)
Guillelmus, Remensis archiepiscopus, tituli Sanctae Sabinae cardinalis, Apostolicae Sedis legatus,
Roberto praeposito, Willelmo, decano, et capitulo Beati Germani de Montefalconis parochiam Sancti
Laurentii concedit. "Actum anno ab incarnatione Domini millesimo C° nonagesimo. Datum per manum
Lamberti, cancellarii nostri."
J//790
n° 7
Limites de Picardie
102 - 1190.
Copie authentique
Philippus, Flandriae et Viromandiae comes, et uxor ejus, regina Mathildis, sex praebendas in ecclesia
Ariensi a se fundatas fuisse notum faciunt. "Actum anno Domini millesimo centesimo nonagesimo."
Copie collationnée faite, le 8 mai 1562, d'après les "lettres originalles en parchemin estans saines et
enthières en escripture, comme aussy les deux seels y appendans en double quoeuwe dont le premier
estoit de chire verde, où s'est trouvé l'effigie de quelque homme à cheval, et allentour d'icelluy estoient
escriptz ces mots : Sigillum Philippi comitis Flandrie ; et l'aultre seel estoit de chire blanche auquel estoit
pourtraicte l'effigie de quelque femme, et allentour d'icelluy estoit escript : Sigillum Catharine." Il y a
évidemment ici une mauvaise lecture de la légende du sceau de la reine Mathilde : Sigillum regine
Mathildis , que l'on trouvera dans Demay, Sceaux de la Flandre, n° 142. — Voy. Wauters, Table
chronologique des diplômes concernant l'histoire de Belgique , t. II, p. 688.
J//790
n° 6
Limites de Picardie
Copie authentique
103 - Nieppe. 1190.
Philippus, Flandriae et Viromandiae comes, et uxor ejus, regina Mathildis "devotione egregie memorie
Balduini, Flandrie comitis marchionis, et Philippi, Francorum regis, procuratoris et bajuli, et Adele, ejus
uxoris, predecessorum nostrorum, Ariensis ecclesie fundatorum" omnia bona ejusdem ecclesiae
confirmant. "Ut autem hoc factum nostrum ratum et illibatum permaneat, hoc scriptum exinde factum
sigillorum nostrorum munimine et scriptarum personarum testimonio confirmamus. Signum R.,
advocati Bethuniensis. Signum W., castellani Sancti Audomari. Signum G de Aria. Signum R. de Aria.
Signum S., abbatis de Claromarisco. Signum abbatis Sancti Bertini de Sancto Audomaro. Signum abbatis
Bergensis. Signum B. de Havesquerke. Signum R. de Hasebruec. Actum in Niepa, anno Domini
millesimo centesimo nonagesimo."
Copie collationnée faite le 8 mai 1562, d'après les "lettres originalles estans saines et enthières,
ausquelles appendoit ung certain seel de cire rouge où estoient escrits ces motz : Sigillum Philippi co et
au mytamps d'icelle estoit pourtraict ung homme à cheval."
J//740
n° 1
Paris et environs
Original
104 - Méru. 1191.
Matheus, comes Bellimontis, Alienor, uxor ejus, et fratres ejus, Philippus et Johannes, censum et
libertatem hominibus de Mernaco in perpetuum concedunt. "Actum est publice Meruaci, astantibus viris
quorum nomina subtitulata sunt. S. Hugonis, vicecomitis. S. Ivonis de Bellomonte. S. Radulfi de Puiseus.
S. Theobaldi de Champaneis. S. Petri de Borrenc. S. Guillermi del Mesnil. S. Willermi Bodin. S. Petri de
432
Archives nationales (France)
Laderiis. S. Anculphi de Laderiis. S. Gervasii de Fresneio. Ilii testes juraverunt quod si ego, Matheus,
comes Bellimontis, et Elyenor, uxor mea, hanc censam et libertatem infringeremus, bona fide, precibus
et verbis nos ad hoc tenendum reducerent ; et si aliquis ex istis militibus obierit, jurati nostri nos
requirent ut loco mortui alium ponamus, et quemcumque voluerint de terra Bellimontis ponemus. Anno
incarnati Verbi millesimo centesimo nonagesimo primo."
Scellé sur double queue de deux sceaux disparus. — Publié dans Douet d'Arcq, Recherches sur les
anciens comtes de Beaumont-sur-Oise, p. 161, n° CXCVI, et Bibliothèque de l'École des chartes, 2 e série,
t. I, p. 58.
J//1044
n° 1
-Mélanges
Original
105 - Paris. 1191.
Philippus, Dei gratia Francorum rex, notum facit se firmam pacem cum Alienorde, comitissa Bellimontis,
de assensu comitis, mariti sui, de Viromanno et Vallesio fecisse in hunc modum : Vallesium,
Chauniacum, Ressons, Laciniacum, Sanctus Quintinus, Ribemont, Origniacum, cum redditibus apud
Roiam et Peronnam, jamdictae comitissae remanebunt. Residuum autem Viromanniae, videlicet
Peronna, Roia, Mons Desiderii, etc. regi Philippo tradentur necnon et comitatus Ambianesii a saepefata
comitissa eidem regi totaliter quittatus. "Actum Parisius, anno ab incarnatione Domini M° C°
nonagesimo primo, regni nostri anno terciodecimo, astantibus in palatio nostro quorum nomina
supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis, buticularii. Signum Mathei camerarii.
Constabulario nullo.
Data vacante ( Monogramme) cancellaria."
Original scellé, sur courroie de cuir blanc, d'un fragment de sceau en cire blanche décrit par Douet d'Arcq
sous le n° 38. — Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 354.
J//808
n° 1
Limites de Picardie
Copie authentique
106 - Paris. 1191, du 25 décembre, au 4 avril 1192.
Philippus, rex Francorum, notum facit se recepisse homagium Reginaldi de Domno Martino pro
comitatu Boloniae. "Actum Parisius, anno incarnati Verbi M° C° nonagesimo primo, regni nostri anno
tertio decimo..."
Copie non datée, signée du procureur général trésorier des Chartes La Guesle, collationnée à l'original
scellé "de cire jaune pendant à double queue de cuir." — Publié d'après l'original par Teulet, Layettes, t. I,
n° 392. — Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 352.
J//1040
n° 1
Mélanges
Original
107 - 1193. Mai.
Tractatus inter Petrum, comitem Nivernensem, et Balduinum, comitem Flandrensem.
Ego, Petrus, comes Nivernensis, omnibus ad quos presens carta pervenerit, notum facio quod
conventiones inter me et comitem Flandrensem et Hainoensem et marchionem Namucensem,
Balduinum, et filium ejus, Philippum, hoc modo composite sunt et ordinate. Juravi sacramento
433
Archives nationales (France)
corporaliter prestito me daturum filiam meam, cum ad annos nubiles venerit, Philippo, dicti comitis
Flandrensis filio, in matrimonium, et cum filia mea comitatum Tornodorensem cum omnibus
appendiciis, et terram quam comitissa Sancti Quintini nomine dotalicii possidet, ubicumque eam
possidet, in comitatu Nivernensi vel alibi in terra mea, post ejus decessum, vel Henrico, fratri ejusdem
Philippi, si forte Philippus decesserit antequam filia mea ad annos nubiles pervenerit. Idem Philippus
econtra juravit, et etiam pater ejus, dictus comes Flandrensis, quod, hac terra contenti, in vita mea,
residuum terre, scilicet comitatus Nivernensem et Autissiodorensem et ea que ad hos comitatus,
Nivernensem scilicet et Autissiodorensem, spectant, preter comitatum Tornodorensem et dotalicium
predicte comitisse Sancti Quintini, libere quamdiu vixero me possidere permittent, et id etiam a filia mea
cum a Philippo traducta fuerit vel a[b] Henrico, qui eam ducet in uxorem si Philippus interim decesserit,
concedi et statui facient. Juravit etiam predictus Philippus se daturum, laudante et concedente patre suo,
filie mee medietatem comitatus Namucensis sub nomine dotis, excepto Namuco et Bovines ; verum in
recompensatione hujus exceptionis habebit predicta filia mea in integrum castrum illud quod sibi
elegerit in eodem comitatu et medietatem tocius residui, ut dictum est. Si qua etiam acquisiturus est
predictus Philippus vel quacumque causa eum contingere debent, habebit predicta filia mea uxor
Philippi medietatem in dotem ; quod idem faciet dictus Henricus, laudante et concedente comite
Balduino, patre suo, si, morte Philippi preveniente, eam duxerit in uxorem. Et ego debeo mihi copulare
in matrimonio Yolendem, filiam comitis Flandrensis, quam dictus comes mihi se daturum juravit, et
etiam quingentas libratas terre in primis, scilicet tempore contracti matrimonii inter me et dictam
Yolendem, quas apud Rollers et Dunze mihi dictus comes assignabit, et, si in predictis villis dicte
quingente librate terre ad integrum capi non potuerint, comes Flandrensis in villis suis contiguis
supplebit. Cum vero filia mea a dicto Philippo traducta fuerit, ut dictum est, iterum alias quingentas
libratas terre dictus comes Flandrensis mihi assignabit apud Ballolium et Orchies, si interim de dotalicio
Mathildis, quondam comitisse Flandrensis, dicte ville ad manum comitis venerint. Quod si dictus comes
nominatas villas tunc non habuerit, supradictas quingentas libratas terre apud Thorhout et Harlebeccam
mihi assignabit, donec Ballolium et Orchies ad ipsum venerint ; que cum exciderint de supradictis
quingentis libratis terre posterioribus, ad illas me tenebo, et dictas villas, scilicet Thorhout et
Harlebeccam dicto comiti Flandrensi liberas relinquam ; et, si supradicte ville, scilicet Thorhout et
Harlebecca per se, vel Ballolium et Orchies per se ad solutionem harum quingentarum libratarum terre
non suffecerint, pretaxatus comes Flandrensis in villis suis contiguis supplebit. Si autem filiam meam,
antequam ad nubiles annos pervenerit, mori contigerit, nil amplius quam primas libratas terre
quingentas habebo. Si vero, cum filia mea ad annos nubiles pervenerit, matrimonium impedirem
quominus fieret inter filiam meam et Philippum, filium comitis Flandrensis, vel Henricum, fratrem ejus,
si nominatus Philippus mortuus fuerit, dictas mille libratas terre amitterem, et ad comitem Flandrensem
redirent. Do autem nomine dotis nominate Yolendi medietatem totius terre mee que me jure hereditario
contingit, et etiam omnium rerum quas acquisiturus sum. Hec facta sunt in presentia domini mei
karissimi Philippi, Dei gratia illustris Francie regis, qui promisit quod, si ego vel sepedictus comes
Flandrensis vel filius ejus Philippus a pactionibus istis resilire voluerimus, absque mittendo suo
pactiones istas observare compelleret illum qui a pactionibus resiliret. Dominus autem rex Francie
Philippus predicta confirmat sigilli sui auctoritate, salvo jure suo, et salvo clamore quem Campani
faciunt in terra que excidit morte Reginaldi de Didisisia interveniente, vel salva pace si pacem facerent.
Condictum est etiam quod dominus Remensis archiepiscopus, et Senonensis, et episcopus
Autissiodorensis, et Nivernensis ecclesiasticam censuram exercebunt in me, vel Balduinum, comitem
Flandrensem, vel filium ejus Philippum, vel Henricum, fratrem Philippi, si, ut dictum est, nominatus
Henricus morte Philippi interveniente filiam meam duxerit in uxorem, in illum videlicet qui a supradictis
pactionibus resiliret. Dictum est etiam inter nos quod ego assecurabo de his pactionibus predictum
comitem Flandrensem, et filium ejus qui filiam meam habebit, per dominum papam et per predictos
archiepiscopos Remensem et Senonensem, et per episcopos terre mee, et per homines meos quos idem
434
Archives nationales (France)
comes Flandrensis de his pactionibus obsides habere voluerit, et ipse me per nominatas personas et per
homines meos, ad posse suum, et per homines suos similiter assecurabit. Actum anno Verbi incarnati M°
C° nonagesimo tercio, mense maio.
Original scellé en cire blanche, sur courroie de cuir blanc du sceau du comte de Nevers décrit par Douet
d'Arcq sous le n° 864. — Voir la contre-partie de ce traité dans le Catalogue des actes de Philippe-
Auguste de M. Léopold Delisle, sous le n° 399.
J//979
n° 48/10
Chambre royale de Metz
Copie
108 - Saint-Pierre de Rome. 1193. 3 juillet.
Bulla Coelestini papoe III pro tuitione abbatiae S. Arnulfi Metensis contra Arnulfum militem de
Nugareto.
Celestinus, episcopus servus servorum Dei, venerabili fratri archiepiscopo et dilecto filio abbati Sancti
Eucharii Treverensis, salutem et apostolicam benedictionem. Arnulfus, miles de Nugareto, Metensis
diocesis, dilectis filiis nostris abbati et fratribus Sancti Arnulfi Metensis, super feudo castri de Nugareto
quod ad ipsos de jure spectare dignoscitur, graves injurias inferre presumit. Quocirca discretioni vestre
per apostolica scripta mandamus quatenus memoratum militem ad prosequendum super his quod
justum fuerit in presentia vestra per districtionem ecclesiasticam, apellatione postposita, compellere non
tardetis. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, V° nonas julii, pontificatus nostri anno tertio.
Copie collationnée faite le 26 juin 1625 d'après l'original scellé d'une bulle de plomb et conservé dans les
archives de l'abbaye de Saint-Arnoul de Metz. — Voy. Jaffé-Wattenbach, Regesta, n° 17026. Cette bulle
n'était connue jusqu'ici que par une simple mention ( Neues Archiv der Gesellschaft fur altere Deutsche
Geschichtskunde, t. VII, p. 118).
J//1028
n° 1 bis
Comptes et enquêtes
Copie authentique
109 - 1194. Juillet.
Constitutio dotis pro Marquisia, sorore Berengarii de Podio Sorigario.
Anno Dominice incarnacionis millesimo centesimo LXXXXIIII, Filippo regnante, rege Francie. Legalis
est ordo et antiqua consuetudo ut conjugium sine dote non fiat ; quapropter, in Dei nomine, ego,
Berenguarius de Podio Sorigario, dono tibi, Marquisie, sorori mee, quinque milia solidorum
melgoriensium, ut ea des in dotem Guillelmo de Minerba, futuro marito tuo. Et ideo ego, Marquisia,
accipiens predicta quinque milia solidorum melgoriensium nomine hereditatis a te, fratre meo
Berengario, in causam dotis solvo, cedo, et cum hac presenti carta inperpetuum valitura desamparo
omnem honorem paternum et omnia bona ex parte patris proveniencia michi, recognoscens me majorem
esse XII annorum, tibi videlicet jamdicto fratri meo Berenguario ; et juro super hec sancta quatuor
Evangelia quod nullo modo veniam contra predictam cessionem per me vel per interpositam personam.
Et quoniam, ego Marquisia, dono et trado me in legitimam uxorem tibi Guillelmo de Minerba, dono tibi
in dotem predicta quinque milia solidorum melgoriensium, ut duo milia habeas ad voluntates tuas
faciendas, et tria milia habeamus in vita nostra. Si autem contigerit me prius mori, habeas tu tria milia
solidorum in vita tua ; post mortem vero tuam, habeant infantes nostri, si superfuerint ; si vero non
superfuerint, predicta tria milia solidorum revertantur ad proximos meos vel quibus ego dimittere
voluero. Et ego, versa vice, Guillelmus de Minerba, emancipatus a patre meo, do me ipsum in legitimum
virum tibi, Marchesie jamdicte, et in donacionem propter nupcias dono tibi castrum de Cecennone cum
435
Archives nationales (France)
suis pertinenciis, hoc modo quod simul habeamus et possideamus in vita nostra. Si autem me prius mori
contigerit, habeas tu predictam donacionem in vita tua ; post mortem vero tuam, habeant infantes nostri,
si superfuerint ; si vero non superfuerint, predicta donacio revertatur ad proximos meos. Item ego,
Guillelmus predictus de Minerba, obligo tibi predicte Marquisie castrum de Cecennone pro tria milia
solidorum melgoriensium, quos in dotem tecum accepi, ut habeas predictum pignus donec tria milia
solidorum melgoriensium tibi fuerint exsoluta, fructibus in sorte non computandis. Adhucautem ego,
Berenguarius de Podio Sorigario, consilio et assensu procuratoris mei Guillelmi de Casulis, dono tibi,
sorori mee Marchesie, et concedo totum honorem meum si me supervixeris, si ego decessero sine
legitimo herede ; et hoc totum juro super hec sancta quatuor Evangelia juro 1 me observaturum. Testes
sunt hujus rei Bernardus de Minerba, Ermengaudus de Lavernia, Petrus de Villas Passans, Pilus Fortis
de Sirano, Raimundus Garini de Sirano. Jacobus, publicus tabellio, hec scripsit mense julii.
1. Juro est ainsi répété dans l'original.
Cette pièce a été copiée par "Raimundus de Lunello ab autentico instrumento... vice Bernardi Martini,
publici Biterris notarii, anno a nativitate Christi millesimo ducentesimo vicesimo tercio, regnante rege
Philippo, III kalendas januarii ... " Philippe-Auguste régnant encore à la date de la transcription, celle-ci
doit être datée du 30 décembre 1222, d'après le nouveau style, l'année 1223 étant considérée comme
commençant au 25 mars 1222, selon le style pisan, ou au 25 décembre 1222 suivant le style de Noël.
C'est cette transcription qui nous est parvenue, copiée elle-même sur un rouleau de parchemin où se
trouvent également transcrites les pièces n os 44, 275 et 288.
J//1028
n° 1
Comptes et enquêtes
Copie du XIII e siècle
110 - 1196. Février.
Guillelmus de Minerba filium suum, Guillelmum emancipat.
Anno Dominice incarnacionis M C LXXXXVI, Philippo regnante, rege Francie, mense februario, in festo
beati Appollinaris, ego, Guillelmus de Minerba, in Christi nomine, te, filium meum Guillelmum,
emancipo apud me ipsum et a manu et potestate mea dimitto ; huic emancipacioni ego, idem Guillelmus
de Minerba pater, magistratu et potestate qua fungor auctoritatem presto ut de cetero, sicut pater
familias, possis testamenta concedere et tibi adquirere. Hujus rei sunt testes : dominus Raimundus,
electus Agathensis ; Guillelmus de Montepessulano ; Stephanus de Cervano ; Bernardus de Minerba ;
Guillelmus de Casiliaco ; Poncius de Olarge ; Guillelmus Ermengaudi ; G. de Saviniaco ; Ermengaudus de
Lavernia ; Bernardus de Muro Veteri ; Pelfort ; Raimundus de Beciano ; Poncius de Salsinis ; Jacobus,
publicus tabellio, scripsit sabbato. Ego Bernardus, capellanus de Nuillano, paratus scripsi hoc translatum
in castro Podii Sorigarii, in domo Guillelmi de Saviniaco, in presencia Guillelmi de Minerba et Guillelmi
de Saviniaco, cum consilio et voluntate uxorum, qui consulte hec scribere fecerunt, feria quinta, et in
presencia magistri Guillelmi, qui juratus interfuit et subscripsit nomen suum. Ego magister Guillelmus,
juratus, interfui et subscripsi ; et Petrus de Villis Passantis qui interfuit. Hoc est transcriptum transcripti.
J//955
n° 1
Succession de Suzanne de Bourbon
Copie authentique
111 - Poitiers. 1196, du 21 avril, au 6 avril 1197.
W[illelmus], Pictavensis episcopus, G[alfridus], decanus, et capitulum ejusdem ecclesiae, voluntate
capituli Sancti Petri Pictavensis et assensu abbatis Sancti Cipriani Pictavensis, etiam tunc prioris Sancti
Romani Castri Airaudi, precibus Hugonis, domini Castri Airaudi, concedunt ut decanus Sanctae Mariae
436
Archives nationales (France)
Castri Airaudi a domino ejusdem loci eligatur. "Actum est hoc Pictavis, anno ab incarnatione Domini M°
C° XC° VI°, sedente domno papa Celestino tertio, regnante Philippo, rege Francie, et Richardo, rege
Anglorum et comite Pictavensi. Acta fuerunt hec presentibus et audientibus Galfrido, decano Pictavensi,
Rami, magistro scolarum, Hugone, subdecano, Willelmo de Mortemaris, archidiacono Pictavensi,
Willelmo, archidiacono Briocensi, Willelmo de Sancto Laurencio, archidiacono Thoarcii, Willelmo,
succentore, O. et Grando d'Etret, ebdomadariis, Johanne Airit ( ?), archipresbytero Pictavensi, Ami ( ?)
de la Perate, R. de Marigné, canonicis, Petro, abbate Aurevalensi, Willelmo, capellano, Willelmo,
preposito, P. Comite. Oliverio ( ?), R. de Haia, ebdomadariis, C. Episcopo, P. Martin, V. Clerebaut,
canonicis ; P. Gauvant, cappellano de Calviniaco, et aliis compluribus."
Copie du dix-septième siècle d'après une copie notariée faite à Châtelleraut le 2 février 1476.
J//790
n° 11
Limites de Picardie
Copie authentique
112 - Compiègne. 1196. Du 21 avril au 31 octobre.
Philippus, rex Francorum, burgensibus suis de Bapalmis dat licentiam ut, decimo quinto quoque mense,
majorem, scabinos juratosque renovent, et jurisdictionem scabinorum determinat. "Actum Compendii,
anno ab incarnatione Domini millesimo centesimo nonagesimo sexto, regni nostri decimo septimo,
astantibus, etc..."
Copie collationnée faite en 1558 d'après un vidimus donné par Philippe le Bel, en 1291, à la requête du
comte d'Artois, vidimus "reposant en la chambre des Chartes d'Artois". - Voy. L. Delisle, Catalogue des
actes de Philippe-Auguste, n° 486.
J//792
n° 1
Limites de Picardie
Copie authentique
113 - Compiègne. 1196. Juin.
Rainaldus, comes Boloniae, notum facit se promisisse Philippo, regi Franciae, quod eum adjuvaret
contra omnes qui vivere possunt aut mori. "Actum apud Compendium, anno incarnationis Dominice M°
C° XC° sexto, mense junio."
Copie collationnée d'après l'original du Trésor des Chartes, par Sébastien le Roullyé, garde dudit Trésor,
le 15 février 1560 (n. st.). - Publié d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. 1, n°
448. - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 499.
J//792
n° 2
Limites de Picardie
Copie authentique
114 - Compiègne. 1196. Juin.
Willelmus, Remensis archiepiscopus, sanctae Romanae ecclesiae cardinalis, Apostolicae sedis legatus, et
Lambertus, Morinensis episcopus, notificant promissionem Philippo, regi Franciae, a Rainaldo, comite
Boloniae, factam ; a qua si resiliret, ipsius comitis personam excommunicationi ejusque terram
interdicto a se supponendas fore declarant. "Actum apud Compendium anno ab incarnatione Domini M°
C° nonagesimo sexto, mense junio."
Copie collationnée, d'après l'original du Trésor des Chartes, par Sébastien Le Roullyé, garde dudit
Trésor, le 15 février 1560 (n. st.) - Analysé, d'après l'original, par Teulet, Layettes du Tresor des Chartes,
437
Archives nationales (France)
J//772-J//773
Original
115 - Sainte-Geneviève. 1196. Décembre.
Charta qua arbitri a Summo Pontifice designati medietatem grossarum et minutarum decimarum
ecclesioe de Esbeliaco adjudicant parochiano ejusdem ecclesiœ contra parochianum de Cupreves.
Nos Johannes, Sancte Genovefe abbas, et Petrus, Parisiensis cancellarius, judices delegati a sanctissimo
patre nostro Celestino papa in causa illa que vertitur inter G. de Jotro, personam ecclesie de Cupreves, et
P., personam ecclesie de Esbeliaco, super medietate minute decime et majoris que messio dicitur, que
infra metas parochie de Esbeliaco continetur, auditis diligenter attestationibus et allegationibus et
inspectis instrumentis, consilio bonorum virorum et jurisperitorum, utramque decimam super qua
predictus G. prefatum P. inpetit, ecclesie de Esbeliaco auctoritate apostolica adjudicamus, et tam
predictum Petrum quam successores ejus ab inpeticione ejusdem Gilonis et successorum ejus super
eisdem decimis eadem auctoritate imperpetuum absolvimus. Datum anno incarnati Verbi M° C°
nonagesimo VI°, mense decembri, apud Sanctam Genovefam.
Scellé de deux sceaux de forme ogivale en cire verte sur écheveaux de soie rouge et verte ; celui de gauche
est celui de Jean, abbé de Sainte-Geneviève (Douet d'Arcq, n° 8935), celui de droite représente Pierre de
Poitiers, chancelier de l'église de Paris (Douet d'Arcq, n° 7622).
J//1033
n° 6/2
Comptes et enquêtes
Copie
116 - 1197, 15 mai.
Donatio facta monasterio de Quadraginta per Guillelmum Berengarii.
In Dei nomine manifestum est quod Guillelmus Berengarii qui fuit, quando aprehendit suam
penitentiam in manu domni abbatis Raimundi qui fuit, donavit ad domum Sancte Marie [de]
Quadraginta totum quantum abebat et abere debebat in stagno quem vocant Fachil sine ullo reservo ;
hoc est medietatem de ipso alodiatico. Et affrontat iste alos, de altano, in semitario vetere ; de meridie, in
via publica que vadit de Celiano ad Biterris ; de circio, in alode qui fuit Pontii Guilelmi de Casals et
Guitardi Ebrini de Celiano et Otonis Bernardi ; de aquilone, in ipso clapeir qui est in ipso stagno et in
alodio de Montils. Iste alos fuit de mulieri ( sic) Guilelmi predicti nomine Gariberga, et ipsa mulier
donavit suum alodem ad Guilelmum predictum, et ideo Guilelmus predictus fecit istum donum Sancte
Marie [de] Quadraginta in manu domini abbatis predicti, cum consilio mulieris predicte, et in ejus
presencia. Et, post mortem Guillelmi predicti, predicta mulier jussit ad Guilelmum Giraldum et ad
Petrum de Terciano, canonicos, ante altare Sancti Johannis inde fieri cartam. Visores autem de predicto
dono fuerunt Guilelmus Petri de Sancto Johanne et Ramondus Gisalfre et Ermengaudus de Greixano. Et
post istum donum suprascriptum, abuit suprascripta mulier totam ipsam partem de ipso reiobile ( ?)
quod debebat exire ad partem Guilelmi predicti quando fuit mortuus. Et in vineario de Icoobre ( ?) in
termino de Celiano similiter donavit ad domum Sancte Marie Guilelmus predictus vineam que fuit de
Corbato. Et in vineario predicto similiter donavit Guilelmus predictus ad predictam ecclesiam ipsam
vineam que fuit de Cristofol de Sancto Johanne ; et in terminio de Celiano similiter donavit Guilelmus
predictus ad predictam ecclesiam ipsam terram quam laborat Adalbertus ad Pogium Gaudii. Et ego,
Bernardus, Sancte Marie [de] Quadraginta clericus, rogatus scripsi idibus madii, anno Domini M°
LXXXX° VII°, regnante Philippo rege, cum litteris condempnatis in regula VI a 1.
1. Il y a, en effet, un mot biffé à la sixième ligne.
438
Archives nationales (France)
Copié au treizième siècle sur papier, sur la même feuille que le n° 64.
J//741
n° 1
Paris et environs
Original
117 - 1198, du 29 mars, au 17 avril 1199.
Johannes de Bellomonte, Lusarchiarum dominus, fratribus Karoliloci concedit ut in costumis de
Lusarchiis terram ad tegulas faciendas libere colligant.
Ego, Johannes de Bellomonte, dominus Lusarchiarum, notum volo fieri tam futuris quam presentibus
quod fratribus Karoliloci dedi in elemosinam et concessi ut in costumis de Lusarchiis libere et quiete in
perpetuum accipiant terram quantum voluerint ad tegulas faciendas. Si quis vero predictos fratres super
hoc molestare aut inquietare voluerit, ego, per omnia garandire, quantum ad jus meum pertinet,
manucepi. Memorati vero fratres dederunt michi de caritate ecclesie sue pro hac concessione tredecim
libras parisiensium. Ut igitur hoc ratum et inconcussum permaneat, presen tem paginam exinde factam
feci sigilli mei patrocinio communiri. Actum anno Verbi incarnati millesimo centesimo nonagesimo
octavo.
Scellé, sur courroie de cuir blanc, d'un sceau aujourd'hui coupé.
J//768
n° 1
Champagne
Copie authentique
118 - 1198, du 29 mars, au 17 avril 1199.
Milo, comes Barri super Sequanam, laudante uxore sua Helissendi, emptionem centum librarum in
manummortuam hominibus Barri possidendam concedit.
Noverint omnes tam presentes quam futuri quod ego, Milo, comes Barri super Sequanam, filius Hugonis
comitis, omnibus hominibus Barri et omnibus eorum successoribus emptionem centum librarum [in]
manummortuam imperpetuum concessi possidendam, ita tamen quod, si quis eorum absque liberis
decedet, ad heredes ipsius qui homines sint comitis Barri, ejus redibit hereditas. Si quis vero absque
liberis et heredibus decesserit, filio suo spirituali qui sit homo comitis Barri, tam mobilia quam
hereditatem conferre licebit. Si vero forte contingat quod quis absque liberis et heredibus et intestatus
moriatur, homines Barri tam ejus mobilia quam hereditatem quibuscumque voluerint qui homines sint
comitis Barri, poterunt conferre. Hoc autem totum factum est laude et assensu uxoris mee Helissendis.
Ut autem res ista firma et stabilis permaneat sigilli mei impressione roboravi. Hujus rei testes sunt
Renaudus, vicecomes Barri ; Stephanus de Chasneto, miles ; Thomas de Busseriis, miles ; Guillelmus de
Bussul, miles ; Helebaudus de Valeria, miles ; Milo, tunc presbyter Barri ; Andreas, ejus capellanus ;
Gossuinus, tunc prepositus Barri ; Robertus Gibez ; Galterus de Barro ; Baucellinus ; Amicus Furnerii
( ?) ; Thomas d'Arceres. Actum hoc anno incarnati Verbi M° C nonagesimo octavo.
Copie collationnée faite en la Chambre des comptes, d'après le Liber Principum, le 25 juillet 1562.
J//772-J//773
Original
119 - 1198, du 29 mars, au 17 avril 1199.
Ansellus, Meldensis episcopus, laudat excambium servarum factum inter Johannem de Malleo et fratres
militiœ Templi.
A[nsellus], Dei gracia Meldensis episcopus, omnibus ad quos presentes littere pervenerint salutem in
Domino. Notum vobis esse volumus quod Johannes de Malleo dedit fratribus milicie Templi
439
Archives nationales (France)
Erenburgem, conjugem Buchardi, que erat femina sua, cum liberis ejusdem Erenburgis in perpetuum,
pro Huidra, conjuge Johannis, que erat femina Templi. Quod ut firmum et stabile in futurum permaneat,
ad petitionem utriusque partis sigilli nostri patrocinio roboramus. Actum Meldis, anno Domini M° C°
XC° VIII°.
Scellé en cire blanche, sur double queue, d'un fragment de sceau où se voit encore le corps d'un évêque
(Douet d'Arcq, n° 6698) ; il n'y a pas de contre-sceau.
J//792
n° 4
Limites de Picardie
Copie authentique
120 - Hesdin. 1198, Avril
Hugo, comes Sancti Pauli, notum facit quod Renaudus, comes Boloniæ, ipsum cum feodo et hominio
ejus in ostagium fidelitatis suæ erga regem Franciæ constituerit. "Actum apud Hesdinum, anno ab
incarnatione Domini M° C° nonagesimo octavo, mense aprili."
Copie collationnée le 15 février 15[60] (n. st.) par Sébastien le Roullyé, garde du Trésor des Chartes,
d'après l'original alors existant audit Trésor, "scellé d'un scel de cire vert pendantz sur las de soye jaulne
et rouge." - Cette pièce, qui ne se trouve plus au Trésor des Chartes, ne figure pas dans l' Inventaire de
Dupuy, bien qu'elle soit mentionnée dans le Traité des droits du roy du même auteur, p. 320. - Voy. L.
Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 531.
J//692
n° 5
Limites de Picardie
Copie authentique
121 - Hesdin. 1198, Avril
Hugo, comes Sancti Pauli, notum facit quod tenet a rege Franciæ Luciacum cum tota castellania, in
augmentum feodi. "Actum Hesdini, anno Domini M° C° nonagesimo octavo, mense aprili."
Copie collationnée le 15 décembre 1558, signée Dutillet, d'après l'original alors existant au Trésor des
Chartes "scellé de cire verte sur laz de soye jaulne et rouge." - Cette pièce qui n'existe plus au Trésor des
Chartes, ne figure pas dans l' Inventaire de Dupuy. - Publié par Duchesne, Histoire de la maison de
Châtillon, p. 33, d'après "un vieil registre en parchemin", peut-être le registre 31 du Trésor des Chartes. -
Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 532.
J//792-J//793
Copies authentiques
122-123 - Hesdin. 1198, Avril
Willelmus, Remensis archiepiscopus, tituli Sanctæ Sabinæ cardinalis, Apostolicæ Sedis legatus, L.
Taruanensis, T. Ambianensis et P. Atrebatensis episcopi notum faciunt quod, in presentia ipsorum
Hesdini congregatorum, rex Philippus fecerit exhiberi et legi cartam Rainaldi, comitis Boloniæ, superius
publicatam (Cf. n° 113) cujus tenorem transcribunt. "Predictus vero comes Boloniæ in presentia comitis
Sancti Pauli, Galcherii de Castellione, Guillelmi de Barris, Alani de Rouciaco, Guillelmi de Gallanda,
Auberti de Hangest, Eustachii de Novilla, Galteri camerarii, Radulphi de Sarto, Bartholomei de Roia, et
multorum aliorum, recognovit quod cartam illam fecerat et quod bona et legitima erat et quod eam
firmiter observaret. Albericus autem, comes Domni Martini, pater dicti comitis Bolonie, posuit terram
suam in ostagium erga dominum regem, sicut in carta comitis Bolonie continetur, et constituit se
plegium super emendationibus quas comes Bolonie fecerat domino regi. Preterea comes Bolonie posuit
in ostagium erga dominum regem feodum et hominium quod comes Sancti Pauli tenet ab eo, et comes
440
Archives nationales (France)
Sancti Pauli de voluntate et precepto comitis Bolonie hoc concessit eo modo quod, quociens comes
Bolonie interceperit adversus dominum regem ita quod interceptio illa manifesta sit, comes Sancti Pauli
cum toto feodo et hominio quod tenet a comite Bolonie veniet ad dominum regem usquedum interceptio
illa domino regi fuerit emendata. Et, post emendationem domino regi factam, comes Sancti Pauli
reddibit ad comitem Bolonie cum feodo et hominio suo. Si autem interceptio illa manifesta non fuerit,
dictus comes Sancti Pauli non veniet ad dominum regem cum feodo et hominio suo donec id judicatum
fuerit in curia domini regis ; et cum in curia domini regis id judicatum fuerit, idem comes veniet ad
dominum regem cum toto feodo et hominio quod tenet a comite Bolonie. Hanc autem conventionem
comes Bolonie se firmiter observaturum juramento firmavit.
Actum Hesdini anno Domini M° C° XC° octavo, mense aprili."
Copie collationnée le 15 février 1560 (n. st.) par Sébastien le Roullyé, garde du Trésor des Chartes,
d'après l'original alors existant au dit Trésor, scellé de quatre sceaux "dont l'un de cire vert et les trois
autres de cire jaulne pendans sur las de soye rouge et jaulne." Une autre copie faite le 10 février 1559 (n.
st.) est conservée dans le carton J. 793 sous le n° 1. - Cette pièce, qui ne se trouve plus au Trésor des
Chartes, ne figure pas dans l' Inventaire de Dupuy, bien qu'elle soit mentionnée dans les Traitez touchaut
les droits du roy très chrestien du même auteur (édition de 1655, p. 320). - Voy. L. Delisle, Catalogue des
actes de Philippe-Auguste, n° 529.
J//879
n° 15
Foix et Comminges
Original
124 - 1198, 22 août.
Concordia inter Arnaldum de Castrobono et homines Vallis Andorrœ.
AB. CD. EF. GH. JK. LM.
Universis pateat hominibus quod contencio fuit inter Arnaldum de Castrobono et homines Vallis
Andorre, de multis querimoniis quas faciebat Arnaldus de Castrobono de eis. Tandem in manu B.,
sacriste Urgellensis, et R. de Belera ita factum est quod Arnaldus de Castrobono difinivit hominibus
Vallis Andorre omnes querimonias quas aliquo modo habebat de eis, preter sacramentum et hominium
quod ipse profitebatur se ab eis accepisse, licet ipsi negarent. Quod sacramentum et hominium fuit
exceptatum a supradicto fine in hunc modum, ut, si Arnaldus de Castrobono fatigaret se de directo post
consecracionem dicti sacriste in Arnallda et in ipso episcopo, de Arnallda et de ipso honore, extunc
posset demandare homines Vallis Andorre de hominio et sacramento ; et non possit Arnaldus de
Castrobono ante consecracionem episcopi, scilicet ante festum Natalis Domini vel, si consecracio
diferretur, ante medium Quadragesime, aliquid demandare ipsi sacriste, nec sacrista teneatur ei
respondere de aliqua querimonia quam Arnaldus de Castrobono habet nunc aliquo modo erga ecclesiam
Urgellensem, vel etiam erga Arnalldam, donce post predictum terminum ; iterum Arnaldus, de
Castrobono et homines sui non foris faciant in aliquo honore Beate Marie preter Vallem de Caboed ; et
omnia alia Urgellensis ecclesie sint salva et secura ab eo et ab hominibus suis. Pro supradicta autem
difinicione habuit Arnaldus de Castrobono ab hominibus Vallis Andorre MD. solidos. Ego igitur,
Arnaldus de Castrobono, per me et per homines meos me tenere, atendere et observare omnia superius
dicta, per bonam fidem sine enganno promito.
Actum est hoc XI kalendas septembris, anno ab incarnacione Christi M. C. XC. VIII.
Sig+num B. sacriste. Sig+num Arnaldi de Castrobono qui hoc jussimus scribi, firmavimus firmarique
rogavimus. Sig+num R. de Belera. Sig+num G. de Sancto Johanne. Sig+num P. de Villamur. Sig+num P.
de Villamur junioris. Sig+num P. de Orchad, SigTnum G. de Lorda.
Sig+num P. de Palerols, qui hoc scripsit die et anno supra.
441
Archives nationales (France)
Charte partie par ABC en parchemin sans aucune trace de sceau. - Ainsi qu'on l'a fait remarquer ailleurs,
les croix des signatures sont cantonnées de quatre points dont l'un est certainement tracé par le
signataire lui-même : ici le sacristain d'Urgel à même tracé un petit B, initiale de son nom, à la place de
ce point.
J//879
n° 12
Foix et Comminges
Original
125 - 1198, 16 septembre.
Arnalda de Caboet omnia bona sua Arnaldo de Castrobono, marilo suo, irrevocabiliter possidenda
concedit.
Notum sit cunctis quod ego, Arnalla de Chabood, non inducta neque fraude, sed spontanea animi
voluntate, scio et profiteor te, Arnallo ( sic) de Castrobono, maritum meum ; unde ego, predicta Arnalla,
inrevocabili jure dono tibi, predicto Arnallo de Castrobono, omnia ipsa bona quecunque habeo vel
habere debeo in valle de Chabood, vel in ejus terminis, et in valle Sancti Johannis et in ejus terminis, et
in valle Annorra et in ejus terminis, et chomptoria de Tans, ab integrum, et in aliis locis ubicumque sit, ut
habeas et teneas semper ad omnem tuam voluntatem. Si quo autem jure hoc revocare possem, ipsi juri
ad hec infringenda mihi competenti, et nominatim illi legi que dicit donacionem inter virum et uxorem
non valere consistere, et ex certa sciencia rcnu[n]cio et me vel meos nunquam contra venturos in mea
bona fide per stipulacionem promito, et ctiam super sancta IIII Evangelia sponte juro, renuncians doli et
metus excepcioni et omni racioni que contra venire unquam posset.
Actum est hoc XVI kalendas octobris, anno ab incarnacione Christi M[C]XCVIII. Sig+num Arnalla qui
hoc jussi scribi, firmavi firmarique rogavi. Sig+num Guillelmi Sancti Johannis. Sig+num R. de Serradel.
Sig+num P. de Motela. Sig+num R. de Charamenid. Sig+num Bernad d'Agilar.
Petrus scriba qui hoc scribssit et hoc signum fecit die et anno ( Paraphe) quod supra.
Original sans aucune trace de sceau. - La correction de la date MXCVII en MCXCVIII s'impose par le
rapprochement avec l'acte du 27 octobre 1199 (Cf. n° 129). Sur Arnalde de Caboet et son mariage avec
Arnaud de Castelbon, voir Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogue, t.
I, p. 82.
J//811
n° 1, fol. 5/v°
Limites de Picardie
Copie authentique
126 - 1199, du 18 avril, au 8 avril 1200.
Balduinus de Bethunia, comes de Albamarla, assentiente uxore sua Hadewide, molendinum de Le
Pugnoie confirmante fratre suo Willelmo, Attrebati advocato, a quo dictum molendinum tenebatur,
abbatiæ S. Johannis de Choques concedit eo pacto quod Willermus, abbas et monachi ejusdem loci,
præfatum Balduinum in fratrem suum recipiant et missam pro remedio animæ suæ in perpetuum
celebrare velint. "Actum anno ab incarnatione Domini millesimo centesimo nonagesimo nono."
Copie certifiée faite, en 1608, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Saint-Jean-de-
Chocques, auquel étaient suspendus deux sceaux dont le copiste a donné le dessin colorié : l'un rond, en
cire brune, sur lacs de soie blanche, verte et rouge, est décrit par Douet d'Arcq sous le n° 932 ; la légende
toutefois Sigil. B. de Betun. com. Alb... lie en est plus complète. Le second sceau, en cire rouge, sur
double queue de parchemin est décrit, sous le n° 933 ; le contre-sceau, que Douet d'Arcq n'a pas décrit,
porte un écu aux anciennes armes d'Aumale ; la légende en est illisible. - Publié par Duchesne qui a
reproduit les sceaux assez peu fidèlement dans l' Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p.
442
Archives nationales (France)
50.
J//1035
n° 2
Pièces retirées par Rousseau
Original
127 - Provins. 1199. Juillet
Galfridus de Joinvilla, Campaniœ senescallus, notam facit pactionem inter se et dominum suum
Theobaldum, comitem Campaniœ, habitam de terris hominum in custodia dicti comitis existentium.
Ego, Galfridus de Joinvilla, Gampanie senescallus, notum facio presentibus et futuris quod cum domino
meo Theobaldo, comite Trecensium, hanc habeo pactionem quod de terris hominum in custodia et
advocatia sua existentium homines mei nichil emere vel in vadium sumere de cetero poterunt, nisi prius
ab ipso comite licentia fuerit impetrata ; et, si absque ipsius licentia de predictis terris emerent amodo
vel in vadium sumerent, emptionem suam et gageriam amittent juxta ejusdem domini voluntatem. De
terris autem illis quos homines mei a prefatis hominibus jam emerunt vel in vadium ceperunt, idem
homines mei, secundum quantitatem et valorem emptionis vel gagerie sue, eidem domino reddent
consuetudinem que proinde antea solvebatur. Quod ut notum permaneat et ratum teneatur, litteris
annotatum sigilli mei munimine roboravi. Actum Pruvini, anno incarnati Verbi M° C° nonagesimo nono,
mense julii.
Original endommagé par l'humidité, scellé, sur soie rouge et verte, d'un sceau disparu. Au dos : R[
egistrata]. Cette pièce est en effet transcrite dans les grands cartulaires de Champagne, à l'aide desquels
nous en avons restitué le texte. Cf. H. -F. Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des actes, n° 111.
J//1040
n° 2
Mélanges
Original
128 - Paris. 1199. Octobre
Herveus, dominus Donziaci, notas facit conventiones inter se et Philippum regem habitas.
Ego, Herveus, dominus Donziaci, notum facimus universis ad quos littere presentes pervenerunt quod
hec sunt conventiones inter nos et dominum nostrum Philippum, regem Francie, scilicet quod dominus
rex habet nobis in convencione dare in uxorem ... filiam Petri, comitis Nivernensis, cum comitatu, hoc
modo quod Petrus, comes Nivernensis, ad vitam suam habebit de terra illa id quod dominus rex
decernet. Post mortem vero dicti Petri comitis, tota illa terra redibit ad me et uxorem meam vel liberos
nostros. Pro racheto vero suo, nos et Renaldus, frater noster, concedimus eidem regi et heredibus suis in
perpetuum Giemum cum tota castellania et omnibus pertinentiis, hoc modo quod, si dicta uxor nostra
moreretur absque herede ex nobis, Giemum cum tota castellania et omnibus pertinentiis redibit ad nos
vel Renaldum, fratrem nostrum, vel heredes nostros, paiando domino regi tria milia marcas argenti ad
pondus Trecense. Et si dominus rex miserit aliquid in emendatione castelli, cum emendatione illa id
rehabebimus ; neque pro missionibus quas ibi fecisset, dominus rex id retineret, sed id rehaberemus
solvendo predictas tria milia marcas argenti. Preterea ego, Herveus, priusquam matrimonium fiat,
faciam dominum regem assecurari ab hominibus terre mee quod ego contra omnes homines qui possint
vivere et mori ipsum juvabo bona fide, sicut dominum meum ligium, neque propter aliquem hominem
deficiam ei quamdiu mihi rectum facere voluerit in curia sua. Matrimonio facto faciam domino regi fieri
eandem securitatem ab hominibus dicti comitatus qui sunt de regalibus aut de feodo suo. Si autem
aliquis esset rebellis de illa securitate facienda, ego, Herveus, me exinde haberem ad voluntatem domini
regis. Priusquam vero matrimonium fiat, ego, Herveus, tradam domino regi Conam custodiendam ad
constamenta mea donec predicte securitates facte fuerint domino regi de predicto comitatu.
443
Archives nationales (France)
Securitatibus vero acceptis Conam rehabebimus. Si autem ego, Herveus, has conventiones domino regi
non tenuero, concedo quod episcopi Autisiodorensis et Nivernensis me absque appellatione
excommunicent et terram meam interdicto supponant. Si autem forte contingeret quod ego, Herveus, de
voluntate mea vel alio casu separarer ab illa uxore, ego eam redderem domino regi priusquam alii
nuberet, et dominus rex mihi redderet castellum Giemum, sicut est predictum. Actum Parisius, anno ab
incarnatione Domini M° C° nonagesimo nono, mense octobri.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau rond, en cire blanche, de 73 millimètres,
mutilé. Type équestre. + SIG ... OMINI DANZIACI.
Contre-sceau :
Un écu aux armes (effacées).
SIGILLVM HERVEI DOMINI DANZIACI
Cette pièce provient des Layettes du Trésor des Chartes. Elle figure dans l' Inventaire de Dupuy, Berry, t.
III, n° 1 (J. 189, n° 1), mais se trouvait en déficit lors de la publication de Teulet, qui en a donné le texte (
Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 500), d'après le registre JJ. 31, fol. 67 vo, n° XXII. Ce numéro XXII
se trouve également au revers de la pièce ainsi que la rubrique qui la précède dans le registre.
J//879
n° 30
Foix et Comminges
Original.)
129 - 1199. 27 octobre
Arnalda de Caboet, uxor Arnaldi de Castrobono, prœdicto suo marito concedit quicquid juris habebat in
vallibus de Caboet, de Sancto Johanne et de Andorra.
Notificetur cunctis quod ego, Arnalla de Kastrobono, cedo tibi, Arnallus ( sic) de Kastrobono, marito
meo, omnia jura et acciones quod habeo vel habere debeo et michi competunt vel competere possunt
super valle de Kabood et ejus finibus, et valle de Sancto Johanne et ejus finibus et valle Andorre et ejus
finibus, et super hereditate paterna vel materna ; et in his omnibus te procreatorem ( sic) facio ad
agendum et experiendum in judicio et extra judicium, ut, sicut ego, tu agere et experiri ubique possis,
habens liberam et generalem aministracionem omnium rerum et negociorum ad me aliquo modo
pertinencium. Actum est hoc VI kalendas novembris anni ab incarnatione Christi M. C. XC VIIII. Signum
Arnalla. Ego qui istam kartam mando scribere et ad testes rogo firmare firmarique rogavi. Sig+num
Guillelmus de Lorda. Sig+num Bernardus de Junchera. Sig+num Arnallus de Stamarid.
Petrus clericus, qui hoc scripsi et hoc signum feci die et anno ( Paraphe) quod supra.
Original en parchemin sans aucune trace de sceau. - Publié avec quelques lacunes par Martène,
Amplissima collectio, t. I, col. 1023, d'après un manuscrit de Colbert. Mentionné par Baudon de Mony,
Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 74, note.
J//790
n° 11
Limites de Picardie
Copie authentique
130 - Péronne. 1199-1200. Janvier.
Balduinus, comes Flandriæ et Hanoniæ, cum Philippo, Francorum rege, pacem init. "Actum Perone,
anno Domini M° C° XC° IX°, mense januarii."
Copie collationnée faite en 1568, d'après un vidimus donné par Philippe le Bel, en 1291, à la requête du
comte d'Artois, vidimus "reposant en la chambre des Chartes d'Arthois". - Voy. L. Delisle, Catalogue des
actes de Philippe-Auguste, n° 579. Le texte vidimé est conforme au premier des deux textes indiqués par
M. L. Delisle.
444
Archives nationales (France)
J//865
n° 24
Pons et Oléron
Vidimus de 1507
131 - Bouteville. 1200, du 9 avril, au 24 mars 1201.
Compositio inter filios Aichardi de Claromonte, ex una parte, et filios Gaufridi de Ponte, ex altera, de
hereditagio defunctœ Agnetis, matris suœ, uxoris dictorum Aichardi et Gaufridi.
Post multarum guerrarum turbacionem tandem talis intervenit composicio inter Poncium de Miribello et
Artaudum, filios Aichardi de Claromonte, ex una parte, et Reginaudum de Ponte et Gaufridum, fratrem
ejus, filios Gaufredi de Ponte, ex altera parte, qui unicam habebant matrem, videlicet dominam Agnetem,
quod ipsi quatuor supposuerunt se testamento ejusdem domine Agnetis, matris sue, fide et juramento.
Ipsa vero tale condidit testamentum, quod Poncio, primogenito suo, et heredibus suis dedit terram de
Olerone, exceptis decem libris quas ipsa Agnes dederat Mabirie, filie sue, uxori Gaufridi Rudelli in
maridagio, que devolvent ad dictum Poncium et ad heredes ejus, si ipsa Mabiria sine herede decesserit ;
quam terram ipsa Agnes habebat ex parte patris sui, videlicet Gaufridi Martelli. Dedit ettiam predicta
Agnes eidem Poncio quicquid habebat apud Miribellum, preter feodales suos. Si vero, quod absit ! ipse
Poncius sine herede decesserit, dicta terra devolvet ad Artaudum, germanum suum, et ad heredes ipsius.
Si vero uterque sine herede decesserit, dicta terra devenerit ad alios fratres et heredes illorum, sicut
dictum est de prioribus. De terra siquidem quam habebat ex parte matris sue tale fecit testamentum
quod Reginaudo de Ponte quem primo suscepit de Gaufrido de Ponte dedit receptum de Bruolio, hoc est
de barbacanis infra cum toto veteri plaisamento. Si vero dictus Reginaudus sine herede decesserit,
predictum receptum devenerit ad Gaufridum, germanum suum, et ad heredes ipsius.
Si autem uterque sine herede decesserit, ad Poncium de Miribello et ad heredes ipsius devenerit, si ipse
heredes habuerit, sin autem, ad Artaudum et ad heredes ipsius ; totam vero aliam terram que eam
contingebat, sive ex parte patris, sive ex parte matris, sive in nemoribus, sive in hominibus, sive in
chassamentis, vel quoquo modo, tam in presenti vel in futuro, contingeret vel posset contingere, ita
dimisit quod filii Aichardi de Claromonte, videlicet Poncius et Artaudus, in omnibus medietatem
haberent, predicti vero filii Gaufridi de Ponte, scilicet Reginaudus et Gaufridus, in omnibus medietatem
haberent. Si vero alterum istorum sine herede decedere contigerit, porcio defuncti ad germanum ipsius
et ad heredes ejus devenerit. Si de utrisque contigerit, ad alios de divisione terre ita conscenserunt ( sic)
quod duo amici ex parte Reginaudi et Gaufridi de Ponte, jurati, duo ex parte Poncii de Miribello et
Artaudi, jurati, terram equaliter divident. Hoc autem sciendum quod domina Agnes in parte Reginaudi et
Gaufridi de Ponte decem libras annuatim de voluntate eorum sibi retinuit quamdiu vixerit, quas
preposite terre reddendas juraverunt ; ea vero defuncta, ad eosdem redeant. Si vero Poncius receptum in
porcione sua construere voluerit, sine contradictione construat, excepto loco qui dicitur Clarmont, et
burgo de Guetinaires, et locis que sunt inter ista loca. Si vero aliquis municionem faciendam Poncio de
Miribello impedire voluerit, dicti fratres Reginaudus et Gaufridus de Ponte contra omnem hominem
illum juvabunt ; et ettiam dominus comes Engolismensis, Ademarus, de cujus dominio tota terra ista
esse dinoscitur, erit eidem Poncio contra omnem hominem defensor et coadjutor. Precepit ettiam
predicta domina Agnes quod filii Gaufridi de Ponte recipiant feoda a dominis predicte terre et aliis
fratribus suis, scilicet Poncio [et] Artaudo, filiis Aichardi de Claromonte, dictam terram parischant ( sic)
sicuti fratres fratribus ; vie vero et semite naturales tocius istius terre cum pascuis eis et hominibus
eorum libere patebunt, ita tamen quod, si ipsi vel homines eorum ad recepta sua venire voluerint, sine
impedimento viarum et semitarum naturalium venire possint. Si vero totum castrum de Auselac ad eos
interdum devenerit, a fossatis infra in partem Poncii de Miribello cedet, si ipse voluerit, et tunc terra de
Olerone per medium dividetur inter illos sicuti et alia terra. Si vero dictus Poncius totam terram de
Olerone retinere voluerit, dictum castrum de Auselac per medium dividetur sicuti et alia terra. Si vero
445
Archives nationales (France)
dictus Poncius castrum de Auselac retinere voluerit, receptum quod erit in porcione sua de terra de
Briolio diruetur. Et si nondum factum fuerit, non edificabitur. Quicquid autem est a fossatis de Auselac
extra, ad predictam dominam pertinens, per medium dividetur sicuti et alia terra. Si vero dominus
Gifardus vel ejus uxor vel quilibet alius questionem super possessionibus predictis moverit, prefati
quatuor fratres communiter se juvabunt, sive in pace, sive in guerra, super questione omnium
possessionum communes erunt. Facta autem fuit pax ista anno millesimo ducentesimo ab incarnacione
Domini, in manu domini comitis Engoli[smensis], Ademarii, qui istas cartas sigilli sui munimine
corroboravit, et in manu Ranulfi Barbotini, Xanctonensis archidiaconi, qui similiter sigillum suum
imposuit. Et ut pax ista firmior permaneat, dominus Henricus, Xanctonensis episcopus, cartis istis
sigillum suum apposuit. Gauterius vero, abbas de Tanalia, has cartas sigillo suo munivit. Hec pax fuit
affirmata apud Botavillam. Hujus autem pacis testes sunt Reginaudus de Ponte, Willelmus de Archiaco,
Gaufridus Ticio, Willelmus de Rabania, Constantinus Fulcher, Mainardus Ros, Willelmus de Ussel,
Gobbaudus de Brolio, Petrus Guobbaudus, Tericus de Ardena, Robbertus Gobbaudus, Mainardus
Willelmus, Bernardus Willelmus, Iterius Bompar, Gardradus Tiros, Richardus de Conac, Gaufridus
Fulcherii, Raimundus de Aminiac, Helias Andradus, Iterius de Arnac, et multi alii.
Copie collationnée donnée, en 1507, par le lieutenant particulier du sénéchal de Saintonge au siège de
Saintes et par le greffier de la sénéchaussée audit siège, d'après la charte partie originale à laquelle
étaient encore appendus quatre doubles cordons de cuir blanc ayant servi à suspendre les sceaux.
J//1024
n° 1
Mélanges
Original sans traces de sceau
132 - 1200. Mai
Litterœ quibus Petrus de Auriaco et Willelmus Aimericus de Valle Beraldo viginti solidos tolosanorum
vel melgoriensium Johanni Barravo debere recognoscunt.
Sciendum est quod Petrus de Auriaco et Willelmus Ainerius de Valle Beraldo debent Johanni Barravo et
ejus ordinio XX solidos tolosanorum vel melgoriensium, bonos, dupplos, largos, ad ejus electionem ; et
convenerunt ei dare IIII denarios tolosanos, in unoquoque mense, de lucro, dum illos tenuerint et
habuerint illos, in ultimo die mensis aprilis, et si ultra unum annum supradictam pecuniam tenuerint,
convenerunt ei dare de cabale et de lucro lucrum panalium dum deinde tenuerint ; et si tolosani et
melgorienses abatebantur vel deteriorabantur de penso vel de lege, convenerunt ei dare argentum finum
ad rationem de XX VI solidis tolosanorum [per] marcham, donec sit pacatus de toto in pace ; et
unusquisque est ei debitor de cabale et de lucris et de argento, sicut predictum est in pace. Insuper
Ramundus d'Escalquencz, filius Petri Ramundi d'Escalquencz, intravit debitor et donator Johanni
Barravo et ejus ordinio, de isto supradicto debito, scilicet de cabale et de lucris et de melgoriensibus et de
argento, sicut predictum est, in pace et sine guirente, quod ibi ei ullo modo non trahat ; nam ita convenit
ei Ramundus d'Escalquencz totum ad cognitionem Johannis Barravi et ejus ordinii. Hujus rei sunt
testes : Vitalis, Willelmus, et Poncius Gairaldus, et Ramundus Agobertus, qui cartam istam scripsit,
mense madii, feria IIII, regnante Philippo, rege Francorum, et Ramundo, Tolosano comite, et Fulcrando
episcopo, anno ab incarnacione Domini M° CC°.
J//1042
n° 4
Mélanges
Copie
133 - 1200. Septembre.
446
Archives nationales (France)
Hugo, Regitestensis comes, notum facit se concessisse Theobaldo, Trecensi comiti palatino, feodum
Sanctæ Manehildis in excambium feodi Haynoldimontis. "Actum anno Verbi incarnati millesimo
ducentesimo, mense septembri."
Extrait sur papier du Liber Principum de Champagne conservé à la chambre des Comptes, fait le 3 juillet
1564. - Analysé d'après l'original (J. 193, n° 2) par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 598.
J//1020
n° 35
Chartes royales cancellées
Original
134 - Fin du XII e siècle.
Fragmentum cujusdam compoti.
De homine de Caslar habui XVIIII solidos. De Bernardo de Sancti Daunisii ( sic) C solidos. De Petri de
Campanolas, c solidos. De homine de Albais, LX solidos. De homine de Marinanegues, CCC solidos
minus XIII solidos. De Petri de Mars, IIII libras. De Millo de Tellou, CXX solidos et unum modium
formenti. Del feu, LXV solidos. De albergo d'Anaia, XIIII solidos. De Radic, V solidos. De Calvitione,
XXX solidos. De Vilelmi Petri de Cavairaco, VIII solidos. Vilelmus dal Noguer, V solidos. Maria de
Anglada, V solidos. De Villelmus ( sic) Got del Montel, XIIII solidos.
De Caslar, XVIIII solidos. De homine d'Albais, CC solidos. De Marissanegues, IIII libras. De homine de
Pinan, c solidos. De Millo, CXX solidos. De XIIII s. s. d'anona, XLVI solidos. Raimundus Duranti, X
solidos, e Gueluin, IIII solidos. De Generaco, XVI solidos. De Millo, XXX solidos. De Gazalangues, C
solidos.
MCLXX solidos. Ad alia parte ( sic) DCCCC XXX solidos.
Fragment de parchemin portant au dos des marques de récolement de Dupuy. - Plusieurs des localités
mentionnées dans ce compte, dont il est difficile de déterminer la nature, appartiennent au département
du Gard ; telles sont Le Cailar est Gallargues.
J//1022
n° 39
Mélanges
Original
135 - Fin du XII° siècle.
Concordia inter Bertrandum et Raimundum Guillelmum, cognatum ejus, ex una parte, et milites de
Villamuro, ex altera.
In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Hec est concordia quam fecerunt Bertrandus et Raimundus
Gillelmus, cognatus ejus, et milites omnes de Vilamuro. Concordiam fecerunt ut castellum miterent in
securitate a termino rivi qui circuit castellum usque ad Tarnum, et ab eodem rivo super castellum, sicut
decendit vallis usque ad Tarnum. Totum quod infra jamdictum terminum est mitunt in securitate ut
nullus habitans infra de ulla causa violenciam ullam sustineat, nisi pro illis causis que ic scribuntur.
Violencia nulla facta sit habitantibus infra terminum, nisi pro Treva Dei et pace ejusdem treve et pacis ;
primum inquisitus emendet per laudamentum virorum laudatorum, et si hoc facere noluerit, sit facta
justicia per ipsos laudatores. Contrarietates et injurias quas faciunt inter se in castello, similiter
emendent per laudamentum virorum laudatorum : et querellas de malefactis quas faciunt, faciant seniori
cujus homo est qui male fecit ; et si senior non fecerit emendare, senior major de castello faciat justiciam
per laudamentum supradictorum laudatorum. Defendant omnes communiter katellum, et, si venerint
inimici contra castellum et aliquis habitator fugerit de adjutorio, de substancia ejus mitatur alius adjutor
per laudamentum laudatorum. Si aliquis homo estraneus venerit in castellum, liber veniat et exeat sine
ulla calumnia, soluto prius debito suo ; et edificium si ve[n]dere voluerit, vendat per laudamentum
447
Archives nationales (France)
virorum laudatorum. Si aliquis mortuus fuerit, sustancia ejus remaneat proximis ejus vel ad illos ad quos
laudatores laudaverint. Opera que faciunt in castello faciant per laudamentum virorum laudatorum. Si
aliquis homo fecerit injuriam vel malefactum alicui de [ha]bitatoribus, ceteri homines adjuvent eum de
castello et communiter faciant misionem, tam in preliis quam in placitis, per laudamentum virorum
laudatorum. Habitatores qui stare debent in castello, stent ibi sicut visum fuerit laudatoribus. Sicut
rescriptum est, ita firmant et ita tenebunt et ita jurant ut teneant ; et si aliquis infregerit, emendet per
laudamentum virorum laudatorum.
Cette pièce, qui ne présente pas de traces de sceau et qui porte plusieurs corrections, pourrait bien être
une minute. - Teulet a publié des franchises de Villemur en date de 1178, qui ne doivent pas être de
beaucoup antérieures à cet accord ( Layettes du Trésor des Chartes, t. I, p. 120).
J//1033
n° 63
Comptes et enquêtes
Copie
136 - Début du XIII e siècle.
Petrus Seniorelli monachis Sanctæ Mariæ de Quadraginta guerpit terram quam habet apud Podium
Cassianum, in terminio de Monte Felnensi, in territorio Minerbensi, "in presentia G. Geraldi, canonici, et
Ermengaudi et Adalberrici, clericorum, et aliorum hominum hoc videntium. Ego B. rogatus scripsi."
Copie au treizième siècle sur un rouleau de papier assez endommagé.
J//879
n° 32
Foix et Comminges
Copie
137 - 1201. Mardi, 27 mars.
Impignoratio castrorum de Balaguerio, Balagaires, Monte Jardini et Quercorbes facta Isarno Bernardi a
Raimundo Rogerii, Carcassonensi, Biterrensi, Redensi et Albiensi vicecomite.
In Dei nomine, anno a Nativitatis ( sic) ejusdem millesimo CCI°. Ego Raimundus Rogerius, per Dei
gratiam Carcassensis, Biterrensis, Redensis et Albiensis vicecomes, per me et per omnes meos, gratis,
absque [inganno,] cum hac presenti carta valitura concedo et recognosco tibi, Isarno Bernardo, tuis et cui
dimitere vel dare aut inpignorare, pro vestra subdicta substancia, jure pignoris et convenienciis,
volueritis quod vos habetis et tenetis a me, per pignus, castrum de Balaguerio et Balagaires et Montem
Jardinum et omnem patriam meam de Quercorbes, propter XIIII milia et c solidos melgoriensium, sicut
in cartis vestris pignoraticiis notatum est. Modo vero acomodatis mihi amplius mille solidos
melgoriensium bonos et rectos ac bene metibiles ; de quibus et de omnibus aliis supradictis denariis me
bene et pleniter, ad meum libitum, per pacatum teneo. Quod pignus totum et integrum, cum suis juribus
et pertinenciis, habeatis et teneatis vestramque voluntatem provestro avere more pignoris faciatis, usque
vobis vel cui mandaveritis prenominatos XV milia et C solidos melgoriensium reddamus ad terminum et
per illas conveniencias quas in vestris cartis pignoraticiis scripta ( sic) sunt. Si tunc illa moneta lege vel
penso cambiata seu minuata fuerit, dabo vobis marcham argenti fini propter L solidos melgoriensium
donec tali modo ac numero vestros XV milia et C solidos melgoriensium recuperatos habeatis. Si quis
autem homo vel femina aliquid in predicto pignore aut in ejus pertinenciis vobis anparaverit, ego et mei
erimus vobis et vestris boni guirentes sine vestro inganno, et habere ac tenere in pace faciemus donec pro
illis convenienciis que in vestris cartis pignoraticiis scriptas ( sic) sunt. Fructus vero et gaudimenta que
de predicto pignore habueritis non compute[n]tur vobis in sortem neque in usuram predicti averis, quia
gratis ea dono vobis in perpetuum. Et sic istam cartam scribere jubeo et sub dictis testibus firmari rogo.
+ Signum Arnaldi Raimundi, Carcassone vicarii, et Guillelmi Assaliti, Redensis vicarii, et Guillelmi
448
Archives nationales (France)
Vassalli et Amblardi Vassali et Bernardi de Garano, qui hac ( sic) cartam imbreviavit et mandatum ab
omnibus predictis accepit. Signum Guillelmus Petrus [qui] hoc scripsit illius jussu et domini vicecomitis,
III feria, VI kalendas aprilis, rege Philippo regnante.
Copie ancienne et défectueuse.
J//768
n° 37
Champagne
Copie authentique
138 - Sens. 1201. Mai
Blancha, comitissa Trecensis palatina, notum facit se Philippo, regi Francorum, juravisse quod sine
assensu prædicti regis maritum non acciperet, quod eidem traderet filiam suam et alium infantem suum,
si ipsa gravida remanserit de marito suo, comite Trecensi 1, et quod fortericias de Brayo et de Mosterolio
jamdicto regi traderet. "Actum Senonis, anno Domini M° CC° ( sic), mense maio."
1. Le copiste a lu Tholosœ au lieu de Trecensi.
Copie du XVI e siècle assez mauvaise, ainsi qu'on peut en juger par les deux bévues signalées dans
l'analyse ci-dessus, collationnée d'après "le registre estant au Trésor des Chartes du Roy cotté sur la
couverture X", et signée Dethou. - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 670, et
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 550.
J//768
n° 38
Champagne
Copie authentique
139 - Sens. 1201. Mai
Philippus, rex Francorum, Blanchæ, comitissæ Trecensis, homagium et promissiones in charta
præcedenti memoratas accipit.
Copie du XVI e siècle signée Dethou, collationnée d'après "le registre estant au Trésor des Chartes du Roy
cotté sur la couverture X." - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 671, et d'Arbois
de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 552.
J//811
n° 1, fol. 6v°
Limites de Picardie
Copie authentique
140 - 1201. Mai
Balduinus de Bethunia, comes Albæmarliæ, dominus de Chokes, notum facit abbatiam S. Johannis de
Chokes a se inductam fuisse in corporalem possessionem molendini de le Pugnoie quod eidem abbatiæ
prius concesserat. "Actum anno ab incarnatione Domini M°CC°I°, mense maio."
Copie certifiée faite en 1608, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Saint-Jean-de-
Chocques, auquel étaient suspendus, "en las de parchemin," deux sceaux semblables à ceux de l'acte de
1199 (cf. n° 126). - Publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 52.
J//811
n° 1, fol. 10
Limites de Picardie
Copie authentique
449
Archives nationales (France)
J//879
n° 33
Foix et Comminges
Original
142 - 1201. 11 juin.
Conventio inter Arnaldum, vicecomitem de Castrobono, et Petrum d'Orcas de castellis de Taus, Castels,
Sauched et Sauchadel.
ABCDEFGHIKLMNOPQRSTVX
Ad noticiam cunctorum perveniat quod plures lites et contenciones fuerunt inter Arnallum de
Castrobono vicecomitem et inter Petrum d'Orchal de castro de Taus et de Chastel et de Sauched et de
Sauchadel. Tandem consilio et disposicione militum et clericorum et hominum predictorum castrorum
ante eos asistencium ad finem et concordiam venerunt, scilicet quod Petrus d'Orchad habeat octo
mansos qui sunt scripti in aliis cartis et composicionibus Bertrandi de Tarascho et Petri d'Orcad :
videlicet mansum Bernad Gocet et Bernadi de Porta de Taus ; et in Castels, mansum de P. Redel et de O.
de Fava et de R. de Fava ; et in Sauched, mansum P. Jacpert et de Gaceta ; et in Sauchadel, mansum P.
Mir. Et pro remissione hominii quod reliquid Petrus d'Orchad Arnallo de Castrobono, Arnallus de
Castrobono donat ei tres mansos : in Castellis, mansum de Vidal Tausa, et in Sauched, mansum de B.
Alegret et mansum de Gaco de Sauchadel. Ego, Arnallus de Castrobono, promitto tibi, P. d'Orchal, bona
fide et in sincera amicicia et amistad, quod observabo et adimplebo hoc quod scriptum est in presenti
carta et in composicionibus Bertrandi de Tarascho et Petri d'Orchad, excepto hominio et sacramento,
quod non faciam nec feci in persona mea, sed facio facere Alamando de Torala super anima mea. Ego,
Petrus de Orchal, promitto tibi, Arnallo de Castrobono, et convenio bona fide et in amicicia et in vera
amistad quod ero tibi fidelis de jamdictis castris, in dando potestatem de castris et in sequimento de
hominibus et omni jure tuo. Et hoc juro propriis manibus, sic me adjuvet Deus et hec sancta Evangelia.
Adhuc ego, Arnallus de Castrobono, promitto tibi, Petro d'Orchal, quod dabo tibi potestatem de jamdictis
castris postquam petieris a me usque ad X dies. Ego, P. d'Orchad, hisdem verbis promitto tibi, Arnallo de
Castrobono, hec conveniencia et posamentum valeat dum Arnallus de Castrobono tenuerit et habebit
honorem de Chabod et de Taus. Deinde rumpatur hec conveniencia si Petrus d'Orchad voluerit ; sin
autem, firma permaneat et homines de jamdictis castris teneantur per sacramentum et per homenaticum
de isto posamento, quod faciant stare firmiter sicut promiserunt in aliis cartis et convencionibus.
Ego, Alamandus de Torala, precibus Arnalli de Castrobono, propriis manibus juro quod Arnallus de
Castrobono sic observabit et adimplebit hanc convencionem et posamentum sicut scriptum est in hac
pagina ; sic me Deus adjuvet et hec sancta Evangelia.
Actum est hoc III idus junii, anno ab incarnatione Domini M CC° I°. Sig+num Arnalli de Castrobono qui
hanc compositionem feci et propriis manibus firmavi. Sig+num domine Arnalle Capodecii. Sig+num
Ermesendis, filie sue. Sig+num Petri d'Orchad. Sig+num Raimundi de Apilia, tutoris ejus. Sig+num
Guillelmi Apilie. Sig+num Alamandi de Torala. Sig+num Guillelmi de Lorda. Sig+num Bernardi de
Miramon. Isti sunt testes, visores et auditores.
450
Archives nationales (France)
PETRUS, presbiter, scripsit, die et anno ( Paraphe) quo supra ( Autre paraphe.)
Charte partie en parchemin, sans aucune trace de sceau. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations des
comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 81, note 2.
J//808
n° 3
Limites de Picardie
Copie authentique
143 - Compiègne. 1201. Août.
Reginaldus, comes Boloniae, et Ida, uxor ejus, filiam suam cum Philippo, filio Philippi regis, matrimonio
conjungere promittunt. "Actum apud Compendium, anno Domini M°CC° primo, mense augusto."
Copie du XVI e siècle signée du procureur général, trésorier des Chartes, La Guesle, collationnée à
l'original scellé "de deux seels de cire verte pendants en deux laz de soye rouge". - Publié d'après
l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 613. - Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de
Philippe-Auguste, n° 674.
J//884
n° 1
Lauraguais
Original
144 - 1202. Avril.
Conventio facta inter Archembaldum, dominum Montis Lucii, ex una parte, et Guidonem, comitem
Arvernioe, ex altera, de custodia terroe proedicti Archembaldi iter Sanctoe Peregrinationis arrepturi, et
de matrimonio filioe suoe cum filio comitis.
ABCDEFGHI
Notum sit omnibus presentibus et futuris quod cum Archembaudus, dominus Montis Lucii, iter vellet
Sancte Peregrinationis arripere, inter ipsum et Guidonem, comitem Arvernie, sic convenit. Guillielmus,
filius comitis, vel alter filius, si humanitus de primo contingeret, ducet in uxorem filiam Archembaudi
primogenitam vel alteram que nasceretur, si forte primogenita moreretur. Ille autem filius comitis debet
esse qui ducet uxorem qui Combraliam et comitatum habebit. Comes vero accomodavit Archembaudo
triginta milia solidorum Silviniacensis monete. Remanent autem filia et terra Archembaudi sub custodia
hominum suorum. Si vero uxor Archembaudi non habuerit filium, postquam scietur de morte
Archembaudi, reddetur libere filia et terra comiti. Si pariet filium, dabit ei comes suam filiam in uxorem
et cum ea, in dotem, M solidos debitales et decem milia solidos silviniacensium in denariis et donaria
sive lucra. Remanebit etiam in custodia hominum suorum idem filius donec sit idoneus ad regendum
terram. Ab utroque autem est juramento firmatum ne quid fiat vel fieri sustineat quo dictum
matrimonium impediatur. Si vero uxor Archembaudi filiam habuerit, tenebunt eam sui homines donec
altera marito reddatur et ipsa veniat ad etatem, et tunc a comite, cum consilio hominum terre, tradetur
viro vel monialis fiet ; non tamen habebit villam aut fortariciam de terra. Tenebit vero comes terram et
homines in bonis usibus et consuetudinibus, et malas tollet, si que erant. Comes eciam nec castellum,
nec villam, nec fortariciam occupabit, nec quemque hominem capiet. Quod si faceret, requisitus a decem
hominibus quorum consilio terra ordinabitur, vel a duobus qui venirent mandato X, infra quindecim dies
emendabit. Et nisi faceret, Archembaudus et sui, essent liberi et quieti a convencionibus datis, et comes
et sui obsides nichilominus tenebuntur Archembaudo et hominibus suis. Ipse vero comes debet eorum
consilium sequi bona fide, et ipsi bona fide consulere ut nichil in fraudem faciant. Si vero comes erit
vocatus ad opus terre, nichil accrescet debito, sed juxta consilium hominum providebitur ei de terra ; de
fructibus et proventibus terre, juxta consilium hominum et consideratione temporum, solvent comiti
singulis annis quod poterunt. Comes vero bona fide debet terram custodire et deffendere. Si autem major
451
Archives nationales (France)
vis superveniret et oporteat sumptus mitti in terra, licet debito non accrescat, servari debet comes bona
fide indempnis. Ratum etiam habebit comes donaciones factas ab Archembaudo vel modeste faciendas.
Et quod ita teneatur Archembaudo et suis juraverunt mandato comitis Ademarus de Bormon, W. de
Gozon, Amblardus de Chasluz uterque, Ameil de Saint Ferriol, W. de Rubea Terra, Latgerius de Monte,
W. Chalsacorta, S. de Mezes, S. de Cortes, Eldinus Castrinovi, P. de Punsac, Raol de Passac, P. de
Malaura, Aumareschaz, Andreas de Chastellet, B. de Rochadagolf, Raolz de Rochadagolf, Raol de Roure,
Franco de Mauzac, Eldinus Blanc, W. Rochafortis, Arnaudus Auzancie, Aynardus d'Archas, B. Baudel, W.
de Sancto Sebrazio, J. de Capella. Fidejussores sunt domini Claromontensis, Lemovicensis, Caturcensis
episcopi ; et debet dare dominum ducem Burgundie et Bituricensem archiepiscopum, vicecomitem
Lemovicensem, Humbaudum de Vreco. Ex parte Archembaudi juraverunt comiti P. Baille, Raolz de
Charensac, Girbertus de Sancto Elegio, W. Cervel, Helias de Sancto Fergeolo, P. Montis Lucii, dominus
Marchie, J. Vigerius, S. Gaufre, Humbaudus de Petra, Rotger Lobet, P. de Coro, burgenses ; G. Gao, P. de
Turre, Ranolf Martinus, P. Baronet, Chalveus, J. Pasto, Hugo de Gorz, S. de Zarcinal, Johannes Bochet,
J. Ceriot, G. Forester, J. Marti, S. Taissart, W. Pautreir, P. Rebol, P. Daen, Chastelluz, Monlusso, G. de
Lamalareda, P. Benedictus, P. Giberti, G. Larocha, Jaufre Freneir, P. Ribat, P. de Villa Blanchard, J.
Peillisso, Martinus Mazeira, G. Chabasseira, P. Rebol. S. Faber, W. Terruz, P. de Jou, B. Piquendet,
Ranolz de Ro. Hoc etiam debent jurare omnes homines terre sue ; fidejussores sunt domini
Lemovicensis, Claromontensis et Caturcensis episcopi ; debet dare W. de Gozom. Ad omnimodam
firmitatem comes et Archembaudus huic cyrographo sigilla sua apposuerunt. Acta sunt mense aprili,
anno incarnationis M° CC° II°. Debet dare Archembaudus Umbaudum de Vreco.
Charte partie scellée de deux sceaux en cire blanche mélangée de craie ; celui d'Archambaud, bien qu'il
n'ait pas de contre-sceau, paraît être le même que celui qui a été décrit, sous le n° 2927, par Douet
d'Arcq. Le même auteur donne la description du sceau et du contre-sceau de Gui II sous le n° 384. - Cette
pièce, qui paraît provenir du fonds de Mercurol (Voy. J. 1133, n° 1 et J. 1138, n° 6), est mentionnée par
Baluze, Histoire de la maison d'Auvergne, t. I, p. 84, comme se trouvant alors au Trésor des Chartes,
parmi les titres des comtes d'Auvergne.
J//747
n° 6
Anjou
Copie authentique
145 - Gournay. 1202. Juillet.
Philippus II, rex Francorum, Arturi, comitis Britanniae, homagium recipit. "Actum apud Gornacum,
anno Domini M° CC° secundo, mense julio."
Copie collationnée, sur papier, faite d'après le registre X du Trésor des Chartes comme le prouve la
mention suivante : "Collation de ceste copie, extraicte d'un registre de parchemin estant au Trésor des
Chartes du roy, cotté sur la couverture X, a esté faite par moy notaire et secrétaire dudit seigneur
soubsigné, le XII e jour de juing, MV c soixante quatre."
" Signé : DETHOU."
Le cachet aux armes de De Thou, sur papier, est plaqué dans le coin inférieur gauche. - Voy. L. Delisle,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 731.
J//1028
n° 1
Comptes et enquêtes
Copie
146 - 1202. Juillet.
452
Archives nationales (France)
Hugo de Cencenono et uxor ejus monachis S. M. de Ponte Calido quicquid habent apud Casalem
Vetulum et alia bona in proesenti instrumento descripta concedunt.
In Dei nomine, anno ejusdem millesimo ducentesimo II, regnante Philippo rege, mense julii, omnibus
hominibus sit manifestum quod ego, Ugo de Cencenono, et ego, domina Raimunda de Vinciano, conjux
ejus, per omnes nostros presentes ac futuros, nullo dolo vel fraude inducti, sed spontanee voluntatis
nostre arbitrio, bona fide et sine omni dolo, cum hac presenti carta perhenniter valitura, intuitu pietatis
et remissione peccatorum nostrorum et parentum nostrorum, damus, guirpimus, solvimus et penitus
derelinquimus domino Deo et monasterio Sancte Marie Fontis Calidi et tibi, Marcho, ejusdem domus
abbati, omnibusque fratribus ejusdem loci tam presentibus quam futuris, totum quicquid habere
debemus in omni terminio qui dicitur Casalis Vetulus, in superiori masatico et inferiori qui fuit
quondam, ad faciendum ibi et inde quicquid vobis placuerit, scilicet in molendinariis, in paxeriis, in
exitibus et regressibus, in aqueductibus, in pascuis, in garricis, in cultis et non cultis et in omnibus
expressis et non expressis ad usum hominis pertinentibus, in perpetuum, absque omni retentu. Adhuc
eodem modo damus et concedimus eidem monasterio Fontis Calidi et omnibus ibidem permanentibus
quicquid habemus seu habere debemus a rupibus videlicet de Portelmal usque ad illum de Peins, et ab eo
de Peins usque ad illum qui dicitur Mulas Fegassas versus meridiem, omni tempore. Rursus similiter
damus nos predicti, per nos et per omnes successores nostros, jure perpetuo, tibi, prefato Marcho, abbati
domus Fontiscalidi, omnibusque fratribus ibidem morantibus presentibus ac futuris, liberum scilicet
egressum in castro de Ceceno et ut animalia vestra semper pascantur et adaquantur in omnibus confiniis
ejusdem castri de Ceceno, et etiam intrent et exeant sine omni molestia, sicut propria ejusdem castri, et
quicquid etiam vobis quondam datum et concessum est a patre meo, Bernardo de Ceceno, ego, filius ejus,
totum illud laudo et confirmo semper sicut in vestris instrumentis continetur omni tempore. Quicquid
etiam rationis vel juris habemus vel habere debemus in omni predicto honore, totum illud vobis et
vestris successoribus perhenniter damus, guerpimus, solvimus et penitus disamparamus, prout melius
potest dici [vel] scribi ad vestram utilitatem, omni occasione inde exclusa et vestrorum. Promittimus
etiam bona nostra fide et astipulatione quod contra supradicta vel aliqua horum nunquam veniamus
jure, lege, ratione seu consuetudine vel venire faciamus seu alio modo qui dici possit vel excogitari, nec
fecimus vel faciemus, nec fieri vel dici consenciemus quo minus hec que supradicta sunt vel aliqua
horum firmiter permaneant a modo et usque in sempiternum. Jussu et rogatu predicti Ugonis horum
omnium sunt testes Isarnus de Cenceno, archidiaconus major, vicarius beneficiarius de Figeriis, Ugo de
Fermata, Gaucelmius ( sic) Marescot, Guillelmus Pelagas et Bernardus, nepos ejus, Bernardus Sutor. De
mandato domine Raimunde prefate sunt testes Bernardus de Figueriis juvenis Raterius, Guillelmus
Geraldi et frater Guillelmus Baroni qui hoc rogatus scripsit. Hoc est transcriptum.
Copié sur le même rouleau de parchemin que les n os 43, 56, 61, 110 et 147.
J//1028
n° 1
Comptes et enquêtes
Copie
147 - 1202. Novembre.
Isarnus de Cencenono, archidiaconus Biterrensis, Guillelmo de Minerba juniori, filio Guillelmi de
Minerba, nepotis Isarni proedicti, castrum de Rocabruno cum diversis aliis bonis tradit.
nepoti meo, et omnibus heredibus tuis totum castrum de Rocabruno cum omnibus suis pertinenciis, et
omnia illa que michi retinueram quando habui a te quinque milia solidorum, scilicet omnia illa que, ego
et frater meus Bernardus, in predicto castro et in ejus terminiis adquisivimus postmortem patris nostri,
et totum illum honorem Anno a Nativitate Christi millesimo ducentesimo secundo, regnante Philippo
rege, mense novembri, notum sit omnibus qui hoc audierunt quod ego, Isarnus de Cencenono, solvo et
relinquo et desamparo, nunc et in perpetuum, tibi, Guillelmo de Minerba juveni, filio Guillelmi de
453
Archives nationales (France)
Minerba, quem nobis Poncius de Olargo reliquid in illa infirmitate ex qua mortuus fuit ; quem honorem
dedit pater meus, Isarnus, Garsendi, filie sue, quando dedit eam in uxorem Guillelmo de Olargo. Omnia
ista supradicta, sicut melius possem intelligi ad tuum profectum, dono tibi et trado bona fide et sine
omni dolo, et omnes cartas que ad predictum castrum pertinent et omnem honorem quem tibi dono et
trado, quandocumque volueris habere, a me poteris habere. Et ego, predictus Guillelmus de Minerba,
filius Guillelmi de Minerba majoris, pro tanto amore et pro tanto beneficio quod tu michi facis, dono et
relinquo tibi, Isarno, avunculo meo, archidiacono Biterrensi, in vita tua totum quiquid ( sic) habeo vel
habere debeo aliqua racione a rivo qui vocatur Godel, usque ad rivum qui vocatur Rodanellus del Cros,
scilicet in campis et in vineis et in ortis et musaticis et in omnibus aliis rebus, excepto orto qui adjungitur
tuo. Et illa pars quam michi retineo, extenditur usque ad olivetum. Quod olivetum et omnes arbores que
sunt in illo debes habere cum omnibus aliis rebus supradictis. Hanc donacionem et hoc relictum facio
tibi, Isarno, avunculo meo, ego, predictus Guillelmus, nepos tuus, bona fide et sine omni dolo, sicut
melius potest intelligi ad tuum profectum. Et ut tu, Isarnus predictus, non possis habere de me aliquam
malam suspicionem, volo quod, si pater meus vel frater meus Ramundus moverent tibi super hoc
aliquam controversiam vel contrarietatem quod ego tibi dono et relinquo, ut tu habeas liberum
regressum ad totum castrum de Rocabruno et ad omnem supradictum honorem quem michi donasti et
reliquisti. Et ego, Marchesa, uxor Guillelmi predicti de Minerba, soror Berenguarii de Podio Sorigario,
laudo et concedo hanc donacionem et hoc relictum quam ( sic) tibi facit Guillermus de Minerba, meus
maritus, non ab aliqua persona coacta, et omnem aliam peticionem et omne jus quod ibi possem habere
tibi solvo et relinquo et, tactis sacrosanctis Evangeliis, juro quod nunquam contra veniam nec aliquam
personam venire faciam contra hoc. Hujus rei sunt testes Petrus de Villis Passantibus, Arnaudus de
Sancto Marano, Bernardus de Figariis, Augerius, frater ejus, Guillelmus de Sancto Nazario, Bernardus de
Torsano, Gaucelmus de Figariis, Guillelmus Rainardi de Rocabruno, Petrus Landric, Petrus de Sancto
Nazario, Petrus Sicfredius et Bernardus, levita, qui rogatus a predictis hoc scripsit. + Hoc est
transcriptum et erat instrumentum divisum per alfabetum.
Copie du treizième siècle transcrite sur le même rouleau de parchemin que les pièces 43, 56, 61, 110 et
146.
J//1046
n° 23
Mélanges
Original
148 - 1202. Décembre.
Instrumentum per litteras alphabeti divisum continens tractatum "anno Dominice incarnationis M° CC°
II°, mense decembris, vacante sede imperatoria," initum inter Bertrandum de Petralapsa, Tricastrensem
episcopum, assensu et voluntate capituli, militum et burgensium civitatis, ex una parte, et Raimundum,
comitem Tholosanum, ex altera.
Original non scellé. - Publié dans la Gallia Christiana, t. I, Instrumenta, p. 121. - Cf. D. Vaissète, Histoire
de Languedoc, nouvelle édition, t. VI, p. 199.
J//790
n° 8
Limites de Picardie
Copie authentique
149 - Aire. 1202-1203. Mars.
Balduinus, Flandriae et Haynoniae comes, Terram Sanctam petiturus, omnes donationes ecclesiae
Ariensi collatas confirmat. "Que omnia, ut in futurum firma permaneant et serventur, ex sigilli mei
auctoritate roboravi. Actum Arie coram his testibus : Gerardo, preposito Brugensi et Flandrie cancellario,
454
Archives nationales (France)
avunculo meo ; Willelmo, castellano Sancti Audomari ; Balduino de Commines ; B., filio suo ; Reginaldo
de Bria ; Balduino de Aubegni, anno Domini millesimo cc secundo, mense martio, die qua ab Aria
Jerosolimam profecturus recessi."
Copie collationnée, faite le 8 mai 1562, d'après "les lettres originalles en parchemin ausquelles appendoit
ung certain seel cassé et brisé de eire rouge, sans y avoir peu cognoistre aultre chose que ce mot Flandrie
et la moitié de l'enseigne de quelque homme à cheval..."
J//811
n° 1, fol. 7v°
Limites de Picardie
Copie authentique.
150 - 1202-1203. Avril.
Balduinus de Betunia, comes de Albamarla et dominus de Chokes, notum facit quod Simon de Malesnes,
miles, homo suus, Hierosolymam profecturus, partem suam decimae de Malesnes, ad opus ecclesiae
Beati Johannisde Chokes, in manu ipsius Balduini resignavit. "Actum anno ab incarnatione Domini M°
CC° secundo, mense aprili."
Copie certifiée, faite en 1608, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Chocques, scellé
"en double queue de soye jaune et rouge d'un scel figurant ung homme à cheval, avec son contrescel." -
Publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 53.
J//748
Poitou, n° 2
Copie collationnée du seizième siècle
151 - Paris. 1203, du 1 er novembre, au 24 avril 1204.
Philippus II, rex Francorum, senescalliam Pictaviae et Aquitaniae Aimerico, vicecomiti Thoarcensi, sub
obligatione homagii ligii in perpetuum concedit : "Actum Parisius, anno Domini millesimo ducentesimo
tercio, regni vero nostri anno vicesimo quinto, astantibus in palacio nostro quorum nomina supposita
sunt et signa. Dapifero nullo. S. Guidonis, buticularii. S. Mathei, camerarii. S. Droconis, constabularii.
Data vacante cancellaria, per manum fratris Garini."
Copie collationnée sur parchemin, faite en même temps que celle qui est décrite sous le numéro 154,
d'après les originaux, comme le prouve la mention suivante : "Collatio facta est cum litteris originalibus
existentibus in Thesauro cartharum domini nostri regis per me, notarium et secretarium ac custodem
dictarum cartharum infrascriptum, anno Domini millesimo quingentesimo quinto, decima nona [die]
mensis aprilis."
"Sébastien le Roullyé."
Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 794. - Publié d'après l'original par Teulet,
Inventaire des layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 703.
J//811
n° 1, fol. 7/v°
Limites de Picardie
152 - 1204, du 25 avril, au 9 avril 1205.
Balduinus de Bethunia, comes de Albamarla, dominus de Chokes omnes possessiones et privilegia
ecclesiae Beati Johannis de Chokes, ut advocatus et defensor ejusdem ecclesiae, protegere et defensare
promittit. "Actum ab incarnatione Domini anno M CC IV."
Copie certifiée faite en 1608 d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Chocques, auquel
était suspendu "en double lasset de soye incarnate", le même sceau que celui de la pièce 150. - Publié en
partie par Du Chesne ; Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 54.
455
Archives nationales (France)
J//811
n° 1, fol. 14
Limites de Picardie
Copie abrégée
153 - 1204, du 25 avril, au 9 avril 1205.
Eustachius, castellanus de Lens, notum facit se quamdam compositionem non aliter in chartae
summario descriptam, cum Willermo, abbate de Chokes, fecisse. "Actum anno ab incarnatione Domini
M° CC° IIII°."
Copie abrégée faite en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. LXI).
J//748
Poitou, n° 1
Copie collationnée du seizième siècle
154 - Poitiers. 1204, [4 août]
Philippus II, rex Francorum, jura vicecomitis Thoarcensis tanquam senescalli Pictaviae determinat :
"Actum Pictavis, anno ab incarnatione Domini millesimo CC mo quarto, regni nostri anno vicesimo
quinto, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum
Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Droconis, constabularii. Datum vacante
cancellaria, per manum fratris Garini."
"PHILIPPUS" ( en monogramme)
Copie collationnée, sur parchemin, faite en même temps que celle qui est décrite sous le numéro 151. -
Voy. Catal. des actes de Philippe-Auguste, n° 850.)- Publié par Teulet d'après l'original, Inventaire des
Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 724.
J//1019
n° 8
Mélanges
J//808
n° 4
Limites de Picardie
Copies authentiques
155 - Paris. 1204, Décembre
Philippus, rex Francorum, Renaldo, comiti Boloniæ, comitatum Albæmallæ, villam Sancti Richerii,
castrum de Damfront et forestam de Andeine, pro recompensatione castri Mortuimaris, in feodum
ligium et perpetuum confert. "Actum Parisius, anno ab incarnatione Domini M° CC° quarto, regni vero
nostri anno vicesimo sexto ; astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa.
Dapitero nullo. Signum Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Droconis,
constabularii. Data vacante ( monogramme) cancellaria, per manum fratris Garini."
Le premier exemplaire est une copie collationnée faite, d'après l'original du Trésor des Chartes, le 15
février 1559 (v. st.) - Le second est une copie non datée, signée du procureur général trésorier des
Chartes La Guesle, collationnée à l'original "scellé d'un seel de cire verte pendant en laz de soye." - Publié
par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 734. - Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-
Auguste, n° 884.
J//794
n° 1
456
Archives nationales (France)
Limites de Picardie
Copie authentique
156 - Paris. 1204, [Décembre ?]
Philippus, Francorum rex, notum facit se reddidisse et in feodum concessisse Moritolium Renaldo,
comiti Boloniæ. "Actum Parisius, anno Domini M° CC° quarto, regni nostri vicesimo sexto ..."
Copie collationnée faite le 15 février 1560 (n. st.) par Sébastien le Roullyé, garde du Trésor, "scellé d'un
scel de cire vert pendant sur laz de soye verte". - Publié d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor
des Chartes, t. I, p. 757. Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 885.
J//1022
n° 1
Mélanges
Original parchemin
157 - 1205, 7 ( ?) janvier
Obligation de quarante-cinq sous toulousains souscrite par Roger de Lantar et Wat de Tridmil à W. des
Bosquets.
Conoguda sia quel Rogers de Lantar he Wat de Tridmil devo pagar he redre XLV sols de tolsans, setes
bos, an W. des Bosquet he al seu hordein hab XV deners tolsans de gazain cadames aitant quant les
tengan he agols XII dias en iherier de l'aisida ; he si outral cab de l'an les tenian he ab lu no s'en
acordavan, devol ne donar, de tot del cabal he del gazain, gazain a za que la meteisa razo aitant quant,
houtral cab de l'an, la barata estara de rescabs. Le sobredit deutor devo he covengo pagar he redire le
cabal el gazain a so moniment de l'enzedor sobredit ho del seu hordein. He an lo lauzad he mandad
cadaus le lot per pens denant tots altres homes hen tot quant an ni auran que sia he on que sia movedor
he no movedor tro elle sobredits W. des Bosquet hel seus ordeins, si apogads de tot del cabal e del gazain
a sa conoisensa he in pads e senes plaig. Hujus rei sunt testes Bertrans Unalds e Nats ( sic) de Tridmil he
W. Escuders he Ramons Amels qui cartam istam scripsit in mense jhenoario, feria VII, anno Christi
MCCV.
Cette pièce, écrite sur une petite bande de parchemin, n'a jamais été scellée.
J//879
n° 34
Foix et Comminges
Original
158 - 1206, 17 mars
Conventio matrimonii inter Arnaldum, vicecomitem de Castrobono, et Elisendem, nepotissam Guillelmi,
vicecomitis Cardonoe, et Ermengaudi Urgellensis comitis.
ABC ABC ABC ABC.
Notum sit cunctis presentibus et futuris quod ego, Guillelmus, Dei gracia vicecomes Gardone, et ego,
Ermengaudus, Dei Gracia Urgellensis comes, donamus vobis, Arnaldo de Castro Bono, vicecomiti, filiam
sive neptam nostram nomine Elicsendam in uxorem, sicut lex Christi precepit ; et damus vobis cum ea in
exovar x millia solidorum barchinonensium ad forum et consuetudinem terre. Et ego, Arnaldus de Castro
Bono, bono animo et bona voluntate accipio, amore creandorum filiorum, ipsam Elicsendam in uxorem ;
et convenio vobis et ei, bona fide et sine omni malo ingenio, me circha illam in vita et in morte bene
habere, Et, dono ei in sponsalium ( sic) x millia solidorum barchinonensium, et laudo vobis et illi et
concedo predictos ( sic) X millia solidorum sue dotis sive exovar et illa x millia solidorum sui sponsalicii
ut habeat super omnem meum honorem quem ego habeo et habere debeo in comitatu de Ceritania. Et ad
majorem securitatem vestram, si quid sinistrum fuerit vel contigerit, quod Deus avertat ! dono vobis
duobus et illi dominum regem Aragonie fidejussorem, qui vobis et illi faciat in pace et secure tenere et
457
Archives nationales (France)
habere omnem supradictum honorem de Cerdania, donec xx millia solidorum solvantur. Et ego Petrus,
Dei gracia rex Aragonie, facio vobis Ermengaudo, Urgellensi comiti, et vobis, Guillelmo de Cardona,
vicecomiti, et ipsi Elicsendi libenter predictam fidanciam, et convenio vobis omnibus attendere, sicut
superius dictum est, sine omni malo ingenio vestro et vestrorum.
Facta carta XVI kalendas aprilis, sub anno Domini M° CC° VI°. Sig+num Guillelmi, vicecomitis Cardone.
Sig+num Ermengaudi, Urgellensis comitis. Sig+num Arnaldi de Castrobono, qui hoc firmamus et
concedimus testibusque firmare rogamus. Sig+num Guillelmi de Heril. Sig+num Guillelmi de Peralta.
Sig+num Pon[cii de Pinelle] 1. Sig+num Jordani de Peralta. Sig+num Raimundi de Apilia de Acrimonte.
Sig+num Ferrarii de Basilia, testes hujus rei.
Sig ( Paraphe) num Petri de Coschone, domini comitis notarii, qui precepto illorum scripsit.
1. Ce qui est entre crochets a été enlevé par une déchirure et suppléé d'après Martène.
Charte partie publiée par Martène, Amplissima collectio, t. I, p. 1071, d'après un manuscrit de Colbert.
J//879
n° 35
Foix et Comminges
Original
159 - 1206, 17 mars
Homagium factum Ermengaudo, comiti Urgellensi, et Arnaldo, vicecomiti Castriboni, pro castris de
Estamarid, de Ciutad et quibusdam aliis.
ABC ABC ABC ABC ABC
In Christi nomine. Notum sit cunctis presentibus et futuris quod ego, Arnaldus de Castrobono, per me et
per omnes successores meos in perpetuum, recognoscho vobis, domino meo Ermengaudo, Dei gracia
Urgellensi comiti, omnem fidelitatem et dominium et solidanciam quam vobis facere debeo et omnes
potestates illas quas vobis dare debeo, scilicet de castro d'Estamarid et de omnibus ejus terminis et de
omnibus forciis que modo ibi sunt vel erunt unquam, et de castro de Ciutad et de omnibus ejus terminis
et de omnibus forciis que modo ibi sunt vel unquam crunt, et de za Roqua de za Guda et de omnibus ejus
terminis et de omnibus forciis que modo ibi sunt vel unquam erunt, et de za Roqua de Agilar, et de Valde
et de omnibus ejus terminis et de omnibus forciis que modo ibi sunt vel unquam erunt, et de Castrobono
et de omnibus ejus terminis et de omnibus forciis que modo ibi sunt vel unquam erunt, exceptis castrum
( sic) Sancti Andrée et castrum ( sic) de Salent, sicut in instrumentis quos inter me et vos sunt continetur
que fuerunt factos ( sic) apud Populetum, et si qua alia carta facta fuit inter me et vos que contra illa
instrumenta veniat, non possit vobis nocere.
Actum est hoc XVI kalendas aprilis, sub anno Domini M° CC° VI°. Sig+num Arnaldi de Castrobono qui
hoc firmo et concedo et testibus firmare rogo. Sig+num Guillelmi de Peralta. Sig+num Guillelmi de
Heril. Sig+num Yordani de Peralta. Sig+num Poncii de Pinel. Sig+num Raimundi de Apilia de
Acrimonte. Sig+num Ferrarii de Basilia ; hujus rei testes.
Sig ( Paraphe) num Petri de Coschone, domini comitis notarii, qui scripsit.
Charte partie publiée par Martène, Amplissima collectio, t. I, col. 1060.
J//911
n° 1
Barrois
Copie
160 - 1206, Avril
Henricus, comes Barri et Lucemburgi, notum facit se quoddam excambium servorum cum Blancha,
comitissa Campaniæ fecisse, statuitque quod filii servarum seu servorum suorum cum servis prædictæ
Blanchæ matrimonio conjunctorum erunt homines comitissæ. Liberi autem quorum pater et mater servi
458
Archives nationales (France)
ipsius comitis fuerint, ubicumque nati sint, homines Henrici remanebunt. "Hoc autem actum est sub
testimonio sigilli mei, anno ab incarnatione Domini M° CC° VI°, mense aprili."
Copie collationnée sur papier, faite à la Chambre des Comptes, d'après le Liber Principum, le 7 mars
1561. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 660.
J//879
n° 36
Foix et Comminges
Original
161 - 1206, 19 avril
Ermengaudus, comes Urgellensis, Arnaldo de Castrobono castrum de Civitate oedificare permittit.
Notum sit cunctis quod ego, E[rmengaudus], Dei gracia comes Urgellensis, volo, rogo et mandovobis,
A[rnaldo] de Castrobono, ut operetis et construatis castrum de Civitate et habeatis, super illam
potestatem dicti castri, illam missionem illius operis ; et cum dictum castrum constructum et operatum
fuerit, ego vel mei successores persolvamus vobis dictam missionem, tamen a vobis fideliter et bona fide
computatam, et tunc vos et vestri donctis michi vel meis illam potestatem sicut facere debetis, et sicut in
cartis et convenienciis a meis et a vestris antecessoribus et a me et a vobis factis plenius continetur, et ero
vobis defensorem ( sic) et valitorem ( sic) de illa opera, si aliquis voluerit vobis illam contrastare.
Factum est hoc XIII kalendas maiy, anno Domini M°. CC°. VI°. Sig+num Ermengaudi, comitis
Urgellensis, qui hoc firmo et concedo et testibus firmare rogo. Sig+num B. de Portella majoris. Sig+num
P. de Pinello. Sig+num P. de Mediano. Sig+num Guillelmi de Lordano, testes hujus rei.
Sig( Paraphe)num Petri de Coscone, domini comitis notarii, qui mandato illius scripsit.
Original sans aucune trace de sceau.- Publié par Martène et Durand, Amplissima collectio, t. I, col. 1072,
d'après un manuscrit de Colbert.
J//879
n° 37
Foix et Comminges
Original
162 - 1206, 19 avril.
Charta Ermengaudi, comitis Urgellensis, de matrimonio contrahendo inter Arnaldum de Castrobono
vicecomitem et Elicsendem de Cardona, neptem suam.
ABC ABC ABC
Ad tam presencium quam futurorum [notitiam] ostendatur quoniam nos, Ermengaudus, Dei gracia
comes Urgellensis, convenimus vobis, Arnaldo de Castrobono vicecomiti, dare Elicsendam de Cardona,
neptam nostram, in uxorem et cum illa in exovar decem millia solidorum barchinonensium. Et, si forte
obierimus sine prole, damus vobis et dicte Elicsendi et infantibus quos habueritis, si pro uxorem eam
habetis, post nostrum obitum, totum nostrum honorem quod pro nobis tenetis de Nargonensiis per
omnia loca ad alodium liberum. Tamen, si forte illam in uxorem non habebitis, donacio ista non possit
nobis nocere nec nostris neque vobis valere, sed per composicionem illius capcionis vestre et
plurimorum malorum que vobis fecimus, convenimus vobis dare et emendare XL millia solidos
barchinonensium, quos volumus et concedimus ut habeatis illos post obitum nostrum et Alvire,
comitisse, uxoris nostre, super illas potestates quas pro nobis tenetis omnibus locis. Et cum nostri
successores vobis dictos XL millia solidos persolverint, vos vel vestri donetis illis illas potestates, sicut
nobis facere debetis et sicut in cartis et convenienciis a nostris et a vestris antecessoribus et a nobis et a
vobis factis continetur. Item, totum factum nostrum de composicione nostra et comitis de Foix mittimus
in vestrum posse et unius vestri amici ut faciamus ita sicut dicetis et pro bono videtis. Et ego, Arnaldus
de Castrobono, convenio vobis, domino meo E[rmengaudo], comiti Urgellensi, ut sim vobis bonus et
459
Archives nationales (France)
legalis in hoc facto et in aliis pro posse meo, et cum hac presenti carta diffinio vobis et vestris omnia illa
injuria et malefacta que, usque in hunc diem, michi fecistis, et quod ullo modo possim vos vel vestros de
cetero de aliquo predictorum demandare aliquo modo vel racione.
Factum est hoc XIII kalendas maiy, anno Domini M° CC° VI°. Sig+num comitis Urgelli. Sig+num
Arnaldi de Castrobono qui hoc firmamus et concedimus et testes firmare rogamus. Sig+num Bernardi de
za Portella majoris. Sig+num P. de Pinello. Sig+num P. de Mediano. Sig+num Guillelmi de Lordano ;
testes hujus rei.
Sig( Paraphe)num Petri de Coscone, domini comitis notarii, qui precepto illius scripsit.
Charte partie sans aucune trace de sceau.- Publié par Martène et Durand, Amplissima collectio, t. I, col.
1070, d'après un manuscrit de Colbert.
J//750-J//758
Original
163 - Nantes. 1206, Mai
Guillelmus de Rupibus, Andegavioe senescallus, notum facit se Andegavum, Losdunum, Salmurium et
alia castra, cum tola terra Andegavensi custodienda accepisse.
Guillelmus de Rupibus, senescallus Andegavie, universis ad quos littere presentes pervenerunt salutem.
Noveritis quod karissimus dominus meus, Philippus, Francorum rex illustris, tradit mihi custodienda,
quamdiu sibi placuerit, Andegavum, Losdunum, Salmurium, Breschesac et Belfort, Baugi, et totam
terram Andegavensem cum redditibus et expletis, exceptis hiis : Turonibus, Chinone, Langes cum
pertinentiis eorum, que ego ipsi dimitto cum tota senescalcia Bituresii et totius Turonie a Langes versus
Bituresium, quamdiu hec conventio durabit. Et si ego in custodiendis predictis plus expendero quam
valeant redditus et expleta predictorum, dominus rex vult quod ego teneam hec predicta donec, per
rationabilem compotum de expletis et redditibus terre quam michi tradit, habeam quod ultra expendero.
Et in hiis custodiendis non tenetur dominus rex alias facere expensas preterquam de redditibus et
expletis terre, nisi rex Anglie in propria persona in Pictaviam venerit. Actum apud Naunetum, anno
Domini M° CC° sexto, mense maio.
Scellé sur double queue, en cire blanche, du sceau de Guillaume des Roches décrit dans l' Inventaire de
Douet d'Arcq sous le n° 290. - Cette pièce provient du Trésor des Chartes. Elle est mentionnée dans l'
Inventaire de Dupuy comme portant le n° 4 de la layette Transactions. Comme elle se trouvait en déficit
lors de la publication de Teulet, celui-ci a cru en trouver le texte dans une pièce du cartulaire de Philippe-
Auguste qu'il a publiée sous le n° 808 ; mais la pièce qu'il a donnée est la contre-partie de celle qui est
mentionnée dans l' Inventaire de Dupuy, c'est-à-dire la charte de Philippe-Auguste accordant à
Guillaume des Roches la garde des villes d'Anjou. Voy. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste,
n° 998.
J//1035
n° 4
Titres retirés par Rousseau
Original
164 - 1206, Mai
Hugo, abbas Sparnaci, totusque ejusdem loci conventus Blanchæ, comitissoe Campanioe, quicquid in
molendinis Alboe Ripoe habebant derelinquunt.
Ego Hugo, Dei patientia Sparnacensis ecclesie abbas, et capitulum nostrum notum facimus tam
presentibus quam futuris quod quicquid habebamus in molendinis de Albaripa de dono et elemosina
dominorum Campanie et de escambio domine Richodis de Dormanz, communi voluntate et assensu
concessimus et donavimus imperpetuum possidendum karissime domine et advocate nostre Blanche,
illustri Trecensium comitisse palatine, et omnibus dominis Campanie, tali modo quod in eisdem
460
Archives nationales (France)
molendinis habebimus annuatim tres modios frumenti de admodiatione ad mensuram Sparnaci. Quos
videlicet tres modios frumenti recipemus de cetero annuatim a proximo ventura festivitate sancti
Remigii et ultra, tali modo quod, statim post idem festum sancti Remigii quod est in capite octobris,
nullus de proventibus molendinorum molentium aliquid levabit donec illos tres modios frumenti integre
habuerimus, tale scilicet frumentum quale molendina supradicta lucrabuntur vel equivalens. Et si
proventus molendinorum a predicta festivitate sancti Remigii usque ad festum sancti Johannis Baptiste
tres modios frumenti non valerent, extunc pro defectu trium modiorum nos teneremur ad exitus
omnium molendinorum tam molentium quam fullentium et ad exitus piscature usque. dum totam
admodiationem haberemus. Preterea cum hiis tribus modiis frumenti habebimus annuatim quinque
solidos pruvinensium censuales in predicto festo sancti Remigii persolvendos ; habebimus etiam
medietatem totius piscature in omnibus commodis sine alique operis expensa et expensa.
Quotienscumque vero servientes molendinorum mutabuntur, totiens, data cautione juratoria, facient
fidelitatem abbati et ecclesie nostre de medietate piscature et admodiatione, sicut prescriptum est, abbati
et ecclesie nostre legittime persolvenda. Si quos autem sumptus in necessariis piscature pro defectu vel
negligentia servientium apposuerimus, comitissa vel heres Campanie de proventibus piscature nichil
percipiet quoadusque sumptus appositi nobis fuerint restituti. Sciendum est etiam quod ipsa comitissa
vel heres Campanie molendina supradicta in alterius manu quam in nostra ponere non poterit, nec
aliquid in elemosinas vel feodum exinde dare alicui nisi nobis et ecclesie Sparnacensi. Et si forte
molendina ista corruerent vel aliquo modo deficerent, et comitissa vel heres Campanie, ad requisitionem
nostram, dicta molendina nollet reficere nec debitam ecclesie nostre admodiationempersolvere, nobis et
posteris nostris extunc liceret, sine aliqua interceptione erga eos, quod molendina illa reficeremus et in
manu nostra teneremus cum tali banno et justitia quali comitissa vel heres Campanie ea tenebat tam
molendina quam fullentia usquedum haberemus sumptus facture et necessarias molendinorum expensas
et impensas cum debitis nobis admodiationibus. Cum autem sumptus facture cum necessariis
molendinorum expensis et impensis et debitis nobis admodiationibus receperimus, extunc comitissa vel
heres Campanie molendina illa, sivoluerit, potuerit retrahere et eodem modo quo prenotatum est
obtinere. Quod ut ratum firmumque permaneat, presens scriptum emisimus sigilli capituli nostri
munimine confirmatum. Actum anno ab incarnatione Domini M° CC° VI°, mense maio, littera
dominicali A.
Original à moitié détruit par l'humidité, scellé, sur lacs de soie verte et jaune, d'un sceau disparu. Au dos
se voit un R majuscule indiquant que cette pièce a été enregistrée dans les cartulaires de Champagne.
C'est à l'aide de deux de ces cartulaires, le Liber Pontificum (Bibl. Nat. latin 5993, fol. 276) et le
Cartulaire le M. de Thou (Bibl. nat. latin 5992, fol. 164) que le présent texte a été rétabli. La date,
disparue de l'original, est libellée anno Gratie MCCVIII, mense maio dans latin 5992, et anno ab
Incarnatione MCCVI, mense maio, littera dominicali A dans latin 5993, ce qui fait que cette pièce figure à
ces deux dates, sous les n os 653 et 684, dans le Catalogue des actes des comtes de Champagne de M.
d'Arbois de Jubainville. Nous avons adopté la date de 1206 avec laquelle concorde la lettre dominicale,
tandis que celle-ci manque dans latin 5992, dont le texte est aussi moins satisfaisant à d'autres égards.
J//1024
n° 2
Mélanges
Original
165 - La Motte. 1206, Octobre
Homagium castri de Reilhac factum Guidoni, Claromontensi comiti, ab Augarda, relicta Bompardi
d'Also, nomine filiorum suorum.
Noscant presentes et futuri quod anno ab incarnatione Domini M° CC° VI°, mense octobri, domina
A[ugarda], uxor quondam Bonp[ardi] d'Also, petiit sibi iterum confirmari tutelam filiorum suorum
461
Archives nationales (France)
tanquam legitimam a G[uidone], comite, et quia ipse B[onpardus], vir suus, ipsam fecerat tutricem et in
testamento reliquerat, quod comes fecit et juste. Quo facto, comes requisivit ab ipsa domina quod juraret
sibi forciam et munitionem de Reillac. Ipsa vero respondit se facturam quod comes judicari et cognosci
faceret in omnia sua ; et super hoc comes curiam statuit et qui cognoscerent reddidit Bertrandum
Rascher et P. Bolet ; coram quibus comes proposuit quod castrum d'Also erat de feudo suo et sibi
jurabatur et quod Reillac erat de pertinentiis et castelania d'Also, quod ex toto confessa'est domina
A[ugarda]. Quapropter comes asseruit quod de jure et consuetudine, prout Alsos ab eo in feudum
habebatur et ei jurabatur, pari et consimili modo forcia et constructio de Reillac debebat ei cognosci et
jurari ; et super hiis petiit utraque pars sentenciam, et judicatum fuit quod Reillac erat de feudo comitis
et quod eum ( sic) debebat ei domina Augarda jurare, quod et sic fecit : "Audis, G[uido] comes
Claromontensis, fili Mahalt. Ego, A[ugarda] filia Papabou, uxor quondam Bonpar d'Also, tutrix filiorum
meorum, ipsorum nomine cognosco me habere a te in feudum forciam de Reillac ; et pro hac forcia et pro
aliis rebus filiorum meorum, ipsorum nomine, hominium tibi ligium facio, promittens etiam, prestito
sacramento, quod ad commonitionem tuam vel tuorum, quociens volueris, tibi vel tuis nunciis
credentibus reddam Reillac, et non effugiam commonicionem, nec palam vel cooperte faciam quod non
possim commoneri et, forcia de Reillacrecuperata, in eodem sacramento et fidelitate existam. Hec,
inquam, omnia faciam et complebo bona fide et sine inganno et deceptione. Sic me adjuvent Deus et hec
sancta Evangelia !" Gesta fuerunt hec apud Motam, in fornello comitis, testibus adhibitis Papabou, D. de
la Mota, P., fratre suo, Rascher, S. de Mezec, Roberto de Bauzac, P. Bolet, Bertrando Rascher, Reimundo
La Costa, R. de la Moneda, Rogero de Barmis, P. d'Alost, W. Hymbaut et aliis pluribus.
Original sans aucune trace de sceau. - Publié par A. Chassaing, Spicilegium Brivatense, p. 25, n° 15.
J//879
n°38
Foix et Comminges
Original
166 - 1206. 13 novembre.
Petrus de Podio Viridi, Urgellensis episcopus, ex una parte, et Ermesindis, filia quondam Arnaldae de
Caboet, et Arnaldus de Castrobono, pater dictae Ermesindis, ex altera, mediantibus bonis viris,
amicabilem compositionem faciunt de omnibus controversiis quas habebant de vallibus de Caboet, de
Sancto Johanne et de Andorra. Actum est hoc idibus novembris, anno Christi M CC VI. Sig+num Petri,
Urgellensis episcopi. Sig+num Ermessindis, filie condam Arnalde de Caboet. Sig+num Arnaldi de
Castrobono, patris dicte Ermessendis qui hoc jussimus scribi, firmavimus, firmavimus ( sic) firmarique
rogavimus. Sig+num R., Urgellensis prioris. Sig+num B. de Sancta Fide, sacriste. Sig+num Petri de Josa,
archidiaconi. Sig+num B. de Saga, abbatis.Sig+num B. de Alzamora. Sig+num G. Mercatoris. Sig+num
G. Gacet. Sig+num R. d'Ergolel. Sig+num Johannis de Pines. Sig+num Petri Raimundi de Castrobono.
Sig+num G. de Lorda. - Sig( Paraphe)num Petri de Palerols qui hoc scripsit.»
Charte partie par ABC en parchemin, sans aucune trace de sceau. - Publiée par Baudon de Mony,
Relations des comtes de Foix avec la Catalogne, t. II, p. 64.
J//912
n° 3, fol. 13
Barrois
Copie
167 - 1206. Novembre.
Blancha, comitissa Trecensis palatina, notum facit quod, in praesentia sua, comes Barri et Guido de
Juilliaco concordiam iniverunt de Juilliaco et aliis locis. Que omnia ut in futurum conserventur illesa,
presentem cartam literis annotari et sigilli mei volui testimonio roborari. Actum anno incarnationis
462
Archives nationales (France)
Dominice M°CC°VI°, mense novembri. Datum per manum Galteri, cancellarii. Nota 1 Johannis.»
1. La copie porte par erreur : mei.
Copie collationnée faite à la Chambre des Comptes, d'après le Liber Principum, le 7 mars 1561. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 639.
J//879
n° 39
Foix et Comminges
Original
168 - 1206. 7 décembre.
Raimundus, prior Urgellensis, et universus ejusdem loci conventus duos mansos apud Montem
Ferrarium Arnaldo de Castrobono restituunt.
Notum sit cunctis quod ego, Raimundus, Urgellensis ecclesie prior, et universus ejusdem conventus
consulte et deliberatim reddimus, concedimus et donamus tibi, Arnaldo de Castrobono, et successoribus
tuis in perpetuum illos II mansos quos tu et antecessores tui habebatis in Monte Ferrario, scilicet mansos
Dominici de Lorda et Arnaldi Sala et illam partem quam domini de Ripollo soliti erant habere in decima
castri Montis Ferrarii. Totum hoc reddimus et concedimus tibi et tuis in perpetuum ad voluntatem
vestram faciendam, tali tenore quod, si Urgellensis ecclesia requisita fuerit de predicta decima a dominis
de Ripollo, quod vos et vestri sitis inde garentes Urgellensi ecclesie et canonicis.
Actum est hoc VII idus decembris, anno Christi M° CC° VI°. Sig+num Petri, Urgellensis episcopi, qui hoc
laudo et firmo. SigTnum R., Urgellensis prioris. Sig+num B. de Sancta Fide, sacriste. Sig+num Petri de
Josa, archidiaconi. Sig+num B. de Saga, abbatis. Sig+num A. d'Artavel. Sig+num Petri de Canturri.
SigTnum B. de Alzamora. Sig+num Guillelmi Mercatoris. Sig+num G. Gacet. Sig+num R. d'Ergolel.
Sig( Paraphe)num Petri de Palerols, qui hoc scripsit jussu Raimundi capellani et prioris.
Original en parchemin, sans aucune trace de sceau. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations
politiques des comtes de Foix avec la Catalogue , t. I, p. 135, note 1.
J//1035
n° 3
Titres retirés par Rousseau
Original
169 - 1207, du 22 avril, au 5 avril 1208.
Petrus, comes Autissiodorensis et Tornodorensis, notum facit se tenuisse Malliacum a comitibus vel
comitissis Campaniae, postquam venisset in comitatum Nivernensem et Malliacum emisset a Maria,
tunc comitissa Nivernensi, episcopo Autissiodorensi nunquam contradicente : Actum anno Domini
millesimo ducentesimo septimo.»
Original très endommagé, scellé sur double queue d'un sceau de cire rouge aujourd'hui disparu. - Publié
par Chantereau-Lefebvre, Traité des fiefs, t. II, p. 32. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Histoire
des comtes de Champagne, catalogue, n° 680.
J//770
n° 7
Champagne
Original
170 - 1208. Du 6 au 30 avril.
Gaucherus de Joviniaco Reginaldum Capellarium ab omni servili exactione liberat.
IN NOMINE SANCTE ET INDIVIDUE TRINITATIS, amen. Notum sit universis tam presentibus quam
futuris quod ego, Gaucherius de Joviniaco, motus intuitu divine pietatis, quitavi Reginaudum
463
Archives nationales (France)
Capellarium et heredes ipsius ab omni servili exactione et res suas concessi libere in perpetuum
possidendas, et laudavi quitacionem quam dominus R. de Cortiniaco fecit a predicto R[eginaudo]
Capellario quia de meo feodo erat. Ut hoc ratum sit, sigillo meo corroboravi. - Ego Willelmus, comes de
Joviniaco, laudavi benigne et bona fide quitacionem quam dominus G[aucherius] de Joviniaco, frater
meus, fecit de R[eginaudo] Capellario quia de meo feodo erat. Ut hoc ratum sit sigilli mei munimine
roboravi. Actum anno Domini millesimo ducentesimo octavo, mense aprili.
Autrefois scellé de deux sceaux sur flocs de soie verte et rouge.
J//792
n° 6
J//808
n° 5
Limites de Picardie
Copies authentiques
171 - Paris. 1208. Du 6 avril à octobre.
Philippus, rex Francorum, notum facit se dedisse Reginaldo, comiti Boloniae, prata, alnetum et
mariscum de Mesnillo de Gravenchonia. Actum Parisius, anno incarnationis Dominice M° CC° octavo,
regni nostro vicesimo nono, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa.
Dapifero nullo. Signum Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Droconis,
constabularii. Data vacante ( Monogramme) cancellaria, per manum fratris Garini.»
Nous avons de cette pièce deux exemplaires : l'un coté J. 792, n° 6, est une copie collationnée faite le 15
février 1560 (n. st.) par Sébastien le Roullyé, garde du Trésor des Chartes, d'après l'original alors existant
au Trésor des Chartes scellé d'un scel de cire vert sur las de soye rouge et vert ; l'autre, fait au
commencement du dix-septième siècle, est signé du procureur général trésorier des Chartes La Guesle.»
- Cette pièce, mentionnée dans l' Inventaire de Dupuy ( Boulogne, t. I, p. 7), ne se trouve plus dans les
cartons du Trésor des Chartes. Elle a été publiée par Teulet d'après un cartulaire ( Layettes, t. I, n° 857). -
Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1076.
J//769
n° 1
Champagne
Copie authentique
172 - 1208. Mai.
Simon, dominus Castrivillani, notam facit compositionem a se cum Blancha, comitissa Campaniae,
initam de homagio Castrivillani. Et ut hoc ratum permaneat et firmum, presentem cartam fieri volui
sigilli mei appensione munitam. Actum anno Domini M° CC° VIII°, mense maio.»
Copie collationnée à la Chambre des Comptes d'après le Liber Principum le 20 juillet 1562. - Publié
d'après l'original du Trésor des Chartes (J. 193, n° 3), par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n°
848. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 682.
J//806
n°1 et 1 bis
J//807
n° 1
Limites de Picardie
Copies authentiques
173 - Compiègne. 1208. Septembre.
464
Archives nationales (France)
Reginaldus, comes Boloniae, notum facit quibus pactis quingentas libratas terrae Simoni, fratri suo, pro
matrimonio cum Maria, Guillelmi comitis Pontivi filia, contrahendo dederit. Actum apud Compendium,
anno Domini M° CC° octavo, mense septembri.»
Ces trois copies ont été exécutées d'après l'original du Trésor scellé sur double queue d'un scel de cire
blanche.» Les deux premières, signées de Sébastien le Roullyé, portent la date du 19 avril 1560 ; la
troisième, qui appartient au dix-septième siècle, est signée du procureur-général trésorier des Chartes La
Guesle. - Publié d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 854. Cf. L. Delisle,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1094.
J//1034
n° 41
Comptes et enquêtes
Original
174 - 1208. Décembre.
Instrumentum per quod Raimundus, comes Tholosanus, notum facit matrimonium anno Dominice
incarnationis M° CC° VIII°, mense decembri, contractum inter Raimundum, filium praedicti Raimundi
et reginae Johannae, filiae Henrici quondam regis Angliae, ex una parte, et filiam Guidonis, comitis
Claromontensis et Arverniae, ex altera.
Original en parchemin scellé, sur tresse de soie blanche et rouge, d'un sceau décrit par Douet d'Arcq sous
le n° 743. - Cette pièce est publiée par Baluze, Histoire de la maison d'Auvergne, t. I, p. 84. - Elle provient
du fonds de Mercurol, ainsi que le prouve la cote TXXV qui se voit au dos, et figure dans l'ancien
inventaire de ce fonds. (JJ. 317, p. 549-550.)
J//879
n° 31
Foix et Comminges
Original
175 - Sans date (1208-1213).
Alvira, comitissa Urgellensis, notum facit se, in proesentia Petri, regis Arragonioe, homagium Arnaldi de
Castrobono recepisse.
Manifestum sit omnibus quod ego, Alvira, Dei gracia comitissa Urgellensis, profiteor et recognosco vobis,
Arnaldo de Castrobono, quod in presencia domini Petri, regis Aragonie, fecistis mihi hominaticum sub
hac forma : quod sitis michi fidelis et detis michipotestatem de omnibus castellis que tenetis per
comitem Urgellensem, et ego, comitissa, promitto vobis, Arnaldo de Castrobono in presencia ejusdem
regis et Guillelmi de Gardia et Guillelmi de Petra Alta et Arnaldi de Fuxano et Raimundi de Castro Veteri,
quod propter illud hominaticum non possim vos vel castella vestra mittere in posse domini regis vel filie
mee aut Petri Ferrandi vel alicujus alterius persone, sine vestra gratuita voluntate. Et nos, Petrus, rex
Aragonie supradictus, promittimus et convenimus vobis Arnaldo de Castrobono, in fide et seniorivo quod
in vobis habemus, quod non forciemus nec distringamus vos venire in posse nostrum vel filie comitisse,
vel Petri Ferrandi, vel alterius persone propter illud hominaticum quod modo facitis comitisse. Est
autem sciendum quod hec conveniencia quam ego comitissa facio vobis, Arnaldo de Castrobono, non
possit nocere filie mee in jure suo vel alicui persone ad quam comitatus pertineat, et similiter hominium
quod vosmichi facitis non possit vos obligare vel vobis nocere nisi solummodo quantum ad personam
nostram.
Sig+num Alvire, comitisse Urgellensis, que hoc laudo et firmo et testibus firmare rogo. Sig+num Petri,
Dei gracia regis Aragonie et comitis Barchinonensis. Sig+num Guillelmi de Gardia. Sig+num Guillelmi
de Peralta. Sig+num Arnaldi de Fuxano. Sig+num Raimundi de Castro Veteri ; hujus rei testes. Sig+num
Petri de Coschonio, domine comitisse notarii, qui precepto illius et istorum predictorum scripsit, die et
465
Archives nationales (France)
anno prefixis.
Charte partie par ABC ABC ABC dans la marge de droite sans aucune trace de sceau. - Elvire étant veuve
depuis 1208 et Pierre, roi d'Arragon, ayant été tué en 1213, à la bataille de Muret, c'est entre ces deux
dates que cette pièce a dû être rédigée. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques des
comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 142.
J//878
liasse II, n° 1
Foix et Comminges
Copie authentique
176 - Tarragone. 1208-1209. 9 janvier.
Petrus, rex Aragonum, Raimundo Rogerio, comiti Fuxensi, totum hereditagium Bernardi de Alione in
feodum concedit.
In Christi nomine, per hanc scripturam publicam cunctis pateat quod nos, Petrus, Dei gracia rex
Aragonum, comes Barchinone, donamus et concedimus, bona fide et spontanea voluntate, per nos et
omnes successores nostros, vobis, Ramundo Rogerio, consanguineo nostro, comiti Fuxensi, in feudum,
ad morem et forum et formam et consuetudinem Barchinone, et posteritati vestre et consanguinitati in
perpetuum, videlicet villas de Evols et de Estavar, cum juribus et pertinentiis suis, et castrum de
Ceragulh et castrum de Sono, cum dominiis et dominationibus suis et feudis et fevalibus et
retrofevalibus, et cum omnibus juribus et pertinentiis, que ad dicta castra pertinent vel expectant,
quocumque modo et generaliter donamus et concedimus vobis et vestris quidquid Bernardus de Alione
habebat, vel habere debebat, in dominio nostro, scilicet Ceritaniam et Confluens et Donadani et Capcini.
Hoc autem ea ratione facimus, habito virorum prudentium consilio et diligenti deliberatione et
auctoritate et assensu baronum curie nostre, quia Bernardus de Alione, qui homo noster erat et castrum
de Sono per nos tenebat, et nobis iratus et paccatus reddere tenebatur, sepe admonitus et per nos et per
nostros nuntios multipliciter requisitus, nec de jure nobis voluit respondere, nec etiam sepe interpellatus
in nostra curia nomine proditoris et criminosi curavit vel voluit evitare ; unde cum intersit rei publice ne
maleficia et crimina, quibus ipsum irretitum cognovimus, remaneant impunita, bona ipsius, que in
nostra juridictione possidebat, etiam ad aliorum terrorem, decernimus confiscari. Cedimus itaque vobis
dicto comiti et vestris, omnes actiones, petitiones, exceptiones, deffensiones et jura que contra dictum
Bernardum de Alione vel suos habebamus vel habere debebamus aut poteramus, ad dictas res
prosequendas, vel etiam ad restitutionem maleficiorum, que nobis injuste et infideliter et subditis nostris
inferre non erubuit, etiam contra jus et rationem.
Ego itaque, prefatus Ramundus Rogerius, Dei gratia comes Fuxensis, filius Cecilie Ferrane, fidelis ero
vobis domino nostro Petro, divina dispositione regi Aragonum et comiti Barchinonensi, filio Sancie
regine 1 illustris regni Aragonum, de corpore nostro et membris et de tota terra nostra et de toto jure
nostro, sicut homo debet esse ad suum meliorem seniorem, cui propriis manibus se commendat et
specialiter de castro de Sono et de Gueragut et omnibus fortiis et munitionibus, quae in terminis et
pertinentiis eorum, vel in toto honore, quem michi donatis, fient vel construentur ; quas nunquam liceat
mihi vel successoribus meis facere absque vestro vestrorumque consilio et voluntate et assensu, et dabo
vobis et nuntio vel nuntiis vestris plenam potestatem, iratus et paccatus, de dictis castris et fortiis et
munitionibus, fideliter et potenter, quotiescumque et quandocumque admonitus fuero vel commonitus
per vos vel per nuntium aut nuntios vestros aut literas ; et de admonitione vel commonitione non me
vetabo, nec me subtraham aliquo modo, ingenio vel arte. Ceterum si quis vel si qui aufert vel auferunt,
abstulerit vel abstulerint vobis aut michi dicta castra, vel fortias, vel munitiones, vel ipsorum aliquod,
cum illo vel illis finem vel pacem, vel concordiam non habebo, usquequo totum recuperatum habeam et
in vestram potestatem plenarie reducam omnia supradicta, prout melius scripta sunt et plenius intelligi
possint. Ego, pretactus comes, fideliter observabo et adimplebo vobis prenominato domino meo, Petro,
466
Archives nationales (France)
regi Aragonum, et successoribus vestris, et ita me fideliter observaturum bona fide, per stipulationem
solemnem vobis stipulanti promitto, ac etiam sub hominio quod vobis pro dicto feudo junctis manibus
facio, quod totum etiam per sacrosancta Evangelia corporaliter tacta sponte juro, statuens in perpetuum
quod successores nostri in comitatu Fuxensi eandem formam fidelitatis et dominii hominium, consimile
sacramentum vobis et successoribus vestris in comitatu Barchinonensi facere teneantur. - Datum
Terraconiae, quinto idus januarii, anno Dominice incarnationis millesimo ducentesimo octavo, per
manum Ferrarii, notarii nostri. - Signum Petri, Dei gratia regis et comitis Barchinone, signo. Et ego
Ramundus Rogerii, Dei gratia comes Fuxensis, laudo hec et firmo.Guilhelmus Ausonensis episcopus. Ego
Ramundus, Dei gratia Tarraconensis archiepiscopus, confirmo. Signum Bernardi Amelii. Signum
Columbi, domini regis notarii. Petrus, Ausonensis sacristanus. Signum Guilhelmi Durfortis. Signum
Berengarii de Olzina, notarii domini regis. Signum Guilhelmi de Colle. Ego Bernardus, notarius prefati
Ramundi Rogerii, comitis Fuxensis, testis suscribo. Signum Gaufridi de Rocabertino, vicecomes. Signum
Dalmatii de Crezessio. Signum Petri de Crezeillo. Signum Ramundi de Palatio. Signum Bernard. Amelii
de Pailhers. Signum Bernardi de Durban. Signum Guilhelmi de Amort. Signum Arnaldi de Aulone.
Signum Guilhelmi Raymundi de Montecatano, senescalli. Signum Guilhelmi de Sevilione. Signum
Bernardi de Belloloco, majordanus ( sic). Signum Petri de Deo. Signum Guilhelmi de Lordano. Signum
Guilhelmi Castroneli. Signum Guilhelmi de Monteregali. Signum Bertrandi de Belloloco. Signum
Michaelis de Lusia. Signum Accenarii Parardi. Signum domini Latronis. Signum Redenti Beania. - Ego
Ferrarius, notarius domini regis, hoc scribi feci mandato utriusque partis loco et die prefixis.
1. La copie porte par erreur : filioe Sancioe feminoe.
L'original de cet acte, tiré ex archivo publico Barchinone, fut reproduit le 4 novembre 1313 dans une
copie scellée du sceau de Jacques, roi de Majorque. Cette copie fut vidimée le 9 février 1348 (n. st.) par le
lieutenant du sénéchal de Carcassonne ; et le vidimus, déposé aux archives du château de Foix, fut lui-
même reproduit dans une copie collationnée faite le 18 avril 1695. C'est cette copie qui est aujourd'hui au
Supplément du Trésor des Chartes. - Cf. Baudon de Mony, Relations des comtes de Foix avec la
Catalogne , t. I, p. 137.
J//899
n° 1 et 1 bis
Languedoc
Originaux
177 - Montpellier. 1209. 24 novembre.
Simon, comes Leicestriae et Montisfortis dominus, Agneti, vicecomitissae Biterrensi, concedit tria millia
solidorum melgoriensium, annuiredditus ad vitam suam in excambium castrorum de Pedenatio et de
Torves quondam a Raimundo Rogerii, vicecomite Biterrensi, eidem Agneti, uxori suae, ratione dotalicii
donatorum. Actum est hoc et laudatum a domino predicto comite apud Montempessulanum, in domo
Militie Templi ante portam ecclesie ipsius domus, anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo
nono, octavo kalendas decembris, in presentia et testimonio domini Raimundi, Agathensis episcopi, B.
de Morezeno, P. de Crispiano, G. de Anatolio, P. de Cabrespina, preceptoris domus milicie de
Montepessulano, B. Agullom, R. fratris ejus, Guiraldi de Cabreria, Bertrandi Gaucelmi, Johannis
scriptoris, Ricardi de Cornualla, B. de Druas, Poncii de Ixindrio, sacerdotis, Clarini, sacerdotis, Roardi,
vicecomitis de Ungia et aliorum multorum. Ego Raimundus de Portu, publicus Montispessulani notarius,
mandato domini predicti comitis et domine Agnetis scripsi hoc ( S. M.).
Charte partie par ABC DEF GHI KLM, dont les deux moitiés nous sont parvenues. Ce sont deux pièces en
parchemin scellées de six sceaux en cire blanche sur doubles queues de parchemin. 1° Simon de Montfort
(Douet d'Arcq, n° 10162). 2° Miles, légat du Saint-Siège. - Sceau ogival mesurant 40 millimètres sur 28,
représentant un oiseau ( ?), légende illisible. 3° Sceau de l'archevêque de Narbonne, disparu dans les
deux exemplaires. 4° Renaud, évêque de Béziers (Douet d'Arcq, n° 6523). 5° Raimond II, évêque d'Agde
467
Archives nationales (France)
(Douet d'Arcq, n° 6427). 6° On ne sait à quel personnage attribuer le sixième sceau ; un petit fragment
qui subsiste encore dans l'exemplaire J. 890, n° 1, permet de reconnaitre qu'il représentait un
personnage ecclésiastique tenant une crosse. Cette pièce a été publiée par D. Vaissète, Histoire de
Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 579.
Cette cote n'est plus disponible à la consultation.
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
178 - Paris. 1210. 18 avril-31 octobre.
Philippus, rex Francorum, Petro, Lodovensi episcopo, privilegia quondam Raimundo episcopo concessa
renovat et amplificat. Actum Parisius, anno ab incarnatione Domini millesimo ducentesimo decimo,
regni vero nostri anno tricesimo primo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et
signa. Dapifero nullo.Signum Guidonis, buticularii. Signum Bartholomei, camerarii. Signum Droconis,
constabularii. Data vacante cancellaria.
Vidimé dans la pièce publiée plus loin sous le n° 783. - Publié, d'après un vidimus de 1464, dans la Callia
Christiana, t. VI, p. 284. Mentionné par L. Delisle, dans le Catalogue des actes de Philippe-Auguste sous
le n° 1198.
J//808
n° 2
Limites de Picardie
Copie authentique
179 - Saint-Germain-en-Laye. 1210. Mai.
Reginaldus, comes Boloniae, notum facit quod propter conventiones initas inter se et Philippum regem,
super maritagio Philippi, filii praedicti regis Philippi, et Matildis, filiae ejusdem comitis, quicquid
habebat in Caleto, exceptis Insulabona et Alisiaco, praefato Philippo, filio regis, dedit et assignavit.
Actum apud Sanctum Germanum in Laya, anno Gratie M° CC° decimo, mense maio.»
Copie non datée, signée du procureur général trésorier des Chartes La Guesle, collationnée à l'original
scellé de cire verte pendant à double laz de soye». - Publié, d'après l'original, par Teulet, Layettes du
Trésor des Chartes, t. I, n° 925. - Cf. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1218.
J//811
n° 1, fol. 8v°
Limites de Picardie
Copie abrégée
180 - 1210. Juillet.
Balduinus de Betunia, comes de Albamarla et dominus de Chokes, notum facit quod Guifridus, abbas, et
conventus S. Johannis de Pratis emerunt totam decimam quam Petrus de Hinges tenebat de Roberto de
Carvent, homine ipsius Balduini, in parrochia de Gonehem apud Brubières. "Actum anno Domini MCCX,
mense julio."
Copie abrégée et certifiée faite en 1608 d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de
Chocques, auquel était suspendu, sur lacs de soie rouge, le même sceau qu'à l'acte n°150. - Publié par Du
Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p.65.
J//1084
468
Archives nationales (France)
n° 5
Comptes et enquêtes
Original
181 - 1210, Juillet
Petrus, comes Autissiodorensis et Tornodorensis, Innocentio papae notum facit se tenere et tenuisse de
Blancha, comitissa Campaniae, et antecessoribus ejus, Mailliacum castrum et Bitriacum quod est de
castellaria Mailliaci, et omnia feoda que sunt ejusdem castellariae videlicet Baizernam et domum comitis
Jovigniaci de Collangiis Vinosis, quamvis episcopus Autissiodorensis quasdam spurias litteras ad
contrarium ostendat : "Actum anno Gratie M°CC° decimo, mense julio."
Original très endommagé par l'humidité et en partie illisible, scellé, sur double queue, d'un sceau
disparu. - Publié par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t.I, n°933, d'après un vidimus de 1415. -
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°746.
J//1040
n° 3
Mélanges
Original
182 - 1210, Juillet.
Petrus, comes Autissiodorensis, in manu regis Francioe se obligat ad tenendas conventiones initas cum
ecclesia Vizeliacensi de querela Volteneti.
Noverint universi presentes pariter et futuri quod ego, Petrus, comes Autisiodorensis et Tornodorensis,
obligavi me et mea in manu domini regis Francorum pro tenendis conventionibus que sunt inter me et
ecclesiam Virziliacensem super compositione de querela Volteneti, prout in carta mea et Petri, filii mei,
plenius continetur, ita videlicet quod, si vel ego vel Petrus, filius meus, a predictis conventionibus, quod
absit ! resiliret, dominus rex super omnibus perditis et dampnis que pro isto negocio incurreret, ad me et
ad mea assignaret sine forefaciendo et tamdiu teneret donec omnia dampna et perdita sua ei ex integro
restituerentur. Actum anno incarnacionis Dominice millesimo ducentesimo decimo, mense julio.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau mutilé décrit par Douet d'Arcq sous le n°507. - Cette pièce,
qui ne figure pas dans l'inventaire de Dupuy, a fait anciennement partie du Trésor des Chartes ; elle est
en effet copiée dans les Transcripta, registre F, fol. 4, n°4. - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de
Philippe-Auguste, n°1224.
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
183 - Pontoise. 1210, Septembre
Philippus, rex Francorum, omnibus amicis et fidelibus suis in Narbonensi provincia et in episcopatu
Ruthenensi et Albiensi constitutis notum facit se sub custodia sua recepisse episcopum et ecclesiam
Lodovensem, eidemque episcopo, in signum dilectionis et protectionis, vexillum regium concessisse.
"Actum Pontisare, anno Domini millesimo ducentesimo decimo, mense septembri."
Vidimé dans la pièce publiée plus loin sous le n°783. - Publié par M. Aug. Molinier, Bibliothèque de
l'École des Chartes, année 1876, p.384.
J//769
n° 14/1
Champagne
469
Archives nationales (France)
Copie authentique
184 - 1211, du 3 avril, au 24 mars 1212.
Guido de Dompetra notum facit se, laudante Henrico, episcopo Trecensi, forteritiam Sancti Justi a
Blancha, comitissa Campaniae, in feodum cepisse. "In cujus rei testimonium presentes litteras inde feci
sigilli mei munimine roboratas. Actum anno Gratie M° CC° undecimo."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 24 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°792.
J//890
n° 3
Languedoc
Original
185 - "In exercitu juxta ripam Tarnis". 1211. 5 juin.
Raimundus Trencavellus, filius quondam Raimundi Trencavelli, vicecomitis Biterrensis, et S., uxoris
ejus, Simoni, comiti Leicestriae, domino Montisfortis, vicecomiti Biterrensi et Carcassonensi, domino
Albiensi et Redensi, et heredibus suis, quicquid ex paterna vel materna hereditate habebat et habere
debebat in perpetuum derelinquit. "Datum in exercitu Domini, juxta rippam Tarnis, anno ejusdem M°
CC° XI°, nonis junii."
Charte partie par AB CD EF GH IK en parchemin, scellée sur double queue, en cire blanche, d'un
fragment du sceau de Raimond Trencavel décrit par Douet d'Arcq sous le n°759. - Publié par Dom
Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col.609.
J//890
n° 4
Languedoc
Original
186 - "In obsidione Tolose". 1211. 20 juin
"In nomine Domini nostri Jesu Christi, anno ejusdem MCCXI, XII kalendas julii," [Willelmus],
Caturcensis episcopus, homagium facit Simoni, comiti Montisfortis, Biterrensi et Carcassonensi
vicecomiti, pro comitatu Caturcensi. "Actum est hoc in obsidione Tolose, in presentia testium
infrascriptorum, videlicet venerabilium patrum Uticensis episcopi et Cisterciensis abbatis, Apostolice
Sedis legatorum, domini F., episcopi Tolosani, abbatis Sancti Antonini Apamie, magistri Tedisii, canonici
Januensis, Bochardi de Marli, R. Ferri de Isseio, Theobaldi de Novavilla, Rotrudi de Monteforti, Philipi
de Rupeforti, militis, R. de Caturco, fratris Aimerici, monachi Grandissilve, fratris Nicholai, monachi
Obazine, fratris Dominici, predicatoris."
Charte partie par ABC DEF GHI KLM NOP QRS, scellée, sur double queue, de deux sceaux en cire
blanche : 1° Simon de Montfort (Douet d'Arcq, n°10162) ; 2° Guillaume, évêque de Cahors (Douet d'Arcq
n°6528). - Publié par Dom Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 611.
J//768
n° 12
Champagne
Copie authentique
187 - 1211, Septembre.
Erardus de Chacenaio notum facit se quittavisse Blanchae, comitissae Campaniae, feodum de Ries quod
de ipsa cepit Odo de Grancei, sororius ejusdem Erardi. "In cujus rei testimonium presentes litteras feci
fieri et sigilli mei munimine roborari. Actum anno Gratie M° CC° XI°, mense septembri."
470
Archives nationales (France)
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°777.
J//746
Touraine, n°2
Copie du commencement du XIII e siècle
188 - Paris. 1211, du 1 er novembre, au 24 mars 1212.
Philippus, rex Francorum, chartam de juribus suis in civitate Turonensi superius notatam (n°98)
confirmat. "Actum Parisius, anno Dominice Incarnationis M° CC° XI°, regui nostri anno XXX° III°,
astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. S. Guidonis,
buticularii.S.Bartholomei, camerarii. S. Droconis, constabularii. Datum vacante cancellaria."
Rouleau de parchemin. - Publié dans Martène, Amplissima collectio, t. I, p. 1099. - Voy. L. Delisle,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n°1313.
J//790
n° 12/2
Limites de Picardie
Copie authentique
189 - Entre Lens et Pont à Wendin. 1211-1212, 24 février
Ferrandus, comes Flandriae et Hanoniae, et Johanna, uxor ejus, Ludovico, primogenito Philippi Augusti,
urbes Sanctum Audomarum et Ariam in perpetuum derelinquunt ; de reliquo autem comitatu Flandriae
praedictus Ludovicus nihil repetere promittit. "Actum inter Lens et Pontem de Wendin, anno Domini M°
CC° XI°, mense februario, die sancti Mathie apostoli."
Copie collationnée, sans doute en 1558, d'après l'original déposé en la chambre et trésorerie des chartes
d'Artois, original scellé "de deux sceaulx de chire verd pendans en lacs de soie verd, rouge et jaulne".
J//790
n° 12/1
Limites de Picardie
Copie authentique
190 - Lille. 1211-1212, Février. [Après le 24.]
Ferrandus, comes Flandriae, et Johanna, ejus uxor, Philippo, regi Francorum, notum faciunt se
Ludovico, primogenita ejusdem regis, Sanctum Audomarum et Ariam in perpetuum quittavisse. "Actum
apud Insulam, anno Domini millesimo ducentesimo undecimo, mense februario."
Vidimé par saint Louis en février 1270 (n. st.). Voy plus bas, n°866. - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes
de Philippe-Auguste, n°1352.
J//1044
n° 2
Mélanges
Original
191 - Saint-Germain-en-Laye. 1211-1212, Février.
Securitas facta domino regi a Juhello de Meduana et Willelmo de Rupibus.
Nos, Juhellus de Meduana et Guillelmus de Rupibus, senescallus Andegavie, notum facimus universis
presentes litteras inspecturis quod debitores sumus et plegii de octingentis libris parisiensium erga
dominum nostrum Philippum, illustrem Francorum regem, quod ipse de fortericia de Chantoceio juvare
se poterit contra inimicos suos, ad magnam vim et ad parvam. Si autem dictam fortericiam, ut dictum
est, habere non posset quotiens eidem opus esset, ad totas terras nostras assignare posset, sine
471
Archives nationales (France)
interceptione, et eas tenere quousque de dicta pecunia haberet gratum suum nisi, infra quadraginta dies
postquam submoniti essemus, creantum dicti domini regis exinde faceremus. Si vero infra instans
festum Penthecostes dictum dominum regem habere fecerimus litteras patentes vicecomitis Castriduni
de quingentis libris, et litteras Petri Savarici de trecentis libris, secundum modum et formam pretaxatum
(sic), ab ipsa plegiatione octingentarum librarum erimus penitus absoluti, alioquin ex tune sicut
debitores et plegii de predicta summa pecunie domino regi, ut dictum est, tenemur. Actum apud
Sanctum Germanum in Laia, anno Domini M° CC° undecimo, mense februario.
Original scellé, sur doubles queues, de deux sceaux disparus. - Cette pièce est celle qui est mentionnée
par M. L. Delide ( Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n°1348) et par Teulet ( Layettes du Trésor
des Chartes, t. I, n°994), comme étant en déficit dans la layette J 399 du Trésor des Chartes.
J//890
n° 2
Languedoc
Original
192 - Carcassonne. 1211-1212, 12 mars.
"In nomine Domini, anno a Nativitate ejusdem M CC XI, regnante rege Philippo, IIII ydus martii,"
Simon comes Leicestriae, dominus Montisfortis, Biterrensis et Carcassonensis vicecomes et dominus
Albiensis, Raimundo de Caturcio et successoribus suis, titulo perfectae donationis, castra de Pedenacio et
de Torves in perpetuum tradit. "Hec autem donatio facta fuit anno et die quo supradictum est, causa
cognita et sollempni stipulacione interposita inter partes, in palacio Karcassonensi, a supradicto domino
comite, in presencia vassallorum et curialium domini comitis, publice et manifeste, scilicet in presencia
abbatis de Curia Dei, fratris Yvonis, domni abbatis Cisterciensis, Apostolice Sedis legati vices gerentium,
et R., vicecomitis de Ungiis, et domini R. Malivicini, et domini G. de Luceio, et domini Bochardi de
Malliaco, et domini Johannis de Monsellis, et domini Ferrici de Isseio et aliorum multorum qui hanc
donationem fieri instantissime dominum comitem rogaverunt et consuluerunt. Et est sciendum quod hec
omnia supradicta laudata et confirmata fuerunt a predicto domino comite et a predicta A., uxore sua, et a
predicto primogenito suo A. in suprascripto loco, in presencia dominorum R. Malivicini, Guidonis de
Capite Porci, Guidonis de Luceio, Philippi Gorlewain, castellani Karcassonensis, Galerandi Estandart,
Johannis de Monsellis, et Clarini, capellani domini comitis."
Original en parchemin scellé, sur lacs de soie rouge et jaune, d'un sceau de Simon de Montfort en cire
verte, avec contre-sceau, décrit par Douet d'Arcq, sous le n°10162. - Publié par Dom Vaissète, Histoire de
Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 604.
J//764
n° 4/2
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
193 - 1212, Avant septembre
Alexander, prior Sancti Germani de Pratis, notum facit anniversaria Odiernoe de Nogento et Artaudi
defuncti mariti ipsius in jamdicta ecclesia Sancti Germani de Pratis fundati fuisse.
Alexander, Dei gracia Beati Germani de Pratis dictus prior, et humilis ejusdem ecclesie conventus
omnibus presentes litteras inspecturis in Domino salutem. Noverit universitas vestra quod domina
Odierna de Nogento, post obitum viri sni Ertaudi, xl libras parisiensium nostre dedit ecclesie ad
intentionem quod de illis xl libris emerentur lx solidi redditus de quibus, dum ipsa Odierna viveret, fieret
anniversarium pro anima viri sui, et post obitum vero suum, XX solidi in anniversario ipsius Odierne, et
reliqui xl in anniversario predicti Ertaudi expenderentur ; quod et factum est. Emimus enim in castello
quod dicitur Marli, in terra ecclesie nostre, lx solidos redditus, de quibus, ut superius distinctum est, fiet
472
Archives nationales (France)
utriusque anniversarium, et 1, ne aliqua super hoc posset oriri suspicio, presens inde scriptum fieri et
sigilli nostri impressione fecimus roborari. Et scellé sur le reply, sur double queue, de cire vert.
1. Orig., ut.
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548. - Cet acte est évidemment antérieur au n°195.
J//890
n° 5
Languedoc
Original
194 - Moissac. 1212, 14 septembre.
Raimundus, abbas Moissiacensis, jura Symonis de Monteforti in civitate Moissiacensi recognoscit.
Universis presentes litteras inspecturis, Raimundus, abbas, totusque conventus ecclesie Beati Petri de
Moysiaco, salutem in Domino. Cum divine sententia ultionis villam de Moysiaco Raimondo, comiti
Tholose, peccatissuis exigentibus, abstulisset et virtus Altissimi ejusdem ville dominium contulisset
Symoni, comiti de Monteforti, viro catholico et fideli, nos volentes quod jura que predictus R., comes
Tholose, in eadem villa habuerat, predictus Symon, quia ad ipsum devenerant, cognosceret et haberet,
secundum tenorem instrumenti quod pridem factum fuerat inter nos et predictum R., que jura nostra
sint et que sint predicti Symonis presenti instrumento annotavimus in hunc modum :
Castrum quod est in villa de Moysiaco, quod fuit Durandi Mercerii, debettenere dominus comes de nobis
et, in singulis annis, ipse vel bajulus suus debet offere unum obolum aureum super altare Beati Petri in
ejusdem festo.
De omnibus justitiis que in villa vel pro villa Moysiaci recipiuntur, habet dominus comes medietatem, et
nos aliam medietatem de illis que sunt de usque ad VII solidos. De aliis vero que pluris sunt, habet comes
duas partes et nos terciam partem.
De omnibus incurrimentis habet comes duas partes et nos terciam partem ; feoda vero incursa que de
nobis tenentur, nostra erunt, et que de comite tenentur, comitis erunt.
Nullam fidejussionem vel justitiam habet comes in nobis vel in bajulo et familiis nostris, pro aliquo
clamore vel querela vel alio modo, nec nos similiter in suis. Si vero aliquis de bajulis vel de familia nostra
tantum deliquerit quod corpus ejus teneri debeat et judicari, nos eum non deffendemus de justicia
corporali, sed bona ipsius nostra erunt. Et si aliquis de bajulis vel de familia comitis tantum deliquerit
quod bona illius sint incursa, comitis erunt ; de feodis erit sicut superius est expressum.
Questa de D. solidis caturcensium que fit in Quadragesima singulis annis, tota comitis est ; sed si aliam
questam fecerit, debet eam facere consilio nostro et inde habere duas partes, et nos, tertiam.
Nos vel alii monachi, quicumque sint, et escuderii nostri vel eorum, nichil dabimus in portu de Moysiaco,
sedibi liberum transitum et reditum habemus.
Omnis decima de honoribus qui sunt inter Sanctam Mariam La Elma et Tarnum nostra est, et decima del
Luc quod pertinet ad ecclesiam Sancti Germani. De mansis sive bordariis in quibus dominus comes
habet suum captennium pro abbate milite, ut de illis in quibus debet habere vinum pro captennio pro
abbate milite, scilicet in honore Sancti Laurentii, Sancti Christofori, Calidorum Furnorum et de Biarozer,
habet vinum de manso unam saumatam, si ibi erit, et de bordaria, I baril. Sed si de mansis et de
bordariis predictis et de aliis mansis et bordariis, in quibus habet comes captennium pro abbate milite,
poterit totum captennium completum habere, habeat inde totum ; si vero totum exire non poterit,
dividantur quinti et medii quinti per medium inter nos et comitem, de blado solummodo, donec totum
captennium possit inde fieri.
Comes nullam habet questam in nobis vel in ecclesia nostra nec aliquid, ut superius dictum est. Illud
captennium quod comes habet in mansis et bordariis pro abbate milite habet in Bodor, in unoquoque
manso, III minas frumenti et III minas avene, et albergam II militibus et II escuderiis, et II denarios pro
porco in Natale Domini ; et in bordaria habet medietatem de hoc quod habet in manso, et in Alaraget
473
Archives nationales (France)
habet sicut in Bodor ; in Sancto Laurentio, Sancto Christoforo, Calidis Furnis et in Biarozer, habet sicut
in Bodor, et plus in unoquoque manso istorum honorum, unam saumatam vini, et in unaquaque
bordaria, I baril ; in Liziaco, in unoquoque homine qui habet casale et domum, habet comes III carterias
avene et VI denarios per porcum in Natale Domini, et albergam sicut in Bodor et in Alaregeto. Nuntius
autem comitis qui veniet ad recipiendum hec predicta, mittet panem suum et prior loci, ad quem venerit,
faciet ei alia necessaria comestus bona fide.
Quicquid autem comes tenet apud Moysiacum et in honoribus Beati Petri pro abbate milite, de nobis
tenere debet et inde debet esse homo noster. Preterea, cum dominus dedisset villam Moysiaci in manus
predicti Symonis, homines Moysiacenses assensu nostro dederunt predicto Symoni vicesimam partem
vini et bladi de omnibus honoribus suis. Dominus autem comes intuitu pietatis dedit nobis quintam
partem illius vicesime que recipietur de honoribus feodorum nostrorum. In illis mansis et bordariis in
quibus comes habet suum captennium et in hiis que sunt de mensa nostra, non habebit comes illam
vicesimam nec in illis que pro nobis excoluntur ad quartam vel quintam. Si vero aliqua terra vel vinea,
incurrimento vel elemosina vel propter deffectum heredis, ad nos devenerit, non ab ea illa vicesima
exigetur ; et si aliqua terra vel vinea de nobis alienetur, vicesimam illam reddet. Nos vero omnia
supradicta predicto Symoni concessimus ita quod istud captennium alii dare non possit, nisi filiis et
heredibus suis Sancte Romane ecclesie obedientibus et ecclesiam nostram et nos fideliter deffendentibus
et omnia ad nos pertinentia. Istud etiam intelligendum quod hec omnia suprascripta bona fide a domino
comite et a nobis intelligantur. Dominus autem comes propter hec omnia ecclesiam nostram et nos et
nostra omnia in omnibus que de jure poterit debet captennere et tutari. Ipse etiam propter hec
supradicta facere nobis, in capitulo nostro apud Moysiacum, hominagium et fidelitatem juravit et
heredes sui similiter ad hoc idem faciendum nobis tenentur. Actum in capitulo Moysiacensi, anno
Domini millesimo ducentesimo duodecimo, in Exaltatione Sante Crucis.
Original scellé, sur doubles queues, de deux sceaux en cire blanche, tous deux décrits par Douet d'Arcq,
l'un, celui de l'abbaye, sous le n°8293 ; l'autre, celui de l'abbé Raimond, sous le n°8841. - Cet acte a été
rédigé sous deux formes différentes ; un exemplaire plus détaillé que celui-ci, expédié au nom de Simon
de Montfort, a été publié par M. Mobinier, dans son édition de l' Histoire de Languedoc de Dom Vaissète,
t. VIII, p. 621. Nous avons reproduit le présent texte afin qu'on pût juger des différences de rédaction.
J//764
n° 2
Nogent-l'Artaud
Copie authentique
195 - 1212, Septembre.
Johannes, abbas Sancti Germani de Pratis, notum facit quomodo Guillelmus de Nogento sententiam
diffinitivam interipsum et abbatiam Sancti Germani a pontificalibus delegatis prolatam, a se bona fide
observandam esse promiserit.
Ego, Johannes, Dei gratia Beati Germani de Pratis abbas, et totus ejusdem loci conventus, notum
facimus universis presentibus et futuris quod, cuminter nos et dominam Hodiernam de Nogento, coram
episcopo, decano Sancti Framboldi et magistro G. Poeta, canonico Silvanectensibus, a domino Papa
delegatis super quibusdam querelis pertinentibus ad villam de Nogento etad pertinentias ejus, causa
diutis agitata fuisset et per diffinitivam sentenciam terminata et tandem per abbatem Sancti Dionisii et
conjudices ejus auctoritate apostolica, causa cognita, confirmata, ita quod illa confirmatio approbata fu
[er]it sollempniter per decanum Parisiensem et conjudices ejus iterum a domino Papa delegatos ;
tandem abbas Sancte Genovefe et prior Sancti Martini de Campis, dati executores ejusdem sentencie a
domino Papa ita quod omnes contradictores, appellatione remota, per censuram ecclesiasticam
compescentur, dominum Guillelmum de Nogento, filium, predicte Hodierne contradicentem eidem
sentencie et resistentem, inter alios specialiter ac nominatim excommunicaverunt et excommunicatum
474
Archives nationales (France)
publice denunciari fecerunt. Deinde A., archidiaconus, et G., decanus Sancti Germani Autissiodorensis
Parisiensis, P., succentore Parisiensi, conjudice suo, legitime excusato, auctoritate cujusdam novi
rescripti in quo continebatur quod dominus Papa predictam sententiam diffinitivam inviolabilis (sic)
confirmaturus munimine roboravit, parti adverse perpetuum silentium imponens ac discernens (sic)
irritum et inane si quid de cetero fuerit a predicto Guillelmo vel ab alio impetratum, predictam
sentenciam excommunicationis latam ab abbate Sancte Genovefe et priore Sancti Martini in prefatum
Guillelmum et in alios contradictores, cum idem [Guillelmus] nollet eidem mandato apostolico parere,
fecerunt publice denunciari et preceperunt, juxta mandatum apostolicum, tamdiu firmiter observari
donec de dampnis et injuriis nobis irrogatis satisfaceret competenter et sufficientem exhiberet cautionem
quod necipse nec heredes ejus contra predictam sentenciam diffinitivam venirent, sed eam de cetero
firmiter observarent. Postremo idem G[uillelmus], ad cor rediens et respectum habens ad Deum,
mediantibus bonis viris in hanc pacem nobiscum concordavit et eam consummavit. Promisit enim per
stipulationem nobis et firmavit se et successores suos bona fide observaturos predictam sentenciam
diffinitivam a predictis judicibus Silvanectensibus prolatam, salvo jure advocationis sibi et successoribus
suis, ita quod in talliis observabitur sicut infra scriptum. Dedimus etiam eidem sepedicto Guillelmo in
feodum medietatem nemorum de Rutort, quod dicitur foresta Sancti Germani, et de Brussoles et de
Larriz et de Charneia, ita quod, tam in fundo terre eorumdem nemorum quam in bosco, habebit prefatus
G[uillelmus] medietatem et de eadem medietate et de medietate viature de Nogento, quas medietates a
nobis tenebit in feodum, nobis faciens homagium et heredes ejus similiter. Altere vero medietates fundi
et bosci predictorum nemorum et viature predicte nobis omnino libere remanebunt, ita quod nos et
dictus G[uillelmus] in omnibus predictis nemoribus habebimus custodes communiter, nos nostros et ille
suos, et nostri facient illi fidelitatem et sui facient nobis fidelitatem et omnem justitiam et omnes
voluntates in predictis nemoribus et in predicta viatura similiter habebimus communes, tam in bosco
quam in essartis, si contigerit ibi essarta fieri, salvo hoc quod omnes decime nostre ecclesie erunt, nec in
parte nostra in predictis nemoribus aliquod jus griarie vel custodie vendicabit de cetero pretaxatus
G[uillelmus] vel heredes ejus. Item de talliis, ex communi assensu, ita dispositum est, videlicet quod
omnes tallie nobis et jamdicto G[uillelmo] erunt communes tam in hominibus quam in feminis nostris
constitutis in potestate Nogenti, sive homines et femine nostri simul in matrimonio conjuncti sint, seu
homines nostri duxerint feminas memorati G[uillelmi], seu femine nostre nupserint hominibus ejusdem
G[uillelmi] vel aliis hominibus. Taillias autem nos et idem G[uillelmus] communiter faciemus et neuter
nostrum poterit aliquam talliam facere altero irrequisito ; et si alter nostrum requisitus eam noluerit
facere, alter qui voluerit eam facere, et qui fecerit, tenebitur alteri reddere incontinente medietatem
taillie quam acceperit, hoc tamen salvo quod major noster et major predicti G[uillelmi] liberi erunt ab
omni taillia. Sepedictus autem G[uillelmus] liberam tailliam habebit in hominibus et feminis suis,
dummodo non sint conjuncti vel conjuncte hominibus vel feminis nostris. Et hanc predictam pacem fecit
idem G[uillelmus] pro se et pro successoribus suis imperpetuum permansuram. Et pro hac pace
inviolabiliter observanda, et ne possit per eum vel per aliquem successorem ejus vel per dominum
Campanie aliquo modo vel aliquo tempore turbari. dedit et posuit in contraplegium nobis quicquid a
nobis tenet sive in feodum sive in censivam in potestate Nogenti, ita quod liceat nobis propria auctoritate
omnia predicta accipere in manu nostra, si predicta pax fuerit turbata per eumdem prenominatum
G[uillelmum] vel per aliquem successorem ejus vel per dominum Campanie, et pariter tenebimus in
manu nostra omnia que predicta sunt, donec, secundum supradictam formam, pacem plene et secure
habeamus et de dampnis et injuriis, si qua contra predictam pacem nobis illata fuerint, plene fuerit
satisfactum. Et cum nobis fuerit satisfactum, idem G[uillelmus] plenam predictarum rerum habebit
restitucionem. Et hoc actum est inter nos ut pax per litteras domini regis et domini Campanie debeat
confirmari et per litteras judicum. Ut autem hec amicabilis compositio rata de cetero sit et secura,
presentem paginam fieri et sigillorum nostrorum munimine precepimus roborari. Actum anno Domini
millesimo ducentesimo duodecimo, mense septembri. Ainsi scellé en double queue de cire blanche en
475
Archives nationales (France)
scel apparant.
Copie collationnée à l'original, le 25 octobre 1548.
J//764
n° 3
Nogent l'Artaud
Copie authentique
196 - Saint-Germain-en-Laye. 1212, [Entre septembre et le 31 octobre]
Philippus, rex Francorum, suprascriptam compositionem inter abbatem et conventum Sancti Germani
de Pratis, ex una parte, et Guillelmum de Nogento, ex altera, initam confirmat. " Hec omnia predicta
laudaverunt Hertaudus, thesaurarius, Hertaudus et Henricus, milites, fratres predicti Guillelmi, et uxor
ejus. Que omnia ut perpetuam obtineant stabilitatem, ad petitionem utriusque partis, sigilli nostri
auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato presentem paginam, salvo jure nostro
confirmamus. Actum apud Sanctum Germanum in Laya, anno Domini M° CC° XII°, regni vero nostri
anno tricesimo tertio ; astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero
nullo. Signum Guidonis, buticularii. Signum Bartholomei, camerarii. Signum Droconis, constabularii.
Data vacante ( Monogramme) cancellaria et seellé sur le repli, en laz de soye, de cire verte."
Copie collationnée à l'original, le 20 octobre 1548. - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-
Auguste, n° 1872. L'acte précédent nous a permis de préciser la date de celui-ci.
J//890
n° 6
Languedoc
Original
197 - Pamiers. 1212, 1 er décembre
Simon, comes Leicestriæ, dominus Montisfortis, et Biterrensis et Carcassonensis vicecomes, Albiensis et
Reddensis dominus, consilio archiepiscopi Burdegalensis, et Tolosani, Carcassonensis, Agennensis,
Petragoricensis, Coseranensis, Convenarum, Bigorrensis episcoporum et procerum suorum,
consuetudines ponit in regionibus a se ad exstirpandam hereticam pravitatem conquisitis. " Actum apud
Alpamiam, in palacio nostro, anno incarnationis Domini M° CC° XII°, prima die mensis decembris."
Original scellé en cire blanche, sur doubles queues, de onze sceaux dont six subsistent encore.
1. Disparu.
2. Simon de Montfort (Douet d'Arcq, n° 10162). - Dans la double queue de ce sceau se trouve passée la
petite charte décrite sous le n° 198.
3. Disparu.
4. Arnaud, évêque d'Agon. - Fragment de sceau ogival de 48 millimètres de largeur. Évêque debout
bénissant : [ Sig ill. Ar[ naldi Agenen] sis episcopi.
5 et 6. Disparus.
7. Garsion de l'Ort, évêque de Comminges (Douet d'Arcq, n° 6582).
8. Arnaud-Guillaume, évêque de Bigorre (Douet d'Arcq, n° 6885).
9. Gui, évêque de Carcassonne (Douet d'Arcq, n° 6542).
10. Disparu.
11. Guillaume, archidiacre de Paris (Douet d'Arcq, n° 7412). Cette pièce décrite dans l' Inventaire du
Musée des Archives, sous le n° 207, a été publiée par M. Molinier (D. Vaissète, Histoire de Languedoc,
nouvelle édition, t. VIII, p. 625.)
J//890
476
Archives nationales (France)
n° 6 bis
Languedoc
Original
198 - Pamiers. 1212, 1 er décembre
"Hec sunt consuetudines quas dominus comes debet servare inter se et barones de Francie ( sic) et alios
quibus terram dedit in partibus istis, tam inter barones et milites quam inter burgenses et rurales.
Succedant beredes in hereditatibus suis secundum morem et usum Francie circa Parisius... Actum apud
Alpamiam, in palatio nostro, anno incarnationis Domini M CC XII, prima die mensis decembris."
Annexe de la pièce précédente à laquelle elle est réunie par la double queue du sceau de Simon de
Monfort. - Publiée par M. Molinier (D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col.
634). - Un fac-similé des trois premières lignes a été donné dans le Musée des Archives, n° 207, p. 120
J//1035
n° 6
Titres retirés par Rousseau
Original
199 - Compiègne. 1213, Novembre
Philippus, rex Francorum, conventiones initas inter se, ex una parle, Blancham, comitissam Campaniœ,
et Theobaldum, filium ejus, ex altera, notas facit.
Philippus, Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod hee sunt
conventiones inter nos et dilectam et fidelem nostram Blancham, comitissam Trecensem, et
Theobaldum, filium ejus. Comitissa juravit super sacrosancta quod nullo modo sustinebit quod
Theobaldus, filius suus, capiat aliqua homagia de tota terra sua nec faciat alteri, nisi salvis
conventionibus hic scriptis inter nos et ipsos. Barones, milites et homines villarum qui hic subscripti sunt
jurabunt super sacrosancta quod ipsi dicto Theobaldo non facient homagium nec fidelitatem, nisi salvis
conventionibus subscriptis inter nos et ipsos. Jurabunt etiam et inde dabunt litteras suas patentes quod,
si comitissa vel Theobaldus, filius ejus, non tenerent nobis conventiones nostras sicut hic continentur,
quoties comitissa vel Theobaldus intercipient erga nos, ipsi cum feodis et domaniis suis se bona fide
tenerent nobiscum donec nobis esset emendatum ad gratum nostrum. Tales sunt conventiones quod
comitissa et Theobaldus, filius ejus, de cetero non deficient nobis de bono et legitimo servitio, quamdiu
vivent, contra omnes homines et feminas qui possunt vivere vel mori. Talis etiam est conventio quod
comitissa vel Theobaldus, filius ejus, non possunt firmare has quatuor villas, scilicet Meldis, Latiniacum,
Provinum et Columbarium, nisi per gratum nostrum, donec dictus Theobaldus compleverit viginti et
unum annum ; et nos debemus tenere Braiam et Mosterolium donec idem Theobaldus viginti et unum
annum compleverit, per conventiones illas per quas easdem villas antea tenebamus, sicut scripte sunt in
carta comitisse quam habemus, et nos non tenemur Theobaldum recipere in hominem donec viginti et
unum annum compleverit, per conventiones illas, nisi per voluntatem nostram. Cum autem idem
Theobaldus viginti et unum annum compleverit, ipse jurabit super sacrosancta has conventiones nobis
tenendas. et inde dabit nobis litteras suas patentes et faciet renovari nobis juramenta et litteras patentes
baronum, militum et hominum villarum, sicut hic scripta sunt, super conventionibus istis tenendis. Cum
vero nos dictum Theobaldum in hominem recipiemus, ipsum recipiemus in hominem salvo jure alieno ;
et cum Theobaldus has conventiones, sicut hic scripte sunt, impleverit, nos reddemus ei Brayum et
Mosterolium. Has conventiones tenendas jurabunt et inde facient litteras suas patentes, sicut dictum est,
isti qui subscribuntur : Guido de Dompetra, comes Sancti Pauli, comes Blesensis, comes Sacri Cesaris,
comes Joingniaci, comes Grandis Prati, comes Regitestensis, dominus Marigniaci, dominus Trianguli,
dominus Marolarum, milites et homines de potestate Meldis, milites et homines de potestate Castri
Theodorici, milites et homines de potestate Pruvini, milites et homines de potestate Columbarii. Si vero
aliqui istorum qui nominati sunt moreretur, predicti comitissa et Theobaldus facerent quod heres illius
477
Archives nationales (France)
qui moreretur faciat nobis tale juramentum quale ille qui mortuus erat nobis fecerat, et inde nobis
litteras suas patentes exhiberet. Sciendum est preterea quod nemo potest trahere in placitum dictum
Theobaldum nec comitissam, matrem ejus. in curiam nostram de re unde sit modo saisita, nec nos
audiremus inde causam donec Theobaldus, filius ejus, viginti et unum annum compleverit. Omnes autem
has conventiones supradictas comitissa faciet nos habere bona fide infra quindenam instantis Nativitatis
Domini ; et si aliquis de supranominatis nollet nobis assecurare dictas conventiones aliqua occasione,
dicta comitissa super hoc se contineret ad laudem et voluntatem nostram. Quod ut firmum sit et stabile,
litteris annotatum sigilli nostri munimine roboravimus. Actum Compendii, anno Domini millesimo
ducentecimo tertio decimo, mense n[ove]m[bri].
Original très endommagé par l'humidité, scellé sur lacs de soie verte d'un sceau aujourd'hui disparu. -
Les lacunes provenant des mutilations de l'original ont été comblées au moyen des copies énumérées
dans le Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1463. - L'une de ces copies porte mense januarii pour
la date du mois qui est restée en blanc dans une autre. Outre que la date de novembre nous est donnée
par l'acte qui porte le n° 1462 dans le Catalogue des actes de Philippe-Auguste, on distingue encore dans
l'original une partie de l'N initial.
J//1028
n° 25
Comptes et enquêtes
Copie
200 - 1214, du 30 mars, au 18 avril 1215.
Confirmatio usuarii domui Dei de Giemo in silva regia concessi.
Philippus, Dei gratia Francorum rex, omnibus presentes litteras inspecturis in Domino salutem.
Universis notum esse volumus quod predecessores nostri, videntes redditus domus Dei in Giemo esse
exiles et debiles, ei usuarium in silva regia eidem ville a[d]jacenti divine pietatis intuitu contulerunt. Nos
vero redditus pauperum non minuere, sed pocius augmentare volentes, usuarium predictum eidem
domui, sicut antecessores nostri concesserant, concedimus. Quod ut ratum et firmum in posterum
permaneat, sigilli nostri munimine fecimus roborari. Actum anno Domini M° CC° XIIII°.
Copié, vers la fin du XIII e siècle, au verso de la neuvième peau d'un long rouleau de parchemin portant
une enquête relative aux forêts de l'Orléanais. - Publié par R. de Maulde, Condition forestière de
l'Orléanais, p. 352. - Mentionné par L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1484.
J//890
n° 10
Languedoc
Original
201 - Béziers. 1214, 3 mai
" In nomine Domini, anno a Nativitate ejusdem M CC XIIII, regnante rege Philippo, quinto nonas maii, "
Bernadus Atto, vicecomes Nemausensis et Agathensis, Simoni, comiti Leicestriæ, vicecomiti Biterrensi et
Carcassonensi, vicecomitatus Nemausensem et Agathensem in perpetuum derelinquit. "Acta sunt hec,
apud Biterrim, in palatio domini comitis Interfuerunt testes adhibiti et rogati dominus Guido de
Monteforti, Petrus Amelius, sacrista Biterrensis, magister Clarinus, Fulcaudus de Berzeio, Lambertus de
Tureio, Teobaldus de Novavilla, Ferricus de Isseio, Gaudricus de Sanzure, Garinus de Amelio, Americus
Bofatus, Arnaudus de Baudaco, Johannes frater ejus, Guiraudus Martini. Rogatus a predictis Bernardus
Martini, publicus Biterris notarius, hec scripsit. ( Paraphe.)"
Original scellé d'un sceau en cire blanche, sur lacs de soie rouge, décrit par Douet d'Arcq, sous le n° 763. -
Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 651.
478
Archives nationales (France)
J//904
n° 2/1
Régales
Copie
202 - Péronne. 1214, Juin
Philippus, rex Francorum, Guillelmo de Rupibus, Andegavensi senescallo, et Guidoni de Atheiis mandat
ut electo Cenomannensi regalia reddant, quum de illius fidelitate erga regem facta certiorati fuerint. "
Actum Perone, anno Domini millesimo CC° XIIII°, mense junii. "
Copie du début du seizième siècle, sur parchemin, sans aucune indication de provenance, si ce n'est
l'inscription au dos du mot tua dénotant un classement par les mots du Pater . - Voir L. Delisle,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste , n° 1500.
J//904
n° 2/1
Régales
Copie
203 - [Après juin 1214.]
Guillelmus de Rupibus, senescallus Andegavensis, et Guido de Atheiis notum faciunt " Johanni " electo
Cenomannensi quod ipsi regalia episcopatus reddent, hac tamen conditione quod jamdictus electus
restituat Roberto de Longa Landa XVII libras cenomannensium quas ad regalia domini regis pertinere
noverint.
Cette pièce transcrite, à la suite de la précédente, sur la même feuille de parchemin, est publiée dans le
Cartularium ecclesie Cenomannensis, p. 8, n° XV, avec l'initiale N. substituée au nom de l'évêque du
Mans. En effet, le successeur d'Hamelin, sur le siège du Mans, s'appelait Nicolas et non Jean.
J//890
n° 11
Languedoc
Original
204 - Sainte-Livrade. 1214, Juillet
Robertus, Sanctae Sedis Apostolicæ legatus, notum facit se predictæ Sedis auctoritate, Simoni, comiti
Montisfortis, concessisse, et confirmasse omnes terras heretica pravitate nuper pollutas et ab codem
comite conquisitas. " Actum anno Gratie millesimo ducentesimo quartodecimo, mense julio, apud
Sanctam Liberatam. "
Original scellé, sur cordon de soie rouge, d'un sceau en cire verte décrit par Douet d'Arcq, sous le n°
6125. - Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, éd. Privat, t. VIII, col. 653.
J//1035
n° 7
Pièces retirées par Rousseau
Original
205 - Troyes. 1214, Août
"Simon de Jonvilla, Campanie senescalcus" notum facit se Blanchæ, Campaniæ comitissæ, homagium
ligium de senescalcia fecisse, Theobaldo, comite, jamdictæ Blanchæ filio, super jure hereditario Simonis
præfati pronuntiaturo quando vicesimum primum compleverit annum ; promittit insuper quod comitem
Theobaldum contra filias comitis Henrici juvabit ipsique homagium ligium de Jonvilla facit. "Actum
Trecis, anno Gratie millesimo ducentesimo quartodecimo, mense augusto. "
479
Archives nationales (France)
Original scellé, sur double queue, d'un sceau aujourd'hui disparu. Au dos, la lettre R constate que cette
pièce a été enregistrée dans les cartulaires de Champagne. Elle a été publiée plusieurs fois. - Voy. H.-F.
Delaborde, Jean de Joinville, catalogue des actes, n° 165.)
J//890
n° 12
Languedoc
Original
206 - Penne en Agenais. 1214, Septembre
Raimondus de Monte Alto notum facit se homagium fecisse Symoni, comiti Montisfortis, de omnibus
rebus quas ipse Raimondus in Agennensi diœcesi habebat, et Beccum de Caumont fidejussorem dedisse.
"Actum apud Pennam in Agenensi, anno Domini M° CC° XIIII°, mense septembri."
Original scellé, sur double queue, d'un sceau en cire blanche décrit par Douet d'Arcq sous le n° 2874. -
Mentionné par M. Aug. Molinier, Catalogue des actes de Simon et d'Amaury de Montfort, n° 89.
J//890
n° 13
Languedoc
Original
207 - Figeac. 1214, Octobre
Guillelmus, abbas Figiacensis, dat in feudum Simoni, comiti Montisfortis, castellum de Peyrusse cum his
quae comes Tolosanus in castellis de Capdenac et de Dentilhac habebat. "Actum Figiaci, anno Gratie
millesimo ducentesimo quartodecimo, mense octobri."
Charte partie par le mot Cyrographum, scellée, sur cordons de soie flammée rouge et jaune, d'un sceau
en cire verte décrit par Douet d'Arcq, sous le n° 8714. - Mentionné, par M. Aug. Molinier, Catalogue des
actes de Simon et d'Amaury de Montfort, n° 91.
J//890
n° 14
Languedoc
Original
208 - Figeac. 1214, Octobre
Simon, comes Leicestriæ, dominus Montisfortis, Biterrensis et Carcassonensis dominus, cum dominis de
Capdenac concordatur in hunc modum : ipsi domini castrum suum de Capdenac ad primam
requisitionem jamdicto Simoni, tanquam domino suo, reddere, et procurationem quolibet anno debere
promiserunt. Comes autem remisit supradictis dominis quicquid ab ipsis aliqua occasione exigere
poterat usque ad hanc diem. " Et ut hec promissio majorem obtneat firmitatem, de mandato et voluntate
domini comitis, nos, Ugo de Lassi et Petrus de Varzis, tactis sacrosanctis Euvangeliis, in animam ipsius
comitis juramus quod dominus comes contra predictam pactionem non veniet, sed omnia supradicta
dominis de Capdenac eorumque heredibus in perpetuum fideliter observabit. Actum hoc anno ab
incarnatione Domini M° CC° XIIII°, regnante Philippo rege, mense octobri, apud Figiacum, in presencia
Guillelmi, Mimatensis episcopi, et Guillelmi, Caturcensis episcopi, et Petri, Ruthenensis episcopi, et
Guillelmi, Figiacensis abbatis, qui omnes sigilla sna presenti carte apposuerunt. Interfuerunt etiam alii,
Guido de Monteforti et Amalricus, filius comitis, Aimericus, decanus, G., cellerarius, G. Bodis, Philippus,
presbyter, Titbaldus de Nouvila, Amalricus de Montarzi, R. de Caorts, Benedictus Johannis, Gaucelmus
de Varzo, Stephanus Bels, Deodatus Bec, Durantus de Lentihac, Radulfus de Sain Jori et plures alii."
Charte partie par le mot Cyrographum, scellée sur double queue de cinq sceaux en cire blanche :
1° Guillaume, évêque de Mende (Douet d'Arcq, n° 6713).
480
Archives nationales (France)
J//768
n° 4
Champagne
Copie authentique
209 - 1214-1215, Janvier.
Guillelmus de Barris quicquid habet apud Sainct Pathuz præter pedagium Marchemoreti et Silliacum,
excepta forteritia, se de Theobaldo, comite Trecensi, tenere recognoscit, salva ligietate regis Franciae et
comitis Dampnimartini. " Actum anno Gracie millesimo ducentesimo decimo quarto, mense januario. "
Copie collationnée faite en la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 2 juillet 1564. -
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 897.
J//768
n° 3
Champagne
Copie authentique
210 - 1214-1215, Janvier.
Johannes, comes Bellimontis, notum facit se accepisse a Blancha comitissa Campaniæ, et Theobaldo,
filio ejus, comite Campaniæ, quoddam feodum sexaginta libratarum terræ, in recompensationem alterius
feodi XXV librarum quos defunctus pater suus Matheus, comes Bellimontis, tenuerat apud Rebbacum de
Henrico, quondam comite Campaniæ. "Actum anno Gratie millesimo ducentesimo decimo quarto,
mense januario."
Copie collationnée faite en la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 25 juillet 1562. -
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 898.
J//890
n/os 7/1 et 7/2
Languedoc
Originaux
211 - Beaucaire. 1214-1215, 30 janvier
" In nomine Domini Jesu Christi, anno incarnationis M CC XIIII, III° kalendas februarii, " Michael,
Arelatensis archiepiscopus, consilio capituli ejusdem ecclesiæ, tradit in feodum Simoni, comiti
Montisfortis, castra Belliquadri et Argentiæ cum omnibus juribus et pertinentiis in Arelatensi,
Avenionensi, Uceticensi et Nemausensi diœcesibus. " Acta sunt hec in castro Belliquadri, in presentia
domini G., Avinionensis episcopi, P., abbatis Sancti Egidii, et E., decani Sancti Egidii, magistri Tedisii,
Berm[undi] Comde, M. de Caunis, S. Bernardi, R., Bovet, P. de Sancto Jacobo, Bertrandi de Senacio, R.
de Miramari, R. Bonaldi, Hugonis Aldemerii, Amalrici et R. Fulconis juvenis, canonicorum
Arelatensium ; Raimundi d'Agel et P. Marini, sacerdotum ; Hugonis Fulconis, magistri Bertrandi de
Furcis, Hugonis Laurentii, R. Laurentii, Bertrandi Laurentii, B. Ferreoli, Hugonis Petri, R de Moreze, R.
de Rocamaura, Guidonis de Azillano, E. de Rocamaura, B. Malisanguinis, Bertrandi de Rossone, R.
Isnardi, Laugerii de Codaleto, B. de Remolinis, Bertrandi Ravani, R. de Conchis, R. de Caturcio, Baudac
481
Archives nationales (France)
et Johannis, fratris ipsius, P Arlenci, Andree de Furcis, G. de Luzis, marescalci, Te. de Novavilla,
Lamberti de Limoz, Philippi Goloen et B. de Nemauso. Ad hoc nos supradicti M., archiepiscopus, et
capitulum Arelatenses, et nos Symon, comes Montisfortis, ad perpetuam rei memoriam presentem
paginam precepimus sigillorum nostrorum munimine roborari. "
Les Archives nationales possèdent de ce document deux exemplaires : l'un, coté J. 890, n° 7 1, est une
charte partie par A à X, sur parchemin, de forme oblongue, scellée sur cordons de chanvre plats de deux
bulles de plomb et d'un sceau de cire blanche,
1° Bulle du chapitre d'Arles (Douet d'Arcq, n° 7103).
2° Bulle de Michel, archevêque d'Arles ( Ibidem, n° 6285).
3° Sceau de Simon de Montfort (Douet d'Arcq, n° 747). Le contre-sceau présente une variante en ce que,
au-dessus et au-dessous de l'empreinte aux armes de Montfort, on voit l'empreinte de deux petites
pierres antiques représentant, à ce qu'il semble, un lion.
Le second exemplaire, coté J. 890, n° 7 2 , est en hauteur. C'est une charte partie par A à S, sur
parchemin, scellée des mêmes sceaux.
Enfin, on trouve sous la cote J. 890, n° 8, une copie sur parchemin donnée vers 1220, sous le sceau, en
cire blanche, de Hugues II, archevêque d'Arles (Douet d'Arcq, n° 6286).
Sur les autres exemplaires de cette pièce, voy. Aug Molinier, Catalogue des actes de Simon et d'Amaury
de Montfort, n° 95.
Ce document a été publié dans la Gallia Christiana, t. I, Instrumenta, p. 100.
J//890
n° 9
Languedoc
Original
212 - Carcassonne. 1214-1215, 6 mars
"In nomine Domini nostri Jesu Christi, amen. Anno incarnationis ejusdem M° CC° XIIII°, II° nonas
marcii," Simon, comes Leicestriae, dominus Montisfortis, Biterrensis et Carcassonensis vicecomes,
Raimundo, Uceticensi episcopo, concedit quicquid Raimundus, quondam comes Tholosanus, in
Uceticensi dioecesi tenebat, videlicet apud Mociacum, S. Benedictum, Roccam Cerveriam, Areolas, S.
Ferreolum, Novellas, etc., et sua propria jura in proedicto dioecesi determinat. "Actum Carcassone, anno
et die quo supra, per manum Clarini, cancellarii nostri."
Original scellé, sur double queue, des sceaux de l'évêque d'Uzès et de Simon de Montfort ; le premier, qui
a seul subsisté, a été décrit par Douet d'Arcq sous le n° 6923. - Cette pièce a été publiée par M. Aug
Molinier (D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 660.)
J//811
n° 1, fol. 9/v°
Limites de Picardie
Copie authentique
213 - 1214-1215, Mars
Daniel, Attrebatensis advocatus, Betuniae dominus, donum molendini de Le Pugnoie quondam a patruo
suo Balduino, comite de Albamala et domino de Chocques, ecclesiae ejusdem loci factum confirmat.
"Actum Gratie anno ( sic) M° CC° XIIII, mense martio."
Copie certifiée faite, en 1608, d'après l'original conservé aux archives de l'abbaye de Chocques, auquel
était suspendu, sur lacs de soie bleue, un sceau semblable à celui du numéro suivant. - Publié par Du
Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 94.
482
Archives nationales (France)
J//811
n° 1, fol. 9
Limites de Picardie
Copie abrégée
214 - 1215, du 19 au 30 avril, ou 1216 du 1 er au 9 avril
Daniel, advocatus Attrebatensis et Betuniae dominus, notum facit se vidisse chartam qua Willermus,
pater suus, advocatus Attrebatensis, Betuniae ac Teneremundae dominus, et Mathildis, mater sua, unam
modiatam nemoris ecclesiae S. Johannis de Chocques contulerunt. "Datum anno Gratie M CC XV, mense
aprili."
Copie abrégée, certifiée en 1608, faite d'après l'original conservé aux archives de l'abbaye de Chocques,
auquel était suspendu, sur lacs de soie rouge, un sceau de type équestre avec contre-sceau portant un écu
à cinq cotices. - Texte abrégé publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr.,
p. 95.
J//1035
n° 8
Pièces retirées par Rousseau
Original
215 - 1215, Juin
Simon, dominus Joinvilloe, concedit quod fratersuus, Guido de Salliaco, sit homo ligius comitis
Campanioe pro villa de Donjeux.
Ego Symon, dominus Jonville, senescallus Campanie, notum facio universis tam presentibus quam
futuris quod karissimus frater meus Guido, dominus Salliaci, de assensu et voluntate mea, cepit in feodo
et hommagio ligio de karissimo domino meo Theobaldo, comite Campanie, villam suam que dicitur
Donjues, cum omnibus pertinentiis ejusdem ville, que omnia de me tenebat. Et concessi quod de
omnibus supradictis sit idem Guido homo ligius prefati comitis et ante me et ante omnes homines et
feminas, qui possunt vivere et mori. In cujus rei testimonium presentes litteras feci fieri sigilli mei
munimine roboratas anno Gratie M° CC° quintodecimo, mense junio.
Original endommagé par l'humidité, scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. La lettre R inscrite au
dos témoigne que cette pièce a été enregistrée dans les cartulaires de Champagne. - Elle a été publiée
assez inexactement par Chantereau, Traité des fiefs, t. II, p. 57, d'après le cartulaire de M. de Thou. Cf. H.
-F Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des actes, n° 173.
J//1035
n° 9
Pièces retirées par Rousseau
Original
216 - 1215, Juin
Guido, dominus Salliaci, notum facit se cepisse in homagio ligio a Theobaldo, comite Campaniae villam
suam de Donjeux. "Actum anno Gratie M° CC° XV°, mense junio."
Original scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. La lettre R inscrite au dos témoigne que cette pièce
a été enregistrée dans les cartulaires de Champagne. - Publié par Chantereau, Traité des fiefs, t. II,
d'après un cartulaire de Champagne. Cf. H. -F. Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des actes, n° 172.
J//890
n° 15 A et B
Languedoc
483
Archives nationales (France)
Originaux
217 - Montauban. 1215, 8 juin
"In nomine Domini, anno incarnationis ejusdem MCCXV, VI idus junii," Girardus, comes Fezentiaci et
Armeniaci, Symoni, comitis Montisfortis, homagium facit. "Quod ut robur obtineat perpetue firmitatis,
duo instrumenta per alphabetum divisa super hiis facta sunt, que nos, supradictus G., archiepiscopus
Auxitanus, et nos G., Karcassonensis episcopus, quibus presentibus hec omnia facta sunt, et ego, Symon,
comes Montisfortis, et ego, G., comes Fezentiaci et Armeniaci, sigillorum nostrorum munimine
confirmamus. Actum apud Montemalbanum, anno et die quo supra, per manum Clarini, cancellarii,
testibus G. de Monteforti, Bochardo de Marlleio, Guillelmo de Marrigneio, Th. de Novavilla, Galtero
Gasteblé, Hugone, archidiacono Auxitano, Remundo Alend..., archidiacono, et Girardo, canonico
Lectoriensi, et Guillelmo, scriptore Simonis comitis supradicti, Armando Bernardi, fratre predicti, G.
Bernardo, Jordano de Insula, O. de Montealto et O. de Pardellen, Girardo de Casabon et Guillelmo Vitali
de Aignen."
Charte partie par A à O, dont les deux moitiés se trouvent conservées sous les cotes J. 890, n os 15 a et 15 b
, scellée de quatre sceaux sur double queue de parchemin :
1° Garsie, archevêque d'Auch (Douet d'Arcq, n° 6290).
2° Gui, évêque de Carcassonne ( ibidem, n° 6542).
3 et 4. Disparus dans les deux exemplaires.
Cette pièce a été publiée par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 686.
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
218 - Pont de l'Arche. 1215, Juillet
Philippus, Francorum rex, Aimerico de Claromonte, dominis de Monte Petroso et de Bosco, Salomoni de
Felgariis et omnibus aliis, tam baronibus quam militibus et clericis, in Lodovensi episcopatu constitutis
notum facit se regalia jura Lodovensis episcopatus Petro, ejusdem loci episcopo, concessisse
jamdictisque baronibus, militibus et clericis mandat ut eidem episcopo tanquam ipsi regi fideliter ac
devote obediant. "Actum apud Pontem Archie, anno Domini M° CC° quinto decimo, mense julio."
Vidimé dans la pièce publiée plus loin, sous le n° 782. - Publié par M. Aug. Molinier, Bibliothèque de
l'École des Chartes, 1876, p. 385.
J//890
n° 16
Languedoc
Original
219 - Carcassonne. 1215, 24 août
Tedisius, Agatensis episcopus, Isarnus de Aragone, archidiaconus Carcassonensis, Guillermus Arnaldi de
Sapetz et Petrus Martini de Castronovo, arbitri per partes rogati, controversiis inter Simonem, comitem
Leicestriae dominum Montisfortis, ex una parte, et Guillelmum, abbatem, et conventum monasterii
Crassensis, ex altera, versis finem imponunt. "Actum est hoc Carcassone, in palacio domini comitis
Montisfortis, anno incarnationis Christi millesimo ducentesimo quinto decimo, nono kalendas
septembris, in presencia domini Amalrici, primogeniti domini comitis supradicti, et Philippi Golloan,
seneschalli Carcassone, et Titbaldi de Anovila et Clarini, cancellarii, et Ferrini de Yssino et Benedicti,
chamerarii Crassensis, et Berengarii de Montesereno, helemosinarii, et Bernardi de Tolvegas, prioris
Riudarii, et Berengarii de Albars, sacriste, et Raimundi Arnaldi Barbabruna et Sancii Morlane et
Guillelmi Arnaldi Morlane et Bernardi Barravi et Bruneti de Sancto Felice et aliorum plurium qui erant
484
Archives nationales (France)
in predicto palacio propter ista negocia congregati, et Petri de Berriacho qui hanc cartam scripsit,
regnante Philippo, Franchorum rege."
Cette charte-partie sur parchemin présente cette particularité que le scribe, après avoir inscrit en tête la
série alphabétique de A à M, au lieu de terminer la ligne par NOP, a répété à la fin les trois lettres ABC.
Elle était scellée de sept sceaux, sur cordons de soie rouge tricotée :
1° Disparu.
2° Abbaye de la Grasse, en cire blanche (Douet d'Arcq, n° 8237).
3° Guillaume, abbé de la Grasse, en cire blanche (Douet d'Arcq, n° 8745).
4° Simon de Montfort, en cire verte (Douet d'Arcq, n° 10162, avec la variante du contre-sceau comme à J.
890, n° 7 1).
5° Disparu.
6° Isarn d'Aragon, archidiacre de Carcassonne, en cire verte (Douet d'Arcq, n° 376).
7° Disparu.
Cette pièce a été publiée par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 670.
J//832
n° 1
Auvergne, Bourbonnais
Copie authentique
220 - Paris. 1215-1216, Mars
Archambaudus, dominus Borbonii, notum facit se juravisse quod terram Alverniae et fortericias sibi a
rege Franciae ad custodiendum traditas fideliter conservaret. "Actum Parisius, anno Domini M° CC°
XV°, mense martio."
Copie collationnée, signée De Thou, faite le 17 juin 1564, d'après le registre X du Trésor des Chartes. -
Mentionné par L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1639.
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
221 - Compiègne. 1216, Du 10 au 30 avril
Philippus, rex Francorum, Aimerico de Claromonte mandat ut episcopo Lodovensi, tanquam ipsi regi,
fidelitatem et ea quae pertinent ad regalia faciat, non obstantibus litteris quondam ab ipso rege jamdicto
Aimerico concessis. "Actum apud Compendium, anno Domini M CC sexto decimo, mense aprili."
Vidimé dans la pièce publiée plus loin sous le n° 783. - Publié par M. Auguste Molinier, Bibliothèque de
l'École des Chartes, 1876, p. 386.
J//890
n° 17
Languedoc
Original
222 - Melun. 1216, Du 10 au 30 avril
Philippus, rex Francorum, notum facit se recepisse homagium Simonis, comitis Montisfortis, pro ducatu
Narbonae, comitatu Tholosae, vicecomitatibus Biterrensi et Carcassonensi quos Raimundus, comes
quondam Tholosae, nuper ab ipso rege tenebat "Actum apud Meledunum, anno Domini M° CC° XVI°,
mense aprili."
Texte original écrit sur un petit carré de parchemin jadis scellé sur simple queue d'un sceau de Philippe-
Auguste en cire blanche. - Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col.
485
Archives nationales (France)
J//890
n° 18
Languedoc
Original
223 - Pont-de l'Arche. 1216, [Du 10 au 30 avril.]
Philippus, rex Francorum, ejusdem homagii receptionem sub forma solenniori notificat.
"Actum apud Pontem Arche, anno Dominice incarnationis M CC XVI, regni vero nostri XXVII,
astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis,
buticularii, Signum Bartholomei, camerarii. Signum Droconis, constabularii. Acta vacante (
Monogramme) cancellaria."
Original en parchemin scellé, sur lacs de soie rouge et verte, d'un sceau en cire verte très détérioré (Douet
d'Arcq, n° 38 ou 39). - Publié par Dom Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col.
685. - Vov. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 1660. - Fac-similé des deux premières
lignes dans le Musée des archives, n° 209.
J//892
n° 1
Languedoc
Copie
224 - [1216, Du 10 au 30 avril]
[Philippus, rex Francorum], notum facit se recepisse homagium Simonis, comitis Montisfortis, de terris
super hereticos acquisitis in ducatu Narbonensi, comitatu Tholosano vicecomitatibusque Biterrensi et
Carcassonensi.
Copie sur papier signée DETHOU, faite le 14 juin 1564 d'après un texte abrégé contenu dans le registre X
du Trésor des Chartes. Ce texte est identique à la minute de l'acte qui porte le n° 1661 du Catalogue des
actes de Philippe-Auguste, et que M. Aug. Molinier a signalée dans son Catalogue des actes de Simon et
d'Amaury de Montfort sous le n° 127.
J//890
n° 34
Languedoc
Original
225 - [De mai 1216 à juin 1218.]
Iterius de Villaboe et Guiraudus Chabrols Simoni, comiti Tolosano et Leycestrensi, Biterrensi et
Carcassonensi domino, significant se comiti jamdicto fidelitatem fecisse in manibus Petri de Vicinis,
ejusdem marescalli, et Philippi, senescalli Agennensis.
Original scellé, sur double queue, de deux sceaux aujourd'hui disparus. - Publié par D. Vaissète, Histoire
de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 677.
J//768
n° 5
Champagne
Copie authentique
226 - Melun. 1216, Juillet
Johannes, comes Bellimontis, notum facit judicium per quod pares Franciae declaraverunt quod,
secundum consuetudinem regni, rex Philippus homagium Erardi de Brena et Philippae, uxoris ejus, de
486
Archives nationales (France)
comitatu Campaniae nunquam recipere posset quamdiu Blancha, comitissa, et Theobaldus, filius ejus,
vellent jus prosequi in curia domini regis. "Actum Meleduni, anno Domini millesimo ducentesimo
decimo sexto, mense julio."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liberprincipum le 4 juillet 1564. - Mentionné par
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 992.
J//1033
n° 6/3
Comptes et enquêtes
Copie
227 - 1216, 2 septembre
"Anno Domini M CC XVI, feria II in mense septembris," Aisa et vir ejus, Tomas, Guillelmo Robiani
uxorique suae, Francescae, quemdam campum situm in terminio Coserantis vendunt. "Hoc totum fuit
factum concilio Berengarii de Cruce, qui est dominus de honore Sancte Marie de Quadraginta, et B.
Pulcrifortis, qui est bajulus, qui habuerunt foriscapium III solidos ( sic) et IIII denarios melgoriensium
bonos, et cui ( sic) dabitis quartum et braciaticum fideliter semper, et debetis bene laborare predictam
terram. Hujus rei sunt testes B. Corbelli et B. Borselli et Ramundus Faber, et G. Graisa et B. Clerici et P.
de Rusec et B. Pulcrifortis qui banc cartam scripsit."
Copié au XIII e siècle sur un rouleau de papier assez endommagé.
J//1024
n° 3
Mélanges
Copie
228 - S. Pierre de Rome. 1216, 24 novembre
Honorius papa III abbati de Caunis prioribusque de Laurano et de Serra mandat ut, in causa inter
priorem Sancti Johannis de Unione et dominum de Petriaco mota, sine dilatione procedant.
Honorius, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis.., abbati Sancti Petri de Caunis, et.., de Laurano
et de Serra prioribus, Narbonensis et Carchasonensis diocesium, salutem et apostolicam benedictionem.
Dilectus filius.., prior Sancti Johannis de Unione, porrecta nobis peticione, monstravit quod, cum causa
que inter ipsum et nobilem.., 1 dominum de Petriaco, Narbonensis diocesis, super quibusdam
possessionibus et rebus aliis vertitur, vobis sit ab Apostolica Sede comissa, vos in ea procedere hactenus
omisistis 2. Volentes igitur ut finis litibus imponatur, discretioni vestre per Apostolica scripta
precipiendo mandamus quatinus in causa ipsa, juxta priorum continentiam litterarum, appellatione
remota, ratione previa procedatis. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, duo vestrum
ea nichilominus exequantur. Datum Rome, apud Sanctum Petrum, VIII kalendas decembris, pontificatus
nostri anno primo.
1. Virum écrit en interligne d'une autre écriture au-dessus des deux points.
2. Le texte porte comisistis.
Cette pièce est transcrite sur la même feuille de parchemin que celles qui portent les n os 229 et 345.
J//1024
n° 3
Mélanges
Copie
229 - [Après le 24 novembre 1216.]
Judices ab Honorio papa III designati liti motoe inter priorem de Unione et G. de Amolio, dominum de
Petriaco, finem imponunt.
487
Archives nationales (France)
Notum sit omnibus presentem paginam inspecturis quod ego, G[eraldus], Dei gratia abbas Caunensis, et
nos, P. et S., de Laurano et de Serra priores, delegati judices a domino Honorio papa III° super causa que
vertitur inter priorem de Unione, ex una parte, et nobilem virum G. de Amolio, dominum de Petriaco, ex
altera, super quibusdam possessionibus, partibus citatis et eis diebus quamplurimis assignatis quibus
omnibus dictus prior interfuit, quum predictum G. de Amolio invenimus nostris edictis, que ei
peremptorie scripsimus, contumacem, petitarum possessionum possessionem predicto priori
adjudivicamus ( sic), eum in corporalem possessionem mittendo scilicet condamine de Campo Dolente
que affrontat ab altano in campo de Ulmo, a meridie in strata publica, ab aquilone in via que ducit de
Unione ad Petriacum ; et alterius, silicet ( sic) de Campo Galterii, que affrontat ab altano et circio in
honore Sancti Poncii, ab aquilone in strata publica ; et alterius, silicet ( sic) de Margella, que affrontat ab
altano et circio et aquilone in honore Sancti Poncii, a meridie in strata publica ; et roschas et primicias et
decimas de territorio quod pertinet ad Podium Comitalem, et insuper quicquid Gentesquivus in territorio
de Tolomiano tenebat ; et predictum G. de Amolio in expensis quas prior in causa predicta fecit
condempnamus, decernentes nichilominus quod predictus G. de Amolio, super possessione nemoris de
Tolomiano quam predictus prior habet, inquietare eum de cetero non presumat. Et excommunicavimus
auctoritate qua fungimur quicumque ( sic) contra hec omnia vel istorum aliquid que scripta sunt,
supervenire temptaverit. Testes sunt hujus rei Ugo, prior de Salvetate, Gilbertus de Margone, Bertrandus
de Corniliano, Guillelmus de Insula, monachi Sancti Poncii ; Petrus Michael, monachus de Caunis ;
magister Boso ; Vitalis Toschon ; Arnaldus Beloni, capellanus de Aseillano ; Guillelmus Belloni ; Poncius
de Vivers ; Bernardus de Faieto ; Guillelmus de Agudano ; Raimundus Estrebaut et G., frater ejus. Ad
majorem autem hujus rei certitudinem ego, predictus abbas, et ego, S., prior de Serra, presentem cartam
sigillorum nostrorum munimine roboramus ; et quoniam ego, Petrus, prior de Laurano, sigillum meum
pre manibus non abebam, quod ad ( sic) vobis, conjudicibus meis, factum est approbo et confirmo.
Copié au XIII e siècle à la suite des pièces n os 228 et 345.
J//1035
n° 10
Pièces retirées par Rousseau
Original
230 - 1216-1217, Janvier
Philippus, comes et marchio Namurcensis, notum facit se devenisse hominem ligium Blanchae,
comitissae Trecensis, et Theobaldi, filii ejus, comitis Campaniae, de feodo Sancti Valeriani, salva ligietate
regis Franciae et comitis Haynoniensis. "Actum anno Gratie M° CC° sexto decimo, mense januario."
Original en parchemin piqué par l'humidité, scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. La lettre R
inscrite au dos témoigne que cette pièce a été enregistrée dans les Cartulaires de Champagne. Cf.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1038.
J//911
n° 2
Barrois
Copie
231 - 1216-1217, Mars
Aubertus, dominus Darniaci, receptis a Blancha, comitissa Campaniae, et Theobaldo, filio ejus,
quindecim libris annui redditus in augmentum triginta librarum quas jam ab eisdem tenebat in nundinis
Barri, ipsos Blancham et Theobaldum contra Erardum de Brena adjuvare promittit. "Datum anno
Domini M° CC° sexto decimo, mense martio.
Copie collationnée sur papier, signée Dethou, faite le 17 mai 1564 d'après l'original "scellé de cire rouge
sur double queue," conservé au Trésor des Chartes. - Publié par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t.
488
Archives nationales (France)
I, n° 1208. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1053.
J//890
n° 19
Languedoc
Original
232 - Agen. 1217, 18 avril
"In nomine Domini nostri Jhesu Christi, amen. Anno incarnationis ejusdem M° CC° XVII°, XIIII°
kalendas maii," praesentibus et astantibus W. Burdigalensi, G. Auxitano archiepiscopis ; A. Tarviensi, G.
Convenensi, A. Lactorensi, C Coseranensi episcopis ; P. abbate Clariacensi, R. archidiacono Vasatensi et
magistro P. de Rama, Simon de Monteforti, dux Narbonensis et comes Tolosanus ex una parte, et
Arnaldus, episcopus Agennensis, ex altera, amicabilem compositionem ineunt de diversis quaestionibus
inter se ortis. Comes Montisfortis habebit medietatem in justitia saeculari et obventionibus et pace fracta
civitatis Agennensis ; episcopus autem aliam medietatem, et monetam tenebit ab ipso et fidelitatem ei
jurabit. "Actum Agenni, in ecclesia S. Capprasii, anno et die quo supra."
Charte partie par A à T, sur parchemin, scellée, sur double queue, de onze sceaux de cire verte.
Les notes inscrites sur le repli, pour guider le chauffe-cire chargé de l'opération du scellement,
permettent de savoir à qui attribuer les trois sceaux aujourd'hui disparus.
1° Guillaume, archevêque de Bordeaux (disparu).
2° Garcie, archevêque d'Auch (Douet d'Arcq, n° 6290).
3° Amanieu, évèque de Tarbes ( ibidem, n° 6886).
4° Grimoald, évèque de Comminges. Fragment de sceau ogival de trente millimètres de large. Type
épiscopal... ILL. G... CONVENAR...
5° Arnaud, évèque de Lectoure (Douet d'Arcq, n° 6550).
6° C. évêque de Conserans. Sceau ogival de 30 X 45 millimètres, SIGILLUM C. COSERANEN... Une fente
cachée par la double queue du sceau de l'évêque de Conserans ne marque pas la place d'un sceau disparu.
Elle faisait double emploi avec celle qui a servi à suspendre ce sceau, ainsi que l'indique la mention Item
inscrite au-dessus.
7° Chapitre de Saint-Étienne d'Agen (Douet d'Arcq, n° 7089).
8° Simon de Montfort (Douet d'Arcq, n° 747).
9° Pierre, abbé de Clairac (Douet d'Arcq, n° 8642).
10° R., archidiacre de Bazas (disparu).
11° P. de Rame (disparu).
Publié dans la Gallia Christiana, t. II, Instrumenta, col. 431.
- Mentionné par M. Aug. Molinier, Catalogue des actes de Simon et d'Amaury de Montfort, n° 153.
J//1033
n° 6/3
Comptes et enquêtes
Copie
233 - 1217, 2 juin
"Anno Domini M CC XVII, feria II in mense junii", Willelmus Petrifortis, uxor sua Vesiana et soror sua
Aladaicia, quemdam campum situm in terminio Petrifortis Guillelmo Montis Acuti uxorique ejus,
Maurinae, vendunt. "Hoc totum fuit factum cum consilio Berengarii de Cruce qui est procurator de
honore Sancte Marie de Quaranta, et B. Pulcrifortis qui est bajulus, qui habuit foriscapium II solidos et
VI denarios et cui dabitis tasquam et braciaticum fideliter semper. Hujus rei sunt testes Bernardus
Corbelli et P. d'Alia et B. Guiraudus et B. Sutoris, et B. Pulcrifortis predictus qui hanc cartam scripsit."
489
Archives nationales (France)
J//890
n° 20
Languedoc
Original
234 - Auprès du port Saint-Sernin. 1217, 14 juillet
Homagium factum Simoni de Monteforti a Raimundo Peleti, domino Alesti.
ABC DEF GHI KLM NOP
In nomine Domini nostri, amen. Anno incarnationis ejusdem M° CC° XVII°, pridie idus julii, noverint
universi presentes litteras inspecturi quod ego, Raimundus Peleti, dominus Alesti, pro me et heredibus
meis, recipio in feodum et homagium ligium a vobis, domino Symone, duce Narbonensi et comite
Tholosano, Biterrensi et Carcassonensi vicecomite et domino Montisfortis, et heredibus vestris, stare
meum Alesti et omnia que habeo in villa Alesti intus vel extra, in toto ejus mandamento, excepto castro
de Rossono et ejus tenemento, et castro de Petramala et ejus tenemento que teneo ad feodum de domino
episcopo Uticensi, et excepto castro de Sandrad quod teneo de Sandracensi abbate. Recipio etiam a vobis
in feodum et homagium ligium castrum de Boucoirano, castrum de Curtis, castrum Sancti Stephani,
Castrum Novum, partem castri de Acrifolio, partem castri de Grabiaco, totum castrum de Monteclaro,
totum castrum de Monte Joi, partem castri de Fonleto, partem castri de Calcadiz, partem castri de
Malbose, partem castri de Turre et de Cerveria, partem castri de Conilleria et quiquid (sic) amplius habeo
vel deinceps aliquo modo acquirere potero. Et propter hec omnia cum homagio vobis fidelitatem juravi et
promisi quod ego et heredes mei vobis et heredibus vestris erimus legitimi et fideles, et de omnibus
supradictis faciemus guerram vel pacem contra omnes homines, cum a vobis vel heredibus vestris
fuerimus requisiti. Promitto etiam vobis et heredibus vestris, pro me et heredibus meis, quod ego et
heredes mei vobis servabimus vitam et membra pro toto posse nostro, et pro vobis faciemus guerram vel
pacem contra quemlibet hominem. Quod nisi faceremus et vos haberetis guerram in frontaria nostra, nos
omnia castra et munitiones nostras in illa frontaria, pro guerra facienda, vobis et heredibus vestris, irati
et paccati, reddemus ita munita sicut eadem invenietis ; et vos, guerra vestra finita, illa reddetis nobis
eodem modo munita quo eadem recipietis a nobis. Et ad hec omnia et singula fideliter observanda, ego
astringo me et heredes meos debito fidelitatis et homagii supradicti. Ceterum ad mutationem domini
debetis vos et heredes vestri levare vexillum vestrum in turri mea de Alesto et signum seu edictum
vestrum facere ibi clamare. Et vos promisistis mihi bona fide quod me vel feudum meum quod de vobis
teneo de manu vestra non ejicietis vel alicui dabitis, nisi domino Amalrico, primogenito vestro, vel
domino Guidoni, filio vestro, comiti Bigorrensi, vel domino Guidoni de Monteforti, fratri vestro vel
heredibus vestris masculis quibus ego et heredes mei ita tenebimur sicut vobis, sine aliqua diminutione
omnium predictorum. Et ad majorem predictorum omnium firmitatem, duo instrumenta per
alphabetum divisa, vos, domine comes, et ego, exinde fecimus fieri que nostris sigillis fecimus
communiri. Actum anno et die quibus supra, in exercitu Domini juxta Portum Sancti Saturnini, per
manum Guillelmi, notarii vestri, vestro absente cancellario.
Charte partie originale, scellée sur lacs ou cordons (les attaches ont disparu) d'un sceau en cire blanche
décrit par Douet d'Arcq sous le n° 753. - Mentionné par M. Aug. Molinier, Catalogue des actes de Simon
et d'Amaury de Montfort, n° 145.
J//811
n° 1, fol. 10v°
Limites de Picardie
Copie authentique
490
Archives nationales (France)
J//890
n° 21
Languedoc
Original
236 - Devant Toulouse. 1218, 25 mai
"In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Anno incarnationis ejusdem M° CC° XVIII°, VIII°
kalendas junii," Simon, dux Narbonae, comes Tholosæ et dominus Montisfortis, notum facit se dedisse
Bertrando de Gordonio centum libratas caturcensis monetae super diversa loca assignatas, sub
obligatione fidelitatis homagii, servicii militaris et aliorum serviciorum in praesenti charta descriptorum.
"Actum in obsidione Tolose, anno et die quibus supra, presentibus et testibus domino Amalrico de
Monteforti, Guidone, marescallo, Lamberto de Limoso, Evrardo de Villaperor, Guillelmo de Bena,
Philippo de Andrevilla, senescallo Agennensi, Ademaro Vassaula, Giraudo de Engolismo, Gailardo de
Godor, Petro Reter, Remundo et Guillermo de Caturco, Jocelino de Aversone, Guillelmo Pagano,
Giraudo Ebrardi, Petro de Savignaco et multis aliis ; et Guillelmo, notario domini comitis, qui hec
scripsit."
Charte partie par A à M, scellée, sur double queue, de deux sceaux aujourd'hui disparus. - Publiée par D.
Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 704.
J//1042
n° 3, fol. 9v°
Mélanges
Copie
237 - 1218, Mai
Margarita, comitissa Burgundiae, domina Oysiaci, notum facit se homagium ligium fecisse Blanchae,
comitissæ Trecensi, et Theobaldo, filio ejus, de toto feodo quod de comitibus Campaniæ tenuerunt
ejusdem Margaritæ predecessores, et quod sæpefatæ Margaritæ per mortem nepotis sui, Theobaldi,
Blesensis comitis, evenit. "Actum anno Gratie millesimo ducentesimo octavo decimo, mense maio."
Extrait sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, fait le 7 mars
1562 (n. st) - Analysé d'après l'original (J. 198, n° 43) par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n°
1292.
J//1035
n° 11
Pièces retirées par Rousseau
Original
238 - 1218, 7 juin
Simon, dominus Joinvillæ, Campaniæ senescallus, notum facit quod, senescallia Campaniæ sibi jure
hereditario possidenda a Blancha comitissa et Theobaldo, comite Campaniæ, filio ejus, concessa, ipse
rediit ad fidelitatem eornm eosque contra omnem creaturam, præcipue contra Erardum de Brena,
juvabit. Ut istæ conventiones firmiter observarentur, feodum suum de la Fauche in manu comitis et
491
Archives nationales (France)
comitissæ posuit,Gaufridum, filium suum, ostagium tradidit et castrum suum de Joinvilla in manu
episcopi Lingonensis, fratris sui, posuit. "Actum anno Gratie millesimo ducentesimo octavo, niense
junio, die jovis post Pentliecosten."
Original scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. - Publié plusieurs fois. Voy. H.-F. Delaborde, Jean
de Joinville, Catalogue des actes, n° 189.
J//1035
n° 12
Pièces retirées par Rousseau
Original
239 - 1218, 6 juillet
Ermengardis, domina Montisclari, medietati totius terræ mariti sui, Simonis, domini Joinvillæ,
Campaniæ senescalli, sibi in dotalitio constituæ, videlicet Valliscolori, cum castellania Monasterii super
Saulx et Onæ, renuntiat, si, post decessum mariti prædicti, de novo nuberet. Si autem vidua remaneret,
tota terra sæpefati mariti frueretur donec Gaufridus, filius suus primogenitus, ad quintum decimum
aetatis annum pervenerit : et si tune idem Gaufridus ab ipsa recedere vellet, ad proprium dotalitium
rediret suprascripta Ermengardis. Actum anno Gratie millesimo ducentesimo octavo decimo, mense
julii. Datum in octavis apostolorum Petri et Pauli."
Original scellé, sur écheveau de soie verte, d'un sceau disparu. - Cette pièce a été publiée plusieurs fois. -
Cf. H.-F. Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des actes, n° 200.
J//890
n° 22
Languedoc
Original
240 - Moissac. 1218, 26 septembre
Homagium factum Raimundo, Moissiacensi abbati, ab Amalrico, duce Narbonœ et comite Tholosœ.
ABCDEFGHIKLMNOP.
In nomine Domini nostri Jhesu Christi, amen. Anno incarnationis ejusdem M° CC° XVIII°, VI° kalendas
octobris, nos R., Dei gratia Moysiacensis abbas, notum facimus universis presentibus pariter et futuris
quod, cum nobilis vir dominus A., Dei providentia dux Narbone et comes Toloze et dominus
Montisfortis, post decessum inclite recordations domini S., patris sui, ad villam Moysiaci devenisset, nos,
de voluntate, consilio et assensu totius conventus nostri et hominum de Moysiaco, ipsum recepimus in
hominem nostrum, et ipsi promisimus quod eum et omnes homines suos et terram et res suas pro posse
nostro custodiemus bona fide ; et per hanc cartam confirmamus eidem omnes pactiones et omnia jura
que pater suus habebat vel habere debebat in villa Moysiaci et in pertinentiis ejusdem, sicut in cartis
patris sui et nostris plenius continetur. Et nos A., Dei providentia dux Narbone, comes Tolose et dominus
Montisfortis, recognoscimus vobis, domino R., fecisse hominium et promisisse vobis quod vos et vestra
omnia et hominum vestrorum et villam Moysiaci cum pertinentiis suis pro posse nostro custodiemus et
tuebimur bona fide, et omnes pactiones et jura omnia ecclesîe et hominum Moysiaci, corporali vobis
prestito Sacramento, cum omni integritate observabimus, sicut in cartis vestris et domini patris nostri
plenius continetur. Et ut hec omnia firmius teneantur, duo instrumenta per alphabetum divisa inde facta
sunt quibus vos, domine abbas, cum conventu vestro, et nos nostra sigilla fecimus apponi et presentem
cartam eorum caractere confirmari Actum Moysiaci, anno ab incarnatione Domini M° CC° XVIII°, VI°
kalendas octobris, presentibus et testibus comite Guidone, avunculo dicti domini A., E. de Villaperor, Th.
de Novavilla, F. de Issio, Willelmo, notario nostro ; Ademario de Sancta Maria Deaurata Tolosana, Helia
de Coquinis, Guiscardo de Castro Serraceno, Rotberto de Brunequello, prioribus ; A. de Aragone,
sacrista, G. de Caterio, helemosinario, monachis Moysiacensis ecclesie ; Pontio Fortaiss., Willelmo de
492
Archives nationales (France)
Castillo, Falqueto, Pontio de Ratino et ejus fratre Ratino, G. de Piclavino, Willelmo B., scribe (sic),
burgensibus, cum pluribus aliis. Testibus insuper : Bertrando de Roca, preceptore Templi de bajulia de
Tolozano, P. de Bivre, magistro Ville Dei.
Charte partie scellée, sur double queue, de trois sceaux aujourd'hui disparus.
J//879
n° 49
Foix et Comminges
Original
241 - 1218, 17 décembre
Charta per quam Nunnus Sancii se fidelem amicum Arnaldi de Castrobono contra omnes homines et
feminas Catahniœ demonstrare promittit.
ABC DEF GHI KLM
Noticie cunctorum tam presencium quam futurorum tradatur quoniam ego, Nunnus Sancii, convenio
vobis, Arnaldo de Castrobono, vicecomiti, bona fide et bono animo, cum spontanea voluntate, me esse
amicum vestrum fidelem, et convenio me vos deffendere et juvare et vobiscum tenere cum castellis,
militibus et hominibus meis et mei honoris, bona fide et sine vestro enganno, ab omnibus hominibus et
femmabus tocius Catalonie, salva fide domini regis Aragonie et domini comitis Sancii, patris mei, et
domine Alvire, Urgellensis comitisse, et exceptato comite de Empuries in perpetuum, et exceptatis G. de
Cervaria et homines de Montecathano quos excepto usque ad festum Domini Resurrectionis primum
venientem (sic). Tamen, si G. de Cervaria et homines de Montcada non sunt mecum pacificati usque ad
dictum festum Pasce de injuriis quibus michi tenentur, convenio vobis bona fide juvare et valere, sine
omni enganno, tam bene de illis quam de aliis, ut superius dictum est, a predicto festo Pasce in antea.
Tamen, si facta est inter nos composicio illa, non tenear vobis per convenienciam. Adhuc ego, Nunnus
Sancii jamdictus, convenio vobis ; Arnaldo de Castrobono, quod non eiciam vos neque eicere faciam de
procuracione domini regis Aragonie neque dicto vel facto faciam pro quo vos predictam procuracionem
amitatis, et quod omnia vestra directa servem et vellem in omnibus. Item convenio vobis, Arnaldo de
Castrobono, quod, si forte contigerit me ad terram meam vel in aliis partibus ire, ut vobis dimittam
unum de meis qui vobis et vestris in loco mei adjuvet cum meis militibus et hominibus fideliter et sine
omni vestro enganno et bona fide. Similiter, in eodem modo et racione, ego, Arnaldus de Castrobono,
vicecomes, convenio vobis, Nunno Sancii, bona fide et bono animo et cum spontanea voluntate, me esse
fidelem amicum vestrum, et convenio me vobiscum tenere et vos juvare, omnia vestra meo posse
deffendere cum castellis, militibus, amicis et hominibus meis et tocius mei honoris ab omnibus
hominibus et feminabus, sine aliquo vestro malo ingenio, bona fide et vestro bono intellectui, salva fide
domini regis Aragonie et domine Alvire, Urgelli comitisse, et exceptatis comes (sic) Fuxi et G. Bernadi de
Paracols. Item, convenio vobis, Nunno jamdicto, in fide et legalitate mea, quod in procuracione domini
regis Aragonie nullo modo, sine aliqua racione, sine vos et vestra voluntate [ingrediar]. Adhucconvenio
vobis bona fide omnia vestra directa servare et in omnibus et per omnia velle et custodire et deffendere,
per totam terram vestram et omnibus locis, omni vestro proficuo et bono intellectui. Et si forte oporteret
me in aliis partibus ire, convenio vobis dimittere unum de meis statutum qui vobis et vestris in loco mei
adjuvet cum meis militibus, castellis et hominibus fideliter et sine omni vestro enganno, ut superius
dicitur. Et ut hec omnia prescripta et singula utriusque nostrum alteri melius et plenius attendantur et
compleantur, ego, Nunnus Sancii, et ego, Arnaldus de Castrobono, nostris propriis manibus cum hoc
puplico instrumento juramus super sanctam hanc + et sacrosancta IIII or Evangelia coram nobis posita
et jurando complere et attendere, ut supradictum est, unus vestrum alteri confirmamus et convenimus
fideliter. Sic Deus nos adjuvet et ista IIII or Evangelia ! Quod est actum XVI° kalendas januarii, sub anno
Domini M° CC° XVIII°. SigTnum Nunnonis. SigTnum Arnaldi de Castrobono, vicecomitis, qui hoc
firmamus et concedimus et testibus firmare rogamus, SigTnum Bernardi de za Portella, SigTnum
493
Archives nationales (France)
Guillelmi de Lordano. SigTnum Guillelmi de za Portella. SigTnum Petri Lopiz d'Enzana, testium. Sig
(Paraphe) num Petri de Coschone, qui hoc scripsi, die et anno prefixis.
Charte partie sans aucune trace de sceau. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques des
comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 147.
J//911
n° 3, fol. 2
Barrois
Copie
242 - Provins. 1218-1219, Février
Girardus de Vienna notum facit se, de assensu Blanchae, comitissæ Campaniæ, et Theobaldi, filii ejus,
Guillelmo de Antiniaco concessisse centum et nonaginta libras annui redditus in nundinis Barri, usque
ad integram solutionem mille et quingentarum librarum quas ipse Girardus præfato Guillelmo debebat.
"Actum Pruvini, anno Gracie M° CC° XVIII°, mense februario."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. — Voy.
d'Arbo.s de Jubam-ville, Catalogue des actes des comtes de Champagne n° 1183.
J//911
n° 3, fol. 1v°
Barrois
Copie
243 - 1218-1219, 3 février
Henricus de Vienna, filius comitis Matisconensis, cum assignaverit cuidam burgensi Cluniacensi
ducentas et quinquaginta libras quas a Blancha, comitissa Campaniæ, et Theobaldo, filio ejus, in
nundinis Campaniæ acceperit, promittit se allaturum esse litteras patris et matris affirmantes prædictam
assignationem, non donum perpetuum, sed tantum ad quatuor annos stabilem, esse. "Actum anno
Gracie, M° CC° XVIII°, mense februarii, in crastino Resurrectionis Beate Marie."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1182.
J//768
n° 6
Champagne
Copie authentique
244 - 1219, 12 avril
Guido, dominus Tyle Castri, notum facit se hominem ligium Blanchæ, comitissæ Trecensis, et Theobaldi,
filii ejus, devenisse. "Actum anno ab incarnatione Domini M° CC° XIX°, mense aprili, die veneris post
Resurrectionem Domini."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. - Analysé
d'après l'original du Trésor des Chartes, J. 200, n° 2, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n°
1341. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1190.
J//760/a
n° 13
J//769
n° 2
Champagne
494
Archives nationales (France)
J//914
n° 11 fol. 1/v°
Verdun et Clermont en Argonne
Copies authentiques
245 - 1219, Avril
Simon de Claromonte, rediens ad fidelitatem Blanchæ, comitissæ, et Theobaldi, comitis Campaniæ,
quæcumque apud Montiniacum et Aigevillam possidebat eisdem derelinquit, seque prædictorum
Blanchæ et Theobaldi hominem ligium de tribus feodis scilicet de Hyz, Firmitate super Albam et
Vendopera confitetur. "Et ut hec omnia nota permaneant et rata teneantur, litteris annotata sigilli mei
munimine roboravi. Actum anno Gratie millesimo ducentesimo decimo nono, mense aprili."
Copies collationnées faites, la première, le 3 juillet 1564, d'après le Liber principum de Champagne ;
l'autre, le 21 juillet 1562, d'après "un registre estant en la Chambre de Champaigne, couvert de cuyr
blanc, cotté B." Enfin, par suite d'une erreur facile à comprendre, la troisième copie de cette pièce
relative à Clefmont avait été faite d'après le Liber principum, le 1 er octobre 1549, en même temps que
plusieurs autres destinées à être produites dans une contestation relative à Clermont en Argonne. -
Publié, d'après l'original (J. 913, n° 10), par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 1343. -
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1194.
J//811
n° 1, fol. 10
Limites de Picardie
Extrait
246 - Arras. 1219, 12 mai
Extractum cujusdam chartæ perquam Daniel, Attrebatensis advocatus et Betuniæ dominus, notum facit
Johannem de Bakelerat juniorem, hominem snum, nescio quid recognovisse de quo mentionem facere
extractor non dignatus est. "Actum apud Attrebatum, anno Dominice incarnationis M° CC° nonodecimo,
quarto idus maii."
Extrait certifié fait en 1608 d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Chocques, scellé
en cire verte sur lacs de soie rouge d'un sceau avec contre-sceau reproduits par le copiste. - Publié sous la
même forme abrégée par Du Chesne, ( Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 101), qui a
donné la gravure du sceau et du contre-sceau.
J//890
n° 24
Languedoc
Original
247 - Devant Toulouse. 1219, 28 juin
"In nomine Domini amen, anno incarnationis ejusdem M° CC° XIX°, IIII kalendas julii," Henricus,
comes Ruthenensis, totam terram suam sub custodia et defensione Petri, Ruthenensis episcopi,
relinquit, concedentibus et confirmantibus jamdicto episcopo et Amalrico, duce Narbonæ, comite
Tolosae et domino Montisfortis. "Ut autem predicta omnia robur obtineant perpetue firmitatis, presens
instrumentum per alphabetum divisum inde confectum est quod nos tres predicti sigillorum nostrorum
munimine fecimus communiri. Actum in obsidione Tolose, anno et die quibus supra."
Charte partie par A à M ; la série alphabétique étant inscrite sur chacune des marges latérales de cette
pièce, il en résulte qu'il a dû en exister au moins deux autres exemplaires. Jadis scellée, sur doubles
queues, de trois sceaux, elle n'en a conservé qu'un seul, celui de l'évêque de Rodez, en cire blanche
(Douet d'Arcq, n° 6836). - Cette pièce a été publiée par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle
édition, tome VIII, col. 722.
495
Archives nationales (France)
J//1024
n° 79
Mélanges
Fragment de rouleau
248 - 1219, du 8 juillet, au 10 octobre 1220
Fragmentum cujusdam rotuli continentis allegationes ab Erardo [de Brena coram domino Egidio,
cardinali, a domino papa delegato] productas, affirmationibus comitissae [Campaniae] contradicentes.
Ce fragment, auquel manquent le commencement et la fin, se compose de trois morceaux de parchemin
de tailles très inégales (le premier mesure 708 millimètres de longueur sur une largeur qui varie entre
117, au haut de la bande, et 74, au bas ; le second, 69 de longueur seulement sur 67 de largeur ; le
troisième, 310 de longueur sur 144 de largeur ; ce dernier est d'une écriture différente des deux autres).
Les faits rapportés dans ce rouleau étant identiques à ceux qui sont rappelés dans un autre rouleau
publié par Teulet ( Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 1474, J. 194, n° 61), nous avons jugé inutile
d'en donner le texte. La date que nous donnons à ce mémoire est celle que M. d'Arbois de Jubainville a
substituée à la date attribuée par Teulet au rouleau du Trésor des Chartes ( Histoire des comtes de
Champagne, t. IV, p. 180, note a).
J//890
n° 25
Languedoc
Original
249 - Castelnaudary. 1219, 3 septembre
"+ In nomine Domini nostri Jhesu Christi, anno incarnationis ejusdem M° CC° XIX, III° nonas
septembris," Amalricus, dux Narbonæ, comes Tholosæ, Biterrensis et Carcassonensis vicecomes et
dominus Montisfortis, ex una parte, et Thedisius, episcopus Agathensis ex altera, de castris Florenciaco
et Pomeroliis necnon et de multis aliis rebus compositionem ineunt, "laudante nobili muliere A.,
comitissa, matre jamdicti comitis. "Et ut hec omnia robur obtineant perpetue firmitatis, memorati
dominus comes et domina comitissa et dominus episcopus et capitulum Agathense presentem paginam
sigillis propriis munierunt. Acta sunt hec anno et die quo supra, apud Castrum Novum de Lauriacensi, in
claustro, in presentia et testimonio venerabilis patris domini B., Dei gratia tituli Sanctorum Johannis et
Pauli presbiteri cardinalis, Apostolice Sedis legati, et domini G., episcopi Carcassonensis, et magistri
Ugonis de Miramar, canonici Arelatensis, clerici dicti domini cardinalis, et domini P., abbatis Sancti
Affrodisii Biterrensis, et Bernardi Caprosii, canonici Agathensis, et magistri Deodati, canonici
Rutenensis, et Geraldi de Pis, diaconi, et domini comitis Guidonis de Monteforti, domini Lamberti de
Tureio, domini de Lombers, et domini Clarini, cancellarii sepedicti domini comitis, et Rainoldi de Paissi".
Original scellé, sur cordons de fil plats, de quatre sceaux aujourd'hui disparus. - Publié par Teulet,
Layettes du Trésor des chartes, t. II, n° 1362, d'après une copie notariée de 1234. - Cette pièce fut vidimée
par saint Louis en juin 1234 (cf. n° 376). - Voy. Aug. Molinier, Catalogue des actes de Simon et d'Amaury
de Montfort, n° 174.
J//769
n° 3
Champagne
Copie authentique
250 - 1219, Octobre
Renerus de Nogento notum facit excambium collis dictae Chasteliers de Andelou et omnium
possessionum suorum apud Andelou et Mortuam Aquam a se factum contra omnia quae Blancha,
496
Archives nationales (France)
comitissa Campaniae, et Theobaldus, comes, filius ejus, habebant apud Aigeville et Conz. "Ut autem hec
omnia nota permaneant et rata teneantur, litteris annotata sigilli mei munimine roboravi. Actum anno
incarnationis Dominice millesimo ducentesimo decimo nono, mense octobri."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 3 juillet 1564.- Analysé,
d'après l'original (J. 201, n° 8), par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 1366.- Voy. d'Arbois de
Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°1232.
J//890
n° 23
Languedoc
Original
251 - Béziers. 1219-1220. 2 janvier,
Amalricus, dux Narbonae, comes Tolosae et vicecomes Biterrensis, A., vicecomiti Narbonae, promittit
quod bona fide laborabit ut ipse vicecomes habeat castrum de Lezignano ; quod si facere non poterit,
trecentas libras margolienium eidem vicecomiti annuatim recompensabit. Vicecomes autem se, cum toto
posse suo, auxilium Amalrico praedicto laturum esse promittit. "Et ut hec omnia robur optineant perpteu
firmitais, nos A., Dei providentia dux Narbone, comes Tolose ac vicecomes Biterrensis, et nos A.,
vicecomes Narbone, rogamus vos, domine B., Dei gratia tituli Sanctorum Johannis et Pauli presbuter
cardinalis, Apostolice Sedis legate, quode vos, cum nostris sigillis, huic carte per alphabetum divise
vestrum apponatis sigillum. Et nos B., Dei gratia tituli Sanctorum Johannis et Pauli presbyter cardinalis,
Apostolice Sedis legatus, vestris precibus, pro bono pacis, grato concurrentes assensu, huic pagine
nostrum apponimus sigillum. Actum Bitteris, anno Domini M° CC° XIX°, IIII° nonas janurarii".
Charte partie par A à P scellée, sur double queue, de trois sceaux aujourd'hui disparus. - Elle a été
reproduite en facsimilé sous le n° 466 dans l'ancienne série lithographiée de l'École des Chartes, et
publiée par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 730.
J//768
n° 7
Champagne
Copie authentique
252 - 1219-1220, 13 janvier
Gerardus de Durnaio notum facit se, de rachato partis comitatus Barri super Sequanam sibi contingentis,
cum domina sua Blancha, Trecensi comitissa, ad trecentas libras pruvinensium finavisse "Actum anno
Gratie millesimo CC° XIX°, in octavis Epiphanie."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Analysé
d'après l'original (J. 198 a, n°48), par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. l, p. 1381. — Voy. d'Arbois
de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1247.
J//806
n° 2
Limites de Picardie
Copie authentique
253 - Hesdin. 1219-1220, Mars
Johannes, Alchiacensis abbas, totusque ejusdem ecclesiae conventus notum faciunt se quittavisse omnia
præfatae ecclesiae bona quae Ludovicus, regis Franciae primogenitus, infra parcum suum Hesdini
includi fecit, mediantibus octo libris parisiensium quolibet anno solvendis, donec sufficiens excambium
eidem ecclesiae assignaretur. "Actum apud Hesdinum, anno Domini M° CC° nonodecimo, mense
martio."
497
Archives nationales (France)
Copie collationnée signée Du Tillet, faite le 15 décembre 1558 d'après l'original conservé au Trésor des
Chartes "scellé de deux scelz de cire verd, sur double queuhe." - Analysé d'après l'original par Teulet,
Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 1390.
J//890
n° 27
Languedoc
Original
254 - Alais. 1220. 15 avril
"In nomine Domini, amen. Anno incarnationis Domini M°CC° XX°, XVII kalendas maii," Remundus
Pelet notum facit se recepisse in feodum et homagium ligium ab Amalrico, duce Narbonae, comite
Tolosae et domino Montisfortis, turrim et medietatem villae de Alesto, Bernardoque de Andusia,
compartiario suo, et heredibus ejus fidelem esse promittit. "Ad majorem vero omnium certitudinem et
firmitatem predictorum presentem cartam feci sigilli mei munimine confirmari. Actum apud Alestum, in
ecclesia Sancti Johannis Baptiste, anno et die quo supra."
Original scellé, sur double queue, d'un sceau en cire blanche (Douet d'Arcq, n° 753). - Publié en partie,
par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 724.
J//890
n° 28
Languedoc
Original
255 - Alais. 1220. 15 avril
Charta ejusdem tenoris data, mutatis mutandis, a Bernardo de Andusia, filio domini Bernardi de
Andusia.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau en cire blanche (Douet d'Arcq, n° 1188). - Publié par D.
Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, col. 723.
J//742
Orléans, n° 19
256 - 1220. Juin
Isabella, comitissa Carnoti et domina Ambasii, omnes manus mortuas in castello et castellania
Romorantini in perpetuum derelinquit.
Ego, Isabella, comitissa Carnoti et domina Ambazie, omnibus notum facio quod, amore Dei et pro
remedio anime mee et animarum boni patris mei, comitis Teobaldi, et matris mee, Adelicie, laudantibus
et concedentibus filio meo, Hugone, et filia mea, Matilde, condono et in perpetuum quito, sicut
antecessores mei condonaverunt et quitaverunt, in castello Remorentini et in tota castellaria ejusdem
castelli, mortalia que dicuntur manusmortua, et hujus quitacionis actum, sicut continetur in litteris
patris mei comitis Teobaldi, laudo et approbo et, ut ratum maneat et stabile, litteris commendo et sigilli
mei munimine confirmo. Actum anno incarnati Verbi M° CC° vicesimo, mense junii.
Un trou ovale percé au bas de la charte fait croire que le sceau était probablement sur lacs de soie.
J//911
n° 5
Barrois
Copie
257 - 1220. Juin
498
Archives nationales (France)
Henricus, comes Barri, notum facit quod, secundum pactum inter ipsum, ex una parte, et Blancham,
comitissam Trecensem, et Theobaldum, comitem Campaniae, filium ejus, ex altera parte, initum, neuter
ipsorum homines de custodia et dominiis aut judeos alterius retinere poterit. "Actum anno Domini
millesimo CC° vicesimo, mense junio."
Copie collationnée faite, le 21 juillet 1547, à la Chambre des comptes, d'après "un registre estant en la
chambre de Champaigne couvert de cuyr blanc, cotté B." - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 1277.
J//768
n° 8
Champagne
Copie authentique
258 - 1220. Août
Pontius, dominus Cuyselli, et Laurentia, uxor ejus, notum faciunt quod de omnibus quae habebunt de
escheeta comitis Barri super Sequanam, nihil omnino, sine assensu comitissae Campaniae et comitis, filii
ejus, extra manus suas ponere poterunt. "Actum anno Domini millesimo CC mo XX e, mense augusto."
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 25 juillet 1562. - Analysé
d'après l'original (J. 198 a, n° 50), par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, p. 1405. — Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1289, en corrigeant, ainsi que
l'a fait M. d'Arbois de Jubainville à la table, Ponce de Choiseul en Ponce de Cuiseaux.
J//811
n° 1, fol. 12
Limites de Picardie
Copie authentique
259 - 1220, Novembre.
Mathildis de Houdaing, domina de Chocques, vivarium suum de Pugnoia ecclesiae Beati Johannis de
Chocques concedit. "Actum anno incarnationis Dominice M° CC° XX°, mense novembri."
Copie certifiée faite en 1608 d'après un cartulaire de Chocques (fol. XLV). - Texte abrégé dans Du
Chesne, Histoire de la maison de Béthune, pr., p. 110 et 147.
J//890
n° 26
Languedoc
Original.
260 - 1220-1221, 5 février.
Frater P. Savaricus, magister militiae ordinis Fidei Jhesu Christi, notum facit quod ipse et fratres sui
ordinis promiserunt Amalrico, duci Narbonae, comiti Tolosae et Leycestriae, Montisfortis domino, et
heredibus ejus succursum et juvamen ad defendendum corpus et terram praedicti comitis et heredum.
"Quod autem ut firmum sit et stabile, sigilli nostri munimine has litteras corroboramus anno M. CC. XX.
incarnationis Domini, nonas ( sic) febroarii."
Original scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau en cire blanche (Douet d'Arcq, n° 9951). -
Mentionné par M. Aug. Molinier, Catalogue des actes de Simon et d'Amaury de Montfort, n°191.
J//911
n° 4
Barrois
499
Archives nationales (France)
Copie
261 - 1220-1221, 28 février.
Guido de Planciaco recognoscit castrum suum de Gondricort quod de Blancha, comitissa Trecensi, et de
Theobaldo, comite Campaniae, in feodum tenet, praefatis comiti et comitissae esse jurabile et reddibile.
"Actum anno Domini millesimo ducentesimo vicesimo, pridie kalendas martii."
Copie collationnée signée Dethou faite le 17 mai 1564, d'après l'original "seellé d'un grand seel, sur
double queue," conservé au Trésor des Chartes. A cette copie, en sont jointes deux autres faites à la
Chambre des Comptes d'après le Liber principum le 20 juillet 1562 et le 3 juillet 1564. - Publié par
Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n°1436. Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n° 1324, sous la date du 31 mars.
J//769
n° 4
Champagne
Copie authentique
262 - Rosnay. 1221. 5 avril.
Willelmus de Asperomonte notum facit se homagium ligium de XXX libris annuis in nundinis Barri
fecisse Blanchæ, comitissae Trecensi, et Theobaldo, comiti Campaniae, ejusdem filio, salva fidelitate
comitis Burgundiae. "Actum anno Gracie M° CC° XXI°, mense aprili, in crastino Pasche Floridi, apud
Rosnacum."
Copie collationnée à la Chambre des Comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Teulet qui
a publié cette pièce d'après l'original ( Layettes du Trésor des Chartes, n° 1516), et d'Arbois de Jubainville
qui l'a mentionnée dans son Catalogue des actes des comtes de Champagne (n° 1393), l'ont tous deux
datée du 28 mars 1221-1222, comme si la date eût été établie d'après le style de Pâques. Mais en cette
année, le lendemain des Rameaux était le 28 mars ; la mention mense aprili prouve évidemment que ce
document doit être rapporté à l'année 1221, dans laquelle Pâques tombait le 11 avril. Guillaume
d'Apremont se sera donc servi du style de Noël usité dans le comté de Bourgogne.
J//811
n° 1, fol. 11
Limites de Picardie
Copie authentique
263 - Thérouanne. 1221. 12 mai.
Beatrix, comitissa de Gisnes et castellana de Bourbourch, notum facit se per manum Adam, episcopi
Morinensis, concessisse ecclesiae S. Johannis de Chokes, pro salute animarum patris sui Walteri,
castellani de Bourbourch, et matris suae, Mathildis de Bethunia, dominae de Chokes, patris sui Arnoldi,
comitis Gisnensis, et fratris sui Henrici, castellani de Bourbourch, quinque millia siccorum allecium
apud Gravelingas annuatim percipienda necnon et unam pensam butyri ad recreationem infirmorum.
"Actum apud Teruannam, anno Verbi incarnati M° CC° XXI°, quarto idus maii."
Copie certifiée faite en 1608 d'après un cartulaire de Chocques (fol. 27).
J//811
n° 1, fol. 11/v°
Limites de Picardie
Copie abrégée
264 - 1221. Mai (après le 12.)
Adam, Morinensis episcopus, suproscriptum donationem factam ecclesiae de Chocques a Beatrice,
comitissa de Ghisnes, et castellana de Bourbourch, confirmat. "Actum anno Gratie M° CC° XXI°, mense
500
Archives nationales (France)
maio."
Copie abrégée faite, en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. 28.)
J//805
n° 1
J//808
n° 6
Limites de Picardie
Copies authentiques
265 - 1221. Juillet.
Galterus, abbas de Monte Sancti Quintini, totusque ejusdem loci conventus notum faciunt se quosdam
redditus supra molendina Peronae et Athyarum regi Philippo quittavisse, et ab eodem rege molendinum
et vivarium de Hala in excambium recepisse. "Actum anno incarnationis M° CC° vicesimo primo, mense
julio."
Ces deux copies ont été faites sur l'original du Trésor des Chartes "scellé d'un scel de cire verte en double
lacs de soye pendant" ; la première, faite le 17 septembre 1559, porte la signature de Sébastien le
Roullyé ; la seconde, exécutée au début du dix-septième siècle, porte celle du procureur-général trésorier
des Chartes La Guesle. - Analysé d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. l, n°
1463. - Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 2076.
J//890
n° 29
Languedoc
Original
267 - Devant Clermont sur Garonne. 1221. 1 er août.
Amalricus, dux Narbonae, comes Tolosae, dominus Montisfortis, declarat se nullum indignationis
spiritum, ut falso relatum est, concepisse adversus cives Agennenses quibus suam promittit
protectionem quorumque fidelitatem recipit. "Hec omnia in presencia venerabilis patris domini Conradi,
Dei gracia Portnensis et Sancte Ruffine episcopi, Apostolice Sedis legati, interposito juramento, nos
promisimus servaturos. In cujus rei memoriam consulibus civitatis predicte litteras nostras patentes
dedimus sigillo nostro munitas, facientes cum nostro pariter appendi sigilla domini legati predicti et
venerabilium patrum Bituricensis archiepiscopi, Claromontensis et Lymovicensis episcoporum. Actum
ante Clarummontem super Garonam, anno Domini M° CC° vicesimo primo, kalendis augusti."
Charte partie par A à S, scellée, sur double queue, de cinq sceaux en cire blanche.
1° Conrad, légat du pape, fragment (Douet d'Arcq, n°6126).
2° Simon, archevêque de Bourges, fragment ( ibid., n° 6304).
3° Robert, évêque de Clermont, fragment ( ibid, n°6577).
4° Bernard, évêque de Limoges ( ibid., n°6654). Cet exemplaire permet de compléter ainsi la légende
dont Douet d'Arcq n'a pu lire qu'un fragment : + SIGILL'B. DEI GRACIA EPI LEMOVICEN,
5° Amaury de Montfort (Douet d'Arcq, n°748).
Cette pièce a été publiée par Martène, Thesaurus anecdo torum, t. I, p. 884, et mentionnée sous le n° 193
par M. Aug. Molinier ( Catalogue des actes de Simon et d'Amaury de Montfort).
501
Archives nationales (France)
J//1024
n° 62
Mélanges
Original
268 - Compiègne. 1221. Novembre.
Willelmus de Castellerio et Reginaldus de Bestisiaco Philippo, regi Francorum, notum faciunt se Radulfo
de Stratis viginti modios bladi in molendino de Lergniaco assignavisse.
Illustrissimo domino suo Philippo, Dei gracia regi Francorum, W. de Castellerio et R. de Bestisiaco
salutem et paratum in omnibus obsequium. Excellencie vestre significamus quod, si vobis placet,
assignavimus dilectum et fidelem nostrum Radulfum de Stratis, de viginti modiis bladi annuatim
capiendis, ad mensuram Crispeii, in molendino nostro de Lergniaco, ita quod in crastino beati Remigii
incipiet recipere et continue recipiet, donec dictos viginti modios receperit, per manum molendinarii
vestri, qui molendinum illud tenebit ; et dictus molendinarius propriis vecturis bladum ducet apud Ve
ubi dictus Radulfus voluerit, de tali blado quale molendinum lucrabitur. Si vero dictus Radulfus
molendinarium vestrum suspectum habuerit quod ei non reddat bladum quale ei reddere debet, ponet
custodem qui clavem ciste custodiet in molendino ad sumptus molendinarii, donec viginti modios
perceperit. Istam autem assignationem ei fecimus pro restitutione viginti modiorum bladi,quos moniales
de Longo Prato de molendino suo de Ve, quod ei dederatis, retraxerunt. Si vero aliquo modo contingeret
quod dictum molendinum eidem viginti modios bladi reddere non posset, vos illi defectum restitui
faceretis, si vobis placuerit, quod ad dictum molendinum assignetur. In hujus rei testimonium presentes
litteras scribi fecimus et sigillis nostris sigillari.
Actum apud Conpendium, anno Domini millesimo ducentesimo vicesimo primo, mense novenbri.
Original en parchemin endommagé par l'humidité, scellé de deux sceaux sur double queue aujourd'hui
disparus. Au dos se voit un ancien numéro CXLVII qui est celui que porte ce document parmi les Littere
militum du Registrum velutum (JJ. 31, fol. 111 vo).
Cette pièce est mentionnée dans le Catalogue des actes de Philippe-Auguste sous le n°2104. Elle
complète une pièce de même date publiée par A. Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. I, p. 533,
n°1481.
J//768
n° 14
Champagne
Copie authentique
269 - Saint-Germain-en-Laye. 1221-1222. Février.
Theobaldus, comes Campaniæ, Philippo, Francorum regi, sicut domino suo ligio fideliter servire
promittit. "Actum apud Sanctum Germanum in Laya, anno Domini M° CC° XXI°, mense februario."
Copie collationnée signée "Dethou" d'après "un registre en parchemin estant au Trésor des Chartes du
Roy, cotté sur la couverture X," le 17 mai 1564. - C'est le registre X, aujourd'hui perdu. - Voy. L. Delisle,
Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 2120, et d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n°1367.
J//768
n° 13
Champagne
Copie authentique
270 - 1221-1222. 7 mars
502
Archives nationales (France)
Erardus de Chacenaio facit homagium ligium Blanchæ, comitissæ et Theobaldo, comiti Campaniæ, et
quicquid injungant Odo de Grancei, Erardus de Viliaco et Lambertus Buchetus, jurat se facturum "In
cujus rei testimonium presentes litteras sigilli mei munimine roboravi. Actum anno Domini M° CC°
XXI°, nonis martis."
Copie collationnée à la Chambre des Comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainvilie, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1389.
J//914
n° 11, fol. 6v°
Verdun et Clermont en Argonne
Copie authentique
271 - 1221-1222. 12 mars.
Simon, dominus Clarimontis, cum totam terram suam, quam in castellania Vendoperae, extra corpus
ipsius villae possidebat, Boveneto, burgensi de Chacenayo, pro trecentis libris sibi mutuatis assignaverit,
notum facit hanc assignationem a karissima domina sua Blancha, comitissa Trecensi, de qua res
praedictas in feodum tenet, approbatam fuisse, salvo scilicet ipsius comitissae jure et servitio. "Datum
anno Gratie M° CC° vicesimo primo, mense martio, quarto idus ejusdem mensis."
Copie collationnée, sur parchemin, faite à la Chambre des Comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. - Voir la note de la pièce n° 245. - Analysé, d'après l'original du Trésor des Chartes, par
Teulet ( Layettes du Trésor des Chartes, t. I, n° 1514). - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue
des actes des comtes de Champagne, n° 1391.
J//760/a
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 28 vo.
272 - 1221-1222. Mars.
Guillelmus, Remensis archiepiscopus, Apostolicæ Sedis legatus, notum facit quod in se compromiserunt
H. de Surqueulx, archidiaconus Remensis, et capitulum Montisfalconis de jure visitationis et
procurationis in ecclesia Montisfalconis. "Actum anno Domini millesimo CC° vicesimo primo, mense
marcio."
J//1034
n° 42
Comptes et enquêtes
Original
273 - 1222. Samedi, 2 avril.
"Anno M CC XXII incarnationis Dominice, IIII nonas aprilis, feria VII, regnante Philippo rege,"
Arnaldus, dominus de Cananellis, notum facit se dedisse Guillelmo Pagano filiam suam Richam in
uxorem cum duobus millibus solidis melgoriensium. "Hujus rei sunt testes Raimundus Cato et
Bernardus Raimundi de Sancto Martino, et Cor-de-Ferro et Guilabertus de Rossillas, et Poncius Ato, et
Petrus de Roxiaco, et Arnaldus Radulphus, et Guillelmus Pilatus, et Petrus de Albars, precepto quorum
et omnium predictorum Arnaldus de Vallebraria hec scripsit."
Original en parchemin non scellé.
J//1030
n° 7
503
Archives nationales (France)
Comptes et enquêtes
Original
274 - 1222. 13 août.
"Anno Dominice incarnacionis MCCXXII°, " Ugo Ferrol et G[uillelmus] Ferrol notum faciunt se
tradidisse in uxorem Sicardo de Marcelano sororem suam nomine Condor, cum quinque millibus et
quingentis solidis melgoriensium, de quibus praedicti Sicardus et Condor se pro bene pacatos tenent.
"Hujus rei sunt testes Bernardus de Vilanova, Guillelmus Arnaldus Morlana,R. dePodio,ejus frater,R.
Ferraudi, avunculus eorum. B. de Malvin... 1, Galardus de Monteclaro, Arnaldus de Ecclesia, R. Morlana,
G. Ramondi de Gaure, P. Escot. G. Seguerii hoc scripsit jussus a superioribus, id[ub] us augusti, Philipo
rege regnante."
1. Une tache d'encre cache la fin de ce mot.
Original sans aucune trace de sceau.
J//1028
n° 1 bis
Comptes et enquêtes
Copie du XIII e siècle.
275 - 1222, 22 décembre.
In nomine Domini, anno a nativitate ejusdem millesimo ducentesimo vicesimo secundo, regnante rege
Philippo, XI kalendas januarii," Marchesia, uxor quondam Guillelmi de Minerba, vendit Guillelmo Petro
de Vintrono, genero suo, quinque millia solidorum melgoriensium quos quondam, nomine dotis,
defuncto Guillelmo de Minerba contulerat. "Hujus rei sunt testes Berengarius de Podio Sorigario,
Raimundus de Senegra, Guiraudus de Pipionibus, Pictavinus, Bernardus de Celiano, Bertrandus de
Avena, Aimerius Boffatus, et Bernardus Martini, publicus Biterrensis notarius, vice cujus Raimundus de
Lunello hec scripsit. Ego idem Bernardus Martini subscribo. + Hoc est transcriptum."
Transcrit sur le même rouleau que les pièces décrites sous les n os 44, 109 et 288.
J//1035
n° 13
Titres retirés par Rousseau
Original.
276 - 1222-1223. Février.
Simon, dominus Joinvilloe, senescallus Campanioe, fidelitatis Theobaldi, comitis Campanioe, erga
Philippum, regem Francioe, se plegium facit.
Ego Symon, dominus Jovisville, senescallus Campanie, notum facio universis quod ego domino Philippo,
illustri Francie regi, super sacrosancta juravi quod, si dominus meus Theobaldus, comes Campanie,
deficeret domino regi de bono et fideli servicio faciendo et de jure faciendo in curia ejusdem domini
regis, quamdiu dominus rex facere vellet et faceret ei rectum curie sue per judicium eorum qui eum
possunt et debent judicare, ego, cum omnibus feodis et domaniis meis que de eodem Theobaldo
teneo,essem in auxilio domini regis et dicto Theobaldo in nocumentum, cum tali servicio 1 quale dicto.
Theobaldo debeo, donec idipsum esset emendatum domino regi ad judicium curie sue 2 et eorum qui
eum possunt et debent judicare. Quod ut firmum sit et stabile,presentes litteras sigilli mei munimine
roboravi. Actum anno Domini M°CC° vicesimo primo, mense februarii.
1. Ce mot, enlevé par l'humidité, a été suppléé d'après le texte du même document copié dans le
cartulaire de Philippe-Auguste. JJ. 26, fol. 180 vo .
2. Même remarque.
Original piqué par l'humidité, scellé, sur double queue, d'un sceau aujourd'hui disparu, mais qui a été vu
par Douet d'Arcq et décrit par lui sous le n° 306. - Cf. H.-F. Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des
504
Archives nationales (France)
actes, n° 226.
J//792
n° 7
Limites de Picardie
Copie authentique
277-278 - 1223. Mai.
Guido de Castellione, notum facit se teneri ad faciendum Ludovico, regis Francioe primogenito
,servitium quod eidem debetur de comitatu Sancti Pauli.
Ego, Guido de Castellione, comitis Sancti Pauli primogenitus, notum facio universis quod, fide bona,
prestito juramento, teneor domino Ludovico, domini regis primogenito, facere omne servitium quod
eidem debetur de toto comitatu Sancti Pauli et tota terra quam ad presens habet mater mea, Sancti Pauli
comitissa. In cujus rei testimonium litteras presentes sigillo meo feci roborari. Actum anno Domini M°
CC° vicesimo tertio, mense maio.
Gui de Châtillon venait de recevoir de sa mère Élisabeth, comtesse de Saint-Pol, la jouissance dudit
comté pour une période de dix ans (Voy. L. Delisle, Catalogue des actes de Philippe-Auguste, n° 2215). -
Copie collationnée faite le 16 juin 1559 par Sébastien le Roullyé, garde du Trésor des Chartes, d'après
l'original alors existant audit Trésor "scellé d'un grand scel de cire blanche". Elle ne figure pas dans l'
Inventaire de Dupuy.
LUDOVICUS VIII
( Regnare incipit die 14 julii 1223 - moritur die 8 novembris 1226.)
J//768
n° 10
Champagne
Copie authentique
279 - 1223, ( ?)
Pontius, dominus Cuyselli, et Laurentia, ejus uxor, Pontium de Monte S. Johannis procuratorem
constituunt de escheeta avunculi sui quondam comitis Barri super Sequanam.
Ego Pontius, dominus Cuselli, et Laurentia, uxor mea, omnibus ad quos presentes littere pervenient
salutem in Domino. Universitati vestre volumus [quod] innotescat per matrimonii... 1 qua nos, erga
dominum Pontium de Monte Sancti Johannis, de Hugone, nato nostro, et Agnete, nata ipsius Pontii,
tenemur invicem super escheeta karissimi avunculi nostri, clare memorie quondam comitis Barri super
Sequanam, constituimus procuratorem dilectum nostrum dictum Pontium de jamdicta escheeta
quantum ad nos pertinet, quicquid immediate per ipsum factum fuerit ratum habituri. Nos autem in
hujus rei testimonium presentes litteras sigillo nostro fecimus sigillari. Actum anno Gratie M° CC°
XVIII° ( sic.)
1. Un mot en blanc sans doute chartam.
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 25 juillet 1562.
Il paraît impossible que cet acte ne soit pas postérieur à celui d'août 1220 (n° 258) ; il est probable que,
par suite d'une erreur fréquente, la véritable date est M CC XXIII. D'autres pièces se rapportant à cette
affaire portent en effet cette date. (Voy. notamment les n os 285 et 286.)
J//740
Paris et environs, n° 3
Original scellé
505
Archives nationales (France)
J//775
n° 2
Copie authentique
281 - Melun. 1223-1224, Février
Ludovicus, rex Francorum, Philippo, comiti Boloniae, fratri suo, confirmat donationem comitatuum
Moritolii et Danfrontis factam praedicto comiti a Philippo, quondam rege Francorum, eidemque donat,
in excambium terrae Constantini, comitatum Clarimontis et quarterium Domni Martini quibus addit
comitatum Albaemallae. "Actum Meleduni, anno Domini millesimo ducentesimo vicesimo tertio, mense
februario.
Copie collationnée par le garde du Trésor des Chartes, en 1551, "litteribus originalibus existentibus in
Thesauro cartharum domini nostri regis". - Cet acte a été publié plusieurs fois notamment par Brussel (
Usage des fiefs, t. I, p. 444), mais toujours d'après des registres. L'original avait disparu avant l'époque
où Dupuy rédigea son inventaire, car cet érudit ne mentionne que la contre-partie du présent acte
donnée par le comte de Boulogne (J. 238, Boulogne, t. I, n° 47). - Voy. Teulet, Layettes du Tresor des
506
Archives nationales (France)
J//807
n° 2
J//790
n° 11
Limites de Picardie
Copies authentiques
282 - Saint-Germain en Laye. 1223-1224, Mars
Daniel, advocatus Atrebatensis et Bethuniae dominus, altam justitiam in terra sua domino regi totam
pertinere recognoscit. "Actum apud Sanctum Germanum in Laia, anno Domini millesimo ducentesimo
vicesimo tertio, mense martio."
La première copie est collationnée à l'original scellé d'un sceau de cire verte sur lacs de soie, non datée,
mais portant la signature du procureur général trésorier des Chartes, La Guesle. La seconde a été
collationnée en 1558 sur un vidimus donné par Philippe le Bel, en 1291, à la requête du comte d'Artois,
vidimus "reposant en la Chambre des comptes d'Arthois". - Publié d'après l'original du Trésor des
Chartes, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 1639. - Voy. Petit-Dutaillis, Étude sur la vie
et le règne de Louis VIII, Catalogue, n° 88.
J//790
n° 11
Limites de Picardie
Copie authentique
283 - Saint-Germain en Laye. 1223-1224, Mars
Ludovicus, rex Francorum, notum facit Danielem, advocatum Atrebatensem et dominum Bethuniae,
recognovisse quod tota alta justicia terrae inter aquam Lisiae et Truncum Berengerii ipsi regi pertineret,
jamdictumque Danielem altam justitiam castellaniae Bethuniensis a se accepisse. "Actum apud Sanctum
Germanum in Laya, anno Domini millesimo ducentesimo XX° III°, mense martio."
Copie collationnée faite en 1558, d'après un vidimus donné par Philippe le Bel "reposant en la Chambre
des Chartres d'Arthois". - Voy. Petit-Dutaillis, Étude sur la vie et le règne de Louis VIII, Catalogue, n° 89.
J//912
n° 3, fol. 8/v°
Barrois
Copie
284 - 1223-1224, 14 mars
Theobaldus, Campaniae et Briae comes palatinus, quingentas libratas terrae Jacobo de Durnay promittit
in excambium escheetae quae eidem Jacobo accidit a comite Barri super Sequanam, ex parte uxoris suae,
et escheetae quae accidit matri Symonis de Rochefort "Actum die jovis proxima post festum sancti
Gregorii, anno Gracie M° CC° XXIII°."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 7 mars 1561. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1580.
J//1033
n° 15
Comptes et enquètes
Original
507
Archives nationales (France)
J//911
n° 6
Barrois
Copie
285 - 1223-1224, 17 mars
Henricus, comes Barriducis, notum facit quod, in presentia sua, Laurencia, uxor Pontii de Cuisello,
declaravit se ratam habituram venditionem factam Theobaldo, comiti Campaniae, a Pontio de Monte
Sancti Johannis de escheeta quam jamdicta Laurentia in hereditate Milonis, comitis Barri super
Sequanam, habere debebat. "Actum anno Gracie M° CC° XXIII°, die dominica in media Quadragesima."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, le 20 juillet 1562, d'après le Liber principum. - Cette
pièce est à rapprocher de celle que Teulet a publiée sous le n° 1637. Voy. d'Arbois de Jubainville,
Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1485, sous la date du 2 avril 1223.
J//768
n° 11
Champagne
Copie authentique
286 - Dijon. 1223-1224, 3 avril ( ?)
Pontius de Cuysello et Laurentia, ejus uxor, venditionem escheetae comitatus Barri super Sequanam a
Pontio de Monte Sancti Johannis Theobaldo, comiti Campaniae, factam de novo sigillant et approbant.
"Actum apud [Divionem], anno Gratie M° CC° XXIII°, die dominica in media XL ma, tertio nonas aprilis
( ?)"
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 25 juillet 1562. - Analysé,
d'après l'original (J. 195, n° 64), par Teulet ( Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 1641), qui a
démontré l'inconciliabilité des divers éléments de la date. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 1483, avec la date du 2 avril 1223.
J//768
n° 15
Champagne
Copie authentique
287 - Dijon. 1223-1224, Avril ( ?)
Odardus, marescallus Campaniae, notum facit quod Laurentia, uxor Pontii de Cuisello, ratam habuit
venditionem escheetae comitatus Barri super Sequanam factam Theobaldo, comiti Campaniae, a Pontio
de Monte-Sancti-Johannis. "Actum apud Divionem, anno Domini M° CC° XXIII°, mense aprilis, in
media Quadragesima ( ?)"
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Analysé,
d'après l'original du Trésor des Chartes (J. 195, n° 195, n° 63), par Teulet ( Layettes du Trésor des
Chartes, t. II, n° 1642). Les éléments de la date sont aussi inconciliables que ceux de la pièce analysée
sous le n° 286. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1484,
avec la date du 2 avril 1223.
508
Archives nationales (France)
J//1028
n° 1 bis
Comptes et enquêtes
Copie du treizième siècle
288 - Cazouls-les-Béziers. 1224, Mai
"Anno a Nativitate Christi millesimo ducentesimo vicesimo quarto, regnante rege Lodoyco, mense maii,"
controversia mota inter Rixcendim, uxorem Bernardi Saissi, et ipsius maritum, ex una parte, et
Berengariam, predicte Ricxendis sororem, et Guillelmum Petrum, ejus maritum, ex altera, coram
Berengario de Podio Sorigario et Americo Boffato, composita est in hunc modum : quod suprascripti
Rixcendis et Bernardus, mediantibus duobus millibus et quingentis solidis melgoriensium, derelinquunt
Berengariae et Guillelmo quidquid jure hereditario petebant iidem Rixcendis et Bernardus in quarta
parte castri de Cencenono quam saepedicti Berengaria et Guillelmus tenebant per compositionem factam
inter se et Guillermum de Minerba. "Facta sunt hec in castro de Casulis, in presencia et testimonio
Frotardi de Olargio, Guiraudi de Pepionibus, Raimundi Rigaudi, Berengarii de Saviniaco, Raimundi de
Florenciaco, Ademarii de Moniano, Bernardi Petri de Olargio, Guillelmi Franchi, Bernardi Pelagalli et
Bernardi Martini, publici Biterris notarii, vice cujus Ramundus de Lunello hoc scripsit. Ego, idem
Bernardus Martini, subscribo+. Iloc est transcriptum."
Copié sur le même rouleau de parchemin que les pièces n os 44, 109 et 275.
J//911
n° 7
Barrois
Copie
289 - 1224, Juin
Gaufridus de Barro notum facit domum suam fortem de La Tours en Wevre esse jurabilem et reddibilem
Theobaldo, comiti Campaniae, qui jamdicto Gaufrido quindecim libratas annui redditus in nundinis
Barri sub homagio ligio contulit. "Actum anno Gratie millesimo ducentesimo vicesimo quarto, mense
junio."
Copie collationnée faite, à la Chambre des comptes, le 3 juillet 1564, d'après le Liber principum. - Publié
par Teulet, d'après l'original du Trésor des Chartes, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 1653. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1634.
J//1035
n° 15
Titres retirés par Rousseau
Original
290 - Châtillon-sur-Marne. 1224, 9 juin
Guillelmus, Remensis archiepiscopus et Apostolicae Sedis legatus, notum facit quod, in praesentia sua,
Theobaldus, comes Campaniae, senescalciam Campaniae Simoni, domino Joinvillae, fratri Guillelmi
praedicti, in homagio ligio dederit ad vitam ipsius Simonis habendam, usquedum questio hereditagii
senescalciae jamdictae terminata fuerit. "Actum apud Castellionem super Maternam, anno Gratie M°
CC° vicesimo quarto, in octabis Penthecostes."
Original scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. - Publié par Brussel, Usage des fiefs, p. 639. - Cf. H.
-F. Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des actes, n° 237.
J//896-J//903
509
Archives nationales (France)
Copie
291 - 1224, 10 juin
"Anno M° CC° XXIIII incarnationis Dominice," Uego Ferrollus et G. Ferrollus, fratres, recognoscunt se
debere Sicardo de Marcelano et Contori, uxori ejusdem Sicardi et sorori praedictorum fratrum, quinque
millia denariorum melgoriensium de hereditate ipsius Contoris ex parte patris et matris provenientia.
"Guillelmus Vigerii, publicus scriptor Carcassonensis, hanc cartam scripsit IIII idus junii, regnante
Lodovico rege."
Copie du treizième siècle écrite sur les deux faces d'un morceau de parchemin, sans aucune trace de
sceau.
J//865
n° 25
Pons, Oléron
Copie authentique
292 - La Rochelle. 1224, [Du 1 er au 14] août.
Ludovicus, Francorum rex, notum facit quod in praesentia sua Hugo de Lezignen, comes Marchiae,
juravit quod hominibus manentibus in insula de Oleron fideliter observaret consuetudines et libertates
quas habent burgenses regis de Rupella. "Actum apud Rupellam, anno Dominice incarnationis M° CC°
vicesimo quarto, regni vero nostri secundo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt
et signa, dapifero nullo. Signum Roberti, buticularii. Signum Bartholomei, camerarii. Signum Mathei,
constabularii. Datum per manum Guarini, Silvanectensis episcopi, cancellarii."
Copie non datée faite, au quinzième siècle, d'après les registres de la Chambre des comptes et liée à la
pièce publiée sous le n° 131. - Publié par Champollion-Figeac, Lettres des rois, t. I, p. 33. - Voy. Petit-
Dutaillis, Catalogue des actes de Louis VIII, n° 143.
J//879
n° 41
Foix et Comminges
Copie
293 - 1224, 27 août
Compositio inter Guillelmum, Vicensem episcopum, et Guillelmum de Montecatano de juribus quae
uterque ipsorum in villa Vicensi vendicabat.
Cunctis tam presentibus quam futuris sit manifestum quod diutina fuit agitata controversia inter
dompnum Guillelmum, gracia Dei Vicensem episcopum, et ejusdem ecclesiam, ex una parte, et
dompnum Guillelmum de Montecathano et antecessores suos ex alia, super justiciis et latronibus,
percussionibus, vulneribus, et cultellorum extraccionibus, et homicidiis et firmamentis et aliis maleficiis
ad ipsum mercatum generalem spectantibus, et super platea que nominatur Quintana et ejus exitibus, et
super justiciis ville ipsius Guillelmi de Montecathano, et super ipsa comparacione quam dominus
episcopus fecit ab Arnaldo Petri de Gurbo et suis, et super cavalcatis et super moneta et super multis
aliis, coram judicibus delegatis a domino Papa. Tandem ex communi consensu domini Guillelmi de
Montecathano electi fuerunt laudatores et arbitri ab utraque parte, videlicet ex parte Vicensis episcopi et
ecclesie, D. ejusdem archidiaconus, B. de Sancto Ypolito, sacriscrinius et Guillelmus Gros et Guillabertus
de Monte Regali, ejusdem canonici ; ex parte vero domini Guillelmi de Monte Cathano, Gaucerandus de
Cartiliano, Petrus de Sancta Eugenia, Raymundus de Menleu et Bernardus de Monte Regali. Quorum
omnium laude et consilio facta est inter eos perpetua ac firma transaccio seu amicabilis composicio in
hunc modum. Statuunt namque preffati laudatores quod dictus Guillelmus de Montecathano, per se et
per suos, in perpetuum diffiniret et ex toto remitteret Guillelmo, gracia Dei Vicensi episcopo, et
successoribus suis et ejusdem ecclesie, omnes justicias mercati generalis Vici, videlicet capciones
510
Archives nationales (France)
latronum ipsius fori, percussiones, vulnera eciam, sive homicidia, cultellorum extracciones et omnes
justicias falsariorum ejusdem fori, et omnia firmamenta et generaliter omnes justicias ad ipsum factum
spectantes, ita quod omnes preffate justicie mercati generalis sint Vicensis episcopi et ejusdem ecclesie
omni tempore ; et si forte aliquis latro sive fur vel falsarius aliquis rerum ad ipsum forum spectancium in
die fori repertus fuerit, ibi capiatur cum rebus suis quas secum portaverit et cum rebus in quibus
falcitatem vel furtum comiserit ; et si forte ipse latro, vel falsarius, vel percussor, vel vulnerator, vel
cultelli extractor, vel homicida fugerit sive venerit ad senioratum domini Guillelmi de Montecathano,
statim idem Guillelmus vel ejus bayulus reddat illum episcopo Vicensi et ejusdem ecclesie, cum rebus
quas secum portaverit et in quibus falcitatem comiserit. Et si forsitan aliquis habitator vel existens sive
permanens in villa preffati Guillelmi in dicto foro in aliquo de supradictis comiserit, episcopus et ecclesia
Vicensis accipiant directum per ipsum Guillelmum de Montecathano, vel per ejus bayulum, de ipso
malefactore, amissis rebus suis quas secum portaverit vel eciam in quibus falcitatem comiserit ; que
unquam omnes justicie et emende sint semper Vicensis episcopi et ecclesie. Item statuerunt preffati
laudatores et arbitri quod ipsam plateam que nominatur Quitana, cum omnibus leudis et justiciis et
exitibus et censibus ad ipsam Quintanam spectantibus tam infra villam quam extra, habeant perpetuo
ipse Guillelmus de Montecathano et sui per feudum et benefficium Vicensis episcopi et ejusdem ecclesie
sive canonice ; hoc tamen retento quod canonica Vicensis ecclesie accipiat ibi decimam in omnibus
exitibus et redditibus et leudis et justiciis et omnibus aliis ad preffatam Quintanam spectantibus, et duos
morabatinos annuatim pro censu in festo Omnium Sanctorum ; et ad hanc decimam et censum
recipiendum ponat ibi canonica omni tempore suum bayulum. Et si aliquis latro vel falsarius in ipsa
platea que nominatur Quintana repertus fuerit, ibi capiatur cum rebus suis quas secum portaverit et cum
rebus in quibus falsitatem commiserit ; et si forte ipse latro, vel falsarius, vel percussor vel vulnerator, vel
cultelli extractor, vel homicida fugerit sive venerit ad senioratum domini episcopi Vicensis et ecclesie seu
clericorum, statim episcopus et ecclesie, et clerici reddant illum G. de Montecathano vel ejus bayulo cum
rebus quas secum portaverit. Verumtamen si aliquis habitator, vel existens, sive permanens in villa dicti
episcopi et ecclesie seu clericorum, in platea predicta que nominatur Quintana in aliquo de predictis
comiserit, Guillelmus de Montecathano vel ejus bayulus accipiat directum per dictum episcopum seu per
clericos vel per suos de ipso malefactore, amissis rebus suis quas secum portaverit vel in quibus
falsitatem comiserit ; que unquam omnes justicie et emende sint ejusdem Guillelmi de Montecathano,
salva ibi decima et censu preffate Vicensis ecclesie et canonice. Item statuunt preffati laudatores quod
Guillelmus de Montecatano et ejus bayulus accipiat directum omni tempore de omnibus habitantibus et
existentibus ville Vici, episcopi, et clericorum qui per dictos dominos de omnibus clamoribus et
malefactis que habuerunt ab eis aliquo modo, excepto eo quod per ipsum Guillelmum tenuerint, de quo
faciant directum, secundum consuetudinem terre, in posse suo. Et similiter episcopus et clerici eodem
modo accipiant directum de existentibus ville ipsius Guillelmi de Montecatano per ipsum vel ejus
bayulum, salvo eo quod per ipsum episcopum et ecclesiam vel clericos tenuerint de quo faciant directum
eis, secundum consuetudinem terre, in posse ipsorum. Item statuunt preffati laudatores quod, si aliquis
habitator ville Vici, citatus a domino suo vel ab ejus nuncio ut ei directum faciat, et postea se transtulerit
ad senioratum alterius domini in preffata villa, semper tamen teneatur placitare et rependere in posse
illius senioris cujus habitator erat quando vocatus fuit ad directum faciendum donec de illo facto de quo
vocatus fuerit, sentencia vel transaccio fuerit promulgata. Item statuunt predicti laudatores quod illam
comparacionem quam Guillelmus, Vicensis episcopus, fecit in villa Vici ab A. P. de Gurbo et suis habeat
dictus episcopus et ecclesia Vicensis semper per alodium franchum, omni tempore, salva bocheria ipsa
que pertinet ad ipsam plateam que nominatur Quintana. Item statuunt preffati laudatores quod ipse
Guillelmus de Montecatano et sui habcant in perpetuum in moneta Vicensis episcopi et ecclesie, quando
bacebit ( ?), unum denarium in porcione et jure episcopi et Vicensis ecclesie per feudum et benefficium
dicti episcopi et ecclesie et jurent ipsam monetam omni tempore. Et si forte idem Guillelmus de
Montecatano vel sui poterint invenire per conveniencias vel alio modo quod plus in preffata moneta
511
Archives nationales (France)
accipere debeant, habeant in pace eodem modo, sin autem habeant dictum denarium tantum et non
plus. Item statuunt preffati laudatores quod dictus episcopus habeat cavalcatas omnium habitancium
ville Vici per se et Vicensem ecclesiam et canonicam ejusdem ; et preffatus Guillelmus de Montecatano et
sui habeant perpetuo ipsas cavalcatas similiter more solito. Item statuerunt preffati laudatores quod
dictus Guillelmus de Montecatano et sui habeant in perpetuum per feudum et benefficium episcopi et
Vicensis ecclesie omnes justicias ville ipsius Guillelmi, hoc retento et salvo quod dictus Guillelmus tenet
ibi per dominum regem sive comitem Barchinonensem, et episcopus et ecclesia habeant omnes justicias
ville sue. Predictam vero composicionem et omnia que superius dicta sunt, approbaverunt dompnus G.,
gracia Dei Vicensis episcopus, totumque ejus capitulum, et dominus Guillelmus de Montecatano similiter
laudavit et concessit omnia supradicta in posse et presencia predictorum VIII laudatorum et aliorum
quamplurium. Quod est factum VI° kalendas septembris, anno Domini M° CC XX° quarto. Sig+num
Gaucerandi de Cartiliano. Sig+num Petri de Sancta Eugenia. Sig+num Bernardi de Monteregali.
Sig+num Berengarii de Gueralto. Sig+num Bernardi de Portella. Sig+num Dalmacii de Castilione.
( S. m.) GUILLELMUS de Montecatano. Gros Guillelmus ita con ... carmina dicta. Ego, Achaldus de
Menleu, Vicensis primicherius, subscribo. RAIMUNDUS DE MENLEU FIRMO ( S. m.). Ego B. de Sancto
Ypolito, sacriscrinius, firmo ( S. m.). Guillelmus de Medalia, Ausonensis sacrista. Ego, Guilabertus de
Monte-Regali, firmo : +Ego, B. de Caverceto, qui hoc firmo. ( S. m.) Hec signavit ita Dalmacius,
archilevita. +Ego P. de Capraria, Vicensis canonicus, subscribo. Sig+num B. de Subiraz. ( S. m.) Ego, S.
de Brulio, firmo. Sig+num Bernardi de Majolis. B. de Villa Granata firmo ( S. m.) Ego, B. de Tornamira,
firmo ( S. m.) Ego, B. de Merles, firmo ( S. m.) Ego, Pontius de Villanova, firmo ( S. m.) A. de Conna qui
hoc firmo ( S. m.) Ego Berengarius, Barchinonensis episcopus, subscribo. Ego, S., Taraconensis
archiepiscopus, subscribo. Guillelmus, Ausonensis episcopus ( S. m.)
Signum Andree, sacerdotis et publici ville Vici scriptoris ( S. m.)
Raymundus, levita, qui hoc scripsit cum litteris suprapositis in XX IIII linea ubi domini episcopi, et die et
anno quo supra.
Copie ancienne sur parchemin. - La phrase qui accompagne la signature Raimundus, levita, inintelligible
au premier abord, doit se rapporter à l'original. On remarque, en effet, que contrairement à tous les
usages, les signatures des évêques suivent celles des laïques. Cette incorrection était sans doute réparée
dans l'original par l'insertion, à la vingt-quatrième ligne où commencent les signatures, des lettres de
renvoi ( litterœ suprapositœ) placées au-dessus de la place que ces signatures devaient occuper.
J//991
n° 1
Droits du roi sur le Milanais
Copie authentique
294 - 1224. 13 septembre
"Anno Domini millesimo CC XX IIII, indictione XII a, die veneris XIII a intrantis septembris." Thomas,
comes Sabaudiæ, Pagario de Petra, potestati, et communi Astensi dominium et potestatem Braydæ,
Fontanarum et quorumdam aliorum locorum confert.
Acte notarié dont une expédition authentique, en date du 17 juillet 1256, a été transcrite dans une
nouvelle expédition datée du 22 mai 1384, et conservée dans la Chambre des comptes du roi, à Blois, où
elle a été copiée et collationnée le 9 décembre 1561. C'est cette copie qui nous est parvenue.
512
Archives nationales (France)
J//811
n°1, fol. 9/v°
Limites de Picardie
Copie abrégée
296 - 1224. Novembre
Daniel, advocatus Attrebatensis et dominus Bethuniæ, notum facit quod in præsentia sua et coram
quibusdam paribus Johannis de Calceia, videlicet Balduino de Bruille, Johanne de Pascau, Eustachio de
Manchicourt, militibus, Jacobo, camerario, Balduino de Chocques, Roberto de Romblai, prædictus
Johannes, Aelis, uxor ejus, et Hugo, filius ipsorum primogenitus, vivarium de Pugnoia quondam a
Matilde de Husdaing, domina de Chocques, abbatiæ ajusdem loci de Chocques concessum penitus
guerpiverunt. "Actum anno Gratie M° CC° XXIIII, mense novembri."
Copie abrégée certifiée en 1608, faite d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de
Chocques, auquel était suspendu, sur queue de parchemin, un sceau semblable à celui du n° 214, mais où
l'écu était chargé de six cotices au lieu de cinq. - Publié intégralement par Du Chesne, Histoire
généalogique de la maison de Béthune , pr., p. 46.
J//790
n° 11
Limites de Picardie
Copie authentique
297 - S. Germain en Laye. 1224
Ludovicus, rex Francorum, dotalitium uxoris suæ Blanchæ videlicet Bapalmas, Lencium et Hesdinum,
confirmat. "Actum apud Sanctum Germanum in Laya, anno Dominice incarnationis M° CC° XXIIII°,
regni vero nostri secundo, astantibus etc."
Copie collationnée faite en 1558, d'après un vidimus de Philippe le Bel donné en 1291 à la requête du
comte d'Artois, vidimus "reposant en la chambre des Chartres d'Arthois." - Voy. Petit-Dutaillis, Étude sur
la vie et le règne de Louis VIII, Catalogue des actes, n° 219.
J//879
n° 42
Foix et Comminges
Original
298 - 1224
Impignoratio castelli de Balager facta Raimundo de Lorda, Petro Hatoni, fratri ejus, et Rubeo de
Palairaco, a Rogerio Bernardi, comite Fuxensi.
ANNO M CC XX IIII
Notum sit omnibus hominibus hoc audientibus sive hanc cartam legentibus quod ego, Rogerius
Bernardi, comes Fuxis ( sic), custos Trencavelli vicecomitis et terre sue, per me et per ipsum et per
omnes successores meos et suos, bono animo et bona voluntate et sine omni inganno, mito impignus tibi,
Raimundo de Lorda, et fratri tuo, Petro Hatoni, et tibi, Rubeo de Palairaco, et omnibus vestris heredibus,
pro duodecim milia solidorum melgoriensium, totum castrum de Balager et totum Balagaires cum
omnibus suis fortiis et tenentiis, et Montem Jardinum cum omnibus suis fortiis et pertinentiis et
quicquid predictis locis pertinet, videlicet homines ac mulieres, terras et vineas, ortos et prata et pascua,
nemores ( sic) et garrigas, heremos et cultos, arbores fructiferas et infructiferas, aquas et riparias,
introitus et exitus, molendina et molinaria, venationes et peschiva, census et usaticos, foriscapia et
intratas et omnes portiones terrarum et vinearum, toltas et questas, et justicias, adempriva et decimas, et
513
Archives nationales (France)
generaliter omnia in omnibus husui hominum et pecorum pertinentia. Quicquid vero in predictis locis
Trencavellus vicecomes habet, vel habere debet et sicut melius Bertrandus Saxiaci et Isarnus Bernardi
pro pignore habuerunt et tenuerunt, sic vobis totum, sine omni diminutione, uxoribusque vestris et
infantibus omnibusque vestris successoribus et cui dare vel dimitere, vendere seu impignorare volueritis,
pro vestra predicta pecunia et convenientiis pro pignore vobis trado et mito, vice et more pignoris, pro
supradictis XII millia solidorum melgoriensium quos pro me persolvitis Isarno Bernardo a quo omnia
predicta luo et redimo, et bene a vobis ex hac pecunia per paccatum me teneo. Et de omni predicto
pignore ego et mei successores erimus vobis et vestris successoribus, pro nobis et pro Trencavello
vicecomite, boni guirentes ab omnibus amparatoribus et ei laudare vobis faciemus ; et sic totum vobis
habere et tenere faciam et convenienciam firmam et bonam vobis facio quod, dum predictum pignus
tenueritis, nichil ibi ego vel vicecomes, vel aliquis nostro consilio auferamus vel fortiemus, vel capiamus,
vel petamus, seu adempremus vel hospitemur sine vestro consilio unde querimoniam audiatis. Quod si
factum fuerit, vobis reddam et emendabo ad vestri voluntatem. Tempus redimendi hujus pignoris est de
festo Omnium Sanctorum in alio. Si vero tunc predicta moneta fuerit mutata aut pondere vel lege
deteriorata, dabo vobis argentum pro valitudine ad computacionem unius marche pro singulis L solidis
melgoriensium, donec ita in bonis marchis puri argenti totum vobis persolvatur. Omnes vero redditus et
adempriva et omnia alia que de predicto pignore habueritis que sint imperpetuum vobis, dono jure boni
perfecti doni ut non computetur vobis in paccamentum vestre pecunie ; et promito vobis quod contra
non veniam aliquo jure divino vel humano vel aliqua consuetudine, et sic ex certa scientia renuntio et
sponte promito non invitus. Testes hujus rei sunt rogati et vocati Isarnus de Aragone, Petrus Rogerii
Mirapiscis, Lupus Fuxis, R. Gato, Isarnus Bernardi, Petrus R. de Tonexa, Petrus de Sancto Michaeli, R.
Garssias, Isarnus de Plano, Bernardus Hugo, R. Rogerii Orssantii, Bernardus de Pomars. Facta carta ista
mense octobris, feria VII a, regnante Lodohico, rege Francie, anno ab incarnatione Christi M° CC° XX°
IIII°. Guillelmus Hugo de Fanojovis scripsit.
Charte partie sur parchemin, intéressante en ce que la ligne coupée, au lieu de porter, comme d'habitude,
un alphabet ou le mot chirographum ; donne la date ANNO MCC XXIIII.
J//1024
n° 4
Mélanges
Copie de 1256
299 - 1225. 14 janvier
Contractus matrimonii inter Guillelmam, filiam Adalaicis de Casulis, et Guiraudum de Redorta.
In nomine Domini, anno a Nativitate ejusdem millesimo ducentesimo vicesimo quinto, regnante rege
Lodoyco, XVIIII kalendas februarii, ego, Adalaicis de Casulis, dono et trado Guillelme, filie mee, pro sua
hereditate, et tibi, Guiraudo de Redorta, legitimo ejus marito, cum ea in dotem quinque milia solidorum
melgoriensium, tali tamen pacto quod ipsam dotem habeatis et teneatis ambo simul quamdiu vixeritis ;
et si dictam filiam meam supervixeris, habeas de ipsa dote mille solidos melgoriensium ad voluntates
tuas plenarie faciendas, et reliqua quatuor milia solidorum melgoriensium revertantur ad infantem vel
infantes quem vel quos habueris de filia mea eam superviventes. Si vero de filia mea infantem vel
infantes non habueris eam superviventes, revertantur dicta quatuor milia solidorum melgoriensium post
mortem ejus ad propinquos ipsius filie mee vel ad quem vel ad quos ipsa dederit vel dimiserit. Et ego
ideo, Guiraudus de Redorta, dono et concedo in augmentum nupciale tibi, predicte Guillelme, legitime
uxori mee, mille solidos melgoriensium, quos, si me supervixeris, dono tibi ad voluntates tuas plenarie
faciendas. Quos mille solidos melgoriensium et totam tuam predictam peccuniam dotis de qua teneo me
pro bene pagato, renuncians exceptioni non numerate vel non solute dotis, laudo et concedo tibi et tuis
super totum quicquid habeo et habere debeo vel aliqua persona habet vel tenet de me vel per me, infra
castrum de Salella et in omnibus suis terminiis, pertinentiis et adjacentiis, proventibus et redditibus in
514
Archives nationales (France)
sortem non computandis. Preterea si me supervixeris, dono tibi, ad voluntates tuas faciendas, totum
ornatum camere nostre et omnes oves et multones et capras quos tempore mortis mee habuero. Hujus
rei sunt testes Aimericus de Rezas, Poncius de Redorta, Guillelmus Rogerius de Salella, Raimundus de
Manso, capellanus de Adeliano, Petrus Bonus Mancipus de Casulis, Raimundus de Calpinano,
Guillelmus Gausbertus et magister Raimundus qui rogatus a predictis, vice Bernardi Martini, publici
Biterris notarii, hec scripit. Ego idem Bernardus Martini subscribo.
Copie notariée dont la date est donnée par la formule suivante : "Hoc est transcriptum bene et fideliter
factum quod Bernardus Andree, clericus, vice Guillelmi Girberti, scriptoris Narbone publici, de originali
instrumento quod dictus magister Raimundus scripserat, transtulit, nil addens vel minuens ; quod
originale et hoc presens transcriptum duo infrascripti publici tabelhones et Bernardus Pontii et Petrus
Piconi et Petrus Pelatrocii et Guillermus Saxia, viri literati, videntes et examinentes, invenerunt
utrumque bene per omnia convenire, anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto,
regnante rege Ludoyco, XVIII° kalendas septembris. Et ego idem Guillermus Girberti subscribo ; et ego
Poncius Duranti, scriptor Narbone, publicus, subscribo ; et ego, Petrus Ysarni, publicus Narbone
scriptor, subscribo". - Ainsi que la plupart des documents de cette région, cette pièce doit être datée
suivant le style de Noël.
J//750-J//758
Original
300 - 1225, du 30 mars, au 18 avril 1226
Helisendis, comitissa Barri super Sequanam, quicquid juris super domo de Vilael et nemore de
Nantonvilla habebat, monachis Majoris Monasterii dimittit.
Ego, Helisendis, comitissa Barri super Secanam, omnibus presentes litteras inspecturis salutem in
Domino. Noverit universitas vestra quod, cum inter me, ex una parte, et religiosos viros abbatem et
conventum Majoris Monasterii, ex altera, contencio verteretur super quadam procuratione annua quam
habebam ratione dotis super domo monachorum de Vilael et homines ( sic) ejusdem ville, et super alta
justicia et usagio nemoris de Nantonvilla, ego, pro remedio anime mee et pro animabus Milonis, mariti
mei, comitis Barri, et filiorum meorum, Johannis et Gaucherii, quicquid juris habebam vel habere me
dicebam in premissis, quitavi et in perpetuam elemosinam concessi dictis abbati et conventui Majoris
Monasterii. Datum anno Domini M° CC° XX° V°.
Scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//792
n/os 8 et 8 bis
J//807
n° 3
Limites de Picardie
J//975
n° 1
Apanages
Copies
301-302 - 1225. Juin
Testamentum Ludovici VIII
Le Supplément du Trésor des chartes contient quatre exemplaires de ce document : l'un (J. 792, n°8) est
une copie informe du seizième siècle sans indication de provenance ; l'autre (J. 792, n°8 bis) est une
copie collationnée faite le 27 septembre 1603, d'après l'original conservé [au Trésor des Chartes], IIII°
Scrinio testamentorum XIIJXX scellé en cire jaune sur double queue. Le troisième (J. 807, n°3) est une
copie non datée, collationnée à l'original et signée du procureur général trésorier des Chartes La Guesle.
515
Archives nationales (France)
Le quatrième (J. 975, n°1) est une copie collationnée à l'original du Trésor des Chartes, le 6 mars 1554 (v.
st.). - Cf. Petit-Dutaillis, Catalogue des actes de Louis VIII, n°255, dans Étude sur la vie et le règne de
Louis VIII. - Publié, d'après l'original, par Teulet, Layettes, t. II, n°1710.
J//989/b
n° 1
Chambre royale de Metz
Copie
304 - Foggia. 1225. Juin
Fridericus, Romanorum imperator, confirmat privilegium ab Henrico filio suo, Romanorum rege,
Tullensi ecclesiæ concessum, de confirmatione duorum privilegiorum per Arnulphum, regem
Romanorum quondam indultorum, ejusdemque privilegii tenorem publicat. "Acta sunt hec anno
Dominice Incarnationis millesimo CC° XXV°, mense junii, XIII indictionis, imperante domino nostro
Frederico secundo, Dei gracia invictissimo Romanorum imperatore semper augusto et rege Sicilie, anno
Romani imperii ejus quinto, regni vero Sicilie XXVII, feliciter. Ameu. Datum Fogie, anno mense et
indictione prescriptis."
Copie du dix-septième siècle d'après une copie collationnée faite antérieurement d'après l'original. -
Publié par HuillardBréholles, Historia diplomatica Friderici secundi, t. II, part. I, p 489.
J//914
n° 27
Verdun et Clermont-en-Argonne
Original
306 - 1225. 8 août
Matheus, Lothoringiæ dux et marchio, notum facit se, laude et consensu Renardi, fratris sui, omnem
querelam dimisisse quam super foresta de Hers adversus Odonem, Tullensem episcopum et ecclesiam
Tullensem habebat, jamdictamque forestam "que est ultra Mosellam ante Liberdunum eidem "episcopo
et successoribus ejus in posterum et ecclesie Tullensi, sicut certis et propriis metis distincta et limitata
est, a meta videlicet que est ad veterem portum supra Pompangium usque ad metam que est ad pedem
de l'Estae de Pompangio usque ad metam de la Cromele et a meta illa usque ad metam que est juxta viam
Peregrinorum de Champegnole et Liberduni, usque ad metam que est juxta viam Sancti Bartholomei et
usque ad metam in Campo Maugis, usque ad metam que est inter Vallem Sancte Marie et Vallem de
Serres, et a meta illa, per vallem inferius usque ad Mosellam a dictis metis usque Liberdunum, et
quicquid juris in ipsa eadem foresta et cursu fluminis quod Mosella vocatur, terris, pratis, aquis et
aquarum decursibus, homagiis, redditibus et adjacentiis", infra predictas metas habebat et habere se
dicebat eisdem episcopo et ecclesiæ in perpetuam elemosinam legitime concessisse. "In cujus rei
516
Archives nationales (France)
testimonium presentem paginam prefate Tullensi ecclesie contuli et concessi sigilli mei munimine
roboratam. Actum anno Incarnationis Dominice M° ducentesimo vicesimo quinto, sexto idus augusti."
Orginal scellé, sur écheveau de soie verte, d'un fragment de sceau équestre en cire verte avec contre-
sceau décrit par Douet d'Arcq sous le n°779. - Publié par Baleicourt, Origine de la maison de Lorraine. p.
107, note A, et par Belhome, Historia Mediani in monte Vosago monasterii , p. 284.
J//768
n° 2
Champagne
Copie authentique
306 bis - 1225. Août.
Helissendis, comitissa Barri super Sequanam, notum facit se vendidisse domino suo Theobaldo, comiti
Campaniae, dotalitium suum comitatus Barri super Sequanam necnon et conquestus quos fecerat
tempore viri sui Milonis, quondam comitis Barri, excepto feodo Roberti, militis de Fontettes, et excepto
Bardino de cujus conditione statuent Hugo, presbyter de Barro et Guillelmus Putemonoie. "Actum anno
Gratie M° CC° vicesimo quinto, mense augusto."
Copie collationnée faite en la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 25 janvier 1562. -
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1677.
J//1035
n° 17
Titres retirés par Rousseau
Original
307 - 1225. 4 septembre.
S[imon de Joinvilla], senescallus Campaniae, notum facit quod, in presentia sua, apud civitatem Meldis,
Robertus, Branae et Drocarum comes, devenit homo ligius Theobaldi, comitis Campaniae, de toto feodo
quod bonae memoriae comes Robertus, supradicti Roberti pater, tenuerat ab eodem Theobaldo et a
Blancha, comitissa Trecensi, necnon de fortericia Ferae quam saepefatus Robertus a Petro, comite
Britanniae, fratre suo, receperat. "Actum anno Gratie M° CC° XXV°, die jovis proxima ante Nativitatem
Beate Marie."
Original très endommagé par l'humidité. La date disparue a été restituée d'après le texte publié par
Chantereau, Traité des fiefs, t. II, p. 164. - Voy. H.-F. Delaborde, Jean de Joinville, Catalogue des actes,
n° 246.
J//750-J//758
Original
308 - 1225. Septembre.
Hugo, Lingonensis episcopus, notum facit quod H., frater Simonis domini Rupisfortis et Pusaci,
confirmavit concessionem per quam praedictus Simon et B., ejusdem Simonis uxor, quidquid juris
habebant in prioratu et villa de Villoel necnon in parochia de Nantonvilla monachis Majoris Monasterii
derelinquunt. "Actum anno Domini M° CC° XX° quinto, mense septembri".
Autrefois scellé d'un sceau sur double queue.
J//1025
n° 1
Mélanges
Original scellé
517
Archives nationales (France)
J//811
n° 1, fol. 12
Limites de Picardie
Copie abrégée
310 - 1225, Décembre.
Johannes de Calceia, miles, Aelidis, uxor ejus, et Hugo, filius eorum primogenitus, donum vivarii de
Pugnoia factum ecclesiae de Chocques a Mathildi de Hosdaing, domina de Chocques, tanquam heredes
dictae terrae de Chocques post Mathildem praefatam, laudant et confirmant. "Anno Gratie M° CC° XXV,
mense decembri."
Copie abrégée faite, en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. xlvj).
J//914
n° 11, fol. 2
518
Archives nationales (France)
octobre 1549. - Voir la note de la pièce n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 1689.
J//1035
n° 16
Titres retirés par Rousseau Vidimus de 1384
313 - Gy-l'Evêque. 1225-1226, Janvier
Henricus, episcopus Autissiodorensis, declarat se vidisse litteras Mathildis, Nivernensis comitissae, sub
praecedenti numero descriptas.
Henricus, Dei gratia Autissiodorensis episcopus, universis presentes literas inspecturis, salutem in
Domino. Universitati vestre notum facimus quod nos litteras nobilis mulieris dilecte et fidelis nostre
Mathildis, comitisse Nivernensis, inspeximus sub hac forma :
Ego, Mathildis, comitissa Nivernensis, omnibus notum facimus presentibus et futuris quod, cum nobis
constaret per inspexionem cartarum predecessorum nostrorum videlicet bone memorie Guidonis et
dilecti patris nostri Petri, comitis Nivernensis, et karissime matris nostre Agnetis, quondam comitisse
Nivernensis, triginta libras annui redditus fuisse concessas in elemosinam ecclesie Beate Marie de
Caritate et monachis ibidem Deo servientibus a felicis memorie Guillelmo, quondam comite Nivernensi
qui Bethleem sepultus est, et a predicto Guidone, nos easdem triginta libras annui redditus
confirmamus, insuper et alias decem libras annui redditus eidem ecclesie concedimus et donamus, pro
anime nostre et antecessorum nostrorum remedio et specialiter pro anniversario nostro in eadem
ecclesia annuatim perpetuo celebrando ; quas quadraginta libras prior de Caritate vel ejus mandatus
percipiet annuatim in natali beati Andree apostoli super redditibus nostris Autissiodorensibus. Volumus
autem et concedimus quod ille vel illi quicumque redditus ejusdem civitatis ad nos et successores nostros
pertinentes receperint, dictas quadraginta libras priori ejusdem ecclesie de Caritate vel mandato ejus
patentes ipsius litteras deferenti, singulis annis, absque difficultate aliqua, persolvent termino
supradicto. Quod si facere distulerint, volumus et concedimus ut receptor vel receptores dictorum
reddituum, quicunque fuerint, quinque solidos pro pena, qualibet ebdomada, quamdiu dictarum
quadraginta librarum solucionem distulerint faciendam, dicto priori vel ejus mandato persolvere
teneantur post quindecim dies ex quo, post dictum terminum, a dicto priore vel ejus certo mandato super
hoc fuerint requisiti. Rogamus preterea venerabilem patrem Autissiondorensem episcopum ut dictos
receptorem vel receptores ad supradicta facienda et omnes ejusdem solucionis faciende impeditores et
519
Archives nationales (France)
perturbatores per censuram ecclesiasticam compellat et compescat. Sciendum autem est quod dictus
prior et conventus de Caritate de omnibus querelis que, occasione mobilium seu mesprisionum vel
injuriarum ad mobilia pertinencium, inter antecessores nostros et nos et dictam ecclesiam hactenus
emerserant vel poterant emersisse, tam nos quam antecessores nostros penitus quitaverunt. De
testamento vero quod felicis memorie Herveus, quondam comes Nivernensis, dominus et maritus noster,
eis fecisse dicitur, non ad nos, sed ad heredes dicti Hervei poterunt habere recursum. Quod ut ratum sit
et firmum, presentes litteras fecimus sigilli nostri munimine roborari. Actum apud Maors, anno Domini
M° CC° XX° V°, mense januario.
Nos autem rogati a dicta comitissa per patentes litteras ipsius comitisse super hoc ad nos specialiter
directas, factum istud ratum habentes, volentes, approbantes et dicte comitisse precibus annuentes,
presentes litteras sigilli nostri dignum duximus apposicione muniri. Datum apud Giacum, anno Domini
M° CC° XX° quinto, mense januario.
J//1022
n° 2
Mélanges
Original
314 - Saint Pons. 1226, 27 février.
Cives Sancti Poncii se fideliter secundum mandatum abbatis ejusdem loci incessuros esse promittunt.
Universis Christi fidelibus, ad quos presens pagina pervenerit, consules et probi homines et universus
populus ville Sancti Poncii, salutem in Christo Jhesu. Cum dominus abbas noster literas, quas sibi
serenissimus et illustris dominus L., rex Francie, transmiserat, coram universo populo ville nostre
legeret, et que super negocio ecclesie et ejusdem domini regis esset voluntas nostra a nobis inquireret,
responsum fuit ab omnibus hoc unanimiter, quod, secundum mandatum ecclesie et domini abbatis, via
regia incederemus, non declinantes ad dextram vel sinistram ; nec aliter nos debere facere protestamur,
cum specialiter villa Sancti Poncii ad ecclesiam noscatur nullo medio pertinere. In testimonium autem
hujus responsionis et sponsionis a nobis et toto populo facte, presentem cartullam sigillo communitatis
duximus roborandam.
Actum apud Sanctum Poncium, anno Domini M° CC° XX° VI°, III° kalendas marcii.
Scellé, sur simple queue, d'un sceau en cire blanche décrit par Douet d'Arcq sous le n° 5677. - Pour la
date de cette pièce, voir la note du n° 299.
J//973-J//974
Copie
315 - Gourdon. 1225-1226, Mars.
Bertrandus de Gordonio Ludovico, regi Francorum, homagium facit. "Datum apud Gordonium, mense
marcii, anno Verbi incarnati M° CC° XXV°."
Copie sur papier faite au seizième siècle, d'après un original non désigné, "scellé, en las de ruben de fil
blanc rouge et vert, en cere verd". - Publié par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 1748,
d'après l'original du Trésor des Chartes "scellé en cire brune sur lacs de soie jaune, blanche et bleue."
J//879
n° 43
Foix et Comminges
Original
316 - 1226, 29 juin.
Impignoratio omnium quœ habebat Raimundus de Villamuro in castris de Aos, de Arts et apud Fereram,
facta Ermessindi, comitissœ Fuxensi.
520
Archives nationales (France)
Notum sit omnibus quod ego, Raimundus de Vilamuro, per me et per omnes meos, impignoro vobis
Ermessendi, comitisse Foxensis ( sic), et vestris vel cui volueritis, totum meum honorem quem habeo et
aliqua racione habere debeo in castro de Aos et infra ejus terminos et in castro de Arts et in Ferera pro
ccc solidis melgoriensium quos omnes a te numeratim accepisse profiteor. Sub tali tamen condicione
impignoro vobis totum dictum honorem ut habeatis et possideatis eum plenarie quousque in proximum
festum Pasche, et tune, si ego vel aliquis per me reddiderimus vobis vel cui volueritis ipsos CCC solidos
melgoriensium, recuperare [possim] ipsum pignus in pace ; sin autem procedat de anno in annum
quousque a me vel a meis redimatur. Fructus quos inde perceperitis minime vobis in sorte computentur,
set ex dono meo habeatis ad omnem vestram voluntatem faciendam ; et liceat vobis dictum pignus dare
seu relinquere cuicumque volueritis tantum pro jamdicta vestra peccunia. Si forte predicta moneta
deteriorata fuerit lege vel penso, reddam vobis morabatinos boni auri et justi pensi quantumque ad
computum VII solidorum donec numerus pretate peccunie vobis vel cui volueritis plenarie compleatur.
Et convenio vobis et cui volueritis legalem guuarentiam contra cunctos homines et feminas. Actum est
hoc III° kalendas julii, anno Christi M° CC° XX° VI°. Sig+num R. de Vilamuro qui hoc jussi scribi,
firmavi firmarique rogavi. Sig+num G. de Tor, militis. Sig+num G. d'Aos. Sig+num A. de Tor. Sig+num
G. Jozfre de Arts. Sig+num A. Martini. Sig+num B. de Capitevilla de Ferera. Sig( s. m.) num A.,
cappellani de Civitate, qui hoc scripsit in die annoque prefato.
Original sans aucune trace de sceau.
J//879
n° 44
Foix et Comminges
Original
317 - 1226, l er septembre.
Nuno Sancxii, dominus Rossilionis, Rogerio Bernardi, comiti Fuxensi et vicecomiti de Castrobono,
castrum de Sancto Martino dat in feodum sub conditione restitutionis ad primum mandamentum. "Et
est manifestum quod est actum anno Dominice incarnationis M CC XX VI, die kalendarum septembris.
Signum ( s. m.) 1Nunonis Sancxii. Sig+num Rogerii Bernardi, comitis. Sig+num Ermessendis domine,
uxoris ejus, comitisse Fuxensis et vicecomitisse de Kastrobono ; qui omnes hanc cartam firmamus et
firmari mandamus."
"Sig+na 2 Ugonis de Mataplana et Gaucerandi de Cartalla et Ruiez Sanxo et Berengarii de Belvedzer et D.
de Sancto Martino et B. de Aragal et Ferrandi de Narvaix et R. Gillelmi de Envei et Mironis de Lucza et R.
de Travesseres et Alamandi de Ladava et Garsie Ruiez et B. Balester et P. Gal et G. de Mornag et
Ar.Raimundi et Jauczperti et P. de Garriges et Galliciani et Ar. Galli, testium."
"Bernardus, publicus notarius, scripsit hoc ( s. m.) die et anno prefato.
AB CD EF
1. Le seing manuel de Nunez Sanche représente une étoile.
2. Entre les deux parties du mot signa le scribe a réuni vingt croix, nombre égal à celui des témoins.
Charte partie par ABCDEF, dans la marge inférieure. - Publié par Baudon de Mony, Relations des comtes
de Foix avec la Catalogue, t. II, p. 69.
J//973-J//974
Copie
318 - Espalion. 1226, Octobre.
Guillelmus de Calvomonte Ludovico, regi Franciae, homagium facit de Sein Chentin, Calvomonte, Monte
Petroso, Castronovo, Mandailles, Sancto Cosma, Seferac Craciox, Rocalaura et aliis locis in Caturcesio
sitis. "Actum apud Expelienx, anno Domini M° CC° XXVI°, mense octobri."
521
Archives nationales (France)
Copie du seizième siècle, sur papier, d'après un original non désigné, "scellé de cire vert sur double
queue." - Publié d'après l'original du Trésor des Chartes par Teulet, Layettes du Tresor des Chartes, t. II,
n° 1807.
LUDOVICUS IX SANCTUS
( Regnare incipit die 8 novembris 1226 - moritur die 25 augusti 1270.)
J//1030
n° 37
Comptes et enquêtes
Vidimus
319 - Paris. 1226, du 8 novembre, au 10 avril 1227.
Ludovicus IX, rex Francorum, dilecto et fideli suo Berruero de Borron mandat quod monachos de Trappa
usagium in foresta Britolii, juxta tenorem chartarum ipsorum monachorum, permittat habere, et in
molendino de Bure quod eis dedit Guillelmus, quondam comes Perticensis, faciat eos frui juribus ipsis
pertinentibus secundum quod in charta Ludovici, supradicti regis Ludovici genitoris, contineri videtur.
"Actum Parisius, anno Domini millesimo CC° vicesimo sexto."
Vidimé dans une charte de Philippe le Hardi en date du 4 juillet 1280, copiée sur un feuillet de
parchemin sans aucune trace de sceau.
J//1022
n° 1 bis
Mélanges
Original
320 - Ypres. 1226, 15 décembre.
Litterae securitatis factae Ludovico, Franciae regi, et Blanchae reginae per Gisellinum Flavum quod
Ferrandus, comes Flandriae, et Johanna comitissa non recederent a conventionibus initis pro liberatione
dicti Ferrandi. "Actum Ypris, anno Domini M° CC° XX° sexto, feria tercia post festum Beate Lucie."
Cette pièce scellée, sur double queue, d'un fragment de sceau en cire blanche, ayant été inventoriée par
Dupuy dans le troisième sac de la layette Flandres du Trésor des Chartes, je l'y ai réintégrée sous la cote
J. 534, n° 15 34. - Elle est conçue en termes identiques à ceux des pièces provenant du même carton qui
ont été publiées par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n os 1831-1894.
J//879
n° 45
Foix et Comminges
Original
321 - 1226, 21 décembre.
Transactio habita de castris de Taus, Castels, Sauch et Sauchadel inter Petrum de Orchad et Grisam
uxorem suam, ex una parte, et Rogerium Bernardi, comitem Fuxensem et vicecomitem Castriboni, et
Ermessendem, uxorem prœdicti comitis, ex altera.
Notum sit omnibus quod ego, Petrus de Orchad, et domina Grisa, uxor mea, et P., filius noster, venimus
ad pausam et irrevochabilem transaccionem et ad perpetuum finem de omnibus peticionibus et
querimoniis et demandis et juribus que dici vel nominari possint usque in hodiernum diem, et specialiter
super juribus et peticionibus quas nos movebamus de castro de Taus et de Castels et de Sauch et de
Sauchedel cum terminis predictorum castrorum, vobis, R. Bernardi, Dei gracia comiti Fuxensi et
vicecomiti Castriboni, et vobis, Ermessendi, per eamdem comitisse Fuxensi et vicecomitisse Castriboni,
uxori ipsius, et Rogerio, filio vestro. Quapropter nos, jamdicti P. d'Orchad et Grisa et P., eorum filius,
522
Archives nationales (France)
non vi neque dolo inducti, imo ex certa sciencia, per nos et per omnes successores nostros presentes et
futuros, vendimus vobis R. Bernardi, jamdicto comiti Fuxensi et vicecomiti Castriboni, et Ermessendi,
jamdicte comitisse Fuxensi et vicecomitisse Castriboni, et Rogerio, filio vestro, et vestris successoribus in
perpetuum, omnia jura et omnia bona et dominacionem et homines et feminas, censsus, usaticos,
questias, toltas, forcias, ademprivia, que habemus et habere debemus in castro de Taus et de Castels et
de Sauch et de Sauchedel et in terminis et pertinenciis et habitatoribus suis presentibus et futuris, et
quicquid habemus et habere debemus ex dono Raimunde, consanguinee mei predicti P. de Orcad, vel
alio modo quicquid habemus vel habere debemus in predictis castris, pro MMM solidis melgoriensium
quos a vobis recipimus in peccunia numerata, renunciantes excepcioni non numerate peccunie ; et
predictam vendicionem profitemur ad comodum et utilitatem nostram esse factam, confitentes eciam
quod in aliquo non sumus decepti, et faciemus vobis et vestris in perpetuum predictam vendicionem
predictorum castrorum cum suis terminiis tenere habere de omnibus nostris et de omnibus aliis qui
possent venire racione nostri sive racione jamdicte Raimunde, consanguinee mei predicti P., contra hanc
predictam vendicionem. Et si quid plus valet hec vendicio jamdicta de ista peccunia quam a vobis
superius recipimus, habeatis ex nostro dono semper, renunciantes illi titulo de recindenda vendicione et
omni alii juri divino et humano vel competenti sive competituro ad hec infringenda, nullumque jus nobis
vel nostris deinceps in predictis castris retinemus, imo vos et vestros de his omnibus predictis et singulis
investimus, et nos et nostros penitus denudamus, et in plenam proprietatem et possessionem vos
mitimus et vestros. Actum est hoc XII kalendas januarii, anno Christi M. CC. XX. VI. Sig+num Petri de
Orchad. Sig+num Grise, uxoris ejus. Signum P., filii eorum, qui hoc jussimus scribi, firmavimus
firmarique rogavimus. Sig+num Raimunde, consanginee ( sic) P. de Orchad qui hoc laudo. Sig+num R.
de Commenge, Palariensis comitis. Sig+num B. de Aragallo. Sig+num A. de Salent. Sig+num P. de
Rochafort. Sig+num Hata. Sig+num R. de Vernegol. Sig+num F. Alaman. Sig+num A. de Stamarid.
Sig+num B. de Soler. Sig+num R. de Charamenil, testium. Sig( s. m.)num B. de Nabins qui hoc scripsit
jussu B. Drap[erii], capellani, et vice G. de Civitate, scribe.
Voir la note jointe à la pièce suivante. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes
de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 153.
J//879
n° 45
Foix et Comminges
Original
322 - 1226. 21 décembre.
Charta qua Petrus de Orchad et Grisa, uxor ejus, recipiunt in feudum castra de Vescharbo et de Malvei a
Rogerio Bernardi et Ermessinde, comite et comitissa Fuxensibus, necnon et a vicecomite et vicecomitissa
Castriboni.
Notum sit omnibus quod ego, Petrus de Orchad, et domina Grisa, uxor mea, et P., filius noster, recipimus
ad feudum in perpetuum castrum de Vescharbo et de Malvei et omnes fortitudines factas et faciendas in
predictis castris in perpetuum pro vobis R. Bernardi, Dei gracia comiti Fuxensi et vicecomiti Castriboni,
et Ermessende, per eandem comitissa Fuxensi et vicecomitissa Castriboni, uxore ipsius, et Rogerio,
eorum filio, et pro omnibus vestris successoribus, et dabimus vobis potestatem predictorum castrorum,
quocienscumque requisiti fuerimus per vos vel per nuncium vestrum, infra spacium X dierum. Et de hoc
non celabimus nos nec celari nos faciemus, et juvabimus vos cum predictis castris secundum
consuetudinem Barchinonie ; et quando dabimus potestatem vobis, nullam injuriam hominibus nostris
predictorum castrorum faciatis, nec aliquem censsum sive usaticum ab hominibus nostris possitis
exigere nec in predictis hominibus aliquam dominacionem habeatis, nisi tantummodo solam potestatem.
Et ideo recipimus a vobis predicta castra ad feudum propter vendicionem quam vobis fecimus de castris
de Taus, de Castels, et de Sauch et de Sauchedel et propter MMM solidorum melgoriensium quos ex
523
Archives nationales (France)
vendicione castrorum a vobis recepimus. Promitimus eciam vobis firmiter quod omnia et singula bona
fide observabimus et in aliquo non contraveniemus. Item homagium de propriis corporis ( sic) nostris
nos jamdicti, pro predictis castris, vobis et vestris semper faciemus. Actum est hoc XII kalendas januarii,
anno Christi M CC. XX. VI. Sig+num P. de Orchad. Sig+num Grise, uxoris ejus. Sig+num Petri, filii
eorum, qui hoc jussimus scribi, firmavimus firmarique rogavimus. Sig+num P. de Miramon, qui vidit
Grisam et Petrum firmare. Sig+num Rogerii de Commenge, Palariensis comitis. Sig+num B. de Aragallo.
Sig+num A. de Salent. Sig+num P de Rochafort. Sig+num Hata. Sig+num R. de Vernegol. Sig+num F.
Alaman. Sig+num A. de Stamarid. Sig+num B. de Soler. Sig+num R. de Caramenil, testium.
Sig( s. m.)num B. de Nabins, qui hoc scripsit jussu B. Drap[erii], capellani, vice G. de Civitate, scribe,
cum litteris suprascriptis in VI a linea.
AB CD EF GH.
Charte partie sur laquelle sont inscrites cette pièce et la précédente. Il n'y a aucune trace de sceau. -
Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 154.
J//792
n/os 9 et 9 bis
J//794
n° 2
J//808
n° 7
Limites de Picardie
Copies authentiques
323 - Compiègne. 1226. Décembre.
Philippus, comes Boloniae, notum facit quod forteritias Moretonii et Insulae Bonae necnon et comitatum
Sancti Pauli a Ludovico, rege Franciae, ejus nepote, recepit. "Actum apud Compendium, anno incarnati
Verbi M° CC° vicesimo sexto, mense decembri."
Les quatre copies sont faites d'après l'original du Trésor des Chartes scellé en cire verte sur lacs de soie
rouge, alors conservé "scrinio Boloniae comites, LXXIX" où il occupait le douzième rang. Telle est du
moins la mention portée sur la première copie (J. 792, n° 9), laquelle est signée" par les commissaires
députez du roy et des archiducs, à Mondidier, en la conférence y tenue le 26 e septembre mill six cent
trois. " Le n° 9 bis du même carton a été exécuté le 10 février 1559 (n. st.) par le greffier de la Chambre
des comptes. La copie cotée J. 794. n° 2, signée Dethou, est du 17 mai 1564 ; enfin celle qui est cotée J.
808, n° 7, appartient au début du dix-septième siècle et se trouve signée du procureur-général trésorier
des Chartes La Guesle. - Publié d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n°
1909.
J//1035
n° 18
Titres retirés par Rousseau
Original
324 - 1227. 17 mai.
Romanus, tituli Sancti Angeli diaconus cardinalis, Apostolicae Sedis legatus, notum facit quod, cum
capitula ecclesiarum cathedralium Remensis, Senonensis, Turonensis et Rothomagensis provinciarum
decimam quondam in concilio Bituricensi bonae memoriae Ludovico VIII, regi Francorum, concessam
ad haereticam pravitatem in partibus Tholosanis exstirpandam Ludovico IX regi, filio praedicti Ludovici,
solvere recusarent, ipse praesenti regi concessit ut bona eorumdem capitulorum saisiri faciat donec de
praefata decima fuerit plenarie satisfactum. "Actum die lune ante Ascensionem Domini, anno Domini M°
CC° XX° septimo."
524
Archives nationales (France)
Original endommagé par l'humidité, scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. La date a été
complétée à l'aide du texte publié dans D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col.
866 d'après des copies anciennes.
J//1035
n° 19
Titres retirés par Rousseau
Original
325 - 1227. 17 mai.
Romanus, Sanctoe Sedis Apostolicoe legatus, prohibet ne ulla excommunicationis sententia in regem
Francioe, reginam aut ipsorum ministros pronuntiatur propter captionem bonorum capitulorum
decimam ad negocium Albigense solvere recusantium.
Venerabilibus in Christo patribus Dei gracia archiepiscopis et episcopis, et dilectis in Christo abbatibus,
et aliis ecclesiarum prelatis, et quibuscumque aliis personis ecclesiasticis, necnon universis per nostram
legationem constitutis presentes litteras inspecturis, Romanus, miseratione divina sancti [Angeli
diaconus cardinalis, Aposto] lice Sedis legatus, salutem in Domino. Licet de vestro, prelati, et
procuratorum cathedralium ecclesiarum consilio, sicut in vestris et eorum consiliis in scriptis redactis et
sigillatis [evidenter apparet,] bone memorie Lodovico, regi quondam Francorum illustri, negocium pacis
et fidei, ad extirpandam hereticam pravitatem terre Albigensis et circumadjacentium regionum, ad
instanciam nostram et prelatorum, immo pocius ad inspirationem divinam, ut credimus, assumenti,
decimam omnium proventuum ecclesiasticorum nostre legationis, usque ad quinquennium, si tamen
duraret negocium ipsum, duxerimus concedendam, prout in nostris et quorumdam vestrum, qui
nobiscum presentes eratis, litteris super hoc confectis plenius continetur, nullus tamen permissioni dicto
regi facte ac nostris mandatis super hoc promulgatis se opposuit ullo modo. Quinimmo vos et omnes alii
medietatem decime, que solvi debuit in festo Omnium Sanctorum, quamvis quidam non plene, post
mortem ipsius regis et post Pascha partem residue medietatis voluntarie solvere incepistis, verum quia
capitula cathedralia quatuor provinciarum scilicet Remensis, Senonensis, Rothomagensis, et Turonensis,
contra dictam permissionem eidem regi factam, ab ipsis etiam approbatam, ex eo maxime quod dictam
decimam spontanee solvere inceperunt, in contemptum Dei et ecclesie et fidei Christiane ac in
destructionem ipsius negocii videntur se opponere manifeste. Si contigerit, propter ipsorum
contumaciam, de mandato regis ipsorum bona capi vel saiziri, vobis interdicimus et districtissime
prohibemus ne in prefatum regem et reginam, baillivos suos, clericos, homines et terras eorumdem, seu
quoslibet alios, excommunicationis, suspensionis vel interdicti sentencias aliquas, occasione hujusmodi,
per vos vel per alios aliquo modo ferre vel promulgare aliquatenus presumatis. Ad majorem autem
cautelam vos omnes et singulos, ex nunc, ab omni potestate ligandi, excommunicandi, interdicendi et
suspendendi, vel aliquam sentenciam proferendi, propter factum hujusmodi, suspendimus et omnino
privamus ; ipsas etiam sentencias, si quas tuleritis, decernimus irritas et inanes et ipso jure nullius esse
momenti.
Actum die lune ante Ascensionem Domini, anno Domini M° CC° XX° VII°.
Original endommagé par l'humidité, scellé sur double queue d'un sceau disparu. - Les lacunes ont été
comblées à l'aide de la pièce précédente. - Mentionné par Elie Berger, Blanche de Castille, p. 96, n° 2.
J//1034
n° 25
Comptes et enquêtes
Original
326 - 1227. [Vers mai.]
525
Archives nationales (France)
Fragmentum cujusdam compoti granorum et vinorum receptorum et expensorum apud Lens, Bapalmas,
Fanum Pluconis, Colemont, Avesnas, Parisius, Meledunum, Bituris, Lorriacum, Hesdinum, Nogentum,
Anetum, Vernonem, Montem Argi, Paciacum, Pontem Arche, Meduntam, Crispiacum, Bethisiacum,
Salenciacum, Stampas et Boscum Communem.
Il manque au moins une peau au commencement de ce rouleau qui se compose actuellement de trois
peaux ; la dernière est restée blanche. La date nous a été donnée par l'intitulé du chapitre des vins qui se
lit au milieu de la première peau. "Conpotus vinorum M° CC° vicesimo septimo, mense mayo."
J//1035
n° 14
Titres retirés par Rousseau
Original
327 - 1227. 19 juin.
Johannes, comes Carnotensis, et Elisabeth, ejus uxor, notum faciunt quibus pactionibus Guillelmus,
comes Pertici, episcopus Cathalaunensis, Montiniacum, quod vulgo dicitur Captivum, Elisabethoe
proedictoe dereliquerit.
Omnibus presentes litteras inspecturis Johannes, comes Carnotensis, Oysiaci dominus, et Elysabeth,
uxor ejus, comitissa Carnotensis, domina Ambazie, salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod
bone memorie Guillelmus, comes Pertici, episcopus Cathalanensis, michi, Elisabeth, dedit Montiniacum
quod vulgo dicitur Captivum, cum pertinenciis, sub hac forma subscripta.
"Ego Guillelmus, Dei gracia Cathalanensis episcopus, comes Pertici, universis presentes litteras
inspecturis salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod ego karissime consanguinee nostre
Ysabelle, comitisse Carnotensi et domine Ambazie, dedi et concessi, post decessum meum, Montiniacum
quod vulgo dicitur Captivum cum omnibus pertinenciis suis, ita tamen quod, si dicta villa cum dictis
pertinenciis non valeret centum libras turonensium annui redditus, ipsa in locis meis vicinioribus dicte
ville et dicte comitisse utilioribus percipiet inconcusse usque ad predictam summam annuatim ; et hec
predicta omnia habebit ex predicta donatione tantum ipsa, et liberi qui de ipsa exibunt a die predicte
donationis. Si vero liberos non habuerit, ipsa, quamdiu vixerit, percipietsupradicta et, post decessum
ejus, ad successores nostros et, etiam post decessum liberorum, si contingat ipsam aliquos habere,
supradicta omnia remeabunt. Datum anno millesimo CC° vicesimo primo, mense julio."
Nos autem domine Blanche, comitisse Campanie, et suis comparticipibus, quando recepimus homagium
ipsius super medietatem comitatus Perticensis, recognovimus supradictas pactiones et convenciones in
litteris dicti Guillelmi, quondam comitis Perticensis, cont[en]tas et promisimus firmiter observandas,
scilicet quod, post mortem mei, Elysabeth, et liberorum meorum qui de corpore meo post datam
litterarum dicti Guillelmi, quondam comitis Perticensis, exierint, dictum Montiniacum cum omnibus
pertinenciis suis, sicut in litteris suprascriptis dicti Guillelmi continetur, ad dictam comitissam Campanie
et comparticipes ejus sive eorum successores, secundum pactiones quas habent in comitatu Perticensi de
escasura dicti Guillelmi, sine contradictione et rebellione aliqua revertetur. In cujus rei testimonium
presentes fecimus litteras sigillorum nostrorum impressionibus roborari. Actum anno Domini millesimo
CC° XXVII°, mense junio, sabbato post quindenam Penthecostes.
Original en parchemin mutilé et piqué par l'humidité. Toute trace du sceau et de sa suspension a disparu.
- La date de cette pièce, ainsi que les lacunes, ont été suppléées d'après la transcription qui en existe dans
la copie du Liber principum conservée à la Bibliothèque nationale, Cinq-cents de Colbert, vol. 59, fol. 296
vo.
- Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1758.
J//911
526
Archives nationales (France)
n° 3, fol. 3
Barrois
Copie
328 - 1227. 29 juin
Henricus de Vienna notum facit se et Henricum, comitem Barriducis, de discordia inter ipsos mota in
Theobaldum, comitem Campaniae, compromisisse ; in cujus manum, ad majorem rei securitatem,
praefatus Henricus de Vienna posuit quicquid de jamdicto comite Campaniae tenet. "Datum anno Gracie
M° CC° XXVII°, die martis in festo Apostolorum Petri et Pauli."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1761.
J//911
n° 8
Barrois
Copie
329 - 1227. Juin.
Theobaldus, comes Campaniae, notum facit se dedisse Guillelmo de Belloramo quindecim libras annui
redditus in nundinis Barri, de quibus idem Guillelmus homo ligius ipsius comitis devenerit. "Actum anno
Gratie M° CC° XXVII°, mense junio."
On trouve, sous la même cote, deux copies collationnées faites à la Chambre des comptes, d'après le
Liber principum, l'une, le 7 mars 1561, l'autre, le 4 juillet 1564. - Publié par Teulet, d'après l'original du
Trésor des Chartes, Layettes du Trésor des Chartes , t. II, n° 1933. - Voy. d'Arbois de Jubainville,
Catalogue des actes des comtes de Champagne , n° 1764.
J//1020
n° 1
Chartes royales cancellées
Original
330 - Vernon. 1227. Juillet.
Ludovicus, rex Francorum, Roberto, comiti Drocarum, quasdam terras in Normannia sitas concedit in
recompensationem terrarum quas jamdictus comes in Anglia possidebat.
In nomine sancte et individue Trinitatis, Ludovicus, Dei gratia Francorum rex. Noverint universi
presentes pariter et futuri quod nos dilecto et fideli nostro Roberto, comiti Drocarum, in restaurationem
terre sue quam habebat in Anglia, dedimus et concessimus Canvillam et Anglicamvillam, et quicquid
dominus Canville et Angliceville habebat apud Boscum Rothot, apud Filethot, apud Herbertivillam, apud
Goncevillam, apud Fontes de Duno, apud Estelevillam, apud Autheniacum, apud Wanastamvillam, apud
Hothot, apud Hunerias, apud Limanvillam, apud Wautuit, apud Waumontot, apud Mesnilium, apud
Oelletas, apud Sanctum Richerium, et terram quam Guillelmus de Cantelou habebat apud Filletot, et
quicquid dominus Noville habebat apud Novillam et apud Pontem Garenne, et quicquid dominus de
Richardivilla habebat apud Richardivillam, et terram quam Robertus de Richardivilla habebat apud
Richardivillam ab ipso comite et heredibus suis jure hereditario in perpetuum possidenda per servitium
quod dicte terre debent ad usus et consuetudines Normannie, sicut dicte terre a dominis terrarum teneri
solent, tali modo quod, si dictum comitem vel heredes ejus predictam terram Anglie quocumque modo
recuperare contingeret, dicta terra quam per presentes litteras ipsi et heredibus suis concessimus, ad nos
et heredes nostros reverteretur in integrum libere et quiete. Et si iterum, propter servitium nostrum vel
heredum nostrorum, dictus comes terram Anglie amitteret supradictam, nos ipsi vel heredibus suis
terram sepedictam Normannie, quamdiu illa terra Anglie careret, restituere teneremur, et inde fecit
nobis hommagium ligium. Quod ut perpetue stabilitatis obtineat firmitatem, presentem paginam sigilli
527
Archives nationales (France)
nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato fecimus confirmari. Actum apud
Vernonem, anno Dominice incarnationis M° CC° vicesimo septimo, mense julio, regni vero nostri anno
primo, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum
Roberti, buticularii. Signum Bartholomei, camerarii. Signum Mathei, constabularii.
Data vacante ( Monogramme) cancellaria.
Original cancellé, scellé, sur écheveau de soie rouge et verte, d'un sceau en cire verte décrit par Douet
d'Arcq, sous le n° 41. - Bien que la déchirure qui sert de marque d'annulation paraisse accidentelle, on
voit nettement qu'elle a pour point de départ un coup de canif volontairement donné au milieu de la
seconde ligne, à travers les mots fideli nostro.
J//757
n° 10
Touraine
Original
331 - 1227. Septembre.
Johannes, comes Carnotensis, et Isabella, ejus uxor, concessiones a Simone Rupisfortis Pusiacique
domino et Petro de Bullou monachis Majoris Monasterii largitas confirmant.
Nos, Johannes, comes Carnotensis, et Isabella, ejus uxor, comitissa Carnotensis, universis presentes
litteras inspecturis notum facimus quod nos cartas Simonis, Rupis Fortis et Pusiaci domini, et Petri de
Bullou inspeximus sub hac forma :
Ego Simon, dominus Rupis Fortis et Pusiaci, notum facio universis presentes litteras inspecturis quod
ego, pro salute anime mee et animarum patris mei et matris mee necnon antecessorum et successorum
meorum, dedi, concessi et in perpetuum quitavi, in puram et perpetuam elemosinam Deo et monachis
Majoris Monasterii et prioratui ipsorum de Vilael, procurationem quamdam quam habebam et
percipiebam singulis annis in dicto prioratu de Vilael. Dedi insuper et concessi et in perpetuum quitavi
Deo et monachis supradictis in puram et perpetuam elemosinam totam majorem justiciam scilicet
sanguinem, furtum, multrum, raptum, inscisum et duellum et omnia alia ad majorem justitiam
pertinentia que habebam vel me habere dicebam in villa vel in territorio de Vilael ad prioratum
monachorum Majoris Monasterii pertinente, ita quidem quod nec ego nec heredes mei in supradictis
omnibus aliquid juris vel dominii reclamare possimus ; sed omnia supradicta, plenarie, integre, pacifice
et quiete Deo et monachis Majoris Monasterii perpetuo remanebunt et generaliter totum jus vel
dominium quod habebam vel me habere dicebam vel habere poteram, ego et heredes mei, in prioratu et
in villa de Vilael et in territorio ad eumdem prioratum pertinente et in procuratione predicta quam
habebam tam a monachis ejusdem prioratus quam hominibus ejusdem ville et etiam in tota majori
justitia, quitavi et in perpetuum concessi Deo et ecclesie Majoris Monasterii. Et ut hoc perpetue robur
optincat firmitatis presentes litteras sigilli mei munimine roboravi. Actum anno Gratie M° CC° vicesimo
quinto, mense junio.
Ego, Simon, dominus Rupis Fortis et Pusiaci, notum facio omnibus presentes litteras inspecturis quod
ego, pro salute anime mee et animarum patris mei et matris mee necnon predecessorum
successorumque meorum, dedi, concessi et quitavi Deo et ecclesie Majoris Monasterii et monachis
ibidem Deo servientibus, in puram et perpetuam elemosinam, totum jus et dominium quod habebam vel
me habere dicebam, vel etiam habere poteram in nemore Beati Martini de Nantunvilla sive in calfagio
sive etiam in guarenna, ita quidem quod abbas et monachi Majoris Monasterii totum nemus predictum
pro voluntate sua possint vendere aut donare et de eo ad voluntatem suam facere. Volo insuper et
concedo ut abbas et monachi Majoris Monasterii plenarie et integre, pacifice et quiete teneant et
possideant in perpetuum quicquid habent in parrochia de Nantunvilla in terris, aquis, piscaturis,
molendinis, nemoribus et hominibus, ita quod nec ego nec heredes mei aliquid juris vel dominii ibi
petere aut reclamare possimus ; et generaliter quitto et in elemosinam concedo Deo et monachis Majoris
528
Archives nationales (France)
Monasterii totum jus et dominium quod habebam vel me habere dicebam vel etiam habere poteram in
prioratu de Nantunvilla et in omnibus pertinentiis ejus, sive in parochia de Nantunvilla, sive extra. Volo
etiam et concedo ut omnia supradicta, nulla mihi vel heredibus meis retentione facta, in ipsorum abbatis
et conventus Majoris Monasterii permaneant libera potestate ; et ad majorem fidei firmitatem presentes
litteras sigilli mei munimine roboravi. Actum anno Verbi incarnati M° CC° XX° V°, mense julio.
Ego, Petrus de Bullou, omnibus tam presentibus quam futuris has presentes litteras inspecturis notum
facio quod Joudoinus Trosselli, laudante et concedente uxore sua Adelicia, pro remedio anime sue et
antecessorum suorum, abbati et conventui Majoris Monasterii quicquid juris habebat in aquis et
molendino de Nantunvilla et in aquis de Chambon et in omnibus eorumdem pertinentiis sibi et
monachis Majoris Monasterii communibus, in puram et perpetuam elemosinam contulit et concessit
libere. Hanc vero donationem ob favorem elemosine, tanquam dominus feodi, laudantibus et
concedentibus fratribus meis, Colino et Gaufrido, et sororibus meis, Amelina et Dyonisia, dictis
monachis contra omnes manucepi firmiter garantire et indempnes omnibus rebus meis in contraplegiis
penitus conservare. In cujus rei robur et munimen, ad petitionem partium, abbati et conventui Majoris
Monasterii litteras meas dedi sigilli mei munimine roboratas. Actum anno Domini M° CC° XX° quarto,
mense novembri.
Nos vero, pro salute animarum nostrarum, antecessorum et successorum nostrorum, predictas
elemosinas, prout in singulis articulis in suprascriptis cartis continentur, approbamus et confirmamus.
Verumtamen, quia in quadam suprascriptarum cartarum que medio loco posita est, illa duo verba " sive
extra" in quadam clausula obscure posita sunt et confuse, ad declarationem eorumdem ita restringimus
illa verba quod nos per ea non intelligimus confirmare dictis monachis extra parochiam Nantunville nisi
tres hospites, villanos tamen pertinentes ad prioratum de Nantunvilla manentes apud Vilers Sancti
Orgentii, cum hostiis eorumdem et pertinentiis hostisiarum. Item non intendimus, per presentem
confirmationem super elemosina facta a dicto Simone dictis monachis in carta primo loco posita,
confirmare eisdem nec eorum prioratui de Vilael aliquid extra metas parochie de Vilael. In cujus rei
robur et testimonium presentes litteras sigillorum nostrorum munimine roboravimus. Actum anno
Gracie M° CC° XX° VII°, mense septembri.
Autrefois scellé de deux sceaux aujourd'hui disparus.
J//911
n° 9, fol. 1/v°
Barrois
Copie
332 - Langres. 1227, Septembre
Henricus, comes Viennensis, notum facit se assignavisse Petro de Hormont quindecim libras
stephanensium annuatim percipiendas in feodo quôd ipse Henricus tenet de Theobaldo, comite
Campaniæ, apud Barrum super Albam ; ad quod faciendum veniam a præfato Theobaldo Henricus
impetrat. "Actum apud Lingones, actum ( sic) anno Domini M° CC° XXVII°, mense septembri."
Copie collationnée faite, à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbo's de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1788.
J//911
n° 9, fol. 2
Barrois
Copie
333 - Langres. 1227, Novembre
Henricus, Viennensis comes, notum facit quod, ad ipsius petitionem, Theobaldus, comes Campaniæ,
Henrico, comiti Barri, licentiam concessit occupandi redditus comitis Viennensis in nundinis Campaniæ
529
Archives nationales (France)
J//911
n° 9, fol. 2/v°
Barrois
Copie
334 - Langres. 1227, Novembre
Henricus, comes Viennensis, notum facit quod ipse Theobaldum, comitem Campaniæ, constituit plegium
de centum libris stephanensium erga Henricum, comitem Barri, eumdemque Theobaldum tam de
capitali quam de custengiis indempnem tenere promittit."Datum Lingonibus, anno Domini millesimo
ducentesimo XXVII, mense novembri."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1800.
J//811
n° 1, fol. 11/v°
Limites de Picardie
Copie abrégée
335 - 1227-1228, Mars
B., comes de Gisnes et castellanus de Bourbourch, donationem a matre sua, Beatrice, factam ecclesiæ de
Chocques (cf. n° 263), laudat. "Actum anno Domini M° CC° XXVII, mense martio."
Copie abrégée faite en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. 28).
J//879
n° 46
Foix et Comminges
Original
336 - 1228, 1 er octobre
Rogerius Bernardi, comes Fuxi et vicecomes Castriboni, et Ermessendis, uxor ejus, Bernardo de
Vinchera et Bernardo de Albo, filio ejus, castrum de Ortons in feodum tradunt sub conditione
restitutionis ad primum mandamentum.
Notum sit omnibus presentibus et futuris quod nos R. B., gracia Dei comes Foxensis ac vicecomes
Castriboni, et E., ejus uxor, Dei gracia comitissa de Fox et vicecomitissa Castriboni, per nos et per omnes
successores nostros presentes et futuros cum hac presenti carta perpetuo valitura donamus et
concedimus et tradimus in feudum tibi, B. de Vinchera, et filio tuo, B. de Alb, et vestris omnique vestre
posteritati et successioni in perpetuum, ipsum castrum nostrum et forciam de Ortons quod nos noviter
cum hominibus nostris propriis et expensis hedificatum habemus et constructum. Tali siquidem
condicione et pacto supradictum donum vobis facimus ut vos et successores vestri ipsum castrum pro
nobis et successoribus nostris teneatis, et inde utiles et fideles boni coadjutores nobis et successoribus
nostris omni tempore persistatis contra omnes homines de mundo, et inde vos et successores vestri
nobis et successoribus nostris teneamini facere hominium et fidelitatem semper et potestatem dare, irati
et paccati, quociescumque a nobis vel a nostris aliquo modo ammoniti vel requisiti fueritis, et predictum
castrum vobiscum et sine vobis in guerram et in omnibus nostris negociis ad nostram voluntatem mitere
valeamus. Idcirco ego, B. de Vinchera, et filius meus, B. de Alb, predictum donum a vobis domino nostro
530
Archives nationales (France)
comite Foxensi et comitissa, ejus uxore, recipientes, in bona fide nostra vobis promitimus quod nos et
omnes successores nostri vobis et successoribus vestris de predicto castro et pro predicto castro semper
erimus fideles et boni coadjutores contra omnes homines de mundo, et inde vobis in presenti facimus
hominium et fidelitatem et quocienscumque a vobis vel a successoribus vestris per nuncium vestrum sive
per nuncios vestros et per bajulos, per literas vestras, nos vel nostri successores die noctuque requisiti vel
ammoniti fuerimus, fideliter dabimus vobis potestatem infra X dies, ad consuetudinem curie
Barchinonensis, et nullam excusacionem in hoc possimus habere, sed, ut dictum est, bona fide sine omni
malo ingenio vobis atendamus et adimpleamus.
Actum est hoc kalendis octobris, anno Christi M° CC° XX° VIII°. SigTnum R. B., comitis
Foxensis.SigTnum E., comitisse de Fox. SigTnum B. de Vinchera. SigTnum B. de Alb, ejus filiis SigTnum
B. de Aragal. SigTnum Mironis de Luca. SigTnum B. de Sancta Eulalia. SigTnum G. de Tor. SigTnum
Sebench. SigTnum R. de Charamenir. SigTnum Berengarii de Casteglo. Sig( s. m.)num A., cappellani de
Ciutat, qui hoc scripsit in die annoque prefato.
ABCD EFG HIK
Charte partie sur parchemin sans aucune trace de sceau. - Mentionné par Baudon de Mauny, Relations
des comtes de Foix avec la Catalogue, t. I, p. 154.
J//911
n° 10
Barrois
Copie
337 - 1228, 28 octobre
Henricus, comes Barriducis, se constituit plegium erga Romanum cardinalem, Apostolicæ Sedis legatum.
et erga Blancham, reginam Franciæ, arbitros a Summo Pontifice designatos, quod Theobaldus, comes
Campaniæ, ipsorum arbitrorum sententiæ submittat. "Actum anno Gratie M° CC° XXVIII°, in festo
Appostolorum Symonis et Jude."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 181.
J//1035
n° 20
Titres retirés par Rousseau
Original
338 - 1228, 28 octobre
Simon de Joinvilla, Campaniœ senescallus, se plegium facit quod Theobaldus, comes Campaniœ, dicto
arbitrorum in causa pendenti inter ipsum Theobaldum et Templarios se omnino submittet.
Ego, Symon de Jonvilla, Campanie senescallus, notum facio universis presentes litteras inspecturis quod
ego constituo me debitorem erga venerabilem patrem Romanum, Sancti Angeli diaconum cardinalem,
Apostolice Sedis legatum, et erga dominam Blancham, illustrem Francorum reginam, pro karissimo
domino meo Theobaldo, Campanie et Brie comite palatino, super mille marcas argenti, ita quod si dictus
comes non sigillaverit dictum ipsorum domini legati et domine regine secundum quod continetur in
litteris karissimi domini mei Ludovici, regis Francorum illustris, super compromissionem confectis de
contencionibus que vertuntur inter dominum comitem, ex una parte, et magistrum et fratres militie
Templi, ex altera, super quibus in predictos dominum cardinalem et dominam reginam ab utraque parte
est compromissum, teneor reddere predictam summam infra quindenam cum a predictis
compromissariis fuero requisitus vel ab altero eorum. Simili quoque modo in eadem summa teneor
obligatus, si dicte contenciones per dominum Papam fuerint terminate et dictus comes dictum domini
Pape nollet sigillare secundum quod continetur in litteris domini regis supradictis. Volo etiam et concedo
531
Archives nationales (France)
quod ad dictam summam reddendam me compellant legatus et regina predicti vel alter ipsorum vel
etiam dominus rex, secundum formam predictarum litterarum domini regis. In cujus rei testimonium
presentes litteras fieri volui sigilli mei munimine roboratas. Actum anno Gratie M° CC° XX° VIII°, in
festo apostolorum Symonis et Jude.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. - Voy. H. -F. Delaborde, Jean de
Joinville, Catalogue des actes, n° 259.
J//806
n° 3
Limites de Picardie
Copie authentique
339 - 1228, Octobre
Major et jurati Hesdini notum faciunt se regi Ludovico et reginae Blanchæ fidelitatis praestitisse
juramentum. "Actum anno Domini M° CC° XXVIII°, mense octobri."
Copie collationnée, signée Sébastien le Roullyé, faite, le 15 juin 1559, d'après l'original conservé au Trésor
des Chartes. - Analysé, d'après cet original, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, p. 652, n°
1979 15.
J//879
n° 47
Foix et Comminges
Copie ancienne
340 - 1229, 28 janvier
Testamentum Ermessindis, comitissœ Fuxensis et vicecomitissœ Castriboni.
Quoniam nullus [qui] in carne positus est periculum mortis evadere potest, idcirco in Christi nomine
ego, E[rmesendis], Dei gracia comitissa Fuxensis ac vicecomitessa de Kastrobono, sum detenta gravi
infirmitate, tamen sensu et integra loquela et memoria, et inspirante divina misericordia facio meum
testamentum, et eligo manumissores mei quos precor volo esse, videlicet B. d'Aragal, Dalmacz Sancti
Martini, R. de Charaminil, ut dividant omnia mea sicut in hac pagina scriptum est, sine omni dampno
quod eis non eveniat aliquo modo. Si me priori mori contingerit antequam aliud testamentum faciam,
istud volo esse firmum et stabilis omni tempore. Inprimis ergo corpus meum et animam meam dimito
omnipotenti Deo et ospitali de Jherusalem, et eligo sepulturam meam in ospicio Beate Marie de Costoga.
Dimito Deo et beati ( sic) Johanni et ospitali de Jherusalem omnia hec quod dominus pater meus,
Arnaldus de Chastrobono, dimisit Deo et beate Marie et ospitali de Jherusalem, sicut in testamento suo
scriptum est ; et ego dimito omnia quod inde habeo vel habere debeo aliquo jure vel aliqua racione, et
omnes res meas, et pannos meos de talamo meo, et omnia de coquina mea mobilia, sine omni
inpedimento. Dimito dominum meum et virum meum, comitem Fuxensem ac vicecomitem de
Castriboni, dominus et potens in omni vita sua de omnia terra mea ubicunque sit vel fuerit, aliquo jure
vel aliqua racione. Dimito R. de Fox, filium meum, eredem de omnia patria mea et de honore meo
posteritatique ejus. Dimito filie mee X millia solidos melgoriensium super redditas de Andorra. Nisi
habuerit R. de Fox legitime conjugio infantem procreati, predicta filia sit eredem ; si nullus ex eis
habuerit, revertant prefata honore propiguis meis post obitum domini comitem. Dimito quod dominus
comes et R. de Fox reddant et persolvant Deo et monasterio Sancti Saturnini ipsa honore quod dominus
pater meus abstulit eis, silicet honorem Sancti Stephani qui fuit condam G. de Ponto, et alias honores
ubicunque sint vel fuerint quas ad ipsum locum pertinent vel pertinere debent, et manuteneant et
defendant omnia bona a prefato monasterio secundum posse eorum ad bonum intellectum. Dimito ut
persolvant DCC solidos P. de Sancto Martino quos dominus pater meus, A. de Kastrobono, fecit
composicionem cum eo. Dimito P. de Rofla ipsa decima de Andorra. Dimito quod faciant militem R.
532
Archives nationales (France)
d'Enveg vel M solidos per miliciam. Dimito ut faciant milites B. de Seiradel, B. de Taus, A. de Charaminil.
Dimito ut persolvant ipsos firmamentos Narsen de Taus vel CC solidos. Dimito R. Garsias C solidos.
Dimito fabrice C solidos et victum et vestitum in kastro. Dimito R. de Chardona, Jo.de Talada, ipsa
pignora de Albetd usque sint paccati de debito eorum quod debemus eis. Dimito DCC solidos Garsia,
Nexamen Garces : CCCC solidos Garczia, CCC Nexamen de redditibus honore veczcomtal donec sint
paccati ; et deprecor R. de Fox ut det una mula buna Nexamen antequam exeat a patria ista. Dimito A. de
Parts, pro debita, ut donet ei redditas valle Kastriboni usque sit paccatus. Dimito G. de Cerdana, P. de
Aarts, Rog. de Montejano redditas valle Sancti Johannis, videlicet de Ceivix, de Arts et alias donec sint
paccati de omnia debita quod debeo eis in fide mea. Dimito ut persolvant CC solidos R. de Charmenil per
I mula quam dedi pro debito R. de Apilia. Dimito ut persolvant omnia debita quos debeo vel unquam
debui quos non sunt paccati. Dimito quod persolvant debita quos debebat pater meus A. de Kastrobono.
Dimito Guillelme de Monteorgul V millia solidorum quos dominus pater meus, A. de Kastrobono, dedit
et dimisit ad eam propter donacionem que dicitur exovar. Insuper ego dimito ad eam D solidos
margoriensium, III lictus, I tabula, I caisa. Omnia predicta preterea dimito ad eam super omnias redditas
mobiles et inmobiles que sunt in villa de Urg et ejus terminis et in villa de Manzauges et ejus terminis
que habeo vel habere debeo. Et dimito prefate Guillelme clibanum Kastriboni tamdiu ex[ist]it in partibus
istis donec dominum comitem et R. de Fuxo habeant eam collocata. Dimito magistro Nicolai c solidos
margoriensium a quibus B. de Aragal est fidejussore ; insuper promisi ei in fide quod debebam A. de
Kastrobono. Itaque deprecor dominum comitem et virum meum et R. de Fox, umiliter et de voce, ut
faciant et atendant omnia que supra scripta sunt, quasi melius potest dici vel intelligi sicut superius
continetur. Actum est hoc in mense januarii, V kalendas februarii, anno Christi incarnati M. CC. XX
VIIII.
Sig+num Ermessendis, comitissa Fuxi, qui hoc jussi scribi, firmavi firmarique rogavi. SigTnum R. de
Fox. Hujus rei sunt testes. Sig+na B. d'Aragal, Dalmacz Sancti Martini, R. de Charaminil, manumissores.
SigTTTna B. de Junquira, B. d'Alb, P. de Rofla.
R. Garsias, nomine comitisse Fuxi, jussu[s] scripsit et suo corroboravit. ( s. m.) Sig ( s. m.) num G. Rubei
qui hoc translatum scripsit bene et fideliter pro precibus G. de Cerritania et B. de Ates et P. Rubin, anno
Christi M CC XXX, die XIII kalendas octobris.
Transcription aur parchemin, en date du 19 septembre 1230, sans aucune trace de sceau.
J//741
n° 2
Paris et environs
Original
341 - Chaalis. 1228-1229, 21 mars
Adam, Silvanectensis episcopus, Theobaldo, domino Lusarchiarum et omnibus præsentem paginam
inspecturis notum facit se chartam Johannis de Bellomonte fratribus Karoliloci concessam, sub n° 117
superius descriptam, inspexisse. "Actum apud Karolilocum, anno Domini M° CC° XX° V° III, die sancti
Benedicti abbatis."
Scellé, sur simple queue, d'un sceau disparu.
J//989/a
n° 1
Chambre royale de Metz
Vidimus
342 - 1229, du 25 mars, au 24 mars 1230
Johannes, Metensis episcopus, notam facit assisiam burgensibus de Sarburg a se concessam.
533
Archives nationales (France)
Ego J., Dei gratia Metensis episcopus, notum facimus omnibus presentes litteras inspecturis quod nos
posuimus dilectos nostros burgenses de Sarburg ad talem asisiam, videlicet quod ipsi dabunt nobis in
Pascha centum libras metensium annuatim, et de qualibet domo annis singulis reddent nobis unum
sumerium avene, sicut tempore comitis de Dagesberg reddere tenebantur et solebant. Quicumque autem
alicui convicia dixerit, is qui convicia dicere inceperit duodecim denarios reddere tenebitur nobis, et alius
duodecim, si ad convicia responderit. Et qui alium percusserit, vel alapam dederit, vel per crines traxerit,
vel tractaverit violenter, decem solidos solvere tenebitur. Et qui de alio sanguinem traxerit vel lesionem
fecerit, quindecim solidos solvere tenebitur. Qui plagam apertam fecerit, sexaginta solidos.Qui alium
interfecerit vel menbro mutilaverit, ipse et omnes res ejus in manu nostra erunt. Qui vero homicidium
vel furtum fecerit, vel mulierem aliquam vi violaverit, vel de falsa mensura reprehensus fuerit, vel aliquid
simile perpetraverit, eodem modo in manu et voluntate nostra erit. Singulis annis debemus eligere
novem homines de villa qui jurati inquirent et fideliter referent excessus singulorum, et ad eorum
inquisitionem et relationem emendabuntur forefacta omnia, sicut superius est expressum ; et si forte
novem alii in fine anni non eligerentur a nobis, tamdiu novem primi inquirerent et referrent de
excessibus et per eorum relationem emendarentur donec ipsi mutarentur. Quod ut ratum et firmum
permaneat, sigilli nostri munimine roboramus. Actum anno Domini millesimo CC XX° nono.
Vidimé dans un acte en allemand des bailli et bourgeois de Sarrebourg du 8 juillet 1378, vidimé lui-
même dans une expédition en latin faite, par-devant notaire, en 1380. - Une traduction allemande, en
écriture du quinzième siècle, se trouve au carton J. 989 b sous le n° 2. - Cette pièce doit être datée suivant
le style de l'Annonciation.
J//769
n° 14/1
Champagne
Copie authentique
343-344 - 1229, Juin
Guido de Dampetra, dominus de Sancto Justo, notum facit quibus pactis quingentas libratas nemoris in
foresta de Otha vendere possit.
Ego, Guido de Dampetra, dominus de Sancto Justo, notum. facio universis presentes litteras inspecturis
quod, cum omnia nemora mea que habeo in foresta de Ota sint de grueria karissimi domini mei
Theobaldi, comitis Campanie, preter nemus quod karissimus pater meus, Guido de Dampetra defunctus,
emit a domino Stephano de Sormereio, quod quidem nemus Monchampins appellatur, et preter nemus
quod dicitur La Jassainne usque ad circiter octo arpenta, dictus dominus meus comes ad preces meas
donavit mihi licentiam quod ego possim vendere de illis nemoribus usque ad quingentas libratas ; ita
tamen quod ipse habebit de illa venditione viginti libras pruvinensium ut per hoc cognoscatur quod illa
nemora sunt de grueria domini comitis antedicti. In cujus rei testimonium presentes litteras sigilli mei
munimine roboravi. Actum anno Gratie M° CC° vicesimo nono, mense junii.
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. - Analysé
d'après l'original du Trésor des Chartes (J. 195, n° 67) par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n°
2012. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1916.
J//1024
n° 3
Mélanges
Copie figurée du trezième siècle
345 - Pérouse. 1229, 8 septembre
Gregorius papa IX sententiam judicum a Sancta Sede designatorum in causa versa inter abbatiam S.
Poncii de Tomeriis, ex una parte, et G., tunc dominum de Perriaco, ex altera, confirmat.
534
Archives nationales (France)
Gregorius episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis.. abbati et conventui Sancti Poncii de Tomeriis
salutem et apostolicam benedictionem.Ea que judicio vel concordia terminantur firma debent et illibata
persistere, et, ne in recidive contentionis scrupulum relabantur, apostolico convenit presidio communiri.
Ex vestra sane insinuatione didicimus quod, cum olim inter vos, ex parte una, et nobilem virum G., tunc
dominum de Perriaco, Narbonensis diocesis, ex altera, super quibusdam terris, possessionibus
nemoribus et rebus aliis coram.. abbate de Caunis et conjudicibus suis, auctoritate apostolica questio
verteretur, iidem cognitis cause meritis diffinitivam pronobis sententiam promulgarunt quam petivistis
apostolico munimine roborari. Nos igitur, vestris petitionibus annuentes, sententiam ipsam, sicut est
justa nec legitima provocatione suspensa, auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti
patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis
infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem
omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum se noverit incursurum. Datum Perusii, VI idus
septembris, pontificatus nostri anno tercio.
Copié à la suite des nos 228 et 229. Le copiste a cherché à reproduire l'aspect d'une pièce sortie de la
chancellerie pontificale.
J//890
n° 32
Languedoc
Vidimus
346 - Béziers. 1229. 13 décembre.
Assignatio castrorum de Aniciano, de Pipionibus, de Pinciano et de Ruterio facta archiepiscopo
Narbonensi a rege Franciæ Ludovico.
Noverint universi presentes pariter et futuri quod nos, Guido de Lyviis, marescallus domini Ludovici,
regis Francie illustris, in partibus Albigensibus, de speciali mandato ipsius domini regis, et de mandato
speciali domini Ade de Milliaco, procuratoris ejusdem domini regis, et de speciali mandato domini
Romani, Dei gratia Sancti Angeli diaconi cardinalis, Apostolice Sedis Iegati, assignavimus domino P., Dei
gracia Narbonensi archiepiscopo, quatuor castra, videlicet castrum de Aniciano, de Pipionibus, de
Pinciano et de Ruterio pro quadringentis libris turonensium annui redditus a dicto domino rege prefato
archiepiscopo assignatis. Que castra, cum omnibus juribus ac pertinenciis suis, pleno jure, tam sibi quam
successoribus suis concessimus et tradidimus perpetuo pacifice possidenda, ita quod omnia jura que
dictus dominus rex ibi habet vel habere debet, ipse archiepiscopus et successores sui habeant et
possideant pacifice ac quiete. In cujus rei testimonium presentem cartam sigilli nostri munimine fecimus
communiri. Actum anno Domini M CC vicesimo nono, apud Biterrim, in festo Sancte Lucie.
D'après le vidimus contenu dans l'acte publié sous le n° 714.
J//911
n° 11, fol. 1/v°
Barrois
Copie
347 - 1229-1230. 3 janvier.
Henricus, comes Grandis Prati, notum facit se juravisse domino suo Theobaldo, comiti Campaniæ, quod
ipse præfatum comitem Theobaldum contra comitem Barriducis adjuvaret. "Actum anno Gratie M° CC°
XXIX° die jovis ante Epiphaniam."
Copie collationnée faite, à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 1977.
535
Archives nationales (France)
J//911
n° 12
Barrois
Copie
348 - 1230. 29 avril.
Guido, dominus Arceiarum, notum facit quod, si de triginta libris pruvinensium quas habet apud Trecas
in redditibus comitis Barriducis, infra annum homagium non præstaret Theobaldo, comiti Campaniæ,
idem comes jamdicto Guidoni de dicta pecunia reddenda non teneretur. "Actum anno Domini M° CC°
XXX°, mense aprili, die lune ante festum beatorum Philippi et Jacobi."
Copie collationnée faite à la chambre des comptes, le 20 juillet 1562, d'après le Liber principum. -
Analysé, d'après l'original du Trésor des Chartes, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n°
2046. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2025.
J//911
n° 13
Barrois
Copie
349 - 1230. 9 décembre.
Philippe, comte de Boulogne, et Thibaut, comte de Champagne, font connaître le jugement qu'ils ont
prononcé en qualité d'arbitres, entre Mathieu, duc de Lorraine, et Henri, comte de Bar, au sujet de leurs
entreprises réciproques depuis la paix de Vitry. "Ce fu l'an de l'Incarnation mil deux cens et trente, le
lundi après feste sainct Nicolas, ou mois de décembre."
Copie collationnée faite à la Chambre des Comptes, d'après le Liber principum, le 7 mars 1561. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2073, sous la date du 12
décembre.
J//1031
n° 18
Comptes et enquêtes
Original
350 - [Vers 1230.]
Inquesta facta per præceptum regis de valore terræ de Tornaio et de Chameinbert a Beatrice Frasier, filia
Radulfi Frasier et vidua Roberti Louvel, repetitæ.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. Au dos se lit cette mention :
Inquesta domine Beatricis Frasier pro terra quam petit a domino rege. - Judicata est. Cette pièce a été
publiée par M. Léopold Delisle dans le Cartulaire normand de Philippe-Auguste sous le n° 377. - Il est
assez difficile d'en déterminer la date ; celle de 1258 environ que lui attribue Boutaric ( Actes du
Parlement, t. I, p. 19, n° 233 B) nous paraît moins vraisemblable que celle que nous lui avons conservée
d'après M. Léopold Delisle.
J//1034
n° 51
Comptes et enquêtes
Original
351 - [Vers 1230]
"Inquisitio facta de ballis in foresta de Bort per manum magistri Galteri per viros religiosos abbates de
Brolio et de Noa et per Wernonem de Verberi, ballivum Vernolii."
536
Archives nationales (France)
Rouleau original en parchemin. Cette pièce a été publiée dans le Cartulaire Normand, sous le n° 1144, par
M. L. Delisle, qui a fait cette ingénieuse remarque. : "Au dos est écrit : Inquesta de contentione decime
inter dominum Petrum capellanum et monachos Boniportus. - Item de castellano Vallis Rodolii. - Item
de terris quas ipse tradidit et magister Galterus de Tornan. Ce titre nous fait croire qu'il manque au
commencement de ce rouleau une membrane contenant l'enquête sur la dime que se disputaient les
moines de Bonport et Pierre, chapelain du Vaudreuil ?"
J//1034
n° 52
Comptes et enquêtes
Original
352 - [Vers 1230.]
"Hec est inquisitio de Floriaco quia dominus Mattheus de Tria, miles, dicit quod justitia de Floriaco est
sua et dominus ballivus de Gisortio dicit quod est domini regis."
Enquête en parchemin pliée et close au moyen d'une bandelette de parchemin et d'un signet disparu.
Publiée par M. L. Delisle, Cartulaire Normand, n° 1142. - Boutaric l'avait attribuée au règne de Philippe le
Hardi, Actes du Parlement, t. I, 2547 M.
J//1034
n° 53
Comptes et enquêtes
Original
353 - [Vers 1230.]
"Inquisitio quomodo boscus de Pomeria, quem Johannes de Bosco petit, venit ad manum domini regis,
et utrum sit jus dicti Johannis qui petit."
Enquête en parchemin pliée et close au moyen de deux bandelettes de parchemin aujourd'hui disparues,
portant au dos en suscription : Inquesta fratris Petri Chaperon. - Publiée par M. L. Delisle, Cartulaire
Normand, n° 1143.
J//846
n° 1
Provence
Copie
354 - 1231. 21 février
" In nomine Domini nostri Jhesu Christi, anno ejusdem millesimo secundum carnem ducentesimo
tricesimo primo, scilicet nono kalendas marcii," publicantur conventiones initæ inter Raymundum
Berengarium comitem et marchionem Provinciæ et comitem Forcalquerii, ex una parte, et homines de
Falcone et de Drolha, ex altera, de ædificatione cujusdam villæ, quæ nominabitur Barcelonia sitæ inter
dicta castra de Falcone et " de Drolha.
Copie du seizième siècle non datée, faite d'après le Registrum pergamenorum (fol. 179 vo), conservé "in
regiis Provinciæ archivis". - Cette pièce, datée suivant le style de Noël, a été publiée par M. Isnard, dans
les Annales des Basses-Alpes, bulletin de la Société scientifique de Digne, année 1883, t. I. p. 422.
J//811
n° 16, fol. 2
Limites de Picardie
Copie authentique
537
Archives nationales (France)
J//879
n° 48
Foix et Comminges
Original
356 - 1231. 17 juillet.
Poncius, Urgellensis episcopus, et Rogerius, comes Fuxensis, in arbitros in præsenti carta nominatos
compromillunt de omnibus querelis et quæstionibus inter se versis.
Notum sit omnibus quod nos, Poncius, Dei gracia Urgellensis episcopus, et nos, Rogerius Bernardi,
comes Fuxensis et vicecomes de Castrobono, non vi coacti nec dolo aliquo circumducti, sed ex certa
sciencia ac spontanea voluntate, compromisimus in vos, Rogerium, Dei gracia comes Palariensem, et R.
Fulchonis, per eandem vicecomitem de Cardona, et Berengarium de Peramola, et R. de Josa, super
omnibus querelis et questionibus quas alter nostrum contra alterum moveret vel movere posset, aliquo
jure vel modo, videlicet in hunc modum : quod nos, supradicti episcopus et comes Fuxensis, in festo
sancti Michaelis septembri proximo venienti compareamus ante presentiam vestram, ubicumque
volueritis et nobis mandaveritis, promittentes vobis per firmam stipulacionem sub nostra bona fide ac
legalitate quod, tunc datis pignoribus ad cognicionem vestram, quicquid super predictis questionibus et
querelis moverentur vel moveri possunt inter nos ad invicem, ratione vel occasione nostri vel
antecessorum nostrorum, dixeritis arbitrando vel amicabiliter componendo, laude, consilio vel mandato
sequemur et observabimus et atendemus firmiter et bona fide. Et si forte, in die sancti Michaelis
predictum, in dictis questionibus et querelis et causis inter nos amicabilem composicionem facere non
poteritis, ut dictum est, promitimus quod quicquid dixeritis a predicto festo sancti Michaelis usque ad
festum sancti Johannis Baptiste proximo veniens jure seu sentenciando, laude, consilio, vel mandato,
sequemur et observabimus firmiter bona fide, et ad hoc possitis nos compellere per pignora suppradicta
et quod causa tractetur inter nos successive et continue de die in diem ; et si forte contigerit aliquem vel
aliquos de vobis supradictis quatuor a[r]bitris morte vel captione, vel alia justa causa 1, abesse ad
composicionem vel causam dictam superius pertractandam, nos, episcopus Urgellensis, ponamus loco B.
de Peramola vel R. de Josa vel etiam utriusque, si ambo abessent, unum vel duos qui locum et vicem ejus
vel eorum obtineant in predictis ; et nos, comes Fuxensis, ponamus unum vel duos loco comitis
Palariensis vel R. Fulchonis, si alter[um] illorum vel utrumque abesse contigerit propter causas superius
assignatas. Verum si nos, comes Fuxensis, predictis his persequendis et tractandis interesse non
poterimus personaliter, constituimus loco nostri dilectum filium nostrum Rogerium de Fox, volentes et
mandantes quod, si dictus episcopus ad hec pertractanda nos expectare noluerit, ipse faciat et firmiter
compleat, omni occasione remota, quicquid nos super his predictis nos facturos promisimus et facere
debemus. Verumtamen si predicte querimonie et questiones usque ad predictum festum sancti Johannis
Baptiste proximo sequens amicabili compositione seu jure sopite non fuerint, ipso jure, non expectata
licencia vestra, hoc compromissum sit irritum et inane, ita quod non teneamur vobis arbitris racione
compromissi nec simus in aliquo obligati, sed penitus absoluti ; et ultra festum predictum sancti
Johannis nullas vires habeat et sit salvum utrique nostrum jus suum in omnibus et per omnia, non
obstante arbitro supradicto, nec obstante aliquo quod factum fuerit inter nos. Et ad majorem hujus
compromissi firmitatem presentem paginam uterque nostrum sigilli nostri munimine roboramus. Item
ego, Rogerius de Fox, ad mandatum venerabilis patris nostri R. B., comitis Fuxensis et vicecomitis
Castriboni, laudo et confirmo omnia supradicta et singula, promittens sub mea fide quod, si dictus pater
538
Archives nationales (France)
meus abfuerit, ut est supradictum, quod firmiter et bona fide complebo et observabo quod ipse facere
tenebatur. Actum est hoc XVI kalendas augusti, anno Domini M. CC. XXX. I.
Sig+num R. B., comitis Fuxensis et vicecomitis Castriboni. Sig+num Rogerii de Fox, filii predicti comitis,
qui hoc laudamus et concedimus ut superius dictum est testeque firmare rogamus. Sig+num Poncii,
Urgellensis episcopi 2.
Sig+num Rogerii de Commenge, comitis Palariensis. Sig+num Rogerii Fulchonis, vicecomitis Cardone.
Sig+num Berengarii de Peramola. Sig+num Rogerii de Josa, arbitri predicte cause.
Sig+num Bertrandi, abbatis Sancti Michaelis de Coxano. Sig+num Bernardi, camerarii ejusdem loci.
Sig+num Rogerii, sacriste ejusdem loci. Sig+num Berengarii de Perexencz, fratris Hospitalis. Sig+num
Rogerii Catelli. Sig+num Bertrandi Godin, canonici Ylerdensis. Sig+num Bernardi, prioris Urgellensis.
Sig+num A. de Yvarez, archidiaconi Urgellensis.
Petrus de Anaugia scripsit hoc jussu J. de Cormonda, cappellani Sancti Otonis, die et anno ( s. m.)
prefato.
AB CD EF GH IK.
1. L'original porte justa ad causa.
2. La signature de l'évêque d'Urgel paraît être autographe.
Charte partie, autrefois munie de deux sceaux sur double queue de parchemin. - Le seul qui subsiste, et
qui est probablement celui de l'évêque d'Urgel, est en cire blanche, de forme ogivale sans contre-sceau ; il
porte une figure d'évêque debout et bénissant ; la légende est illisible. - Cette pièce est mentionnée par
Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 156 et 157.
J//807
n° 4
Limites de Picardie
Copie authentique
357 - Saint-Omer. 1231. Septembre.
Johannes, Alchiacensis abbas, totusque ejusdem loci conventus notum faciunt quod, cum in executione
cujusdam anterioris conventionis sub n° 253, superius descriptæ, Ludovicus, rex Franciæ, sexaginta
mensuras terræ in comitatu Hesdinensi præfatis monachis assignaverit, ipsi abbas et conventus octo
libras annui redditus sibi primo assignatas quittaverunt. "Actum apud Sanctum Audomarum, anno
Domini M° CC° tricesimo primo, mense septembri."
Copie non datée, collationnée à l'original scellé de" deux sceaux pendant en double queue de parchemin,"
signée du procureur général trésorier des Chartes, La Guesle. - Analysé d'après l'original conservé au
Trésor des Chartes sous la cote J. 229, n° 8, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2157.
J//750-J//758
Original
358 - 1231. 13 novembre.
Ursio, dominus Fractœ Vallis, laudat compositionem inter Simonem de Villoes et Robinum de Morques,
armigeros, ex una parte, et conventum Majoris Monasterii, ex altera, factam de herbergamento
hominum de Tellael, de campiparte, necnon et de quibusdam aliis juribus in eodem territorio
percipiendis.
Ego, Ursio, dominus Fracte Vallis, notum facio omnibus presentibus et futuris quod, cum contemcio
esset inter Simonem de Viloes et Robinum de Morgues, armigeros, et eorum participes ex una parte, et
abbatem et conventum Majoris Monasterii ex altera, super hoc quod dicti armigeri dicebant quod
homines qui tenent arpenta in territorio de Tellael ab abbate et conventu predictis, debent habere
herbergamentum in predictis arpentis et ibidem manere ad melioracionem terrarum dicti territorii dictis
arpentis vicinarum, in quibus dicti armigeri et eorum participes pro medietate cum dictis abbate et
539
Archives nationales (France)
conventu percipiunt campipartem, exceptis duabus bovetis dictorum abbatis et conventus in quibus
nichil percipiunt campipartis ; et etiam petebant sepedicti armigeri et eorum participes ut predicti abbas
et conventus predictos homines ad predicta compellerent facienda, predictis abbate et conventu
econtrario asserentibus nec ipsos nec predictos homines predicta arpenta tenentes teneri ratione aliqua
ad predicta. Item dicebant dicti armigeri et eorum participes quod cum ipsi perciperent medietatem
campipartis cum predictis abbate et conventu in predicto territorio, exceptis predictis arpentis et bovetis,
debent percipere per manum suam, pro medietate, emendas debitas occasione dicte campipartis, et
similiter vendas pro medietate terrarum in quibus dicte campipartis medietatem percipiunt venditarum ;
econtrario predictis abbate et conventu asserentibus quod predicte emende in ipsorum curia judicari
debent et, a tempore cujus inicii non extat memoria, consueverunt sine contradictione qualibet judicari,
et de ipsis in ipsorum curia legitime judicatis predicti armigeri et eorum participes et ipsorum
antecessores per eorum justiciam medietatem semper percipere consueverunt. Preterea petebant
sepedicti armigeri et eorum participes medietatem cujusdam terre tres modios seminantis continentis
quam dicti monachi totam per quadraginta annos et amplius pacifice tenuerunt, que sita est in dicto
territorio, et predictam medietatem dicte terre petebant occasione medietatis campipartis quam ipsi
percipiunt in dicto territorio, ut dictum est ; econtrario dictis abbate et conventu dicentibus predictos
armigeros et eorum participes supradicte terre medietatem petere non posse, cum ipsis et eorum
predecessoribus presentibus 1 pacifice dictam terram per dictum tempus in solidum possedissent.
Tamdem predicti armigeri et eorum participes in nostra presentia spontanee predictis abbati et
conventui et hominibus quicquid juris in supradictis omnibus habebant vel habere poterant vel habere se
dicebant, sine retentione aliqua, excepta decima et excepta dumtaxat medietate emendarum occasione
dicte campipartis debitarum quam de cetero percipient per justiciam monachorum, imperpetuum
quitaverunt et fidem etiam coram me prestiterunt corporalem quod in predictis omnibus nichil, per se
vel per alium, decetero reclamabunt, nec dictos abbatem et conventum nec homines in posterum, in jure
vel extra jus, per se vel per heredes suos vel per alium aliquatenus molestabunt. Hanc autem quitationem
in omnibus et singulis articulis uxores predictorum Simonis et Robini et eorum participum qui uxorati
sunt, voluerunt, laudaverunt et approbaverunt et quod non venirent in aliquo contra ipsam, per se vel
per alium, fidem prestiterunt corporalem. In cujus rei robur et testimonium, ad peticionem dictorum
armigerorum et eorum participum et eorumdem uxorum, ego a quo dicti armigeri et eorum participes
predicte campipartis medietatem tenent in feodum - occasione predicte campipartis solius suprascripta
omnia vendicabant, - sepedictis abbati et conventui presentes litteras dedi et concessi sigilli mei
munimine roboratas. Datum in festo sancti Bricii, anno Gracie millesimo ducentesimo tricesimo primo,
mense novembri.
1. Tel est bien le texte original, mais il faut évidemment lire : cum ipsi et eorum predecessores presentes
...
Scellé, sur cordons de chanvre plats, d'un sceau disparu.
J//750-J//758
Original
359 - 1231. Novembre.
Ursio, dominus Fractœ Vallis, omnia jura quœ super alta justicia territorii de Tellael in parrochia de
Villael habere poterat, monachis Majoris Monasterii derelinquit.
Ego Ursio, dominus Fracte Vallis, notum facio omnibus presentes litteras inspecturis quod cum
contemcio esset inter me ex una parte, et abbatem et conventum Majoris Monasterii ex altera, super alta
justicia territorii de Tellael siti infra fines parrochie de Villael quam ego dicebam ad me pertinere, et
econtra dictis monachis dicentibus eamdem ad ipsos similiter pertinere, preterquam in duabus bovetis
terre et quodam herbergamento, quas bovetas et quod herbergamentum Simon de Viloes, Robinus de
Morges, armigeri, et eorum participes tenent, tamdem ego de voluntate et assensu Maltidis, uxoris mee,
540
Archives nationales (France)
et filiarum mearum, Margarite, Aalit et Isabelis, pro salute anime mee et antecessorum meorum, dictis
abbati et conventui dedi et concessi, in perpetuam elemosinam, quicquid juris in dicta alta justicia
habebam vel habere poteram vel habere me dicebam in toto dicto territorio exceptis dictis duabus
bovetis et herbergamento, recognoscens dictos abbatem et conventum in dicto territorio ubique exceptis
dictis duabus bovetis et herbergamento bassam justiciam semper habuisse. Dedi etiam et concessi et in
perpetuum quitavi, de assensu et volumtate dictarum uxoris mee et filiarum mearum, quattuor sextarios
bladi et sex sextarios avene quos ego annuatim et successores mei in ipsorum granchia de Villael
percipiebamus. In cujus rei robur et testimonium sigillo meo presentes litteras confirmavi. Actum anno
Gracie millesimo ducentesimo tricesimo primo, mense novembri.
Scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//1022
n° 3
Mélanges
Original
360 - Vernon. 1231. Décembre.
Ludovicus IX Adœ, consergio Parisiensi, mandat ut Stephano, clerico magistri Johannis de Curia,
copiam transcribendi quamdam chartam Ferrandi, comitis Flandriœ, faciat.
Ludovicus, Dei gratia Francorum rex, Ade, consergio Parisiensi, salutem. Mandamus tibi quatinus
Stephano, clerico dilecti et fidelis nostri magistri Johannis de Curia, latori presentium, facias copiam
transcribendi litteras sigillatas sigillis Ferrandi, comitis Flandrie, et comitisse, uxoris ipsius, [de] 1
conventionibus initis inter ipsos et Ludovicum, bone memorie genitorem nostrum, regem 2... Actum
apud Vernonem, anno Domini M° CC° tricesimo primo, mense decembri.
1. Je supplée ce mot enlevé par la déchirure du coin inférieur gauche de la pièce.
2. Il y a ici une lacune d'environ un mot causée par la même déchirure.
Cette petite pièce en parchemin a été scellée, sur simple queue, d'un sceau disparu par la déchirure de la
queue et du coin inférieur gauche. - Elle a été reproduite en fac-similé dans les Facsimilés de l'École des
Chartes, nouvelle série, n° 282.
J//1030
n° 8
Comptes et enquêtes
Copie
361 - Vigeois. 1231, du 23 mars, au 10 avril 1232
Geraldus de Malamorte, miles, dominus de Donzenac, notum facit quod abbas et conventus Vosiensis,
mediantibus viginti quatuor modiis boni vini, sibi concesserunt quicquid habebant in decima de
Donzenac, retento tamen uno modio vini. "Actum in cappitulo Vosiensi, presentibus magistro Bernardo
phisico, Petro Las Bordas et Guillelmo de Sancta Ferreola, anno Domini millesimo II° XXXI°, et ad
majorem rei firmitatem presentem cartulam dicto abbati et conventui tradidi sigilli mei munimine
consignatam."
Copié, au quinzième siècle, sur une double feuille de papier contenant d'autres pièces relatives à la même
affaire (cf. n os 422 et 675).
J//807
n° 5
Limites de Picardie
Copie authentique
541
Archives nationales (France)
J//760
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 16 VO
363 - 1232, du 11 avril, au 2 avril 1233
Joffridus de Grandiprato, præpositus ecclesiæ Montisfalconis, notum facit se recepisse a capitulo
prædictæ ecclesiaæ, grangiam quam tenuit R., quondam præpositus ejusdem loci dictique Joffridi
consanguineus, secundum formam eujusdam instrumenti præsenti chartæ inserti. (Cf. n. 81.) "In cujus
rei testimonium presentem scriptum sigilli nostri munimine dignum duximus roborandum. Actum anno
Domini millesimo ducentesimo tricesimo secundo."
J//879
n° 49
Foix et Comminges
Original
364 - 1232, 4 mai
Charta per quam Brunissendis, abbatissa Sanctœ Cœciliœ, medietatem castri Castellionis de Riutort dat
in alodium Rogerio Bernardi, comiti Fuxensi.
AB CD EF GH
Notum sit omnibus hominibus quod ego, Brunisendis, abatissa monasterii Sancte Cecilie, et omnis
conventus ejusdem loci, nos insimul per nos et per omnes nostros presentes et futuri, damus et cum
instrumento isto solvimus medietatem castri Castellionis de Riutort cum omnibus suis pertinenciis atque
melioramentis, scilicet homines et feminas, heremum et condirectum, terras, vineas, aquas, ortos,
campos et usaticos, nemora et harbustra et omnia que ibi habemus vel aliquo jure habere debemus, R.
B., comyti Fuxensi et vicecomiti Castriboni, et tibi et tuis presentibus atque futuris vel quibus volueris,
sic medietatem predictam ad francum alaudium damus et causa faciendi tuam voluntatem omnique
tempore, sine omni malo ingenio. Et ego R. B. supradictus dono vobis, Brunisendi supradicte abatisse, et
omni conventui jamdicti monasterii presenti atque futuro, medietatem de omni augmento atque
melioramento et de omnibus redditibus quos in predicto castro de cetero cressere potero, tali vero pacto
quod quisquis nostrum habeat licenciam mitere in predicto castro suum bagulium pro redditibus, que
deinde qualicunque racione de prenominato castro exierint, accipere.
Actum est hoc IIII nonas madii, anno Christi M. CC. XXX II. Sig+num Brunisendis predicte abatisse.
Sig+num A. de Zarta, capellanus et predicti loci canonici. Sig+num J. de Ceuld..., donati. Sig+num A de
Casteillione, donati. Nos qui hoc fecimus scribere, firmavimus firmarique rogavimus. Sig+num R. B.
comitis Fuxensis et Castriboni vicecomitis. Sig+num Roberti Foxensis. Sig+num Gaucerandus de
Castello Arnaldo. Sig+num G. de Cantum. Sig+num J. de Casteillo. Sig+num P. de Ronfla, Sig+num
fratris P. de Verdu, preceptoris de Custodia. Sig+num fratris R. de Mueig, preceptoris Sancte Susanne.
Sig+num A. de Panis. IIii sunt testes jussores et auditores et alii plures. G. de Cevis qui hoc scripsit jussu
Berengarii de Casteillione et hoc ( s. m.) fecit die et anno quod est supra.
542
Archives nationales (France)
J//1035
n° 21
Titres retirés par Rousseau
Original
365 - 1232, Septembre
Martinus, abbas Latiniacensis, notum facitse, nomine totius monasterii ejusdem loci, præsente episcopo
Parisiensi, emendam fecisse Theobaldo, comiti Campaniæ, eo quod monachi Latiniacenses, post
cessionem Gaufridi quondam abbatis, tractatum habuissent autequam licentiam eligendi a jamdicto
comite impetravissent "Anno Gratie M° CC° [XXX° II°], mense sep[tembri.]"
Original très endommagé par l'humidité, scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. - Les éléments de
la date ont été restitués d'après un texte publié dans les Preuves des libertés de l'église Gallicane, t. II, P.
74 1. L'auteur de ce recueil a donné cette pièce d'après un texte conservé, dit-il, au Trésor des Chartes
dans la layette Élections, aujourd'hui J. 344-345, où l'inventaire de Dupuy n'en signale aucun. . - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2212.
J//879
n° 50
Foix et Comminges
Original
366 - 1233, 26 mai
Berengarius, prior, et canonici de Organiano dant Rogerio Bernardi, comiti Fuxensi, medietatem villæ
quam de novo ipse Berengarius ædificavit in loco de Organiano, necnon et medietatem omnium virorum
et feminarum in eodem loco habitantium, medietatemque fori et omnium reddituum
indepercipiendorum. "Actum est hoc VII° kalendas junii, anno Domini millesimo CC° XXX° tercio.
"Sig+num Berengarii de Callers, prioris de Organiano. Ego Petrus, presbyter de Salent et Organiensis
sacrista. Ego Petrus, presbyter de Gavarra, subscribo, et custos Ospitalis. Sig+num Ramon, presbiter de
Rivi Albi. Sig+num Bernardi de Folgera. Sig+num Berengerii de Caldes."
"Sig+num domini comitis Fuxensis, R. B."
"Sig+num Rogerii, filii domini comitis Fuxensis."
"Testes hujus rei sunt : Sig+num Gaucerandi de Castro Arnaldi. Sig+num Gillelmi Bernardi de Luenag.
Sig+num Petri de Ronfla. Sig+num Bernardi de Modonges."
"Ego Arnaldus, monachus Sancti Saturnini, de licencia abbatis mei et precepto prioris de Organiano et
dominorum R. B., comitis Foxensis, et filii sui Rogerii, hoc instrumentum scripsi et signum meum ( s.
m.) feci die et anno quo supra.
Charte partie par ABC en Parchemin, sans aucune trace de sceau. - Publié par Baudon de Mony,
Relations des comtes de Foix avec la Catalogne , II, p. 71.
J//760/a
n° 1/1
Champagne
Copie authentique
367 - 1233, Juin
Henricus, comes Barrensis, laudat concessionem trium modiorum bladi super decima de Autrecourt
factam abbatiæ de Insula Barrensi, ab Alayde, quondam uxore Stephani de Bello Lauro. " In cujus rei
Testimonium presentes litteras sigilli mei apentione roboravi, anno Domini millesimo ducentesimo
trigesimo tertio, mense junio."
543
Archives nationales (France)
"Collation faicte à l'original estant en parchemin pertuisé de deux grandz pertuis... en escripture fort
ancienne et scellé de cyre verte ou blainche, à double queue, par nous Claude Godet. licencié es loix,
lieutenant de monseigneur le Bailly de Victry au siege de Saincte Menehould..." Joint à une copie d'un
acte de 1250 (cf. n° 542).
J//811
n° 1, fol. 4/v°
Limites de Picardie
Copie authentique
368 - 1233, Août
Robertus, Atrebatensis advocatus, Betuniæ ac Teneremondæ dominus, monachis de Chokes transfert
quamdam peciam nemoris de Feru, a parte meridionali versus Fouscherueles, in excambium alterius
peciæ jacentis in Buscallia, juxta Montem Liebaldi, quondam a defuncto patre suo, Guillelmo, ob
remedium animæ suæ et animæ uxoris Matildis, eisdem abbati et. conventui concessæ. Insuper idem
Robertus sex mencoldatas nemoris prædicto conventui largitur ad faciendum obtum sui et uxoris suæ
Elisabeth. "Actum anno Gratie M° CC° XXXIII°, mense augusti."
Copie certifiée, faite en 1608, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de S. Jean de
Chocques, auquel était suspendu sur double queue de parchemin un sceau en cire verte dont le copiste a
donné le dessin colorié. Type équestre ; l'écu et la housse du cheval sont chargés d'une fasce. En légende.
S. R. ATTREBAT. ADVOC, BETUN. TENEREM. DOMINI. Au contre-sceau, un écu triangulaire chargé
d'une fasce. + SECRETU. R. ADVOC. - Publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de
Béthune, pr., p. 126.
J//912
n° 3, fol. 1/v°
Barrois
Copie
369 - 1233, Septembre
Theobaldus, Campaniæ et Briæ comes palatinus, notum facit quod Thierricus de Calvomonte, assensu
Rocelinæ, uxoris suæ, impignoravit monialibus ecclesiæ Beatæ Mariæ de Vado de Ternant sitæ inter
Barrum super Albam et Janicuriam, pro sexaginta libris pruvinensium, partem quam habebat in decima
Calvimontis ex parte uxoris suæ prædictæ. "Ego vero, de cujus feodo est decima supradicta, eamdem
obligationem laudo, volo ac sigilli mei munimine confirmo. Actum anno Domini M° CC° tricesimo tertio,
mense septembri."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 7 mars 1561. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2283.
J//914
n° 11 fol. 2
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie
370 - 1233, 24 décembre
Impignoratio Firmitatis facta comiti Campaniœ a Simone, domino Clarimonlis.
Symon, dominus Clarimontis, universis ad quos presentes litteris ( sic) littere pervenerint salutem et
dilectionem. Noveritis quod ego pignore obligavi reverendissimo domino meo Theobaldo, comiti
Campaniæ, quicquid habeo apud Firmitatem et in castellaria Firmitatis, pro LXXII libris pruvinensium,
tenèndum ab eodem quousque a me receperit pecuniam antedictam. Datum anno Gracie M° CC° XXX°
III°, die sabati ante Natale Domini.
544
Archives nationales (France)
Copie collationnée sur parchemin, faite, à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum le 1 er
octobre 1549. Voir la note de la pièce n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 2290.
J//1028
n° 2
Comptes et enquêtes
Rouleau original
371 - 1233
Debita Judeorum.
( Manque au moins une peau).
Familia Chiere de Longavilla.
Simon Fouquaut, V S. et IIII d. pro secunda paga de Fontaneto juxta Vicenas, per II[ubertum].
Belenee la Gaunere.
Basile deu Ru de Tiais solvit michi Huberto XL VIII s. pro Bellanata.
Eremborc de Brie XL S.
Anno Domini M° CC° XXX°III°, tercia paga. Basile deu Ru de Tyais XL III S.
Samuello de Chasteaufort.
Auricus et Petrinus fratres de Limoso, pro secunda et tercia paga, XL S. per H[ubertum] et per Roches,
dominam suam.
(2 e peau).
Hagino de Pissiaco.
Guillelmus Rose de Lovecienes, XL S. pro secunda et tertia.
Clarte.
Hebert de Trapes de Charrone, XXIS. et IIId. et totidem pro tercia.
Vivant le Begue Cohoing.
Guibert Pigon, LXV S.
Vivant de Meauz.
Odo de Furno, V S. et dimidium ( barré).
Samuel de Condé de Chiele.
Odelina de Bria, uxor Andree le Barillier de Laigni, XXVI S. et VIII d. Turonensium pro secunda et tertia.
Benaait de Castroforti.
Hugo de Vineis de Lovecienes, X S. pro secunda et tercia.
Josce de Chartres.
Guiardus Rex de Mosteroel, XII S. et totidem pro tertia.
Deudoné de la Ferté.
Hubeline la Bonete de S. Cloout, XVI S. VIII d. et totidem pro tertia.
Meuse de Clermont.
Blaives de Barlete, civis Parisiensis, XIII livres, XL d. maille, pro secounda paga. Judeus recepit per
manum
Alermi Maupas per mandatum Nicolai Arrode.
A Copin le filz Chiere la Clergesse.
Adam Morel, VI S. ( barré).
La Mestresse.
Thomas Episcopus de S. Germain des Prez, XXVI S. et VIII d.
Mestre Sanses de Ses.
Rogerus de Ruel, VI S. et VIII d. et totidem pro tertia.
545
Archives nationales (France)
Hagino de Sezenne.
Ricardus Berte de Portu de Nuilliaco, X S. et VIII d. et totidem pro tertia.
Joceto Guitoe.
Guillelmus de Portu de Nuilliaco, VIII S. et denarium et totidem pro tertia ( barré).
Leoni Anglico de Palatiolo.
Guerinus le Tesserant deu Mesnil, X S.
(3 e peau).
Samuello de Castroforti.
Fremont le Maçon, XVIII S.
Palessueil.
Leoni Anglico.
Guerinus le Tisserant deu Mesnil, X S.
In minutis addito magistro Sanssono, XLVIII 1. Soma totius : VI e et XXVIII 1. et III S.
Solvit Hubertus, prepositus, in octaba Omnium Sanctorum, anno Domini M° CC° XXX° tercio, VII XX et
X 1. Item eodem anno, in octaba Purificationis Beate Marie, II c 1. Item in octaba Omnium Sanctorum,
anno Domini M° CC° XXX° tercio, C l. per Hubertum 1. Item per Hubertum, in octaba beati Andree, L l.
Summa VI c l.
1. On a omis de biffer Restat.
Ce rouleau, assez singulièrement intitulé par D. Joubert : Rôle imparfait de ceux qui ont pension du roi,
est aujourd'hui composé de trois peaux ; en tête devait s'en trouver une quatrième dont un petit fragment
adhère encore. La première mesure 735X175 millimètres ; la deuxième, 650X168 millimètres ; la
troisième, 178X180 millimètres. On a relevé tous les noms de Juifs et les intitulés ; quant aux noms des
débiteurs généralement insignifiants, on s'est borné à relever les premiers de chaque article. J'ai cru
devoir rapprocher de ce rouleau deux autres rouleaux de même nature, mais non datés, qui se trouvent
dans le carton J. 943, n os 17 et 18 et que l'on trouvera sous les numéros suivants.
J//943
n° 17Juifs
Rouleau
372 - Vers 1233
(Première peau).
Rotulus debit[orum] Judeorum de Bajocis
(Première colonne).
Debita Deulecreisse
Theobaldus de Dungero... XXXVIII S.
Joanin ... LX S.
Johannes Gans ... XVIII S. Nichil ; fugitivus est.
Matheus de Anneio ... XXIIII S.
Osbertus Chevaler, de baillivia
Cadomensi ... XX[S.] Nichil pagavit.
Johannes Gams ... XXIIII S. Nichil.
Aalizia la Borgonesse ... X S. Non potest inveniri.
Robertus Bouguet ... LX S. Similiter.
Filius Ricardi Huberti ... XII S. Nichil habet.
Societas Deulecreisse et Bonefei.
Thomas Drauvant ... XII S.
Laurentius de Malrepast ... XXXIIII S.
546
Archives nationales (France)
Bonefei.
Ricardus de Platea ... XXIIII S. Isti pagaverunt.
Yssaaq.
(Deuxième colonne.)
Debita Saumiel.
Abrahan de Bajocis.
Haquin de Cadomo.
Joce de Gravella.
Flamenc de Bajocis.
De debitis Gentil et uxoris Meir nichil habuimus.
( Deuxième peau).
Rotulus debiti Judeorum de Karentonio inrotulati, videlicet Bienvenu et puerorum et Salomonis
Presbyteri Loyis.
Première colonne.
Domina Longueville... CXVII lb, et restant CX l. LX S. per sex annos.
Deuxième colonne.
Rotulus debiti non inrotulati.
Petrus de Fouill[iaco]... LIII S.
Theobaldus Guischart... VI l. V S.
Guillelmus Anglicus... LX S.
Istud est in rotulo de quo nil habuimus.
Rodulfus Coqus et frater... VI l.
Ricardus Piot ... XIIII S.
Frumentum Bonvouti.
Rodulfus Cointe ... III qu[artaria] avene.
Istam inrotulationem misit nobis Nicholaus Arrodes ; .in qua inrotulatione nomina illorum ignoramus,
et fere omnia debita sunt negata.
Debita fugitivorum.
Sanson Foliat ... XXXVI l.
Dans l'espace blanc laissé au bas de la première colonne.
Expensa rotuli istius :
Templ[ariis] pro Judeis Ka
rentonii ... VIII m. XII l. XIX S.
- Pro Judeis Bajocarum ... II c XIIII. l. XIIII S. III d.
Rouleau original composé de deux peaux formant une longueur totale de 1 m. 11 ; il est écrit sur deux
colonnes. La première peau contenant les dettes des Juifs de Bayeux a 13,5X49 cent., et la seconde,
contenant celle des Juifs de Carentan, 14,1X62 cent. - On a relevé tous les noms de Juifs et tous les
intitulés de groupes ; quant aux noms des débiteurs, très nombreux et très insignifiants en apparence, on
s'est borné à en publier les premiers afin de donner une idée de la disposition du rouleau.
L'écriture de cette pièce nous a porté à la placer avant 1270. La mention de Nicolas Arrode nous l'a fait
rapprocher d'un rouleau du même genre daté de 1233 et décrit sous le numéro précédent où il est
également fait mention de Nicolas Arrode.
J//943
n° 18
Juifs
Rouleau
547
Archives nationales (France)
548
Archives nationales (France)
J//792
n° 10
J//808
n° 8
Limites de Picardie.
Copies authentiques
374 - Saint-Germain-en-Laye. 1233-1234. Janvier.
Mathildis, comitissa Boloniae, Ludovico, regi Franciae, homagium facit de comitatu Boloniae, de
hereditate quam pater suus Reginaldus, quondam comes Boloniae. habuit, apud Domnum Martinum, de
comitatu Clarimontis et de quarterio Domni Martini. "Actum apud Sanctum Germanum in Laya, anno
Domini M° CC° tricesimo tertio, mense januario."
La première copie faite le 15 décembre 1558 a été signée par Dutillet ; la seconde, signée par le procureur
général, trésorier des Chartes, La Guesle, au début du dix-septième siècle, a été, comme l'autre, exécutée
d'après l'original du Trésor des Chartes alors scellé "d'un seel de cire jaulne pendant à double queue de
parchemin". - Publié d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, II, n° 2266.
J//1035
n° 22
Pièces retirées par Rousseau.
Original
375 - Béziers. 1233-34. Février.
Henricus de Soliaco notum facit se compromisisse in regem Francioe et reginam, matrem ejus, super
contentione inter se et Robertum de Curtiniaco versa.
549
Archives nationales (France)
Ego, Henricus de Soliaco, miles, notum facio universis presentes litteras inspecturis quod ego super
contentione que inter me et dominum Robertum de Curtiniaco vertebatur super domo quam idem
dominus Robertus edificabat inter Guedouen et Pruliacum et super hominagio de Virsone, de quo me
amoverat, compromisi in karissimum dominum meum, Ludovicum, regem Francie illustrem, et
dominam reginam, matrem ejus, ratum habiturus et gratum haut et bas quicquid iidem dominus rex et
domina regina super dicta contentione duxerint ordinandum. In cujus rei testimonium presentes litteras
sigilli mei munimine confirmavi. Actum apud Biteris, anno Domini M° CC° tricesimo tercio, mense
februarii.
Original piqué par l'humidité, scellé, sur simple queue, d'un sceau aujourd'hui disparu. - Mentionné par
E. Berger, Blanche de Castille, p. 265, note 2.
J//890
n° 30
Languedoc
Vidimus
376 - Vincennes. 1234. Juin.
Ludovicus, rex Francorum, tenorem compositionis inter Tedisium, quondam episcopum Agathensem, et
Amalricum, comitem Montisfortis, anno MCCXIX, tertio nonas septembris, initae (cf. supra n° 249)
publicat, novaque compositione finem quaestionibus inter se et Bertrandum, episcopum Agathensem,
versis imponit. "Actum apud Vicenas, anno Domini M° CC° tricesimo quarto, mense junio."
Cet acte est transcrit dans un vidimus du 10 août 1234 qui sera décrit, plus loin, sous le n° 378. - Il a été
publié d'après une copie authentique par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2286.
J//767
n/os 17 et 18
Comté de Rethel
Copie authentique
377 - 1234. [Juillet].
Manasserus, miles, frater comitis Regitestensis, se obligat ad plenarium servitium erga Theobaldum,
comitem Campaniae, dominum suum, seque eidem comiti de omnibus quae in comitatu Regitestensi et
in hereditagio matris suae tenet, homagium praestiturum esse promittit. "Actum anno Domini M° CC°
tricesimo quarto [mense julio] 1."
1. La date du mois, étant, à l'original, couverte par le repli du parchemin, n'a pas été vue par le copiste de
1560.
Double exemplaire d'une copie collationnée à l'original, conservé au Trésor des Chartes, par Sébastien le
Roullyé, garde dudit Trésor, le 13 mars 1560. - Analysé par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II,
n° 2295, d'après l'original J. 202, n° 15. - Mentionné, sans date de mois, par d'Arbois de Jubainville,
Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2337.
J//890
n° 30
Languedoc
Original
378 - Agde. 1234. 10 août
Bertrandus, Agathensis episcopus, assentiente capitulo, recognovit Peregrino Latinario, militi, senescallo
Bellicadri, stipulanti pro Ludovico, rege Francorum, se cum praedicto rege inivisse compositionem (cf. n°
376) cujus tenorem publicat, laudat et confirmat. "Acta sunt hec apud Agathen, in coro ecclesie Sancti
Stephani, anno Dominice Incarnationis millesimo ducentesimo tricesimo quarto, videlicet quarto ydus
550
Archives nationales (France)
augusti, in presencia infrascriptorum testium ; scilicet domini Odonis Cocqui, senescalli Carcassonensis,
et Biterrensis, Petri de Vicinis, Petri Cocqui de Silvanectanis, Raimundi de Canesuspenso, Symonis de
Amolio, Guillelmi Estandart, Aimerici Bofati, Arnaldi Bofati, Bertrandi Pavani, Bernadi Vincencii,
Odonis, vicarii Biterrensis, Petri, archidiaconi Narbonensis, Petri Raimundi, archidiaconi Corbariensis,
Petri Bernardi de Pedenacio, Petri Bernardi de Canesuspenso, Guillelmi de Luteva, militis, Rodulfi de
Lisiaco, Bartholomei Jatgerii et Pagani et Stephani Pelati, clericorum Agathensium, Petri Raimundi de
Aviacio, presbyteri, et domini Barbadaur, militis, et mei, Petri Lauterii, publici notarii Agathensis, qui
hoc scripsi de mandato utriusque. ( S. m.)"
Original scellé, sur cordons de soie verte, de deux sceaux en cire verte :
1° Bertrand, évêque d'Agde (Douet d'Arcq, n° 6429).
2° Chapitre de Saint-Étienne d'Agde (Douet d'Arcq, n° 7087).
Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VIII, col. 976. - Une copie authentique,
qui se trouve dans les Layettes du Trésor des Chartes, a été analysée par Teulet, Layettes du Trésor des
Chartes, t. II, n° 2298.
J//794
n° 3 et 3 bis
Limites de Picardie
Copies authentiques
379 - Angers. 1234. Août
Hugo, comes Sancti Pauli, Ludovico, regi Franciae, homagium facit de jure et hereditagio quae Galterus,
comes Blesensis, et Margareta, uxor ejus, habebant in dote uxoris vicecomitis Castriduni. "Actum apud
Andegavum, anno Domini M° CC° XXX° quarto, mense augusto."
Des deux exemplaires de ce texte, l'un, coté 3, est une copie collationnée signée Dethou, faite le 17 juin
1564, d'après un registre du Trésor des Chartes "cotté sur la couverture X," disparu depuis le milieu du
dix-septième siècle ; l'autre, coté 3 bis, est une copie collationnée, signée Sébastien le Roullyé, faite le 15
juin 1559 d'après l'original existant au Trésor des Chartes, aujourd'hui coté J. 174, n° 4. - Publié, d'après
l'original, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2301.
J//879
n° 51
Foix et Comminges
Copie
380 - Tarrega. 1235. 21 ( ?) janvier
Concordia inter Jacobum, regem Aragonum, ex una parte, et Poncium de Capraria ex altera, de comitatu
Urgelli et juribus quoe comes dicti loci consueverat habere in civitate Yllerdoe.
In Christi nomine manifestum sit omnibus quod, post multas contenciones, guerras et placita diucius
agitata inter dominum Jacobum, Dei gracia regem Aragonum, ex una parte, et inter Poncium de
Capraria, ex altera, super comitatu Urgelli et super juribus que comes Urgelli consuevit habere in civitate
Yllerde, et super guerris et dampnis hinc inde datis, tandem dictus Poncius de Capraria per planam suam
et spontaneam voluntatem misit se in posse domini regis, prestito juramento in forma que inferius
continetur.
"Ego, Poncius de Capraria, de plana mea et spontanea voluntate, juro per Deum et hec sancta Evangelia
coram me posita quod de tota querimonia et demanda sive peticione comitatus Urgelli et de omnibus
aliis querimoniis quas proponebam vel proponere poteram contra vos, dominum Jacobum, regem
predictum, vel vos contra me, stabo ad bonam mercedem vestram, ad vestrum bonum et legale
causimentum, et stabo de hiis omnibus supradictis ad quodcunque mandatum inde mihi facere
volueritis." Nos itaque Jacobus, rex predictus, recepimus vos dilectum nostrum Poncium, comitem
551
Archives nationales (France)
Urgelli, in nostro posse in forma superius comprehensa, exprimentes consulte nostrum bonum et legale
causimentum in hunc modum quod civitas Yllerde et jura que comes Urgelli consuevit ibi habere et
castrum et villam de Balegerio, cum terminis et pertinenciis suis et juribus universis, sint semper nostra
et nostrorum successorum per alodium franchum perpetuo possidenda, imponentes vobis, dicto Poncio,
comiti, et vestris successoribus silencium perpetuum in premissis. Preterea damus, concedimus et
commendamus vobis in feudum castrum et villam de Acrimonte et castrum et villam de Linerola, de
Meranges, de Albesam et de Albeda et ea que vos adquirere et recuperare poteritis de comitatu predicto
ut, per nos et per successores nostros, vos et successores vestri habeatis et teneatis in feudum ad
fidelitatem nostram et nostrorum successorum et ad bonam consuetudinem Barchinonie, et habeamus
ibi pacem et guerram contra omnes homines et nullus contra nos ; et detis nobis et nostris successoribus
irati et paccati potestatem de omnibus et singulis supradictis, quocumque et quociescumque per nos vel
per nostras litteras vel per nuncium nostrum inde fueritis requisiti ; et concedimus vobis omnes acciones
quas habemus contra quemlibet possidentem aliquid de comitatu predicto, et in vestro jure juvabimus
vos et defendemus, et de comitatu predicto et de omnibus possitis vos valere contra omnes homines,
exceptis nobis semper et successoribus nostris. De Calasancio autem et de Tartareu et de Pinzano et de
Agus et de Casseires nunquam potestatem teneamini nobis dare nec successoribus nostris,
convencionibus autem inter nos et Rogerium de Peralta habitis in suo robore duraturis ipso faciente
vobis justicie complementum. De hiis autem omnibus et singulis fideliter observandis recepimus vos in
hominem, facto a vobis juramento et homagio. Quod juramentum et homagium facitis vos et successores
vestri nobis et nostris successoribus per secula cuncta. Nos igitur, Poncius, comes Urgellensis predictus,
cum graciarum accionibus et cum spontanea voluntate recepimus dictam mercedem et dictum vestrum
bonum et legale causimentum, et tenemus nos per paccatos bene per nos et omnes nostros successores
de omnibus supradictis, promittentes, in virtute sacramenti et homagii quod in presenti vobis facimus,
per nos et successores nostros, quod hec omnia et singula, ut superius continentur, tenebimus et
observabimus et attendemus fideliter ad bonam fidem. Denique omnia placita et demandas quas inter
nos possemus demandare vel facere aliqua racione usque in hodiernum diem, ad invicem perpetuo
absolvimus et diffinimus et relaxamus. Datum apud Taregam, die mercurii, XII ( ?) kalendas februarii,
anno Domini M. CC. XXX. V. Sig+num Jacobi, Dei gracia regis Aragonie, Majoricarum, comitis
Barchinonie et Urgelli et domini Montispessulani. Hujus rei testes sunt G. de Cervera, R. de Cervaria, P.
de Vilamo, Gombaldus de Ripellis, P. de Grajana, R. Berengarii Dager, Uguo de Folio Alquerii, magister
Hospitalis, P. Cornelii, majordomus Aragonie, dompnus A. Corella. Sig+num Poncii, Dei gracia comitis
Urgelli, qui hoc laudo et concedo et testibus firmari rogo. Sig( s. m.)num Guillelmi, scribe, qui mandato
domini regis et domini Poncii, comitis Urgelli, pro Guillelmo de Sala notario domini regis, hanc cartam
scripsit, loco, die et anno prefixis.
Copie ancienne.
J//793
n° 2
Limites de Picardie
Copie authentique
381 - Paris. 1234-1235. Février
Mathildis, comitissa Boloniae, Ludovico, regi Franciae, promittit quod filiam suam absque assensu
praedicti regis nemini dabit in uxorem. "Actum Parisius, anno Domini M° CC° tricesimo quarto, mense
februario."
Copie collationnée faite le 30 septembre 1603, d'après l'original du Trésor des Chartes. - Publié, d'après
l'original, par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2335.
552
Archives nationales (France)
J//792
n° 11
Limites de Picardie
Copie authentique
382 - Paris. 1234-1235. Février
Hugo, comes Sancti Pauli, de pactionibus quibus Mathildis, comitissa Boloniae, filiam suam absque
consensu Ludovici, regis Franciae, non maritare promisit (cf. n° 381), se plegium de duobus millibus
marcharum erga dominum regem constituit. "Actum Parisius, anno Domini M° CC° tricesimo quinto (
lisez quarto), mense februario."
La date de l'acte de Mahaut, ainsi que celle des engagements semblables à celui du comte de Saint-Paul
publiés par Teulet ( Layettes du Trésor des Chartes, n os 2335 à 2348), justifient la correction que nous
nous sommes permise. - Copie collationnée signée "Dethou" faite le 7 mai 1564, d'après l'original alors
existant au Trésor des Chartes, scellé de cire blanche sur double queue ; cet original, n'étant pas
mentionné par Dupuy, avait sans doute disparu lors de la rédaction de son inventaire.
J//768
n° 9
Champagne
Original en mauvais état
383 - [1234-1253.]
Theobaldus, rex Navarroe, Campanioe Brioeque comes, proeposito Vitriaci mandat ut jus faciat priori de
Ulmeto cujus domus a Guidone de Cappis fracta fuit.
Theobaldus, Dei gratia rex Navarre, Campanie et Brie comes palatinus, preposito Vitriaci salutem.
Monstravit nobis prior de Ulmeto quod dilectus et fidelis noster Guido de Capis ipsius prioris domum
fregit et res ejus cepit et detinet eas captas. Mandamus itaque tibi et precipimus quatinus ipsum
Guidonem et priorem coram te submoneas et secundum quod hinc inde audieris taliter eidem... priori
jus facias quod ... juris et ... ipsum ad nos propter hoc ...
Le bas de la pièce ayant été détruit par l'humidité, on ne voit pas si elle a été scellée. - Le titre de roi de
Navarre ne permet pas d'attribuer cette pièce à d'autres comtes que Thibaut IV ou Thibaut V, mais
l'analogie de l'écriture avec certaines chartes de Thibaut IV (notamment avec celle qui est conservée au
Trésor des Chartes sous la cote J. 195, n° 20) m'a déterminé à l'attribuer à ce prince.
J//1042
n° 3, fol. 2/v°
Mélanges
Copie
384 - [1234-1267.]
Jean, comte de Bourgogne, sire de Salins, déclare à Thibaut, roi de Navarre, comte de Champagne et de
Brie, que Rangecourt est de son fief, et le prie d'en mettre en possession la dame de Clefmont comme le
feu sire de Clefmont le tenait jadis du comte Estevenon, père dudit Jean.
Extrait, sur papier, du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, fait le 7 mars
1562 (n. st.) - Jean le Sage étant mort le 30 septembre 1267, et la couronne de Navarre étant échue au
comte de Champagne en 1234, c'est entre ces deux dates qu'il convient de placer cet acte. Peut-être faut-il
le rapprocher d'un acte de même nature par lequel Jean prie Thibaut V de transférer à sa fille Blanche la
terre de Fontaine-Macon, acte qui porte la date de 1267 (E. Berger, Layettes du Trésor des Chartes, t. IV,
n° 5379).
553
Archives nationales (France)
J//973-J//974
Copie
385 - Beaumont. 1234-1235. 21 mars
Hugo de Antoing, miles, se obligat ad homagium infra annum praestandum domino suo Ludovico, regi
Franciae, et Blanchae reginae, ejus matri, pro terra bonae memoriae Michaelis de Harnis, soceri sui, ad
manus suas, ratione Philippae, uxoris suae, devoluta. "In cujus rei testimonium presentes litteras sigilli
mei munimine roboravi. Actum apud Bellummontem, anno Domini M° CC° tricesimo quarto, mense
marcio, die mercurii post Mediam Quadragesimam."
Copie sur papier faite au seizième siècle, d'après un texte non désigné. - Analysé par Teulet, Layettes du
Trésor des Chartes, t. II, n° 2356, d'après l'original conservé au Trésor des Chartes sous la cote J. 624, n°
5.
J//769
n° 5
Champagne
Copie authentique
386 - 1234-1235. Mars
Theobaldus, rex Navarrae, Campaniae et Briae comes palatinus, notum facit quod, cum Simon de
Claromonte Simoni, domino Castrivillani, sine assensu ipsius comitis vendidisset omnia bona quae
habebat apud Corpraium, ipse Theobaldus praedicta bona saisivit et Petro de Janicuria tradidit in
perpetuum, necnon et Rolandinum de Longocampo cum familia ejus, et relictam Christiani, fratris
ejusdem Rolandini. "In cujus rei testimonium presentes litteras sigillavimus. Actum anno Domini
millesimo ducentesimo tricesimo quarto, mense martio."
Inséré dans un vidimus de mai 1241 (Voy. plus bas, n° 425 bis). - Mentionné par d'Arbois de Jubainville,
Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2333.
J//794
n° 4
Limites de Picardie
Copie authentique
387 - Rouen. 1235. 20 avril
Mathildis, comitissa Boloniae, notum facit quod Moritolium pro dotalitio libenter accipit. "Actum apud
Rothomagum, in scacario Pasche, anno Domini M° CC° XXX° quinto, die veneris post octabas
Resurrectionis Dominice."
Copie collationnée signée Sébastien Le Roullyé, faite le 15 février 1569 (n. st.) d'après l'original conservé
au Trésor des Chartes aujourd'hui coté J. 238, n° 32. - Publié, d'après l'original, par Teulet, Layettes du
Trésor des Chartes, t. II, n° 2368.
J//775
n° 3
Succession d'Alençon
Copie authentique
388 - Rouen. 1235. Avril
Matheus de Tria et Simon de Leviis notum faciunt se tres lotias de comitatu Moritolii et Domnifrontis
fecisse quarum primam et tertiam domino regi, secundam autem comitissae Boloniae attribuerunt.
"Actum apud Rothomagum, in secretario ( lisez scaccario) Pasche, anno a Nativitate Christi 1 millesimo
ducentesimo XXX° quinto, mense aprilis."
554
Archives nationales (France)
J//979
n° 48/13
Chambre royale de Metz
Copie
389 - 1235. Mai
Pierre de Bourmont, chevalier, voyer de Norroy, fait savoir qu'il a terminé par un accord toutes les
querelles pendantes entre lui et l'abbaye de Saint-Arnoul de Metz au sujet du ban de Norroy, et qu'il a
donné le comte de Bar et les évêques de Metz, Toul et Verdun pour garants de cet accord, qui devra être
fidèlement observé par sa femme, dame Ameline, et par ses hoirs. "Et pour ce que ce soit ferme chose et
estable, si sont ces lettres scellees de mon scel en tesmoignage de verité. Ces lettres furent faites [l'an]
que li miliaires corroient ( sic) par mil deux cens et trente cincq ans, ou mois de may."
Vidimé dans l'acte de Raoul, évêque de Verdun, publié sous le numéro suivant.
J//979
n° 48/18
Chambre royale de Metz
Copie
390 - 1235. Mai
Raoul, évêque de Verdun, vidime et approuve un accord conclu le même mois et la même année entre
Pierre de Bourmont, chevalier, voyer de Norroy, et l'abbaye de Saint-Arnoul de Metz au sujet du ban de
Norroy. (Cf. le n° 389.) "Si avons nos ces lettres scellees de notre scel par la requeste seignor Pieron, lo
dit voyer, en tesmoignage de veritei. Ces lettres furent faictes en l'an que li miliaires corroit par mil et CC
XXX cinq ans, ou mois de may."
Copie collationnée, faite le 26 juin 1625, d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de
Saint-Arnoul de Metz.
J//1044
n° 4
Mélanges
Original
391 - Saint-Germain en Laye. 1235. Mai
Guido de Rupe, Ansellus de Insula, Matheus de Tria, Johannes de Calvomonte, Gilo de Montechevrel et
Johannes de Borris notum faciunt quid, de releveiis feodorum Vulcassini Gallici, ipsi et alii milites
ejusdem regionis coram Radulpho, ballivo Vulcassini, deliberaverint. "Actum apud Sanctum Germanum
in Laya, anno Domini M° CC° tricesimo quinto, mense mayo."
Original scellé, sur double queue, de six sceaux :
1. Cire blanche. Gui de la Roche (Douet d'Arcq, n° 3404).
2. Cire blanche. Anseau de l'Ile Adam (Douet d'Arcq, n° 2449.
3. Disparu.
4. Disparu.
5. Cire blanche. Jean de Boury (Douet d'Arcq, n° 1515).
6. Cire blanche. Fragment de sceau équestre sans contre-sceau impossible à identifier.
Cette pièce appartenait jadis à la layette J. 399, où elle portait le n° 1. Comme elle était en déficit, Teulet
555
Archives nationales (France)
l'a pnbliée dans ses Layettes du Trésor des Chartes (t. II, n° 2382) d'après une copie contenue dans JJ.
26 (et non JJ. 2 a, comme une faute d'impression le lui a fait dire). Ce texte est généralement correct, si ce
n'est que le nom de Johannes de Borris, Jean de Boury, a été lu Johannes de Borris, Jean des Barres.
J//769
n° 4bis
Champagne
Copie authentique
392 - 1235. Août
Gobertus de Asperomonte domino suo Theobaldo, regi Navarrae, Campaniae et Briae comiti palatino,
supplicat ut sibi faciat litteras testimoniales super pace facta inter ipsum Gobertum et Erardum de Brena
de ducentis libratis terrae quas dictus Erardus eidem Goberto debuit assignare. " Actum anno Domini M°
CC° XXXV°, mense augusto. "
Copie collationnée, à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2367.
J//768
n° 16
Champagne
Original
393 - 1235. 12-17 septembre
G[alcherius], abbas Cistercii, Theobaldo, regi Navarroe, concedit ul anniversarium matris dicti regis
ipsius anniversario associetur, et fundationem abbatioe S. Jacobi de Vitriaco laudat.
Illustri viro Theobaldo, Dei gratia regi Navarrie ( sic), Campanie et Brie comiti palatino, frater G., dictus
abbas Cistercii, salutem et orationes devotas cum salute. Noverit vestra sublimitas quod nos, pro
anniversario vestro faciendo, exaudivimus preces vestras, associando anniversario.. bone memorie
matris vestre cum obitus vester nostro fuerit generali capitulo nuntiatus. De incorporatione autem
domus juxta Vitriacum ordini nostro exaudivimus preces vestras, volentes ut sit filia Clarevallis.
Mittimus autem Trium Fontium et de Cheminon abbates ad videndum locum utrum sit idoneus ad
construendam abbatiam et si ea habere poterit quae sunt necessaria abbatie. Et sicut vestri memoriam
habuimus et habemus, nostri memoriam habeatis. Valeat sublimitas vestra semper in Christo. Datum
anno Gratie M° CC° tricesimo quinto, tempore capituli generalis.
Fragment de sceau en cire blanche sur simple queue. - Publié par Martène, Anecdot., t. I, p. 991, " ex
chartario Campaniae Bibliothecae regiae ". - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes
de Champagne, n° 2368.
J//768
n° 18
Champagne
Copie authentique
394 - 1235. 22 novembre
Major, scabini, jurati totaque communia Barri super Albam donant et concedunt Petro de Janicuria et
heredibus suis "totam aquam quam habemus apud Barrum super Albam, sicuti protenditur in longum et
latum ab aqua ipsius domini Petri, que aqua vocatur biez, et a molendino de castro usque ad aquam de
Presbiterivilla. " Actum in vigilia beati Clementis, anno Gratie M° CC° XXXV°, mense novembri. "
Dans un vidimus donné en mai 1241 par Étienne de Malmaison, bailli de Bar-sur-Aube (voy. plus bas, n°
424).
556
Archives nationales (France)
J//1033
n° 25
Comptes et enquêtes
Original
395 - [Avant 1236.]
Inquisicio facta, apud Meduntam, per Petrum de Roceio, militem, et Johannem de Vineis, inter
dominum regem ex una parte, et dominum Guidonem Malumvicinum, ex altera, super justicia quam
idem G. petit habendam in banleuca et super magna justicia quam petit per totam terram suam...
Rouleau de parchemin non scellé, composé de deux bandes inégales cousues côte à côte et formées
chacune de deux peaux. - Publié en partie par Boutaric, Actes du Parlement, t. I, p. CCCIV, n° 15.
J//914
n° 11, fol. 6/v°
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie
396 - Arrentières. 1235-1236. 28 janvier
Simon, dominus Clarimontis, notum facit quod ipse sententiae curiae comitis Campaniae se submittet
quam dicta curia dicet de homagio praedicto comiti faciendo pro terris ab eodem Simone de comite
Burgundiae detentis. " Datum apud Aranterias anno Domini M° CC° XXX° V°, proxima die lune ante
Candelosam. "
Copie collationnée sur parchemin faite, à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1547. - Voir la note de la pièce n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 2380.
J//768
n° 17
Champagne
Copie authentique
397 - 1235-1236. Mars
Theobaldus, rex Navarrae, comes Campaniae, laudat donationem factam Petro de Janicuria a majore,
scabinis, juratis et tota communia Barri super Albam (cf. n°394). "Actumanno Gratie M° CC° XXX° V°,
mense martio."
Dans un vidimus donné en mai 1241 par Étienne de Malmaison, bailli de Bar-sur-Aube (voy. plus bas, n°
425). - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2373.
J//940
n° 1
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
398 - Terni. 1236. 13 novembre
Gregorius papa IX, Ludovico, rege Francorum, postulante, inhibet ut nulli liccat capellas ejus
ecclesiastico supponere interdicto, nisi de licentia Sedis Apostolicae speciali. "Datum Interam[ne],
idubus novembris, pontificatus nostri anno decimo."
Dans un vidimus du 24 février 1286 donné par Jean, cardinal de Sainte-Cécile, légat du Saint-Siège.
Cette bulle se trouve également dans un vidimus de l'archidiacre de Paris donné le 19 janvier 1262-1263
(cf. n° 747), vidimé lui-même par l'official de Bourges, le 27 mars 1262-1263 (J. 940, n° 17). Cf. n° 750. -
Voy. Potthast, Regesta, n° 10260.
557
Archives nationales (France)
J//792
n/os 12 et 12 bis
Limites de Picardie
Copies authentiques
399 - 1236. Décembre
Hugues de Châtillon, comte de Saint-Pol, fait connaître les conventions qu'il a conclues avec la comtesse
de Boulogne en vue du mariage de Gaucher, son neveu, avec Jeanne, fille de ladite comtesse. "Et ce fu fait
en l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur mil CC et XXXVI, ou mois de décembre."
Le carton J. 792 contient deux exemplaires de cette pièce : l'un, portant le n° 12, est une copie
collationnée, faite le 15 décembre 1558 d'après l'original conservé au Trésor des Chartes, scellé de cire
jaune sur lacs de soie rouge et jaune ; l'autre, portant le n° 12 bis, est aussi une copie collationnée faite, le
31 octobre 1603, d'après le même original.
J//790
n° 12/3
Limites de Picardie
Copie authentique
400 - Compiègne. 1237. Juin
Ludovicus, rex Francorum, confirmat cessionem Artesii a Ludovico rege, patre suo, factam Roberto,
fratri praedicti Ludovici, eidemque Roberto concedit quicquid regina Blancha, ipsorum mater, jure
dotalicii tenebat in Hesdino, Bapalmis et Lencio. " Actum apud Compendium, anno Incarnationis
Dominice millesimo ducentesimo trigesimo septimo, mense junio, regni vero nostri anno undecimo,
astantibus etc. "
Copie collationnée le 14 février 1558 d'après un vidimus donné en septembre 1291 par Philippe le Bel et
déposé en la "Chambre des Chartes d'Arthoys".
J//806
n° 4
J//806
n° 6
J//808
n° 9
Limites de Picardie
Copies authentiques
401 - Compiègne. 1237. Juin
Robertus, comes Atrebatensis, fratri suo Ludovico, Francorum regi, homagium facit de apanagio sibi a
praedicto rege constituto. "Actum apud Compendium, anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo
septimo, mense junio."
Les trois copies ont été faites sur l'original du Trésor des Chartes scellé de cire verte sur lacs de soie. La
première et la seconde, datées du 18 novembre 1559 et du 12 avril 1554, sont signées par Sébastien le
Roullyé, garde du Trésor ; la troisième porte la signature du procureur général, trésorier des Chartes, La
Guesle. - Publié d'après l'original par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2562.
J//1030
n° 4
Comptes et enquêtes
558
Archives nationales (France)
Original
402 - [1237-1270.]
Inquisitio de hominibus Escuvelli, hospitibus capituli Noviomensis, a domino Nigelloe ad exercitum
suum submonitis.
Inquesta domini Nigelle et hominum d'Escuvelli, hospitum capituli Noviomensis, facta per Symonem de
Fossato, tunc ballivum, dominum Nevelonem de Chaula et dominum Johannem de Plasseto, homines
domini regis.
... dixit quod, quadam die preterita, dominus Nigelle ... dominum Johannem de ...
ballio ... domini Nigelle, et ipse qui deponit fecit tempore illo ... homines dicti capituli Noviomensis
manentes apud Escuvelli, et precepit tanquam ... submonerentur de equitatu, et fuerunt apud Bellum
Locum ad ... licias et fossata. Requisitus quomodo scit quod dicti homines fuerunt illuc, respondit ... per
servientes suos quibus precepit ipsos submonere, qui eidem retulerunt quod erant illuc... et bene credit
per hoc quod fuerunt presentes. Item dixit quod ipsemet qui deponit fecit dictos submoneri ad
torneamentum quod fuit juxta Bellum Locum tempore domini Johannis tunc domini [Ni]gelle.
Requisitus quomodo scit, respondit quod bene credit quod fuerunt dicto torneamento per servientes
suos... dixerunt eidem qui deponit quod dictos homines adduxerant illuc, sed dixit quod dictos homines
non novit nec adhuc noscit. Item dixit quod, quando barones Francie fecerunt imprisiam, dictum fuit ei
quod quidam baronum volebant frangere Bellum Locum, et erat tunc castellanus Belli Loci, et fecit
submonere homines dicti capituli ad ostendendum arma sua ut, si necesse esset, haberent parata ; et
bene scit qui deponit quod ad submo[nitio]nem suam venerunt et fecerunt ostensionem predictam. Dixit
eciam quod ibi vidit Johannem Vairet, hominem [predicti capituli] qui quendam hominem loco sui fecit
armis suis armari ; et fuitarmatus loco dicti Johannis... ciam dicti ballivi qui deponit.
... Flaconars, juratus et requisitus, dixit quod fuit presens apud Insulam in Flandria in... Nigelle fuit cum
hominibus d'Escuvelli, hospitibus capituli Sancti... Gohe, Symone de Evora. Dixit eciam ipse qui deponit
[quod] fuit... ... inter Sanctum Quintinum et Sechohart et fuerunt presentes cum eo Soplicius de ... Dixit
eciam quod in alia equitacione fuit per submonicionem domini Nigelle juxta Nigellam... cum Eustacio
Carpentario, et in omnibus istis equitacionibus fuerunt per submonicionem dicti ... Nigelle.
... acius dictus Christianus, juratus et requisitus, dixit quod bis vel ter vidit homines predictos submoneri
per prepositum Belli Loci et ejus servientem de equitacione ; et ipse qui deponit fuit presens cum
Eustacio Blondo, Johanne Paine, Gouberto d'Escuvelli, et istos vidit armatos ire ad submonicionem
predictam apud Bellum Locum. Requisitus de tempore, respondit quod fuit tempore matris domini
Nigelle qui nunc est.
... ardus Bosket, juratus et requisitus, dixit quod fuit presens apud Escuvelli et erat tunc serviens
domini..., et ipse qui deponit submonuit dictos homines d'Escuvelli ad eundum in equitacione dicti
domini... Requisitus quos vidit ire, respondit quod vidit Johannem Vairet, majorem clericorum...,
Foucardum d'Escuvelli. Dixit eciam quod dictos homines submonuit ad quoddam [torneamentum] apud
Sanctum Quintinum et vidit omnes ire insimul ad dictum torneamentum. Dixit eciam... quo dictus
dominus Nigelle gerram habuit contra dominum Reginaldum de Sarmaises, ipse qui deponit... hospites
submonuit apud Bellum Locum cum armis ad custodiendum domum et villam Belli Loci... dictos
homines ire ad submonicionem illam.
Martinus Gohes, hospes domini Radulfi Flament, juratus et requisitus, dixit quod vidit homines
predictos submoneri... servientem domini Nigelle pro quadam equitacione, et ipse qui deponit fuit
presens et vidit, juxta Trehort, Supplicium Blondum custodientem tentorium domini Nigelle et erat
homo capituli et ipse qui deponit debet equitacionem domino Nigelle. Dixit eciam quod, ad
submonicionem dicti domini Nigelle, fuit cum fratre suo cum domino... auxilium domino Couciaci ; et
idem frater suus erat manens tunc in manerio Gervasii le..., sub dominio dicti capituli.
... hes, major de Massegni, juratus et requisitus dixit quod vidit homines predictos submoneri pro
quadam equitacione apud Asche in Braibantio ; et vidit dictos homines ire ad submonicionem domini
559
Archives nationales (France)
Nigelle cum armis ; et ipse qui deponit fuit cum eis. Dixit eciam quod vidit dictos homines ire ad
submonicionem... domini Nigelle in auxilium domini Couciaci cum dicto domino Nigelle ; et ipse qui
deponit fuit... Dixit eciam quod, ad submonicionem dicti domini Nigelle, dicti homines fuerunt ad
quoddam [torneamen]tum inter Sanctum Quintinum et Seqehart, sed non fuit presens, sed viditire,
videlicet Gillebertum de Platea,... ardum d'Escuvelli, Johannem de Portoe et alios de quibus non recolit.
Dixit quod dictos homines vidit submoneri per dominam Nigelle, matrem domini S. Nigelle qui nunc est,
apud Bellum Locum et vidit illos illuc ire cum armis.
Gilo Angos, juratus et requisitus, dixit quod, ad submonicionem domini J. Nigelle, vidit homines dicti
capituli... ter ire cum armis ad Bellum Locum et Andinum, et vidit submonicionem fieri per servientes
domini Nigelle.
... juratus et requisitus, dixit quod, quadam die preterita, erat presens in domo Johannis Vairet... oris
capituli predicti, et triturabat ibi bladum, et vidit prepositum domini Nigelle qui submonuit... dicti
capituli cum armis ad ostendendum arma, et vidit juxta vivarium... homines ostendentes arma sua ; et
ipse qui deponit fuit presens ostensionis ( sic) et erat armatus armis dicti Johannis Vairet loco dicti
Johannis et fecit ostensionem pro ipso.
... Petras, juratus et requisitus, dixit quod fuit cum domino Nigelle in equitacione domini Couciaci... cum
Suplicio Blondo qui ad submonicionem servientium domini Nigelle illuc ivit ; et erat... Supplicius
manens sub capitulo predicto apud Escuvelli. Requisitus si alios vidit, respondit quod non recolit... aliis
nichil scit.
... esius de Ponte, juratus et requisitus, dixit se nichil scire nisi de auditu.
... de Ponte, juratus et requisitus, dixit se nichil scire.
Rouleau de parchemin très endommagé par l'humidité, surtout dans la marge gauche qui est presque
entièrement rongée. De là proviennent les lacunes que j'ai représentées par des points. Il n'y a pas de
trace de sceau. - Comme il est dit dans cette enquête que le seigneur de Nesle était alors Simon, fils de
Gertrude, morte en 1237, il y a donc lieu de placer ce document entre 1237 et 1270. J'ignore quelles
raisons avait Boutaric pour la croire antérieure à 1258 ( Actes du Parlement de Paris, t. I, p. 19, n° 233 a
) ; mais le fait que plusieurs déposants y font allusion à des semonces faites du temps de Jean de Nesle,
père de Gertrude, mort en 1214, semonces qui auraient même été faites par le premier témoin en
personne, me porteraient à accepter cette attribution ; car il n'est guère admissible que le témoin eût
atteint l'âge d'homme plus de quarante-quatre ans auparavant.
J//1033
n° 6/3
Comptes et enquêtes
Rouleau papier
403 - 1237-1238. 11 février
"In Dei nomine, anno ejusdem Nativitatis M CCXXXVII, regnante rege Lodoico, III idus febroarii,
"Auruca, uxor quondam Guillelmi de Furno, ejusque filiae, Berengaria et Rixendis, quamdam peciam
terrae heremae sitam in terminio Montis Felnensis, in loco dicto al Peiral de Fornas, Petro de Carcassona
ejusque filiis, Guiraudo et Guillelmo, vendunt. Hujus rei sunt testes... 1 de Aseraco, P. Aimerici, G.
Savarrici, Idacius Sariut de Sirano, G. Audeberti, B. Veissi et G. Bonisme qui hoc scripsit. "
1. Il y a sans doute un mot omis dans la copie.
Copié, au treizième siècle, sur un rouleau de papier assez endommagé.
J//760/a
n° 44
Champagne
560
Archives nationales (France)
J//850
n° 1
Provence
Copie authentique
405 - Sisteron. 1238. 20 juin
Extractum e testamento Raimundi Berengarii, Provinciae comitis, condito anno " millesimo ducentesimo
tricesimo VIII°, duodecimo kalendas julii, " per quod constat Beatricem, filiam praedicti comitis, postea
uxorem Caroli, Andegaviae comitis, heredem suam generalem in comitatibus Provinciae et Forcalquerii
institutam fuisse. " Acta sunt hec apud Sistaricum, in domo Fratrum Minorum ... "
Copie non datée faite, au seizième siècle, d'après le fol. 9 du " Registrum pergamenorum " conservé " in
regiis Provinciae Archivis ". - Publié intégralement par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n°
2719, d'après une copie du treizième siècle.
J//1032
n° 23
Comptes et enquêtes
Original
406 - [Avant juillet, 1238]
Enquête adressée à saint Louis, faite par Henri de Ponceaux, connétable du roi en Auvergne, et Raoul de
Sens, bailli de Bourgogne, au sujet des plaintes du comte Gui de Forez contre Guillaume de Baffie le
jeune, qu'il accusait de violences contre son domaine et ses vassaux.
Rouleau d'une seule peau, jadis clos au moyen d'une queue de parchemin disparue ainsi que le sceau. -
Publié en grande partie par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, p. CCCVI, n° 17.
J//1042
n° 5
Mélanges
Copie
407 - 1238. Décembre
Ada, domina de Hans, quondam comitissa Suessionensis, notum facit Theobaldo, regi Navarrae et comiti
Campaniae, se quondam ipsi Theobaldo et matri ejus homagium fecisse apud Sanctam Manehuldem
seque feminam ejusdem comitis esse recognoscit. "Actum anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo
octavo, mense decembri."
Extrait, sur papier, du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, fait le 3
juillet 1564. - Publié par Chantereau-Lefebvre, Traité des fiefs, t. II, p. 224.
J//772-J//773
Original
408 - 1238-1239. Janvier
Droco de Melloto, dominus Lochiarum, Johanni de Bellomonte vendit quoecumque apud Tierz,
Chantemelle et Novum Molendinum possidebat necnon et sexaginta libras parisiensium quas de feodo
561
Archives nationales (France)
J//1044
n° 5
Mélanges
Original
409 - 1239, du 27 mars, au 14 avril 1240
(Au dos :) Littere Margarete, domine Montisacuti, de ducentis libris annui redditus domino regi post
mortem suam tradendis.
Universis presentes litteras inspecturis Margarita, Montis Acuti et Gasnagie domina, salutem in Domino.
Noveritis quod karissimus dominus noster Ludovicus, Dei gratia illustris rex Francie, dotalicium
nostrum quod in prepositura Rupelle, scilicet ducentas libras annui redditus, habebamus, nobis pacifice
liberavit, et nos eidem domino nostro regi, de assensu et voluntate karissimi viri nostri, domini P. de
Brana, illas ducentas libras quitavimus post mortem nostram habendas et pacifice possidendas, volentes
et concedentes quod nulle littere super hoc noceant domino regi vel heredibus suis quin post mortem
nostram dicte ducente libre eis pacifice revertantur. In cujus rei testimonio eisdem ( sic) dedimus
presentes litteras sigilli nostri munimine roboratas. Datum anno Domini M° CC° XXX° nono.
Original scellé, sur simple queue, d'un sceau disparu.
J//1035
n° 23
Titres retirés par Rousseau
Original
410 - 1239. 1 er mai
" Jehans, sire de Gienvile, seneschaus de Champagne, " promet à Thibaut, roi de Navarre et comte de
Champagne, comme à son seigneur lige de ne s'allier à personne contre lui par mariage ou autrement,
particulièrement de ne pas épouser la fille du comte de Bar sans le consentement de Thibaut, et de lui
venir en aide contre tout homme qui puisse vivre et mourir.
" An tesmoing de ceste chose, je ai fait cez lettres seeler an l'an de l'incarnation notre Segneur Jhesu Crist
mil et deus cenz et trente nuef, lo premier jor de mai."
Original scellé, sur écheveau de soie rouge et verte, d'un sceau en cire blanche mélangée de craie, avec
contre-sceau décrit par Douet d'Arcq sous le n° 307. - Publié plusieurs fois. Cf. H.-F. Delaborde, Jean de
Joinville, ...Catalogue des actes, n°295.
562
Archives nationales (France)
J//768
n° 19
Champagne
J//911
n° 14
Barrois
Copies authentiques
411 - 1239, Juin.
Hugo de Autigneio, dominus Paigneii, Theobaldo, regi Navarrae, comiti Campaniae, homagium facit de
centum et quadraginta libris quas defunctus Girardus de Vienna tenebat de ipso in nundinis Barri. "In
cujus rei testimonium presentes litteras sigillo meo munivi. Actum anno Domini M° CC° XXXIX°, mense
junio."
Copies collationnées à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562 et le 3
juillet 1564. - Publié d'après l'original du Trésor des Chartes (J. 193, n°29), par Teulet, Layettes du Trésor
des Chartes, t. II, n° 2810. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne,
n° 2512.
J//822
n° 1
Bourgogne
Minute
412 - [1239, Juin.]
Hugo, dux Burgundiae, Ludovico, regi Franciae, homagium facit de Charroliis et Monte Sancti Vincentii
quos per excambium a Johanne, comite Cabilonensi, acquisiverat.
Minute sans date. - Publié, d'après l'expédition originale conservée au Trésor des Chartes, par Teulet,
Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2819.
J//1024
n° 5
Mélanges
Copie ancienne
413 - 1239, 16 juillet.
Testamentum Raimundi de Caturcio.
In nomine Domini nostri Jhesu Christi, anno incarnationis ejusdem millesimo CC°XXX°VIIII° 1,
videlicet XVII° kalendas augusti, cum sit nichil quod magis hominibus debeatur quam quod ultime
voluntatis liber sit stilus post quam jam aliud velle non possunt, et licitum quod iterum non reddit
arbitrium, icirco ( sic) ego, Raimundus de Caturcio, sanus mente licet eger corpore, testamentum meum
nuncupativum facio in modum infrascriptum. In primis Petrum et Raimundum, filios meos, heredes
michi facio et instituo in toto astari meo quod habeo in tota villa Montispellerii et ejus tenemento toto,
ita quod dictus Petrus habeat duas partes et Raimundus tertiam, sicut continetur in aliis instrumentis
publicis super hoc confectis. Item instituo dictos filios meos michi heredes in toto astari meo quod habeo
in tota villa Argentairie et ejus tenemento toto, equis partibus. Item instituo ipsos heredes in mille libris
turonensium quas debet michi comes Montisfortis, et MCC libris amplius de quibus persolvant dictus
Petrus et Raimundus debita et legata mea, scilicet ducentas libras turonensium quas accipio pro anima
mea quas volo distribui per manum Stephani, cappellani Argentairie, et per manum Bernardi de
Aureliaco, archipresbyteri Sampsonensis, et per manum Ademarii Juliani ; et si aliquis istorum deficeret
vel ambo, superstes vel superstites, cum consilio aliquorum religiosorum virorum, eadem distribuere
563
Archives nationales (France)
teneantur. Et lego Petronille, uxori mee, ducentas libras turonensium de supradicta summa ut inde suam
faciat voluntatem. Item lego eidem uxori mee quod ipsa habeat et teneat, quamdiu vixerit, omnia bona
mea que habeo in Argentairia de quorum fructibus suam possit facere voluntatem, hoc salvo quod de illis
non possit aliquid vendere nec alienare quin ad Petrum et Raimundum, filios meos, libere revertantur.
Item dono jure hereditatis filiis meis, magistro Elie et Philippo, totum debitum quod debet michi comes
Montisfortis, salvis mille et CC libris supradictis, et in hiis ipsos heredes michi facio et instituo, et his
ipsos contentos de omnibus bonis meis esse volo ; et si forte ipsi nollent solvere mille et CC libras
turonensium supradictas, sicut superius est expressum, instituo Petrum et Raimundum, filios meos,
heredes in medietate debiti supradicti, ita quod Petrus habeat duas partes illius medietatis et Raimundus
haberet terciam partem, et ipsi Petrus et Raimundus teneantur solvere mille et ducentas libras
supradictas, sicut superius est scriptum. Item lego Ermessende, filie mee, D libras podiensium et
ornatum suum totum, et in hiis ipsam contentam esse volo. Item lego Sibilie, filie mee, X millia
solidorum melgoriensium quos sibi dedi 2 in dotem ; et lego eidem amplius unam marcham argenti, et in
omnibus hiis ipsam heredem instituo, et hiis ipsam contentam esse volo. Item dono Raimunde, filie mee,
X millia solidorum melgoriensium quos sibi dedi in dotem et dono eidem, in aucmentum dotis, unam
marcham argenti, in quibus omnibus ipsam heredem michi facio et instituo, et volo quod hiis sit
contenta. Item prelego Petro de Caturcio, filio meo supradicto, omne jus et omnem actionem quod vel
quam habeo vel habere debeo in toto castro de Pezenas et in ejus tenemento ; et lego omnia debita que
michi ubicumque debentur Petro et Raimundo, filiis meis, excepto debito comitis supradicti, ita quod
Petrus habeat duas partes illorum debitorum, et Raimundus terciam, salvis debitis que debentur michi in
Argentairia que eisdem equis partibus dono. Lego etiam Deodato Albigensi operatorium quod emi a
Guillelmo Garnerio, quod est in Carreria Recta, et si quid est quacumque causa petitoria ab ipso petere,
ipsum absolvo, et volo quod ipse similiter me absolvat, et precor ipsum ut negotia nostra diligenter faciat
et procuret. Item volo quod substitutio quam feci de astari de Montepellerii et in aliis bonis meis rata
maneat, ita quod Petrum et Raimundum unum alteri substituo, si forte contingeret alterum mori sine
legitimo herede sui corporis, hoc salvo quod Petrus posset testari vel legare VII millia solidorum
podiensium, et Raimundus quatuor millia solidorum ejusdem monete. Item volo et precipio quod de illis
[M] CC libris quas accepi, pro anima mea dentur Guiraudo Aymerici D solidi vivariensium pro
maritandis filiabus suis ; et si contingeret quod Maschalea, uxor Petri, filii mei supradicti, decederet sine
liberis, posset inde dictus Petrus [facere] voluntatem suam de parte sua bonorum meorum que habeo in
Argentaria. Item volo quod magister Elyas et Philippus, filii mei supradicti, solvant debitum quod debeo
Baudaco. Item volo quod de supradictis M et CC libris quas accepi pro anima mea dentur... 3 Fratrum
Minorum de Argentaria D solidi podiensium. Item volo et precipio quod de eo quod prius recuperabitur
de supradicto debito comitis Montisfortis, solvantur legata mea et volo quod cartam testamenti mei
teneant Bernardus de Auriliaco et Stephanus, cappellanus, et Ademarus Johannis, donec omnia que in
ipso continentur plenarie compleantur. Actum fuit hoc testamentum in stari domine Petronille, in
camera ejusdem staris ; testes ad hoc vocati et rogati a dicto testatore 4... et Ademarius Juliani, fratres ;
magister Guillelmus Sardania, judex Argentarie ; Deodatus Maledoctus, Estoutus, Robertus, sacerdos,
magister Raimundus de Sancto Baudilio, jurisperitus, magister Benedictus, rector ecclesie de Blacheria,
Geraudus Aymerici, frater Benedictus Cascavels, frater Johannes de ordine Fratrum Minorum, magister
Bernardus de Auriliaco, archipresbyter Sampsonensis ; Stephanus, cappellanus Argentarie supradictus,
et Petrus de Laton, publicus notarius qui notam istius testamenti scripsit ; de qua nota ego Guillelmus de
Mons, publicus notarius, hoc testamentum fideliter ac diligenter, prout melius scivi vel potui, sumpsi et
in publicam formam redegi et signo meo signavi et cum sigillo dominorum Argentarie sigillavi. Hoc est
translatum.
1. Original VIII corrigé en VIIII.
2. Original dedit.
3. Il y a ici un mot illisible.
564
Archives nationales (France)
J//1033
n° 2
Comptes et enquêtes
Original
414 - 1240, 15-30 avril.
Inquesta de malefactoribus ecclesie Sancti Porciani.
Inquesta facta a decano Monasterii Medii et Radulfo de Gandeluz, ballivo Bituricensi, mandato domini
regis, de conversatione malefactorum ecclesie Sancti Porciani, anno Domini M° CC° quadragesimo,
mense aprili.
Issabellis, relicta Chotardi de Bransac, militis, jurata, dixit quod vidit, in vigilia beati Georgii, apud
Bransac, malefactores ecclesie Beati Porciani qui forbanniti erant de terra domini Borbonensis de
mandato domini regis ; et comederunt panem suum vi in uno torculari ipsius ville, et capones suos vi
secum asportaverunt, et capiebant vinum in quadam taberna ipsius ville quod bibebant in predicto
torculari. Requisita utrum sciret in quo loco jacuerunt nocte illa, dixit quod non, set audivit dici cuidam
garcifero quod debebant jacere nocte illa apud Vernolium in domo cujusdam fabri.
Gaufridus de Lespau, homo domini Bloini Lupi, militis domini Borbonensis, juratus dixit quod vidit
predictos malefactores postquam forbanniti fuerunt apud Besay, castellum domini Borbonensis, et, de
mandato celerarii predicti castri, detulit predictis malefactoribus panem et vinum de domo domini
Borbonensis ad comedendum, et comederunt panem et vinum in ipsa villa armati. Et quando recesserunt
ab ipso castello, nocteilla, duo forestarii domini Borbonensis, videlicet Claveletus et Andreas Guitun, eos
duxerunt ad quamdam villam comburendam que vocatur Nuillec, villam Sancti Porciani, et ipsam villam
nocte illa combuxerunt. Item dixit quod vidit in vigilia beati Georgii unum de predictis malefactoribus
apud Neris, villam domini Borbonensis prope Montlusum, et ibat per villam, bacculum habens in manu
sua, cum illis qui ducebant carolas ; alias multociens eos vidit in terram ( sic)domini Borbonensis.
Himbertus Quartelier, homo hospitalis de Busseria, juratus, dixit quod vidit bis predictos malefactores
transeuntes per villam de Busseria semel de die, semel de nocte, et illa Busseria est in terra domini
Borbonensis et audivit dici ab hominibus ipsius patrie quod predicti malefactores jacuerant per sex dies
in tribus domibus que sunt inter Vavassor et Villamfrancham in terra domini Borbonensis.
Gaufridus de Lespaus, homo hospitalis de Busseria, juratus, dixit quod vidit unum de predictis
malefactoribus apud Neris, villam domini Borbonensis, in vigilia beati Georgii habentem baculum in
manu sua et euntem bis vel ter circa carolas, et postea recessit ; et intraverunt ipse et frater suus in
quodam cellario ipsius ville ubi alii malefactores erant, ut dicebatur, et ille quem vidit vocatur
Bartholomeus.
Johannes Mas, domicellus domini Borbonensis, juratus, dixit quod vidit ab uno anno et citra predictos
malefactores pluries in terra domini Borbonensis, videlicet apud Neris et ad portam de Montelusum et
unum de ipsis vidit in domo sua que vocatur la Broce justa Montemlusum, quem mandaverat ut ad se
veniret quia de se indigebat.
Johannes Costantini de Cuset, homo domini regis, juratus, dixit quod vidit unum de predictis
malefactoribus, videlicet Bartholomeum, apud Neris in vigilia beati Georgii. Dixit insuper quod in die
beati Marci fuit apud Bransat, villam domini Borbonensis, et illic invenit quemdam de malefactoribus
qui vocatur Amblart et locutus fuit cum ipso et dixit ei : " Ego libenter essem de societate tua quia
discordiam habeo cum priore Sancti Porciani. " Et predictus Amblart posuit eidem diem quo ad se
veniret, die sabbati subsequenti vel die dominica, pro societate confirmanda inter ipsos, apud Vousac, in
domo sororis sue, et ipsa villa est in terra domini Borbonensis, et inde irent forisfacere in terra dicti
prioris Sancti Porciani.
565
Archives nationales (France)
Johannes de Luchiaco, homo prioris de Monteto, juratus, dixit quod in vigilia beati Georgii fuit apud
Neris, villam domini Borbonensis, et illic vidit predictum Bartholomeum forbannitum habentem
baculum in manu sua et euntem bis vel ter circa carolas ipsius ville ; postea recessit et intravit in quodam
cellario ipsius ville. Dixit insuper quod interrogavit hospiti suo qui esset ille Bartholomeus, et respondit
hospes suus ei et dixit : " Ipse est totus dominus istius ville." Plus dixit quod media nocte hospes suus
ejecit eum de domo Dei 1 pro pavore ipsius Bartholomei.
Amicus de Portalli de Paluel, homo domini regis et Templariorum, juratus, dixit quod vidit, apud
Belchaire, villam domini Borbonensis, tres de predictis malefactoribus et comedit cum ipsis circa
Carnisprivium in domo preposite domini Borbonensis de Belcaire et manserunt in domo ipsius preposite
per totum diem. Dixit insuperquod dominus Borbonensis debebat tenere dies suos ipsa die apud Montet
prope Belcaire per leucam.
Petrus Bobins de Paluel, homo domini regis et Templariorum, juratus, dixit quod, postquam predicti
malefactores combuserunt claustrum monachorum de Baec, vidit eos in castello de Charroz, castello
domini Borbonensis.
Guidonetus Guidonis de Nereignaco de dominio domini Borbonensis, juratus, dixit quod vidit predictos
malefactores postquam forbanniti fueruntin mercato apud Casroz, castellum domini Borbonensis.
Petrus, clericus de Nereigniaco, juratus, dixit quod vidit predictos malefactores postquam forbanniti
fuerant in mercato de Charroz, castello domini Borbonensis.
Giraudus Rebil de Citrac de dominio domini Borbonensis, juratus, dixit quod, post Mediam
Quadragesimam, vidit duos de predictis bannitis, armatos in mercato de Chantelle et alia vice in mercato
de Charroz, castellis domini Borbonensis, similiter armatos, et alia vice vidit eos transeuntes armatos
prope castellum domini Borbonensis quod vocatur Vernolium.
Parvus Haimardi de Sancto Porciano, juratus, dixit quod vidit unum de predictis forbannitis die jovis in
Cena Domini, in via subtus Nereigniaco, videlicet Bartholomeum, et locutus fuit cum ipso et voluit ei
aufferre quemdam salmonem quem secum deferebat.
Giraudus Bovelier, mercator de Sancto Porciano, juratus, dixit quod vidit duos de predictis
malefactoribus, postquam forbanniti fuerunt, duabus vicibus, armatos in mercato de Charroz, villa
domini Borbonensis.
Petrus Carnificis de Sancto Porciano, juratus, dixit quod vidit predictos malefactores postquam
forbanniti fuerunt, apud Villam Francham de Moncernons que est domini Borbonensis, vendentes illic
equos suos.
Guillelmus Tuelou, juratus, dixit quod, a tribus ebdomadis et citra, vidit predictos malefactores in
mercatis domini Borbonensis et in villis ipsius bis vel ter vel quater.
Morandus Caprarii, juratus, dixit quod vidit duos de predictis forbannitis die jovis post Mediam
Quadragesimam, apud Ecolete, et illic descenderunt de equis suis et locuti fuerunt cum elemosinario
domini Borbonensis in ipsa villa. Postea vidit omnes forbannitos insimul apud Givri, in dominio domini
Borbonensis.
Isabellis, relicta prepositi de Montor, jurata, dixit quod vidit, in ebdomada post Aparicionem, unum de
malefactoribus ecclesie Beati Porciani apud Chantelle, villam domini Borbonensis, videlicet
Bartholomeum, in domo Bernardi Albi qui tune temporis castellanus erat de Chantelle, et in domo
predicti castellani mansit per octo dies et capiebat in ipsa domo omnia sibi necessaria. Dixit insuper
quod vidit multociens omnes forbannitos venientes in domo predicti castellani et ibi capiebant omnia
sibi necessaria.
1. L'original porte bien Dei ; mais il faut sans doute lire sua.
Petit rouleau de parchemin fermé, sur deux doubles queues de parchemin, au moyen de deux signets
aujourd'hui disparus. - A rapprocher du n° 421.
566
Archives nationales (France)
J//918
n° 5
Angleterre
Original
415 - Windsor. 1240, 22 mai.
Henricus, rex Anglioe, nuntios suos ad Raimundum, comitem Tholosoe, mittit de pace inter ipsum
comitem et Raimundum, comitem Provincioe, tractaturos.
II., Dei gracia rex Anglie, dominus Hybernie, dux Normannie, Aquitanie et comes And[egavensis],
karissimo consanguineo suo R., comiti Tholosano, salutem et sincere dilectionis semper augmentum.
Dilectos et fideles nostros Barthomeum Pecch... 1, militem, et Johannem Mansel, clericum, nuntios
nostros sollempnes, ad vos duximus transmittendos, quibus et potestatem dedimus, de pace inter vos et
patrem nostrum dilectum R., comitem et marchionem Provincie, super contentionibus inter vos ortis,
auctoritate nostra tractandi et ipsam inter vos, auctore Domino, reformandi vel treugas saltem inter vos
ineundi. Nos autem id quod per eosdem inter vos super premissis provisum et ordinatum fuerit, pro
parte prefati comitis, patris nostri, qui nostre voluntati in hac parte satis parebit, plene faciemus
observari. Quocirca dilectionem vestram ea qua possimus affectione duximus interpellandam, quatinus
cum eisdem super premissis tractando pacem vel concordiam, vel saltem treugas cum prefato comite
inire et ab ejus infestatione desistere velitis. Teste me ipso. Apud Wyndesor, XXII die maii, anno regni
nostri XXIIII°.
1. Le nom de ce personnage est ainsi suspendu dans divers documents publiés dans Rymer, Foedera, t. I,
p. 196, 211, etc.
Original scellé, sur simple queue, d'un fragment de sceau de majesté en cire blanche avec contre-sceau
équestre.
J//914
n° 1
Verdun et Clermont-en-Argonne
Vidimus
416 - 1240, 4 août.
Paix entre Thibaut, comte de Bar, et l'évêque de Verdun.
Je, Thiebaus, cuens de Bar, fais savoir a tous que tele pais est faite entre moy, d'une part, et mon segnor
lige et mon cosin Raol, par la grace de Deu, evesque de Verdun, d'autre, en tel maniere que je ly ay
recongneu et faite ligiei et fautei devant tous hommes por toz les fiés que mi ancessour tinrent de lui et
de ses ancessours. Et avec ce ayje repris de lui ligement le chastel de Trugnon, en cressance avec les
autres fielz ( sic) que je tieng de lui, en telle maniere que quiconques tanra le chastel de Trugnon, il iert
homme l'evesque de Verdun devant tous hommes qui que soit evesques. Et ceste fauté devant dite ly ay je
faicte a Verdun, et ay cogneu et cognois que je et tout my hoirs qui seront conte de Bar apres moy, de hoir
en hoir, la devons faire a l'evesque devant dit et a ceulx qui apres luy seront evesque de Verdun, l'un
apres l'autre, a Verdun ou en une des maisons l'evesque a la volenté l'evesque. Et c'est assavoir que je ne
nulz des hoirs le conte Henri, mon pere, ne cil qui apres nous vanront de hoir en hoir, ne porrons retenir
en noz terres ne en noz pooirs ne en autre leu les hommes l'evesque de Verdun ou il fait talle ne prise, ne
ceulx ou il la puet faire, sauf l'entrecours des bourgois des viles franches qui puelent ( sic) aller la ou il
vuellent, et sauf l'entrecors des mariages de la terre de Deilowart et de la terre de Monçons, ne porrons
en nul leu retenir les frans homes l'evesque contre l'evesque. Et aussi l'evesques ne puet retenir mes
hommes ne des hoirs le conte Henry devant dit, ne de ceulx qui apres nous vanront de hoir en hoir en
ceste maniere que devant est dite, fors que de Verdun n'a l'evesque nul couvenant a moy ne je a luy. Et
est assavoir que je ay rendu et acquitté a l'evesque le fié de Deluz et le fié dou Masnil en Wevre delez
Saint Benoît desoubz Hadonchatel. Et est assavoir que je ne nulz des hoirs le conte Henri devant dit ne
567
Archives nationales (France)
qui soit de ceulx qui après nous vanront, ne porrons recevoir ne retenir ne en fié, ne en hommage, nul
allue qui soit ne en ban ne en justice l'evesque de Verdun, ne l'evesque aussi des noz. Et est assavoir que
j'ay recongneu que je ne nulz des hoirs devant dis ne poons ne ne porrons acqueter nulz des fielz ( sic)
l'evesque, se par lui non, ne il aussi des noz, se par nous non. Et est assavoir que de nulle chose n'est
faicte paix ne acquitemens fors de celles choses qui sont nommees expressement en ces lettres. Et en
tesmongnage de ce ay je fait mettre mon seel en ces lettres qui furent faictes en l'an qui corroit par mil et
CC et quarante, el mois d'aoust, le samedi apres feste saint Pierre en aoust.
Transcrit dans un vidimus du prévôt de Vaucouleurs donné le 8 novembre 1458. - Voy. Roussel, Histoire
de Verdun, preuves p. 14, col. 2.
J//914
n° 2
Verdun et Clermont-en-Argonne
Original
417 - 1240, 4 août.
(Au dos) : Quomodo episcopus Radulfus non tenetur servare pacem factam inter ipsum et Theobaldum,
comitem Barri, quantum ad terram de Linei.
Je, Thiebaus, cuens de Bar, faz conossant a toz que je mon signour et mon cosin Raol, par la grace de Deu
evesque de Verdun, ne puis panre a ocquison, se il ne vuelt tenir, tant cum a la terre de Linei que mes
sires Henriz de Lucemborch tient de par ma sorour Marguerite, sa femme, la pais que j'a fate a l'evesque
davandit ; ne l'evesques ne m'en puet panre at ocqueson ausi ; ne l'eveques davandiz n'est mies tenuz de
warder, vers mon signour Henri ne vers sa femme davandite, la pais tant cum a la terre davant nomee,
s'il ne vuelt. Et en tesmoignage de ceste chose ai je ces letres saelees de mon sael. Ces letres furent fates
quant li miliares corroit par mil et dous cens et quarante ans, le samedi aprez feste saint Pirre en aoust.
Original en parchemin scellé, sur cordon de soie rouge, d'un sceau aujourd'hui disparu.
J//743
Orléanais, n° 1
Rouleau original
418 - 1240. Septembre-octobre.
Inquesta de quodam discrimine inter Richardum, vicecomitem Bellimontis, et comitem Blesensem.
Actum anno Domini M° CC° quadragesimo, die martis post festum beati Mauricii.
Testes producti ex parte domini Richardi de Bellomonte.
Petrus de Rilleio, miles, juratus, requisitus de exemplatis Calvimontis, dixit quod, die qua dominus
Richardus de Bellomonte iter transmarinum arripuit, ipse testis qui loquitur vidit homines predicti
Richardi saisitos de blado exemplatorum predictorum. Et, cum ipse Richardus iter suum arripuisset,
comes Blesensis dictos homines de dicto blado dessaisivit, et illud duci fecit ad domum suam des Montis
cum quadrigis.
Requisitus de haiis de Vilariis, dixit quod dicte haye sunt de jure dicti Richardi, et dicta die erat saisitus
de eisdem, et ipsas expletabat per servientes suos qui eas custodiebant, tamen non vidit exinde aliquam
emendam levari. Requisitus de terra monachorum de Pontelevio, in qua furce erant site, et in quibus
latro erat suspensus, quas dictus comes fecit prosterni et latronem dispendi, dixit quod terra illa sita est
in justicia predicti Richardi, et de justicia illa erat saisitus dicta die qua iter arripuit transmarinum. De
justicia terre Mathei le Jai de Candeio in qua dictus comes capi fecit pro quadam mesleya, dixit quod
nichil scit.
Guillelmus de Rilleio, miles, juratus, requisitus de predictis exemplatis, dixit quod vidit predictum
Richardum, antequam iter arriperet transmarinum, saisitum de blado exemplatorum, quod dictus comes
postea saisivit, et deinde recredidit illud dicto Richardo, et nichil scinderat vel vendiderat in eis dicta die.
568
Archives nationales (France)
De haiis de Villariis dixit iddem quod deposuit primus testis, addito quod dicto comiti 1.....
De terra de Pontelevio in qua furce fracte fuerunt de mandato predicti comitis, dixit quod dictus comes
nichil habet in justicia dicte terre, sed tamen dictus Richardus tenet eam a dicto comite. De terra Mathei
Le Jai de Candeio, in qua servientes comitis ceperunt quemdam hominem pro quadam mesleia, dixit
quod justicia est dicti Richardi, et eam tenet prefatus Matheus a dicto Richardo.
Guillelmus Rainbaut, partem habens in terra de exemplatis, juratus, requisitus de predictis exemplatis,
dixit quod uno anno elapso antequam predictus Richardus transfretaret, predictus comes fecit capi in
terra de exemplatis boves medietariorum, postea reddidit prefato Richardo saisinam suam, et quittavit
plegios quos ceperat, et ipsi, comes scilicet et Richardus, de contencione se compromiserunt in dominum
Gaufridum de Buri et in dominum Guillelmum de Vauliart, qui arbitrium suum nundum protulerant die
qua idem Richardus iter arripuit. Et cum ipse Richardus iter arripuisset, dictus comes fecit blada de dicta
terra sequari, et eadem ad domum suam duci ; et de blado illo partem reddidit per plegios et partem
adhuc detinet. Requisitus de haiis, dixit quod semper a tempore suo vidit dictum Richardum saisitum et
expletantem in eisdem, et eas faciebat idem Richardus custodiri et expletari die qua transfretavit.
Dixit eciam testis qui loquitur quod ipse aliquociens, serviens predicti Richardi, levavit emendas ab
hominibus prefati comitis quos forefacientes invenit in haiis supradictis. Et dixit quod dictus comes non
vendiderat aliquid in dictis haiis die quo dictus Richardus iter arripuit. Requisitus de terra ubi furce
fracte fuerunt, dixit quod justicia dicte terre erat predicti Richardi die qua transfretavit, et alias fecit
justiciam dictus Richardus in eadem terra scilicet in alio latrone in ea suspenso, vidente ipso teste.
De terra de Cande requisitus, dixit quod dictus Richardus erat saisitus de veeria ipsius terre dicta die, et
dictus Matheus Le Jai eam de ipso tenebat, et audivit ipse testis in domum domini Johannis Le Jai,
fratris dicti Mathei, quemdam latronem sub quadam cuppa, quem dictus Johannes exauriculari fecit.
Johannes de Chafaio, juratus, requisitus de exemplatis, respondit quod nichil sciebat de haiis, id quod
depositum fuit apud Guillelmum, testem precedentem, addito quod servientes predicti comitis aliquando
custodiebant eas, sed injuste, et non vidit ab eis aliqua expleta levari. Requisitus de terra de Pontelevio,
in qua furce fracte fuerunt, respondit iddem quod Guillelmus de Rilleio, miles. De justicia terre Mathei
Le Jai de Cande, nichil scit.
Tricandus Bisco, miles, juratus, dixit quod dicta die homines dicti Richardi saisiti erant de exemplatis
Calvimontis. Requisitus de haiis dixit idem quod Guillelmus Rainbaut, excepto quod non vidit exinde
emendas levari. De terra de Pontelevio, dixit furce stantes erant et latro suspensus ad ipsas ex parte dicti
Richardi et ex parte abbatis de Pontelevio, dicta die. Requisitus de justicia Candeii, dixit quod dictus
Richardus et Matheus Le Jai, homo [ejus], saisiti erant de justicia dicta die ex utraque parte aque.
Johannes Prepositi, miles, juratus, dixit iddem per omnia quod Tricandus Bisco, excepto quod de latrone
suspenso nichil scit.
Odo de Monteyanno ( ?), miles, juratus, requisitus de exemplatis, dixit iddem quod Tricandus Bisco,
miles ; de haiis, iddem ; de terra de Pontelevio, iddem. De justicia terre de Candeio nichil scit.
Gervasius Bysco, miles, juratus, dixit iddem quod dominus Tricandus, excepto quod de haiis nichil scit.
Stephanus de Rilleio, juratus, dixit de exemplatis iddem quod Tricandus ; de haiis, iddem quod ipse
Tricandus, addito quod ipse Stephanus fecit in dictis haiis circlos ex parte domini Richardi supradicti. De
terra de Pontelevio dixit iddem quod Tricandus ; de justicia Candeii, iddem.
Rogerus de Sublanis, juratus, dixit iddem per omnia, nil addito, nil excepto, quod Tricandus.
Guillelmus Rasquier, juratus, dixit iddem quod Tricandus, addito quod in dictis haiis legit, ipse testis qui
loquitur, perticas ad faciendas turretas Calvimontis, vidente et sciente et non contradicente preposito
dicti comitis de Montiz.
Petrus Bovis, juratus, dixit iddem per omnia quod dominus Tricandus de exemplatis et de haiis et de
terra de Pontelevio et de Candeio.
Hardoinus de Rilleio, juratus, dixit iddem de exemplatis quod Tricandus. De haiis dixit quod ipse
Hardoinus, tunc temporis prepositus Calvimontis, cepit quemdam hominem scindentem in dictis haiis,
569
Archives nationales (France)
cui adjudicati fuerunt LX solidi pro emenda in curia domini Calvimontis, in quibus ipse prepositus
habuit XX solidos, et XL solidi quittati fuerunt homini supradicto.
Item, dixit quod in ipsis haiis multociens cepit boves, de quibus habuit pluries VII solidos et VI denarios
pro emenda. Requisitus de justicia de Pontelevio, dixit iddem quod Tricandus. De justicia Candei, dixit
iddem quod Guillelmus Rainbaut.
Nicholaus de Calvomonte, miles, juratus, interrogatus de exemplatis, respondit se nil scire ; requisitus de
haiis, quod haye ille sunt proprie de jure predicti Richardi et de ipsis, die qua iter arripuit, recessit
expletans per servientes suos qui eas ex parte ipsius custodiebant. Requisitus de justicia terre de
Pontelevio et de latrone suspenso adipsas, dixit quod dictus Richardus fecit eum suspendi, et postea
dictus comes fecit eas prosterni. Requisitus de terra Mathei Le Jai de Candeio et de justicia ipsius terre,
dixit quod nichil sciebat.
Petrus Le Jai, miles, juratus, requisitus de exemplatis, dixit iddem per omnia quod Nicholaus de
Calvomonte ; de haiis, iddem ; de justicia de Pontelevio, iddem. De justicia terre de Candeio, dixit quod
Matheus Le Jai habet totam justiciam in terra quam tenet a domino Calvimontis.
Nicholaus de Turre, juratus, requisitus de exemplatis, dixit iddem quod Nicholaus de Calvomonte ; de
haiis, iddem quod ipse Nicholaus. De justicia terre [de] Pontelevio, dixit quod ipsa justicia est predicti
Richardi, et ipse Nicholaus qui loquitur suspendit dictum latronem, de mandato dicti Richardi, ad furcas
in dicta terra. De justicia terre de Candeio nihil scit.
Bernardus Forrer, juratus, requisitus de exemplatis, respondit se nil scire. Requisitus de haiis, de justicia
terra de Pontelevio, dixit iddem quod Nicholaus de Calvomonte. De terra de Candeio nil scit.
Johannes Coron, juratus, requisitus de exemplatis, de haiis, de justicia terre de Pontelevio et de Candeio,
ad omnia respondit iddem quod Nicholaus de Calvomonte.
Girardus Faber, iddem per omnia. Guillelmus Ranerii, iddem.
Nicholaus Augeri, juratus, dixit iddem de exemplatis quod Nicholaus de Calvomonte ; de haiis iddem,
addito quod prepositi Calvimontis ceperunt eumdem testem, qui loquitur, scindentem roortas in dictis
haiis ; de terra de Pontelevio et de justicia ipsius terre, iddem quod Nicholaus de Calvomonte. Nichil
ulterius scit, licet de omnibus fuerit requisitus.
Natalis Pancerote, juratus, dixit iddem de omnibus quod Nicholaus de Calvomonte, addito de justicia
terre de Candeio quod Johannes Le Jai, miles, cepit in ipsa terra quemdam latronem et exauriculari fecit
eum.
Guillelmus de Marreio, miles, juratus, requisitus de exemplatis, dixit quod vidit predictum Richardum,
die qua iter transmarinum arripuit, saisitum de ipsis exemplatis. De haiis, vidit ipsum similiter saisitum,
et de justicia terre de Pontelevio. De justicia de Candeio nichil scit.
Testes ex parte comitis Blesensis.
Gaufridus de Aguyzonio, serviens predicti comitis, juratus, requisitus de exemplatis de Chaumontais,
dixit quod vidit quod, post octo dies a festo beati Johannis Baptiste, priusquam dominus Richardus de
Bellomonte in partes transmarinas iter arriperet, dictus comes fecit saisiri blada exemplatorum de
quibus agitur, et, post iter arreptum ab ipso Richardo, idem comes blada illa recredidit comitisse
Carnotensi per plegios. Requisitus de haiis de Vilariis, dixit quod die qua predictus Richardus iter
arripuit, idem Richardus non erat in saisina neque in custodia dictarum hayarum, immo dictus comes
erat saisitus de eisdem. Dixit eciam quod ipse Gaufridus qui loquitur, aliquociens serviens predicti
comitis et prepositus de Montiz, invenit quemdam ex hominibus predicti Richardi forefacientem in dictis
haiis, de quo ipse levavit emendam. Item, dixit quod prepositus de Montiz misit porcos suos ad
pasnagium in dictis haiis, quos servientes dicti Richardi ceperunt et ex illis aliquos occiderunt ; deinde
porcos illos fecit reddi dictus Richardus servientibus dicti comitis et precium mortuorum restitui.
De terra de Pontelevio et de justicia ipsius terre, dixit quod, cum dictus comes fecisset dispendi
quemdam latronem suspensum ad furcas sitas in dicta terra, et furcas illas prostrahi, idem comes furcas
illas refici fecit, et credit testis quod comes justiciam ibi non habet.
570
Archives nationales (France)
Requisitus de terra dicti Mathei Le Jai de Candeio, ubi mesleya fuit, dixit quod dictus Richardus
justiciam ibi non habet in hoc quod ad sanguinem pertinet.
Girardus Gualvi, prepositus dicti comitis apud Montiz, juratus, requisitus de exemplatis, dixit quod
dictus Richardus et homines sui fuerant semper saisiti de blado exemplatorum usque anno elapso
antequam idem Richardus iter arriperet transmarinum, et in eodem anno fecit capi bestias meditariorum
in dicta terra et eas eisdem meditariis recredidit per plegios. Dixit eciam quod, quando dictus Richardus
iter suum arripere voluit, dictus comes fecit capi gerbas bladorum in terra exemplati, et, cum dictus
Richardus iter arripuisset, comes fecit bladum gerbarum illarum adduci ad domum suam, et postea
recredidit ea meditariis, sed nescit quo modo.
Requisitus de haiis, dixit quod nescit quis eorum, comes scilicet et Richardus, erat in saisina dictarum
hayarum die qua dictus Richardus iter arripuit, sed ipse qui loquitur custodivit aliquociens eas de
mandato comitis et levavit emendas ab illis quos forefacientes inveniebat in eis, et videbat sepe
servientes domini Calvimontis custodientes eas. De furcis sitis in terra de Pontelevio, dixit iddem quod
G. Aguizon. Requisitus de terra de Candeio, respondit se nil scire.
Petrus Pinost, juratus, requisitus de exemplatis, dixit iddem quod Gaufridus Aguizon, excepto quod
recredencia bladorum facta fuerit meditariis dicte terre.
De hiis dixit quod dicta die comes erat saisitus de eisdem, et ipse qui loquitur levabat emendas ab
aliquibus quos forefacientes inveniebat in eis, et nunquam vidit dictum Richardum saisitum de eisdem.
De terra de Candei, ubi mesleia fuit, dixit quod dicta die justicia ipsius terre erat saisina ipsius comitis.
Petrus de Montiz, juratus, requisitus de exemplatis dixit quod prefatus Richardus adhuc erat in partibus
istis quando comes Blesensis saisivit dicta blada, et postea reddidit illa comitisse Carnotensi.
De haiis dixit quod ipse qui loquitur cepit quemdam hominem abbatis de Pontelevio in dictis haiis, de
quo levavit emendam ; et dixit quod nunquam vidit servientes predicti Richardi in dictis haiis aliquid
expletare. De porcis captis in dictis haiis dixit iddem quod Gaufridus de Aguyzon. De justicia de
Pontelevio nichil scit ; de saisina justicie terre Mathei Le Jai, nichil.
Johannes, major de Faya, juratus, requisitus de exemplatis, respondit se nil scire. Inquisitus de haiis,
dixit quod nunquam vidit in eis aliquid a servientibus predicti Richardi expletari. Item, dixit quod vidit
prepositum des Montiz, servientem predicti comitis, expletantem hayas illas et levare emendas de
duobus hominibus de feodo Calvimontis. De terra et justicia de Pontelevio, dixit iddem quod Gaufridus
de Aguizon. De terra de Candeio, nichil scit.
Johannes Chavange, juratus, requisitus de exemplatis Calvimontis, respondit se nil scire. De haiis dixit
quod semper, a tempore suo, vidit dictum comitem habentem saisinam earumdem, nec vidit in eis
aliquid expletari a servientibus domini Calvimontis. De terra de Pontelevio nil scit ; de terra de Candeio,
nichil.
Johannes de Villariis, juratus, requisitus de exemplatis, respondit se nil scire, neque [de] justicia terre de
Pontelevio, neque etiam de Candeio. De haiis dixit quod nunquam vidit dictum Richardum habentem
saisinam dictarum hayarum.
Stephanus Brisemauri, juratus, inquisitus de exemplatis, respondit se nil scire. Inquisitus de haiis, dixit
quod dicte haye ille sunt comitis, et vidit ille qui loquitur prepositum de Montiz qui cepit duos ex
hominibus abbatis de Pontelevio in dictis haiis, et ex ipsis emendas levavit. De terra et justicia de
Pontelevio, dixit quod nichil sciebat ; de terra de Candeio, nichil.
( Au dos :) Actum die mercurii post festum beati Remigii. Inquesta quam fecit Gaufridus Pagani ad
sciendum in quo puncto erat Richardus, vicecomes Bellimontis, erga comitem Blesensem super
interceptionibus Calvimontis quando dictus Richardus in partes Jherosolimitanas transfretavit.
1. Le reste de la phrase a sans doute été omis par le copiste.
J//1030
571
Archives nationales (France)
n° 73
Comptes et enquêtes
Original ou copie
419 - [1240]. 13 octobre
Epistola per quam Guillelmus de Ulmis, senescallus Carcassonensis, insultum in civitatem Carcassonam
a vicecomite Raimundo Rogerii factum Blanchae reginae notum facit. "Datum Carqasone, III idus
octobris. Sciatis, domina, quod ipsi inimici comburunt castra et villas quas in fuga sua invenerunt."
Cette pièce, d'une écriture contemporaine des événements qui y sont rapportés, n'est peut-être qu'une
copie ; car on n'y trouve ni sceau, ni adresse au dos, ni traces de fermeture. - Elle a été publiée dans la
Bibliothèque de l'École des Charles, t. VIII, p. 371, et en dernier lieu par M. Aug. Molinier dans la
nouvelle édition de D. Vaissète, Histoire de Languedoc, t. VIII, col. 1042.
J//764
n° 4/1
Nogent l'Artaud
Copie authentique
420 - 1240. Novembre
Simon, abbas, et conventus Sancti Germani de Pratis, vendunt Ysabelli, uxori defuncti Guillelmi de
Nogento, militis, duos modios frumenti quos dictus Guillermus in granchia de Nogento, quolibet anno
percipiendos per extremam voluntatem, reliquerat, praenominataeque Ysabellis et viri sui anniversarium
celebrare promittunt. "Datum anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo, mense novembri, et
seellé sur le reply, en double queue, de cire vert."
Copie collationnée à l'original le 25 octobre 1548.
J//1029
n° 7
Comptes et enquêtes
Original
421 - [Vers 1240]
(Au dos de la 3 e peau). Hec est inquesta facta per dominum Jocelminum de Ardena et Willelmum de
Chantelle super controversia que vertebatur inter priorem Sancti Porciani, ex una parte, et dominum
Borbonii, ex altera, super interfectione hominum dicti prioris et capcione hominum prenominati prioris.
Guillelmus de Meceron 1, juratus, dixit quod vidit castellanum de Chantella cum armis chaçare homines
prioris qui persequebantur les Garinens, inimicos prioris, et quod dixit eidem castellano quod retro iret,
quia prior Sancti Porciani et homines sui erant in gregio et asseguragio domini Borbonii, et quod
dominus meus Borbonii propter hoc miserat me cum dicto priore. Requisitus utrum vidisset occidere
hominem prioris qui fuit occisus, dicit quod vidit ire longe ante dictum castellanum duos eques ( sic)
quorum nomen unius erat Aymonins de Valeris qui occidit dictum hominem, prout idem Aymonins
eidem Willelmo recognovit. Nomen autem alterius ignorabat. Requisitus iterum idem Willelmus qui
erant cum dicto castellano, dixit quod Bergoinz, serviens ejusdem castellani, erat tantum cum dicto
castellano tunc ; sed postea vidit quamplurimos venire ad dictum castellanum cum armis et sine armis,
sic[ut] mos est venire ad cri, sine equis et cum equis. Interrogatus qui erant illi cum armis, dixit quod
vidit Hugonem Challamel, eques ( sic), habentem arcum et sagittas, et dictum Aymonem armatum super
quodam equo, et Regnerium lo Pechior similiter armatum ; et vidit Brunum et Durandum, clericos de
Chantella, super equos, sed non armatos, ut ipse credit, et quamplurimos alios pedes ( sic). Interrogatus
dictus Willelmus utrum dictus castellanus cepit dictos homines prioris qui persequebantur inimicos
suos, dixit quod non interfuit capcioni dictorum hominum, sed dixit quod idem Willelmus dixit eidem
castellano quod homines prioris predictos quos detinebat apud Cantellam, deliberaret, et idem
572
Archives nationales (France)
castellanus dixit ei quod suum consilium non erat ut eos redderet. Requisitus de die, etc., respondit in
hac estate, quadam die veneris.
Johannes Daire, juratus, dixit quod vidit etinterfuit quando homines prioris persequebantur les
Garinens, inimicos dicti prioris, qui ducebant tres equos prioris, et quod castellanus Cantelle cum armis
venit contra dictos homines, et erant cum eo Andreas de Monte Lucio, miles, Bergoinz, serviens dicti
castellani, etc ...
(3 e peau).
Guillelmus de Uçone, miles, juratus, dixit quod ballivus Arvernie misit ipsum qui loquitur et unum alium
militem et clericum suum ad Bernardum Blanc, castellanum Cantelle, ut diceret dicto castellano ut
homines prioris Sancti Porciani, quos ceperat, deliberaret sive redderet, et quod coram ipso ballivo
compareret juri pariturus super dicta capcione et super homine prioris qui mortuus fuerat, qui erat de
consocietate captorum, et dictus capellanus respondidit ( sic) eis quod nichil de premissis faceret sine
domino Francone de Faveneriis qui non erat presens, et ipse qui loquitur et alii nuncii replicaverunt
quod non expectarent dominum Franconem, quia non erant missi ad eum, et quod ipse et alii nuncii
culparent dictum castellanum de predictis morte et capcione. Idem castellanus dixit quod dominus
Borbonii preceperat ei ut homines quoslibet quos inveniret in terram ( sic) dicti domini Borbonii cum
armis, caperet. Dixit eciam dictus miles quod, cum ipse et alii nuncii predicti irent apud dictum
castellanum, invenerunt dictum hominem mortuum qui deducebatur in quadam cadriga, et viderunt
plagas in corpore dicti mortui. Requisitus de tempore et die, [dixit] idem quod primus.
Guillelmus de Vincela, miles, juratus, dixit idem in omnibus quod precedens miles.
1. Ce nom qui n'est pas biffé est récit en interligne sous la forme Mecenon.
Rouleau de parchemin formé de trois peaux et fermé au moyen de deux bandelettes scellées aujourd'hui
disparues, mais qui passaient par des entailles qui se voient encore, au bas du rouleau, de chaque côté du
titre inscrit au dos et que nous avons reproduit en tête de ces extraits. - A rapprocher du n° 414.
Mentionné par Boutaric, Actes du Parlement de Paris , t. I, p. CCCVII, n° 20.
J//1030
n° 8
Comptes et enquêtes
Copie.
422 - 1240-1241. 13 février.
Geraldus de Malamorte, dominus de Donzenac, publicat compositionem factam inter abbatem et
conventum Vosiensem, ex una parte, et dilectum suum burgensem Simonem de Userchia, ex altera, de
medietate decimae de Lavano et una saumata vini. "In cujus rei testimonium presentes litteras, de
consensu parcium, sigillo nostro duximus roborandas. Datum idibus februarii, anno Domini millesimo
CC° quadragesimo."
Copié, au quinzième siècle, sur une double feuille de papier contenant d'autres pièces relatives à la même
affaire (Cf. n os 361 et 675).
J//979
n° 21/1
Chambre royale de Metz
Copie
423 - 1240-1241. 26 mars.
Felicitas, mater domini de Bollemonte, pro remedio animæ suæ et filii sui J., concedit quod salmo vel
quinque solidi tullensium qui sibi, pro custodia domus de Lignei, a monasterio Sancti Mansueti
annuatim tradendi erant, in civitate Tullensi, per nuncium ejusdem dominæ, de cetero percipiendi sint.
Præterea medietatem furni de Longort eidem monasterio in perpetuum derelinquit. "Datum anno
573
Archives nationales (France)
J//768
n° 18
Champagne
Copie authentique
424 - 1241. Mai.
Stephanus de Maladomo, baillivus Barri super Albam, chartam donationis Petro de Janicuria a
communia Barri super Albam factæ (cf. n. 394) testatur se vidisse et ejusdem chartæ tenorem transcribit.
"Datum a me anno Domini M° CC° XLI°, mense maio."
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 24 juillet 1562.
J//768
n° 17/a
Champagne
Copie authentique
425 - 1241. Mai.
Stephanus de Maladomo, baillivus Barri super Albam, chartam qua Theobaldus, comes Campaniæ,
laudat donationem factam Petro de Janicuria a communia Barri super Albam (vide superius n. 397),
testatur se vidisse et ejusdem chartæ tenorem transcribit. "Datum a me anno Domini M° CC° XLI, mense
maio."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 24 juillet 1562.
J//769
n° 5
Champagne
Copie authentique
425 bis - 1241. Mai.
Stephanus de Maladomo, baillivus Barri super Albam, chartam Theobaldi, comitis Campaniæ, sub
numero 386 superius descriptam, testatur se vidisse ejusdemque chartæ tenorem transcribit. "Datum a
me anno Domini millesimo" ducentesimo quadragesimo primo, mense maio."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 3 juillet 1564.
J//1024
n° 25
Mélanges
Minute
426 - 1241-1250.
Decanus et capitulum Beati Hylarii Pictavensis Philippo, thesaurario ejusdem monasterii, terram suam
de Burgundia prope abbatiam Sancti Laurentii, Altissiodorensis diocesis, quoad vixerit possidendam
tradunt "ita quod omnia honera dicte terre in propriis expensis suis sustinebit, causas insuper quas
movimus contra nobilem dominam Aenordem, dominam Bellijoci, in expensis suis propriis et cum
procuratore nostro, cui procurabit fideliter et finaliter bona fide, pro posse suo persequetur, et
compromissum inter nos et dictam dominam factum coram dominum Bituricensem tenebit et observabit
sicuti nos tenemur."
Cette pièce, dont la minute est écrite sur la même feuille de parchemin que la suivante, doit appartenir à
la même époque. L'Aénor, dame de Beaujeu, dont il est ici question, ne saurait être confondue avec
574
Archives nationales (France)
Éléonor, femme de Louis de Forez, sire de Beaujeu (1273-1290), le caractère de l'écriture étant bien
certainement du milieu du treizième siècle.
J//1024
n° 25
Mélanges
Minute
427 - 1241-1250.
[Philippus, thesaurarius Sancti Hylarii Pictavensis,] notum facit "quod, cum vir illustris Alfonsus, filius
regis Francie, comes Pictavie, nobis, tunc capellano suo, thesaurariam ecclesie Beati Hylarii Pictavensis,
cujus ad ipsum donatio spectabat, dedisset, et nos postmodum, ad dictam ecclesiam accedentes,
accepimus a venerabili viro. decano et capitulo ipsius ecclesie" præposituras que ibidem erant, videlicet
præposituram de Rollé et alias a præpositis male custoditas, integre, cum omni jure, ipse Philippus
thesaurarius prædictis decano et capitulo quittavit et concessit. "Hec omnia supradicta predictus
Alfonsus, dominus comes Pictavie, voluit et concessit et ea, per appositionem sui sigilli una cum nostro
presenti cartule, confirmavit."
Cette pièce nous est parvenue sous la forme d'une minute corrigée, copiée à la suite de la précédente (n°
426) sur une même feuille de parchemin. Ce trésorier de Saint-Hilaire est le personnage bien connu qui a
écrit, en 1250, la lettre dans laquelle il rend compte à Alfonse de Poitiers de la prise de possession du
comté de Toulouse (Voy. Boutaric, Saint Louis et Alfonse de Poitiers, p. 67 et suivantes, et plus bas, n°
540). Le document que nous analysons ici doit être antérieur à cette époque, puisque Alfonse n'y est pas
qualifié comte de Toulouse ; il se placerait donc avant 1250, mais après 1241, date de la majorité
d'Alfonse et de sa prise de possession du Poitou.
J//1022
n° 37
Mélanges
Original
428 - Carcassonne. [1241-1252].
Epistola ab Oliverio de Terminis reginoe Blanchoe directa pro quadam nobili muliere.
Serenissime domine Blanche, Dei gratia regine Francorum illustri, Olivarius de Terminis, suus fidelis,
salutem et se ipsum. Vestram regiam celsitudinem precibus quantis possumus deprecamur quatinus
Aicia, nobilis mulier ac vidua, latrix presentium, cum ante vestram accesserit presentiam misericordiam
petitura, ipsam in suis justis peticionibus misericorditer, amore nostri, exaudire dignemini. Quicquid
enim boni eidem feceritis, tanquam nobis ipsis reputabimus esse factum. Datum Carcassone, in octabis
sancti Laurencii.
Lettre close en parchemin. Au dos, l'adresse : Domine Blanche, Dei gratia regine Francorum. Au milieu,
engagé dans deux entailles, se trouve encore un fragment de la petite lanière de parchemin qui a servi à
la fermer. A gauche, on distingue la trace du signet. Cette pièce a été citée par Elie Berger, Histoire de
Blanche de Castille, p. 345. Elle est certainement postérieure à la soumission d'Olivier de Termes en
1241, après la révolte de Raimond Trencavel.
J//1034
n° 22
Comptes et enquêtes
Original
429 - 1241-1270.
575
Archives nationales (France)
Instructio Alfonsi, comitis Pictavensis, locumtenenti suo in Pictavia directa, de portu Niorti, nundinis
Pictaviæ, judicio duellorum, vineis proditorum apud Rupellam, mercato novo comitis Augi et foresta de
Banahone.
Publié dans la Bibliothèque de l'École des Chartes, 1875, p. 448 et dans les Archives du Poitou, t. VIII, p.
159. - Il existe un fac-similé de cette pièce parmi les fac-similés de l'École des Chartes (n° 61).
J//1028
n/os 28/a et 28/b
Comptes et enquêtes
Deux exemplaires.
430 - [1241-1270].
Ordinatio servientium officiorum de hospitio regis 1.
Servientes officiorum.
Quilibet panetarius habeat suum 2 scutiferum.
Quilibet scantio similiter suum.
Quilibet cocus suum similiter.
Fructuarii quinque homines.
Scutiferi habeant duos solidos panis, quando rex equitat, et II sextarios vini ; et quando sejornat, vadia
sua.
Cambellani quilibet suum scutiferum.
Hostiarii, quilibet VI denarios pro uno garcione qui comedat in villa, nec comedet in hospitio aliquis ex
parte eorum.
Valleti camere equites, quilibet habeat 3 garcionem comedentem in villa, et habeat VI denarios pro illo 4
garcione.
Summularii sicut prius.
Valleti nobiles. IIIe qui habet duos equos comedat solus in hospitio 5 et habeat 6 scutiferum qui comedat
in villa et habeat VI denarios.
Valletus qui habet unum equum comedet in hospicio solus, et habeat 7 VI denarios pro garcione qui
comedet in villa.
Summularii panis et vini debent comedere soli in hospitio.
Quelibet gueta habebit VI denarios pro garcione 8 comedente in villa. Nullus habeat equum in hospitio,
nisi habeat vadia et avenam.
Quilibet miles habeat unum scutiferum comedentem in hospitio tantum.
Duo summularii coquine habebunt quilibet VI denarios et non comedent in hospitio.
Clerici qui habent unum equum comedent in hospitio soli, et quilibet habebit 9 VI denarios pro garcione
suo qui comedet in villa. Ille qui habet duos equos habebit scutiferum comedentem 10 in hospitio, et
habebit VI denarios pro garcione comedente in villa.
Quando quidam panetarius serviet, aliis servet panem ; similiter de scancionibus et de cocis.
De portariis equitibus.
De garcionibus porte.
De bouteriis.
De barilleriis.
De Stephano Briesche.
De camera et stramine.
1. Ce titre se trouve au dos de l'exemplaire coté 28 a.
2. Suum habeat 28 a.
3. Habeat omis 28 a.
4. Illo omis 28 a.
576
Archives nationales (France)
J//767
n/os 7 et 7 bis
Champagne
Double exemplaire d'une copie certifiée faite le 29 mars 1559
431 - 1242. Mai.
B., dominus de Orcymonte, notum facit se terram suam allodialem nunquam in feodum a rege
Francorum capturum esse.
Ego B., dominus de Orcymonte, universis presentes litteras inspecturis salutem. Notum facio tam
presentibus quam futuris quod, cum ego terram meam quam de allodio teneo ab illustrissimo viro
Ludovico, rege Francorum, pro benefacto suo accipere proponerem feodalem, ego, precibus et voluntati
domini mei Hugonis, comitis Regitesti, satisfacere cupiens, a dicto proposito resilui, promittens et
asserens quod in posterum a rege Francorum terram superius nominatam non capiam feodalem. In
cujus rei testimonium litteras istas nobilissimo domino meo Hugoni, comiti Regitesti, sigillo meo tradidi
sigillatas. Actum anno Gracie millesimo CC° XLII°, mense mayo.
"Collation de la présente a esté faicte en ung livre de cartulaire escript en parchemin, sain et entier en
escripture, couvert de cuyr noir, commençant au premier feuillet : Cartulaire et registre portant
notamment répertoire et inventaire des chartes et lettres qui touchent le dommaine, les terres et
seigneuries du conté de Retheloys, contenant ledit cartulaire quatorze cayers, chacun cayer douze
feuilletz, et la derniere coppie d'iceluy se commence : "A tous ceulx qui ces presentes lettres verront ou
orront, Michel Flamaing, chanoine et soubz-chantre de l'église Notre-Dame de Laon, Jehan Herbin,
lieutenant de monsieur le bailly de Retheloys, Jehan Bugnicourt, arbitres, etc..." et se termine : "... en
date du 5 jour de may, l'an mil IIII c et XLIX" qui est au dernier feuillet dudit cartulaire, par nous Nicolas
Faulconnier et Thomas Le Titeulx, notaires jurés en Retheloys, demourans à Mezieres soubz Meuse,
soubz signez, le 29 jour de mars 1559 avant Pasques. Ainsi signé : Faulconnier et Titeux". - Le cartulaire
de Rethel dont il est ici question n'est pas celui qui a été décrit par M. Léopold Delisle, Annuaire-Bulletin
de la Société de l'Histoire de France, année 1867, 2 e partie, p. 1.
J//1026
n° 1
Mélanges
Original
432 - Au camp devant Marcillac. 1242. Août.
Alfonsus, comes Pictavensis, notum facit quibus conditionibus feodum Constantini Crassi Renaudo de
Ponte tradiderit.
Alfonsus, filius regis Francie, comes Pictavensis, universis presentes litteras inspecturis, salutem. Notum
facimus nos dilecto et fideli nostro Renaudo de Ponte et heredibus suis dedisse feodum Constantini
Crassi, quod idem Constantinus a nobis tenere debebat ; super quo feodo dictus Renaudus fecit nobis
577
Archives nationales (France)
homagium ligium contra omnes homines et feminas qui possint vivere et mori. Idem vero Renaudus
nobis et heredibus nostris tenetur, per juramentum suum corporaliter prestitum, castrum suum de Ponte
et totam villam ad magnam et ad parvam forciam nobis 1 tradere et similiter 2 heredibus nostris vel certo
mandato nostro, quociens super hoc a nobis fuerit requisitus. Nos vero concessimus predicto Renaudo
quod ipse et heredes sui villam de Ponte et totam aliam terram suam in ea libertate teneant in qua eam
hactenus tenuerunt. Quod ut firmum sit et stabile, presentibus litteris sigillum nostrum fecimus apponi.
Actum in castris juxta Macillac, anno Domini M° CC° quadragesimo secundo, mense augusti.
1. Nobis gratté.
2. Similiter rajouté dans l'interligne.
Original, en parchemin, non scellé. Cf. un acte de même date émané de Geoffroi, fils de Renaud de Pons
publié par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 2986.
J//740
n° 4
Paris et environs
Original.
433-443 - 1242. Octobre.
Guillelmus, Parisiensis episcopus, notum facit fratres domus Vicennarum, ordinis Grandimontensis, et
abbatem conventumque de Livriaco, Parisiensis diocesis, inter se composuisse de quibusdam bonis sitis
Parisius, in ruella Sanctoe Marinoe et in territorio de Clamarcio.
Guillelmus, permissione divina Parisiensis ecclesie minister indignus, universis presentes litteras
inspecturis salutem in Domino. Noveritis quod cum, inter correctorem et fratres domus de Vicenis,
ordinis Grandimontensis, pro ipsis et priore et conventu Grandimontis, ex una parte, et abbatem et
conventum de Livriaco, Parisiensis diocesis, nomine ipsorum et nomine magistri Helye Chabot, eorum
concanonici, ex altera, super quadam domo sita in ruella Sancte Marine Parisius et super sex arpentis
vinearum sitarum in territorio de Clamarco, in censiva Beati Martini de Campis, que petebant prior,
conventus, corrector et fratres predicti ; que videlicet domus et vinee fuerunt dicti magistri Helye et que
dictus magister dicebatur dictis abbati et conventui contulisse, et super quibusdam permissionibus et
conventionibus que dictus magister dictis priori et conventui, correctori et fratribus dicebatur fecisse
antequam ordinem de Livriaco intravisset, et super quadam quantitate bladi, dampnis et rebus aliis,
super quibus omnibus dicti prior, conventus, corrector et fratres Grandimontenses dicebant abbatem,
conventum et magistrum Helyam prescriptos sibi injuriari, suscitata esset materia questionis ; tandem
inter partes predictas, mediantibus religiosis et aliis bonis viris, facta est coram nobis super premissis
omnibus amicabilis compositio in hunc modum, videlicet quod dicti abbas et conventus dederunt et
concesserunt, in perpetuum tradiderunt et resignaverunt omnino priori, conventui, correctori et
fratribus antedictis vineas supradictas et quicquid juris habebant vel habere poterant in eisdem.
Dederunt etiam eis viginti libras parisiensium in pecunia numerata ; de qua confessa est pars dictorum
Grandimontensium sibi fuisse plenarie satisfactum. Dicti vero prior, conventus, corrector et fratres
recesserunt omnino a lite et questione predictis et eis in perpetuum renuntiaverunt et dictis abbati et
conventui et magistro Helyeinperpetuum remiserunt, si quid juris, questionis, obligationis seu actionis
habebant vel habere poterant et quocumque modo eis competere poterat, usque in diem presentem,
adversus eos, ratione cujuscumque obligationis et alia ratione quacumque super premissis omnibus et
aliis quibuscumque. Et dicti abbas et conventus et magister Helyas, de consensu et voluntate ipsorum,
promiserunt priori, conventui, correctori, et fratribus memoratis quod, super predictis vineis et pecunia
memorata, eos nec aliquos qui ab ipsis causam habebunt nunquam impetent nec inquietabunt nec
inquietari facient aliquatenus in futurum, et ipsos priorem, conventum, correctorem et fratres de
omnibus querelis, juribus, obligationibus et accionibus que eis competebant, vel quocumque modo
competere poterant usque modo adversus eos, quitaverunt et penitus absolverunt et eas sibi liberaliter
578
Archives nationales (France)
remiserunt. Nos vero, disquisito et intellecto per bonorum et fide dignorum testimonia diligenter
compositionem presentem utrique parti esse utilem et expedientem, ipsam ratam habemus et firmam et
aucto ritate ordinaria confirmamus et precipimus fideliter in perpetuum observari. In cujus rei
testimonium et munimen, presentes litteras sigilli nostri impressione fecimus roborari. Actum anno
Domini millesimo ducentesimo quadragesimo secundo, mense octobri.
Trace de sceau sur double queue.
J//769
n° 7
Champagne
Copie authentique
444 - 1242. Novembre
Gui de Dampierre, sire de Saint-Just, promet à Thibaut, roi de Navarre, comte de Champagne et de Brie,
de le tenir indemne de tout dommage pouvant résulter de l'inexécution par Archembaud de Bourbon des
conventions relatives au mariage de Marie, soeur dudit Archembaud, avec Jean, comte de Dreux. "En
quel tesmoignage j'ay faict seeller ces lettres de mon seel, et ce fu faict en l'an de Grace mil deux cens et
quarante deux, ou mois de novembre."
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2615.
J//742
n° 2
Orléanais
Original
445 - Vers 1242
Nomina hominum ligiorum regis in ballivia Aurelianensi.
Isti sunt homines ligii domini regis, de ballivia Aurelianensi.
Herveus de Feritate, miles.
Hugo de Porta, miles.
Gaufridus, filius Fulconis, miles.
Henricus de Bosco, miles.
Hugo de Saumeriaco, miles.
Gaufridus Manselli, miles.
Johannes de Porta, miles.
Petrus de Rem..., miles.
Domina de Booilliaco.
Evrardus de Corveio, miles.
Adam de Bellomonte, miles.
Philipus de Capella, miles.
Odo de Porta, miles.
Gaufridus de Ruanova, miles.
Gilo de Jalemein.
Stephanus de Longavilla.
Archambaudus de Chaon
Renaudus de Rovercellis.
Johannes de Aurelianis.
Stephanus dictus Canis.
579
Archives nationales (France)
Gaufridus de Ruanova.
Gaufridus Coercle.
Johannes Coercle.
Philipus Coercle.
Robertus de Longuello, miles,
Odo de Faiaco, miles.
Adan de Boogiaco, miles.
Hugo de Alunna, miles.
Fulco de Ruppibus, miles.
Angerbaudus de Ungreto, miles.
Johannes de Pannis.
Martinus de Gimeigniaco.
Petrus de Cussancia.
Matheus Coercle, ca... 1 Magduno.
Guillelmus Buticularius, miles.
Johannes de Clariaco.
Agatha, relicta Simonis Chenardi.
Petrus de Peliceinno.
Arnaudus Buticlarius ( sic), miles.
Girardus de Mesanrionno.
Robertus de Marisco, clericus.
Philipus de Basta, miles.
Relicta Theobaldi de Puteolis.
Guillelmus Rahiers, miles.
Annes, vidua de Vreigniaco.
Adan de Vilarson.
Stephanus Crassus.
Berterus Natalis.
Petrus de Chante Rene.
Gaufridus Gaugueins.
Renaudus de Marisco.
1. Un trou à l'original.
Petit rouleau de parchemin. Au dos : Hominagia domini regis de ballivia Aurelianensi. Les noms de
Henricus de Bosco et Johannes de Porta figurent dans des listes insérées dans la partie complémentaire
du registre C de Philippe-Auguste (JJ. 7) et publiées dans les Historiens de France (t. XXIII, p. 688 b et
691 g). Or cette partie complémentaire contient des actes de juillet 1220. Par contre Herveus de Feritate
parait dans une liste de 1242 ( Ibidem, 727 g) ; c'est donc entre ces deux dates qu'il faut probablement
fixer celle de la rédaction de la présente liste, mais plutôt vers 1242, car je n'ai pu trouver aucun des
noms qui y figurent dans le Catalogue des actes de Philippe-Auguste.
J//769
n/os 6 et 6 bis
Champagne
Double exemplaire Copie authentique
446 - 1242-1243. Janvier.
Henri, comte de Grandpré, s'engage envers Thibaud, roi de Navarre, comte de Champagne et de Brie, à
construire et fortifier un château à Mont-Otran entre Buzancy et Stenay. "Et por ce que ceste chose soit
ferme et estable à touz jourz, j'ai seellees ces lestres de mon seel. Et ceste chose fu faite l'an de
580
Archives nationales (France)
l'Incarnacion Nostre Seigneur Jhesu-Crist mil deux cenz et quarente deux, ou mois de janvier."
Copie collationnée le 1 er août 1560, par Sébastien le Roullyer, garde du Trésor des Chartes d'après
l'original conservé audit Trésor. - Publié d'après l'original (J. 202, n° 21) par Teulet, Layettes du Trésor
des Charles , t. II, n° 3022). - Voyez d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de
Champagne , n° 2629.
J//911
n° 11, fol. 2
Barrois
Copie
447 - 1242-1243. Janvier
Henricus, comes Grandis Prati, notum facit quod ipse pro domino suo Theobaldo, comite Barriducis,
plegium se constituit erga Theobaldum, regem Navarrae, Campaniae et Briae comitem palatinum, pro
observando arbitrio de discordiis de quibus inter dictum comitem, ex una parte, et dominum regem,
exaltera, in nobiles viros Thomam de Cericiaco et Johannem de Torota, castellanum Noviomensem,
nuper est compromissum. "Actum anno Gratie M° CC° XL° secundo, mense januario."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, le 23 juillet 1562, d'après le Liber principum. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2630.
J//1030
n° 9
Comptes et enquêtes
Original
448 - 1242-1243. Février
Compotus pecuniarum receptarum et expensarum factarum per thesaurarium Templi, pro regina
Blancha, de termino Candelosae anni Domini M° CC° XLII°.
Petit rouleau original sur parchemin. - Publié par L. Delisle, Opérations financières des Templiers, p. 99,
n° VIII.
J//983/b
n° 3
Chambre royale de Metz
Original
449 - 1243, du 12 avril, au 2 avril 1244
Jacques, évêque de Metz, publie un accord conclu par son entremise entre son frère Mathieu, duc de
Lorraine, et l'église de Gorze au sujet du ban, des justices et des enseignes des pèlerins de Saint-Nicolas-
du-Port.
Ge, Jakes, par la grace de Deu evaskes de Mez, fas conissant a toz ke dou bastens qui estoit entre mon
frere Maheu, le duc de Lorreigne, d'une part, et la glise de Gorze, d'autre, des justices dou ban de Port et
de l'ettrait des hommes ke li duz i tenoit por siens et des puignez et de la hale et don chainge, ai ge paiz
faite en teil maniere ke li mares de Port ke li abbes de Gorze i doit meitre, justicera toz les hommes ki or
sunt demorant et qui venront d'oz ( sic) en avant demoreir ou ban de Port, ne autre justice n'i puet avoer
ke la justice l'abbei, ne li duz n'i puet jamaix nul homme retenir, ke il ne soit dou commun de la vile en
justices et en totes autres choses ensi kon li homme Saint Gergoine sunt ; ensi ke de toz les forfaiz et des
amendes ke i escharront, en avera li duz la moetiet et li abbes l'autre, ne n'en porront niant acquiteir ne li
abbes ne li duz se par commun concort non ; et des puignez et dou chainge avera li duz la moetiet et li
abbes l'autre. Et est a savoer ke li abbes i doit faire une hale dou sien propre por vendre totes choses k'om
aporte a vendre aus jors de foire et de marchiés ; et des proages qui isseront de la hale perrat li duz la
581
Archives nationales (France)
moetiet et li abbes l'autre ; et est a savoer ke ceste moetiet ke li duz davant diz retient en la hale davant
dite, at il acquittei a la glise de Gorze, apres son decet, por s'airme et por les airmes a ces ancessours, ne
ne puet ne ne doit jamaix n'en il ne sei hoer meneir lo marchié de Port en autre leu k'en la hale. Après est
a savoer ke la foere Sainte Croix ke li duz soloit justicier eut jors davant et eut jors après, et ceste foire, et
les autres noveles, s'on les i faisoit, et les accrissimens des foeres, s'on les poet accrestre, at mis li duz
davant diz a la commune justice de Port par ensi ke li maires l'abbei les justicera, ensi kon davant est dit.
Ancor est a savoer ke les enseignes k'on fait por les pelirins Saint Nicholai keiz k'eles soent demorront toz
jors a l'abbei en paix, ne li duz n'i puet niant reclameir, ne le ne sofferrat ke les enseignes davant dites
face hom en nul autre leu en sa terre k'en la ville de Port. Et por ceu ke ce soit ferme chose et estable s'ai
ge donees a la glise de Gorze, per la requaste de mon frere Maheu, le duc davant dit, ices lettres saelees
de mon sael en tesmoignage de veritei, por ceu ke ge soie tenus de faire tenir ces covenances komme li
sires de cui li fiez de Port muet, si li duz davant diz ou sei hoer en voloent aleir a l'encontre. Ce fu fait en
l'an ke li miliares corroit par mil et douz cens et quarante trois ans.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau aujourd'hui disparu.
J//1024
n° 6
Mélanges
En déficit
450 - "Au mois de mai, férie 7, an 1243
"Acord passé régnant Louis, roi, Raimond, comte de Toulouse, et Raimond étant évêque de la même
ville, entre Guillaume de Guarneville et Guillaume Capels de Neseiran, au sujet des droits qu'ils avoient
en commun sur le fief de Vertmors dont ils font le partage entre eux. Charte pariclée."
Nous reproduisons ici, sans y rien changer, l'analyse de Dom Joubert, la pièce en question étant en
déficit.
J//760/a
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 26
451 - 1243. Juin.
J[offridus], Catalaunensis electus, notum facit quod Johannes, presbyter de Gesnes, in praesentia sua
recognovit se tenere, quamdiu vixerit, a capitulo Montisfalconis aliqua bona in praesenti instrumento
determinata. "Actum apud Montemfalconis, anno Domini millesimo CC° XL° III°, mense junio,
presentibus nobiscum dominis Petro, decano, Andrea, cantore, Lamberto et Hardoino, presbyteris,
Thederico, Droardo, Johanne de Cochino ( ?), diaconibus et canonicis Montisfalconis."
J//940
n° 3
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
452 - Latran. 1243. 5 décembre
Innocentius papa IV [Ludovico], regi Franciae, indulget ut nulli liceat capellas regias ecclesiastico
supponere interdicto absque Sedis Apostolicae licentia speciali. "Datum Laterani, nonis decembri,
pontificatus nostri anno primo."
Vidimé dans l'acte analysé plus loin sous le n° 467.
582
Archives nationales (France)
J//940
n° 2
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
453 - Latran. 1243. 14 décembre
Innocentius papa IV Ludovico, regi Franciae, indulget ut nullus in terram ejus excommunicationis vel
interdicti sententiam proferat absque mandato Sedis Apostolicae speciali. "Datum Laterani, XVIIII
kalendas januarii, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus du 18 mai 1278 donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile. - Mentionné par Potlhast,
Regesta, n° 11197 sous la date du 15 décembre.
J//940
n° 2
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
454 - Latran. 1243. 14 décembre
Innocentius papa IV Ludovico, regi Franciae indulget ut, si forte eum, ejus capellanos et clericos juratos
et familiam excommunicatis communicare contingeret, propter hoc majoris excommunicationis laqueo
vel etiam interdicto ligari non possint, dummodo non communicent in crimine criminosis. "Datum
Laterani, XVIIII kalendas januarii, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus du 18 mai 1278 donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile. - Publié d'après l'original
par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n° 3149. - Voy. Potthast, Regesta, n° 11195.
J//757
n° 15
Touraine
Original
455-456 - 1243-1244. Février
Robertus de Chevernaio, miles, notum facit quibus pactis decimam in territorio de Teilleau sitam
religiosis Majoris Monasterii pignori obligaverit.
Universis presentes litteras inspecturis, Robertus de Chevernaio eternam in Domino salutem. Noverint
universi quod ego, cum assensu et voluntate Aalez, uxoris mee, Gaufridi, mei primogeniti filii, Hugonis et
Nicholai, filiorum meorum, pignori obligavi religiosis viris.. abbati et conventui Majoris Monasterii
Turonensis, pro triginta libris turonensium de quibus me tenui pro pagato, decimam meam sitam in
parrochia de Vileau, in territorio de Teilleau, in feodo.. domini Fractevallis, quam emeram a domino
Joscelino de Villois, milite, ita quod illam decimam ego nec heredes mei poterimus redimere nec liberare
infra decem annos nec extunc nisi in mense martio. Insuper ego dictis abbati et conventui, per fidem
meam super hoc prestitam, promisi quod obligationem et pignorationem hujusmodi ego et heredes mei
observabimus fideliter et tenebimus, promittens nichilominus me facturum et curaturum et quod huic
pignorationi dictus Joscelinus, miles, et.., ejus uxor, et eorum filii consentient. Et de hiis fideliter
observandis, ut superius est expressum, ego Robertus, miles, bona omnia que impresentiarum habeo et
que sum in posterum habiturus eisdem.. abbati et conventui specialiter obligavi. In cujus rei memoriam
et munimen dictis abbati et conventui presentes litteras concessi sigilli mei munimine roboratas. Actum
anno Gracie M°. CC°. quadragesimo tercio, mense februario.
Scellé, sur tresse de soie verte, d'un sceau disparu.
J//879
583
Archives nationales (France)
n° 52
Foix et Comminge
Original
457 - Urgel, entre la Seo et la Cité. 1244. 11 avril
Ponce, évêque d'Urgel, et Roger, comte de Foix et vicomte de Castelbon, remettent à des arbitres le soin
de régler les différends qui les divisent "Actum est hoc inter Sedem et Civitatem, apud Sanctum
Fructuosum, anno Christi M CC XL quarto, III° idus aprilis. Sig+num Poncii, Urgellensis episcopi 1.
Sig+num Rogerii, Dei gratia comitis Fuxensis et vicecomitis Castriboni, qui hanc cartam firmamus et
firmari rogamus. Sig+num A. de Castelers. Sig+na Lupi de Fuxo et Raimundi de Durfort et B. de Belmont
et A. de Prodel et B. de Toralla et B. de Muro et G. Bernardi de Luzenag et magistri Petri Narbonensis et
Berengarii Burdi et G. de Miralles et C. Ysarn, B. de Durfort, testium.
Bernardus Vecia, notarius publicus Sedis Urgellensis, hoc scripsit ( s. m.) die et anno prefixis.
ABC DEF GHI
1. Cette signature parait être autographe.
Écrite en catalan, sauf la date, cette charte est scellée de deux sceaux en cire blanche sur rubans de soie
noire, blanche, rouge et jaune. Celui de l'évêque d'Urgel est de forme ogivale (58 millim. sur 38) ; il
représente un évêque debout, crossé, mitré et bénissant. En exergue : + S. PONCII VRGELLENSIS
EPISCOPI. Celui du comte est un fragment de sceau équestre qui parait être celui que Douet d'Arcq a
décrit sous le n° 663. Cette pièce fut vidimée en 1249 (cf. n° 531). - Publiée dans la Bibliothèque de
l'École des Chartes, année 1875, p. 363. - Fac-similé de l'École des Chartes, n° 52.
J//879
n° 53
Foix et Comminges
Original
458 - 1244, 20 avril
Cessio omnium jurium quoe A. de Castellis habere poterat in vicecomitatu Castriboni facta Rogerio,
comiti Fuxensi.
Notum sit cunctis presentibus et futuris quod ego, A. de Castellis, per me et per omnes successores meos
natos et nascituros, non ducti vi neque dolo, sed spontanea voluntate et gratuita mente, difinimus et
evacuamus vobis, domino nostro R., Dei gracia comiti Fuxi hac ( sic) vicecomiti Castriboni, omnem illam
partem quod nobis pertinebat vel pertinere debebat ex parte patris nostri Petri Ramundi de Castrobono,
scilicet de omni vicecomitatu Castriboni, sub tali vero condicione quod de cetero contra hanc
difinicionem sive evacuacionem nunquam veniamus nec venire faciamus aliquo jure vel aliqua racione
nullo juri divini sive humani aut epistole Adriadriani ( sic) vobis nec successoribus vestris ullo modo
contradicente, profitentem me pro hac difinicione vel evacuacione a vobis accepisse CCC tis solidis
malgoriensium annuatim omni tempore, de quibus sum vestri bene paccatus, renuncians excepcioni non
numerate pecunie et doli, sicut instrumento bene confecto quod nobis fecistis pertinet sive pertinere
debet. Item eciam confiteor me esse ab etate plus quam XX ti V e annorum. Si forte predictam honorem (
sic) medietatem magis quam a predictis CCC tis solidis valuerit, vos et omnes vestros successores, ex
dono nostro et beneficio, bona fide et per firmam stipulacionem, sine omni vestro vestrorumque
inganno, ad omnem vestram voluntatem in perpetuum faciendam habeatis. Et ego convenio vobis et
vestris esse legale guirente ( sic) et defenssore ( sic) contra cunctos homines et feminas et dono super
omnes res meas presentes et futuras et sicut melius potest dici vel intelligi ut superius aut inferius
continetur. Actum est hoc XII° kalendas madii, anno Christi M°. CC°. XL°. IIII°. Sig+num A. de Castellis
qui hoc jubeo scribere, firmavi et testibus firmare rogavi. Sig+++++na Lupus de Fuxo, A. de Saga, R. de
Puicerver. B. de Belmont. G. B. d'Elvenac ; isti sunt testes. Magister Durandus hec scripsit jussu
Berengarii de Castellione, et hoc signum ( s. m.) fecit.
584
Archives nationales (France)
J//1033
n° 6/4
Copie
Parchemin
459 - 1244. 23 avril
Sententia per quam Egidius, frater Hugonis de Arcisio, senescalli Carcassonensis, abbati Sanctae Mariae
de Quadraginta quasdam albergas eidem abbati ab Ugone jamdicto calumpniatas attribuit. "Lata fuit hec
sententia anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo quarto, rege Lodoico regnante, VIIII
kalendas maii, in presentia et testimonio domini Guillelmi, abbatis Sancti Afrodisii, et Guillelmi
Capussii, judicis curie Bitterrensis domini regis, Esimbardi, clerici dicti domini Egidii, Arnaudi Bofati,
Guillelmi, clerici ebdomadarii Sancti Nazarii, Guillelmi Rodelli, sacriste dicti monasterii de Quadraginta,
Poncii de Broa, canonici Sancti Afrodisii, Stephani de Trosis, Bernardi Castelli, capellani de Parasano,
Bernardi Guiraudi, Guillelmi Garini, diaconi de Quadraginta, Bernardi Rubei, Bernardi Andebaudi, R.
Viveti et Petri Viveti, fratris ejus, de Casulis et Poncii Escardaville ; et, ad majorem firmitatem
predictorum, dictus dominus Egidius precepit hanc sententiam sigillo curie Biterrensis domini regis
sigillari."
Copie du treizième siècle sur parchemin non scellé.
J//896
n° 24
Languedoc
Vidimus
460 - Rocamadour [1244]. 2 mai
Ludovicus, rex Francorum, Odardo de Villers, senescallo Bellicadri, mandat ut, adjunctis sibi episcopo
Nemausensi et abbate de Saumesio, de valore assisiae terrae nuper Petro Bermundi factae diligenter
inquirat, eamque si incompetentem invenerit, usque ad valorem sexcentarum librarum perficiat. "Datum
apud Ruppem Amatoris, die lune in crastino Apostolorum Philippi et Jacobi."
Vidimé dans la pièce publiée ci-dessous sous le n° 465. - La date de cette pièce a été établie, par les
éditeurs des Mansiones et itinera (Hist. de France, t. XXI, p. 412), au moyen d'une autre pièce de mai
1244, également datée de Rocamadour.
J//1033
n° 6/3
Comptes et enquêtes
Rouleau papier
461 - Cruzy. 1244. Mai
Nicolaus, bajulus regis Franciae in partibus Narbonensibus, Sanctae Mariae de Quadraginta et
Raimundo de Corallo, camerario ejusdem monasterii, reddit quemdam hortum situm in castro de
Malliaco, quondam Guillelmo de Roisac, militi, impignoratum. "Datum apud Crusium, anno Domini
MCCXLIIII, inr... 1 madii."
1. Il y a ici une abréviation que je n'ai pas su résoudre.
Copié au treizième siècle sur un rouleau de papier assez endommagé.
J//757
n° 16
585
Archives nationales (France)
Touraine
Original
462 - 1244. Mai
Joscelinus de Vilois, miles, consentientibus uxore sua, Amista, et Henrico, filio suo primogenito,
quamdam obligationem a Roberto de Chevernaio monachis Majoris Monasterii factam "super decima
sita in territorio de Tellael, in parrochia de Villael" (cf. n. 455), laudat et concedit. "Datum anno Domini
M° CC° XL° quarto, mense maio."
Scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//768
n° 21
Champagne
Copie authentique
463 - 1244. Juin
Renaldus de Granceio, dominus Lareii, notum facit se vendidisse Theobaldo, regi Navarrae, Campaniae
et Briae comiti palatino, XX libratas terrae quas sibi quolibet anno debebat jamdictus rex in nundinis
Barri. "In cujus rei testimonium presentibus literis sigillum meum apposui. Actum anno Domini M° CC°
XLIIII°, mense junio.
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2677.
J//940
n° 2
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
464 - Latran. 1244. 3 juin
Innocentius papa IV Sacram Capellam, sumptibus Ludovici, regis Francorum, ad spineae coronae
custodiam in palatio regali Parisiensi aedificatam, indulgentiis decorat. "Datum Laterani, iij nonas junii,
pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus du 18 mai 1278 donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile.
J//896
n° 24
Languedoc
Original
465 - Sommières [1244]. 19 juillet
Raimundus, episcopus Nemausensis, Guillelmus, abbas de Psalmodio et Odardus de Villers, senescallus
Bellicadri, Ludovico, regi Franciae, notum faciunt quibus rationibus ipsi inquisitionem de valore
obventionum assisiae terrae nuper factae Petro Bermundi, jussu ejusdem regis inceptam non ultra
protulerunt. "Datum apud Sumidrium, XIIIJ kalendas augusti."
Original en parchemin scellé, sur rubans de fil jaunes, verts, blancs et rouges, de trois sceaux en cire
blanche.
1° Raimond Amaury, évêque de Nîmes (Douet d'Arcq, n° 6742).
2° Guillaume, abbé de Psalmodi. Sceau ogival d'environ 42X32 millimètres représentant un personnage
debout, nimbé ( ?), crossé.
[S.] W. ABBATIS SCI PE...
( Sigillum Willelmi abbatis Sancti Petri de Psalmodio.)
3° Oudard, ou plutôt, d'après la légende qu'on va lire, Eudes de Villers : sceau rond de 45 millimètres.
586
Archives nationales (France)
J//811
n° 1, fol. 14
Limites de Picardie
Copie authentique
466 - 1244. Août
Robertus, Attrebatensis advocatus, Bethuniae et Teneremondae dominus, quamdam compromissionem
facit inter abbatem et conventum de Chocques, ex una parte, et Aelidim de Calceio, consanguineam
suam, ex altera. "Actum anno Domini M° CC XLIIII°, mense augusto."
Copie certifiée faite en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. XXIIII). - Publié par Du Chesne,
Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 131.
J//940
n° 3
Bulles en faveur des rois de France
Original
467 - 1244. 2 octobre
Guillelmus, Parisiensis, et Adam, Silvanectensis episcopi, notum faciunt se quasdam Innocentii papae IV
litteras sub n° 452 superius descriptas inspexisse quarum tenorem publicant. "Datum anno Domini M°
CC° quadragesimo quarto, die Dominica post festum beati Michaelis."
Original scellé, sur double queue, de deux sceaux :
1° Guillaume, évêque de Paris, fragment de sceau en cire verte (Douet d'Arcq, n° 6788).
2° Adam de Chambly, évêque de Senlis (Douet d'Arcq, n°6858).
J//1024
n° 9
Mélanges
En déficit
468 - "Au mois d'octobre, férie 7, l'an 1244."
"Lettres par lesquelles Guillaume de Gameville donne en fief à Guillaume Gelis et à sa femme, à leurs
enfants et à leurs hoirs une maison et un gal (bois) étant devant, tenant à la maison de R. Vaqeir, etc. -
Charte pariclée."
Cette pièce étant en déficit, nous reproduisons ici l'analyse de Dom Joubert.
J//750-J//758
Original
469 - 1244-1257
Epistola Adœ Panetarii ad Philippum, thesaurarium Sancti Hilarii Pictavensis, de permulationibus inter
ipsum Philippum et canonicos proedicti Sancti Hilarii propositis.
Karissimo domino suo viro venerabili et discreto Philippo, domini comitis Pictavensis capellano et
ecclesie Beati Hilarii Pictavensis thesaurario,
Lauduni.
Debita Judeorum.
Debita Avonis, judei, de Lauduno et aliorum ejusdem ville.
587
Archives nationales (France)
J//760/a
n° 44, fol. 58
Champagne
Copie
470 - 1244-1245, Janvier
Officialis archidiaconi Remensis notum facit quod Harduinus, canonicus Santi Germani Montisflaconis,
capitulo praedicti loci, post decessum suum, relinquere promisit domun suam sitam inter domum Jacobi
Maillart et domum Droardi, ejusdem ecclesiae canonicorum. "Actum anno Domini millesimo
ducentesimo quadragesimo quarto, mense januario."
Copie du cartulaire de Montfaucon.
J//1033
n° 6/1
Comptes et enquêtes
Original
471 - 1244-1245, Janvier-février
Inquesta de alberga quorumdam militum seu canonicorum quam monasterium de Quadraginta in locis
de Crusio et de Montaniac decebatur habere.
588
Archives nationales (France)
Cum in memoriam rei geste testes quandoque sine cause examinatione producintur, eo quod testes mori
possent vel consilium mutare vel provinciam exire vel diuturna absentia abesse, seu multis et variis aliis
inpedimentis impediri propter que rei veritas posset deperire ; idcirco dominus G. abbas monasterii de
Quadraginta, veniens ad dominum Hugonem de Arcisio, militem, senescallum Carcassonsem pro
domino rege Francie, humiliter postulavit ab eo ut testes et instrumenta que vellet producere super
alberga decem militum vel decem canonicorum quam dicebat monasterium dictum habere pro toto illo
dominio et honore quui fuit Guillelmi Alfarici in castro de Crusio et in ejus terminiis, et super alberga
trium militum seu canonicorum quam decebat habere dictum monasterium in honore illo qui est in
terminio de Scanta Valeria, in loco qui vocatur Montaniac, quem tenebat Guillelmus de Sancta Valeria a
dicto monasterio de Quadraginta, que omnia hodie, occasione escaduche seu comissi Guillelmi Alfarici et
Guillelmi de Sancta Valeria, tenet idem senescallus pro domino rege, recipifaceret et in formam publicam
redigi ad perhempnem rei memoriam. Qui dominus senescallus, justis petitionibus dicti abbatis
obtemperans, precepit domino Egidio, fratrisuo, rectori ecclesie de Callavo et gerenti tunc vices suas in
Bitteresio et Narbonesio, ut testes et instrumenta que dictus abbas super predictis vellet producere,
reciperet et in publicam forman redigi faceret. Qui dominus Egidius, habendo secum Arnaudum
Boffatum qui tunc erat in curia Biterris domini regis, recepit testes et instrumenta infra scripta sub hac
forma, exceptis P. Borrelli, capellano, Poncio Fabro, domina Gensana quos recepit Nicholaus de
Pinçonio, bajulus pro domino rege in Narbonesio, de mandato domini Egidii predicti, et exceptis
Johanne Fiere, canonico de Quaranta, et Arnaldo Guillelmo de Sancto Nazario quos recepit dominus
senescallus supradictus.
Anno a Nativitate Christi millesimo ducentesimo quadragesimo quarto dominus Egidius, fracter dicti
domini senescalli Carcassonensis, et Arnaudus Bafotus venerunt apud Quadraginta die Sabbati prima
post Conversionem Sancti Pauli.
Arnaudus de Crusio, unus de dominis castri, testis juratus, dixit se vidisse quod dominus Berengarius,
quondam abbas monasterii de Quadraginta, venit castrum de Crusio et audivit dici a dicto abbate et ab
illis qui erant cum dicto abbate quod illa de causa venerat ut acciperet albergam in dicto castro. Item
dixit se audisse dici ab ipso abbate quod Guillelmus Alfaricus tenebat partem quam habebat in dicto
castro, ut audivit dici a dicto G. Alfarico et ab Algare, uxore ejus, et a quibusdam aliis de familia eorum, a
dicto monasterio, et vidit quod Arnaldus Guillelmus ibat ociosus per castrum predictum propter hoc quia
querebat ea que illi erant necessaria ad comedendum. De tempore dixit quod sunt XV anni elapsi et hoc
vidit semel. De personis dixit quod Guillelmus de Camosio et Sicardus Pelagot. Dixit etiam quod non
vidit dictum abbatem comedentem nec aliquem de canonicis, sed audivit dici.
R. de Solerio, testis juratus, dixit quod Arnaldus de Villispassantibus habebat in pignore partem quam
habebat G. Alfaricus in dicto castro de Crusio ; et vidit quod predictus Arnaldus fecit albergam decem
militum semel monasterio de Quadraginta, pro parte quam ibi habebat G. Alfaricus, et de hoc dixit quod
XXV [anni] sunt elpsi. Item dixit quod non vidit quod G. Alfaricus faceret albergam.
Petrus Fabri ...
Raimundus Rombaldi ...
Guillelmus Ernaldi ...
Arnaldus Vitallis ...
Raimundus Ernaldi...
Raimundus Andreas, sacerdos ...
Bernardus de Terrallo, canonicus de Quadraginta, testis juratus, dixit se vidisse et audisse et interfuisse
quando G. Alfaricus fecit albergam predicto monasterio de Quadraginta, decem canonicis, et ipse tunc
comedit cum P. de Aviario et P. de Seliano et Sicardo Pelagos et G. de Cammonte et Hugone de Quillano
et Johanne Sicredi, G. Rodel, P. Fornelle et B. Amblardi ; et supradicti comederunt predictam albergam,
nomine decem militum, et comederunt in domo B. Stephani, et de hoc sunt XIII anni elapsi et hoc vidit
semel et tuncerat sellararius ipse testis. Dixit etiam quod in eodem tempore mandavit albergam ( sic) G.
589
Archives nationales (France)
de Santa Valeria quod faceret albergam pr dicto monasterio tribus militibus pro honore quem tenebat G.
de Sancta Valeria, qui honor est in terminio de Sancta Valeria, in loco qui vocatur Montenac. Et uxor
predicti Guillelmi, nomine Gensana, fecit albergam predictam in Pontio Guillelmo et P. de Aviario et
capellano de Sancta Valeria ; et in crastino comedit ibi clericus capellani predicti cum predictis, et
quando G. Alfaricus fuit captus, predictus B. abbas habuit et tenuit honorem de Crusio quia tenebatur a
predicto monasterio.
P. de Aviario, canonicus predicti monasterii ...
Bernardus Amblardi ... Item adjessit quod, quando G. Alfaricus fuit captus pro heresi, abbas predictus,
scilicet B., cepit et habuit et tenuit honorem de Crusio quia tenebatur a predicto monasterio.
P. Sicardi ...
Guillelmus de Camosio ...
B. de Seliano ...
G. Rodellus, sacrista ...
Sicardus Pelagos ...
Tertio kalendas marcii fuerunt infracripti testes producti pro monasterio de Quadraginta.
P. de Selianon canonicus, testis juratus, dixit se vidisse et audisse quod G. Alfaricus, avus istius, fecit
recognicionem Benedicto, abbati de Quadraginta, de honoribus et possessionibus quas et quos habebat
apud Crusium et suis terminiis et fecit inde hominnischum predicto abbati, et dixit eidem abbati quod G.
de Villispassantibus habebat predictos honores in pignore "et ipse faciet vobis albergam decem militibus
vel canonicis ;" postea vidit quod G. Alfaricus predictus fecit predictam recognicionem Berengario de
Mossano qui tunc erat abbas, postea Petro Blanco qui tunc erat abbas. Postea G. Alfaricus, filius predicti
avi, fecit recognitionem predictam et albergam domino Benedicto, abbati quondam ; sed Arnaldus de
Villispassantibus fecit predictam albergam pro predictis honoribus semel, et postea G. Alfaricus qui
modo decessit, predictam albergam fecit bis dicto abbati Benedicto. De tempore prime recognitionis dixit
quod sunt XLV anni, ded secunda XXXIII anni, de tercia XXX anni, de ultima [de] XIII annis usque ad
XIIII annos. Prima alberga fuit facta in domo Arnaldi de Villispassantibus, alia in domo G. Alfarici, alia
in domo patris G. Dominici de Crusio ; de personis ultime albergue, Ramundus de Torrello, G. de
Calmon, Joannes Sicre, G. Garini et plures alii, et Arnaldus de Villispassantibus. In prima alberga fuit
Petrus de Aviario et alii sunt mortui.
Arnaldus de Villispassantibus, testis juratus, dixit quod pater suus habuit in pignore honorem predictum
de Crusio pro sex milibus solidis et dixit quod inter ipsum et patrem suum tenuerunt dictum pignus per
XL annos ; et ipse fecit albergam domino Berengario, abbati de Quadraginta, decem canonicis. Item dixit
quod pater suus recongovit doctaù ambergam Benedicto abbati et Berengerio de Mossano et Petro
Blanco et Benedicto, antecessori istiis abbatis, et dicebat : "Quandocumque volueritis, faciam vobis
albergam predictam." De amberga quam ipse fecit, sunt circa XX annos ; de illa quam fecit G. Alfaricus,
sunt circa XIII annos.
G. Garini, clericus ...
Arnaldus de Moteirus ( sic) ...
Garcia de Quaranta, testis juratus, dixit se vidisse et audisse quod dominus Berengerius, antecessor istius
abbatis, quesivit a domino Guillelmo Alfarico, patre istius, quod faceret sibi albergam pro honoribus suis
de Crusio ; et dictus Guillelmus fecit sibi albergam dictam decem inter canonicos et milites. Item dixit
quod quando dictus G. Alfaricus fuit captus propter heresim, dictus Berengarius abbas occupavit honores
dicti G. Alfarici in castro de Crusio et in suis terminiis, et misit ibi Johannem Sicre, canonicum, et stetit
ibi donec Francigene ipsum inde ejesserunt per vim. Interrogatus qualiter sciebat quod ejesserunt ipsum
Johannem, per vim de dicto loco, dixit quod sic ipse audivit dici ab Johanne. De tempore albergue dixit
quod de XIII annis usque ad XIIII.
Hugo de Arcissio ( sic), miles, senescallus Carcassonensis, dilecto fratri suo Egidio, capellano de Cassano,
salutem et dilectionem. Noveritis quod nos recepimus duos testes super peticionem quam dominus
590
Archives nationales (France)
abbas de Caranta facit de alberga de Crusio, dicta quorum vobis mittimus sub sigilli nostri inpressione
inclusa :
Johannes Sicre, canonicus de CAranta ...
Arnaldus Guillelmus de Sancto Nazario ...
Anno Domini M° CC° XLIIII, III° nonas februarii, Petrus Borrelli, sacerdos et capellanus de Sancta
Valeria, testis juratus, dixit se vidisse et audisse quod Arnaldus de Sancta Valeria et Guillelmus, filius
ejus, recognoverunt feudum, quod dicitur de Montaniaco domino Berengerio, quondalm abbati de
Quadraginta...
Item Poncius Fabri ...
Item est sciendum quod die et anno quo supra Nicholaus, bajullus in Narbonesio pro domino rege,
recepit et audivit hos testes predictos de speciali mandato domini Egidii, fratris domini Hugonis de
Arcisio, senescalli Carcassonensis, in presentia et testimonio Johannis Bonafos et Poncii Arnaldi et
Poncii Amelii de Sancta Valeria et Bernardi Geraldi de Capitestagno et Ermengaldi de Podolis apud
Sanctam Valeriam.
Item, eodem die et anno quo supra, domina Gensana, uxor quondam Guillelmi de Sancta Valeria ...
Ad ponendum et ad probandum produxit dominus abbas de Quadraginta instrumentum infrascriptum
pro vero :
"Pateat cunctis hominibus presentibus atque futuris quoniam ego, Bernardus de Sancta Valeria, et
Bertrandus atque Raimundus, fratres, pro redemptione peccaminum nostrorum et hereditate animarum
nostrarum damus et tradimus omnipotenti Deo sancteque Genitricis ( sic) ejus et semper virigini Marie
de Quadraginta et Raimundo presenti abbati et suis successoribus et clericis ejusdem loci presentibus
atque futuris omne alodium nostrum quod habemus et habere debemus in Cruzio et in omnibus suis
terminiis, sicut melius id habuit et tenuit Guillelmus Alfaricus, avus noster, et filius ejus Bernardus
Guillelmi integre et sine diminutione sive engenno, castrum scilicet cum omni suo cinctu et exiis et
regressiis suis et omni edificio quod ibi est vel fuerit, et totum quantum in ipsa villa habemus et in suis
terminiis, scilicet in hominibus et feminis et mancipiis utriusque sexus presentibus et futuris, et in
mansis ac mansionibus et curtis ( sic) et curtinalibus et in omnibus et omnibus domibus et exiis et
regressiis et glacis et femoribus et ortis et ortilibus et arboribus fructifferis et infructiferis et viiset semitis
et aquis et aqualibus et ferraginibus et pratis et pascuis ac terris cultis et incultis, vineis, heremis et
condrictis, rusticis et urbanis, usis ( sic) et censis ( sic) atque usaticis, feudos et fevales tam adquisitum
quam ad requirendum, possessum et possedendum sine inganno damus atque, ut melius potest dici vel
nominari, laudamus et plivemus per nostras fides et dicta, sine inganno, ut locum nominatum Sancte
Marie et abbatem et clericos qui modo ibi sunt vel in antea fuerunt non decipiamus, sed omnia integra
per omnia secula per alodium teneant atque possideant quiete et secure. Item damus sine recuperatione,
pro remedio animarum nostrarum, totum quantum habere videmur in ecclesia de Sancta Euladia de
Cruzio et in clericiis et in presbiterlio ( ?) et in alodio ejusdem ecclesie, cum consilio domini Arnaldi,
Narbonensis archiepiscopi, Sancte Marie naldi, Narbonensis archiepiscopi, Sancte Marie Quadraginte (
sic) ut deinde nos neque posteritas nostra neque home vel femina per nos non requiramus ibi aliquid,
sed perhenniter sit abbatis predicte Sancte Marie et clericorum ejus. Et ego, Raimundus, abbas Sancte
Marie, cum consilio clericourm meorum et laudamento Arnaldi, archiepiscopi, reddo tibi, Bernardo, et
tuis ad te pertinentibus usum et fructum predicti honoris excepta ecclesia et servitio clericorumm et
presbiterio et excepto uno campo quem perhenniter sine recuperatione dedistis nobis in terminio ad
Forniciachum, juxta viam que vadit ad Arzelerias in tali conventu ut hoc teneatis ad fevum de abbate
Sancte Marie Quadrante, tu et successores tui qui hunc fevum habuerint, et faciatis hominiucum
supradicto abbati et servicium per unumquemque annum manducare ad decem callarios et civatam aut
quinque solidos melguirensium ; et hoc erit in voluntate abbatis qualem ex his duobus accipere voluerit.
Fevum antenominatum non dabitis neque venumdabitis neque trasferetis in aliud jus, et si pignorare
eum volueritis, nobis et successoribus facite ; et si nos noluerimus vel nequiverimus facere, facite cum
591
Archives nationales (France)
nostro consilio cui volueritis, exceptis potestatibus Narbone et Minerbe, ita tamen ut semper habeamus
potestatem redimendi de illis quibus hoc pignoraveritis. Facta autem hec carta VIIII kalendas marcii,
anno Dominico MCXXIII, regnante rege Lodoyco. Sig+num Bernardi atque Bertrandi atque Raimundi
fratrum qui hanc cartam laudamus et nominatum alodium per alodium ad Sanctam Mariam et abbatem
et clericos loci Quadrante damus hanc scripturam firmare rogamus ad testes et videntes sig+natam et
firmatam hanc cartam jussione nostra. Dompnus Arnallus, archiepiscopus, et Arnallus Guillelmi et
Berengarius Guillelmi et Berengarius Engelberti, Wirallus Johannis et Johannes qui hoc scripsit."
Item sit manifestum quod Arnaudus de Villispassantibus predictus dixit in suo testimonio superius quod
Guillelmus Alfaricus, pater istius, fecit dictam albergam semel decem canonicis.
Ad majorem vero horum amnium predictorum firmitatem et ad perhempnem rei memoriam, curia
Biterris domini regis Francie precepit hanc scripturam sigillo suo communiri, cum omnia suprascripta
fuissent diligenter sumpta et transcripta de libro cartarum ipsius curie, de verbo ad verbum, sine
augmento et diminutione, per manum Bernardi Angerii, scriptoris ejusdem curie, de mandato ipsius
curie.
Rouleau d'une seule peau, sans trace de scea. - On n'a pas publié les dépositions sans intérêt.
J//769
n° 8
Champagne
Copie authhentique
472 - 1245, Mai
Johannes, castellanus Noviomensis et Thorotae, notum facit quod Simon, dominus Clarimontis, factus
est homo ligius Theobaldi, regis Navarrae, Campaniae et Briae comitis palatini, ante omnes homines,
praeter comitem Burgundiae, pro ducentis libratis terrae. "Actum anno Domini M° CC° XL° V°, mense
maii. Ego, Johannes supradictus, Noviomensis et Thorote castellanus, promitto eidem Symoni fieri
sigillari supradicta sigillo illustris viri Theobaldi, regis Navarre, quando redierit de Navarra ad partes
Campaniae."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 15 juillet 1538. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2698.
J//914
n° 11, fol. 4
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie
473 - 1245, mai.
Simon, sire de Clesmont, fait hommage lige à Thibaut, comte de Champagne, après le comte de
Bourgogne, pour deux cents livres de rente assises sur Perrusses, Buxières, Arcémont, Pont-Minard,
Cousigny, Thol-les-Millières, etc., etc. Le château de Clesmont sera jurable et rendable à Thibaut. "En
quel tesmoignance des choses devant dites, j'ay faict seeller ces presentes lettres de mon seel en l'an de
l'Incarnation Nostre Signor M CC et XLV, en moys de may."
Copie collationnée, sur parchemin, faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. - Voir la note de la pièce n°245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n°2697. - Teulet a publié dans les Layettes du Trésor des Chartes, t. II,
n° 3355, un texte un peu différent de cet hommage, d'après J. 198, n°81.
J//879
n° 54
592
Archives nationales (France)
Foix et Comminges
Vidimus.
474 - 1245, 7 juin
Concessio medietatis feodi quod A. de Palatiolo tenebat a domino Montiscathani, facta Raimundo de
Arenis a Garsende, comitissa Montiscathani vicecomitissaque Biarnensi, et Gastone, filio ejus.
Sit notum cunctis quod ego, Petrus de Gavarreto, Vicensis sacrista, procurator domine Garsendis, Dei
gracia comitisse de Montechateno et vicecomitisse Biarnensis et domine Montischatini et Castri Veteris,
et filii sui Gastoni, ex parte ipsorum laudo et concedo tibi, Raimundo de Arenis, et filiis tuis post te qui
milites fuerint vel filiabus tuis, si uxores fuerint militum, imperpetum medietatem tocius illius feudi
quod A. de Palaciolo tenebat per dominum de Montechatino, in parrochia Sancti Christofori de
Lambryllis ; quam medietatem dicti feudi tu habes et tenes racione donacionis uxoris tue, Geralde, quam
inde tibi fecit. Predictam quidem medietatem dicti feudi, scilicet medietatem mansi Guillelmi Morelli et
medietatem mansi qui fuit Petri Johannis de Canellis, et medietatem borde de Ummis, et medietatem
mansi Nathalis de Puteo, et medietatem mansi G. de Puteo, et medietatem borde Bruni de Canellis, et
medietatem borde Podie femine, cum omnibus honoribus et possessionibus et tenencionibus et
hominibus et feminis et omnium rerum dominiis predictorum mansorum et bordarum, tibi et tuis post te
qui milites fuerint vel filiabus tuis, si uxores fuerint milites ( sic), quibus dimiseris, ex parte domine
comitisse et filii sui Gastoni, laudo et concedo imperpetuum ad omnem vestram vestrorumque
voluntatem perpetuo ibi et inde faciendam, salvo jure domine comitisse et filii sui Gastoni in omnibus. Et
si forte tu, R. de Arenis, obieris priusquam uxor tua, Geralla, ipsa habeat et teneat predictam medietatem
dicti feudi predictorum mansorum et bordarum omnibus diebus vite tue ( sic) ; et post obitum ipsius
Geralle predicta omnia revertant filiis tuis et dicte Geralde qui milites fuerint vel filiabus vestris, si
uxores fuerint milites ( sic), imperpetuum, salvo tamen jure domine comitisse et filii sui, Gastoni, in
omnibus ; et propter hoc laudamentum sive concedimentum accipio a persona tua in presenti
homaticum et ultra CC solidos barchinonensium ex parte domine comitisse et filii sui, Gastoni ; super
quibus denariis renuncio excepcioni non numerate pecunie. Actum est hoc VII° idus junii, anno Domini
M° CC XL° quinto. Ego, P. de Gavarreto, procurator domine comitisse, firmo ( s. m). Sig+num A. de
Bisullon. Sig+num B. de Turricella. Sig+num Bertrandi de Baschanonia ( s. m.), Raimundus de Sancto
Martino qui hoc scripsit mandato Bernardi de Vicco, publici Gerundensis notarii, cum litteris subscriptis
in VI a linea et rasis et emandatis in VII a linea et suprascriptis in VII a linea similiter. Ego Bernardus de
Vicco, publicus Gerundensis notarius, subscribo.
Copie sur parchemin certifiée, faite par Nicolas de Parella, notaire public de Barcelone, le 10 septembre
1278, d'après l'original.
J//879
n° 55
Foix et Comminges
Vidimus
475 - Cambrils. 1245, 29 juin.
Homagium factum Jacobo, regi Aragonioe, a Rogerio Bernardi, comite Fuxensi et vicecomite Castriboni.
Noverint universi quod nos, Rogerius, Dei gracia comes Fuxensis et vicecomes Castriboni, per nos et
omnes successores nostros in comitatu Fuxensi, ex certa scientia confitemur et recognoscimus nos tenere
pro vobis, domino Jacobo, Dei gracia rege Aragonie, et vestris successoribus in comitatu Barchinonie, in
feudum et ad consuetudinem Barchinonie, castrum de Sono, et castrum de Queragut, et totam terram de
Donazano, et villas que vocantur Estevar et Baianede et Evol, et omnia alia loca et fortitudines factas et
faciendas infra terminos et pertinentias et dominium omnium et singulorum castrorum et villarum, et
alia omnia que continentur in instrumento confecto inter dominum Petrum, regem Aragonie, patrem
vestrum, et Raimundum Rogerii, quondam comitem Fuxensem, avum nostrum. Pro quibus omnibus et
593
Archives nationales (France)
singulis supradictis facimus in presenti vobis, dicto domino regi, homagium hore ( sic) et manibus ; ad
quod homagium omnes successores nostros in comitatu Fuxensi faciendum vobis et vestris
successoribus in comitatu Barchinonensi obligamus et semper eos teneri volumus, recognoscentes quod
in omnibus et singulis predictorum habeatis et habere debeatis potestatem et pacem et guerram contra
omnes homines, et ullus contra vos, irati et paccati, quocumque et quocienscumque demandaveritis per
litteras vel nuncios, prout plenius et melius continentur in instrumento inter dominum regem, Petrum,
patrem vestrum, confecto et dominum Raimundum Rogerii, quondam comitem Fuxensem, avum
nostrum. Actum est hoc in Cambrils, III kalendas julii, anno millesimo CC XLV, presentibus testibus
Petro, archiepiscopo Tarrachonensi, fratre G. de Cardona, magistro Templi, fratre P. de Alcala, castellano
Emposte, Berengario de Anglerola, Guidone de Castillione et A. de Castellione et G. B. de Luzenato, et
ego, Rogerius de Achciaco qui mandato domini comitis Fuxensis hoc scripsi et sigillavi die et anno
prefixis.
Vidimus sur parchemin donné et scellé le 4 novembre 1303 par Jacques, roi de Majorque, d'après
l'original alors conservé aux archives de Barcelone. - Sceau disparu, mais qui avait été décrit par Douet
d'Arcq, d'après cet exemplaire, sous le n° 11238.
J//767
n/os 19 et 20
Comté de Rethel
Copies authentiques.
476 - 1245, Septembre.
Jean, comte de Rethel, reconnaît tenir en fief de Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, Rethel,
Sault-lez-Rethel, Thugny, Stonne, Mézières, Villers, Warnécourt, Novion, Poix, Machault, Dricourt,
MontSaint-Remy, Leffincourt, Saint-Hilaire-le-Grand, Beaufort, Perthes et Tagnon. "Et an tesmoing de
ceste chose je ay faites seeler ces presentes lestres an mon seel, an l'an Nostre Seigneur mil et deux centz
quarante et cinc, ou mois de setambre."
Double exemplaire d'une copie collationnée à l'original conservé au Trésor des Chartes, par Sébastien le
Roullyé, garde dudit Trésor, le 13 mars 1560. - Publié par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II, n°
3385, d'après l'original J. 202, n° 23. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n°2713.
J//760
n° 74, fol. 60/v°
Champagne
Copie.
477 - 1245, 21 novembre.
Henricus, Remensis archidiaconus, notum facit quod. in sua praesentia constitutus, Johannes, presbyter
de Romagne et de Bantheville, recognovit jus patronatus praedictarum ecclesiarum necnon et quaedam
jura in earumdem cimiteriis capitulo Montisfalconis pertinere. " Actum anno Domini millesimo
ducentesimo quadragesimo quinto, feria tertia post octabas Beati Martini hiemalis."
Copie du cartulaire de Montfaucon.
J//914
n°11, fol. 6
Verdun et Clermont-en-Argonne.
Copie.
478 - 1245, Novembre.
594
Archives nationales (France)
Simon, sire de Clesmont, autorisé par Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, à terminer la
maison forte de Pont-Minard, s'engage à ne modifier en rien le système des fortifications commencées, et
à la tenir jurable et rendable à Thibaut. " En quel tesmoignance des choses devant dites, j'ay faict seeller
ces presentes lestres de mon seel en l'an de l'incarnation Nostre Signor M et CC et XLV, ou moys de
novembre."
Copie collationnée, sur parchemin, faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. - Voir la note de la pièce, n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 2723.
J//1024
n° 23
Mélanges
Original.
479 - [Avant 1246.]
"Hec est inquesta facta super usagio quod prior Beati Remigii dicit se habere in foresta Valeie super
panagio et super dampnis que dictus prior dicit se habere in vendicione dicte foreste..."
Rouleau original. - Cette pièce a été publiée par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, p. CCCVII, n.
21.
J//879
n° 56
Foix et Comminges
Original.
480 - 1246, 22 juin.
Trêve entre le comte de Foix et l'évêque d'Urgel.
Coneguda cosa sia a todz homes com nos, en Roger, per la gracia de Deu comte de Foix e vetzcomte de
Castelbo, per nos e per en R. de Cardona, e per en Br. de Anglerola e per en Br. Ar. e per en Gauceran de
Urgel, e per todz los altres valedors nostres, e per todz nostres homes e nostres castels e nostres
tenezons, donam treves, a bonafe, senes engan, a vos, seinner en Poncz, per la gracia de Deu bispe de
Urgel, e a la vostra egleia e a vostres castels e a vostres homes e a vostres tenezons e a vostres valedors,
entro a Pascha primera vinent e puxes de XX dies, sobre aital forma : Prometem e donam per bona fe
aqueles treves que nos, ab pleid sodz judges del seinnor Apostoli qui son acaptadz ni s'pogessen acaptar
entro aquels termes de les treves des exidz ni d'altra manera, ni meins de pleid no faczam ni digam per
nos ni per altre deguna noveletad ni degu mal contra vos ni vostra egleia ni vostres homes ni vostres
valedors ; mes que en aquel estad en que ora estam nos e vos, estiam estro que les treves fossen desdites
de XX dies, aixi com desus es dit. E si nos o nostres homes o nostres valedors trencavem les treves dins
aquests termes, prometem a vos, per bona fe, que les vos ememenarem ( sic) dins XXX a dies depus que
siren demanadz nos o nostres badles a Ciutad o a Castelbo ; o si no o faiem, pogessedz peinorar vos a nos
aqueles treves frances, aitant quant aquela malafeita fos senes altra guerra que no s'en poges moure dins
aquels termes sobreditz. Empero si en R. de Cardona o en B. de Anglerola o en B. Ar. o en Gauceran de
Urgel o altres cavalers qui per nos vos avien acuindad, volien guerregar ab vos no per razo de nos, passad
l'espazi de XX dies depus vos o agessem feit saber, nous en fossem tengudz de treves sius faziem mal,
pero ne o pogessen fer ab nostres homes ni ab nostra terra, ni tornassen sobre nos. E nos, prohomes de
Castelbo, per manament del seinnor comte, czo es a saber en Br. de Castello, en R. de Paris, en B. de
Paris, en R. Marti, en Muntonorto, en Jauczpert de Lagunes, en P. de Cercheda, en P. d'en Bord, en J. de
Sent Andreu, en B. Garsia, en R. de Savartes, en G. de Beren, en R. de Polit, en R. de Solanel, en G.
Lorencz, en P. de Cardona, Andreu de Malvezi, en G. de Puig, en G. de Savartes, en B. de Brau, en A. de
Val, nos todz ensems prometem per bona fe a vos, seinner en Poncz, per la gracia de Deu bispe de Urgel,
595
Archives nationales (France)
que aquestes treves sobredites tendrem e farem tenir a nostre poder, senes engan, aixi com desus es dit.
E nos en Poncz, per la gracia de Deu bispe de Urgel, per nos e per todz nostres valedors e per todz nostres
homes e nostres castels e nostres tenezons, donam treves a bona fe, senes engan, a vos, en Roger, per la
gracia de Deu comte de Foix e vetzcomte de Castelbo, e a vostres castels e a vostres homes e a vostres
tenezons, e a vostres valedors entro a Pascha primera vinent e puix de XX dies, sobre aital forma :
Prometem e donam per bona fe aqueles treves que nos ab pleid sodz judges del seinnor Apostoli, qui son
acaptadz ni qui s'pogessen acaptar entro aquels termes delles treves desexdiz ni en altra manera, ni
meins de pleid no faczam ne digam per nos ni per altre deguna noveletad ni degu mal contra vos ni
vostres homes ni vostres valedors, mes que an quel estad en que ara estam, nos e vos estiam estro que les
treves fossen desdites de XX dies, aixi com desus es dit, e que vos e vostres valedors estiadz en aquela
manera en que estavedz a Cincagesma qui ara espassada, salvant nostre dret e de la egleia de Urgel en
totes coses. Et si nos o nostres homes o nostres valedors trencavem les treves dins aquests termes,
prometem a vos, per bona fe, que les vos emenarem dins XXX ta dies de pus qu'en sirem demanadz nos o
notres badles a la Sed. E si no o faziem, pogessedz peinorar vos a nos aqueles treves frances aitant quant
aquela malafeita fos sens altra guerra que no s'en poges movre dins aquels termes sobreditz. Empero si
degu de nostres valedors volien guerregar ab vos no per razo de nos, passad l'espazi de XX dies de pus
vos o agessem feit saber, nous en fossem tengudz de treves sins faziem mal, pero no o pogessen fer ab
nostres homes ni ab nostra terra ni tornassen sobre nos. E nos, prohomes de la Sed, per manament del
seinnor bispe, czo es a saber en G. de Cerdannia, en Rubert de Arles, en R. d'en Ugeth, en Br. de Adrall,
en G. de Arts, en G. Poncz, en Ramondo de Poncz Claus, en B. de Cases, en Roig de Muntella, Andreu
d'en Pere Bord, en B. de Banat, en R. de Sancta Gracia, en G. de Vilamigana, en G. Cherrola, en R. de
Cherrol, en G. de Beschania, en G. de Aristot, en J. de Altarriba, en A. Tyador, en P. de Folla, nos todz
ensems prometem per bona fe a vos, seinner en Roger, per la gracia de Deu comte de Foix et vetzcomte
de Castelbo, que aquestes treves sobredites tendrem e farem tenir a nostre poder, senes engan, aixi com
dessus es dit.
Aczo fo feit X dies ans de kalendas de julii l'an de Jhesu Crist M° CC° XL VI. SigTnum Poncii, Urgellensis
episcopi 1. Signum Rogerii, Dei gratia comitis Fuxensis et vicecomitis Castriboni. Sig( s. m.) num B.,
prioris Urgellensis 2. Signum B. de Talarn, sacrista ( sic) Urgellensis. Sig+num R. de Durfort. Sig+num
R. de Ravat. Sig+num Dalmacii de Sancto Martino, testium.
Sig+num Br. de Castello. Sig+num R. de Paris. Sig+num B. de Paris. Sig+num R. Marti. Sig+num
Muntonorto. Sig+num Jauczpert de Lagunes. Sig+num P. de Cercheda. Sig+num P. d'en Bord. Sig+num
J. de Sent Andreu. Sig+num B. Garsia. Sig+num R. de Savartes. Sig+num G. de Beren. Sig+num R. de
Polit. Sig+num R. de Solanel. Sig+num G. Lorencz. Sig+num P. de Cardona. Sig+num Andreu de
Malvezi. Sig+num G. de Puig. Sig+num G. de Savartes. Sig+num R. de-Brau. Sig+num A. d'en Val.
Sig+num G. de Cerdania. Sig+num Rubert de Arles. Sig+num R. d'en Ugeth. Sig+num Br. de Adrall.
Sig+num G. de Arks. Sig+num B. de Casis. Sig+num Roig de Muntella. Sig+num G. Poncz. Sig+num
Raimundo de Poncz Claus. Sig+num Andreu d'en Pere Bord. Signum B. de Banat. Sig+num R. de Sancta
Gracia. Sig+num G. de Vilamigana. Sig+num G. de Cherrola. Sig+num R. de Cherol. Sig+num G. de
Beschania. Sig+num G. de Aristot. Sig+num J. de Altarriba. Sig+num A. Tixidor. Sig+num P. de Folla qui
todz aquesta carta fermam e loam.
Petrus de Bellopodio, scriptor publicus ville Sedis, scripsit hec, mandato dominorum episcopi
Urgellensis et comitis Fuxensis, ( s. m.) die et anno prefato.
1. Cette signature paraît être autographe.
2. Même remarque.
Charte partie par ABCDEFGHIKLM dans la marge de droite, sur parchemin, scellée de deux sceaux sur
courroies de cuir blanc. Le seul qui subsiste doit être celui de l'évêque d'Urgel. C'est un sceau ogival en
cire blanche de 65 x 40 millimètres où l'on distingue encore une figure épiscopale debout, crossée, mitrée
et bénissant. La légende est entièrement effacée, et il n'y a pas de contre-sceau. - Cette pièce est
596
Archives nationales (France)
mentionnée par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. I, p. 179.
J//1022
n° 3 bis
Mélanges
Original
481 - 1246, 2 juillet.
Jean Martin, commandeur de l'ordre de Saint-Jacques en Gascogne, reconnaît, au nom de l'ordre,
devoir à Bernard de Corrensan trois mille trois cents sous de Morlaas. L'acte est scellé par Gaston
[vicomte de Béarn] et par la comtesse [Garsende, sa mère].
Sabuda causa sia que nos, Johan Martin, comanador del orde de la cavalaria de Sent Jagme en Gasconia,
e frai A. de Coarasa, frai Gailard d'Araus, e frai W. R. de las Seros, frai Od. de Brusz, e frai B. d'Esparros,
e frai Sanz, caperan del hospital de Manced, per nos e per toz los autres frais de nostre orde, em tenguz
de pagar tria milia e CCC sols de morlanes an Bernard de Corrensan, losquals el nos presta en nostras
coites e nos n'em ben pagaz, e devem leg pagar bonement al die d'annan. Empero, si ad aqued die nols
podem pagar, devem ne estar tiencers a Morlas o passar a la sue bolentad. Si per abentura nos no
l'agcomplivem assi com sobrediit es, la done contessa e lo segnor en Gaston lon son tenguz a lui e an
Bibian d'Ossun qui los ne son entraz per nos e per nostres pregs, que de tot daim e de tot greu los ne
guarin sober nos e sober totas nostres causas. E nos, comtessa en Gaston, autreiam nos bonement que,
assi com devant diit es, bon guarem de daim e de destarz e per major fermetad avem feits pausar nostres
sagez en aquesta carte. Testimonis A. de France, Guiraut de Bordel, Forz de Bordel, en Johan d'en Aimes,
e d'autres, e fo feit anno Domini M° CC° XL° sexto, secundo die julii.
Original en parchemin cancellé au moyen de coups de canif, scellé de deux sceaux dont l'un a disparu ;
l'autre est un fragment de sceau rond en cire blanche d'environ 75 millimètres de diamètre, sur ruban de
fil jaune et bleu. Il représente une dame à cheval allant vers la gauche, tenant la bride de la main gauche
et un fleuron de la main droite.
En légende : + S. G ... SE BEARNI.
(+ Sigillum G[arsendis ... comitis]se Bearni.)
Au revers un écu arrondi du bas portant un palé de neuf pièces ; autour de l'écu sont disposés quatre
besants et les deux vaches de Béarn.
En légende : + A. GARSEND ... RN1.(+ Sigillum Garsend[is ... Bea[rni].)
Le Gaston nommé dans la charte est Gaston VII, vicomte de Béarn, et la comtesse n'est autre que sa mère
Garsende. Elle avait exercé la régence pendant la minorité de son fils, et porte dans plusieurs actes le
titre de comtesse. (Cf. P. de Marca, Histoire de Béarn, p. 579.)
J//775
n° 4
Succession du duc d'Alençon
Copie authentique.
482 - Orléans. 1246, Août.
Ludovicus, rex Francorum, consentientibus fratribus suis Roberto, Atrebatensi, et Alfonso, Pictavensi
comitibus, fratri suo Carolo, comiti Provinciae, Andegaviam et Cenomanniam cum pertinentiis jure
hereditario possidendas assignat, salvis tamen donis, feudis et elemosynis usque in praesens
factis,necnon et regalibus episcopalium sedium et abbatia Fontis Ebraudi ipsi regi et successoribus ejus
reservatis. " Actum Aurelianis, anno Incarnationis Dominice M° CC° XL° sexto, mense augusto, regni
vero nostri anno XX°, astantibus, etc."
Copie collationnée le 20 octobre 1552 par Sébastien Le Roullyé, garde du Trésor des Chartes, d'après un
document du Trésor qui avait apparemment disparu avant l'époque où Dupuy rédigea son inventaire. -
597
Archives nationales (France)
Cette pièce a été publiée par d'Achery, Spicilegium, t. II, p. 622, col. 2.
J//914
n° 37/4
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie.
483 - 1246, Août.
Jean, sire de Joinville, sénéchal de Champagne, publie un pariage conclu en sa présence entre les
religieux de Saint-Mansuy et Gautier, sire de Brouthières, concernant les lieux de Germay et de
Bressoncourt. " Et, en tesmoignaige de ces choses, ai je mis mon seel, par lou consentement des parties, a
ces presentes letres qui furent faites en l'an que li miliaires corroit par mil dous cens et quarante six ans,
en mois de aoust."
Copie collationnée faite en octobre 1608 d'après l'original conservé à l'abbaye de Saint-Mansuy " avec
ung sceau pendant a double queue de parchemin envelloppé d'estouppes." - Cette pièce ne figure pas
dans le Catalogue des actes que j'ai publié à la suite de Jean de Joinville et les seigneurs de Joinville.
J//1035
n° 24
Titres retirés par Rousseau
Original.
484 - 1246, Août.
Americus de Blodio, dominus Campegniaci, quoddam pratum Stephano Chantereau et Audeardi, uxori
ejus, ad censum concedit.
Omnibus Christi fidelibus presentem paginam inspecturis, ego, Americus de Blodio, dominus
Campegniaci, salutem in vero salutari. Noveritis quod ego, Americus de Blodio, donavi Stephano
Chantereau et Audeardi, uxori sue, unum jugerum prati in prato Sauvagii ad duos denarios censuales
reddendos annuatim ad festum sancti Michaelis, in vita sua et heredibus suis, si de uxore sua haberet, et
si non habeat heredes, post mortem ipsius, terra michi vel heredibus meis revertetur. Quoniam ( sic)
ratum et firmum et stabile esset factum, litteras meas in sigillo meo sigillatas eisdem dedi ac concessi.
Actum anno Gratie M° CC° quadragesimo sexto, mense augusti.
Original scellé, sur tresse de soie rouge et verte, d'un sceau disparu.
J//1030
n° 71
Comptes et enquêtes
Original
485 - 1246. 23 septembre
Enquête sur la mouvance du château de Brassac suivie d'un examen des droits de l'évêque de Cahors sur
la seigneurie d'Argueil. Il y est constaté que le château de Brassac a été donné en garde à Bernard de
Durfort par Raimond V, qui l'avait acheté à Raymond de Planella, et vendu 300 marcs par Bernard de
Durfort au roi d'Angleterre. "Aiso fo fay VI dias davant la San Miquel, en l'an M C CC C XLVI."
Rouleau de parchemin cité par M. Paul Meyer dans une note de l'Histoire de Languedoc, nouvelle
édition, t. VII, p. 445, col. 1, et publié, depuis lors, par M. Rébouis dans le Bulletin archéologique et
historique de la Société archéologique de Tarn-et-Garonne, t. XI, année 1883, p. 277.
J//760
n° 44
598
Archives nationales (France)
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 20/vo
487 - 1246. Octobre.
Thibaut, comte de Bar, déclare que Jean, prévôt, Pierre, doyen, et tout le chapitre de Montfaucon lui ont
cédé tout ce qu'ils avaient à Brébant-sous-Clermont contre vingt-deux mesures de froment et neuf
d'avoine sur la ville et les terrages d'Ambreville. "Ces lettres furent faictes en l'an que ly miliaire keurroit
par mil deux cens et quarante six ans, en octobre."
J//1029
n° 8
Comptes et enquêtes
Original
488 - [1246.]
"Ci est l'anqueste que mesires Gautiers d'Amtelle a feiste de la droiture le roi qu'il doit avoir à Caours."
Rouleau original en parchemin, clos au moyen d'une bandelette scellée, dont les entailles subsistent
encore. - Publié par Boutaric, Actes du l'arlement de Paris, t. I, p. CCCVIII, n° 22.
J//1031
n° 14
Comptes et enquêtes
Original
489 - [Vers 1246.]
Inquisitio facta de controversiis inter monachos Sancti Germani de Pratis, ex una parte, et homines de
Emanco, ex altera, pendentibus.
Le coin supérieur gauche de ce rouleau est déchiré. - Il a été publié par M. Guilhiermoz, Enquêtes et
procès, p. 293.
J//1034
n° 1
Comptes et enquêtes
Minute
490 - Maubuisson. 1246-1247. Janvier
Litteroe credentiales inquisitorum ad querimonia Meldensis, Trecensis, Autissiodorensis et Nivernensis
provinciarum recipienda, per Ludovicum IX deputatorum.Ludovicus, Dei gracia Francorum rex, dilectis
et fidelibus suis Meldensi, Trecensi, Autissiodorensi, Nivernensi episcopis et eorum officialibus, necnon
et baillivis et prepositis regiis, tam in civitatibus quam in diocesibus earum constitutis, salutem et
dilectionem. Noverint quod nos dilectos nostros fratrem Petrum Chotadi, fratrem Theobaldum de
Columbariis, de ordine Fratrum Predicatorum, fratrem Nicholaum Trecensem, fratrem Johannem de
Sancto Lupo, de ordine Fratrum Minorum, destinavimus ad dictas civitates et dioceses, de voluntate et
licencia provincialium prioris et ministri ipsorum, ad audiendum et redigendum in scriptis et ad
inquirendum, secundum formam sibi a nobis traditam, de querimoniis, si quas habentaliqui contra nos
599
Archives nationales (France)
ex quacunque causa racionabili, vel racione nostri vel antecessorum nostrorum, insuper et ad audiendum
et scribendum et ad inquirendum simpliciter et de plano de injuriis et exactionibus, serviciis indebite
receptis, ceterisque gravaminibus, si que facta sunt aliquibus sive illata per baillivos nostros, prepositos,
forestarios, servientes, vel familias eorumdem, tempore regni nostri, et ad injungendum predictis vel
eorum heredibus ut ipsi restituant ea ad quorum restitucionem, per ipsorum confessiones vel per
probationes, viderint predicti fratres ipsos secundum Deum teneri. Mandamus igitur vobis quatinus
predictis fratribus, vel aliis, si quos predicti prior et minister loco ipsorum quandoque duxerint
subrogandos, super predictis et ad hec pertinentibus credatis et intendatis et ipsos efficaciter adjuvetis.
Vobis autem baillivis et prepositis specialiter mandamus quatinus, ad requisitionem fratrum
predictorum, citaciones et alia que ad predictum negocium expedire viderint faciant.Actum apud
abbaciam Beate Marie Regalis, anno Domini M° CC° quadragesimo sexto, mense januarii.
Copie ou minute du treizième siècle sans trace de sceau.
J//767
n° 21
Comté de Rethel
Copie authentique
491 - 1246-1247. 3 février
Jean, comte de Rethel, consent à ce que Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, scelle l'accord
par lequel ledit Jean assigne une rente de 30 setiers de seigle et de 30 setiers de froment à la prieure et
au couvent de la Longue Jeanne. "Et en tesmoignage de ce je ay faict seeller ces lettres de mon seel. Ce
fut fait en l'an de l'Incarnation mil deux cens quarante six, le lendemain de la Chandelor."
Copie collationnée faite en la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 2 septembre 1561. -
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2776.
J//1034
n° 2
Comptes et enquêtes
Minute
492 - Beaumont. 1246-1247. Février
Ludovicus, rex Francorum, ballivis Aurelianensi et Bituricensi mandat quatinus inquisitoribus regiis in
expensis necessariis provideant.
Ludovicus, Dei gratia Francorum rex, dilecto et fideli suo Jod., baillivo Byturicensi, et P., baillivo
Aurelianensi, necnon et prepositis sibi subditis, ad quos littere presentes pervenerint, salutem. Gum nos
fratres Petrum, Chotardi, Theobaldum de Columbariis, de ordine Fratrum Predicatorum, Nicolaum de
Trecis et Johannem de Sancto Lupo, de ordine Fratrum Minorum, pro nostris negociis et agendis per
Meldensem, Trecensem, Altissiodorensem, et Nivernensem dioceses destinemus, mandamus vobis
quatinus dictis fratribus, vel loco ipsorum substitutis vel substituendis, in expensis necessariis
provideatis, cum ab ipsis vel loco eorum substitutis fueritis requisiti. Actum apud Bellum Montem, anno
Domini M° CC° quadragesimo sexto, mense februarii.
Copie ou minute du treizième siècle non scellée.
J//760
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 3
493 - 1247. Mai
Henricus, Remensis archiepiscopus, notum facit quamdam compositionem intervenisse inter decanum
et capitulum Montisfalconis, ex una parte, et communitatem villae de Asperomonte, ex altera, de redditu
600
Archives nationales (France)
unius bicheti frumenti a quocumque foco ejusdem villaae praedictis decano et capitulo ad festum Sancti
Dionysii quolibet anno solvendi. "Actum anno Domini millesimo CC° quadragesimo septimo, mense
mayo."
J//1034
n° 10
Comptes et enquêtes
Original
494 - 1247. 14 juin
Hugo, Claromontensis episcopus, notum facit Robertum Guidonis a se excommunicatum fuisse.
Hugo, Dei gracia Claromontensis episcopus, dilecto in Christo religioso viro et honesto abbati Riomensi
salutem in Domino. Cum Rotbertus Guidonis clam a nobis sepius requisitus ut ab usuraria pravitate,
quam diu publice presumpserat exercere, desisteret et super extortis usuris satisfaceret et inde
conquirentibus justiciam exiberet, tandem idem R. nobis corporali juramento promisit predicta omnia se
facturum et quod super hoc nostro dicto seu mandato pareret et ad dictum nostrum satisfaceret de
extortis. Nos vero, ad frequentes querelas Chatardi de Porcharessas, militis, et multorum aliorum qui de
dicto R. nobis conquirebantur, sepissime et instanter eidem plures dies et terminos prefiximus
competentes quibus coram nobis comparere deberet, predictis querelantibus super usuris responsurus et
juri pariturus. Qui R. nec satisfecit eisdem nec per se seu per procuratorem in predictis terminis
assignatis comparuit coram nobis. Immo tanquam inmemor seu contemptor predicti prestiti juramenti,
retro respiciens, tanquam [canis] rediit ad vomitum ita quod adjuratam usurariam pravitatem iterato et
publice exercere presumpsit in sue salutis dispendium et multorum prejudicium et gravamen, ita quod
facta illius hominis sunt pejora prioribus, cum vitam, proutjuramento promiserat, speravimus emendari.
Unde propter ipsius evidentem contumaciam, et transgressionem etiam juramenti et quia publice non
verebatur usuras exigere, ipsum excommunicavimus et excommunicatum ipsum fecimus publice
nunciari, manum, ut decuit, ipsius crescente contumacia, sepius aggravantes. Idem cum R., inmemor
salutis eterne et contemptor ecclesie, per annum et ultra, non solum suspicione corrupte fidei, in dicta
excommunicatione animo indurato permanere presumpsit, reatum proprium aliquatenus non corrigens
ut cognoscens, immo malis preteritis pejora 1 conjungens, nunc de novo a predicto Chatardo de
Porcharessas, milite, quandam summam pecunie nititur extorquere per usurariam pravitatem, et ea
occasione ipsius pignora detinet occupata, licet idem miles sit paratus, ut asserit, et fuerit prefixis
terminis quibus idem R. coram nobis noluit comparere, et sufficienter probare quod predicta summa
quam extorquere nititur, tota sit usuraria et quod de sorte et longe ulterius eidem fuerit satisfactum.
Hinc est quod, cum predicto militi in sua justicia deesse non possimus nec debeamus, ne ulterius
protracta tolerancia nos efficiat ejusdem predicti participem, et ne de negligencia redargui valeamus,
vobis precipiendo mandamus quatinus predictum R., ex parte nostra, diligenter et sine mora monere
curetis et in virtute nobis prestiti juramenti ex parte nostra adjuretis eumdem, ut a molestacione predicti
militis desistat et dicta pignora reddat, cum idem miles, ut superius est predictum, sit incontinenti
paratus probare illam summam, quam ab ipso exigit, usurariam esse et quod de sorte fuerit satisfactum,
quod si predictus R. a vobis monitus facere noluerit, ipsum et participantes eidem, quos non
excommunica[vi]mus, ex tunc faciatis in ecclesia Riomensi et vicinis ecclesiis excommunicatum publice
nunciari. Preterea cum dictus R. in profundum malorum devenerit et clamorum ecclesie sit contemptor,
et ecclesia non habeat ulterius quod facere possit, quare contra ipsum brachium seculare convenit
invocare, vos, auctoritate nostra, conestabulum Arvernie moneatis attente ut dictum R. distringat
efficaciter et compellat ad predicta pignora reddenda militi supradicto, vel alteri a quo receperit,
occasione ipsius ; quod si infra triduum post monitionem vestram facere noluerit, totam villam Riomi
quam exiverit in contemptum ipsius interdicimus ex tunc sub interdicto teneatis, in executionem 2
hujusmodi mandati taliter vos habentes ne possitis a nobis de inobediencia seu contemptu redargui seu
601
Archives nationales (France)
puniri.
Die veneris post Beatum Barnabam apostolum, anno Domini M° CC° XL° VII°. Reddite litteras sigillatas.
1. Orig. priora.
2. L'original porte par erreur excommunicationem
Original en parchemin scellé, sur simple queue, d'un sceau disparu.
J//879
n° 58
Foix et Comminges
Original
495 - Lyon. 1247. 14 juin
Innocentius papa quartus episcopo Biterrensi, priori Rotensi et archidiacono Fenoleti, Ylerdensis et
Narbonensis diocesium, mandat ut sententiam ab abbate Fontisclari et conjudicibus suis latam in
contentione Rogerii, comitis Fuxensis, cum episcopo Urgellensi, revisant. "Datum Lugduni, XVIII
kalendas julii, pontificatus nostri anno quarto."
Original en parchemin auquel est encore suspendue par une cordelette de chanvre la bulle en plomb
d'Innocent IV. - Publiée par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogue,
t. II, p. 75.
J//769
n° 8 bis
Champagne
Copie authentique
496 - 1247. Juillet
Johannes, castellanus Noviomensis et Thorotæ, notum
facit quod nullum hominem comitis Campaniæ in terra sua retinere poterit. "In cujus rei testimonium
presentes litteras sigillo meo duxi roborari. Actum anno Domini M° IIcc XLVII°, mense julio."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum le 15 juillet 1538. - Voy. d'Arbois
de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2807.
J//1032
n° 14
Comptes et enquêtes
Original
497 - 1247, du 7 septembre, à 1250
Recepta decimarum in ecclesiis Franciæ ad subveniendum Terrae Sanctæ perceptarum.
Rouleau original en parchemin, décrit dans le Musée des Archives sous le n° 251. Une partie des quatre
premières lignes se trouve reproduite en fac-similé dans cette publication.
J//1033
n° 13 bis
Comptes et enquêtes
Original
498 - 1247. 29 octobre
"In nomine Domini, anno incarnationis ejusdem millesimo ducentesimo quadragesimo septimo,
regnante rege Lodoyco, IIII kalendas novembris," Petrus de Cruce, Guillelmus Fabri, cognatus ejus, et
Ermengardis, mater ejusdem Guillelmi, cum consilio Bernardi Escoti qui hoc laudavit pro se et Guiraudo
et Bernardo et Berengario, filiis suis, vendunt Stephano Sedacerio quoddam malliolum situm in
602
Archives nationales (France)
decimaria Sancti Felicis de Baxano. "Horum omnium, excepto laudamento dicti domini Bernardi Escoti
et laudamento de juramento dictorum Ermengardis, matris supradicti Guillelmi Fabri, et Garsendis,
uxoris ejusdem Guillelmi, sunt testes Raimundus de Rivosicco, Berengarius de Floirano, Johannes
Bursella, Bernardus Genesius, Guillelmus Ortolani et Bernardus Escoti, publicus Biterris notarius. De
laudamento dicti Bernardi Escoti et dictarum Ermengardi[s] et Garsendi[s] sunt testes dictus Bernardus
Genesius, dictus Johannes Bursella, Petrus de Launacio et dictus Bernardus Escoti, notarius. Vice ejus,
Petrus de Aureliaco hec scripsit."
Rouleau de parchemin cancellé, non scellé, ayant servi de couverture.
J//781-J//785
Original
499 - [1247.]
Fragmentum querimoniarum per inquisitores a Ludovico IX deputatos in Normannia receptarum.
Cahier de vingt feuillets. - Publié dans les Historiens de France, t. XXIV, p. 1 à 73.
J//781-J//785
Original
500 - [1247.]
Querimonia Henrici de Avaugor per inquisitores a Ludovico IX deputatos in Normannia recepta.
Feuillet oblong de parchemin écrit sur deux colonnes de largeurs inégales. - Au dos divers essais de
plume où se trouve mentionnée l'année 1247, et deux colonnes de signes dont l'une constitue peut-être
un alphabet cryptographique. - Publié dans le t. XXIV des Historiens de France, p. 729.
J//812-J//817
1
Original
501 - [1247.]
Querimoniæ per inquisitores a Ludovico IX deputatos anno 1247 receptæ in archipresbyteratu de Fixa,
apud Durum Stalum, Màthefelon, Savonnières, Chantocé, Candé, Poencé, Credonium et Rotam.
1. On ne sait pourquoi cette pièce se trouve classée dans ce carton.
Cahier de parchemin de 8 feuillets. - Publié dans les Historiens de France, t. XXIV, p. 73.
J//812-J//817
1
Original
502. [1247]
Querimoniæ per inquisitores a Ludovico IX deputatos apud Meduanam, Ebronium et Montem Securum
anno 1247 receptæ.
1. Même remarque que pour la pièce précédente.
Cahier de parchemin de 4 feuillets. - Publié dans les Historiens de France, t. XXIV, p. 87.
J//1028
n° 12/a et b
Comptes et enquêtes
Originaux
503 - 1247
"Inquisiciones facte in Atrebatensi, Morinensi et Tornacensi diocesibus de hiis que pertinent ad
dominum regem per fratrem Guillelmum de Sengin et fratrem Hugonem de Edera de ordine
603
Archives nationales (France)
Predicatorum, fratrem Robertum de Basseia et fratrem Egidium de Gerlin de ordine Minorum ; sed
frater Robertus et frater Egidius amoti sunt et loco eorum substituti frater Terricus, quondam abbas de
Valencenis, et frater Johannes de Falkemberga."
Ce titre se lit au dos de deux rouleaux de parchemin dont le contenu a été publié dans le tome XXIV des
Historiens de France, p. 252.
J//896
n° 35 ter
Languedoc
Original
504 - [1247]
Fragmentum inquisitionis in vicaria Carcassonensi et ejus confiniis, jubente Ludovico IX, factæ.
Double feuillet de parchemin numéroté d'une main moderne 1 et 3, provenant d'un registre perdu ; le
second feuillet est blanc. - Publié dans le tome XXIV des Historiens de France, p. 299-300, §§ 1 à 7, des
Querimoniœ Carcassonensium. - Cf. les numéros suivants.
J//896
n° 35
Languedoc
Original
505 - 1247
Fragmentum alterum inquisitionis in vicaria Carcassonensi et ejus confiniis, jubente Ludovico IX, factæ.
Huit feuillets de parchemin numérotés, d'une main moderne, 3 à 10. Au verso du dernier feuillet se lit le
titre suivant écrit dans le sens de la hauteur : " Hec est inquisitio facta per capellanos de Cofolentio et de
Monte Claro, super querelis factis a domino rege et ballivis suis in villis de Monte Claro, de Prexano, de
Rofiaco, de Roselinco, de Villalba, de Palayano, de Cavanaco, de Lenco, de Verzelano, de Pomario, de
Sancto Ylario, de Aladerno et de villa Flurani." - Publié dans le tome XXIV des Historiens de France, p.
301 et suiv., §§ 8 à 77 des Querimoniœ Carcassonensium.
J//896
n° 35 bis
Languedoc
Original
506 - [1247]
Querimoniæ Prexanensium de Companono Archibalistario coram inquisitoribus a Ludovico IX deputatis
prolatæ.
Large feuillet de parchemin au verso duquel se trouve le témoignage presque effacé d'un certain "Petrus
de Monte Olivo". - Il a été jadis cousu au fragment de registre décrit sous le numéro précédent. - Publié
dans le tome XXIV des Historiens de France, p. 316, § 78 des Querimoniœ Carcassonensium.
J//889
n° 12, fol. B
Languedoc
Original
507 - [1247]
Querimonia Jordani de Sancto Felice coram inquisitoribus regiis a Ludovico IX in senescallia
Carcassonensi deputatis prolata.
604
Archives nationales (France)
Fragment indûment joint aux plaintes reçues par les enquêteurs dans la sénéchaussée de Beaucaire (Voy.
n° 524). - Publié dans le tome XXIV des Historiens de France , p. 317, § 79 des Querimoniœ
Carcassonensium .
J//1034
n° 4
Comptes et enquêtes
Original
508 - 1247
Querimoniæ Biterrensium et Agathensium coram inquisitoribus a Ludovico IX deputatis prolatæ. - Pars
prior.
Registre de trente-six feuillets de papier, publié dans le tome XXIV des Historiens de France, p. 320.
J//1033
n° 13
Comptes et enquêtes
Original.
509 - 1247
Querimoniæ Biterrensium et Agathensium coram inquisitoribus a Ludovico IX deputatis prolatæ. - Pars
posterior.
Registre de quarante feuillets de papier recouvert de parchemin, publié dans le tome XXIV des
Historiens de France , p. 360
J//1032
n° 4 bis
Comptes et enquêtes
Original
510 - [1247]
Querimoniæ episcopi Agathensis, universitatis castri de Nazinano et Raimundæ Renardæ, coram
inquisitoribus regiis prolatæ.
Petit rouleau composé de deux fragments de papier et de deux morceaux de parchemin cousus ensemble,
publié dans le t. XXIV des Historiens de France, p. 749.
J//889
n° 11
Languedoc
Original
511 - 1247-1248
Querimoniæ Nemausensium coram inquisitoribus a Ludovico IX deputatis prolatæ.
Registre de deux cent huit feuillets de papier (on a compris dans ce nombre quelques cédules annexes
sur papier ou sur parchemin), recouvert en parchemin. - Publié dans le t. XXIV des Historiens de France
, p. 404.
J//1034
n° 27
Comptes et enquêtes
Original
605
Archives nationales (France)
J//812-J//817
Original
513 - 1247-1248, Février et mars
Testimonia per inquisitores a Ludovico IX deputatos contra Gonterium, Laudunensem castellanum,
recepta.
Cahier de parchemin de huit feuillets plus deux cédules annexes. - Publié dans les Historiens de France,
t. XXIV, p. 260.
J//1034
n° 68
Comptes et enquêtes
Minute
514 - [1248, Vers juin]
Minutoe trium chartarum a Ludovico rege matri suoe Blanchoe concessarum de elemosynis ab ipsa
faciendis.
Notum facimus quod nos karissime domine et matri nostre, Blanche, Francorum regine illustri,
concessimus et liberam dedimus potestatem ut ipsa, ultra ea que eidem danda et elemosinanda
concessimus, sicut in aliis litteris nostris videbitur contineri, de terra quam tenet possit dare in
perpetuam elemosinam usque ad trecentas libras, et ad vitam gentibus suis que ei servient et alibi ubi
viderit expedire, quantum voluerit et secundum quod ipsa duxerit ordinandum.
Notum facimus quod nos karissime domine et matri nostre, Blanche, Francorum regine illustri,
concessimus ut ipsa elemosinas que sunt in nostris feodis possit vice nostra concedere et laudare, et
volumus et precipimus ut elemosine, quas ipsa concesserit et laudaverit, perpetuam habeant firmitatem,
prout ipsius littere continebunt.
606
Archives nationales (France)
Notum facimus quod nos volumus et concedimus pro nobis et heredibus nostris ut karissima domina et
mater nostra, Blancha, Francorum regina illustris, omnes proventus et exitus terre quam tenet et
reddituum, tam in assisia terre quam in denariis, boscis et in omnibus rebus aliis percipiat et habeat
plenarie, libere, pacifice et quiete per duos annos post mortem ipsius sive civilem sive naturalem, ad
faciendum voluntatem suam, volentes et concedentes ut ipsa vel illi quos exequtores sui constituit
testamenti, predictos proventus et exitus, sicut dictum est, per duos annos integros percipiant et habeant
libere et pacifice, absque reclamatione seu impeditione nostra vel heredum nostrorum, pro voluntate
ipsius et ordinatione sui testamenti exequenda.
Ces trois minutes sont écrites sur une même feuille de parchemin. La faculté de faire des aumônes à la
place du roi, mentionnée dans la seconde, montre que ces autorisations ont dû être données vers le
moment du départ du roi pour la croisade, et peut-être en même temps que la déclaration de Corbeil par
laquelle saint Louis confia le gouvernement de ses états à sa mère (juin 1248). Tillemont paraît avoir
connu la première des trois autorisations ( Histoire de saint Louis, t. III, p. 180-181).
J//933
n° 11
Lorraine
Original
515 - 1248, Juillet
Gautier, sire de Reynel, déclare avoir donné la léproserie de Reynel aux religieuses de Vaubenoit.
Je, Gautiers, sires de Rinel, faz savoir a toz cels qui ces letres verront que je, par le lous et par
l'asentement et par la requeste mon signor Arnol qui adonc estoit maistres et encurez de la maison des
mesés de Rinel, et par l'asentement et par l'otroi des mesés et des convers et des homes et des fames de
ladite maison, et par le consentement de tote la communitei de Rinel, et por la grant povretei de ladite
maison bien aparant, et por ce que la dite maisons estoit chergei de grans detes, en bone foi et sanz loier,
ai doneie et otroiée la dite maison de mesés de Rinel à l'abesse et au couvant de Vaubenoit de l'ordre de
Cystels, et totes les appendises de cele meisme maison, ou qu'elles soient ou porront estre troveies, en
preiz, en terres arables ou en autres choses qui doient apartenir a la devant dite maison. Et si ai denei et
otroié au dites nonains la grange de Biauleu et totes les appendises de cele grange, et le molin qui est de
souz la devant dite maison des mesés, et lo minage de Rinel, et totes les autres rentes grosses et menues,
les queles la dite maison avoit ou devoit avoir en ma terre en quelconque leu elles porront estres
troveies ; et totes ces choses devant dites, ai je otroies a tenir parmaignablement a l'abesse et au convent
de Vaubenoit. Par tel couvant avint que l'abesse et li convens devant diz de Vaubenoit doient porvooir au
mesés qui orendroit sont en la maison devant dite, et doient recevoir les autres mesés qui seront gitei de
la communetei de Rinel ou qui seront menant à Rinel se il sont droit mesel. Ne les devant dites nonains
ne porront recevoir autres mesés en la dite maison qui ne soient de Rinel, se par moi non ou par mes
hoirs qui seront signor de Rinel. Et les devant dites nonains sont tenues a dener se que mestiers sera au
mesés en bone foi, ensi com l'on seut et ensi com la povreteiz de la maison le porra soffrir. Et les devant
dites nonains doient et puent avoir en lor maisons devant dites jusque a v e bestes menues portans et les
agnés auvec, et XL pors, et quatre jumens portans et les polains, sanz les chevaus de lor charetes, soient
jument, soient roncin, soient asne de quelque meniere [que] se soit ; et si puent avoir LX et X bestes
grosses que l'en puet mener par la pasture sanz contredit, ne puent avoir de bestes en ces leus devant diz
se n'est par la volantei celui qui sera sires de Rinel ou dame. Et en ces choses ai je retenue la justice et la
garde a moi et a mon hoir qui que soit sires de Rinel ou dame. Ne elles ne puent la maison devant dite ne
nuns des menbres de la maison metre en atrui main ne aliener, se n'est par moi ou par mes hoirs ; et
s'elles mesconnaissoient ne a moi ne a mes hoirs la garde de Vaubenoit et des appendises qui sont en ma
terre, je ou mi hoir porroins assener a la maison de mesés et aus appendises et tenir an nos mains, sens
nos meffaire, tant qu'elles auroient reconeue la garde, ne ne porr[o]int aler encontre ; et quand elles
607
Archives nationales (France)
auroient reconeue, la garde, les maisons et les appendises revenroient en lor mains. Et por ce que ceste
chose soit ferme et estable, j'ai fait metre mon sael en ces letres en tesmoignage. Ce fut fait en l'an de
Nostre Signor mil et CC XL VIII, en mois de juignet.
Original scellé, sur flot de soie rouge et jaune, d'un sceau disparu.
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 24v°
516 - 1248, Août
Johannes de Asperomonte, praepositus Montisfalconis notum facit quod Thomas, miles, de Chapeio,
dictus Escuyers, assensu Agnetis, uxoris suae, et liberorum suorum, vendidit capitulo Montisfalconis
quicquid habebat apud Haiermont, exceptis terris arabilibus. "Actum anno incarnationis Domini
millesimo ducentesimo qua[dra]gesimo octavo, mense augusto."
J//879
n° 57
Foix et Comminges
Original
517 - 1248, 30 septembre
Sibilia de Cardona declarat se recepisse quicquid sibi competebat in hereditagio patris et matris.
ABC DEF GHI
In Christi nomine. Notum sit omnibus hominibus tam presentibus quam futuris quod ego, domina
Sibilia, filia quondam domini Raimundi Fulconis, vicecomitis de Cardona et domine Torrogie, uxoris
ejusdem, non inducta dolo neque vi nec circumventa fraude aliqua, sed gratis et mera liberalitate,
confiteor et in veritate recognosco vobis, domino Raimundo de Cardona, vicecomiti de Cardona, fratri
meo germano, quod vos tradidistis michi castrum de Mediona et de ipso castro michi plenarie
satisfecistis prout melius pater meus et vester prenominatus predictum castrum michi dimisit, nomine
institutionis hereditarie, in suo ultimo testamento sive ultima voluntate vel alio modo.
Item solvistis michi et tradidistis illos D morabotinos quos domina Torrogia, predicta mater mea et
vestra, michi dimisit in suo ultimo testamento. Item solvistis et tradidistis michi M morabotinos quos
pater meus michi debebat ; de quibus castro videlicet et morabotinis a vobis et a vestris per paccatam me
teneo et solutam, renuncians exceptioni non habiti et recepti castri predicti et non habitorum et
receptorum predictorum aureorum ; ymo confiteor castrum traditum fuisse michi et predictos
morabotinos michi integraliter numeratos fuisse, et ideo renuncio exceptioni peccunie non numerate,
manualiter habite et recepte ; de quo castro et predictis aureis per paccatam et contentam me teneo de
omni hereditate paterna vel materna patris et matris mee predictorum. Unde solvo et diffinio vobis et
vestris imperpetuum omnia bona mobilia et immobilia et se moventia que quondam fuerunt patris et
matris mee predictorum, unde promitto bona fide et sollempni stipulatione et firma quod similiter
hereditatibus tam paternis quam maternis seu eorum bonis vobis vel vestris de cetero nullam vobis
movebo questionem nec faciam aliquam peticionem in judicio vel extra, racione hereditatis paterne et
materne vel eciam occasione seu racione suplendi et integrandi legitimam meam que michi in bonis
paternis vel maternis competebat auctoritate juris canonici vel civili[s] seu legis gotice vel usatici
Barchinone. Quibus juribus, certificata de jure meo, specialiter et nominatim renuncio, salvo michi jure
substitutionis, si quid habeo, in bonis que quondam fuerunt patris et matris mee predictorum, et quod
omnia predicta universa et singula distributive et in unum collecta generaliter et specialiter compleam et
observem et contra non veniam, per me vel per personam aliquam subrogatam, in judicio vel extra, de
jure meo plenissime cerciorata, sponte juro ; renuncians per virtutem prestiti juramenti omni juri divino
et humano, scripto et non scripto, promulgato et promulgando, et terre consuetudini et persone mee
608
Archives nationales (France)
condicioni, etatis minoris privilegio et beneficio in integrum restitucionis. Actum est hoc II 1 kalendas
octobris, regnante Ludovico rege Francie, anno incarnacionis Christi M° CC° XL° VIII°. Rey hujus testes
sunt : frater Belengarius, abbas Bolbonensis. Raimondus de Villa Nova, prepositus Cardone, et Ferrarius,
portarius domini Rogerii, comitis Fuxi. Arnaldus, publicus Fuxi notarius, hanc cartam scripsit.
1. Pour mieux faire sentir que ce chiffre doit être lu pridie et non secundo, le scribe l'a ainsi noté : II e.
Charte-partie sans aucune trace de sceau.
J//985
n° 1
Chambre royale de Metz
Original
518 - 1248, Décembre
Agnes, domina de Commerceio, et filii ejus, Galcherus et Henricus, episcopo Metensi mandant quod A.,
dominum Montisfalconis, ad homagium feodi de Commerceio recipiat.
Reverendo patri ac domino J., Dei gracia Metensi episcopo, A., domina de Commerceio, relicta G.,
quondam domini de Commerceio, Galcherus et Henricus, filii ejusdem, salutem et reverentiam tam
debitam quam devotam. Paternitati vestre mandamus, requirimus et volumus quatinus nobilem virum
A., dominum Montisfalconis, recipiatis ad homagium vestrum de feodo de Commerceio et appendiciis
ejusdem castri cum honore et dominio, et ipsum investiatis vel ejus uxorem de supradictis omnibus et in
corporalem possessionem, salvo jure nostro et filiorum nostrorum, Galcheri scilicet et Henrici, inducatis.
In cujus rei testimonium nos, Angnes predicta, presentibus litteris sigillum nostrum apposuimus ; et nos,
Galcherus et Henricus predicti, quia sigilla non habemus, capitulum Sancti Anatholii Salinensis, ad
preces nostras, sub sui sigilli testimonio presentes litteras insignivit. Actum anno Domini M° CC° XL°
octavo, mense decembri.
Original en parchemin ; des sceaux, il ne subsiste plus qu'un fragment, sur simple queue, de celui de la
dame de Commercy. Ce fragment, de forme ogivale, en cire mélangée de craie, représente une figure de
femme debout, la main gauche sur la hanche, la main droite tenant une fleur ( ?). De la légende, on ne
distingue plus que les lettres ... mercis.
J//1020
n° 3
Chartes royales cancellées
Vidimus de 1256
519 - Nicosie. 1248, Décembre
Ludovicus, rex Francorum, Jacobo de Levanto, Januensi, admirato navigii regii, pro ipsius grato servicio
quinquaginta libras turonensium annui redditus in feodum concedit. "Actum apud Nicossiam, anno
incartionis Dominice M° CC° quadragesimo octavo, mense decembri."
Vidimé en décembre 1256. (Voy. n° 670.)
J//770
n° 1
Champagne
Original
520 - [1248]
Fragmentum inquisitionis in dioecesi Remensi, apud Albiniacum, jubente Ludovico IX, factae.
Ce fragment consistant en six feuillets de parchemin (157X215 millim.), plus un feuillet plus petit
(90X112 millim.) intercalé entre les feuillets 1 et 3, a été publié dans le t. XXIV des Historiens de France,
p. 269. - On trouvera la suite de cette enquête sous les deux numéros suivants.
609
Archives nationales (France)
J//1032
n° 9 bis
Comptes et enquêtes
Original
521 - [1248]
Fragmentum inquisitionis in Laudunensi dioecesi, jubente Ludovico IX, factae, continens querimonias
apud Guisiam et Aubenton receptas.
Double feuillet de parchemin provenant d'un cahier numéroté quintus dont il constituait les premiers et
derniers feuillets. Il fait suite au fragment de la même enquête cotée J. 770, n° 1 (voy. le n° précédent) et
a été publié dans le tome XXIV des Historiens de France, p. 281.
J//812-J//817
Original
522 - [1248]
Querimoniae per inquisitores a Ludovico IX deputatos in dioecesi Laudunensi apud Crispeum et Faram,
anno 1248, receptae.
Cahier de parchemin de douze feuillets. Ce fragment se rattache à la même enquête que les deux
précédents. - Publié dans les Historiens de France , t. XXIV, p. 283, § 76.
J//889
n° 13
Languedoc
Original
523 - 1248
Querimoniae Bellicadrensium coram inquisitoribus a Ludovico IX deputatis prolatae.
Registre de soixante-huit feuillets de papier recouvert de parchemin, publié dans le tome XXIV des
Historiens de France, p. 444 à 528, §§ 1 à 269 des Querimonioe Bellicadrensium.
J//889
n° 12
Languedoc
Originaux
524 - 1248
Querimoniarum Bellicadrensium coram inquisitoribus regiis prolatarum schedulae XXIII registro
precedenti quondam annexae.
Recueil artificiel de vingt-trois petites pièces, la plupart en papier, quelques-unes en parchemin,
marquées à l'époque moderne des lettres A à Z. Presque toutes ont été publiées dans le tome XXIV des
Historiens de France parmi les Querimonioe Bellicadrensium, p. 444 à 530.
A - § 270.
B - Cette cédule, qui a été sans doute réunie par erreur à celles de Beaucaire, a été précédemment décrite
sous le numéro 507.
C - § 188-189.
D à F - § 271-273.
G - § 249, 2 e alinéa.
H - § 115, dernier alinéa.
J à L - § 274-276.
M et N - § 118 et 118 bis.
610
Archives nationales (France)
O - § 277.
P - § 267.
Q à S. - Ces trois cédules ne semblent pas avoir été publiées.
T - § 250, 2 e alinéa.
V - § 116, note 5 et 2 e alinéa.
X et Y - § 279-280.
Z - Essai de plume contenant le début d'un mandement des enquêteurs au viguier de Caslar.
J//1033
n° 16
Comptes et enquêtes
Original
525 - [1248-1253]
"Inquesta facta de mandato domine regine per dominum Petrum de Ernencuria et Stephanum, decanum
Sancti Aniani Aurelianensis, super contentione mota inter abbatem et monachos Sancti Dionysii, ex una
parte, et draperios Parisienses, ex altera, utrum dicti draperii usitati sint vendere Parisius, fenestris
apertis, tempore Edicti."
Rouleau en parchemin jadis fermé au moyen de deux bandelettes de parchemin scellées. - Publié presque
intégralement par Boutaric, Actes du Parlement, t. I, p. CCCXXI, n° 33.
J//1033
n° 20 bis
Comptes et enquêtes
Original
526 - [1248-1253]
Note en français remise au doyen de Senlis et à Philippe de Chennevières, bailli de la reine, chargés de
faire une enquête au sujet d'un différend entre l'évêque de Noyon et le sire de Nesle sur les droits de
chasse dans le bois d'Ercheu ; suivie d'une autre note en latin adressée aux mêmes, au sujet d'une
enquête à faire entre le sire de Nesle et l'abbé de Prémontré sur les droits de chasse.
Parchemin non scellé ; publié par Boutaric, Actes du Parlement, t. I, p. CCCXXI, n° 33.
J//1028
n° 3
Comptes et enquêtes
Rouleau original
527 - 1249, 17 mai-8 juillet
Inquisitio de custodia clavium civitatis Biterrensis.
Anno Domini M° CC° XL° nono, regni regis Ludovici [XXIII°], XVI° kalendas junii, coram domino
Guildefredo, domino Felgariarum, et Raimundo de Rivosicco, et Guidone Folcadio, arbitris electis a
partibus, comparuerunt apud Bitterras dominus Raimundus, Biterrensis episcopus, et Sancti Anfrodisii
et Sancti Jacobi abbates, ex una parte, et dominus G. de Piano, senescallus domini regis, ex altera.
Convenerunt partes quod nomine portalium in compromisso contento intelliguntur tam majora portalia
quam minora. Post hec reddiderunt dominus episcopus et abbates predicti dictis arbitris cedulam
quamdam cujus tenor talis est :
"Significat dominus episcopus vobis dominis arbitris quod claves portalium et posterularum que sunt in
civitate et burgis domini episcopi, de jure et consuetudine et usu longevo pertinent ad episcopum ; et tam
ipse quam sui antecessores et vicarii ejus et antecessorum suorum, vel alii nomine eorum et pro eis,
tenuerunt, tradiderunt et commiserunt predictas claves per tempora longeva probis personis ut tenerent
611
Archives nationales (France)
et custodirent claves et aperirent et serrarent portalia et posterula[s], tam tempore pacis quam tempore
guerre, et etiam tempore quo fiebat et mandabatur exercitus seu cavalcata ; et claudendi et aperiendi
posterulas et portalia ipse episcopus et antecessores sui in possessione et quasi possessione et sesina
sunt et fuerunt temporibus retroactis et longevis, et est hodie ipse episcopus. Per quod patet quod injuria
facta est sibi per turbacionem que nuper facta est circa predicta per dominum senescallum et ejus
vicarium. Item significat quod, retroactis temporibus, pluribus vicibus dominus Bertrandus et dominus
Colradus, cardinales et legati, et dominus Petrus, archiepiscopus Narbonensis, qui stabant in Bitterris
propter guerras et propter custodiam ecclesie, ville et terre, diversis temporibus, pro ecclesia et tamquam
episcopi et prelati ecclesie, tenuerunt claves predictas, et sepe vicarii episcopi et alii qui tenebant claves
pro episcopo apportaverunt, quando clauserant portalia, claves episcopo et cardinalibus et domino
archiepiscopo supradictis in domo episcopali. In eumdem modum significant abbas Sancti Affrodisii et
abbas Sancti Jacobi, eo excepto quod dominus Petrus, archiepiscopus, non tenuit claves portalium seu
posterularum burgi Sancti Anfrodisii, sed ipse abbas ; et super predictis omnibus et singulis et omnibus
circumstanciis, prout noveritis expedire, interrogentur testes diligenter, et protestantur quod possunt, si
expedire videbitur, opponere in personas et dicta testium qui a domino senescallo in contrarium
producerentur et requirunt tam dominus episcopus quam abbates predicti quod, inquisita veritate,
pronuncietis dictam sesinam esse ipsorum et in ea sesina eos esse et quod tueantur in ea, et quod injuria
et turbacio que facta est eis, in quantum de facto processit, penitus revocetur. Item significat episcopus
quod portale Sancti Saturnini est commune ipsi episcopo et domino regi ; cujus portalis unam clavem
tenet episcopus, vel alius pro eo, et ejus predecessores dominici tenuerunt, et aliam clavem tenet
dominus rex. In eodem modo significat abbas Sancti Jacobi de portali Vadi quod est commune ipsi et
domino regi ; cujus portalis ipse habet unam clavem et dominus rex aliam. Idem significat dominus
episcopus pro capitulo suo super posterla Capituli que est inter domos communitatis ipsius capituli, sub
trepatorio."
Et incontinenti dictus dominus senescallus reddidit dictis arbitris quamdam aliam cedulam cujus tenor
talis est :
"Dominis arbitris significat dominus G. de Piano, senescallus Carcassonensis et Bitterrensis domini regis
Francie, quod olim, retroactis temporibus, longissimis temporibus Raimundus Rogerii, vicecomes
quondam Bitterrensis, et bajuli sui in Bitterris capiebant et capere poterant de usu et consuetudine
Bitterrensi approbata pro districtu exercitus Bitterris faciendo, eo tempore quo exercitus vel calvacata
erant sibi necessaria, claves portalium et posterularum Bitterrensium ; et ita distringebat illum
exercitum seu calvagadam, videlicet receptis clavibus dictorum portalium et posterularum
Bitterrensium, et claudebant et aperiebant dicta portalia tunc temporis pro illo districtu et quousque
factus erat ille districtus. Item, tempore dicti vicecomitis, ita obtinebat de usu et consuetudine
Bitterrensi, scilicet quod, quando dictus vicecomes volebat facere insultum in aliquod castrum vel
aliquem locum, tunc ipse vel bajuli sui capiebant dictas claves portalium omnium et posterularum et
claudebant dictas portas et posterulas ne inimici sui possent presentire aliquid de facto suo vel calvacata.
Item significat dictus senescallus quod, post mortem dicti vicecomitis, eodem modo obtinuit et obtinebat
illis temporibus quibus iste vicecomes quondam, qui modo vivit, tenebat Bitterras et terram istam. Item
significat quod toto eo tempore quo comes Montisfortis tenebat terram istam et civitatem illam, eodem
modo ita obtinebat, ut dictum est, de clavibus supradictis. Item eodem modo obtinuit de clavibus
supradictis, ut supradictum est, a tempore quo dominus Ludovicus, rex Francie, venit apud Avinionem
usque modo ; et est hoc adeo verum quod dominus P., olim archiepiscopus Narbonensis, tenuit et
tenebat claves predictas pro domino rege Francie et pro senescallo suo et mandato ejus, tempore guerre
ultime inter dominum regem Francie et.. comitem Tholosanum, et etiam quamdiu duravit guerra illa.
Item significat quod, completo dicto districtu facto per claves predictas, ut dictum est, restituebantur
claves dictis probis hominibus Bitterrensibus et de omnibus supradictis scilicet de clavibus predictis, ut
dictum est, in districtu supradicto, dicit dominum regem et senescallos suas esse et fuisse in longa sesina
612
Archives nationales (France)
et possessione vel quasi, et etiam ipsum comitem Montisfortis et senescallos suos et ballivos, et omnes
alios antecessores suos vicecomites Bitterrenses fuisse in eadem possessione et sesina, et super hiis, vos
arbitri, diligenter inquiratis. Retinet tamen dominus senescallus protestando quod, si opus fuerit et sibi
placuerit, possit obicere in dictis et personis testium."
Interrogentur episcopus et capitulum Bitterrenses si, tempore istius guerre proximo preterite, dictus
Raimundus Salvator, archidiaconus dicte ecclesie, erat electus in episcopum Bitterrensem, [et] fuit
quamdiu guerra duravit. Item si dominus B. de Mira, archidiaconus in Caprariensi, erat procurator vel
gerebat vices episcopi in dicta diocesi, in spiritualibus, de consensu capituli Bitterrensis et dicti electi.
Item si G. de Bociaco, archidiaconus, erat procurator vel ministrabat bona et gerebat vices episcopi in
diocesi Bitterrensi, in temporalibus, de consensu capituli Bitterrensis et dicti electi. Item si
contradicebant domino P., tunc archiepiscopo Narbonensi, in hiis que gerere volebat et aministrare de
dictis bonis. Item si appellaverunt ab eo et utrum adhuc, tempore quo guerra duravit anterdicta,
pendebat appellatio illa.
Postmodum vero convenerunt partes quod arbitri possint recipere testes etiam in absencia partium, et
pars domini episcopi et abbatum nominavit et presentavit dominum Guildafredum et R. de Rivosicco qui
jurati suum tulerunt testimonium in hunc modum :
( En marge.) Juratus. - Pro domino senescallo. - Guidalfredus, dominus Felgariarum, testis juratus, dixit
quod tempore quo comes Tholose ultimo movit guerram domino regi, ipse testis cum sociis suis,
mandato curie domini regis, venit ad stabilimentum civitatis istius etinvenit dominum Petrum, tunc
Narbonensem archiepiscopum, hic stantem in domo episcopali ; et, prout ipse dicebat, tenebat hic locum
domini regis pro G. de Ulmellis, tunc senescallo, et tam ipse testis quam alii ibant et remanebant, accepta
ab eo licentia, sicut facerent a senescallo. Et eo tempore vidit semel B. Mabilium, tunc vicarium
Bitterrensem, portantem claves portalium quas dicebat se accepisse a domino archiepiscopo, et
communiter dicebatur, et ipsum dominum archiepiscopum dicentem audivit, quod singulis noctibus
claves portalium tenebat capiti suo ; super aliis rogatus dixit se nichil aliud scire. In crastino vero rediens
ipse testis dixit se dubitare an viderit B. Mabilium portare dictas claves, nec diceret hoc de certo.
( En marge.) Juratus testis [pro] domino episcopo. - Raimundus de Rivo Sicco, testis juratus, dixit quod,
tempore quo vicecomes intravit Carcassonam quando fuit interfectio clericorum, ipse testis erat vicarius
domini B., tunc episcopi Bitterrensis, et vidit et audivit dictum dominum episcopum tenentem et
legentem quasdam litteras in quibus continebatur, ut ipse dicebat, quod vicecomes sub habitu Fratris
Minoris intravit Bitterras vel erat intraturus die crastina vel sequenti. Quo audito, convenerunt dictus
dominus episcopus et curiales domini regis et vocaverunt commune parlamentum ubi populus, cum
audisset tenorem litterarum, clamavit communiter quod, si quis eum receperat vel reciperet, moreretur.
Et tunc dictum fuit quod clauderentur portalia, et ipse testis fecit claudi, de portali Sancti Saturnini,
portam illam que est in parte domini episcopi, et asportavit clavem et posuit ibi custodes scilicet P. de
Cancio et quemdam alium de quo non recordatur, precipiens eis quod nullum intrare permitterent per
foramen quod erat sub portali, etiam si haberet habitum Minoris, ipso inconsulto. Et postea ipse testis de
omnibus portalibus et posterlis que sunt in parte domini episcopi idem fecit, scilicet quod fecit ea claudi
et claves portavit ad bisbiam ; quas tradidit domino B., tunc episcopo, qui eas tenebat de nocte sub capite
vel sub pedibus, et in mane faciebat eas tradi probis hominibus qui eas ante custodiebant ad aperiendum
quando erat hora ; et quandoque de nocte ipse vicarius eas tenebat et faciebat aperiri quando sibi
videbatur ; nec vidit vel audivit quod aliquis pro domino rege contradiceret. Item dixit quod, tempore
guerre ultime quam fecit comes Tholosanus, dominus P., tunc Narbonensis archiepiscopus, stetit in
civitate ista in domo episcopali, et tunc vacabat episcopatus, et erat electus archidiaconus ; et dictus
archiepiscopus dicebat se esse vicarium, episcopatu vacante, et, volens habere claves portalium omnium,
precepit ipsi testi quod afferret ei omnes clavés portalium et posterlarum que sunt in segnoria episcopi,
quod et ipse testis fecit ; et tenebat eas singulis noctibus dictus archiepiscopus, exceptis aliquibus
noctibus quibus ipse testis eas retinuit quia dictus archiepiscopus lectum mutavit. Et ipse testis, mandato
613
Archives nationales (France)
ejusdem archiepiscopi, claudebat vel claudi faciebat singulis noctibus dicta portalia et posterlas que de
die erant aperta, et claves portabat eidem exceptis illis noctibus in quibus eas retinuit ; et quando erat
magna dies faciebat ipse testis aperiri dicta portalia ; et quandoque scutifer dicti domini archiepiscopi
tradebat claves hominibus qui eas ante custodiebant. Dixit etiam ipse testis quod, eodem tempore, cum
dominus archiepiscopus haberet suspectum abbatem Sancti Jacobi, qui tunc erat fratrem Arfede, et
famulum ejus, jussit ipsi testi quod caperet clavem portalis de Guado, illam scilicet que est porta de parte
Sancti Jacobi, quia alia porta et clavis sunt regis, quod et fecit ipse testis et faciebat de illa sicut de aliis
supradictis, et idem dicit de clave portalis Sancti Jacobi. Et cum dictus abbas diceret se gravari, dixit
archiepiscopus quod faciebat sine prejudicio ecclesie Sancti Jacobi, volens quod ipse testis hoc faceret,
non ut vicarius episcopi, sed ut probus homo. Item dixit quod, post guerram illam, illi qui custodierunt
claves portalium et posterlarum de parte domini episcopi tenuerunt eas pro ipso teste tamquam vicario
domini episcopi ; quam vicariam, tum tempore istius episcopi, tum predecessorum suorum, tenuit per
quatuordecim annos, subtractis tamen duobus annis quibus eam tenere noluit. Dixit etiam quod, cum P.
de Orras tenuisset clavem posterle Germelii aliquo tempore, et in hoc dicebat se esse gravatum, ipse
testis, ut vicarius episcopi, ammovit eam et commendavit eam B. Ar. qui adhuc eam tenet. Item dixit se
audivisse dici quod, quando dominus P., archiepiscopus, tenebat claves portalium, abbati tunc Sancti
Affrodisii qui modo est archiepiscopus dimisit claves portalium partis sue quia confidebat de ipso.
Interrogatus pro parte altera, dixit se credere, et ita communiter dicebatur, quod dominus P.,
archiepiscopus, tempore quo claves tenebat, habebat potestatem ecclesie et senescalli, et quod littere
senescalli super hoc venerant, sed ipse testis non eas vidit nec legi audivit. Interrogatus si vidit quod, pro
cohercione calvacate vel alia causa, aliquis de curia regis eas ceperit vel tenuerit, scilicet claves portalium
et posterlarum de parte domini episcopi et abbatum, respondit quod non, excepta clave portalis Pontis
quam quandoque vidit teneri a bajulo regis, quandoque [a] bajulo abbatis Sancti Jacobi ; et audivit dici,
non tamen vidit, quod Raimundus de Gigniaco, subvicarius curie domini regis, semel abstulit per vim
clavem porte turris Ventose illi qui eam custodiebat pro domino episcopo. Interrogatus super aliis
capitulis, dixit se nichil aliud scire ...
Le rouleau de parchemin contenant les quatre-vingt-dix-sept dépositions recueillies dans cette enquête
se compose de neuf peaux et ne mesure pas moins de 5 m. 14 centimètres de longueur sur 318
millimètres de largeur. Ses dimensions ne permettaient pas de le reproduire en entier ; mais la
transcription de la première peau que nous publions ici suffit à donner une idée des renseignements que
l'on y peut trouver sur les faits dont Béziers avait été le théâtre depuis plus de vingt ans. Quant à la
contestation entre l'évêque et le roi qui motiva cette enquête, elle ne prit fin qu'en 1268, par un arrêt qui
attribua la garde des clefs à l'évêque et aux abbés de Saint-Aphrodise et de Saint-Jacques, sauf en temps
de guerre. (Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, n° 995 a.)
J//914
n° 11, fol. 2/v°
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie
528 - 1249, 6 juin.
Simon, sire de Clefmont, se porte caution que Mathieu, duc de Lorraine, remplira les engagements pris
envers Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, par ledit Mathieu à l'occasion du mariage de
Ferri, son fils, avec Marguerite, fille de Thibaut. "Et en tesmoignage de ceste chose j'ai fait seeller ces
lettres de mon seel l'an que li miliaires corroit par M° CC° et XLIX anz, a la quinzaine de Penthecoste."
Copie collationnée, sur parchemin, faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. - Voir la note de la pièce n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 2869.
614
Archives nationales (France)
J//938
n° 1
Croisades
Original
529 - Paris. 1249, 24 juin
Hugo Bruni, comes Engolismensis, notum facit se cum Alfonso, comite Pictavensi, ad proesidium Terroe
Sanctoe transfretaturum esse.
Huguo Bruni, comes Engolisme, universis presentes litteras inspecturis salutem. Noveritis quod, cum
haberetur colloquium inter nos et dilectissimum dominum nostrum Alfonssum, comitem Pictavensem,
super eo videlicet quod nos in hoc instanti passagio cum ipso iter arriperemus transmarinum, tandem
inter nos et ipsum talis convencio intervenit super predictis, quod nos promisimus, tactis sacrosanctis
Evangeliis, prestito juramento, quod in predicto passagio cum ipso, nobis duodecimis militum,
transfretabimus ; et postquam erimus ultra mare, ei vel illi quem loco sui ponet, tenebimur servire per
annum cum predicto numero militum ; et si contingat nos decedere, quod absit ! substituemus alium
loco nostri qui dicto comiti Pictavensi vel ei quem loco sui ponet sive assignaverit, faceret servicium cum
dicto numero militum, secundum quod superius est expressum. Dictus vero comes predictis
conventionibus a nobis, prout promisimus et tenemur, observatis fideliter et completis, tenetur nobis et
heredibus nostris ex proprio corpore descendentibus et ex legittimo matrimonio procreatis et
procreandis, dare sexcentum ( sic) libras pictavensium, annis singulis, in coffris suis, ad duos terminos,
videlicet in festo Nathalis Domini medietatem, et aliam medietatem in festo beati Johannis Babtiste
proximo subsequenti, apud Niortum, Pictavim vel Rupellam, ubi ei melius placuerit, persolvendas. Pro
quibus redditibus tenemur ei vel heredibus vel successoribus suis facere homagium litgium. Tenetur
etiam dictus comes Pictavensis dare nobis gatgia nostra, videlicet corpori nostro quadraginta solidos et
deperdita equorum nostrorum secundum quod in partibus transmarinis tali nobili a karissimo domino
nostro rege Francie et fratribus suis persolvuntur, et aliis etiam militibus nostris dare gatgia sua et
deperdita equorum suorum secundum quod ab aliis solvuntur aliis militibus in partibus transmarinis, et
passagium nostrum pro nobis et militibus nostris racionabiliter. Debemus etiam, nos et milites nostri,
comedere cotidie, si nobis placuerit, in hospicio suo. Insuper promisit nobis dare mutuo quatuor milia
librarum turonensium ei vel mandato suo vel heredibus sive successoribus suis persolvenda a nobis
quatuor terminis, videlicet ab isto festo beati Johannis Babtiste, celebrato anno Domini M° CC° XL nono,
usque ad quatuor annos continue subsequentes, ita tamen quod ipse recipiet, in solutum quatuor
annorum predictorum, illas sexcentum ( sic) libras annui redditus quas dedit nobis ; et de residuo
predicti mutui tenemur reddere dicto comiti vel mandato suo quolibet quatuor annorum predictorum
quatercentum ( sic) libras, et de dicta pecunia ad dictos terminos persolvenda, videlicet de residuo
supradicto, nos totam terram nostram ubicumque sit obligavimus predicto comiti Pictavensi et
heredibus vel successoribus suis, volentes et concedentes quod, si in solucione dicte pecunie, ut dictum
est, facienda defficeremus, quod ipse et heredes sive successores sui predictas sexcentum ( sic) libras
possint retinere et terram nostram in manu sua capere et tenere sine mescapere et sine injuria alicui
irroganda, quousque de dicta pecunia sibi sit plenarie satisfactum. Et, si de predictis conventionibus
adimplendis fuerimus in deffectu de dicta pecunia solvenda, nullum respectum habebimus ab ipso ; set
eam sibi et heredibus vel successoribus suis tenebimur reddere incontinenti. Si vero contingat nos eundo
ad portum sive morando ibidem decedere vel non transfretare propter defectum domini comitis
Pictavensis, legittime expense quas nos fecerimus pro nobis et militibus nostris ad dictum portum
veniendo, de dicto mutuo ab ipso nobis facto detrahentur, et residuum mutui heredes nostri dicto comiti
et heredibus vel successoribus suis ad dictos terminos reddere tenebuntur, secundum quod superius est
expressum. Si vero contingat nos non transfretare, vel si transfretaverimus et contingat nos infra dictum
terminum, predicto servicio annali non completo, personaliter remeare, vel nobis in mari vel ultra mare
615
Archives nationales (France)
jam mortuis, per totum predictum annalem terminum predictos milites nostros non servire nomine
nostro, dictus dominus comes nobis non tenetur in aliquo de premissis. Si vero contingeret nos in mari,
itinere causa transfretandi bona fide jam arrepto, vel etiam ultra mare humanitus expirare, dum tamen
milites nostri predicti servitium adimpleant supradictum, dictus dominus comes Pictavensis heredibus
nostris sexcentum ( sic) libras reddituales ad dictos terminos reddere teneretur. Nobis vero, itinere causa
transfretandi infra dictum terminum bona fide jam arrepto, decedentibus, heredes nostros in
quacumque etate extiterint, juxta patrie usus et consuetudines, in eodem homagio in quo nos
existebamus erga ipsum ante conventiones predictas, recipiet dictus comes, et etiam de dictis sexcentum
libris, postquam conventiones predicte adimplete fuerint, prout superius est expressum, salvo jure suo et
quolibet alieno. Predictis autem omnibus a nobis plenius observatis et adimpletis, memoratus comes
litteras suas patentes super redditu predicto confectas apud Templum Parisius depositas, nobis vel
heredibus nostris faciet deliberari. In cujus rei testimonium presentes litteras sigillo nostro fecimus
sigillari. Actum Parisius, in festo sancti Johannis Babtiste, anno Domini M° CC° XL nono.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau en cire blanche mélangée de craie, décrit par
Douet d'Arcq sous le n° 836.
J//1026
n° 8
Mélanges
Original
530 - 1249, 6 juillet.
Testamentum Reginaldi de Ponte, crucesignati.
+ In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Ego Reginaldus, dominus de Ponte, crucessignatus,
volens peregre proficisci in transmarinis partibus, sanus mente et corpore, condo testamentum meum in
hunc modum. In primis instituo heredem meum Gaufridum de Ponte, filium meum primogenitum.
Reginaldo vero, filio meo, do et concedo pro frayreschia sua Virollum cum pertinenciis suis, et Lorzinas,
Niaucum et pratum deu Angles, ad vitam suam, ita tamen quod, post mortem ipsius Reginaldi, dicte
Lorzine, Niaucus et pratum predictum ad prefatum Gaufridum vel heredes suos pleno jure revertantur.
Poncio, filio meo, do et concedo pro frayreschia sua, Corcorrillum cum pertinenciis et quicquid habeo vel
habere debeo apud Sanctum Severum. Verum ita volo et ordino, cum assensu filiorum meorum qui hoc
voluerunt et expresse consenserunt, quod ipsi filii sint contenti ista apanacione et frayreschia quam eis
facio, ita quod nichil habeant et percipiant in materna hereditate ; sed dictus Gaufridus et ejus heredes
totam maternam habeant hereditatem et possideant, absque contradictione alique et reclamacione
fratrum suorum predictorum. Item volo et ordino quod si, racione torni, aliqua ad eos hereditas
deveniret, prefatus Gaufridus et heredes ipsius illam habeant et possideant hereditatem. Item ordino,
volo et precipio quod prefatus Poncius, filius meus, omnes redditus, fructus et proventus tocius terre mee
integraliter habeat, colligat et recipiat et exinde debita mea solvat et emendas meas faciat, prout mee
saluti anime sua discrecio viderit expedire, et quod omnes milites, burgenses, servientes et alii de terra et
dominio meo in ea fidelitate, in qua michi tenentur, sibi quem premissorum meum constituo
executorem, tanquam michi obediant, et super juribus, dominiis et rebus ad ea pertinentibus
respondeant, donec de obitu vel reditu meo certa fiducia habeatur, et quod premissa habeat et recipiat
donec debita et emende mee intègre sint solute. Et si forte interim de eodem Poncio humanitus
contingebat, vel alias justo esset impedimento detentus quominus execuscioni premissorum posset
vacare, volo et precipio quod Constantinus Fulcherii, miles, et Lambertus, vel illorum alter, si ambo
interesse nequiverint, exequantur. Et volo quod ista scriptura valeat tanquam testamentum, vel jure
codicillorum vel jure ac racione cujuslibet ultime voluntatis.
Actum in octabis Apostolorum Petri et Pauli, anno Domini M° CC° auadrasresimo nono.
616
Archives nationales (France)
J//879
n° 52 bis
Foix et Comminges
Vidimus
531 - 1249, 22 juillet
Transcriptum instrumenti concordiae inter episcopum Urgellensem et comitem Fuxensem superius sub
n° 457 publicatum. "Hoc est exemplar ab originali instrumento transcriptum quod nos, G., Dei gratia
Carcassonensis episcopus, et G., major archidiaconus Carcassonne, vidimus et perlegimus non viciatum,
non cancellatum nec in aliqua parte sui abolitum, cum duobus sigillis, videlicet domini Poncii, episcopi
Urgellensis, et domini Rogerii, comitis Fuxi et vicecomitis Castriboni, sigillatum. In cujus rei
testimonium presentem paginam nostrorum sigillorum munimine comunimus, anno M° CC° XL° VIIII,
XI kalendas augusti."
Vidimus primitivement scellé de deux sceaux sur double queue. Il ne subsiste plus que celui de l'évêque
de Carcassone. C'est un petit sceau ogival, en cire verte, sans contre-sceau, décrit par Douet d'Arcq sous
le n° 6545.
J//879
n° 59
Foix et Comminges
Copie authentique
532 - 1249, 26 août
Castlardus, filius quondam Arnaldi de Castlar, se et antecessores suos tenere et tenuisse villam et
forciam del Castlar in feodo ligio a Rogerio, comite Fuxi, vicecomite Castriboni, et ab antecessoribus ejus,
confitetur. "Actum est hoc VII° kalendas septembris, regnante Ludovico, rege Francorum, anno incarnati
Christi MCC°XL° VIIII°. Rey hujus testes sunt : Poncius Ademarii de Rodelha, Bernardus de Durbanno,
Petrus Rogerius, filius quondam Isarni de Fanojovis, Cicardus de Liciaco, Jordanus, frater ejus, G. de
Sancto Saturnino, Arnaldus de Calcione, miles, B. frater ejus, Guillelmus de Varnhola et Ugo del Castlar,
cellararius Sancti Antonini. Petrus, publicus Fuxi notarius, hanc cartam scripsit."
Copie sur parchemin faite, le 14 novembre 1267, par Foulques, notaire public de Gérone. Il n'y a pas de
trace de sceau.
J//768
n° 50
Champagne
Original
533 - [1249-1252.]
Rotulus feodorum quae debent custodiam comiti Campaniæ in ballivia Pruvinensi.
Rouleau original. - Publié par M. Aug. Longnon, Rôle des fiefs du comté de Champagne, p.316. - Voir les
Documents relatifs à la Champagne du même auteur, t. I, p.26.
J//1022
n° 35
Mélanges
Original
534 - Toulouse. [1249-1270.]
617
Archives nationales (France)
P. de Landrevilla, senescallus Tholosoe et Albiensis, inquestam super quodam incendio factam Alfonso,
comiti Pictavioe et Tholosoe, transmittit.
Illustrissimo domino suo et filio regis Francie, comiti Pictavie et Tholose, P. de Landrevilla, miles,
senescallus Tholose et Albiensis suus humilis, salutem et mandatis ipsius semper fideliter obedire. Cum
super quodam incendio de nocte apposito a quibusdam maleficis in quadam grangia abbatis de Foilhenx,
Cisterciensis ordinis, diocesis Tholosane, inquisiverimus diligenter, et super hoc repererimus dominum
G. de Couges, militem vestrum quem vos fecistis novum militem, valde culpabilem, prout ex tenore dicte
inqueste liquido apparet et processerit de consilio bonorum et sapientium virorum fidelium vestrorum,
quam inquestam ad vos mitteremus et preceptum vestrum super hoc expectaremus, ideo dictam
inquestam sub sigillo nostro inclusam dominationi vestre duximus destinandam, precipientes nobis
quod vestre beneplacuerit dominationi. Datum Tholose, die veneris post festum Penthecostes.
Lettre close en parchemin, sans aucun sceau.
J//879
n° 60
Foix et Comminges
Original
535 - 1250. 17 janvier.
Charta per quam Coecilia, comitissa Urgellensis, quicquid sibi competere poterat in bonis patris sui
Rogerii Bernardi, quondam comitis Fuxensis, fratri suo Rogerio, tunc comiti Fuxensi, derelinquit.
Notum sit omnibus quod nos, domina Cecilia, Dei gracia comitissa Urgellensis, non inducta dolo neque
vi nec circumventa fraude aliqua, sed mera ac spontanea voluntate effecta nostri juris, recognoscens nos
esse etatis perfecte, solvimus, diffinimus, damus et remittimus et penitus evacuamus vobis, domino
Rogerio, Dei gracia comitis ( sic) Fuxensis, fratri nostro, quicquid habemus et habere debemus in bonis
que quondam fuerunt domini Rogerii Bernardi, Dei gracia olim comitis Fuxensis, patris nostri, et de
predictis omnibus vobis plenam facimus remissionem et donacionem atque diffinicionem, et de predictis
omnibus vos et vestros in perpetuum investimus et nos et nostros spoliamus et denudimus, sedendo
vobis omnes omnino acciones personales et reales et mixtas, civiles et pretorias, et omnia insuper jura,
voces et raciones, nobis pertinencia et pertinere debencia aliquo jure, modo, vel racione in predictis et
pro predictis bonis contra cunctas personas et res, et constituimus vos in predictis bonis et vestros
dominos et veros in perpetuum procuratores tanquam in rem vestram propriam, faciens pactum vobis
sollempne cum hac presenti scriptura de non petendo ulterius predicta bona ; immo promittimus vobis
bona fide sollempnique stipulacione stipulando quod omnia predicta et singula faciamus vobis bona
habere et tenere in pace ab omni persona publica vel privata, et contra hanc donacionem non veniamus
racione seu occasione minoris etatis, vel alterius potestatis, fraterne, vel maritalis, seu pretextu minoris
etatis, aut causa ingratitudinis, ipsam donacionem nullo modo revocabimus, immo ipsam in perpetuum
donacionem inviolabiliter observabimus. Hanc autem diffinicionem et absolucionem predictorum
omnium facimus vobis, domino Rogerio, comiti Fuxi, fratri nostro, in perpetuum et vestris, quia
recognoscimus et in veritate confitemur quod vos dedistis et persolvistis nobis XXX milia solidorum
melgoriensium quos nobilis pater noster, Rogerius Bernardus, in sua ultima voluntate vobis dimisit de
quibus tenemur nos pro contentis, tam racione dotis quam racione hereditatis et etiam confitemur nos a
vobis ex causa liberalitatis X milia solidis ( sic) melgoriensium et etiam cum omnibus supradictis
denarios vos nuptui tradidistis. Et ad majorem firmitatem hujus rei habendam, nostris propriis manibus
tactis sacrosanctis Dei Evangeliis, predicta omnia et singula distribute et in unum collecta juramus
perhenniter observare et nunquam contra venire in judicio vel extra, per nos vel per personam aliam
subrogatam ; renunciantes per virtutem prestiti juramenti omni juri divino et humano, scripto et non
scripto, promulgato et promulgando, civili et canonico atque consuetudenario, specialiter privilegiis
mulierum et minoris etatis, et beneficiis restitucionis in integrum, et juri et alterius potestatis, et doli et
618
Archives nationales (France)
metus excepcioni atque decepcionis et fraudis, et omni alii auxilio et beneficio quod possemus
contravenire in aliquo vel in toto. Actum est hoc XVI kalendas februarii, anno Christi millesimo CC°.L°.
quinquagesimo ( sic). Sig+num domine Cecilie, Dei gracia comitisse Urgellensis, qui ( sic) hanc cartam
firmamus et firmari rogamus. Sig+num domini Alvari, Dei gracia comitis Urgellensis, qui hanc
diffinicionem et donacionem laudamus, concedimus et firmiter approbamus.
Sig+na Jacobi de Cervaria, Berengarii, Arnaldi Cirere, Guillelmi, Bernardi d'olvenacho, Exquivi de
Penna, militum, testium.
Sig ( s. m.)num R. de Savartesio, notarii publici Castriboni, qui hoc scripsit.
Original en parchemin sans aucune trace de sceau.
J//1033
n° 28 ter
Comptes et enquêtes
Original
536 - 1249-1250. 17 février
"L'an de l'incarnation Nostre Seignor MCCXLIX, le juesdi après les Brandons", Pierre, évêque de
Châlons, et les bourgeois de la même ville concluent, devant le Parlement, un accord au sujet des
tisserands.
Parchemin non scellé. - Publié, sous la date du 13 février, par Boutaric, Actes du Parlement, t. I, p. CCCX,
n°24.
J//1033
n° 20
Comptes et enquêtes
Original
537 - [Après le 17 février 1250.]
Inquesta facta de textoribus Catalaunensibus facta post suprascriptum accordum inter episcopum et
burgenses ejusdem loci.
Parchemin non scellé. - Publié par Boutaric, Actes du Parlement, t. I, p. CCCXI, n°25.
J//790
n° 12
Limites de Picardie
Copie authentique
538 - Au camp devant Mansourah. 1249-1250. Mars.
Litteræ ejusdem tenoris à Ludovico, Francorum rege, ballivo Ambianensi directae ut gentibus comitis
Atrebatensis liberari faciat omnem justitiam quam praedictus rex habere posset in terris quas tenebat de
comitatu Pontivensi. "Inde est quod tibi excipiendo mandamus quatenus genti et balliviis ejusdem fratris
nostri liberes et liberari facias justiciam supradictam et eam ipsis facias in pace dimitti. Actum in castris
in Egipto, juxta Mansoram, anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo nono, mense martio."
Copie collationnée du seizième siècle, non datée.
J//794
n° 5
Limites de Picardie
Copie authentique
539 - Au camp devant Mansourah. 1249-1250. Mars.
619
Archives nationales (France)
J//890
n° 35/a
Languedoc
Original
540 - Corbeil. 1250. 20 avril.
Lettre adressée à Alfonse, comte de Poitiers, par son chapelain Philippe, trésorier de Saint-Hilaire de
Poitiers. "Cez lestres furent données a Courboil, le mecredi après les trois semaines de Paques."
Original en parchemin scellé, sur simple queue, d'un sceau aujourd'hui disparu. - Ce document bien
connu a été publié par Th. Saint-Bris dans la Bibliothèque de l'École des Chartes (année I, p.394) et par
Boutaric, Saint Louis et Alfonse de Poitiers (p.69).
J//879
n° 61
Foix et Comminges
Original
541 - 1250. 21 avril.
Impignoratio villarum Solsonoe et Villoenovoe, vallis et castri de Acuta, et vallis de Lord facta Rogerio,
comiti Fuxi, a Raimundo, vicecomite de Cardona.
Notum sit omnibus hominibus hanc cartam legentibus et audientibus quod ego, Raimundus de Cardona,
Dei gracia vicecomes de Cardona, per me et per omnes meos et meas, bona fide et omni fraude remota,
620
Archives nationales (France)
inpignoro et more veri pignoris inpresenti trado vobis, domino Rogerio, Dei gracia comiti Fuxi et
vicecomiti Castriboni, et vestris, et cui dare, dimittere aut inpignorare volueritis pro vestro avero, scilicet
villam de Solsona et Villam Novam, et vallem et castrum de Acuta, et vallem de Lord cum terminis et
pertinenciis et circumstanciis earum pro illis XXX ta milibus solidis melgoriensium quos vobis debeo
racione dotis pro sorore mea, Brunissenda, uxore vestra, et habeatis, teneatis et possideatis et pro vestro
pignore explectetis vos, dominus Rogerius, comes Fuxi predictus, totum jamdictum pignus cum
hominibus, mulieribus presentibus et futuris, natis et nascituris, cum casalibus, masis, terris cultis et
incultis quocumque sint vel ubicumque fuerint, questis, toltis, forciis, albergis, adempriviis, censibus,
usaticis, terremeritis, servitiis, campis, vineis, arboribus diversorum generum, lendis, pratis, pratalibus,
nemoribus, et calmis, viridariis, aquis, pascuis, molendinis, piscariis, obliis, et cum omnibus aliis mihi in
jamdictis locis pertinentibus vel pertinere aliquomodo debentibus, hic expressis vel non expressis,
tamdiu quousque ego vel mei reddamus vobis vel vestris omnem supradictam peccuniam annuatim,
redditibus inde perceptis seu fructibus a vobis vel a vestris, tamen illos fructus ( sic) vel redditibus a
vobis vel a vestris inde perceptis nunquam computatis vobis vel vestris in sortem dicti averis, sed pro
dono predicte peccunie et perfecto donacionis titulo inter vivos, renuncians omni juri et legi et mori quo
hoc donum posset a vobis vel a vestris ab aliquo revocari aut in sortem vel usuram debiti hujus
computari, maxime cum vobis debeam illam peccuniam racione dotis ; quam dotem pater meus vobis
constituit et promisit vobis se soluturum quando duxistis in uxorem sororem meam predictam. Et si
aliquas missiones vel expensas in custodia terre vel castrorum vel villarum vel in defensione vel pro
constructione vel refectione vel pro guera nostra vel aliorum pro nobis feceritis, mandamus vobis et
vestris quod totum illud, quicquid sit, vobis vel vestris ego vel mei restituemus similiter cum predicta
peccunia. Et hoc totum quicquid sit laudo et concedo vobis et vestris per me et meos in hoc eodem
pignore, et de omnibus predictis locis exuo me et induo vos, et mitto et constituo vos et vestros in plena
et corporali possessione ut totum illud, sicut predictum est, habeatis, teneatis et possideatis potenter,
integriter, ac generaliter, sicuti ego unquam melius habui, tenui vel possedi, quamdiu fuerit in vestro
pignore vel vestrorum, mandans et precipiens omnibus personis que in predictis locis sunt ut vos
habeant et teneant tanquam dominum, sicuti melius me habuerunt vel tenuerunt dum fuerunt in vestro
pignore vel vestrorum, et quod ipse persone laudant et concedant vobis eam fidelitatem et securitatem
quam ipsi fecerunt michi aliquo tempore et tenentur. Item promitto et convenio vobis firma stipulacione
et sollempni quod in predicto pignore non tangam vel petam aliquid nec tangere vel petere faciam, per
me vel per aliquam interpositam personam ; et si aliqua persona aliquid ibi tetigerit vel amparaverit seu
jure sancte Dei ecclesie vos evicerit, et ideo inde aliquid perdideritis vos vel vestri, totum illud quicquid
sit vobis vel vestris restituam simul cum predicta peccunia. Item promitto vobis et vestris mea bona fide
quod in hoc vos vel vestros non decipiam vel decipi permittam per me vel per aliquam interpositam
personam. Ymo promitto, per me et meos, bona fide, vobis, domino Rogerio, comiti Fuxi predicto, et
vestris fore bonum et firmum guirentem et defensorem de omni jamdicto pignore dum fuerit in vestro
posse vel vestrorum. Si vero in tempore expignorationis, hec moneta lege et penso fuerit diminuta, ego
vel mei paccabimus vos vel vestros de toto, sine omni vestro enganno et vestrorum. Preterea promitto et
convenio vobis et vestris per me et per omnes meos, bona fide et sine omni dolo, quod tempore
expignorationis faciemus inde vobis cartam publicam remissionis. Et hec omnia predicta universa et
singula ego, Raimundus de Cardona, vicecomes de Cardona predictus, me completurum et observaturum
promitto et, super sancta Dei Evangelia mea propria manu corporaliter tacta, vobis, domino Rogerio,
comiti Fuxi predicto, et vestris juro et affirmo. Actum est hoc XI° kalendas madii, regnante Ludovico,
rege Francorum, anno incarnati Christi M° CC° L°. Rey hujus testes sunt : Belengarius de Cardona et
Cardonus, Raimundus Arnaldi de Castro Verduno, Guillelmus Bernardi de Luzenaco, Arnaldus, G. de
Vilasezoin, Guillelmus de Ugenaco et Bernardus Seguerii de Appamiis. Arnaldus, publicus Fuxi notarius,
hac cartam scripsit.
621
Archives nationales (France)
J//760/a
n° 1/2
Champagne
Copie authentique
542 - 1250. Mai
Theobaldus, comes Barri, laudat concessiones in decima et terragio de Autrecourt factas abbatiae Insulae
Barrensis, Cisterciensis ordinis, a Milone de Dagonville, de consensu uxoris suae, et a Varneto de
Cunnières. " In cujus rei testimonium presentes litteras sigilli nostri munimine roboravi. Datum anno
Domini millesimo CC mo quinquagesimo, mense mayo. "
"Collation faicte a l'original estant en parchemin sain et entier, en escripture vielle et ancienne, et seel y
pendant en double queue, soubz cire jaulne ou blanche, par nous, Claude Godet, licencié es loix,
lieutenant de Monseigneur le bailly de Victry au siege de Saincte-Manehould, a la requeste du procureur
general du Roy, Claude et Christofle de la Vallée, en vertu de lettres royaulx en forme de compulsoire par
eulx obtenucs en la presence et ainsi que le contient notre proces-verbal faict a Beaulieu, le seiziesme
jour de juing, mil cinq cent quarante sept. "
"GODET"
"DEMAROLLES"
Joint à une copie d'un acte de juin 1233 (voir n°367)
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 61vo
543 - 1250. Mai
Raoul de Fréméréville, chevalier, déclare tenir d'Eudes de Molenville tout ce qu'il possède à Marre. " Ce
fu faict en l'an que li miliaires couroit par mil et CC et L ans, en moys de may."
J//911
n° 15, fol. 1/v°
Barrois
Copie
544 - 1250. Mai
Eustache de Conflans, chevalier, déclare avoir cédé à Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne,
tout ce qui lui appartenait du chef de sa femme Jeanne dans la châtellenie de Gondrecourt en échange de
terres situées entre Coulommiers et Châlons-sur-Marne. "En tesmoing de laquelle chose je ay faict
pendre a ces presentes lettres mon seel. Ce fut faict en l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur Jhesu Christ
mil deux cens cinquante, ou mois de may."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 24 juillet 1562. -
Analysé d'après l'original du Trésor des Chartes, par J. de Laborde, Layettes du Trésor des Chartes, t. III,
n° 3874. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°2923.
J//768
n° 20
Champagne
Copie authentique
545 - Nogent-sur-Seine. 1250. Juillet.
622
Archives nationales (France)
Hugo de Antigneio, dominus Paigneii, notum facit se mutuo recepisse IIII e IIII xx libras pruvinensium a
Theobaldo, rege Navarrae, pro quibus obligavit feodum in quo idem rex ipsi Hugoni annuatim tenetur
(Cf. n°411). " In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum meum duxi apponendum. Actum anno
Gratie millesimo CC° L°, mense jullio, apud Nogentum super Sequanam. "
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°2936.
J//911
n° 15, fol 3/v°
Barrois
Copie
546 - 1250. Juillet.
Eustache, sire de Conflans, convient avec Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, que
l'exécution de l'échange de Gondrecourt arrêté au mois de mai précédent (Cf n° 544.), sera terminé dans
le délai d'un an. "En quel tesmoignance des choses devant dictes, j'ay faict seeller les presentes lettres de
mon seel en l'an de l'Incarnation Nostre Signor M CC cinquante, en mois de juignet. "
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber princivum, le 24 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n°2935.
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 69/v°
547 - 1250. Décembre
J., Remensis ecclesiae archidiaconus, notum facit quod, cum Maheudis, domina de Tervins, unum rasum
frumenti in decima de Cierges percipiendum, quondam a Renaldo de Clereyo milite, fratre dictae
Maheudis, ecclesiae Montisfalconis legatum, solvere recusavisset, tandem, vinculo excommunicationis
adstricta, ipsa Maheudis dictum legatum suum plenarium probare effectum permisit. "Datum et actum
anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo, mense decembri."
J//1034
n° 26
Comptes et enquêtes
Original
548 - 1250.
Compotus Alfonsi, comitis Pictavensis, pro anno 1250.
Recepta magistri Petri de Santolio a Purificatione Beate Virginis, anno Domini M° CC° XLIX°, usque ad
Nativitatem Domini, anno Domini M° CC° L°.
Summa totalis : XXXV m III c IIII xx XIII lb. XIII S. turonensium.
Item expensa facta per dictum Petrum a dicta Purificatione usque ad dictam Nativitatem.
Summa donorum : II m IX c IIII xx lb. II S. X d. tur.
Summa pecunie tradite Guiardo pro expensis domine comitisse : XIII c LIX lb. tur.
Summa ministeriorum : IIII m VII c LX XIII lb. II d. tur.
Summa pro garnisione navium et galiarum : III m IX c XXXV lb. VIII s. III d.
Summa elemosinarum domini comitis : II m IIII c lb. XIIII S. VIII d.
Summa hernesiorum : II m V c XXIX lb. XII S. VI d.
Summa pro pannis sericis et camelotis : IX c LX XII lb. XIX S. VII d.
Summa robarum de Pascha et festo Omnium Sanctorum : VIII xx XV lb. XII S. VI d.
623
Archives nationales (France)
Summa equorum pro familia domini comitis et militibus de hospicio suo : II m IIII xx X lb. XI S.
Summa escuerie per dominum Robertum de Girellis : LX VIII lb. XVI S. II d.
Summa pro servicio domini Guidonis de Lizigniaco et domini R. de Sancto Claro, militum : VIII e lb. tur.
Summa balistarum, quarrellorum et targiarum et arcuum turcois : IX XX lb. v s.
Summa pro vadiis baronum et militum :XIII eLlb. XV S. VI d.
Summa pro deperditis equorum baronum et militum : II m V e XV lb.
Summa pro gagiis balistariorum equitum : III e IIII XX XIIII lb. V S. II d.
Summa pro gagiis servientium peditum : III e IIII XX lb. XXXVII S. II d.
Summa pro gagiis marinariorum et locagio navium et galiarum : VI m II c IIII m IX lb. XVI S.
Summa pro liciis et fossatis factis ultra passum apud Mansoriam : II e XVIII lb. X S.
Summa pro gagiis carpentariorum : XLVII lb. XII d.
Summa expense facte per dominum Hernaudum apud Damietam : IX c XXXII lb. XII S. IX d.
Summa expense facte per Morisetum et Petrum Britonem pro factura robarum et offerendis domini
comitis : XLII lb. VIII S. I d.
Summa expense facte per dominum Guillelmum de Monleart : VI XX XVII lb. XIX S. VII d.
Summa expense pro calvacata domini Barraudi de Bauciis : VI c XLVI lb. XV S. XI d.
Summa expense pro elemosina et offerenda domini comitis : VIII lb. XI S. I d. per Hanricum.
Summa totalis expense : XXXV m III e VII lb. VII S. tur.
Restat quod magister Petrus debuit, de fine compoti, VIII XX XV lb. XVIII S. tur.
Computato usque ad diem Sabbati ante festum beate Lucie.
Petit rouleau de parchemin. Une partie des articles de ce compte se retrouvent dans un compte en
français, publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t. VII, col. 1279-1280.
J//1031
n° 6
Comptes et enquêtes
Original
549 - [Vers 1250]
Testes producti contra homines Pissiaci, ex parte castellani Nealphoe, in contestatione de divisione
castellaniarum Pissiaci et Nealphoe.
Hec est inquesta divisionis castellanie de Pissiaco et de castro Nealfa.
Testes producti ex parte castellani de Nealfa.
Guiardus de Nealfa, serviens castellani de Nealfa, juratus et requisitus dicit quod, tempore regis Philippi
et regis Ludovici et a tempore quondam Symonis, castellani de Nealfa, usque ad quamdam hayam que
est subtus domum Petri, militis, dicti Damiete, super cheminum quod dicitur Galeranni, usque ad illam
haiam capiebant pedagium de Nealfa ... Requisitus ille qui loquitur quante etatis esset, dicit quod LX a
annorum. Requisitus ille qui loquitur quantum fuisset in servitio dicti castellani, dicit quod XXX a annis.
Requisitus ille qui loquitur utrum vidisset castellanum de Nealfa utentem jurisdictione sua apud Tiverval
et apud Gréignon contra gentes de Pissiaco, dicit quod sic in multis a XIII annis circa.
Gaufridus de Huideville, miles, homo ligius castellani de Nealfa ...
Gilo de Nealfa ...
Guillelmus de Tiverval, miles, ...
Galterus de Tiverval, miles, ...
Jellanus Draperius de Tiverval, homo Fratrum militie Templi ...
Hodoerius de Tiverval ...
Hugo li Voiers ...
Girelmus de Tiverval ...
624
Archives nationales (France)
J//1031
n° 6
Comptes et enquêtes
Original
550 - [Vers 1250.]
Testes producti contra castellanum Nealfae, ex parte hominum Pissiaci, in contestatione de divisione
castellaniarum Pissiaci et Nealfae.
En déficit. Boutaric a donné un extrait de ce rouleau dans les Actes du Parlement de Paris, t. I, p. CCCXI,
n° 26, mais il ne parait pas avoir connu la pièce précédente, dont celle-ci est cependant la contre-partie.
J//1031
n° 4
Comptes et enquêtes
Original
551 - [Vers 1250.]
Témoignages produits par l'abbé de Toussaints-en-l'Ile contre l'évêque de Chalons, qui disputait au roi
de France la garde de l'abbaye.
Rouleau de trois peaux de parchemin, publié par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, p. CCCXIV,
n°28.
J//1031
n° 16
Comptes et enquêtes
Original
552 - [Vers 1250.]
"Hec est inquesta vicecomitis de Castro Eraudi. Dictus vicecomes, juratus et requisitus, dixit quod vidit
Aymericum, patrem suum, vicecomitem de Castro Eraudi, bersare ad tot arcus quod volebat absque
numero et cum duobus bersariis in foresta de Moleria..."
Rouleau de parchemin, sans aucunes traces de sceau, contenant les dépositions de cinquante-trois
témoins sur le droit de chasse à tir réclamé par le vicomte de Châtellerault dans la forêt de la Molière. -
Publié dans les Archives du Poitou, t. VIII, p. 63.
J//1031
n° 19
Comptes et enquêtes
Original
553 - [Vers 1250.]
625
Archives nationales (France)
"Inquisitio facta super contentione gastinarum Tilleriarum per Wernonem de Verberia, ballivum Vernolii
pro Guillelmo Gazel, milite, ex una parte, Chaillou ex altera, et burgensibus Tilleriarum ex parte tercia ;
pro Guillelmo Gazel qui vult examplificare ; pro Chaillou qui habet ibi edificia sua et plesseicium suum et
habuit pacifice sicut dicit ; pro burgensibus Tilleriarum qui dicunt se habere et habuisse pacifice
usuagium suum in dictis gastinis ad vivum et mortuum nemus et ad pasturam animalium suorum..."
Tel est le titre inscrit en tête d'une enquête écrite sur une feuille de parchemin autrefois pliée et close,
ainsi que le prouvent des entailles encore visibles, au moyen d'une bandelette de parchemin. - Publiée
par M. Léopold Delisle, Cartulaire normand, n° 494.
J//1032
n° 22
Comptes et enquêtes
Original
554 - [Vers 1250.]
Enquête sur les droits de justice, dans l'alleu de Saint-Waast, que se disputaient la comtesse d'Artois,
d'une part, et l'avoué de Béthune, de l'autre.
Vez ci l'enqueste que messire Ymbert de Temples et li official de Senliz firent, par le commandement ma
dame la roine, entre la contesse d'Artois, d'une part, et l'avoué de Bethune, d'autre.
L'en deit enquerre comment li quens d'Arteis et comment li auvoués de Bethune et leur anciseurs ont usé
deske ci de la haute justise en l'abie Seint Vaast, et vaille a chascun tant comme ele deuvra valeir per dreit
...
Rouleau composé de trois peaux. - Publié en grande partie par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I,
p. CCCXI, n° 27.
J//1034
n° 56
Comptes et enquêtes
Original
555 - [Vers 1250.]
"Hec est inquesta vicecomitis Castri Eraudi qui petit sequi pedagium suum usque ad pontem Longe
Aque."
Long rouleau de parchemin composé de quatre peaux inégales.
- Le premier témoin rapportant avoir été prévôt de Châtellerault huit ans environ auparavant, du temps
du vicomte Aimeri mort en 1242, nous avons cru devoir placer cette pièce aux environs de 1250. - Publié
dans les Archives historiques du Poitou, t. VII, p. 116.
J//768
n° 33
Champagne
Original
556 - [1250-1252.]
Compendium declarationum receptarum in castellania Nogenti in Bassigniaco per Egidium de Villonissa,
militem, et Jacobum de Rebais, canonicum Sancti Quiriaci, a Theobaldo, comite Campaniae, ad
feodorum ab ipso relevantium descriptionem faciendam deputatos.
Rouleau original. - Publié par M. Aug. Longnon, Rôles des fiefs du comté de Champagne, p. 127.
J//896
626
Archives nationales (France)
n° 5
Languedoc
Vidimus
557 - Rabastens. [1250-1251.] 30 janvier.
Sicardus Alamanni consulibus Amiliavi notum facit se ad ipsos direxisse R. de Podio qui de perceptione
exactionis dictae pazagii veritatem inquirat. "Datum apud Rabastencs, III kalendas februarii."
Vidimé dans l'enquête publiée sous le numéro suivant.
J//896-J//903
Original
558 - 1250-1251. 6 février et 5 mars.
Inquisitio de perceptione exactionis dictoe pazagii in villa Amiliavo.
Anno Domini M° CC° L, die lune post Purificationem Beate Marie, venit dominus R. de Podio in
ecclesiam Sancti Martini, et convocatis consulibus Amiliavi, ostendit eis quasdam litteras sigillo domini
Sycardi Alamanni sigillatas quarum tenor talis est :
Sicardus Alamanni viris providis et discretis et amicis karissimis, consulibus Amiliavi, salutem et
sinceram dilectionem. Dilectum nostrum R. de Podio apud Amiliavum et ad vos transmittimus, qui super
facto pacis inquisitionem faciet et inquiret plenius veritatem, rogantes et vobis mandantes quatinus
super facto illo credatis eidem et obediatis tanquam nobis. Datum apud Rabastencs, III kalendas
februarii.
Quibus litteris perlectis dixit dominus R. de Podio dictis consulibus se esse paratum super predicto
negocio procedere sibi comisso, prout in dictis litteris continetur, protestans etiam se esse paratum et
audire et inquirere an eorum petitio, quam multociens ipsi consules fecerant domino Sycardo, ut faceret
cessare exactionem pazagii quam dominus comes quondam Tholosanus et bajuli et servientes ejus in
villa Amiliavi faciebant, esset justa vel injusta, et an dicta exactio padagii ( sic) esset licita vel injusta, ut
per hoc dominus comes Tholosanus et Pictavensis, vel ipse dominus Sycardus pro eo, vel alii pro eis,
possent et scirent discernere et pronunciare super predictis prout juris ratio expostulat. Et sic predicti
consules, visis litteris, grates referentes et parati obedire in omnibus, domino Sycardo tradiderunt
petitionem suam et protestationes infrascriptas, supplicantes ut dominus Sycardus, inquisita plenius
veritate, pronunciaret secundum petitiones et protestationes ipsorum. Quarum petitionum et
protestationum tenor talis est :
Vobis domino Sycardo Alamanni, generali vicario comitatus Tholose pro illustri domino Alfonso, Dei
gratia comite Tholosano et Pictavensi, et vobis domino R. de Podio, delegato a predicto domino Sycardo,
denunciat et denunciando demonstrat Ugo Benedictus, syndicus universitatis ville Amiliavi, asserens et
protestans predictus Ugo quod villa Amiliavi et mandamentum ejusdem et homines morantes in
Amiliavo et animalia eorum ubicumque sint, sunt et esse debent immunes et liberi ab exactione pazagii,
et steterunt liberi et immunes a prefata exactione pazagii a tanto tempore quo non extat memoria usque
ad tempora domini R., felicis recordationis quondam comitis Tholosani, qui, a XXV annis citra, levavit
vel fecit levari per senescallos suos et bajulos et nuncios eorumdem predictam exactionem pazagii in
dicta villa Amiliavi et predicto mandamento non continue, set per aliquot annos, et per aliquot annos
tenuit eos liberos et immunes a predicta exactione ; et predictam exactionem fecit fieri predictus
dominus comes per vim et violenter, faciendo claudi portas ville Amiliavi, cum volebat exigi prefatam
pazagii exactionem, et faciendo capi et extrahi pignora de domibus et vim inferendo personis nolentibus
solvere pazagium supradictum. Unde cum predicta villa Amiliavi steterit et esse debeat libera et
immunis, ut supradictum est, ab exactione pazagii et ab omni alia tallia et exactione, sicut manifeste
constat per privilegia regis Aragonie dicte ville Amiliavi concessa, et constare potest per testimonia
proborum virorum religiosorum et aliorum vicinorum et etiam per testimonia dicte universitatis,
supplicat dictus Ugo Benedicti, nomine suo et nomine dicte universitatis Amiliavi, vestrum officium
627
Archives nationales (France)
implorando ut vos, domine Sycarde Alamandi, inquisita veritate, de predictis faciatis cessare prefatam
pazagii exactionem, pronunciantes villam Amiliavi et mandamentum ejusdem et homines morantes in
Amiliavo et animalia eorum, ubicumque sint, debere esse liberos et immunes ab exactione pazagii et alia
tallia et exactione quacumque, et ne de cetero predicta nunquam exactio pazagii in villa Amiliavi vel
mandamento ejusdem ab aliquo exigatur, maxime cum tercia pars predicti pazagii tantum exacta fuerit
ad opus predicti domini comitis Tholosani, et tercia pars ad opus comitis Ruthenensis ; et alia tercia ad
opus episcopi Ruthenensis, qui comes et episcopus nullum omnino dominium vel juridictionem habent
vel habere debent vel etiam dicunt se habere in predicta villa Amiliavi vel habitatoribus ejusdem. Item
petit predictus Ugo, nomine suo et nomine predicte universitatis, dictam exactionem pazagii et alias
cessari et cassari quia dominus R., quondam comes Tholose, in suo testamento concessit et confirmavit
civitatibus, castris et villis omnes debitas et consuetas libertates, nolens ut ex talliis seu exactionibus,
quas ab eis habuit ex voluntate potius quam ex debito, generaretur eis vel successoribus eorum aliquod
prejudicium futurum. Item quia ipse dominus comes in suo testamento precepit omnia injuste adquisita
ab eo et indebite ablata, sive per se, sive per bajulos suos, in integrum restitui, et restitutionem ipsam
fieri voluit et mandavit sine judiciario strepitu et de plano.
Protestatur Ugo Benedicti, nomine suo et nomine dicte universitatis, quod villa Amiliavi stetit et fuit
libera et immunis ab exactione pazagii et omni tallia tempore quo rex Aragonie possidebat et tenebat
villam Amiliavi, et Villelmus de Sancto Vincentio et Berengarius de Mezailla pro ipso. Item protestatur
quod dominus R., felicis recordationis quondam comes Tholose, pater istius domini comitis proximo
defuncti, toto tempore suo quo possedit villam Amiliavi, tenuit eam liberam et immunem ab exactione
pazagii, et ab omni tallia et exactione. Item protestatur quod bone memorie dominus comes quondam
Tholose proximo defunctus, tenuit dictam villam Amiliavi liberam et immunem ab exactione pazagii et
alia per V annos et amplius, quousque dominus Berengarius Centulli, senescallus predicti domini
comitis, per vim et violenter fecit exigi pazagium supradictum, et senescalli qui fuerunt post ipsum et
semper violenter et per vim, et hominibus de Amiliavo reclamando et pro posse contradicendo ( sic).
Item protestatur quod dominus comes, pater domini R. proxime defuncti, concessit et confirmavit ville
Amiliavi omnes libertates et immunitates dicte ville a rege Aragonie vel ab aliis quibuscumque concessas.
Item protestatur quod dominus comes proxime defunctus concessit et confirmavit omnes libertates et
immunitates et consuetudines bonas a patre suo ville Amiliavi vel ab aliis quibuscumque concessas.
Et postmodum, post petitiones et protestationes predictas, Ugo Benedicti, syndicus universitatis
Amiliavi, ad probandam libertatem et immunitatem dicte ville Amiliavi, produxit quoddam privilegium
sigillo regis Aragonie sigillatum quod incipit : In nomine sancte et individue Trinitalis et finit : autem
actum, set sciat se iram et indignationem nostram ineursurum. Item produxit dictus syndicus aliud
instrumentum sigillo quondam domini comitis Tholose proximo defuncti sigillatum, quod incipit :
Certum et manifestum sit, et finit : autem actum sigilli nostri munimine roborari. Quorum
instrumentorum fuerunt translata tradita ipsi domino R. de Podio. Et post productionem dictorum
privilegiorum, isti testes infrascriptifuerunt producti super inquisitione quam fecit dominus R. de Podio
de mandato domini Sycardi Alamanni super facto pazagii super villa Amiliavi.
Ugo Benedicti, juratus, dixit quod ipse vidit et audivit per tantum tempus quantum ipse habet
memoriam, videlicet per XL annos, villam de Amiliavo teneri quandoque per dominum regem Aragonie,
quandoque per episcopum Mimathensem, quandoque per dominam reginam, uxorem quondam domini
comitis Tholosani majoris, quandoque per prepositum Mimathensem et postea ultimo per dominum
comitem Tholosanum qui nuper decessit, et vidit eam semper cum predictis liberam et immunem teneri
ab exactione pazagii usque quo venit dominus Berengarius Centulli qui fuit senescallus dicti domini
comitis Tholosani ultimi, qui primo fecit exactionem pazagii, vel ejus bajuli vel nuncii, per violentiam.
Interrogatus de violentia que fiebat per ipsum vel per suos, respondit quod talis violentia fiebat per
ipsum B. vel per suos quod claudebant portas ville et non permittebant homines dicte ville inde exire
illos qui non solvebant pazagium, et postea claudebant ostia illorum qui non solvebant pazagium et
628
Archives nationales (France)
pignorabant ipsos de rebus suis. Interrogatus de tempore quo hoc incepit dictus Berengarius Centullio et
sui facere, dixit quod extimat esse XXV annos. Interrogatus si postea, ex quo dictus Berengarius
Centullio incepit levare dictum pazagium, si ipse postea et [per] dictum B. et alios bajulos vel senescallos
domini comitis per alios sequentes annos vidit pazagium levari, dixit quod non, imo vidit quod dictus
Berengarius quandoque cessavit per sequentes annos aliquos, et credit quod per duos, et P. Stephanus
qui post illum fuit bajulus per unum annum, ut sibi videtur 1.
Gaucelmus de Cantobre, miles et partiarius castri de Cantobre ...
Arnoldus de Monnaro, miles et partiarius ville de Monnaro ...
P. Ymbertus, miles et partiarius ville de Monnaro ...
G. d'Espeiras castri de Competro ...
R. Guillelmi, miles, castri de Competro ...
B. del Solier de Competro ...
R. Ricart de Competro ...
Meissonerius de Competro ...
W. de S. Amans de Competro ...
P. Raimons de Competro ...
P. Maurons de Competro ...
B. Aucel de Competro ...
W. d'Espinyac de Competro ...
Aldebertus Seinnoret de Rupe Sancte Margarite ...
Bermons de S. Vera ...
Magister P. Plouhat, sacerdos, testis, juratus dixit quod ab eo tempore ex quo ipse habet memoriam,
scilicet per quindecim annos, vidit dictam villam liberam esse apazagio usque quo dominus Berengarius
Centullio levavit illud primo, et sunt XX anni et amplius ; et ipse erat scriptor ipsius Berengarii super
facto illo, et Willelmus Garanda, bajulus dicti Berengarii, et quidam nuncius nomine Mairas
compellebanthominesadsolvendum dictum pazagium ; et tunc, cum esset tempus vindemiarum,
compellebant dictos homines ad solvendum dictum pazagium, non permittendo ipsos exire vel intrare
per portale quousque solvissent dictum pazagium ; et dixit postea cessatum fuisse ab exactione dicti
pazagii, ut extimat, per duos annos.
W. de Bofiac, sacerdos ...
Dominus B. de Auriaco, miles ...
B. Cabanerii ...
B. de Spineto ...
D. Zabata ...
Berengarius Bozuga ...
Quinta die martis sequenti fuerunt isti testessequentes recepti continuato ( sic) cum precedenti.
Alamannus ...
B. de Silainh ...
S. Hoc ...
P. de Sancto Martino d'Almonar.
B. Bot de Sancto Baudilio ...
Benezeg del Gotail, de Roca Sancta Margarida ...
B. Uc ...
D. Ros ...
W. delz Odos ...
D. Peberis ...
P. Brunequelz ...
629
Archives nationales (France)
B. Enjalberti ...
Julianus ...
D. Bacos ...
D. de Castronovo ...
Willelmus Borges, sacerdos et archipresbyter de Lumenzon, testis juratus, dixit quod ipse vidit villam
Amiliavi teneri per dominum regem Aragonie et per bajulos suos liberam et immunem ab omni
exactione pazagii, et postea per dominum comitem Tholose, patrem istius qui proxime jam decessit et
per plures alios qui tenuerunt ipsam liberam et immunem ab omni exactione pazagii, et vidit quod rex
Aragonie tradidit eam domino comiti ea conditione quod teneret eam eo modo quo ipse et antecessores
sui tenuerant eam liberam et immunem a talliis et exactionibus. Et tunc dominus comes Tholose, pater
istius qui proxime jam decessit, quesivit a probis hominibus de Amiliavo circumstantibus, quos extimat
esse circa CCC, an vellent quod ipse teneret dictam villam, et ipsi responderunt quod sic. Et ipse dominus
comes promisit eis quod ipse teneret villam et homines in eadem libertate in qua dictus rex Aragonie et
ejus antecessores tenuerant. Et erant ibi tunc rex Aragonie, et dominus comes predictus, et dominus
comes Provincie, et comes Ruthenensis Willelmus, et plures alii barones et milites, et possunt esse XLV
anni quod hoc fuit, ut extimat, et fuit hoc coram ecclesia Beate Marie, ante ecclesiam. Item dicit se
vidisse et audivisse quod dominus comes Tholose proxime defunctus, ad interrogationem consulum et
proborum hominum de Amiliavo respondens, promisit eis quod ipse teneret dictam villam et homines
dicte ville liberos et immunes a talliis et exactionibus et in illa libertate qua tenuerat eos ipse, et pater
suus, et rex Aragonie ; et vidit dictam villam teneri liberam et immunem bene per dominum regem
Aragonie et per sequentes ab exactione dicti pazagii, bene per XXX annos et plus, usque quo Berengarius
Centullio levavit illud primus, ut sibi videtur, per violentiam et contra voluntatem dicte ville,
compellendo eos pignoribus captis et claudendo portalia. Et videtur sibi quod ipse incepit, bene sunt XX
anni, et postea fuit cessatum per illum et per alios bene per II vel III annos, et etiam plus. Dixit quod ipse
levavit istud pazagium pro domino Berengario per VIII annos et plus. Interrogatus quid levabatur
nomine pazagii, respondit quod de homine valente suum ( sic) M. solidos et ultra, XII denarii, et de
homine minus habente, VI denarii ; e de pareill de bous araics, II s. ; e d'altra armailla, VI d. cascuna
bestia ; e de bestia grossa de cami, II s. ; e altra bestia de cami, XII d. ; e feda e cabra quarga, I d. ; e de
forn e de moli, II s. de cascu ; e de moli toeillier, XII d.
Magister D. de Melac, sacerdos ecclesie de Salzac...
R. de Sancto Germano, sacerdos...
S. Zabaterii, capellanus Sancti Martini...
Frater D., preceptor Hospitalis de Vallibus...
P. Bernardi...
D. Auriols...
Folquier...
B. Costantis...
R. de Sablo...
Willelmus de Fonte...
B. Adam...
D. Grineda...
D. de Carol...
S. Adam.
R. Contastis...
Bertrandus Aldra...
Willelmus Redons...
1. A partir d'ici les dépositions étant à peu près identiques on n'a plus transcrit que les noms des
témoins, sauf dans les cas où leurs dépositions présentaient quelque intérêt.
630
Archives nationales (France)
Rouleau original, en parchemin, formé de deux peaux, d'une longueur totale de 1 m. 30 X 27 centimètres,
scellé, sur rubans de fils jaunes et verts, à la jonction des deux peaux, de deux sceaux ronds semblables,
en cire blanche, d'environ 33 millimètres, portant un écu à six annelets, trois, deux et un, chargé d'un
lambel, légende détruite.
J//769
n° 9
Champagne
Copie authentique
559 - Orges. 1250-1251, 8 mars.
Guichardus de Passavant, miles, notum facit se fecisse homagium Theobaldo, Navarrae regi, Campaniae
et Briae comiti palatino, de quinquaginta libratis annui redditus. "Datum apud Ourges, die mercurii
proxima post Brandones, anno Domini M° ducentesimo quinquagesimo, mense marcio."
Copie collationnée, d'après l'original du Trésor des Chartes, par Sébastien le Roullyer, garde dudit
Trésor, le 1 er août 1560. - Analysé d'après l'original (J. 202, n° 31), par J. de Laborde, Layettes du Trésor
des Chartes, t. III, n° 8911. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne
, n° 2968.
J//914
n° 11, fol. 6
Verdun et Clermont en Argonne
Copie
560 - 1250-1251, 9 mars.
Simon, dominus Clarimontis, se constituit fidejussorem de trecentis libris pruvinensium pro domina sua
Katherina, ducissa Lotharingiae, et pro Frederico, filio ejus, erga Theobaldum, regem Navarrae et
comitem Campaniae. "Datum anno Domini M° CC° L°, die jovis proxima post Brandones."
Copie collationnée sur parchemin, faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. - Voir la note de la pièce n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 2969.
J//780
n° 2/a
Succession du duché d'Alençon
Extrait authentique
563 - 1251, Après le 16 avril.
Extrait des comptes des baillis de Normandie.
631
Archives nationales (France)
Au compte des baillifz de Normandie pour le terme de Pasques mil deux cens cinquante ung est escript
ce qui s'ensuict :
Baillivus Caleti.
Compotus domini regis de termino Pasche M° CC° quinquagesimo primo.
Recepta. De compoto lic. ( ?)
De Gellierfontiennes, pro ultima medietate : XII l. X S.
Extrait collationné fait d'après l'original conservé à la Chambre des comptes et produit vers 1549 dans le
procès intervenu au sujet de la succession du duc Charles d'Alençon.
J//1030
n° 10
Comptes et enquêtes
Copie du XIII e siècle
564 - Les Coutures sur Garonne. 1251, 25 mai
Willelmus, Agennensis, et Raimundus, Vasatensis episcopi, notum faciunt quod Willelmus Pigorel, P.
Branche, Almavinus de Bares, milites, et Willelmus Raimundus Columbi, civis Burdegalensis, ex parte
Simonis de Monteforti, Leicestriae comitis ; Arnaldus Garciae de Sescars, Arnaudus Seguini d'Estan,
Garcias Arnaldi de Geryeres, milites, et Vitalis de Martoret, burgensis de Meysi, ex parte domini
Gastonis, vicecomitis Bearniae, domini Amanei de Labreto, et domini Willelmi Arnaldi de Tantelon
colligatorumque suorum, pacem inter ipsos comitem et dominos fideliter observandam esse juraverunt.
"Acta et recitata apud Culturas Vasatensis diocesis, anno Domini M° CC° L° primo, die Ascensionis
Domini, presentibus venerabilibus viris Petro, abbate Fontis Willelmi, Theobaldo, priore de Regula, et
Willelmo de Pinibus, priore de Manso, magistro Rustano, canonico Sancti Martini Turonensis."
Cet acte, ainsi que les trois suivants, a été transcrit au XIII e siècle sur de larges feuilles de parchemin
cousues ensemble. Publié par Bémont, Simon de Montfort, comte de Leicester, p. 276.
J//1030
n° 10
Comptes et enquêtes
Copie du XIII e siècle
565 - Les Coutures sur Garonne, 1251, 25 mai.
Raymundus, Vasatensis episcopus, notum facit quod Simon de Monteforti, comes Leicestriae, ex una
parte, Gasto, vicecomes Bearniae, Amaneus de Lebreto et Willelmus Arnaldi de Tantelon ex altera, in sua
presentia promiserunt quod, si in littera ordinationis pacis habitae inter ipsos obscurum aliquid
dubiumve emergeret, Agennensis episcopi interpretationi penitus relinqueretur. "In cujus rei
testimonium, nos una cum sigillis partium, sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Actum
anno Domini M° CC° L° I°, die Ascensionis Domini, apud Culturas."
Cette pièce, ainsi que la précédente et les deux suivantes, a été transcrite, au XIII e siècle, sur de larges
feuilles de parchemin cousues ensemble (Cf. n° 564.) Publiée par Bémont, Simon de Montfort, comte de
Leicester, p. 276.
J//1030
n° 10
Comptes et enquêtes
Copie du XIII e siècle
566 - Les Coutures sur Garonne. 1251, 25 mai.
Simon de Monteforti, comes Leycestriae, regis Angliae vices gerens in Vasconia, ex una parte, Gasto,
vicecomes Bearniae, Amaneus de Lebreto et Willelmus Arnaldi de Tantelon ex altera, notum faciunt
632
Archives nationales (France)
quibus pactis sit pax inter ipsos restituenda per Nicholaum de Molis et Droconem de Barentin, ex parte
regis Angliae in Vasconia pro reformando pacis federe specialiter deputatos. "In cujus rei testimonium,
nos sigilla nostra, una cum sigillis venerabilium patrum Willelmi, Agenensis, et Raymundi, Vasatensis
episcoporum, presentibus duximus apponenda. Acta et recitata apud Culturas Vasatensis diocesis, anno
Domini M° CC° L° primo, die Ascensionis."
Cet acte, ainsi que les deux précédents et le suivant, a été transcrit au XIII e siècle sur de larges feuilles de
parchemin cousues ensemble en tête desquelles on a écrit ce titre : "Ista est ultima compositio que fuit
facta inter dominum Simonem comitem Leycestrie et barones Vasconie apud Culturas Vasatensis
diocesis ; sequentes etiam littere pertinent ad idem negotium, sicut patet ex ipsorum tenore." Publié par
Bémont, Simon de Montfort, comte de Leicester, p. 272.
J//1030
n° 10
Comptes et enquêtes
567 - Milhau. 1251, 27 mai.
Nicholaus de Molis et Droco de Barentino, juxta ordinacionem pro bono pacis habitam inter nobiles
viros dominum Simonem de Monteforti, comitem Leicestriae, ex una parte, et Gastonem, vicecomitem
Bearniae, Amanevum de Lebreto et Willelmum Arnaldi de Tantelon, ex altera, notas faciunt conditiones
particulares sub quibus praedictus Amanevus in pace inclusus fuerit. "In cujus rei testimonium, nos,
Droco de Barentin, sigillum nostrum una cum sigillis venerabilis patris Vasatensis episcopi,
venerabilium virorum Willelmi, prioris Mansi, et magistri Rustani, canonici Sancti Martini Turonensis,
et Willelmi Raymundi Columbi, civis Burdegalensis, qui locum dicti domini Nicholai de Molis die date
[tenebat] presentibus litteris duximus apponenda. Datum apud Milhau, die sabbati post Ascensionem
Domini, anno Domini M° CC° L° I°."
Cet acte a été transcrit, au XIII e siècle, sur les mêmes feuilles que les trois précédents. Publié par
Bémont, Simon de Montfort, comte de Leicester, p. 275.
J//1031
n° 23
Comptes et enquêtes
Original
568 - 1251, juin.
Testimonium Poncii Astoaudi de testamento Raimundi, comitis Tholosani.
Anno Domini M° CC° L° I°, mense junii, Poncius Astoaudi dixit in testimonio suo quod cum dominus
Raimundus, bone memorie quondam comes Tholosanus, esset infirmus apud Rioms in Alvernia, incepit
facere testamentum suum et de bonis suis disponere. Convaluit autem de illa infirmitate et testamentum
inceptum non complevit. Postmodum, tempore procedente, fuit infirmus in partibus Ruthinensibus,
apud Pris prope Ruthenam, et ibidem baronibus qui presentes erant instantibus, propter periculum
infirmitatis, ut dominus comes faceret testamentum suum, fecit vocari Johannem Aurioli ad scribendum
testamentum suum, sicut audivit a dicto Johanne, et fuit prosecutus ordinationem quam inceperat apud
Rioms, addendo ea que sibi placuit. Deinde in eadem infirmitate fecit se deportari apud Amiliavum, et
ibidem complevit scripturam testamenti quod facere volebat, et pro majori parte ordinaverat apud Rioms
ea que postea fuerunt contenta in testamento quod fecit apud Amiliavum. Et cum illa omnia scripsisset
dictus Johannes Aurioli, familiariter et secreto venit dominus Sicardus Alamanni ad ipsum Poncium
Astoaudi, ex parte domini comitis, ut videret et audiret cartam illam in qua testamentum domini comitis
continebatur, et legit eam sibi dictus Johannes in presentia domini Sicardi, in inferiori domo turris
castri ; et dominus comes jacebat infirmus in quadam camera parva juxta turrim, et non erat presens
dominus comes quando sibi fuit lecta carta illa. Tune dominus Sicardus ivit ad dominum comitem et
633
Archives nationales (France)
reversus dixit ipsi Poncio, ex parte domini comitis, ut sigillaret illud testamentum domini comitis ; et
ipse Poncius dixit quod major sollempnitas erat neccessaria ad hoc ut testamentum valeret quod
dominus comes volebat facere clausum et clausum sigillari. Et dominus Sicardus dixit quod dominus
comes nolebat alias sollempnitates adhibere quia multum displicebat ei loqui et audire loquentes, et
sufficiebat, secundum consuetudinem terre, si testamentum esset sigillatum cum sigillo domini comitis
et cum sigillis baronum, et alia vice fecerat testamentum suum sub eadem forma. Tunc ipse Poncius
accessit ad dominum comitem et interrogavit eum si volebat quod sigillaretur cum sigillo suo carta illa
quam scripserat Johannes Aurioli pro testamento suo, et dominus comes dixit quod sic 1. Et tunc ipse
Poncius reversus ad dictam aliam domum, fecit sigillari dictam cartam clausam cum sigillo domini
comitis in presencia domini Sicardi et Johannis Aurioli et B. Aimerici. Postea eadem carta fuit sigillata
cum pluribus aliis sigillis, et credit quod de mandato domini comitis. Audivit enim a domino Sicardo
quod dominus comes fecit vocari barones et mandavit eis ut sigillarent illam cartam ; sed ipse Poncius
non erat presens in camera domini comitis quando barones ibi venerunt. Item dixit quod ipse non vidit
cartam illam legi apud Amiliavum in die veneris ante festum Sancti Michaelis, quod festum fuit in
sequenti die mercurii. Sequenti die sabbati post dictam diem veneris, dominus comes fecit codicillos
apertos coram testibus in dictis codicillis subscriptis, sicut continetur in quadam carta sigillata pluribus
sigillis. Et erat dominus comes tunc in bona memoria, sicut ipse firmiter credit, et apparebat per
extrinsecos actus. Sequenti die Dominica transhacta, in subsequenti nocte, circa mediam noctem
dominus comes ingressus est viam universe carnis, cujus anima requiescat in pace. Amen.
1. Ici s'arrête l'extrait de cette pièce publié par Boutaric, Saint Louis et Alfonse de Poitiers, p 89, note 1.
Original en parchemin sans aucune trace de sceau. Ainsi qu'il est dit dans la note, une partie de cette
pièce a été publiée par Boutaric, mais avec quelques omissions ou inexactitudes.
J//1031
n° 23 bis
Comptes et enquêtes
Original
569 - [Vers 1251. Juin.]
Testimonia Johannis Aurioli et Sicardi Alamanni de testamento Raimundi, comitis Tholosani.
Johannes Auriolus, requisitus sub prestito juramento de processu et ordine testamenti bone memorie
Raimundi, quondam comitis Tholosani, dixit quod, cum idem comes infirmaretur apud Prisse, dominus
Sicardus attulit eidem Johanni quamdam cartam clausam sigillatam sigillo domini episcopi Tholosani et
dixit eidem Johanni : "Dominus comes mandat vobis quod aperiatis et legatis hanc cartam, et postea
dicatis ei que continentur in ipsa." Ipse vero Johannes, dicta carta aperta et lecta, accessit ad dominum
comitem et exposuit ei continentiam dicte carte, solis domino Sicardo et ipso Johanne presentibus, et
continentur ( sic) in dicta carta testamentum quod idem comes inceperat apud Ryom scriptum per
manum Arnaudi scriptoris. Et dixit dictus comes ipsi Johanni quod ea que continebantur in dicta carta
scriberet, ita tamen quod monasterio Fontis Ebraudi volebat dari quinque milia marcharum et alia que
legabat eisdem. In dicta vero carta continebatur legatum mille marcharum in argento dandarum
monasterio supradicto. Voluit etiam idem comes scribi legata aliquibus locis religiosis que non
continebantur in prima carta. Dictus vero Johannes recedens a comite ivit ad domum suam et scripsit
sicut preceperat idem comes. Postmodum elapsis aliquibus diebus venerunt Ruthenas et inde Amiliavum
ubi dominus Secardus et Poncius Astoaldi tradiderunt eidem Johanni quedam capitula scripta que
legeret domino comiti, scilicet de commissariis instituendis et nominando illo quem vellet terre sue
preesse et quibusdam aliis in testamento quod ipse Johannes scripsit contentis. Que siquidem capitula
ipse Johannes legit comiti, solo domino Secardo cum ipso presente, et ipse dominus comes de singulis
voluntatem suam expressit, sicut in testamento continetur, et cum aliis scribi mandavit ; quod et fecit
idem Johannes seorsum extra domum in qua jacebat comes infirmus. Complecta vero carta testamenti,
634
Archives nationales (France)
postea comiti vel coram comitem lecta non fuit. Ipse tamen Johannes legit eam domino Secardo et
Poncio Astoaldi, et postea clausit mandato ipsorum, et sigillavit sigillo comitis vel ipse vel Bernardus
Aymericus.
Item requisitus dixit se non vidisse nec audisse quod dominus comes aliquos testes esse rogaverit vel
aliqua sigilla apponi preceperit. In absencia tamen predicti comitis, scilicet in turre in qua non jacebat,
vidit idem Johannes multa sigilla apponi et ipse aliqua pro eis apposuit.
( D'une autre écriture.)
Sycardus Alemanni, sub sacramento quod fecit domino comiti, dixit quod bone memorie dominus
Raimondus, comes Tholosanus, infirmabatur apud Priss et, ipso Secardo rogante eum quod faceret
testamentum, voluit videre quoddam testamentum quod inceperat facere in alia egritudine apud
Ryomum, et fecit scripturam illam legi sibi a Johanne Auriolo et mutavit ibi aliqua et aliqua adjecit,
mandans eidem Johanni quod scriberet sicut ipse dixerat. Et dictus Johannes recessit nichil ibi scribens,
sed postea attulit cartam illam in qua scriptum est testamentum de quo agitur. Post dies vero aliquot,
cum dominus comes venisset Amiliavum, mandavit et precepit eidem Johanni presenti quod apponeret
in dicta carta illud quod ibi continetur de provisione familie sue et de terra sua tuenda et gubernanda per
ipsum Secardum. Et exivit dictus Johannes et postea rediit dicens quod illud scripserat ; non tamen vidit
dictus Secardus dictam cartam testamenti quam dictus Johannes Aurioli scripsit legi domino comiti ; set
mandato ejusdem comitis, in ejus tamen absencia, fuit ostensa Poncio Astoaldi, et ipse legit eam, ipso
teste presente et audiente. Ipse tamen testis non legit eam, set bene audiebat et intelligebat quod Poncius
Astoaldi legebat. Postea intervenerunt ad dominum ipse testis et Poncius Astoaldi, et idem Poncius dixit
eidem domino comiti : "Domine, requiritur a me quod sigillem cartam istam. Wltis vos hoc ?" et
respondit quod sic. Et tunc, exiens a conspectu comitis, dictus Poncius posuit in ea sigillum domini
comitis in presencia ipsius comitis et Johannis Auriolie ; et postmodum idem comes, presentibus
testibus quorum sigilla sunt in testamento, dedit eis mandatum quod sigillarent cartam illam sigillatam
suo sigillo et clausam, dicens quod in ea erat suum testamentum, et hoc facto exierunt cameram, et testes
apposuerunt sua sigilla extra conspectum comitis.
Requisitus si dictus comes tenebat illam cartam in manu quando mandavit eam sigillari a testibus, dixit
quod non, nec recordatur donec deliberaverit... 1 plenius an carta fuerit tunc allata in presencia comitis.
1. Déchirure équivalente à deux mots.
Original en parchemin sans aucune trace de sceau. Cette pièce ne portant pas de date, nous avons cru
devoir la rapprocher de la précédente.
J//879
n° 65
Foix et Comminge
Original
570 - Gènes. 1251, 8 juin.
Innocentius papa IV abbates Sanctae Mariae de Ripollo, Sancti Johannis de Abbatissis et de Lesato
arbitros designat discordiarum inter Rogerium Bernardi, comitem Fuxi, vicecomitem Castriboni ex una
parte, et Poncium, episcopum Urgellensem, ex altera, saevientium. "Datum Janue, VI idus junii,
pontificatus nostri anno octavo."
Original scellé d'une bulle de plomb sur cordelette de chanvre. - Publié par Baudon de Mony, Relations
politiques des comtes de Foix avec la Catalogue, t. II, n° 41, p. 76.
J//769
n° 10
Champagne
635
Archives nationales (France)
Copie authentique
571 - 1251, 10 juin.
Julienne, dame d'Apremont, reconnaît devoir à Thibaut, roi de Navarre, le relief du tiers de Chaumont.
"Ce fu fait et donné en l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur mil et deus cenz cinquante et un, ou mois de
juing, le samedi prochain après Pentecouste."
Copie collationnée à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 3 juillet 1564. - Publié
d'après l'original du Trésor des Chartes (J. 193, n° 34), par Teulet, Layettes du Trésor des Chartes, t. II,
n° 3943. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 2980.
J//1034
n° 19
Comptes et enquêtes
En déficit
572 - 1251, Juillet.
"Bail à ferme par Alphonse, fils du roi de France, comte de Poitiers et de Toulouse, à Pierre de Loverices
( ?), de la baillie d'Alby."
Cette pièce était déjà en déficit le 29 mars 1876 ; nous en donnons l'analyse d'après l'inventaire de Dom
Joubert.
J//1022
n° 4
Mélanges
Original
573 - Laguiolle. 1251, 8 juillet.
Alfonsus, comes Pictavensis et Tholosae, marchio Provinciae notum facit se Petro Rossignelli balliviam
Ruthenensem, cum pedagio, ad firmam tradidisse pro quatuor millibus libris melgoriensium. "Actum
apud Gleolam, die sabbati post octabas apostolorum Petri et Pauli, anno Domini millesimo ducentesimo
quinquagesimo primo."
Cet acte a dû être scellé sur simple queue, mais la queue a été déchirée.
Au dos quelques essais de plume de la même époque :
"Begue de Barreria."
"Exceptis CC tis et L ta libris melgoriensium quas tenemur reddere Raimundo Gocelmi, domino Lunelli, et
L libras ( sic) caturcensium debitas Gauberto, militi de Severaco."
"Monete nostre nove de Tholosa."
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 62
574 - 1251, 10 juillet
Oger, sire de Dannevoux, pour le salut de son âme et la réparation de certains torts qu'il a eus envers le
chapitre de Montfaucon, lui donne une rente en froment sur sa dîme de Dannevoux. "Ce fut faict en l'an
que li miliaires de l'Incarnation Notre Seignor couroit par mil CC et LI, le lundi devant la Division des
Apostres, au moys de juillet."
J//1033
n° 5
Comptes, enquêtes, etc
636
Archives nationales (France)
Original
575 - 1251, 11 juillet.
Memoriale insaisinamenti Guillelmi Furt d'Ornon de quibusdam bonis "anno Domini M° CC° L mo
primo, die martis post octabas apostolorum Petri et Pauli, regnante Henrico, Dei gracia rege Anglorum,
domino Simone Montisfortis, comite Leycestrensi, Vasconie senescallo", facti per Petrum de Roseto,
tanquam majorem Baionae, nomine dictorum regis et comitis.
Petit rouleau. - Publié par Balasque et Dulaurens, Études historiques sur la ville de Bayonne, t. II, p. 117.
J//879
n° 62
Foix et Comminges
Original
576 - 1251, 22 octobre.
Trêve de trente jours conclue entre Ponce, évêque d'Urgel, et Roger, comte de Foix, vicomte de
Castelbon.
Coneguda cosa sia a tots omens con lo senor bisbe d'Urgel el senor comte de Fox prenen e confermen
treves que quascu se deren en lurs mans, a bona fe, en aquela maniera que ga eren estades d'ades e son
escrites entrels, sotz aital convinenza que, si eren trencades, fossen adobades entre XXX dies a aquel a
qui serien trencades a cuneguda d'un amie de quascuna part ; pero, si eren trencades a combatre de
castel acordadament o en tolre o en emblar, fossen esmenades entre XXX dies, axi com dit es, e donas
per pena la part qui les trencaria D morabotens a la part a qui serien trencades ; e d'aquesta pena quan
sie tengut lo senor bisbe al senor comte, el senor comte quan sie tengut al senor bisbe. Els omens de la
Sed, en P. d'Urdinau, en Bernard de Sent Esteve, P. de Fula, P. G. Orela, G. Mercer, G. d'Arcs, Bernard
d'Adral, A. Moxala, G. d'Aristot, R. de Cherol, en Vilamigana, P. de Fox, Bernad de Casses, P. de Zachera,
G. Lombart, G. Cherola, N' Andreu d'en P. Bort, F. d'en Aleiceta, G. de Cansoval, Bernad de Certz, en
Guid, G. Ponc. R. de Nuget, et Bernad de Banat, els omens de Castelbon, zo es a saber : Bernad de Paris,
R. de Paris, P. d'en Bort, A. R. Jo. Talada, P. de Cercheda, Orela, R. de Savartes, G. de Boren, R. de
Cercheda, Andreu de Malver, Bernad de Cerchedol, Ardux, Bernad de Semdes, P. de Sancta Crou, P.
Julia, Bernad de Malras, Alaman, R. de Brau, G. Palares, R. de Palarols, R. Lanbart, Johan de Sanct
Andreu, A. de Capdevilla, P. de Traza, totz aquests sobredits de la Sed e de Castelbo juren que attendran
aquestes treves a lur poder e si els eren attentar d'aquestas treves en combatre de castel acordadament
ne en tolre ne en emblar, fossen tenguts de pagar aquests D morabotens a aquela part a qui serien
trencades. E les treves se prenen e s' confermen tro a Pascha, axi com dit es, e pux tenenzes de XX dies. E
la treva es axi presa que cascu puxan seguir son dret en aquela forma en que hui es. El comte met en les
treves en R. de Travesseres, en G. Huc, en G. d'Aragal, e tots sos valedors per rao da questa gerra, mas si
l' senor bisbe los avie alre a demanar, que o pusca fer. El senor bisbe met en les treves en Bertran de
Bescheran, en Bernad de Sent Esteve, en Guid, en A. de za Guardia, e tots sos valedors per rao d'aquesta
guerra. E quan age lo comte de cels del bisbat cels que volra que o jurem aitanbe el bisbe que n'age,
aitanbe de cels del vicontat que o juren cel que volra el bisbe sou l'esglea de Castelbon per rao de
l'auberga ab que la li pagen. Quod est actum XI kalendas novembris, anno Christi M. CC. L primo. Hujus
rei sunt testes abbates Leratensis, Bolbonensis, et Sancti Johannis de Abbatissis, Tolosane diocesis et
Vicensis, et abbas et sacrista et prior Urgellenses, et R. d'Aniort, et Lupus de Fuxo et R. de Durforti,
Bernardus de Torala et Bernardus de Sancto Stephano. Et ad majorem rei firmitatem predicti dominus
episcopus Urgellensis et comes Fuxensis hanc cartam fecerunt sigillis propriis communiri. Sig(s. m.)num
Bonanati, domini episcopi notarii, qui hoc scripsit die et anno prefatis.
ABC ABC ABC
Charte partie sur parchemin, jadis scellée de deux sceaux. La courroie de cuir blanc à laquelle était
suspendu celui de droite, subsiste encore. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques, etc.
637
Archives nationales (France)
J//884
n° 2
Lauraguais
Original
577 - 1251, 25 novembre.
Alfonsus, rex Portugalioe et comes Bolonioe, camerario suo Martino Johannis dat licentiam libere
disponendi de hereditate jamdiclo Martino ab ipso Alfonso et uxore sua concessa.
Noverint universi quod ego, Alfonsus, Dei gracia rex Portugalie et comes Bolonie, mando et concedo
dilecto et fideli camerario meo, Martino Johannis, quod ipse possit vendere et donare et facere quicquid
sue placuerit voluntati, de illa hereditate quam ago et comitissa, mea uxor karissima, dedimus eidem M.
Johannis in Kalesio, in comitatu nostro Bolonesii. In cujus rei testimonium, dedi eidem M. presentem
cartam nostri sigilli munimine roboratam. Actum apud Scarennam, in festo beate Katherine virginis et
martyris anno Domini M° CC° quinquagesimo primo.
Original où se voient encore les trous de suspension du sceau.
J//1034
n° 17
Comptes et enquêtes
Original
578 - 1251.
Compotus receptarum et expensarum hospicii Alfonsi, comitis Pictaviae, in terminis Ascensionis et
Omnium Sanctorum, anno M° CC° L° primo.
Rouleau en parchemin. - Publié par D. Vaissète, Histoire de Languedoc (nouvelle édition, t. VIII, col.
1281-1282) d'après J. 317, n° 61.
J//1034
n° 24
Comptes et enquêtes
Original
579 - [Vers 1251.]
Alfonsus, comes Pictavioe et Tholosoe, notum facit se tradidisse ad firmam balliviam Caturcensem.
Alfonsus, filius regis Francie, comes Pictavensis et Tholosanus, marchio Provincie, universis presentes
litteras inspecturis, salutem. Noveritis quod balliviam nostram Caturcensem, cum pertinenciis ejusdem,
tradidimus ad firmam Giraudo de Roergue, Odoni de Barage, Poncio Giraudi de Moissac, et Remondo de
Albigesio, tenendam ab ipsis ab hoc festo Nativitatis beati Johannis Baptiste nuper preterito in annum,
pro duobus milibus et septingentis libris caturcensium, vel nostre monete crescentis, si novam monetam
faceremus, reddendis nobis terminis inferius subnotatis : videlicet terciam partem in instanti festo
Omnium Sanctorum, et terciam partem in festo Purificationis beate Marie Virginis sequenti, et aliam
terciam partem in Ascensione Domini subsequenti. Dicti vero G. O. P. et R. omnes emendas, quas in
dicta ballivia evenire contigerit a vinginti solidis citra, percipient ; et nos omne illud, quod ultra vinginti
solidos evenerit, per emendam habebimus et percipiemus, ita tamen quod ipsi aliquas emendas judicare
non poterunt nec levare, sine senescallo nostro Caturcensi vel ejus speciali mandato. Debent insuper et
tenentur prefati G. O. P. et R. solvere omnes pensiones et firmas quas in dicta ballivia solvere tenemur,
ita quod predicta summa duorum milium et septingentorum librarum nobis integraliter remanebit ; et
est ita condictum, inter nos et ipsos, quod predicta ballivia poterit incherari usque ad sex septimanas
post Nativitatem bèati Johannis supradictam, nec poterit incherari pro minori precio centum librarum
vel majori ; de quo incheramento terciam partem habebunt G. O. P. et R. supradicti.
638
Archives nationales (France)
Copie ou original en parchemin non scellé, la moitié inférieure du parchemin est restée en blanc.
J//1028
n° 13
Comptes et enquêtes
Original
580 - [Après 1251.]
Réponses de Simon de Montfort, comte de Leicester, aux plaintes portées contre lui par Gaillard del
Soler, l'un des chefs de l'émeute éclatée à Bordeaux le 28 juin 1249.
Rouleau de parchemin portant cousues en manchettes des languettes de parchemin ainsi intitulées : Ce
sunt les quereles Gaillard deu Soler, tandis que le rouleau contient les réponses. Cette curieuse pièce a
été publiée par M. Bémont ( Simon de Montfort, comte de Leicester, p. 286-296), qui nous a permis d'en
fixer la date approximative. ( Ibidem, p. 38.)
J//780
n° 1
Succession du duc d'Alençon
Extraits authentiques
581 - 1252. [Vers le 31 mars.]
Extrata compotorum ballivorum Normanmoe.
Extraict du compte de la recepte generalle de Normandie intitulé Compotus ballivorum Normannie de
termino Pasche, anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo secundo, ledict compte
commençant : Stephanus de Porta, de compoto, II el, les articles qui s'ensuyvent soubz les chappitres de
la recepte et despence dudict compte.
Et premierement du chappitre commerçant Compotus Roberti de Pontisara, de termino Pasche anno
Domini M° CC° quinquagesimo secundo :
De terra Grentemesnilii, pro tercia parte, VII xx l. XXXIII S. IIII d.
De venda Montis Pinchonis, pro primo sexto, XX l.
De terra Garini de Glapion, pro tercia parte, III e LVII l. XIII S. IIII d.
De vicecomitatu Eximii, decima soluta, XVIII l. VIII d.
De catallis Judeorum receptis per burgenses Falesie, XXXIIII l. XVI S. I d. - De catallis eorumdem per
burgenses Cadomenses, LX 1. v s. - De catallis eorumdem per burgenses castri Vire, XII l. X S.
Et ou chappitre de la despence commençant : Expense pro liberatione castri Cadomensis, per diem, IX
S. IIII d. est escript ce qui s'ensuit :
Pro medietate feodorum et elemosinarum terre Garini de Glapion, X l. X S. - Cappelle de Glapion, pro
XVIII sextariis ordei, VIII l. X S. - Pro custodia boscorum de Monte Pinchon, pro medietate, X l. - Pro
operibus terre Grentemesnilii, XXIX l. XIX S.
Item en l'article commençant Guillelmus de Vicinis, de eodem scacario, recepta de compoto Candelose,
II e l.
De venda Escovarum, pro primo sexto, IIII xx l. - De venda Britolii, pro ultimo sexto, IX e XVI l. XIII S.
IIII d.
- De sexaginta undecim acris essartorum venditorum in foresta Britolii, pro prima medietate, VIII xx
XVII l. X s. - De venda Boni Molendini, pro quarto sexto, II e L 1. - De venda Burse, pro quarto sexto, III
e L l. - De veteri venda ejusdem foreste pro Matheum (sic) de Bellomonte, LX l. - De venda haie Vernolii,
pro quarto sexto, VI xx X l. XIII S. IIII d. - De boscis de Bohorc, pro septimo decimo octavo, LXVIII l. X
S. IIII d. - De bosco Johannis de Faveroliis, pro ultima medietate, XIIII l. - De bosco Nicholai de Glocio,
militis, pro toto, C. S. - De bosco Simonis Baillet, pro domino Reginaldo de Herupa, pro medietate, X l. -
De bosco Guillelmi de Corcelliis, pro toto, XXX l. VI S. VIII d. - De bosco domini Roberti de Curreio, pro
639
Archives nationales (France)
prima medietate, CX S.
- De bosco Johannis de Sissiaco, pro prima medietate, C S. - De bosco domini Elmerii de Larreio, pro
toto, XXI l. XVIII S. VIII d. - De bosco Guidonis de Plesseio, pro toto, C S. - De bosco Clementis de
Corcelliis, pro prima medietate, IIII l. - De bosco presbiteri de Chanceio, pro toto, C. S. - De bosco
domini Hugonis de Portis, pro toto, C S. - De bosco domini Guillelmi Tranchant, pro toto, XIII l. VI S.
VIII d. - De bosco Roberti de Cailloeto, pro prima medietate, XVI l. XIII S. IIII d. - De bosco Theobaldi
Panetarii, pro prima medietate, XVII l. X S. - De bosco domini Egidii de Doncelliis, pro secundo tercio,
CXI l. II S. III d. - De terciis minutorum boscorum militum et aliorum, XXXIII l. VIII S. IIII d. - De
prepositura Sancte Scolastice, pro ultima medietate, XLV l. - De prepositura Alençonis, pro ultima
medietate, III e IIII xx l. - De prepositura Vernolii, pro prima medietate, IIII e XXV l. - De preposituris
Lire, Ruglarum et Glocii, pro primo tercio, VII xx XV l. - De prepositura Esseii, pro residuo, c l. - De
preposituris Bonorum Molendinorum et Molendinorum, pro prima medietate, VII l. - De preposituris
Eximii et Chambensis, pro primo tercio, VIII xx VI l. XIII S. III d. - De minutis redditibus Bonorum
Molendinorum extra preposituram, LII S. - De escaetis ballie Eximii, XX l. V S. - De terra heredis de
Planchiis, pro medietate, VII l. X S. - De terra heredis de Valle Servientis, pro medietate, LXX S. - De
terra heredis de Fonteniis, pro medietate, X l. X S. - De terra heredis de Cireseio, pro medietate, XX l. -
De terra heredis de Bernencuria 1, pro ultima medietate, XII l. X S. - Pro terra heredis de Monte Ullaco et
pro dote, IIII l. XIIII S. Reddita est. - De terra heredis de Feritate Fresnelli, solutis victu et dote, pro
prima medietate, IIII xx l. - De terra heredis de Sancto Dionisio, pro ultima medietate, LX S. - De terra
domini Guillelmi de Ybreio, pro prima medietate, LXV l. X S. - De terra Nicholai Malesmains, LXX l. - De
falsa dote terre quam Gaudinus de Brae, miles, capiebat in dicta terra, ratione uxoris sue, lucrata domino
regi, X l. - Pro medietate de minutis escaetis baillie, XVIII l. X S. - De minutis redditibus foreste
Escovarum, pro ultima medietate, L l. - De emendis foreste Britolii, XLV l. - De cymeis ejusdem foreste,
XV l. - De emendis foreste Bonorum Molendinorum, soluta decima, IX l. turonensium. - De emendis haie
Eximii, XL S. turonensium. - De emendis foreste Burse, VI l. XV S. - De emendis foreste Escovarum, VIII
l. - De pessonna foreste Britolii, pro ultima medietate, VII xx 1. - De pessona foreste Bonorum
Molendinorum, pro ultima medietate, VII l. X S. - De pessonna haie Eximii, pro ultima medietate, XXV l.
- De pessonna foreste Burse, pro ultima medietate, VII xx l. - De pessonna foreste Escovarum, pro ultima
medietate, XXV l. - De relleveio domini Roberti Orson, pro prima medietate, L l. - De Gaufredo de
Rocha, pro rachato terre de Castro Novo, II e LXVI l. XIII S. IIII d. - De retrofocagio quod collectores
furati fuerant, IIII xx l. XVIII S. - De emenda Roberti Alis, militis, pro toto, XX l. - De emenda Roberti de
Milliaco, pro toto, X l. - De emenda filii domini Johannis de Poilleio, pro toto, X l. - De emenda servientis
domini Johannis Malet, pro toto, X l. - De emenda domine de Ylleis, pro toto, XX l. - De emenda domini
Guillelmi Le Granchier, pro toto, XL l. - De emenda domini Bernardi de Feritate, pro toto... 2. - De
emenda Nicholai de Balleinvilla, pro toto, XX l. - De expletis minutis, VII xx l. LX S. - De emendis illorum
qui collegerunt primo focagium, C l. - De domina de Biausart, pro rachato terre de Castro Novo, II e
LXVI l. XIII S. IIII d. - Pro primo tercio de vinagio, XXVIII l.
Summa : V m VIII e VI l. II S. XI d.
Expensa liberationes. Alencei[um] per 3 diem, XVI d. parisienses. - Esseium, V S. VIII d. - Eximium, VI
S. IIII d. - Rugle, XII d. - Custos castri et foreste Britolii, VI S. - Forestarius Escovarum, II S. -
Forestarius de Bohorc, VIII d. - Forestarius Fresnaie Faielli, VIII d. - Forestarius haie Vernolii, II S. -
Custos minutorum boscorum et stagnorum circa Glapion, 4 uxor Rothelii, II S. Summa per diem, XXIX
S. VIII d. parisiensium per diem. Ab octabis Candelose usque ad Nativitatem beati Johannis Baptiste, de
VI xx XVI diebus, II e l. XXXIIII S. VIII d. par. valentes XII xx XII l. III S. IIII d. tur.
Custos castri et foreste Bonorum Molendinorum, per diem. II S. tur. - Boscus de Glocio, IIII d. Somma
per diem, II S. IIII d. De eodem termino, XV l. XVII S. IIII d. tur.
Cappellanus Britolii, per diem, XII d. par. per diem - Cappellanus Vernolii, VI d. - Cappellanus Eximii,
XII d. - Cappellanus Alencii, VIII d. - Somma per diem, III S. II d. par. per diem. De eodem termino, XXI
640
Archives nationales (France)
641
Archives nationales (France)
642
Archives nationales (France)
secundo tercio, II e LXVI l. XIII S. IIII d. - De relleveio Guillelmi de Mebeinvilla, pro feodo de Nealpha,
pro toto, XV l. - De releveio domini Simonis de Gapres, pro dimidio feodo, VII l. X S. - De caablio foreste
Bonorum Molendinorum, pro prima medietate, XII l. X S. - De caablio haie Eximii, pro prima medietate,
XXX l. - De caablio foreste Burse, pro prima medietate, LX l. - De caablio foreste Escovarum, pro prima
medietate, VI l. - De emenda Hamelini Fouberti, XX d. - De expletis ballie, VIII XX l. Summa : VI m III e
LXXVI l. X S. VI d.
Item en la despence dudict chappitre est escript Expensa liberationes Alencii, per diem, XVI d. par. -
Esseium, V S. VIII d. - Eximium, VI S. IIII d. - De Ruglis, XII d. - Custos castri et foreste Britolii, VI S. -
Forestarius Escovarum, II S. - Forestarius de Bohourc, VIII d. - Forestarius Fresnaie Faiel, VIII d. -
Forestarius haie Vernolii, II S. - Custos minutorum boscorum et stagnorum terre de Glapion, II S. - Uxor
domini Boterii, II S. - Somma per diem, XXIX S. VIII d. par. A Nativitate beati Johannis Baptiste usque
ad octavas Omnium Sanctorum de VI e XVII diebus, II e l. LXIIII S. IIII d. par. valent II e LIIII l. V d.
tur.
Custos castri et foreste Bonorum Molendinorum, per diem, II S. tur. - Boscus de Glocio, IIII d. - Somma
per diem, II S. IIII d. tur. ; de eodem termino, XV l. XIX S. VIII d. tur.
Cappellanus Britolii, per diem, XII d. par. - Cappellanus Vernollii, VI d. - Cappellanus Eximii, XII d. -
Cappellanus Alencii, VIII d. - Somma per diem, III S. II d. ; de eodem termino, XXI l. XIII S. X d. par.
valent XXVII l. II S. III d. tur.
Custos castri Alencii, pro tercio anni, VIII l. VI S. VIII d. - Custos turris Vernolii, pro tercio anni, VIII l.
VI S. VIII d. - Custos minutorum boscorum militum et aliorum, pro medietate anni, XI l. VIII S. IX d.
tur. - Pro robis castellanorum Esseii, Eximii, Britolii, forestariorum Escovarum, Bonorum
Molendinorum, haie Vernolii et de Glapion, XX l. XVII S. VI d. tur. - Pro robis sex cappellanorum
Bonorum Molendinorum, Esseii, Alencii, Petrarie, Montis Isemberti et Mannarie, XVIII l. par. valentes
XXII l. X S. tur. - Pro ultima medietate feodorum et elemosinarum Vernolii, VI XX VII l. X S. - Pro tercio
feodorum et elemosinarum Lire, Ruglarum et Glocii, XLII l. VII S. XI d. - Pro medietate feodorum et
elemosinarum Alencii, XXII l. X S. - Pro medietate feodorum et elemosinarum Bonorum Molendinorum,
XV l. XVIII S. - Pro medietate feodorum et elemosinarum Britolii, XV l. X S. IIII d. - Pro medietate
feodorum et elemosinarum Eximii et Chambeii, XIX l. III S. - Pro decima minutorum reddituum
Bonorum Molendinorum, L S. V d. - Pro restauratione cappelle de Glapion, pro medietate, XLVII S. IIII
d. - Pro medietate feodi Roberti de Los, XV l. - Pro medietate coutagii foreste Bonorum Molendinorum,
XXIIII l. VII S. III d. - Pro medietate anni cappellano de Esseio, C S. - Pro toto feodo domini Johannis de
Laureio, XVI l. X S. - Domino abbati de Cornelliis, pro toto anno, C S. - Pro toto feodo de Corniguellis, C
S. - Pro decima vende Britolii, VI XX VIII l. VI S. VIII d. - Pro decima sexaginta undecim acrorum
essartorum in eadem foresta, pro ultima medietate, XVII l. XV S. - Pro robba senescalli de Taleriis, pro
toto anno, LXII S. VI d. - Pro victu heredis de Planchis, pro medietate, L S. - Pro lupis et luppellis. XVIII
l. X S. - Pro justicia facta et victu prisonum, X l. XV S. - Pro ponte castri Bonorum Molendinorum novo
facto, XV l. IIII S. VI d. - Pro ponte et exchivis novis factis in castro Eximii, XXVIII l. XIX S. II d. - Pro
turri castri de Alencio retecta de novo et pro aliis operibus ibidem, XXVII l. - Pro operibus castri Britolii,
VIII l. XV S. - Pro minutis operibus aliorum castrorum baillie, XXIIII l. XII S. - Pro domo et furno factis
de novo apud Eximium, XIIII l. XIII S. - Pro operibus ballie molendinorum, furnorum, calceiarum,
pontium et halarum, VIII XX XVII l. XIIII S. VII d. - Pro gistis molendinorum, XXII l. X S. - Pro duobus
incheramentis vende Britolii, pro prima medietate, soluta decima, VI XX l. LXV S. - Pro vectura
denariorum, LX S. - Pro aqua capta pro magno stagno de Vernolio, XV l. - Pro terra heredis de Gaciaco...
7 computata que erat reddita, L S. - Pro vadiis ballivi de supradicto termino, XVIII XX XI l. V S. - Pro
reveriis forestariorum Belismi, Escouvarum et haie Vernolii, XXXVII l. X S.
Somma : XV e LXXVI l. XIII S. VII d. Debet : IIII m VII e IIII XX XIX l. XV S. XI d.
RECEPTA DE PERTICO. De priore de Chomici, pro toto, C S. - De prepositura Belismi, pro secundo
tercio, LXXIII l. VI S. VIII d. - De prepositura Petrarie, pro secundo tercio, XXXV l. - De preposituris
643
Archives nationales (France)
Mauritanie et Manarie, pro primo tercio, VII XX l. C S. - De prepositura Montis Isemberti, pro prima
medietate, XXX l. - De censibus ejusdem loci, pro toto, XXVII l. - De tallia Mauritanie, pro toto anno, C l.
- De tallia Belismi, pro toto, XX l. - De tallia Petrarie, pro toto, XV l. - De tallia Manarie, pro toto, XII l. -
De vinea Manarie, nichil. - Demolendino foulerer apud Manerias, pro toto anno, VII l - De emendis
foreste Belismi, sexaginta S. - De caablio ejusdem foreste, II e l. pro duabus partibus. - De emendis
foreste de Renou, XXV S. - De domo Stephani Laureii, pro toto, XX S. - De feodo domini Hugonis de
Campis, pro toto, V S. - De domo Gaufridi de Vernolio, pro toto anno, X S. - De rachato Roberti Pesar,
pro ultima medietate, L l.
Somma : VII e XXV l. VI S. VIII d. Expensa liberationes Belismi per diem, III S. par. - Montis Isemberti,
XII d. - Forestarius Belismi, II S. - Forestarius de Renou, XII d. - Somma per diem, VII S. par. - De
supradicto termino, XLVII l. XIX S. par. valent LIX l. XVIII S. IX d. tur.
Pro robbis castellani Belismi, forestariorum Belismi et de Renou, IX l. VII S. VI d. - Pro tercio feodorum
et elemosinarum Belismi, Petrarie et Montis Isemberti, XXII l. III S. IIII d. - Pro tercio feodorum et
elemosinarum Mauritanie et Manarie, XVI l. XI S. VIII d. - Pro medietate feodi Johannis de Laureio,
XXV S. - Pro medietate feodi Guillelmi forestarii, L S. - Pro escambio stagni de Petraria, pro toto, XXX S.
X d. - Pro reparatione domorum castri Montis Isemberti, XXXVIII l. XIIII S. VI d. - Pro operibus ballie
Pertici, XIIII l. VII S.
Somma : VIII XX VI l. VIII S. VII d.
Debet : V e LVIII l. XVIII S. I d.
Somma totalis. Debet Guillelmus de Vicinis V m III e LVIII l. XV S.
Frater Petrus, IIII m IX e LVIII l. XV S.
Restat quod debet IIII e l.
1. Ce nom est estropié par le copiste en Berneenterra.
2. Le chiffre est resté en blanc dans le texte.
3. Per répété dans le texte.
4. Il pourrait y avoir ici quelque omission.
5. Texte sancto.
6. Octavo est répété une seconde fois après decimo dans le texte.
7. Un mot illisible.
Extrait collationné fait d'après les originaux conservés à la Chambre des comptes et produit, vers 1549,
dans le procès intervenu au sujet de la succession du duc Charles d'Alençon.
J//914
n° 41, fol. 2/v°
Verdun et Clermont en Argonne
Copie
582 - 1252, 16 avril
Simon, seigneur de Clefmont, et le prieur de Clefmont associent Thibaut, comte de Champagne, aux
finages de Consigny, Raillemont et Joliman "En tesmoignage de ces choses et por confermer, je, devant
diz sires de Clermont, et je, devant diz sires Perrons (sic) de Clermont, avons en ces presentes lettres mis
nos seés sauf le droit d'autrui en l'an de grace M CC et LII, ou moys d'avril, le mardi après la quinzaine de
Pasques"
Copie collationnée, sur parchemin, faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. Voir la note de la pièce n° 245. - Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des
actes des comtes de Champagne, n° 3003. - Publié d'après l'original du Trésor des Chartes par J. de
Laborde, Layettes du Trésor des Chartes, t. III, n° 3994.
644
Archives nationales (France)
J//879
n° 63
Foix et Comminges
Original
583 - 1252, 14 mai
Impignoratio castri de Arberca facta Rogerio, comiti Fuxensi, vicecomiti Castriboni, a Raimondo,
vicecomite Cardonensi.
Notum sit cunctis quod nos, Raimundus, Dei gracia vicecomes Cardonensis, per nos et omnes nostros,
inpignoramus et jure pignoris tradimus vobis Rogerio, Dei gracia comiti Fuxensi et vicecomiti
Castriboni, et vestris et cuilibet quibus volueritis, castrum nostrum de Arberca totum cum omnibus
terminis et pertinenciis et ajaccentiis suis et cum hominibus et feminabus presentibus et futuris et cum
omnibus rebus eorumdem, censibus et usaticis, questiis, toltis, forciis et albergis, et serviciis et
ademprivis consuetis et non consuetis et cum omnibus hic expressis et non expressis ad nos
pertinentibus et pertinere debentibus in dicto castro et suis terminis et pertinenciis, pro decem milibus
solidorum Barchinonensium quos a vobis mutuo recipimus incontinenti ; et ex omnibus bene vestri
paccati sumus vestre voluntati. Renunciantes excepcioni non numerate pecunie et doli, predictum
castrum, cum omnibus suis pertinenciis et juribus hic expressis et non expressis, vobis et vestris et cui
volueritis inpignoramus et jure pignoris tradimus pro supradicta summa pecunie ad habendum,
tenendum et possidendum, fructibus non computatis in sorte, quousque vobis et vestris et cui vos
volueritis ex tota summa predicta pecunie sit vobis plenarie satisfactum ; et fructus et exitus et redditus
et proventus, quos interim inde perceperitis vos vel aliquis pro vobis, non veniant in solutum, imo
habeatis illos ex dono nostro perfecto ad omnes vestras voluntates, titulo donacionis perfecte inter vivos.
Et nos et nostri faciemus vobis et vestris et cui volueritis dictum castrum, cum suis terminis et
pertinenciis et omnibus hic expressis et non expressis ad dictum castrum pertinentibus et pertinere
debentibus, habere et tenere pacifice et possidere, et tenebimur de eviccione contra omnes personas,
tamdiu quousque vobis aut vestris aut cui vos volueritis sit plenarie satisfactum in omni supradicta
pecunia et eciam in omni eo pro quo dictum castrum extat obligatum Poncio Mancipio et magistro
Bernardo fisico quondam defuncto, sicut in cartis ipsis a me factis plenarie continetur. Et ad luendum et
recuperandum dictum castrum cum suis pertinenciis a predictis creditoribus vel etiam emptoribus
fructuum, damus, cedimus vobis contra predictos totum jus nostrum et acciones nostras reales et
personales contra predictos creditores sive fructuum emptores, omnia jura nostra et acciones nostras
reales et personales, utiles et directas atque mixtas, facientes vos procuratores in rem vestram propriam
et quicquid ipsis dederitis et persolveritis, laudamus, concedimus et assignamus vobis, domino comiti et
vestris, in predicto castro et suis terminis ut ipsum habeatis et teneatis, vos et vestri et quos volueritis,
tamdiu potenter quousque vobis aut vestris plenarie sit satisfactum ad voluntatem vestram et vestrorum,
fructibus, exitibus et redditibus in sortem non computatis, in omni predicta pecunia quam nobis mutuo
tradidistis et eciam in omni pecunia quam debemus predictis creditoribus pro qua predictum castrum
obligavimus. Ad quod luendum et recuperandum, sicut predictum est, vos procuratorem constituimus in
rem vestram propriam ad agendum, petendum et recuperandum et quicquid volueritis faciendum. Et
quicquid inde feceritis, firmum habebimus et concedimus tanquam a nobis factum, mandantes dicto
Poncio Mancipio et heredibus predicti magistri Bernardi presentibus et futuris quod vobis et vestris
respondeant et obediant sicut nobis tenentur, nos et nostros penitus denudando et vos et vestros
potenter vestiendo de predicto castro de Arberca et suis pertinenciis quousque vobis aut vestris plenarie
fuerit satisfactum ad voluntatem vestram et ipsorum in tota dicta pecunia quam nobis mutuo tradidistis,
sicut predictum est, et in omni eo quod predictis creditoribus, sive fructuum emptoribus vel alio
quocumque nomine censeantur, solveritis, mandantes firmiter et precipientes hominibus dicti castri de
Arberca et loci presentibus et futuris quod vobis et vestris obediant et obtemperent ad vestram
voluntatem vel cui vos volueritis sicut domino naturali, et teneant se vobiscum contra nos et omnes alias
645
Archives nationales (France)
J//879
n° 64
Foix et Comminges
Original
584 - 1252. 22 mai
Trêve entre Ponce, évêque d'Urgel, et Roger-Bernard, comte de Foix, vicomte de Castelbon.
ABC DEF GHY
Coneguda cosa sia a todz homens co nos, en B. de Foila, ardiache de la egleia de Urgel e procurador del
seinnor en Poncz, per la gracia de Deu bispe de Urgel, e tenent loc d'el, el seinnor en Roger, per la gracia
de Deu comte de Foix e vetzcomte de Castelbo, prenem e confermam treves que ja seren dades entrel
seinnor bispe el seinnor comte en lurs mans, a bona fe, en aquela manera que ja eren estad dades e son
escrites entrels ; e les treves se prenen es confermen entro a la festa de Omnisanctor e puxes tenencza de
XX dies ; les quels treves e tenenczes de XX dies lo davandit ardiache, procurador e tenent log del
seinnor bispe, no puscha redre al seinnor comte ni al badle ni als prohomes de Castelbo estro quel
seinnor bispe sia tornad el seu bispad, nil seinnor comte no les puscha redre al davandit ardiache,
646
Archives nationales (France)
procurador e tenent log del ni al capitol, ni al badle, ni als prohomes de la Sed entro quel seinnor bispe
sia vengud el seu bispad. E si per aventura, czo que Deus voilla que no sia ! si meins venia del seinnor
bispe, quel seinnor comte no puscha redre les davandites treves e tenenczes al davandit ardiache e
procurador e tenent log del seinnor bispe, ni al capitol ni al badle, ni als prohomes de la Sed, tro altre
bispe i ages, nil davandit ardiach, procurador e tenent log per lo seinnor bispe, nil capitol, nil badle, nils
prohomes de la Sed no les pogessen redre al seinnor comte, ni al badle, ni als prohomes de Castelbo
entro altre bispe i ages. E sil seinnor bispe venia dins aquest temps o depuxes e vedava la terra del
seinnor comte novelament, quel seinnor bispe se tenges les treves per redudes el seinnor comte attambe
de la pard del seinnor bispe, salvant los XX dies de les tenenczes a quaschuna de les pardz. E. aquestes
treves e tenenczes e covinenczes desus dites promet l'ardiache, procurador e tenent log del seinnor bispe,
al seinnor comte a bona fe e a bon enteniment que o tendra e o fara tenir aixi com desus e escrit. El
seinnor comte promet a bona fe e a bon enteniment que tendra e fara tenir aquestes treves e tenenczes e
covinenczes desus dites al ardiache de Foila, procurador e tenent log del seinnor bispe, el ardiache,
procurador e tenent log del seinnor bispe, promet al seinnor comte ab conseil et ab volentad del capitol
que no puscha veder la terra del seinnor comte ni de sos valedors tro quel seinnor bispe fos vengud o
altre bispe i ages. E sodz aital covinencza nos prometem enquerre le hun a l'altre les devandites treves e
tenenczes que, si eren trenchades, fossen adobades entre XXX a dies a aquel a cui fossen trenchades, a
coneguda d'en B. de Toraila, badle de la Sed, qui e helet per pard del ardiache e d'en Bernad de Luenag
qui e elet de pard del seinnor comte ; pero si eren trenchades, a combatre de castel acordadament o en
toldre o en emblar, fossen emenades entre XXX a dies, aixi com dit es, e donas de pena la pard les
trencharia D morabatins a la pard a cui serien trenchades ; ed, aquesta pena qu'en sia tengud lo davandit
ardiache el capitol al seinnor comte ; el seinnor comte qu'en sia tengud al davandit ardiache e al capitol.
Els homes de la Sed, czo es a saber P. de Ordinan, en Ber. de Sent Esteve, P. de Foila, P. Guillelm Oreila,
G. Mercer, G. de Arts, Ber. de Adrail, A. Moxela, G. de Arestot, R. de Cherrol, G. Vilamigana, P. de Foix,
B. de Cases, P. de cza Cherra, G. Lambard, G. Cherrola, Andreu d'en Pere Bord, F. d'en Alasczeta, G. de
Cansovail, B. de Terch, Guid de Frexa, G. Poncz Uget, B. de Banat, els homes de Castelbo, czo e a saber
en B. de Parris, R. de Parris. P. d'en Bord, A. Ramon, J. Tailada, P. de Cercheda, Oreila, R. de Savartes, G.
de Beren, R. de Cercheda, Andreu de Malvezi, R. de Cerchedol, Arduix, Ber. de Cemdes, P. de Sancta
Crou, P. Julia, Ber. de Malras, Alaman, R. de Brau, G. Pailares, R. de Paillerols, R. Lombard, J. de Sent
Andreu, A. de Capdevila, P. de Terracza, todz aquest homes sobreditz de la Sed e de Castelbo juren que
tendran aquestes treves a lur poder, e si els eren a trenchar d'aquestes treves e combatre castel
acordadament ni en toldre ni en emblar, fossen tengudz de pagar aquests D morabatins a aquela pard a
cui serien trenchades. E la treva e aixi presa que quaschu puscha seguir son dret en aquela forma en que
hui es. El comte met en les treves en R. de Travesseres, en Gerad Ug, en G. de Aragal, e todz sos valedors
per rao desta guerra ; mes si l'ardiache los avia als ademanar, que o poges fer ; e l'ardiache met en les
treves en Ber. de Sent Esteve, en Guid e todz sos valedors per rao desta guerra.
Quod est actum X kalendas junii, anno Christi M° CC° L° II°. Hujus rei sunt testes abbas Cardonensis,
abbas Sedis, capellanus Sancti Odonis, Bernardus Guinardi, G. de Luna, camerarius Cardonensis, ior
Organianensis, decanus Urgellensis, Rotbertus de Arulis, P. de Foix, Ugo de Bellopodio, Rogerius Ysarni,
G. Raimundi de Josa, R. de Travesseres, Geraldus Ugonis, R. de Orchau, B. Raimundi de Varniola.
Et ad majorem hujus rei firmitatem predicti archidiachonus et dominus comes Fuxensis hanc cartam
fecerunt sigillis propriis communiri. Sig (s. m.) num P. de Bellopodio, notarii publici ville Sedis, qui hoc
scripsi die et anno prefixis.
A czo i fo puxes posad que la treva que s'entena de quaschuna pard de aczo que caschu te, ara ni a en
qualque guisa ara o tenga.
Charte partie scellée de deux sceaux en cire blanche sur courroies de cuir blanc. - A gauche, celui du
comte de Foix est un sceau rond de 50 millimètres en cire blanche, au type équestre Le comte tient la
lance baissée et embrasse un écu palé, qui est Foix ; la housse du cheval est également palée. Dans le
647
Archives nationales (France)
champ, à gauche, un écu au chef chargé de trois losanges, qui est Castelbon. Autour, on lit : S. R.
COMIT... ECOMITIS CASTRIBONI (Sigillum Rogerii, comitis Fuxi et vicecomitis Castriboni). - A droite,
un débris de sceau ogival en cire blanche doit être celui de l'archidiacre B. de Foila, comme le prouve le
fragment de légende, S. B. DE FOI...
J//760/a
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 64
585 - 1252. Mai
Magister Johannes de Blesis et Henricus de Flin, canonicus et officialis Remensis, notum faciunt quod
vir venerabilis Johannes de Asperomonte, præpositus ecclesiæ Montisfalconis, ex una parte, et capitulum
ejusdem ecclesiæ, ex altera, compromiserunt in Richerum, decanum Beatæ Mariæ Magdalenæ
Virdunensis, Radulphum Metensem et Nicolaum de Du no, canonicum dictæ ecclesiæ Montisfalconis, de
omnibus contentionibus inter eos motis. "Actum coram predicto clerico curie Remensis, anno Domini
millesimo CC° quinquagesimo secundo, mense mayo."
J//739
Paris et environs, n° 2
Vidimus de 1265
586 - Pérouse. 1252, 1 er juin
Litteræ Innocentii IV ad magistros et scholares Parisienses directæ quibus indulget ut nullus in
Universitatem, rectorem seu procuratores seu quemquam alium pro facto vel occasione ipsius
Universitatis excommunicationis, suspensionis vel interdicti sententiam audeat promulgare. "Datum
Perusii, kalendis junii, pontificatus nostri, anno nono."
Transcrit dans la pièce décrite plus bas, sous le n° 766.) - Publié, d'après le registre pontifical, par Denifle
et Chatelain, Cartularium Universitatis Parisiensis, t. I, p. 209.
J//914
n° 11, fol. 3/v°
Verdun et Clermont en Argonne
Copie
587 - 1252, Juin
Simon, dominus Clarimontis, notum facit se tenere a domino suo Theobaldo, rege Navarrae et comite
Campaniæ, castrum Clarimontis et quicquid habet infra parrochiatum Clarimontis. "In cujus rei
testimonium presentes litteras sigilli mei feci munimine roborari. Actum anno Domini M° CC° LII°,
mense maio ( corre., junio.)"
Copie collationnée sur parchemin faite à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 1er
octobre. Voir la note de la pièce n° 245. - La date de juin doit être restituée d'après l'original du Trésor
des Chartes publié par J. de Laborde, Layettes du Trésor des Chartes, t. III, n° 4008. La date de mai est
le résultat d'une erreur commise par le copiste du Liber principum. - Mentionné à cette dernière date par
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n. 3016.
J//768
n° 23
Champagne
Copie authentique
648
Archives nationales (France)
J//911
n° 16, fol. 3
Barrois
Copie
589 - 1252, Septembre
Henri, comte de Luxembourg, fait à Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, hommage de 200
livres de rente assises sur la châtellenie de Ligny en Barrois. "Et pour ce que ce soit ferme et estable, j'ai
seellees ces lettres de mon seel. Ce fut faict en l'an mil IIe LII, ou mois de septembre."
Vidimé dans l'acte d'avril 1265 décrit sous le n° 770. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes
des comtes de Champagne, n° 3041.
J//918
n° 16, fol. 5
Barrois
Copie
590 - 1252, Septembre
Marguerite, comtesse de Luxembourg, qui avait apporté à son mari la châtellenie de Ligny en Barrois,
approuve l'hommage fait à Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne par son dit mari, Henri de
Luxembourg. "Et pour ce que ce soit chose ferme et stable, ai je mis mon seel en ces lettres qui furent
fetes en l'an de l'Incarnation Notre Seigneur qui couroit par mil CC et LII, ou moys de septembre."
Vidimé dans l'acte d'avril 1265, sous le n° 770. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n° 3042.
J//1035
n° 25
Titres retirés par Rousseau
Original
591 - Vincennes, 1252-1253. 12 janvier
Karolus, comes Andegaviœ et Provinciœ , notum facit quod, si Barralus, Baucii dominus, conventiones
quas habet cum Alfonso, comite Pictaviœ et Tholosœ,fregerit, ipse Karolus terram prœdicti Barrali
occupabit.
Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod nos, Karolus, filius regis Francie, comes
Andegavie et Provincie, ad peticionem et liberam voluntatem dilecti et fidelis nostri Barrali, domini
Baucii, militis, promisimus karissimo fratri nostro Alfonso, supradicti regis filio, comiti Pictavensi et
Tholosano, quod, si dictus Barralus conventiones fregerit quas habet cum eodem fratre nostro de
fidelitate sibi servanda et passagio transmarino, sicut in ejusdem Barrali patentibus litteris continentur,
nos, ad requisicionem ejusdem fratris nostri, terram totam quam idem Barralus tenet a nobis
occupabimus, ut nobis transmissam, et eum de toto comitatu Provincie totis viribus nostris expellemus,
649
Archives nationales (France)
nec de dicta terra vel suo reditu ei gratiam aliquo tempore faciemus sine dicti fratris nostri beneplacito et
assensu. In cujus rei testimonium presentes litteras sigilli nostri munimine fecimus roborari. Actum
apud Vicennas, dominica post Epiphaniam Domini, anno Incarnacionis ejusdem M° ducentesimo
quinquagesimo secundo.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau de cire blanche mutilé, avec contre-sceau, décrit par Douet
d'Arcq, sous le n°340.
J//1022
n° 5
Mélanges
Original
592 - 1252-1253, Janvier
Coram Roberto, Villelupensis ecclesiœ ministro, et Petro de Azaio, canonico Sancti Martini Turonensis,
constituta, Petronilla de Brocia promittit se singulis annis sex libras usque ad triennium Johanni de
Brocia, cantori Sancti Petri de Curia Cenomannensis, reddituram esse.
Universis presentes litteras inspecturis Robertus, Villelupensis ecclesie minister humilis, et dominus
Petrus de Azaio, canonicus Beati Martini Turonensis, salutem in Domino. Noverint universi quod, in
nostra presentia constituta, domina Petronilla de Brocia promisit et concessit se reddituram domino
Johanni de Brocia, cantori Beati Petri de Curia Cenomannensis, singulis annis usque ad triennium
continue subsequens, sex libras monete currentis, fide in manu nostra prestita corporali, videlicet in hiis
terminis : in festo sancti Johannis Baptiste, sexaginta solidos, et in Nativitate Domini, alios sexaginta. Si
vero dicta Petronilla in solutione dicte pecunie dictis terminis vel aliquo illorum defecerit, Haimericus
Pinet, miles, et Matheus Pinet, dicte Petronille fratres, se garantatores pro ea parte in solutione cujus
defecerit, seu pro toto, si in solutione tocius pecunie dictam Petronillam deficere contigerit, pro predicta
Petronilla, sorore sua, unanimiter concesserunt. Actum fuit eciam inter partes quod, si infra dictum
triennium dictam Petronillam nuptias contrahere contigerit, ex tunc terra de Nicrai cum pertinenciis
data dicto Johanni a Petro de Brocia, milite, fratre suo, vita comite, quita et libera remanebit, dicte
Petronille vel ejus heredibus, post mortem dicti Johannis, libere reversura. Si autem dictum triennium
transire contigerit, dicta terra dicto Johanni similiter quitta remanebit, prout superius est expressum. Si
vero dictum Johannem possessionem dicte terre habere contigerit dicta Petronilla a solutione dictarum
sex librarum libera remanebit. In cujus rei testimonium, ad petitionem dictarum parcium, presentes
litteras duximus sigillorum nostrorum munimine roborandas. Actum mense januarii, anno Domini M°
CC° quinquagesimo secundo.
Cette pièce était scellée sur deux simples queues de deux sceaux dont il ne reste qu'un seul fragment en
cire verte. Elle faisait certainement partie de la layette Pierre de la Brosse. Elle a dû en être distraite
avant les travaux de Dupuy, qui ne la mentionne point dans son inventaire. Sa véritable place serait entre
les pièces 7 et 8 du carton J. 726. Cf. la pièce 9 du même carton où figure le même Jean de la Brosse,
chantre de S. Pierre du Mans.
J//1032
n° 15
Comptes et enquêtes
Original
593 - 1252-1253, 24 janvier
"Anno Domini M° CC° L° secundo, die veneris post festum beati Vincencii, hec est inquesta facta super
justicia de Gornayo et de Cauda super qua dominus rex usitatus est et in qua justicia, et quomodo
dominus Amauricus de Cauda, miles, usitatus est et in quali justicia ipse et sui antecessores."
650
Archives nationales (France)
Tel est le début d'un rouleau de parchemin composé de trois peaux de différentes largeurs, mentionné
par Boutaric ( Actes du Parlement, t. I, p. CCCXIX, n° 30), sous la date du 26 janvier 1252. - Le début et
les deux premières dépositions sont seules en latin ; tout le reste est français. Au verso, à la suite d'un
titre abrégé, se lit cette note : Judicata pro domino Almarico.
651
Archives nationales (France)
652
Archives nationales (France)
conquerenti exibere justissie complementum. Comminatus eciam fuit eidem Johanni dictus dominus
episcopus quod, si ipse Johannes contravenire presumeret, ipse dominus episcopus procederet contra
eum quantum de jure posset ; et tunc dictus Johannes respondit et dixit quod modis omnibus adimpleret
mandatum senescalli Carcassonensis, et hoc dominus episcopus intellecto excommunicavit in scriptis
ipsum Johannem, si contravenire aliquatenus attemptaret, et coadjutores suos, consiliarios et fautores
etillos eciam quorum mandato faceret. Acta sunt hec anno et die predictis, in ecclesia Sancti Juliani, post
merediem, in presencia et testimonio religiosorum virorum G., abbatis Campi Rotundi, B. de Combreto,
prepositi Sancte Cecilie Albyensis, Berengarii, archidiaconi Albyensis, magistri P., archipresbyteri
Montisacuti, Poncii de Paulino, sacriste Sancti Salvii, Guidonis de Cuco capellani de Caussanello, Petri
Bonaffé, capellani Sancti Juliani, Guillelmi de Reissac, capellani de Alairaco, B. Garrigas, capellani de
Mainloc, magistri Guillelmi de Fenessa, Johannis Boteti, canonici Sancte Cecilie, Johannis Bofil,
presbyteri Alacris, Guillelmi Boteti, Isarni, publicorum notariorum Albye civitatis, Bernardi Comitis,
clerici, Petri Dardeti, presbyteri, Guillelmi de Podio, militis, Johannis de Portu, Guillelmi Fenessa,
Maurini Amat, Maurini Guinot, Jaureti, Arnaldi Fenessa, Poncii Mir, Francie, Willelmi de Orto, Isarni
Malerii, P. Vaurs, Perroneti Gangini, Philippi Amat, Guillelmi Angerii, Poncii Amati, Isarni Taillafer,
Willelmi Ugonis de Lamerto et plurium aliorum, et mei, Poncii de Bovila, notarii publici Albye Civitatis,
qui, vocatus et mandatus a predicto domino episcopo, hec scripsi et signo meo signavi.
Cf. la pièce décrite sous le n°598.
653
Archives nationales (France)
Domini M° CC° LIII°, X° kalendas junii, in presencia et testimonio magistri P. de Lombers, canonici
Rutinensis, Gregorii Goujonis, canonici Bitterrensis, P. de Brano, civis Carcassonensis, et Petri de
Fontangiis, notarii publici domini regis in Carcassona, cujus vice et mandato ego, Johannes de Berriacho,
clericus, suus discipulus, hanc cartam scripsi. Et ego, predictus P. de Fontangiis, hanc cartam confirmo
et in ipsis ( ?) subscribo et signo.
J//1030
n° 11
Comptes et enquêtes
Original
606 - 1253, 7 juillet
"Ce est l'anqueste antre le roie de France, de une part, et le mere et la vile de Ruan, d'autre part, que
misires Jofroiez de la Chapele li jones et misires Amauris de Muelant on fete le lundi après la fete Saint
Martin d'été de l'an Notre Segnor M° CC° L et troies, cet est a savoer sus la livre de cele vile de Ruan sus
ce que li roies dit que la jotise de cele livre est soie, et sus ce que li meres et la vile de Ruan dict que la
jotise de la livre devant dite est lor et qu'il la devoient jotisser.
Rouleau original en parchemin sans aucune trace de sceau. - Au dos se lit cette inscription : Inquesta
super ponderem (sic) Rothomagensem facta per dominum Almaricum de Mellento et dominum
Gaufridam de Capella juniorem, judicata pro rege. - Cette pièce a été presque intégralement publiée par
Boutarie, Actes du Parlement, t. I, p. CCCXXII, n° 35. - Considérée comme étant en déficit, elle avait été
réintégrée sous le n° 12 bis qu'elle a porté pendant un certain temps ; elle est aujourd'hui rétablie à son
ancienne cote.
654
Archives nationales (France)
hac forma : Venerabili patri in Christo, etc. 1. Harum igitur auctoritate vobis mandamus quatinus, die
jovis ante instans festum Beati Petri ad Vincula, Carcassone, cum consulibus, P. Bove, Guillelmo Cabrich,
R., fratre suo, H. Corner, fratre ejus et victrico eorum, et hominibus Bastide Episcopi et de Denato,
coram nobis compareatis, parati procedere in negocio supradicto juxta predictarum continenciam
litterarum, scituri quod intentionis nostre existit 2 propter artationem temporis hujusmodi abreviare
processum, pensata nichilominus equitate. Datum Carcassone, XII kalendas augusti, anno Domini M°
CC° LIII. Reddite litteras portitori, sigillo vestro apposito.
1. Ici se trouvait évidemment la transcription de la commission publiée sous le numéro précédent.
2. Le mot quod se trouve ici répété dans la pièce.
J//1030
n° 31
655
Archives nationales (France)
Comptes et enquêtes
Original
613 - 1253. Juillet
Nicholaus de Londa, miles, Roberto Audelin, presby tero, usagium in foresta de Londa ad vitam
concedit : "Et ut ratum et stabile permaneat, ego, predictus Nicholaus, miles, presentem cartam sigilli
mei munimine roboravi. Actum anno Domini M° CC° L° tercio 1, mense julio."
1. L'original porte par erreur M° CC° "LI° tercio."
Scellé sur simple queue d'un sceau aujourd'hui disparu. - Publié par M. Léopold Delisle, Cartulaire
normand de Philippe Auguste, n° 511.
656
Archives nationales (France)
sigillum nostrum presentibus litteris duximus apponendum. Actum Albye, XV° kalendas septembris,
anno Domini M° CC° LIII°."
657
Archives nationales (France)
658
Archives nationales (France)
J//986
n° 1 et n°1 bis
Chambre royale de Metz
Double original
631 - 1253. 24 décembre
Guerri, chevalier, dit Vogien de Domèvre, déclare avoir vendu l'avouerie de Condé et de Faulx à Jacques,
évêque de Metz.
Je, Werris, chiveliers, dis Vogiens de Domievre, fas conoissant a toz ke je ai vendu, per lou los et per lou
crant de seignor Huart et de Simonin, mes dous enfans, ma voerie de Condey et de Faus et de tot les leus
ki i apendent, et kant ke je avoie en la devant dite voerie, en toz prous et en toz us et en toutes manieres,
a mon seignor Jakon, per la grace de Deu eveske de Mez, de cui je tenoie la devant dite voerie, por trois
cens et trente et trois livres et sex sols et oct deniers de meceins des kels je suis estei paiés en bone
monoie leial nombreie. En tesmoignage de ceste chose sunt ces letres saielees, a ma requeste et a la
requeste de mes enfans devant nomez, des saiels seignor Ferri de Salmes et seignor Ami de Montfaucon
et dou mien, et mises en la main des amans 1. Ce fut fait la vigile de Noel, en l'an ke li miliaires 2 corroit
par mil et dous cens et cinkante et trois ans.
1. Et mises.... amans omis dans J. 986, n°1 bis.
2. La vigile de Noel kant li miliares... J. 986, n° 1 bis.
659
Archives nationales (France)
J//1032
n° 16
Comptes et enquêtes
Original
632 - 1253.
Inquisitio facta de mandato Ludovici, filii regis Francorum primogeniti, per Guillelmum, episcopum
Carcassonensem, et Guidonem de Levis, marescallum Mirapicensem, de injuriis et violenciis ab episcopo
Albiensi senescallo et servientibus regiis, seu ab eisdem senescallo et servientibus episcopo prædicto
illatis.
Très long rouleau de parchemin cité par Boutaric ( Actes du Parlement de Paris, t. I, p. CCCXXIV, col. 1,
note 1) et contenant vidimus de plusieurs pièces décrites ci-dessus. Une partie de ce document contenant
les dires du sénéchal de Carcassone a été publiée par M. Aug. Molinier dans la nouvelle édition de l'
Histoire de Languedoc, t. VIII, col. 2400.
J//1034
n° 57
Comptes et enquêtes
Original
633 - 1253
Inquisitio facta de mandato Ludovici, regis Francorum primogeniti, per Petrum de Martreyo, canonicum
Beati Aniani Aurelianensis et Petrum Angelart, apud Soliacum, super contestationibus initis inter
conventum de Soliaco, ex una parte, et homines ejusdem loci, ex altera.
Rouleau de parchemin fermé au moyen de deux bandelettes de parchemin. - Publié par Boutaric, Actes
du Parlement de Paris, t. I, p. CCCXXIV, n° 36.
J//1034
n° 20
Comptes et enquêtes
634 - 1253
"Compotus Johannis Auberti de moneta Pictavensi, in terminio Ascensionis Domini, anno millesimo CC°
quinquagesimo tercio."
Petit rouleau de parchemin non scellé. - Publié dans les Archives du Poitou, t. VIII, p. 158.
J//780
n° 2/b
Succession du duc d'Alençon
660
Archives nationales (France)
Extrait authentique
635 - 1253.
Fragment d'un compte des baillis de Normandie.
Au compte des baillifz de Normandie pour le terme de Pasques mil deux cens cinquante troys est escript
ce qui s'ensuict :
Compotus Bartholomei dicti Militis, ballivi Caleti, de termino Pasche anno Domini M°CC° L° tercio.
Recepta.
De decem arpentis deffensorum de Guellierfoncteines, pro toto, XII l. par.
De Guellierfontiennes, pro eodem et pro medietate, C s. par.
Extrait collationné fait d'après l'original conservé à la Chambre des comptes et produit, vers 1549, dans le
procès intervenu au sujet de la succession du duc Charles d'Alençon.
J//1024
n° 21
Mélanges
Original papier
636 - Saint-André d'Avignon. 1253-1263.
Litterœ C., Sancti Andreœ Avinionensis abbatis, per quas Alfonso, Pictaviœ et Tholosœ comiti
marchionique Provincioe, significat quam ferventer Johannem de Arsis in Venaissini senescallioe
magistralu permanere optet.
Excellentissimo, venerando et in Christo plurimum diligendo domino A., comiti Pictavie et Tholose et
marchioni Provincie, C., Dei gracia humilis abbas Sancti Andree Avinionis, salutem, et sic in terris
miliciam gerere quod ad eterna gaudia valeat pervenire. Benedictus Deus omnipotens, qui in nostris
partibus de Parisius, immo de paradiso, transumsit defensores fidei, zelatores ordinis, amatores justicie,
propagatores fidei et tocius boni penitus dilectores ; inter quos unum habemus pre ceteris quadam
prerogativa precipuum, venerabilem J. de Arcisio, senescallum vestrum Venaisini, pre cunctis aliis, ut
credimus, meliorem, et, ut cunctis liquet luce liquidius, prout ejus testantur opera, tocius sancte Ecclesie
defensorem. Cum igitur intellexerimus quod de partibus nostris, super quo dolemus quamplurimum,
non solum nos, set et omnis ecclesia et religiosi precipue quos ita tenerrime diligit sicut mater unicum
filium, velit recedere et jam magnam partem vestium suarum et supelectilium ad partes alias deferri
fecerit, dominacionem atque nobilitatem vestram, modis quibus affectuosius possimus, exoramus
quatinus dictum senescallum, nobis et omni ecclesie valde necessarium, in dicta terra Venaisini et
senescalcia retinere dignemini, ut per ipsum, quod vobis placere credimus, amplius fruges ecclesie
valeant uberius pullulare. Quod si forsitan vobis in aliquo fuerit honerosum, presertim cum expensas
non habeat de quibus possit honorifice negocium terre sibi commissum facere, dictum senescallum in
nostris partibus retinere, saltem hoc vobis placeat, quod nos et alii rectores sancte Ecclesie in dictis
partibus, illi possimus, sicut dignum et justum est, consilium in dictis expensis et adjutorium ministrare.
De hiis enim et de omnibus aliis que vobis venerabilis abbas Aque Belle, lator presencium, exposuerit,
credatis in omnibus, si vobis placuerit tanquam nobis. Valete. Pro vobis enim ibi semper assistimus nos
et dictus abbas, ubi Patri Filius immolatur.
Datum apud Sanctum Andree ( sic) Avinionis, in quindena Pasche. ( Au dos :) Domino comiti Pictavie et
Tholose.
Lettre close en papier jadis cachetée d'un sceau ogival en cire rouge. Cette pièce mentionnée par Boutaric
( Saint Louis et Alfonse de Poitiers, p. 170) se place entre 1253, date de la translation de Jean d'Arcis à la
sénéchaussée d'Avignon, et 1262 ou 1263, date de la mort de l'abbé de Saint-André.
J//790
661
Archives nationales (France)
n° 13/1, fol. 3
Limites de Picardie
Copie authentique
637 - 1253-1254. Février.
Mahaut, comtesse de Boulogne, institue Mahaut, comtesse d'Artois, héritière de son comté de Boulogne,
en s'en réservant la jouissance viagère. "Ce fu fait en l'an de le Incarnation mil CC et LIII, el mois de
febvrier."
Copie collationnée faite en novembre 1603, d'après les lettres originales scellées d'un sceau en cire verte,
sur lacs de soie rouge, et liées à un vidimus donné également en février 1254 (n. st.) par Raoul, évêque de
Thérouenne (Voy. n° 638.) - Cette pièce est également vidimée dans l'acte de même date donné par Guy,
comte de Saint-Pol, et le doyen d'Amiens (Voy. n° 639.)
J//790
n° 13/1, fol. 4
Limites de Picardie
Copie authentique
638 - 1253-1254. Février.
Rodulfus, Morinensis episcopus, notum facit se vidisse litteras sub numéro præcedenti publicatas quibus
Mathildis, comitissa Boloniæ, comitatum Boloniensem consanguineæ suæ Mathildi, comitissæ
Atrebatensi, post decessum suum concessit. "Actum anno Domini M CC quinquagesimo tertio, mense
februario."
Copie collationnée faite en novembre 1603, d'après l'original scellé d'un sceau en cire verte sur lacs de
soie rouge.
J//790
n° 13/1, fol. 1
J//790
n° 13/2
Limites de Picardie
Deux copies authentiques
639 - 1253-1254. Février.
Guy, comte de S. Pol, et le doyen d'Amiens déclarent que, par devant eux, Mahaut, comtesse de
Boulogne, a cédé à sa cousine Mahaut, comtesse d'Artois, le comté de Boulogne en s'en réservant la
jouissance viagère.
Nous Guy, quens de Saint Pol, et [..] deiens de Amiens, per de le conté de Arthois, a tous chaus ki ces
lettres verront salus. Nous vous faisons asavoir ke noble dame Mahaus, contesse de Boulogne, nos pers,
par devant nous ki apelé fumes a ceste chose, donna, en tant comme elle poeut, a sa chiere cousine
Mahaus, contesse de Arthois, et a ses hoirs le conté de Boulogne après son decès selonc chou ke il est
contenu en ses lettres dont li teneurs est tele : A tous chaus ki sunt et ki avenir sunt, Mahaus, contesse de
Boulogne, salut. Sachent tout ke jou, pour le especial amour ke jou ai a ma chire cousine, noble dame
Mahaut, contesse de Arthois, et a ses enffans, et por le raison del don ke Henris, ki fut dus de Braibant,
fist a celi Mahaut, contesse de Arthois, se fille, de chou ke il atendoit en le conté de Bologne aprez mon
décès, se de moy defausist sans hoirs de me char, et ke mesire Godefrois de Louvaing, freres celuy duc,
otria, si comme jou le vi contenir en leur lettres, doins jou a celi contesse de Arthois et a ses hoirs, par
devant mes pers apelés a ceste chose, le conté de Boulogne, en tant comme jou puis après mon decès,
ensi ke jou demorrai contesse de Boulogne et tenray le conté en tous pourfis et porray copper les bos et
les forès et de toutte le conté faire mon esploit toutte me vie, et porray donner et aulmosner seur le quint
de le conté dustes a mil livrees de terre a tournois par an en yretage, ou le valeur en muebles, avecq chou
662
Archives nationales (France)
ke jou ai donné ; et porray faire dete seur le conté ansi comme jou ne eusse mie fait ceste don. Et pris mes
pers ke il soient tesmoingnant de ceste chose si avant comme il puent et doivent, et pour chou que ce soit
ferme chose et estable, ai jou ces lettres fait seeler de mon seel, et ce fu fait en l'an de le Incarnation mil
CC et LIII, el mois de février.
Après Mahaus, contesse de Arthois devant dite, no dame, otria ke cele contesse de Bologne tiegne le
conté de Boulogne comme siene en tous profis toute se vie et puist couper les bos et les forès et de toute
le conté faire son esploit, et donner et aumosner sour le quint de le conté dustes a mil livrees de terre a
tournois par an en yretaige, ou le valeur en muebles, avec chou ke ele a donné ; et ke ele puist faire dete
sour le conté tout ansy comme se ele n'eust mie fait cest don. Et promist no dame ki devant est dite,
contesse de Arthois, par son serement ke ele ne porchacera par coi li contesse de Boulogne soit molesté
des choses devant dites, et Ioia ses hoirs a chou ke il les tiegnent et wardent et ke, dedens l'an ke il
venront a age, ces choses, si comme eles sont contenues en ceste chartre, se il en sont requis, wellent et
otrient et en ballent leur lettres. Et si se loia encore cele contesse de Arthois, no dame, et ses hoirs, de
rendre a celi contesse de Boulogne, ou a celuy cui ele aroit mis en son leu, tous les cous, les despenses et
les damaiges que ele diroit ou feroit dire par son seul serement ke elle aroit eus par leur deffaute ; et de
chou mist no dame d'Arthois ses biens et les biens ses hoirs en abandon en tel maniere ke li contesse de
Boulogne, ou chil cui elle aroit mis en son leu, les puisse partout prendre sans meffaict. Et en
tesmoingnaige de ceste chose, nous, Guy, quens de Saint Pol, et [..] deienx d'Amiens devant dict avons
ces letres seelees de nos seiaux. Et ce fut faict en l'an de le Incarnation mil CC et LIII, el mois de febvrier.
Deux copies collationnées faites l'une et l'autre en novembre 1603, d'après les lettres originales scellées
de deux sceaux de cire verte, sur lacs de soie rouge.
J//986
n° 1/3
Chambre royale de Metz
Original
640 - 1253-1254. 11 mars.
Guerri, chevalier, dit Vogien de Domèvre, déclare que, dans la vente qu'il a faite à l'évêque de Metz de
l'avouerie de Condé et de Faulx, sont compris tous les fiefs et hommages en dépendant.
Ge, Werriz, chevaliers, diz Wosgiens de Demievre, fauz ( sic) connoissant a tous que, avou le vendage que
ge ai fait de la woerie de Condey et de Fauz a mon segnor Jakon, par la grace de Deu eveske de Mez, ge li
ai vendu tous les chasemens et tous les fiez et quant com tient de mi en la davant dite wouerie de Condey
et de Faus, en tous prous et en tous us, et li doi faire a faire les homages enjusques as octaves de ceste
prochiene Pasche, et li doi porter warantie au droit de sa court ; et se li aquiz ces choses davant dites par
mon seel et par mes letres que furent faites quant li miliaires corroit par mil et CC et cinquante troix ans,
la vigile de feste seint Gregoire.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. - Cf. l'acte du 24 décembre 1253
publié sous le n° 631.
J//770
n° 5
Champagne
Original
641 - 1254. Avril.
Coram mandato officialis Senonensis, Stephanus Garneri et Agnes, ejus uxor, bona sua ponunt in
feodum ligium Guillelmi, comitis Jovigniaci, qui eos et heredes eorum ab omni servitutis vinculo in
perpetuum liberaverat.
663
Archives nationales (France)
Omnibus presentes litteras inspecturis, magister Petrus, officialis curie Senonensis, in Domino salutem.
Notum facimus quod, coram mandato nostro jurato curie nostre, ad id audiendum quod sequitur loco
nostri a nobis specialiter destinato, constituti Stephanus Garneri et Agnes, sua uxor, burgenses
Jovigniaci, dicentes et asserentes quod nobilis vir Guillelmus, comes Jovigniaci, ipsum Stephanum,
uxorem suam predictam et omnes heredes eorum de corporibus dictorum Stephani et sue uxoris
procreatos et deinceps procreandos, et omnes heredes de corporibus heredum ipsorum Stephani et sue
uxoris procreatos et procreandos, ab omni jugo servitutis imperpetuum manumiserat, recognoverunt
coram ipso mandato nostro ipsi Stephanus et sua uxor quod ipsi, in recompensationem istius libertatis,
posuerant in feodum ligium ipsius comitis totum herbergagium suum quod olim fuit, ut dicitur, defuncti
magistri Andree de Jovigniaco, clerici, situm apud Jovigniacum, in Mercato Bladi, unam peciam vinee
sitam apud Collangias que quondam fuit defuncti Othonis de Collangiis, in territorio de Segreio, et aliam
peciam vinee sitam in territorio quod dicitur lou Foucheroi juxta vineam Boneti Gonteri, ex una parte, et
juxta vineam Johannis Frolain, ex altera, fiduciantes in manu jamdicti mandati nostri ipsi Stephanus et
uxor sua quod hec omnia libera sunt et immunia ab omni censu, costuma, redditu, servitute et servicio et
ab omni alia exactione sic libera garentizabunt comiti supradicto ; et asseruit dicta uxor quod hoc
faciebat spontanea, non coacta, se supponentes quantum ad hoc ipsi Stephanus et sua uxor, quocunque
eant vel maneant, jurisdictioni curie Senonensis. Quod autem coram jamdicto mandato nostro factum
fuit et recognitum, sub sigillo Senonensis curie, ad relationem ipsius testificamur. Actum anno Domini
millesimo ducentesimo quinquagesimo quarto, mense aprili.
Autrefois scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//811
n° 1, fol. 9
Limites de Picardie
Copie authentique
642 - 1254. Juillet.
Hugues, chevalier, sire de Chocques et de la Cauchie, déclare avoir cédé, par voie d'échange, à l'abbaye de
Chocques, du consentement de Maroie, sa femme, et d'Adam, son fils aîné, toute la terre qu'Ernoul et
Emme, sa femme, tenaient de lui. "Che fu fait en l'an de l'incarnation Notre Signeur MCC et LIV, el mois
de julé."
Copie certifiée faite en 1608 d'après l'original conservé dans les archives de l'abbaye de Chocques. -
Publié par Du Chesne, Histoire généalogique de la maison de Béthune, pr., p. 47.
J//823-J//829
Original
643-647 - [Vers 1254.]
Querimonia monachorum Kariloci de injuriis sibi a burgensibus ejusdem loci illatis.
Rouleau original portant des ratures et des corrections. - Publié par Boutaric, Actes du Parlement de
Paris, t. I, p. CCCXXIX, n° 40.
J//940
n° 5 et 6
Bulles en faveur des rois de France
Deux vidimus
648 - Naples. 1255. 25 avril.
Alexander papa IV [Ludovico], regi Franciæ, Margaritæ reginæ, uxori ejus, omnibusque vere
poenitentibus et confessis qui cum eis prædicationibus Verbi Dei intererunt, indulgentiam centum
dierum concedit. "Datum Neapoli, VII° kalendas maii, pontificatus nostri anno primo."
664
Archives nationales (France)
Le premier exemplaire se trouve dans un vidimus de 1280 ; le second dans un vidimus donné par
l'official de Paris le 11 octobre 1305.
J//940
n° 6
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
649 - Naples. 1255. 25 avril.
Alexander, papa IV [Ludovico], regi Franciæ, indulget ut nullus ordinariam jurisdictionem habens
nullusque Apostolicæ Sedis legatus in ejus vel Margaritæ reginæ, uxoris ejus, aut successorum
legitimorum personas interdicti vel excommunicationis sententiam valeant promulgare, sine speciali
Apostolicæ Sedis licentia vel mandato. "Datum Neapoli, VII kalendas maii, pontificatus nostri anno
primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305. - Voy. Potthast, Regesta, n° 15822.
J//940
n° 6
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
650 - Naples. 1255. 30 avril.
Alexander, papa IV [Ludovico], regi Franciæ, indulget ut sententiis excommunicationis contra certas
personas et ipsarum participantes per ordinariam jurisdictionem aut delegatos Sedis Apostolicæ latis
ligari nequeat, dummodo in crimine criminosis nequaquam participaverit. "Datum Neapoli, II kalendas
maii, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//973-J//974
Copie
651 - Corbeil. 1255. Avril.
Guido, dominus de Sevriaco, a Ludovico, rege Franciæ, quartam partem castri de Doalon mansumque de
Serra se tenere declarat. "Actum apud Corbolium, anno Domini M° CC° quinquagesimo quinto, mense
aprili."
Copie faite au XVI e siècle, d'après un original non désigné, mais qui doit être celui du Trésor des Chartes
qui a été publié par Teulet dans le t. III des Layettes du Trésor des Chartes, sous le n° 4164.
J//918
n° 6
Angleterre
Original
652 - Clarendon. 1255. 18 mai.
Henricus, rex Anglioe, Simoni de Monteforti et Petro de Sabaudia potestatem ad treugas cum rege
Francioe ineundas tradit.
H., Dei gracia rex Anglie, dominus Hybernie, dux Normannie, Aquitanie, et comes Andegavie, universis
Christi fidelibus, ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Noverit universitas vestra nos dedisse
dilectis et fidelibus nostris S. de Monteforti, comiti Leycestrie, et P. de Sabaudia plenam et liberam
potestatem capiendi, prorogandi et firmandi treugas, nomine nostro, cum illustri rege Francie, tam pro
ipso rege et fratribus suis et imprisiis, valitoribus et hominibus eorum, quam pro nobis et Edwardo, filio
nostro, fratribus et hominibus nostris, a festo Sancti Amigii, anno Domini millesimo ducentesimo
665
Archives nationales (France)
J//1035
n° 26
Titres retirés par Rousseau
Original
653 - Paris. 1255. 20 mai.
(Au dos.) Littera archiepiscopi Rothomagensis super ordinatione officii archidiaconi in villa Pontisaroe
et aliis.
Frater Odo, permissione divina Rothomagensis ecclesie minister indignus, universis presentes litteras
inspecturis salutem eternam in Domino Jhesu Christo. Noveritis quod, cum excellentissimus dominus
Ludovicus, Dei gracia rex Francorum illustris, archidiaconatum Pontisarensem ex resignacione
venerabilis viri magistri Haymonis, quondam archidiaconi dicti loci, liberum et vacantem, cum omni
integritate ac plenitudine juris ac jurisdictionis ceterorumque omnium pertinentium ad archidiaconatum
eundem, cujus archidiaconatus cum suis pertinentiis ad eundem dominum regem collatio pertinebat, ad
honorem Dei et Beate Marie semper virginis, ecclesie Rothomagensi et nobis ipsius ecclesie curam
gerentibus pastoralem contulerit, intuitu pietatis, a nobis nostrisque successoribus in perpetuum libere
ac pacifice possidendum, nosque investierit de eodem, omnia ipsius archidiaconatus jura et
jurisdictionem ceteraque omnia ad ipsum archidiaconatum pertinentia in nos et Rothomagensem
ecclesiam totaliter transferendo ; nos eidem domino regi illustri promisimus et promittimus bona fide
quod nos et successores nostri qui pro tempore fuerint deputabimus certam personam que tenebitur
facere apud Pontisaram residenciam personalem, videlicet infra muros castri Pontisare vel in parrochia
Sancte Marie Pontisarensis vel apud Sanctum Martinum Pontisarensem, in illo loco de predictis in quo
maluerimus nos vel successores nostri qui pro tempore fuerint, et in aliquo dictorum locorum cognoscet
de omnibus causis burgensium Pontisarensium per simplicem querimoniam conveniendorum ad forum
ecclesiasticum pertinentibus ipsasque decidet ibidem, exceptis causis super criminibus hereseos et falsi
de quibus coram nobis et successoribus nostris vel officiali Rothomagensi, et non coram predicta
persona, etiam extra loca predicta per simplicem querimoniam respondebunt ; de causis vero aliis non
poterunt extra predicta loca, coram nobis vel nostris successoribus vel alia quacumque persona vices
nostras vel alicujus successorum nostrorum gerente, per simplicem querimoniam conveniri. Poterunt
tamen dicti burgenses vel litigantes cum ipsis a dicta persona in omnibus causis ad ejus forum
pertinentibus tam a gravaminibus quam a sententiis ad nos successoresque nostros qui pro tempore
fuerint et ad officialem Rothomagensem licite et libere appellare. Nos autem et successores nostri
predictaque persona tenebimur dictis burgensibus observare eorum consuetudines racionanabiles et
antiquas. In cujus rei testimonium presentes litteras sigillo nostro fecimus sigillari. Datum Parisius, die
jovis post Penthecostem, anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo quinto.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau elliptique, mutilé, avec contre-sceau, décrit par Douet
d'Arcq, sous le n° 6371. - Un autre texte, daté du mois de juillet de la même année, a été publié dans la
Gallia Christiana, t. XI, pr., col. 33, n° XXXV.
J//1034
666
Archives nationales (France)
n° 35
Comptes et enquêtes
Original
654 - Mormoiron. 1255. 16 juin.
Inquisitio apud Murmurionem facta "anno Domini M° CC° L° V°, XVI° kalendas julii", de mandato
Alfonsi, comitis Pictavie et Tholose, per dominum Johannem de Arsicio, senescallum Venaissini, et
dominum Guidonem Fulcodii, super quadam domo quæ fuerat quondam Ruffi de Murmurione et
dominæ Dulciæ, ejus uxoris, nunc a prædicto comite occupata et a fratribus Hospitalis Jerosolimitani
calumpniata. Inter Hospitalarios comparuerunt frater Guillelmus Richerii pro fratre Faraudo de
Barrascio, priore domorum Hospitalis in prioratu Sancti Egidii, frater Petrus de Cairana, miles et
præceptor domus Hospitalis de Avinione, frater Bertrandus de Mornacio, miles, præceptor domus
Hospitalis de Valencia, et frater Guillelmus, frater Hospitalis et sacerdos.
Rouleau composé de quatre morceaux de parchemin très inégaux.
J//911
n° 17
Barrois
Copie
655 - 1255. Juillet.
Thibaut, comte de Bar, déclare avoir conclu avec dame Hue de Dienville un accord par lequel ils se
partagent la terre et les revenus de Douceville ( ?). "Et por ce que ce soit ferme chose et estable, ay je mis
mon seel en ces lettres. Ce fut faict en l'an que li miliaires corroit par mil deux cens cinquante cinq, ou
mois de juignet."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 4 juillet 1564.
J//811
n° 1, fol. 13
Limites de Picardie
Copie authentique
656 - 1255. 22 septembre.
Jacobus de Betunia, canonicus Cameracensis, notum facit se contulisse capellæ dilecti consanguinei sui
sive ecclesiæ domini Johannis de Monte, militis, sitæ apud Montem Bernanchon quædam bona apud
Sauchoi, in parrochia de Anesin, et in parrochia de Wendin. "Datum in crastino beati Mathei apostoli,
datum anno Domini M° CC° LV°."
Copie certifiée faite en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. lj).
J//811
n° 1, fol. 12
Limites de Picardie
Copie abrégée
657 - 1255. [Vers le 22] septembre.
Johannes, dominus de Monte Bernanchon, notum facit se dedisse abbatiae de Chocques septem
quarterias terrae sitas ad locum dictum du Sauchoi. "Actum anno incarnati Verbi M° CC LV, mense
septembris."
Copie abrégée faite en 1608, d'après un cartulaire de Chocques (fol. XXXV).
J//940
667
Archives nationales (France)
n° 4
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
658 - Anagni. 1255. 22 septembre.
Alexander, papa IV, abbati Sancti Dyonisii in Francia, ad instar felicis recordationis Innocentii papae,
praedecessoris sui, mandat quatinus [Ludovicum], regem Franciae, ab aliquibus molestari, contra
indulgentiarum et privilegiorum Apostolicae Sedis tenorem, non permittat. "Datum Anagnie, x kalendas
octobris, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 25 juillet 1316.
J//940
n° 6
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
659 - Anagni. 1255. 22 septembre.
Alexander, papa IV, ad instar praedecessoris sui Gregorii papae [Ludovico], regi Franciae, indulget ut si
quando ipsum vel familiam suam excommunicatis communicare contingat, proter hoc majoris
excommunicationis laqueo nequaquam ligari possint, dummodo non communicent in crimine
criminosis : "Datum Anagnie, X kalendas octobris, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n° 6
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
660 - Anagni. 1255. 23 septembre.
Alexander papa IV, ad instar praedecessoris sui Gregorii papae, Ludovico, regi Franciae, indulget ut nulli
liceat capellas regias ecclesiastico supponere interdicto, nisi de licentia Sedis Apostolicae speciali.
"Datum Anagnie, VIIII kalendas octobris, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n° 6
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
661 - Anagni. 1255. 10 octobre.
Alexander, papa IV [Ludovico], regi Franciae, indulget ut majoris excommunicationis laqueo non ligetur,
si ipsum personis majori excommunicatione ligatis, non tamen in crimine participare contigerit. "Datum
Anagnie, VI idus octobris, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//1026
n° 2
Mélanges
Original
662 - 1255. 24 octobre.
Enquête sur les droits d'usages dans le bois de Méry.
668
Archives nationales (France)
Ch'est le enqueste dou bos de Mairi. Cheste enqueste fu faite en l'en de l'Incarnacion Nostre Segneur mil
CC et LV, le diemenche après feste saint Luc, par devant le prevost de Mondidier et les hommes le roy,
mon segneur Perron de Estaillefay, mon segneur Lennart de Seteurtres et le maieur de Mondidier.
Robers li Vars, premiers tesmoins, jura et dit seur sen sairement que il a veu que li homme de Mairi
avoient leur usage ou bos de Mari, com de leur bestes mener ou de leur vakes et de leur kievres sans
contredit de nului ; mais il a bien XX ans que il ne les en vit user, mais devant, il en usoient tous jours.
On li demanda se il savoit que il deusent nule redevanche au roy de chel usage, et il dit que nenil.
( Suivent les témoignages concordants de 28 autres témoins dont nous nous bornons à transcrire les
noms :)
Jehans Buisine.
Adans li Carpentiers.
Engoubrans.
Drouars Piteus.
Jehans Boirete.
Jehans Pinchons.
Hues li Prestres.
Colars Moisniaus.
Ernous Darjans.
Pierres de Ausenviler.
Robers Grignons.
Engerans de Waskemolin.
Girars li Cennerés.
Pierres Wandins.
Robert Clokemans de Waskemolin.
Wautiers li Bouchiers de Waskemolin.
Maihex Kokiaus.
...rs 1 dou Bos.
Aliaumes de Nuefvi.
Aubris li Cras de Cuvellies.
Omons de Cuvellies.
Drouars li Tavreniers de le Taule.
Warins Boucegnus de le Taule.
Bescos de Beeloi.
Jehans de Beeloi.
Pierres Quiniaus de Beeloi.
Grears Travers de Menorviler.
Simons li Prieus de Menorviler.
1. Le commencement du nom est coupé.
Enquête en parchemin close au moyen d'une double queue de parchemin qui se voit encore sur le côté
gauche de la pièce et qui porte un sceau mutilé en cire blanche, représentant un paon.
J//911
n° 18
Barrois
Copie authentique
663 - 1255. Octobre.
Thibaut, comte de Bar, fait savoir que Hawis de Dieue, veuve de Raoul de Dieue, chevalier, a, du
consentement de ses fils Warin de Ponne ( ?), Millet et Pierre, ainsi que du consentement de sa fille,
669
Archives nationales (France)
vendu à l'abbaye de l'Isle en Barrois tout ce qu'elle avait au ban et en la justice de Mierche. "En tesmoing
de laquelle chouse, je ai mis mon seel en ces presentes lettres qui furent faictes en l'an de l'Incarnation
Nostre Signor M CC L cinq anz, en mois d'octobre.
Mauvaise copie collationnée, faite le 22 février 1561, d'après un original en parchemin présenté par les
religieux de l'Isle en Barrois, original "scellé, sur double queue, de cire jaulne, d'un grand scel auquel est
empraint ung homme à cheval tenant en la dextre main une espée, et, à son côté senestre, a ung escu
pendant au col, auquel escu a apparence de l'emprainte d'un poisson".
J//1028
n° 16
Comptes et enquêtes
Original
664 - [1255.]
(Au dos :) Articuli contra conssules Tolosanos.
Rouleau de parchemin. Cette pièce a été publiée par M. Molinier (Dom Vaissète, Histoire de Languedoc,
nouvelle édition, t. VIII, col. 1382.)
J//767
n° 53
Comté de Rethel
Copie authentique
665 - 1255-56. Janvier.
Thomas, Remensis archiepiscopus, notum facit quod, in praesentia Petri, decani Sancti Petri de Maceriis,
Gilo de Tuinis, miles, remisit omnes querelas quas contra ecclesiam de Eslancio, Cisterciensis ordinis,
habere poterat. Similiter Gilbertus, armiger, Novi Masnilii in Ardenna dominus, omnes querelas dimisit
quas adversus eamdem ecclesiam, apud Novium et Masniat ( ?) habere poterat. "Datum anno Domini
millesimo ducentesimo quinquagesimo quinto, mense januario."
Copie notariée remise au procureur du roi au Cateau-Cambrésis, le 27 septembre 1561.- Une autre copie
informe porte le n° 22 du même carton.
J//940
n° 2
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus.
666 - Latran. 1256. 20 mars.
Alexander, papa IV, Ludovico, regi Franciae, et Margaritae, uxori ejus, indulget ut, si eos ad loca
ecclesiastico interdicto supposita declinare contigerit, liceat ipsis ibidem, januis clausis, interdictis et
excommunicatis exclusis, non pulsatis campanis, audire divina, etiam si alta voce celebrentur. "Datum
Laterani, XIII kalendas aprilis, pontificatus anno secundo."
Dans un vidimus du 18 mai 1278, donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile.
J//1020
n° 2
Chartes royales cancellées
Original
667 - Melun. 1256. Juillet.
Ludovicus, rex Francorum, tertiam partem bosci de Monte Gilardi Johanni de Floriaco concedit.
670
Archives nationales (France)
Ludovicus, Dei gracia Francorum rex, notum facimus universis presentes litteras inspecturis quod nos
dilecto et fideli nostro Johanni de Floriaco, militi, dedimus et concessimus sibi et heredibus suis in
perpetuum terciam partem bosci nostri de Monte Gilardi propinquam predicte ville Floriaci, prout
metata est et divisa, ab ipso et heredibus suis habendam in perpetuum ac pacifice possidendam, volentes
quod de hujusmodi tercia parte suam possint in omnibus facere voluntatem. Hoc autem eidem
concedimus salvo jure in omnibus alieno. Quod ut ratum et stabile permaneat in futurum, presentes
litteras sigilli nostri fecimus impressione muniri. Actum Meleduni, anno Domini millesimo ducentesimo
quinquagesimo sexto, mense julio.
Cancellé au moyen d'une coupure médiane. - Scellé sur écheveau de soie rouge et verte d'un sceau en cire
verte décrit par Douet d'Arcq, sous le n° 42. Au dos, un archiviste du quatorzième siècle a inscrit cette
curieuse note : Hic sunt VIIIem littere quarum IIIIor immediate subsequentes in acervo qui est est (sic)
in quodam angulo inferius juxta gradum ante altare ; qui acervus reponendus est restro hostium. — Cette
lettre figure dans l'inventaire du Trésor des Chartes qui forme la première partie du Registrum tenue (JJ.
34, fol. 7 vo), parmi les Littere reddite domino régi de rebus emptis, quittatis vel commissis.
J//940
n° 8
Bulles en faveur des rois de France.
Original
668 - Anagni, 1256. 11 octobre.
Alexander, papa IV, magistro Johanni de Ulliaco, clerico regis Franciae, canonico ecclesiae Meduntensis,
notum facit se concessisse clericis in servitio regali morantibus ut, quamdiu in obsequio regis fuerint,
beneficiorum suorum redditus percipere valeant. "Datum Anagnie, v idus octobris, pontificatus nostri
anno secundo."
Scellé d'une bulle de plomb, sur cordelettes de chanvre.
J//879
n° 66
Foix et Comminges.
Original
669 - 1256. 17 décembre.
Alvarus, comes Urgellensis, et Geraldus de Capraria, frater ejus, consensu Jacobi de Cervaria,
praefatorum Alvari et Geraldi curatoris, quicquid judis habebant in regionibus episcopatus Urgellensis
Rogerio, comiti Fuxensi et vicecomiti Castriboni, pertinentibus, eidem Rogerio concedunt. "Actum est
hoc XVI kalendas januarii, anno Christi MCCLVI. Sig+num domini Alvari comes ( sic) Urgelli. Sig+num
Gueraldi de Capraria, fratris ipsius supradicti. Sig+num Jacobi de Cervaria. Sig+num Raimundi de
Cervaria. Sig+num Berengarii Arnaldi de Angularia. Sig+num Bernardi Raimundi de Ribellis. Sig+num
Bernardi Raimundi de Aina, predictorum juratorum qui omnes hoc firmamus et firmare rogavimus."
"Sig+num Exquivati, Dei gratia comitis de Bigorra. Sig+num Raimundi de Traveseriis. Sig+num Arnaldi
de Montceriis. Sig+num Guillelmi Raimundi de Travesseriis. Sig+num fratris Petri, prioris Sancti
Saturnini. Sig+num fratris Arnaldi de Fuxo, monachi Sancti Saturnini. Sig+num fratris Arnaldi de
Gabella, monachi de Bolbone. Sig+num G. de Graa de Acrimonte. Sig+num Petri de Medullo, prioris
Montismagastri. Sig+num Vilarii de Agrimonte, testium. Sig( s. m.)num mei, Raimundi de Savartesio,
notarii publici Castriboni, qui de mandato predictorum hanc cartam scripsi."
Original sans aucune trace de sceau.- Publié par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de
Foix avec la Catalogne, t. II, p. 85.
671
Archives nationales (France)
J//1020
n° 3
Chartes royales cancellées.
Original cancellé
670 - Nogent l'Érembert. 1256. Décembre.
Ludovicus, rex Francorum, confirmât venditionem viginti quinque librarum turonensium factam Petro
de Lauduno, servienti ejusdem regis, per Simonem de Levanto, quondam a saepedicto rege Jacobo de
Levanto, Januensi,fratri praejati Simonis defuncto concessas.
Ludovicus, Dei gracia Francorum rex, noverint universi presentes pariter et futuri quod nos litteras
nostras vidimus in hec verba : Ludovicus, Dei gracia Francorum rex, notum facimus universis tam
presentibus quam futuris quod nos dilecto et fideli nostro Jacobo de Levanto, civi Januensi, admirato
navigii nostri, pro ipsius grato servicio dedimus et concessimus in feodum et homagium ligium
quinquaginta libras turonensium annui redditus sibi et heredibus suis percipiendas a nobis et heredibus
nostris annuatim in octabis Omnium Sanctorum, Parisius, apud Templum, dum tamen ipse vel heres
ipsius propter hoc per suas patentes litteras ad nos mittant, ita quod, pro quolibet anno in quo ab ipso
Jacobo vel heredibus ejus, per se vel per nuncium eorumdem, cum patentibus ipsorum litteris super hoc
non fuerimus requisiti, non tenebimur eisdem de pecunia antedicta. Quod ut ratum et stabile permaneat
presentem paginam sigilli nostri fecimus mpressione muniri. Actum apud Nicossiam, anno Incarnacionis
Dominice M° CC° quadragesimo octavo, mense decembri.
Ad hec Simon de Levanto, frater Jacobi predicti defuncti, in nostra presentia constitutus, cui de predictis
quinquaginta libris turonensium annui redditus viginti quinque libre turonensium jure successionis ex
parte dicti Jacobi devenerunt, recognovit se vendidisse et quittavisse Petro de Lauduno, servienti nostro,
et ejus heredibus in perpetuum, pro trecentis libris turonensium de quibus se pro pagato tenuit coram
nobis, dictas viginti quinque libras turonensium annui redditus que eidem ex successione dicti Jacobi
devenerunt et quicquid juris habebat vel habere poterat in eisdem jure hereditario seu successionis aut
alio quoquo modo, promittens quod contra venditionem hujusmodi, per se vel per alium, jure aliquo non
veniet in futurum. Nos autem, ad peticionem dicti Simonis de Levanto, predictam vendicionem volumus,
concedimus et auctoritate regia confirmamus, salvo jure in omnibus alieno. Quod ut ratum et stabile
permaneat in futurum, présentes litteras sigilli nostri munimine, ad petitionem dicti Simonis. fecimus
communiri. Actum apud Nogentum Eremberti, anno Domini M° CC° quinquagesimo sexto, mense
decembri.
Cancellé au moyen d'une coupure médiane, scellé sur écheveau de soie rouge d'un sceau en cire verte
décrit par Douet d'Arcq, sous le n° 42.- Au dos, une main du XIV e siècle a inscrit ces mots : Recuperata.-
Cancellata.
J//1041
n° 6
Mélanges
Copie authentique
671 - 1256-1262.
Feoda comitis Campaniae in castellaniis de Vitriaco, Sancta Manehuldi, Buissi et Passavant.
Extraits sur papier du registre intitulé Feoda Campanie, faits à la Chambre des comptes, le 25 février
1562.- Publié par M. Aug. Longnon, Documents relatifs à la Champagne, t. I, p. 283 à 306.
J//1024
n° 19
Mélanges
672
Archives nationales (France)
Original
672 - [1256-1263.]
Litteroe per quas Philippus de Villa Faverosa, Agennensis senescallus, Alfonsum, Pictavioe Tholosoeque
comitem, deprecatur ut ipsi quam citius intimetur quomodo se habere debeat erga quosdam nobiles
publicoe pacis pessimos turbatores.
Excellentissimo domino suo Alfonso, illustri filio regis Francie, comiti Pictavie et Tholose, suus Philippus
de Villa Faverosa, miles, Agennensis et Caturcensis humilis senescallus, cum devoto famulatu, honoris et
servicii prosperum incrementum.
Casum inopinatum, factum detestabile, nefarium et enorme lugubremque fortunam in dyocesi
Agennensi vestre excellencie nuncio ; quod valde displicet invitus expono. Accidit nunc de novo quod,
cum tres parcionarii, tum milites, tum varleti, tenerent turrem et mainamentum quod vulgariter
appellatur La Roca, in honore et districtu castri de Lauduno, dyocesis Agennensis, ut asserit clamor et
fama, et per multos providos et honestos testes et omni excepcione majores probari potest et quasi per
omnes circumvicinos ; et quod eciam duo de parci[on] ariis esse recognoscunt de dominio dicti castri et
de feudo vestro, tercio parcionario forte per timorem aliquorum contrarium asserente et dicente illud
esse de feodo illustris regis Anglie, cum in hoc dubio Nebble de Montesses et quidam fratres sui, domini
de Podio Guillelmi, de terra regis predicti, furtim et cum armis intrassent predictum mainamentum et
turrem et omnia in burgo et mainamento existencia per violenciam occupassent, nobilis vir Bego de
Cavomonte, dominus castri de Lauduno predicti, cum nobilibus viris Anissancio et Guiscardo, fratribus
suis, et cum quibusdam hominibus terre sue accesserunt ad illud mainamentum pro monendis predictis
raptoribus ut recederent inde ; et cum aliquantulam moram ibi contraherent et consilium meum et
auxilium expectarent, Audebertus de Podio Willelmi, varletus, frater predictorum raptorum, cum armis
et cum suo et alienis multis vexillis falso simulatis, et cum hominibus de Podio Guillelmi et alterius terre
sue dyocesis Petragoricensis, et cum fratribus suis irruit in dictos nobiles et detestabilius quam dici
possit dictos Begonem et Anissancium, qui toto nobiliores sanguine Agennensis, Petragoricensis et
circumstancium dyocesium fulgebant, latenter veniens, inpetum faciendo penitus interfecit, dilaceravit
et eos denudando dehonestavit et stragem de dictis hominibus terre sue maximam fecit, interficiendo
triginta vel plures, et dictum Guiscardum et multos alios vulnerando. Hinc est quod tantus est clamor
generis baronum et militum Agennensium et tocius populi contra me quare non statim invado eosdem et
eos similiter per se invadere non permitto, et quare non congrego excercitus contra ipsos, quod nescio
consilium quod apponam ; et adeo turbatur et incipit turbari propter hoc status terre quod egomet VIX
apponam consilium nisi qualiter me habeam celeriter intimetis. Propter quod excellenciam vestram
suppliciter deprecor ut super hiis festinum consilium apponatis et michi festinanter mandetis quid sim
facturus. Erit enim super hoc arduum necessarium consilium vel alias adeo turbabitur status terre quod
vix apponi poterit consilium, ex postfacto mora contracta, et status terre VIX vel nunquam poterit
reformari, mandantes michi vestram super hiis et aliis in omnibus voluntatem quam paratus sum pro
viribus adimplere. ( Au dos) : Illustrissimo domino A., comiti Pictavie et Tholose.
Lettre close en parchemin, jadis cachetée d'un signet en cire verte aujourd'hui disparu.
Cette pièce se place entre 1256, époque où Guillaume de Bagnaux était encore sénéchal d'Agenais, et
1268, date à laquelle Philippe de Villefavereuse avait cessé de l'être. (Boutaric, Saint Louis et Alfonse de
Poitiers, p. 167 et 513. La présente pièce se trouve mentionnée dans le même ouvrage, p. 366, note 3.)
J//1024
n° 22
Mélanges
Original en papier
673 - [Avant 1257.]
673
Archives nationales (France)
Inquesta facta per Guidonem Fulcodii et Alfonso, comiti Pictavioe et Tholosoe, directa, ad
cognoscendum an terra domini Agouti de Saltu sit de feudo comitissoe Provincioe, ratione comitatus
Forcalquerii.
Excellentissimo domino suo Alfonso, Dei gracia, comiti Pict[avie] et Thol[ose], Guido Fulcodii, suorum
minimus, sue parvitatis humilem famulatum. Ut mandatum vestre dominationis exequerer inquirendo
an terra domini Agouti de Saltu sit de feudo domine comitisse Provincie, racione comitatus Forcalquerii,
locutus sum cum domino Barralo, cum debita diligentia, qui michi dixit se penitus nichil scire, nisi quod
per instrumenta facta quondam inter comites Tholose et Forcalquerii constat certos esse limites
comitatuum, et secundum illa instrumenta, terra dicti nobilis remanet infra limites comitatus
Forcalquerii. Dicit tamen dominus Barralus quod nunquam audivit dici nec vidit quod dicta terra esset
recognita alicui comiti Forcalquerii vel Provincie vel Tholose. Postea inquisivi secrete per fidedignos et
antianos, et omnes conveniunt quod nec comitibus nec imperatori fuit unquam recognita dicta terra, et
hoc confirmant per famam publicam ; et plus dicunt quod non est multum quod venerunt in partes illas
vicarii imperatoris, dominus Callea de Gursano, Taurellus de Strata, Henricus de Revello successive, qui
feuda imperialia recognosci fecerunt apud Aptam et apud Aurasicam, nec de terra hujus fuit facta aliqua
recognitio. Comes preterea Provincie, socer et predecessor domini fratris vestri, cum omnibus vassallis
suis intravit Venaisinum ad depopulandum agros et vineas, et dominus Agoutus, qui erat vicinus, non
fuit cum eo nec contra eum ; milites tamen ipsius Agouti defendebant terram Venaisini contra comitem
Provincie supradictum, et certe, si dominus Agoutus esset homo ejus, vocasset eum, nec sustinuisset
dominus Agoutus quod sui milites se opponerent domino comiti supradicto. In instrument autem de
convencionibus comitum non est vis facienda, quiaconvencio comitum aliis non prejudicat, sed et multa
sunt infra fines comitatus Provincie que non tenentur a comité, sicut terra Bertrandi et C. de Baucio, et
terra Arelatensis archiepiscopi ; nec terra Baucii teneri consueverat ab eodem, et id erat de comitatu
Venaisini quia nec castrum insule, nec alia multa loca tenebantur a domino socero vestro, donee ab
imperatore specialiter impetravit ; et tamen erant infra fines comitatus sui. Unde nichil invenio propter
quod circa homagium dicti nobilis vestrum propositum debeat retardari, semper tamen cautum est illud
recipere, salvo jure alieno. Valeat vestra sublimitas nunc et semper.
( Au dos :) Excellentissimo domino comiti Pictav[ie] et Tholose.
Lettre close en papier, cachetée d'un signet rond en cire blanche aujourd'hui disparu.
Cette pièce est évidemment antérieure à 1257, époque à laquelle Gui Foulcoie, plus tard Clément IV, fut
promu à l'évêché du Puy.
J//1024
n° 7
Mélanges
Original
674 - Toulouse. [1256-1257.] 31 janvier.
Frater Reginaldus de Carnoto, ordinis Prædicatorum, Alfonso, comiti Pictaviæ et Tholosæ, notum facit
quod ipse et frater Johannes de Sancto Petro invenerunt quod, quando inquisitores qui ante ipsos in
diocesi Tholosana proximo processerunt "pronunciabant aliquos esse relapxos in heresim abjuratam,
licet tales perpetuo carceri per sentenciam manciparent, judex secularis, non obstante dicta sentencia,
dictos relapxos tradebat flammis ignium pugniendos, ipsis inquisitoribus hoc dissimulantibus nec se
opponentibus ipsi judici seculari. Quam autem dissimulationem non tolerans, jamdictus frater
Reginaldus declarat quod, "habito igitur super dubitatione hujusmodi diligenti tractatu cum magistro
Stephano de Balneolis et magistro Stephano Biterrensi, clericis vestris et fidelibus, et aliis bonis viris, in
hoc ad presens commune resedit consilium ut super hoc Summus Pontifex quam cicius consulatur et
mittatur ex parte vestra ista consultatio ipsi Domino Apostolico per venerabilem fratrem dominum..
episcopum Agenensem, antequam ipse recedat a curia, porrigenda... Datum Tholose, die mercurii post
674
Archives nationales (France)
J//1030
n° 8
Comptes et enquêtes
Copie
675 - 1256-1257. 1 er février.
Arnaldus, abbas Vosiensis, confirmat excambium per quod Petrus Hugonis, quondam abbas ejusdem
monasterii, nobili viro Geraldo, domino de Donzenaco, contulit dimidium quarterii et dimidium alterius
dimidii decimæ de Donzenaco, et totum jus quod conventus Vosiensis habetat in terris dictis Tersaressas.
"In testimonium omnium premissorum, cum conventus noster sigillum non habeat et sigillo nostro in
universis negociis nostris et suis sit contentus, dicto domino Geraldo de Malamorte, pro nobis et pro
conventu nostro, presentes litteras concessimus sigilli nostri munimine consignatas. Datum in vigilia
Purifficacionis beate Marie, anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto."
Copié au XV e siècle sur une double feuille de papier contenant d'autres pièces relatives à la même affaire
(cf. n os 361, 422 et 676.)
J//1030
n° 8
Comptes et enquêtes
Copie
676 - 1256-1257. 1 er février.
Geraldus de Malamorte, dominus de Donzenaco, notum facit se tenere ab abbate et conventu Vosiensi,
mediantibus viginti quatuor modiis vini legitimi annuatim solvendis, dimidium quarterii et dimidium
alterius dimidii decimæ de Donzenaco et illud jus quod dicti abbas et conventus habebant in terris que
dicuntus Tarsarressas. "Datum in vigilia Purifficacionis beate Marie, anno Domini millesimo CC°
quinquagesimo sexto."
Dans un vidimus donné, le 13 novembre 1318 ( ?) 1. Le texte porte par erreur anno millesimo CCXVIII. ,
par l'official de Limoges, transcrit au XV e siècle sur une double feuille de papier en même temps que
trois autres pièces relatives à la même affaire (cf. n os 361, 422 et 675).
J//940
n° 7
Bulles en faveur des rois de France.
Vidimus
677 - Latran. 1257. 22 avril.
Alexander, papa IV, [Ludovico], regi Franciæ, indulget ut omnes viri religiosi quos ad familiaritatis
obsequium admiserit, officia divina, juxta morem quo ipsi regi celebrari solent, valeant celebrare,
contraria consuetudine aut constitutione non obstante. "Datum Laterani, X kalendas maii, pontificatus
nostri anno tertio."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//1042
n° 3, fol. 3/v°
675
Archives nationales (France)
Mélanges
Original
678 - 1257. Avril.
Jean, comte de Bourgogne, sire de Salins, prie Thibaut, roi de Navarre, comte de Champagne et de Brie,
de mettre son sceau à une charte dudit Jean pour les habitants de Fontaine-Mâcon. "Ce fu faict ou mois
d'avril, l'an Nostre Signor qui corroit par M CC L VII."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.). - Cf. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3109.
J//1020
n° 45
Chartes royales cancellées
Original
679 - Melun. 1257. Mai.
Ludovicus IX Odoni de Macholio, militi, et Mariœ de Auxiaco, ejus uxori, quadraginta libras annui
redditus in prœpositura Meledunensi concedit.
Ludovicus, Dei gratia Francorum rex, notum facimus quod nos, obtentu grati et accepti servitii quod Odo
de Macholio, miles, et Maria de Auxiaco, ejus uxor, nobis impenderunt et maxime in nutritura liberorum
nostrorum, dedimus et concessimus eisdem ac heredibus eorundem imperpetuum quadraginta libras
parisiensium annui redditus ab ipsis, in prepositura nostra Meledunensi, singulis annis, per manum
prepositi dicti loci, quicunque pro tempore fuerit, percipiendas duobus terminis, videlicet medietatem ad
festum Omnium Sanctorum, et ad Ascensionem Domini aliam medietatem, volentes et concedentes
quod, si dictum Odonem dictam Mariam, vel dictam Mariam dictum Odonem supervivere contingeret,
superstes dictas quadraginta libras singulis annis, quamdiu viveret, in dicta prepositura predictis
terminis perciperet, nec heredes ipsorum, ipsis vel altero eorum viventibus, aliquid inde percipere
poterunt, nisi de ipsorum vel eorum alterius voluntate. Post decessum autem predictorum Odonis et
Marie, predicte quadraginta libre annui redditus ad heredes ipsorum libere revertentur, nisi ipse vel ipsa
in vita sua de ipsis quadraginta libris aliter duxerint ordinandum. Quod ut ratum et stabile permaneat in
futurum, presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actum apud Meledunum, anno Domini
M° CC° quinquagesimo septimo, mense maio.
Original scellé, sur écheveau de soie rouge, d'un sceau en cire verte décrit par Douet d'Arcq sous le n° 42,
cancellé au moyen d'une coupure médiane.
Au dos, dans le coin inférieur de droite, d'une petite écriture qui rappelle celle des répertoires de Pierre
d'Étampes : Cancellata - Recuperata. Carta Adonis de Macholio et uxoris sue de xl libris in prepositura
Meledunensi. Dans le coin gauche, d'une écriture un peu plus ancienne : Odonis de Machau et uxoris
ejus.
J//846
n° 2
Provence
Copie authentique
680 - Aix. 1257. 2 juin.
"In nomine Domini nostri Jhesu Christi, amen. Anno ab Incarnatione ejusdem millesimo CC LVII°,
indictione XV°, IIII° nonas junii," publicatur concordia de novo facta inter Carolum, filium regis
Franciæ, Andegaviæ, Provinciæ et Forcalquerii comitem et marchionem Provinciæ, ex una parte, et cives
Massiliæ, ex altera.
Copie du XVI e siècle, non datée, faite d'après le texte inséré au Registrum pergamenorum in regiis
Provincioe archivis conservatum. - Publié en dernier lieu par Richard Sternfeld, Karl von Anjou als Graf
676
Archives nationales (France)
J//807
n° 7
Limites de Picardie
Copie authentique
681 - [1257.]
"Inquesta facta super eo quod dominus Henricus de Monsteruel, miles, dicebat quemdam cheminum qui
erat extra villam de Domibus in Pontivo, in via quæ vadit de Domibus apud Monasterolium super Mare,
ad se pertinere et a comitissa Drocensi teneri. Matheus vero de Roia e contrario dicebat quod habebat in
predicto chemino custodiam et vicecomitatum, et quod eumdem cheminum tenebat a domino rege ; et
dicebat idem Matheus quod dominus rex habet in prædicto chemino altam justiciam. Idem Henricus
nichil probat et nichil habebit."
"Extraict du registre de Parlement de l'an m II c lvij, feuillet iij." Signé : Voysin. - Cf. dans Boutaric, Actes
du Parlement de Paris, t. I, n° 145, l'arrêt qui termina cette contestation en faveur de Mathieu de Roye.
J//808
n° 10
Limites de Picardie
Copie authentique
682 - [1257.]
Arrestum Parlamenti per quod major et jurati de Monsterolio justitiam hominum de Escuir, Biaumery et
Campignolles, tamquam regis burgensium, quam ipsis abbas et conventus Sancti Salvii de Monsterolio
contendebant, habere dicuntur.
"Extraict du registre de Parlement de l'an m ij clvij, feuillet 3" signé : Voysin. - Cf. Boutaric, Actes du
Parlement de Paris, t. I, n° 137.
J//1022
n° 41
Mélanges
Rouleau original
683 - 1257.
Compotus proventuum terrarum incursarum in Tolosana, Caturcensi, Elnensi et Albiensi diocesibus.
Hec sunt summe de proventibus terrarum incursarum in diocesi Tolosana anno L° septimo.
Soma tocius terre Raimundi Garsie et Pagane apud Issellum et apud Becedam, VIII libre et X solidi X
denarii Tolosani.
Item Pontius de Monte Lauro, in isto anno immuratus, habet in villa de Issello L solidos Tolosanorum de
questa annuatim. Alios proventus terre ipsius non habui cum, ante immurationem suam, fructus suos
collegisset et possunt valere centum solidos Tholosanorum.
Soma terre Alpesie de Baure, VIII libre III solidi Tolosanorum.
Soma tocius terre Bertrandi de Rocovilla, X libre I solidus XI denarii Tolosani.
Soma tocius terre uxoris sue, LXX libre IIII solidi et VIIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Petri de Mazeroliis, XL libre II solidi II denarii Tolosani.
Soma tocius terre Villaris, militis, XXVI libre et VIIII solidi et II denarii Tolosani.
Soma tocius terre Galhardi de Festo, XXXIIII libre V solidi et VI denarii Tolosani.
Soma tocius terre domine Myrote, XXVIIII libre et II solidi VIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Geraldi Unaldi, LII libre et III solidi III denarii Tolosani.
677
Archives nationales (France)
Soma tocius terre Jordani de Lautario, LXVIIII libre XIIII solidi II denarii Tolosani.
Item pro bajulia de Soal, a die martis ante Carniprivium, anno L° VI°, usque ad nativitatem beati
Johannis Baptiste anno L° VII°, VI libre XC solidi Tolosanorum.
Soma Bertrandi de Peleyaco et fratris sui, XC libre et VI solidi et VIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Rene et Miravalle, IIII libre XIIII solidi et IIII denarii.
Soma tocius terre Arnaldi Saqueti quam tenet dominus comes pro dote Emenjarde, uxoris sue, VII libre
XII denarii Tolosani.
Soma tocius terre de Linharol, LI solidi et II denarii.
Soma tocius terre domine Mathee, uxoris Raimundi Stephani, XXXVIIII solidi IIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Bernardi de Montesquivo de Calhol, VII libre, VIIII solidi Tolosanorum.
Soma tocius terre Michaelis de Gomevilla, LXX solidi Tolosanorum.
Soma tocius terre Vierne, VI libre VIIII solidi et VII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Johanne, uxoris Petri Bonifilii, XXI solidi VIII denarii, mallia Tolosana.
Soma tocius terre Arnaldi Raimundi de Salis, fugitivi, LVIIII solidi II denarii Tolosani.
Soma tocius terre domine Peitavine, XII libre IIII solidi II denarii Tolosani.
Soma tocius terre Poncii Willelmi et fratris sui, XVI libre VIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Poncii Magrefort, X libre XII solidi et X denarii Tolosani.
Soma tocius terre Guilaberti Ugonis, VIIII libre et XVIII solidi VI denarii Tolosani.
Soma tocius terre Galhardi de Franquardvilla, IIII libre VIIII solidi X denarii Tolosani.
Soma tocius terre Bernardi de Sancto Felicio, IIII libre et XI solidi Tolosanorum.
Soma Bertrandi de Rocavilla, scilicet tocius sue terre, XVII libre et III solidi III denarii.
Soma terre Finarum ; XXIIII solidi VIII denarii mallia Tolosana.
Soma census villarum novarum, VIII solidi VI denarii Tolosani.
Soma tocius terre uxoris Bernardi de Mansio, CXII solidi VI denarii Tolosani.
Soma tocius terre Alamande, XLIIII solidi IIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Breselhanorum, LXIIII solidi VIIII denarii Tolosani.
Soma tocius terre Petri Bonifilii, VI libre XI solidi Tolosanorum.
Soma tocius terre Raimundi de Baure, LXXVI solidi ; aliam partem tenet Egidius, clericus inquisitorum.
Soma tocius terre Poncii Saqueti, X libre VI solidi Tolosanorum.
Soma istarum somarum, CCCC LIIII libre XIX denarii Tholosani.
Item de rebus comunis ( sic) ab illo loco quod sic incipit : De locagio unius domus de Banoio ( ?) et finit :
De Caramanno, XX solidi.
Item de rebus comunis ( sic) ab illo loco quod sic incipit : De bonis Regine de Cassello Renati et finit :
Raimundi Jordani de Cors, LXIII solidi.
Soma totalis, VI xx XVIII libre XIII solidi II denarii Tholosani.
Item de XL sexterios ( sic) avene venditis de anno L° IIII° et V°, et de XI quartonibus et dimidium ( sic)
frumenti de anno L° VI° et XXXVI sexteriis ordei et avene, sunt vendita. Soma, XV libre XI solidi.
Item de rebus minutis de loco quod sic incipit : De duobus sexteriis frumenti et finit : De Fano Jovis, I
sextarius frumenti et emina ordei.
Soma, XI libre VI solidi VII denarii.
Item de vindemiis, soma, XX libre et XIIII solidi Tolosanorum.
Item de venditione bladum ( sic) de loco quod sic incipit : De terris Durandorum, et finit : de Sedadio de
Lauraco, fugitivo, LXXII solidi.
Soma, quatuor xx et VIII libre II solidi VIII denarii.
Item de debitis magistri Bernardi et magistri Belenguarii, soma, XIIII libre Tolosanorum.
Item de venditione hereditatum in diocesi Tolosano, soma XXX libre et X solidi Tolosanorum.
Soma, CCCXVIII libre XVIII solidi V denarii Tolosani.
678
Archives nationales (France)
J//911
n° 19
Barrois
Copie
685 - 1257-1258. Mars.
Thibaut, comte de Bar, fait savoir que, par son testament et du consentement de son frère Huard,
Geoffroy de Beauzée, écuyer, a laissé à l'abbaye de l'Isle-en-Barrois, tout ce que lesdits Geoffroy et Huard
possédaient aux terrages de Beauzée. Thibaut confirme ce legs en qualité de suzerain, "et ai mis mon seel
en ces presentes lettres en tesmoignage de veritei, lesquelz furent faites et donnees l'an de l'Incarnacion
Nostre Segnor Jhesu Crist mil CC et cinquante sept anz, ou mois de mars."
Copie collationnée faite le 22 février 1561, d'après un original présenté par les religieux de l'Isle en
Barrois, original scellé "sur lacz de fil blanc, de cire blanche", d'un sceau semblable à celui du n° 663.
J//940
n° 9
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
686 - Viterbe. 1258. 9 avril.
Alexander, papa IV, universis archiepiscopis, episcopis, abbatibus, prioribus, decanis, archidiaconis,
præpositis et aliis ecclesiarum prælatis, necnon capitulis et conventibus per regnum Franciæ constitutis,
"sane quia intelleximus quod nonnulli procuratores vestri quos ad Sedem Apostolicam pro vestris et
ecclesiarum vestrarum negociis destinastis, interdum absque mandato vestro, quandoque contra
mandatum et inhibitionem eis a vobis factam super hoc specialiter et expresse, nonnunquam etiam ultra
summam contentam in litteris eis a vobis super mutuo contrahendo concessis, mutuum contrahere in
vestrum et ecclesiarum vestrarum dispendium non verentur", indulget ut ad solutionem hujusmodi
debitorum minime teneantur. "Datum Viterbii, V idus aprilis, pontificatus nostri anno quarto."
679
Archives nationales (France)
J//918
n° 7
Angleterre
Original
687 - Westminster. 1258. 8 mai.
Henricus, rex Angliœ, procuratores ad pacem cum rege Franciœ tractandam designat.
Henricus ; Dei gracia rex Anglie, dominus Hybernie, dux Normannie, Aquitanie et comes Andegavie,
omnibus ad quos presentes littere pervenerint, salutem. Noverit universitas vestra quod nos dilectos et
fideles nostros nobiles viros S. de Monteforti, comitem Leycestrie, P. de Sabaudia, Galfridum et
Guidonem de Leziniaco, fratres nostros, et Hugonem Bygot, nostros constituimus procuratores et
nuncios speciales, pro nobis et heredibus nostris, ad tractandum cum illustri rege Francie de pace inter
nos et ipsum, pro se et heredibus suis ; dantes eisdem procuratoribus nostris plenam potestatem et
speciale mandatum faciendi et firmandi pacem predictam, ac jurandi in animam nostram de ea
servanda, secundum formam et modum secundum quam vel quem viderint expedire ; promittentes pro
nobis et heredibus nostris ratum habere et firmum quicquid omnes predicti nobiles, seu quatuor, vel tres
ex ipsis, super premissis duxerint faciendum. In cujus rei testimonium has litteras nostras fieri fecimus
patentes, teste me ipso.
Apud Westmonasterium, VIII die maii, anno regni nostri XLII°.
Original scellé, sur simple queue, d'un fragment du sceau de majesté en cire blanche avec contre-sceau
équestre décrit par Douet d'Arcq sous le n° 10011 ou 10012.
J//1034
n° 69
Comptes et enquêtes
Minute
688 - [1258. Entre le 22 mai et le 20 juin.]
Arnaldus, regis Romanorum procurator, notum facit quittationes a rege Franciœ factas non valituras
esse, nisi, infra duos menses, jamdictus Arnaldus produxerit approbationem conventionum ab ipso
Arnaldo, nomine regis Romanorum, cum proefato rege Franciœ factarum.
Notum sit omnibus presentibus et futuris quod, antequam ego, magister Arnoldus etc., quittationes vel
juramentum in animam illustris regis Francie, nomine domini mei, reciperem a nobili viro domino
Simone de Claromonte, domino Nigelle, procuratore dicti regis Francie, sicut in litteris ejusdem domini
Simonis hec plenius continentur, actum fuerat inter dictum regem Francie et me, procuratorem regis
Romanorum predicti, et etiam in ipsa receptione juramenti reperitur expresse quod idem rex Francie ex
dictis quittationibus et juramento nullatenus obligatus existeret, nisi ego, infra duos menses a presenti
die numerandos, eidem misero vel reddidero patentes litteras domini mei regis Romanorum predicti
continentes expressam ratihabitionem ejusdem super quitationibus, juramento et omnibus
conventionibus a me factis nomine domini mei eidem regi Francie, sicut plenius continetur in litteris a
me dicto regi Francie traditis, sigillis meo et fratris Mansueti, domini pape capellani et penitentiarii,
sigillatis.
Minute raturée. L'écriture, rapprochée de celle d'autres minutes telles que celles qui sont mentionnées
sous le n° 514, montre que, bien que cette déclaration dût être faite par le procureur du roi des Romains,
elle fut cependant rédigée à la chancellerie du roi de France. - Elle se place entre le 22 mai et le 20 juin
1258 (Cf. J. de Laborde, Layettes du Trésor des Chartes, t. III, n os 4413 et 4426).
680
Archives nationales (France)
J//879
n° 67
Foix et Comminges
Copie authentique
689 - Foix. 1258. 23 août et 15 décembre.
Rogerius, comes Fuxi et vicecomes Castriboni, Raimundo, vicecomiti Cardonensi, dat in commendam
castra et villas de Solsona, Torroia et Arbeca.
Noverint universi presentem paginam inspecturi vel etiam audituri quod nos, Rogerius, Dei gratia comes
Fuxi et vicecomes Castriboni, non inducti dolo, neque vi, nec circumventi fraude aliqua, set gratis et ex
certa scientia, pro nobis et omnibus nostris, commendamus seu precario concedimus vobis, Ramundo,
per eandem vicecomiti Cardonensi, castrum et villam de Solsona et castrum et villam de Torroia et
castrum et villam de Arbeca, cum omnibus terminis et pertinenciis suis, prout melius nos ipsa babemus
et tenemus a vobis ipotecata seu pignori obligata. Gujus vinculum pignoris seu ipotece non intelligimus
solvere vel remittere seu in aliquo condonare, propter commendam predictam vel concessionem
precariam vobis factam. Immo retinemus nobis et nostris omnia jura et actiones que et quas
pignoraticias et ipotecarias habemus in predictis locis et pro predictis contra vos et vestros et contra
quaslibet alias personas, aliquo modo predicta omnia vel singula detinentes. Volumus tamen ut vos
redditus et proventus omnes et exitus predictorum Iocorum possitis in usus vestros convertere seu
expendere pro vestre libito voluntatis. Predictam vero commendam seu precariam concessionem vobis
facimus tali modo et pacto quod, quandocumque nobis et nostris placuent, possimus ipsam ad manum
nostram revocare et recuperare pro nostre libero arbitrio voluntatis, nulla temporis prescriptione
obstante, et vos et vestri semper nobis et nostris teneamini ea restituere atque reddere libère et absolute,
sine omn exceptione et contradictione dominii et proprietatis vel alterius obligationis aut cujuslibet
debiti vel dampni dati compensationis. Et si ultra très menses post nostram vel nostrorum requisitionem
vobis vel vestris factam de predictis locis recuperandis, predicta vel aliqua predictorum contra nostram
vel nostrorum voluntatem retinueritis vel reddere contradixeritis, incontinenti, ipso facto, castrum et
villa de Lort et villa de Laguda et castrum et villa nova cum omnibus castris et villis et mansis et
mansatis, cum militibus, feudis, hominibus et feminabus in dictis vallibus contends seu ad ipsa loca
spectantibus vel spectare debentibus, cum omnibus terminis, juribus, et pertinenciis suis, pleno jure
nobis vertiant in commissum vel incursum, et pene nomine sint nobis et nostris plenarie adquisita ; ita
quod nullo tempore nos vel nostri vobis vel vestris pro predictis nec de predictis teneamur in aliqua curia
seu judicio ecclesiastico vel civili super possessione vel proprietate vel jure ipotece vel pignoris in aliquo
respondere, immo jus proprietatis in predictis vallibus et contends in eis sit nobis et nostris inperpetuum
adquisitum, nichilominus servato nobis jure ipotece vel pignoris ac actione de revocanda precaria vel
commenda vobis factis superius de castris et villis de Solsona, de Torroia, et de Arbeca, et eorum
terminis et pertinenciis et juribus universis. Necpropter hoc intelligimus, nec volumus facere aliquam
relaxationem vel absolutionem homagiorum, sacramentorum, promissionum, fidelitatum, fidejussionum
nobis factorum a vobis et a militibus, feudatariis, burgensibus, et aliis hominibus in predictis locis
omnibus commorantibus presentibus et futuris. Immo intendimus et volumus servare nobis et nostris et
servamus in suo valore, prout nunc sunt, omnia instrumenta et pactiones et fidejussiones nobis facta de
predictis et pro predictis, prout in illis instruments plenius continetur. Nos igitur Raimundus, Dei gracia
vicecomes Cardonensis, recognoscimus et in veritate profitemur vobis, domino Rogerio, per eandem
comiti Fuxi et vicecomiti Castriboni, récépissé a vobis in comendam seu precariam concessionem
predicta tria castra et villas de Solsona, de Torroia, et de Arbeca, cum terminis et pertinenciis suis sub
modis et pactis superius comprehensis, unde, per nos et per omnes nostros et sub obligatione omnium
bonorum nostrorum, promittimus vobis et vestris, bona fide firmaque stipulatione stipulantes,
predictam commendam seu precariam concessionem predictorum castrorum et villarum de Solsona, de
Torroia et de Arbeca, et ipsorum etiam terminorum infra très menses post vestram vel vestrorum
681
Archives nationales (France)
requisitionem reddere seu restituere ad voluntatem vestram et vestrorum. Et si forte, quod absit ! hoc
facere nos vel nostri prorogaremus vel facere contradiceremus modo aliquo vel ingenio proprio vel
alieno, volumus quod incontinenti, ipso facto, predicte valles et castra de Lort et de Laguda et omnia
contenta in eis, prout sunt superius expressata, vobis et vestris veniant in commissum sive incursum et
pene nomine vobis et vestris sint in perpetuum adquisita, nullo jure vel actione aliqua nobis vel nostris in
posterum reservata in predictis vel pro predictis contra vos vel vestros vel quoslibet alios vestri nomine
possessores. Immo vos vel vestri vel quoscumque vos volueritis predicta habeant, teneant et possideant
jure dominii vel quasi, ex nostra concessione et donatione perfecta que dicitur donatio inter vivos,
facientes vobis pactum super predictis de non agendo ulterius contra vos vel vestros, vel nomine vestro
quoslibet alios possessores. Immo excertasciencia nobis et nostris super premissis perpetuum duximus
silentium imponendum ; et propter hoc nichilominus volumus et concedimus quod vos possitis a nobis
vel a nostris repetere, exigere, requirere predictam commendam seu precariam concessionem de
predictis locis factam, et nos et nostros convenire vel compellere ad illam restituendam, actione et
stipulatu vel commende vel precarii, vel per quamcumque malueritis actionem sen etiam interdictum,
coram quo malueritis judice ecclesiastico vel civili, in cujus presentia, seu judicio vel foro nequeamus nos
defendere excipiendo, recusando, declinando forum seu jurisdictionem, reconveniendo vel etiam
compensando contra vestram propositam actionem aut etiam interdictum. Immo volumus et mandamus
cum hoc presenti et publico instrumento omnibus fidejussoribus, militibus, feudatariis, et aliis
hominibus ad predicta Ioca pertinentibus vel qui pro predictis sunt vobis in aliquo obligati, ut vobis et
vestris observent promissam fidem et fidelitatem compleant et observent, ut vobis et vestris nostro
mandato vel nomine promiserunt, et pro ipsis villis et castris vobis et vestris adhereant fideliter et
intendant, absolventes eos a vinculo homagii et fidelitatis quo fuerunt vel sunt nobis pro predictis in
aliquo obligati. Et volumus quod instrumenta inter vos et nos inhita seu confecta ipotece vel pignoris seu
alterius obligationis super predictis castris et villis perpetui roboris habeant firmitatem, dantes vobis et
vestris plenariam potestatem predicta loca omnia vel singula occupandi, recipiendi, recuperandi et
retinendi vestra propria auctoiïlate, sine nostra vel nostrorum requisitione et absque Iicentia alicujus
curie, judicis, vel potestatis habita vel petita. Et ad majorem omnium predictorum firmitatem habendam
nos, jamdictus Raimundus, vicecomes Cardonensis, certificati de jure nostro, omnia predicta et singula
attendere, complere, observare et non contravenire clam vel manifeste, in judicio vel extra, per nos vel
per aliquam interpositam personam, bona fide firmaque stipulatione promittimus et stipulamus vobis et
vestris, et tactis corporaliter nostris propriis manibus sacrosanctis IIII or Dei Euvangeliis sponte
juramus, renunciantes per virtutem et religionem prestili juramenti omni juri divino et humano, civili et
canonico, promulgatoetpromulgando, scripto etnon scripto terreque consuetudini exceptionique doli et
metus, et specialiter et nominatim privilegio militari, et juris ignorantie, et beneficio implorande
restitutionis, et legi subvenienti deceptis ultra dimidium, et omni alii juris beneficio et auxilio quo vel
quibus possemus contravenire in toto etiam vel in parte. Actum est hoc apud Fuxum, in monasterio Beati
Volusiani, X° kalendas septembris, anno Christi M° CC° L° VIII°, régnante Ludovico rege Francorum.
Rey hujus testes sunt dominus Berengarius Arnaldi, dominus Petrus de Berga, dominus Raimundus
d'Urg, Raimundus de Duroforti, Guillelmus Bernardi de Luzenaco, Guillelmus Isarni, Guillelmus de
Ugenaco et Bernardus de Sancto Lupo. Johannes Baldovini, tabellio Appamie publicus, cartam istam
scripsit.
Petrus, publicus Fuxi notanus, transtuiit noc instrumentum ab originali instrumento verbo ad verbum,
puncto ad punctum, nil addens, nil minuens, coram subscripts testibus, XVIII° kalendas januarii,
régnante Ludovico, rege Francorum, anno incarnati Christi M° CC° L° VIII. Arnaldus, publicus Fuxi
notarius, subscripsit. Arnaldus, Fuxi tabellio, subscripsit ( s. m.).
Copie du 15 décembre 1258 sans aucune trace de sceau. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations
politiques des comtes de Foix avec la Catalogue, t. I, p. 202.
682
Archives nationales (France)
J//918
n° 8
Angleterre
Original
690 - Londres. 1258. 18 octobre.
Henri III, roi d'Angleterre, donne forcer de loi aux décisions prises par la majorité du conseil élu par lui-
même et par le commun du royaume.
Henri, par la grace de Dieu rei d'Engleterre, sire de Irelande, duc de Normandie, de Aguienne et conte de
Angou, a tuz ses feus clers et lais, saluz. Sachez ke nus voluns et otriuns ke ce ke nostre consoil e la
greniure partie d'eus qui est eslus par nus e par le commun de nostre reaume, a fet e fera a l'honur de
Deu e nostre fei e pur le profit de notre reaume, si cum il ordenera, seit ferm e estable en tote choses a
tuz jurs ; e comanduns et enjoinuns a tuz nos feus et leus, en la fei k'il nus deivent, k'il fermement
teignent et forgent a tenir e a meintenir les establisemenz ke sunt fez e sunt a fere par le vaundit consoil e
la greniure partie d'eus, en la manere k'il est dit desus ; k'il s'entreaident a ce fere par memes tel serment
encontre tote gent droit fesant et prenant, e ke nul ne prenge de terre ne de moble par quei ceste
purveance peuse estre desturbé u empiré en nule manere. E se nul et nuls veignent encontre ceste chose,
nus volun et comanduns ke tuz nos feus e leus les teignent a enemi mortel, e pur ce ke nus voluns ke
ceste. chose seit ferm et estable, nus enveuns nos lettres overtes enselez de nostre sel en chescun conté a
demorer la en tresor. Tesmoin me memes, a Londres, le disotime jur de octobre, l'an de nostre regne
quarant secund. E ceste chose fu fete devant Boneface, arceveske de Canterbire, Guater de Cantelou,
esveske de Wirecestre, Simon de Montfort, conte de Leycestre, Richard de Clare, conte de Gloucestre et
de Hertford, Peres de Maneye, Willem de Fort, conte de Aubemarl, Jehan de Plessys, conte de Warwik,
Roger de Quency, conte de Wincestre, Johan le Fiz Geffrey, Peres de Montfort, Richard de Grey, Roger
de Mortemer, James de Audichleye e Hue le Despenser, Roger le Bigot, conte de Norffolk e marscal
d'Engleterre, Humfrei de Boun, conte de Hereford e autres.
Original scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau de majesté en cire blanche, avec contre-sceau
équestre, décrit par Douet d'Arcq, sous le n° 10011 ou 10012.- Publié par Rymer, Foedera, éd. de 1816, t.
I, p. 377, avec quelques petites différences, notamment dans l'ordre des témoins.
J//1020
n° 39
Chartes royales cancellées
Original
691 - [Vers 1258-1259.]
Fragmentum cujusdam inquisitionis de feodo Au Plesseiz tunc in manu comitis [Alfonsi Pictavensis] per
forisfactum Guillelmi Rousselli accepto et ab Emelina Engebaut calumpniato.
Septimus quaternus.
( Dans la marge supérieure et d'une autre écriture que l'enquête :) Inquiratur plenius a preposito et aliis
de qua parte moveat dictum feodum et, si ex parte matris, restituatur eidem, nisi aliud probatum fuerit
contra ipsam.
§. Domina Emelina, relicta defuncti Johannis Clarevallis, militis, jurata, dicit quod Guillelmus Rousselli,
nunc prepositus de Fronteneto, et predecessores sui tenuerunt quoddam feodum situm in parochia de
Fronteneto, dictum Au Plesseiz, quod dominus comes accepit in manu sua et habet, quare dictus
prepositus fuit in guerra contra dominum comitem. Item dicit quod dictus Guillelmus fecit deberium
marito dicte Emeline et etiam antecessores dicti prepositi antecessoribus dicte Emeline. Item dicit quod
dictum feodum movebat ab ipsa Emelina ex parte domine Aenordis, matris sue defuncte, unde cum a
domino comite nec ab alio a citra guerram non sit factum sibi suum deberium, petit dictum deberium
683
Archives nationales (France)
sibi fieri. Dicit etiam quod dictus maritus ejus tempore guerre erat senex, et secessit apud Sanctum
Severinum et moratus fuit ibidem tempore guerre, et ipsa cum eodem. Idem dicit quod dictum deberium
est viginti solidorum et unius roncini LX tasolidorum. Item dicit quod dictum deberium fiebat tam in
mutacione domini quam in mutacione tenentis.
§. Johannes Rousselli, serviens et frater prepositi de Fronteneto, juratus, dicit quod Johannes Rousselli,
pater istius qui loquitur, et Guillelmus, frater ejus, fecerunt dictum deberium, scilicet pater ejus Symoni
Engebaut, patri dicte Emeline, et Guillelmus predictus eidem Symoni. Item dicit quod dictus pater
mortuus fuit post guerram, et quod nunquam factum fuit deberium dicte Emeline vel ejus marito. Item
dicit quod audivit dici quod dictum 1 feodum movebat ab ipsa Emelina. Item dicit quod dictum deberium
erat in viginti solidis et uno rocino sexaginta solidorum, et debebat fieri in mutacione domini et in
mutacione habentis. Item dicit quod dictus Johannes, maritus dicte Emeline, erat fere LXXX us tempore
guerre, nec fuit in guerra, sed durante guerra fuit apud Sanctum Severinum.
§. Henricus Galteri, L us et plus, mansionarius dicte Emeline, juratus, dicit quod vidit defunctum
Symonem Engebaut, patrem dicte Emeline et Aenordim, matrem dicte Emeline, et presens audivit
dictum Symonem dicentem Guillelmo Rousselli : "Tu debes michi viginti solidos et unum roncinum
sexaginta solidorum pro servicio feodi du Plessiez ;" et audivit quod dictus Guillelmus respondit dicto
Symoni : "Certe verum est ;" et credit quod idem deberium fecit dictus Guillelmus eidem Symoni. Item
dicit quod audivit dici a dicto Symone quod dictum feodum movebat ex parte uxoris sue matris actricis.
Item dicit quod dictum deberium nunquam factum fuit dicte Emeline nec marito suo, quod sciat. Item
dicit quod dictus Johannes tempore guerre fuit in villa que dicitur Sanctus Johannes de Marnier in domo
sua propria. Item dicit quod villa illa erat ejusdem Johannis et tenebat eam a comite Augi.
§. Renoudus Rochefort, juratus, cognatus dicte Emeline, dicit quod audivit dici quod dictum feodum
movebat ex parte matris actricis.
§. Renoudus Berardi, cognatus dicte actricis, juratus, dicit quod audivit dici a multis quod dictus
Guillelmus debebat dictum deberium dicte Emeline, sed nunquam vidit fieri. Item dicit quod dictum
feodum movebat ex parte matris actricis.
§. Johannes Meschins, mansionarius comitis, juratus, dicit quod fuit serviens dicti Symonis, patris
actricis, et vidit quod dictus Symon sesivit dictum feodum pro defectu deberii, sed nunquam vidit dictum
deberium fieri. Item dicit quod dictum feodum movet ex parte actricis et matris ejusdem ; et hoc scit quia
dicta Aenordis habuit nepotes Renoudum Berardi et Renoudum Rochefort, precedentes testes, capientes
mediatatem in dicto servicio et tenentes in paragio a dicto Symone Engebaut, racione dicte Aenordis.
§. Guillelmus Roussel, prepositus de Fronteneto, homo ligius domini comitis, dicit quod fuit in guerra in
dicto castro et ibidem captus, quare amisit dictam terram et fecit homagium pro dicta terra predicto
Symoni Engebaut ante guerram, et dictum deberium. Item dicit quod dicta Emelina fuit filia dicti
Symonis et est ejus heres legitima et quod, si teneret dictam terram, dictum deberium eidem facere
teneretur.
§. Renoudus Acroent, testis juratus, dixit se nichil scit ( sic).
§. Hemericus Galteri. LXV annorum, juratus ... ( La phrase reste ainsi suspendue).
§. Hemericus Galteri, LXV annorum, ut dicit, juratus, dicit de furnis quod unus est comitis, alius prioris
et monachorum, et nunquam vidit prohiberi ne aliquis adiret unum furnum citius quam alium, nisi quod
prepositus hoc anno fecit prohiberi ne aliquis homo comitis adiret furnum prioris.
§. Johannes Meschins, LV [annorum], juratus, dicit idem de furnis quod alius de XL annis et plus.
§. Symon Bertran, Johannes Gaangnart, Guillelmus Morolles, Guillelmus Baudet, Hemericus dictus
Miles, Reginaldus Faconniau, Hugo Portier, Petrus Serillon, Guillelmus Portier, Gaufridus Gasteblé,
Thomas Galobiau, Hemericus Viau, Gaufridus Demanguet, Hugo Seve, Johannes Theobaldi, jurati,
dicunt quod, si prior deficeret in elemosina, quod comes poterat sesire dictum furnum et medietatem
aree.
684
Archives nationales (France)
§. Hugo Gorrau, Gaufridus Genet, Hugo Morelli, Guillelmus Bertran, Bonniau Gueran, Johannes Girardi,
Petrus Meschins, Sapiniau, Guillelmus Rouselli, jurati, idem dicunt quod alii.
1. Or. dictus.
Deux feuillets de parchemin ; a moitié supérieure du second est coupée.- La date approximative de cette
pièce nous a été donnée par le rapprochement avec un passage du quatrième registre de la
correspondance du frère de saint Louis, publié par M. Auguste Molinier, Correspondance administrative
d'Alfonse de Poitiers, t. II, p. 484, n° 1933, § 54.
J//1035
n° 27
Pièces retirées par Rousseau
Original
692 - 1258-1259. 15 janvier. Troyes.
Johannes, dominus Joinvillae, notum facit se accepisse a Theobaldo, comite Campaniae, in augmentum
feodi, quicquid praedictus Theobaldus hahebat apud Germaium.
Ego Johannes, dominus Joniville, miles, senescallus Campanie, notum facio omnibus quod karissimus
dominus meus Theobaldus, Dei gracia rex Navarre illustris, Campanie et Brie comes palatinus, dedit
michi et heredibus meis imperpetuum, in augmentationem feodi quod ab ipso tenemus, quicquid juris in
villa de Germaio et pertinentiis ejus, tam in blado quam in custodia et aliis, habebat et habere poterat,
nullo sibi penitus retento nisi jure feodi. Ego autem et heredes mei imperpetuum tenebimus [et]
debebimus ea tenere in feodo et homagio ligio a dicto domino rege et ejus successoribus dominis
Campanie. In quorum testimonium et munimen presentibus litteris sigillum meum duxi apponendum.
Actum per me Trecis, anno Domini millesimo ducentesimo L° octavo, mense januarii, die mercurii post
festum beatorum Remigii et Hylarii.
Original scellé, sur écheveau de fil blanc, d'un sceau de cire blanche aujourd'hui détruit.- Cf. H.-F.
Delaborde, Jean de Joinville... Catalogue des actes, n° 383, où cet acte est inexactement daté du 14
janvier.
J//769
n° 14/3
Champagne
Copie authentique
693 - 1259. 24 juin.
Gui de Dampierre, seigneur de Saint-Just, donne à son neveu Thibaut, roi de Navarre, comte de
Champagne et de Brie, tout ce qu'il avait à Coursan. "Et por ce que ceste chose soit ferme et estable
pardurablement, ay je mis mon seel en ces presentes lettres qui furent fetes en l'an de grace Nostre
Signor mil deux cens et cinquante neuf, le jour de teste saint Jehan Baptiste."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum , le 23 juillet 1562.- Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3170.
J//1020
n° 46
Chartes royales cancellées
Original
694 - Melun. 1259. 23 juillet.
Ludovicus IX Juliano de Perona, militi, quadraginta libras annui redditus concedit.
Ludovicus, Dei gratia Francorum rex, noverint universi quod nos dilecto et fideli nostro Juliano de
Perona, militi nostro, dedimus quadraginta libras parisiensium annui redditus percipiendas singulis
685
Archives nationales (France)
annis, ad Templum Parisius, in festo Omnium Sanctorum, ad compotum nostrum, quousque eidem
Juliano eas alibi duxerimus assidendas, ab eodem Juliano et ejus heredibus quos habebit de sua uxore
desponsata imperpetuum tenendas de nobis et heredibus nostris, in uno homagio et feodo cum alio
redditu quem ei dedimus perpetuo possidendum. Quod ut ratum sit presentes litteras sigillo nostro
fecimus roborari. Actum Meleduni, anno Domini M° CC° quinquagesimo nono, in crastino beate Marie
Magdalene.
Original scellé, sur écheveau de soie verte, d'un sceau en cire verte décrit par Douet d'Arcq, sous le n° 42,
cancellé au moyen de deux coupures dans la marge supérieure.
Au dos : Juliani de Perona, militis , et d'une écriture qui rappelle celle des répertoires de Pierre
d'Étampes : Recuperata . - Cancelluta .
Cette pièce figure déjà dans l'inventaire du Trésor des Chartes relié en tête du Registrum tenue parmi les
Littere reddite domino regi de rebus emptis, quittatis vel commissis (JJ. 34, fol. 8 vo).
J//850
n° 2
Provence
Copie authentique
695 - 1259. 23 août.
"Anno Domini a Nativitate millesimo ducentesimo quinquagesimo nono, indictione secunda et die sabati
nono exeunte augusto," cives communitatis Albae et loci Claraschi Cunradum, Cunradengum et
Octavianum de Braida procuratores suos constituunt ad tractandum cum Carolo, Provinciae, Andegaviae
et Forcalquerii comite, et ad civitatem Albae et locum Claraschi ejusdem comitis obedientiae
supponendos.
Copie du XVI e siècle non datée, "a quodam instrumento originali in regiis Provincie archivis conservato,
in saquo scripturarum Pedemontis." - Publié dans les Historioe patrioe monumenta edita jussu regis
Caroli Alberti, Chartoe, t. II, p. 1586.
J//918
n° 9
Angleterre
Original
696 - Westminster. 1259. 9 septembre
Henricus, rex Anglioe, concedit quod Ludovicus, rex Francioe, ad solvenda arreragia rerum ipsi Henrico
per pacem nuper inter se conclusam attributarum, non teneatur.
Henricus, Dei gracia rex Anglie, dominus Hibernie et dux Aquitanie, universis ad quos presentes littere
pervenerint, salutem. Cum per composicionem et pacem inter nos et dilectum consanguineum nostrum
Ludovicum, illustrem regem Francorum, habitam, nobis teneatur idem rex in quibusdam escambiis
faciendis, necnon estimacionibus seu valoribus quarundam terrarum solvendis, que omnia per bonos
viros eligendos hinc inde estimari debent et ordinari, prout in forma pacis ejusdem plenius continetur,
volumus et concedimus quod, cum arbitratores hujusmodi super predictis vel aliquo predictorum
concorditer suam ordinacionem protulerint, idem rex ex tunc ad ea nobis tradenda et solvenda, que ipsi
ordinaverint, teneatur ; set non tenebitur ad arreragia temporis precedentis. In cujus rei testimonium
has litteras nostras fieri fecimus patentes, teste me ipso.
Apud Westmonasterium, IX die septembris, anno regni nostri XLIII°.
Scellé en cire blanche, sur simple queue, d'un fragment de sceau de majesté avec contre-sceau équestre.
J//1024
686
Archives nationales (France)
n° 44
Mélanges
Copie authentique
697 - Londres. 1259. 13 octobre
Extrait sans date de la première moitié du traité conclu à Londres, le 13 octobre 1259, entre Henri III, roi
d'Angleterre, et Louis IX, roi de France.
Cet extrait sur parchemin non scellé, d'une écriture du XVI e siècle, serait à rapprocher des textes du
traité conservés dans J. 629, n os 8 à 10 quater. Ledit traité a été publié par J. de Laborde dans les
Layettes du Trésor des Chartes, t. III, n° 4554.
J//890
n° 31
Languedoc
Vidimus
698 - Paris. 1259. Octobre
Compositio inter Ludovicum, regem Francorum, ex una parte, et archiepiscopum Arelatensem, ex altera,
de castro Bellicadri et de Argencia.
Ludovicus, Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri quod dilectus noster
Arelatensis archiepiscopus, super castro Bellicadri et Argencia que in sua tenemus diocesi, nobis
suscitaverat questionem, asserens quod bone memorie Simon, olim comes Leycestrie et dominus
Montisfortis, dictum castrum cum Argencia in feudum receperat ab eo qui tunc erat Aralatensis ( sic)
archiepiscopus, ad fidelitatem et homagium per ipsum comitem et successores ipsius Aralatensi ( sic)
archiepiscopo et ejus successoribus facienda ; mille etiam marchas argenti eidem archiepiscopo protinus
dare promisit et centum marchas, pro censu, annis singulis in perpetuum ; et ideo petebat a nobis
archiepiscopus qui nunc est, pro fidelitate et homagio quod nemini facimus, recompensationem debitam
sibi fieri et dictum censum in posterum sibi solvi, et tam sexcentas marchas que de dictis mille marchis
supererant, ad solvendum quam etiam arreragia transacti temporis sibi reddi. Pro parte vero nostra et ad
nostram defensionem, inter cetera facere videbatur longa karissimi genitoris nostri et nostra possessio,
necnon et Remondi, comitis quondam Tholosani, super quem idem noster genitor acquisisse dinoscitur
dictum castrum, quod siquidem de nostro feodo, cum sit in regno nostro, potius videretur quam
Arelatensis ecclesie que sita est in Imperio, licet ad regnum fines diocesis extendantur. Tandem veniente
ad nostram presentiam Guillelmo, archidiacono Arelatensi, procuratore archiepiscopi supradicti,
mediante dilecto ac fideli nostro Guidone, Aniciensi episcopo, qui, ex mandato Summi Pontificis speciali,
ad componendum inter nos et dictum archiepiscopum seu procuratorem ipsius fideliter intendebat, cum
eodem procuratore super predictis composuimus in hunc modum : videlicet quod castrum Bellicadri
cum Argentia nobis et successoribus nostris regibus Francie liberum remaneat ab omni fidelitate et
homagio et recompensatione debita pro eisdem. Si vero dictum castrum ad manum alicujus successoris
nostri veniret qui non esset rex Francie, ille et ejus in perpetuum successores qui reges Francie non
fuerint, archiepiscopo Arelatensi, qui pro tempore fuerit, fidelitatem jurare et homagium facere
teneantur. Et per hanc pacem dictus procurator procuratorio nomine pro dicto Arelatensi archiepiscopo
in predicta composicione consentiens, tam a censu centum marcharum annuo quam a sexcentis marchis,
quam etiam a preteriti temporis arreragiis animam karissimi patris nostri, nos etiam et successores
nostros quittavit in perpetuum et absolvit. Nos vero ex causa hujus compositionis eidem Arelatensi
archiepiscopo assideri seu assignari faciemus, apud Bellicadrum vel in Argentia, in possessionibus,
centum libratas turonensium annui redditus ab eo et suis successoribus in perpetuum possidendas.
Quod ut ratum et stabile permaneat in futurum presentes litteras sigilli nostri fecimus impressione
muniri. Actum Parisius, anno Domini M° CC° quinquagesimo nono, mense octobri.
687
Archives nationales (France)
D'après le vidimus donné le 20 novembre suivant dans l'acte analysé sous le n° 700. - Mentionné par
Lenain de Tillemont, Vie de saint Louis, t. IV, p. 211.
J//850
n° 4
Provence
Copie authentique
699 - [1259. 15 novembre]
Tractatum habitum inter Carolum, comitem Provinciae et procuratores civitatis Albae et loci Clarasci de
deditione dictorum locorum.
Copie non datée, faite, au XVI e siècle, d'après un original conservé "in regiis Provincie archivis". - Publié
dans les Historioe patrioe monumenta edita jussu regis Caroli Alberti, Chartoe, t. II, col. 1594.
J//890
n° 31
Languedoc
Original
700 - Arles. 1259. 20 novembre.
B., Arelatensis archiepiscopus, et capitulum ejusdem ecclesiae compositionem inter Ludovicum, regem
Francorum, et jamdictum archiepiscopum de castro Bellicadri et de Argentia mense precedenti initam (cf
n° 698) confirmant ejusdemque compositionis tenorem publicant. "Et ut predicta perpetuam firmitatem
in futurum obtineant presentes litteras sigillorum nostrorum impressionibus fecimus communiri. Actum
Arelati, in capitulo ecclesie Arelatensis, anno Domini M° CC° quinquagesimo nono, scilicet XII° kl.
decembris."
Original scellé de deux sceaux :
1° Bertrand, archevêque d'Arles, sur tresse de soie jaune et violette, aujourd'hui disparu, mais moulé par
Douet d'Arcq, qui l'a décrit, d'après cet exemplaire, sous le n° 6288.
2° Chapitre de Saint-Trophime d'Arles, sur tresse de soie jaune et rouge ; fragments d'un sceau en cire
verte qui paraît être identique à celui que Douet d'Arcq a décrit sous le n° 7104.
- Mentionné par Le Nain de Tillemont, Histoire de saint Louis, t. IV, p. 212.
J//850
n° 3, fol. 2
Provence
Copie authentique
701 - 1259. 10 décembre
"Anno Dominice nativitatis millesimo ducentesimo quinquagesimo nono, indictione secunda, die decima
mensis decembris, in plena concione seu parlamento loci Claraschi," cives ejusdem loci confirmant
tractatum inter procuratores dicti loci necnon et civitatis Albae, et Carolum, comitem Provinciae,
Andegaviae et Forcalquerii, de deditione praefatorum locorum.
Copie défectueuse, non datée, faite au XVI e siècle, d'après l'original conservé "in regiis Provincie
archivis, in saco scripturarum Pedemontis". - Publié dans les Historioe patrioe monumenta edita jussu
regis Caroli Alberti, Chartoe, t. II, col. 1597.
J//1030
n° 12
Comptes et enquêtes
688
Archives nationales (France)
Original
702 - 1259
Compte de la ferme des prévôtés et des terres forfaites de Saintonge sous Alfonse de Poitiers.
Ce sunt les baillies de Xaintonge affermees l'an de l'incarnacion Jhesu Christ MCC et cinquante et nuef.
La prevosté de Colons fut affermee a Jehan de Morlens por XXX livres, a enchere de C sols a faire dedenz
la premiere paie ; en après, Bermon de Colons encheri de C sous. Summa de la premiere vente et de
l'encherissement, XXXV livres ; des ques XXXV livres li diz Jehan de Morlens ot XXV sols por l'enchere.
Et issi remaint de la dite ballie a monseigneur le conte XXXIII livres XV sols.
La prevosté de Taunei fust affermee ou dit an, a la feste saint Jehan, por II e livres, a XX livres d'enchere
a faire dedenz le premer paiement ; e en apres W. de Kaorz encheri de XX livres dunt li diz Joffreiz de
Chinon ot encheré C sols por la quarte partie. En apres li diz W. de Kaorz encheri sus sei la dite prevosté
de XX livres ; et issi vaut la dite prevosté XII xx livres, des ques li diz Joffreiz a C sols, si cum dessus est
dit, por son enchere ; et issi remaint a mon seignor le conte XI xx XV livres de la dite prevosté.
La prevosté de Xaintes, et les hales de la dite vile, fut affermee VII e XX livres en ceste maniere :
Willaumes Poinz aferma premerement les dites choses por VI e livres a LX livres d'enchere, et en apres
W. Acelin enchera ( sic) les dites choses de LX livres ; de[s] ques LX livres li diz Guillaume Poinz ot XV
livres por le quart de l'enchere. Derrechef li diz Willaumes Acelins encheri sus sei la dite baillie de LX
livres, et issi vaut la dite baillie VII e XX livres ; des ques VII e XX livres Willaumes Poinz ot XV livres, si
cum dessus est dit, et issi remaint de la dite baillie a mon seignor le conte VII e livres C solz.
La baillie de Mareynne fut affermee XII e XXX livres en ceste manere. Guillaumes Poinz afferma
premerement la dite baillie por mil et L livres a L livres d'enchere. En apres Willaume Poinz dessus
nomez enchera ( sic) la dite baillie sus sei de LX livres, e issi valut la dite ballie XI e X livres. En après
Guillaumes Acelin et Willaumes de Saint Aubin enchererent la dite baillie de LX livres sus le dit
Willaumes Poinz ; des ques LX livres li diz Willaumes Poinz ot, por le quart de l'enchere, XV livres.
Derrechef enchererent sus eaus li diz Willaumes Acelins et li diz Willaumes de Saint-Aubin sus eaus la
dite baillie de LX livres, et issi vaut la dite baillie por tout XII e XXX livres ; des ques li diz Willaumes
Poinz ot por l'enchere XV livres, et issi remaint a mon seignor le conte por tout XXI e XV livres.
La prevosté de la Rochelle est affermee XXI e livres premerement a Willaume Brifaut por XIX e livres a C
livres d'enchere, dunt il aureit la quarte partie se il avenoit que ele fut encheree dedenz le premer
paiement. En après W. Chevron et Pere Boneit encherirent la dite prevosté de C livres sus le dit W.
Brifaut ; des ques C livres li diz W. Brifauz ot, por le quart, XXV livres de l'enchere. En apres Estene de
Limoges enchera la dite prevosté de C livres sus le dit W. Chevron et sus le dit Pere Boneit ; des ques C
livres, il orent XXV livres por l'enchere. Issi remaint a mon seignor le conte por sa partie II m L livres.
La baillie don Grant Fié d'Aunis est affermee por XXIIII e livres en ceste manere, et doit estre faiz li
premers paiement a la Chandelor prochaine avenir : premerement fut affermee por XXIII e livres a
Willaume Brifaut a C livres d'enchere. En après Perre Boneit et Willaume Chevron encherirent la dite
baillie de C livres ; des ques C livres li diz Willaumes Brifaut deit XXV livres por le quart de s'enchere, et
issi en remaint a mon seignor le conte, si ele n'est encheree dedenz le paiement de la Chandelor, XXIII
cenz LXXV livres.
La prevosté de Saint Jehan d'Angeli, les hales et le port sunt affermees, c'est assavoir des la feste Saint
Jehan, aus maire et aus prodes homes de Saint Jehan, VIII e livres, en tel manere que il mettent j
preudome por eaus qui est juré mon seignor le conte, qui garde la dite prevosté, et fut baillie a LX livres
d'enchere ; la quele ne fut pas encheree.
Les menues coustumes doudit port de Saint-Jehan sunt ausi affermees a la dite vile por XX livres a LX
sols d'enchere des la Saint-Jehan ; et ne sunt pas encherees.
La prevosté de Frontenei est affermee, des la Saint-Jehan, a Willaume Rosseau, por XVIII xx livres a XX
livres d'encheree et ne fut pas encheree.
689
Archives nationales (France)
La prevosté de Banaon fut affermee, a ceste Tuz Sainz, a Willaume Raoul, por XIX xx livres a XX livres
d'enchere ; et n'est pas enchore encheree.
Les terres forfaites de Soneville furent affermees, a la Saint Jehan, por LX livres a X livres d'enchere, a
Bertrant de Rivel ; et ne sunt pas encherees.
Les terres forfaites d'envirun Frontenai furent affermees, a ceste Saint Jehan, LII livres a Jehan Clarot a
X livres d'enchere, et ne sunt pas encherees ; et soloient estre affermees por LX livres, mais li enquestor
en rendirent VIII livres de rente.
Les terres forfaites d'environ Surgeres furent affermees, a la Saint Jehan, por XL livres a Jehan de
Morlent a C sols d'enchere, qui ne furent pas encherees.
La partie mon seignor le conte dau minage de la Rochelle vaut chascun an XXV livres de rente.
Les terres forfaites de Forras et le For furent affermees a la Toz Sainz en un an por XXII livres, et ne
furent pas encherees.
Summa de totes les dites fermes ob les encherissemenz VIII m III e IIII livres.
Summa des encherissemenz C XI livres V sols.
Eissi remaint a mon seignor le conte, des dites ballies, VIII m IX xx XII livres XV sols, abatues les dites
encheres.
Petit rouleau de parchemin sans aucune trace de sceau.
J//1031
n° 2
Comptes et enquêtes
Original
703 - [1259-1260.]
"Inquesta facta de hereditatibus domini comitis Pictavensis in Alvernia traditis per manus balivorum qui
ascensaverunt ( sic) terras pro magno intragio et parvo censu....."
Long rouleau composé de seize peaux sans aucune trace de sceau. En tête se lisent ces mots d'une autre
écriture : Per Guillelmum Cocha et Durandum Guolini defunctos. - C'est la partie relative à l'Auvergne de
l'enquête générale sur ses biens à laquelle fit procéder Alfonse de Poitiers en 1259-1260, enquête
transcrite dans le registre JJ. 11 (Voy. Aug. Molinier, Correspondance administrative d'Alfonse de
Poitiers, t. II, Introduction, p. XXII et XXIII, note 1.)
J//1034
n° 70
Comptes et enquêtes
Original
704 - [1259 ou 1260.]
Inquesta de regalibus episcopatus Silvanectensis.
Inquesta facta super eo quod episcopus Silvanectensis dicit quod, vacante sede episcopatus
Silvanectensis per mortem Ade, episcopi Silvanectensis quondam, custos regalium ipsius episcopatus
vineas de Argentolio, de Altomonte et alias vineas pertinentes ad dictum episcopatum usque ad
numerum sexdecim arpentorum et plus vindemiari fecit et fructus dictarum vinearum percepit. Item
quod post perceptionem dictorum fructuum, custos dictorum regalium dictas vineas non fecit excoli ; sed
eas dimisit incultas ; propter quod multum deteriorate sunt, et dictus episcopus dampnificatus usque ad
valorem quadraginta librarum parisiensium et plus. Item dicit quod dictus custos dictorum regalium
infra spacium octo mensium quadringenta et octoginta arpenta boscorum fecit scindi, de quibus non erat
consuetum scindere quolibet anno preterquam centum arpenta. Item quod ipse scindi faciebat ubi
melius boscum videbat, videlicet in uno loco octo arpenta et in alio loco decem ; propter quod idem
episcopus dicit se dampnificatum fuisse usque ad sexties centum libras parisiensium pro eo quod dicti
690
Archives nationales (France)
bosci non venerunt a longo tempore post ad sectam, coupam seu talliam. Item dicit quod, mortuo dicto
Adam episcopo circa festum Beati Bartholomei, dictus custos regalium levavit, collegit seu levari et
collegi fecit quicquid colligendum et levandum invenit in hiis que ad regalia pertinebant, et terras, quas
cultas invenerat adeo quod non restabat nisi semen in eis ponere, tradidit excolendas ad medietatem.
Idem fecit de terris que excoli debebant in mense marcio ; propter que dictus episcopus dampnificatus
fuit, sicut dicit, in octoginta et decem libris parisiensium quas oportuit dictum episcopum tradere ad
medietatem cultoribus dictarum terrarum quibus tradite fuerant per dictum custodem regalium
excolende ad medietatem. Item dicit quod custos dictorum regalium dimisit septies viginti arpenta
terrarum jascheranda que jascherari fecisse debuisset. Item dicit quod, mortuo dicto Adam episcopo,
dictus custos regalium, infra decem menses a tempore mortis dicti episcopi numerandos, amovit de
vivariis episcopatus pisces usque ad valorem quingentarum et quinquaginta librarum parisiensium, qui
quidem vivarii non consueverant valere nisi trescentas libras, propter quod dictus episcopus
dampnificatus fuit in trescentas libras.
Radulfus, piscator, mansionarius dicti episcopi...
Odardus, piscator...
Petrus, quadrigarius, juratus et requisitus super premissis, dicit quod sedes episcopatus Silvanectensis
vacavit per dimidium annum et plus per mortem Ade, quondam episcopi Silvanectensis...
Manesserius de Alto Monte, civis Silvanectensis...
Johannes Bote Roe, hospes dicti episcopi, quondam serviens ipsius episcopi, juratus et requisitus super
premissis, dicit quod episcopatus Silvanectensis vacavit, per mortem Ade episcopi, per spacium decem
mensium et decem et octo dierum...
Andreas, decanus Sancti Thome de Crispeio, presbyter, juratus et requisitus super premissis, dicit quod,
vacante sede episcopatus Silvanectensis per mortem Ade episcopi quondam Silvanectensis, Herbertus de
Treime, clericus, custos regalium, tunc temporis collegit et collegi [fecit] omnes fructus, proventus et
exitus terrarum et vinearum ad dictum episcopatum pertinentium qui tunc erant colligendi...
Odardus Rousselli de Plessiaco...
Johannes Prepositi de Sancto Christoforo...
Rouleau de deux peaux. - Cette enquête, dont nous n'avons donné ici que des extraits, fut évidemment
faite à la requête du successeur d'Adam de Chambly, Robert de la Houssaye, qui occupa le siège de Senlis
en 1259 et 1260. La date exacte de son accession comme celle de la mort de son prédécesseur sont encore
inconnues, mais la présente enquête contient, à ce sujet, une indication dont on pourra tirer parti. On
voit en effet, dans la déposition de Jean Bouteroue, que la vacance du siège dura exactement dix mois et
dix-huit jours. - Au dos de la première peau se lit cette note : Inquesta episcopi Silvanectensis super
dampnis boscorum suorum factis tempore regalium. Et sciendum est si aliquis fuit ad inquestam istam
vocatus ad defendendum dominum regem ; et hoc est expediendum per exequtores domini regis.
J//940
n° 7
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
705 - Anagni. 1260. 2 janvier
Alexander, papa IV, [Ludovico], regi Franciae, indulget ut capellani et clerici ejusdem regis, tam religiosi
quam seculares, coram ipso vel in curia ipsius divina celebrantes, ad celebrandum aliud officium quam
illud, ad quod juxta constitutiones suorum ordinum vel consuetudines ecclesiarum suarum obligari
possent, minime teneantur. "Datum Anagnie, iiij nonas januarii, pontificatus nostri anno sexto."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
691
Archives nationales (France)
J//940
n° 17
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
706 - Anagni, 1260. 9 janvier
Alexander, papa IV, [Ludovico,] regi Franciae indulget ut nullus delegatus vel subdelegatus, executor aut
etiam conservator, seu judex ordinarius in capellanos regios, quamdiu capellarum regiarum obsequiis
institerint, excommunicationis, suspensionis vel interdicti sententias promulgare possint absque Sedis
Apostolicae, speciali mandato. "Datum Anagnie, v° idus januarii, pontificatus nostri anno sexto."
Dans un vidimus de l'archidiacre de Paris, donné le 19 janvier 1262-1263 (cf. plus loin, n° 748) vidimé
lui-même par l'official de Bourges, le 27 mai 1262-1263 (cf. plus loin, n° 750).
J//940
n° 11
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
707 - Anagni. 1260. 10 janvier
Alexander, papa IV, Ludovico, regi Franciae, indulget, ut si eum ad loca ecclesiastico interdicto supposita
declinare contigerit, ibidem divina audire valeat cum eis qui secum fuerint. "Datum Anagnie, iiij idus
januarii, pontificatus nostri anno sexto."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n° 2
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
708 - Anagni. 1260. 12 janvier
Alexander, papa IV, [Ludovico,] regi Franciae, concedit licentiam capiendi flagitiosos clericos propter
notoria crimina homicidii vel mutilationis aut alterius enormis facinoris, de quorum fuga vel evasione
probabili timeatur. "Datum Anagnie, secundo idus januarii, pontificatus nostri anno sexto."
Dans un vidimus du 18 mai 1278, donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile. - Voy. Potthast, Regesta,
n° 17747.
J//940
n/os 2 et 10
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
709 - Anagni. 1260. 12 janvier
Alexander, papa IV, Ludovico, regi Franciae, indulget ut excommunicationis vel interdicti sententiae
generales, nisi forte in eis expressa de ipso fieret mentio, ad ipsum regem extendi non valeant. "Datum
Anagnie, ij idus januarii, pontificatus nostri anno sexto."
Le premier texte est dans un vidimus du 18 mai 1278 donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile ; le
second dans un autre vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n° 2
Bulles en faveur du roi de France
692
Archives nationales (France)
Vidimus
710 - Anagni. 1260. 31 janvier
Alexander, papa IV, archiepiscopis, episcopis et aliis ecclesiarum praelatis per regnum Franciae
constitutis mandat ne impediant quominus [Ludovicus,] rex Franciae, comites et barones sub quorum
jurisdictione clerici bigami et viduarum mariti consistant, malefactores ipsos in enormibus criminibus
deprehensos secundum justitiam puniant. "Datum Anagnie, ij kalendas februarii, pontificatus nostri
anno sexto."
Dans un vidimus du 18 mai 1278 donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile. - Voy. Potthast, Regesta, n°
17782.
J//940
n° 2
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
711 - Anagni. 1260. 31 janvier
Alexander, papa IV, archiepiscopis, episcopis et aliis ecclesiarum praelatis per regnum Franciae
constitutis mandat ne impediant quominus [Ludovicus,] rex Franciae, ballivi, praepositi et officiales ejus
ac barones et nobiles sui regni laicos crucesignatos puniant in hiis in quibus cognitio ad secularem forum
pertineat. "Datum Anagnie, ij kalendas februarii, pontificatus nostri anno sexto."
Dans un vidimus du 18 mai 1278 donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile.
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 26/v°
712 - 1259-1260. 1 er février
Abbatissa et conventus Sancti Mauri Virdunensis cum capitulo Montisfalconis de decima de Brocourt
compositionem ineunt. "Datum et actum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo nono,
dominica ante Purificationem beate Marie."
J//850
n° 3, fol. 1
Provence
Copie authentique
713 - 1260. 23 février
"Anno Dominice Nativitatis millesimo ducentesimo sexagesimo, indicione tercia, die vigesimo tertio
mensis februarii," concilium generale civitatis Albae confirmat tractatum inter procuratores dictae
civitatis et Carolum, comitem Provinciae, Andegaviae et Forcalquerii, de deditione civitatis Albae et loci
Claraschi.
Copie défectueuse, non datée, faite, au XVI e siècle, d'après l'original conservé "in regiis Provincie
archivis, in saco scripturarum Pedemontis". - Publié dans les Historioe patrioe monumenta edita jussu
regis Caroli Alberti, Chartoe, t. Il, col. 1603.
J//890
n° 32
Languedoc
Original
714 - Paris. 1260, 4-30 avril, ou 1261, 1-23 avril
693
Archives nationales (France)
Guido, archiepiscopus Narbonensis, notas facit conventiones habitas inter se et proedecessorem suum,
ex una parte, et Ludovicum VII, quondam regem Francorum, ex altera, de feudis ecclesioe Narbonensis.
Nos, Guido, Dei gratia Narbonensis ecclesie archiepiscopus, notum facimus universis tam presentibus
quam futuris quod olim inter inclite recordationis dominum Ludovicum, regem Francie, genitorem
illustris domini Ludovici nunc regnantis, et bone memorie dominum Petrum, tunc Narbonensem
archiepiscopum, compositio facta fuit super feudis de archiepiscopo et ecclesia Narbonensi moventibus
ab hereticis, fautoribus, credentibus, defensoribus et receptatoribus eorumdem tunc comissis vel postea
comitendis ; ex qua compositione remanserunt eidem domino regi genitori et ejus heredibus libera ab
omni servicio et homagio archiepiscopi et ecclesie Narbonensis omnia feuda ab eodem archiepiscopo et
ecclesia Narbonensi moventia, que tunc erant comissa vel comiterentur ex tunc ab hereticis et aliis
supradictis in ejusdem domini regis domaniis vel in feudis ejusdem archiepiscopi vel ecclesie
Narbonensis. Si vero in domaniis ipsius archiepiscopi vel ecclesie Narbonensis comiterentur, ea idem
dominus rex genitor archiepiscopo et ecclesie Narbonensi imperpetuum donavit. Et insuper idem
archiepiscopus et ejus successores in perpetuum debent facere fidelitatem regibus Francie et, in
recognitionem donationis sibi facte, anniversarium perpetuo facere in ecclesia Narbonensi, pro anima
domini regis predicti et domini regis Philippi, patris sui. Idem etiam dominus rex, genitor domini regis
nunc regnantis, donavit et concessit eidem P. archiepiscopo et ecclesie memorate in perpetuum
quadringentas libratas turonensium annui redditus pro quibus castrum de Pipionibus in Minerbesio et
castrum de Pinciano in Reddesio sub certis conventionibus eidem archiepiscopo assignavit. Postea vero
nos, Guido, archiepiscopus supradictus, obtulimus prefato domino Ludovico nunc regnanti litteras
domini Guidonis de Leviis, olim marescalli, pro domino rege qui nunc est, in partibus Albigesii, in hec
verba : ( Sequitur tenor litterarum superius sub n°346 publicatarum.)
Ad nostram igitur supplicationem, assignationem factam per marescallum predictum dictus dominus
Ludovicus nunc regnans approbavit et nobis ac nostris successoribus imperpetuum confirmavit. Et si
dicta assignatio facta per dictum marescallum quadringentas libras turonensium annui redditus excedit,
id ipsum idem dominus rex nunc regnans, pro sua et progenitorum suorum animabus, nobis et nostris
successoribus liberaliter et benigne donavit, salvo jure suo secundum formam predictam in aliis que ab
hereticis, credentibus, fautoribus, defensoribus et receptatoribus eorumdem comissa sunt hactenus vel
in posterum comitentur, propter fidelitatem autem quam nos et successores nostri eidem domino regi et
ejus successoribus regibus Francie debemus facere, sicut superius est expressum, non intendit ipse
dominus rex nunc regnans, sicut nec pater suus intendebat, diminuere jura aut libertates nostras vel
ecclesie Narbonensis, set ea sint nobis et ipsi ecclesie in omnibus semper salva, salvo sibi et heredibus
suis similiter in omnibus jure suo. In recognitionem vero concessionis istius, nos et nostri in perpetuum
successores tenemur anniversarium dicti domini Ludovici nunc regnantis facere sollempniter in ecclesia
Narbonensi, postquam eum contigerit humanitatis debitum exsolvisse. Preterea inter dictum dominum
Ludovicum regem, genitorem domini regis nunc regnantis, et dominum P., tunc archiepiscopum
Narbonensem prefatum, fuit taliter ordinatum quod, si idem genitor domini regis qui nunc est vellet
Aymericum de Narbona exheredare de feudo civitatis et burgi Narbonensis quod idem Aymericus tunc
tenebat ab archiepiscopo et ecclesia Narbonensi, idem dominus rex genitor et heredes ipsius medietatem
illius feudi ex parte civitatis sue haberent pleno jure et absque hominagio et servicio faciendo, sicut de
predictis superius est expressum, et aliam medietatem haberent predicti archiepiscopus et ecclesia
Narbonenses in domanio suo similiter pleno jure. Haberet et idem archiepiscopus pleno jure furnum de
Bellovidere quem ipse Aymericus habebat et quicquid juris habebat in burgo idem Aymericus vel aliquis
pro eo, quod videlicet ab ipso archiepiscopo et Narbonensi ecclesia tenebatur, salvo eidem domino regi
genitori et heredibus ejus juramento et exercitu que dictus Aymericus in predicto burgo habebat. Hanc
autem ordinationem per dictum dominum regem, genitorem domini regis qui nunc est, in persona dicti
Aimerici de Narbona factam, sicut superius est expressum, ad omnes vicecomites Narbonenses qui pro
tempore fuerint extendi vult idem dominus rex qui nunc est, de nostro expresso consensu, videlicet quod
694
Archives nationales (France)
si aliquo tempore vicecomes Narbonensis comiserit aliquid propter quod exheredari debeat, inter
dominum regem et heredes ipsius et archiepiscopum qui pro tempore fuerit et ecclesiam Narbonensem,
in omnibus et per omnia forma predicta servetur. Nos autem Guido, archiepiscopus supradictus, domino
regi fidelitatem fecimus quam tam ei quam ejus heredibus regibus Francie nos et successores nostri
facere debemus. Nos igitur per nos et successores nostros et ecclesiam Narbonensem, seu pro nobis et
successoribus nostris et ecclesia Narbonensi, omnia predicta et singula approbantes ut perpetue
stabilitatis robur obtineant in futurum, presentes litteras sigilli nostri fecimus appensione muniri. Actum
Parisius, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo, mense aprilis.
Original scellé, sur cordon de soie rouge, d'un sceau elliptique en cire verte décrit par Douet d'Arcq, sous
le n° 6329. - Vidimé dans l'acte du 4 juin 1261 décrit sous le n° 726.
J//849
n° 2
Provence
Copie authentique
715 - Salon. 1260. 23 avril
"Anno Dominice Nativitatis millesimo ducentesimo sexagesimo, indictione tertia, die vicesimo tertio
mensis aprilis," Manuel, comes de Blandrato, nomine suo et nomine Guillermi et Benedicti, fratrum
suorum, Carolo, filio regis Franciae, Andegaviae, Provinciae et Forcalquerii comiti, et marchioni
Provinciae ac domino Albae, Claraschi, Cunei, Saviliani, et Montis Regalis, homagium facit feodi de
Sancto Stephano de Astesio quod antea tenebat a communitate Albae. "Actum in castro Saloni de Tranco
in Provincia... "
Copie non datée faite, au XVI e siècle, d'après l'original en parchemin conservé "in regiis Provincie
archivis et in sacco Pedemontis." - Publié dans les Historioe patrioe monumenta edita jussu regis Caroli
Alberti, Chartoe, t. II, p. 1609.
J//780
n° 12/18
Succession du duché d'Alençon
Extrait authentique
716 - 1260. 29 avril
Extractum cujusdam compoti Raginaldi de Radoponte, baillivi Constantioe.
Compotus Raginaldi de Radoponte, baillivi Constantie, in termino scacarii Pasche, apud Rothomagum,
die jovis ante festum appostolorum Philippi et Jacobi, anno Domini M° CC° sexagesimo.
Recepta de terra Ricardi de Corcy, lic ( ?)
Idem de baillivia comitatus.
De prepositura Donnifrontis, pro prima medietate, II c X l.
De escaetis ibidem, pro prima tercia parte, LXIII l. VI S. VIII d.
De emendis foreste Landeputride, lic ( ?)
De prepositura Donnifrontis parum computata quando fuit in manu domini regis, XV l. IX S.
Expensa liberationes castri Donnifrontis cum vicecomitatu ibidem, per diem V S. IIII d. Pro operibus
castri Donnifrontis, IX l.
Pro pontibus baillivie Donnifrontis, XXVI l. XV S.
Extrait collationné, fait d'après l'original conservé à la Chambre des comptes et produit vers 1549 dans le
procès intervenu au sujet de la succession du duc Charles d'Alençon.
J//849
695
Archives nationales (France)
n° 3
Provence
Copie authentique
717 - Cuneo. 1260. 4 mai ou 15 septembre
"In nomine Domini nostri Jhesu Christi, anno Incarnationis ejusdem milesimo ducentesimo sexagesimo,
crastina die festi Sancte Crucis," Fulco Ardoynus, pro se et fratre suo Odone, Jacobus Pella, Nicholaus de
Bas-taldo, Ardicio Cavalenus, Jacobus Pageti et ... de Bastaldo, Guillelmo Nicholao, clavario Cunei,
recipienti nomine Caroli, comitis et marchionis Provinciae, ejusdem loci de Cuneo domini, dant finem et
absolutionem duorum millium librarum inter se et Berardum de Castellana dividendarum. "Actum fuit
in villa Cunei, in palacio dicti domini comitis... "
Copie non datée, faite, au XVI e siècle, d'après l'original conservé "in regiis Provincie archivis et in sacco
Pedemontis".
J//912
n° 3, fol. 8
Barrois
Copie
718 - 1260. Mai
Theobaldus, rex Navarrae, Campaniae et Briae comes palatinus, dilecto suo Renando de Barro, militi,
concedit ut ipse conferat cuicumque religioni voluerit domum dictam Domum comitis Barri apud Trecas,
XXX libras quas annuatim percipit in pelliparia Trecensi, et quicquid habet in bajuleia Trecensi.
"Presentibus litteris, ad presentium confirmationem, apponi fecimus sigillum nostrum. Datum per
manum dilecti et fidelis vicecancellarii nostri, fratris Petri de Roscidavalle, de nota Richardi de
Monasterio Dervensi, clerici nostri, anno Domini M° CC° LX°, mense mayo."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 7 mars 1561. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3198.
J//879
n° 68
Foix et Comminges
Original
719 - 1260. 25 juillet
Donatio omnium locorum et jurium quoe ultra Pyroeneos montes possidebat Rogerius, comes Fuxensis,
facta Rogerio Bernardo, filio suo, a proefato comite.
Noverint universi quod nos, Rotgerius, Dei gracia comes Fuxi et vicecomes Castriboni, per nos et omnes
successores nostros, damus et concedimus inter vivos tibi, Rotgerio Bernardo, filio nostro, omnia loca
infra scripta, scilicet castrum nostrum de Salent et locum nostrum qui vocatur Bastada de Pontibus que
est in introitu Andore, et castrum d'Aos et vallem de Seviz et Galendam et Montaniocellum et Nargo, et
vallem de Cabao et vallem Sancti Johannis et totum jus quod nos habemus in locis que vocantur Affa et
Mons Ferrarius et Boxadera, - que tria loca contra proibicionem nostram edifficare non debet - et omnia
alia que ibi habemus vel habere debemus aliqua racione, et totum quicquid nos habemus vel habere
debemus aliqua racione in castro de Semunt, villam et locum de Organiano cum omnibus suis terminis et
totam terram nostram vallis Andore et vallem de za Guardia cum omnibus suis terminis, omnia predicta
loca sive castra et villas atque terras et possessiones spectantes ad predicta loca damus et concedimus
gratuito animo ac spontanea voluntate tibi, Rotgerio Bernardo, predicto filio nostro, cum questiis, forciis,
ademprivamentis, toltis atque redditibus, exitibus, et proventibus atque omnibus aliis que ad jus
nostrum vel parentum nostri in predictis omnibus locis pertinuerunt sive nunc pertinent vel pertinere
debent, et quicquid in predictis locis habemus vel habere debemus jure nostri dominii directi vel utilis
696
Archives nationales (France)
sive quacumque alia racione, ita quod tu in futurum, vel quicunque alius nomine tui quem tu tamen
volueris, habeas, teneas, possideas predicta omnia loca et singula ad omnes tuas tuorumque voluntates
perpetuo faciendas. Et tu, predictus Rotgerius Bernardus, tenearis nobis semper in omnibus obedire et
atendere cum predictis omnibus rebus atque aliis et servire sicut bonus filius et humilis tenetur suo
venerabili patri atque domino. Hanc autem donacionem sive concessionem tibi facimus maxime illa
racione quia tu es talis persona et eris a modo, ut confidimus, quod multa oportebit te facere et
expendere multis modis ; et ad hoc ut hec donacio sit rata et irrevocabilis, renunciamus cuilibet juri
scripto et non scripto, canonico et civili, quod contra hanc donacionem posset venire et specialiter juri
patrie potestatis ; unde quia ex animo nostro atque affectione quam circa te gerimus, procedit in te hec
donacio, venerabilem R., Dei gracia vicecomitem Cardone atque avunculum tuum, mitimus in presenti,
nomite tui, in possessionem omnium predictorum locorum sive jurium ; et ideo nos, R., vicecomes
Cardone, recognoscimus atque confitemur nos missos in possessionem predictorum locorum atque
jurium et recognoscimus nos possidere, nomine tui, dicti Rotgerii Bernardi, omnia predicta loca et
singula. Actum est hoc VIII kalendas agusti, anno Domini M. CC. LX. Sig+num nostri Rotgerii, Dei
gracia comitis Fuxi et vicecomitis Castriboni, qui omnia predicta facimus, laudamus atque firmamus et
testes firmare rogamus. Sig+num Alvari, Dei gracia comitis Urgellensis. Sigi+num Berengarii Arnaldi de
Anglera. Sig+num Guillelmi de Castro Aulino. Sig+num Petri de za Tor. Sig+num Ugeti de Torefreita,
testium hujus rei.
Petrus de Ortis, notarius predicti comitis Urgellensis, qui hoc scripsit de mandato domini Fuxensis et hoc
sig( s. m.)num apposuit.
Original ou copie ancienne sans aucune trace de sceau. - Mentionné, sans indication de source et sans
date précise, par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la Catalogne, t. l, p. 208.
J//1042
n° 3, fol. 1/v°
Mélanges
Copie
720 - 1260, Juillet
Johannes, comes Burgundiae, dominus Salinensis, notum facit se rogavisse Theobaldum, regem
Navarrae, Campagniae Briaeque comitem palatinum, ut ipse [Guichardi], domini Bellijoci, praedicti
Johannis generi homagium ligium reciperet de Fonte Maconis nuper a saepedicto Johanne detento.
Volens autem in homagio suprascripti regis remanere, idem Johannes a jamdicto Theobaldo recepit in
feodum ligium quicquid de ipso Johanne tenebant domini Tillecastri et Paigniaci apud Salinas,
Bocelangias et Ledonem. "Actum anno Domini M° CC° LX°, mense julio."
Extraits, sur papier, du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.). - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des comtes de Champagne, n° 3204.
J//1028
n° 25
Comptes et enquêtes
Copie de la fin du XIII e siècle
721 - Corbeil. 1260, Septembre.
Ludovicus, rex Francorum, rectoribus parrochialibus ecclesiae Lorriaci qui institutioni cujusdam
capellaniae infra fines parrochiae suae, videlicet in domo Dei de Lorriaco, consenserunt, quindecim
quadrigatas bosci mortui, et totidem capellano jamdictam capellaniam deservienti concedit. "Actum
apud Corbolium, anno Domini M° CC° LX°, mense septembri."
Copié au verso de la cinquième peau d'un long rouleau de parchemin portant une enquête relative aux
forêts de l'Orléanais. - Cette pièce a été publiée par R. de Maulde, Condition forestière de l'Orléanais, p.
697
Archives nationales (France)
70, note 7.
J//808
n° 11
Limites de Picardie
Copie authentique
722 - 1260, Novembre
Mathieu, seigneur de Beaurevoir, reprend en fief de l'évêque de Noyon les terres qu'il possédait en franc
alleu. "Che fu fait en l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur mil et deus cens et sissante, el mois de
novembre."
Copie collationnée, non datée, signée du procureur général trésorier des Chartes La Guesle, d'après
l'original scellé de "sept seaulx pendans en double queue de parchemin". - Publié, d'après l'original, par
J. de Laborde, Layettes du Trésor des Chartes, t. III, n° 4653.
J//807
n° 8
Limites de Picardie
Copie authentique
723 - 1260
"Cum quidam homo de communia de Athyes fregisset quandam assecurationem apud Athyes, ut ballivus
dicebat, ballivus volebat habere justitiam de infractione istius assecurationis pro rege, majore et
burgensibus de Athyes dicentibus e contrario quod hujusmodi justitia pertinet ad ipsos per chartam
domini regis quam habent. Audita et intellecta hujusmodi ipsa charta, determinatum fuit quod haec
justitia pertinet ad regem."
"Extrait du registre de Parlement de l'an mil deux cens soixante, fol. cent treize. Signé : Voysin". - Cf.
l'arrêt publié par Boutaric, Actes du parlement de Paris, t. I, n° 669.
J//1030
n° 47
Comptes et enquêtes
Original
724 - [Vers 1260.]
Guillelmus de Aquisvivis, clericus regis, Guillelmum de Fontaines, terrarum regis detentorem,
senescallo Carcassonoe denuntiat.
Vobis domino Petro de Autolio, militi, senescallo Carcassone et Bitterris, significat G. de Aquisvivis 1,
clericus domini regis, quod G. de Fontaines detinet injuste et in prejudicium domini regis, ad ipsum
dominum regem pertinentes in terminio de Combacia unum pratum et quatuor pecias terre et unam
vineam : Item detinet injuste, in prejudicium maximum domini regis, ad ipsum dominum regem
pertinentes duas pecias terre in terminio de Pozagol. Item detinet injuste et possidet eodem modo sex
pecias terre in terminio de Pezac et de Betignano. Item eodem modo injuste detinet et possidet, in
termino de Combacia, tres pecias magnas terre ad ipsum dominum regem pertinentes, que olim fuerunt
de masata Johannis Ruffi. Item detinet injuste eodem modo unum ortum in terminio de Cerviano. Item
injuste detinet unum mansum ad dominum regem pertinentem, infra castrum de Cerviano, quem dictus
G. de Fontaines vendidit precio XIIII librarum turonensium ; unde cum hec omnia supradicta dictus G.
de Fontaines injuste detineat et possideat eo quod dictus G. de Fontaines, dum bajulus erat de Cerviano
pro dicto domino rege, omnia supradicta et eorum singula clam, sine omni preconizaccione et
nunciacione ab aliquo facta, adquisivit a quodam tunc senescallo Carcassonensi, et fecit
transmutacionem duarum dictarum peciarum terre de terminio de Pozagol, cum R. de Bosco, olim bajulo
698
Archives nationales (France)
de Cerviano.
Significat dictus G. de Aquisvivis et dicit dictum G. de Fontaines de dicta hereditate excludendum fore eo
quod adquisitio bajuli a domino facta inhumana sit et injusta. Item, cum de dictis peciis terre et vinea et
orto et prato et manso precii non fuerat complementum, et etiam cum predicta valeant in quintuplo et
plus et constat vel debet constare curie, et invenietur per officiales curie quondam domini regis 2 quod
de dicta vinea et orto, prato et manso et de dictis peciis terre usatica in dicta adquisicione et penciones in
septupla sunt diminuta. Constat enim quod ipse G. de Fontaines, racione usaticorum dicte hereditatis,
non donat nisi sex vel octo sestaria bladi tantum et octo solidos. Item constat vel debet constare et
invenietur per officiales olim curie et bajulos sive receptores reddituum domini regis quod de dicta vinea
haberet dominus rex, vel sui, annuatim, per quarta, octo vel decem saumatas vindemie et tres vel
quatuor cados olei ; item de manso, decem solidos pro loquerio et plus ; item de orto, unum sestarium
ordei pro usatico ; item de prato, octo saumatas feni ; item de dictis peciis terre, quadraginta vel
quinquaginta sestaria bladi et plus, quadraginta solidos in denariis et quinque vel sex cados olei et plures
alios fructus arborum ibi fructificantium. Item constat quod, pro acapito dicte hereditatis, non dedit ultra
quadraginta libras turonensium. Constat enim quod, si diligenter inspicitur, dicta hereditas valet justo
precio quinque milia solidorum et plus.
ABC DEF
1. Sur ce personnage, voyez une pièce publiée par D. Vaissète, Histoire de Languedoc, nouvelle édition, t.
VIII, col. 146, n° 486.
2. Cette expression pourrait faire croire que la présente pièce est postérieure à la mort de saint Louis ;
mais, malgré les apparences, quondam doit qualifier officiates comme olim dans l'expression officialis
olim curie que l'on trouvera un peu plus loin Cette pièce doit être rapprochée du document publié par D.
Vaissète et cité dans la note précédente.
Charte partie en parchemin sans aucune trace de sceau.
J//982
n° 1
Chambre royale de Metz
Original
725 - 1260-1261, 20 février
Accord entre le comte de Bar et le comte de Champagne au sujet du château de Saint-Alairemont, appelé
depuis La Mothe.
Je, Thiebaus, cuens de Bar, faz savoir a touz que, cum descors fust entre moi et mon signor Ferri, duc de
Lorraine et marchis, dou chastel de Saint Alairemont que je ai fermei, le queil il disoit que je ne pooie
fermer ne ne devoie, nos nos en summes acordei par noz signors et par noz amis Thiebaut, par la grace
de Deu roi de Navarre, Hugue, duc de Burgoigne et Eudon, conte de Nevers, en teil meniere que li diz
chastels de Saint Alairemont demeure quittement miens, et je doie penre un chevalier et li duz un autre
qui doient enquerre loialement la ou Dex lor ensengnera et il cuideront bien faire, se li chastels de Saint
Alairemont est dou fié le duc ne toz ne em partie ; et se il truevent qu'il en soit, ce qu'il troveront qui en
sera, je le recognoiterai et tenrai dou duc avec les autres fiez que je tang de lui. Et des fiez qui sunt entor
le dit chastel a dous leuees, sans Baffroimont, desqueils il est descors entre moi et lui, il doient enquerre
le tort que li uns de nos en fait a l'autre, et en doient a chascun de nos doner sa raison. Et se il avenoit par
aventure que cist dui chevalier ne s'accordassent bien en ces choses devandites ou en aucunes des choses
devandites, le descort il porteroient a noz signors devandiz, le roi de Navarre, le duc de Burgoigne et le
conte de Nevers, et ce que cist troi en ordeneroient, je et li duz devandiz le devons tenir fermemant, sans
jamais aler encontre. Et ce avons nos fiencié a tenir par noz foiz corporelment donees, et le doiens
asseurer au dit de noz devandiz signors ; et ces choses doient estre delivrees et raportees dedans la Saint
Remei en Vendenges qui vient. Et se li devant nomei signor voloient, il porroient cest termine alongnier
699
Archives nationales (France)
s'il lor iert mestiers et il lor plaisoit. Ce fut fait en l'an que li miliaires corroit par mil dous cens et sexante
ans, le dimange devant feste Saint Pierre, en mois de fevrier.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau aujourd'hui disparu. - Voy. d'Arbois de Jubainville,
Catalogue des actes des comtes de Champagne , l'acte du 27 juin 1260, portant le n° 3200.
J//895
n° 1
Languedoc
Original
726 - Narbonne. 1261, 4 juin
Capitulum Narbonense approbat conventiones initas inter Petrum et Guidonem Narbonenses
archiepiscopos, ex una parte, et Ludovicum VIII necnon et Ludovicum IX, reges Francorum. "Actum
Narbone, in claustro ubi teneri capitulum consuevit, II nonas junii, anno Domini M° CC° sexagesimo
primo." (Cf. n° 714.)
Original scellé, sur ruban de fil, d'un sceau ogival en cire verte décrit par Douet d'Arcq sous le n° 7237.
J//772-J//773
Original
727 - 1261, Juin
Officialis archidiaconi Meldensis notum facit quod Guerinus Piscator se hominem fratrum Militiœ
Templi de Soisiaco constituerit.
Omnibus presentes litteras inspecturis.. officialis archidiaconi Meldensis in Domino salutem. Notum
facimus quod coram nobis constitutus Guerinus Piscator de Condeto Sancte Libarie asseruit se esse
liberum et absolutum ab omni jugo servitutis erga quascumque personas. Volens tamen pro commodo et
utilitate sua, ut ei videbatur, et ad evittanda futura pericula dominum facere et habere, instituit se
hominem in futurum domus Milicie Templi de Soisiaco, se et sua potestati et dominio dicte domus
subponendo, pro duodecim denariis turonensibus reddendis preceptori et fratribus dicte domus singulis
annis a dicto Guerino in recognitionem homagii supradicti, promittens fide data in manu nostra quod se
imperpetuum mainburniet, geret et habebit pro homine dicte domus, et preceptori et fratribus dicte
domus serviet et obediet tamquam homo eorumdem pro duodecim denariis supradictis, et quod contra
premissa vel aliquod premissorum ratione quacumque non veniet in futurum. In cujus rei testimonium
presentibus litteris sigillum curie archidiaconi Meldensis duximus apponendum. Datum anno Domini
M° CC° LX° primo, mense junio.
Scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau en cire blanche (Douet d'Arcq, n° 7472).
J//1020
n° 4
Chartes royales cancellées
Original cancellé
728 - Fontainebleau. 1261, 30 août
Ludovicus, Francorum rex, heredibus Adœ de Challiaco, militis, viginti quinque libras parisiensium
annui redditus, in recompensationem venationis ab ipsis amissœ, in quibusdam locis forestarum Bieriœ,
Miricarum et Brueriarum a prœdicto rege ad essartandum redactis, tradit.
Ludovicus, Dei gratia Francorum rex, notum facimus universis tam presentibus quam futuris quod, cum
nos quamdam partem nemorum nostrorum Bierie, miricarum et brueriarum sitarum inter Samesium et
Bruisolles dedissemus quibusdam hominibus parrochiarum de Bosco Regis et de Samesio ab ipsis
essartandam et ad agriculturam redigendam, sub certo censu nobis annis singulis persolvendo, liberique
Ade quondam de Challiaco, militis, videlicet Adenotus, Avelina et Amelota et quidam amici eorum nobis
700
Archives nationales (France)
conquirendo monstrassent quod, cum in locis predictis a nobis ad essartandum traditis et in quibusdam
aliisl ocis foreste nostre predicte chaciam haberent, eorum chacia erat propter essartationem hujusmodi
deteriorata quamplurimum, ut dicebant, nos vero, facta inquisitione de mandato nostro super
deterioratione hujusmodi, de dictorum Adenoti, Aveline, Amelote et quorumdam amicorum ipsorum
ibidem presencium interveniente beneplacito et consensu, in recompensationem deterioracionis predicte
et ipsius chacie quam habebant in locis predictis a nobis ad essartandum traditis, concedimus et
donamus Adenoto, Aveline et Amelote predictis, viginti quinque libras parisiensium annui redditus
percipiendas ab ipsis et eorum heredibus in perpetuum in prepositura nostra Meledunensi terminis
infrascriptis, videlicet in crastino Omnium Sanctorum medietatem et aliam medietatem in crastino
Ascensionis Domini subsequentis, tali modo quod Adenotus, Avelina et Amelota predicti ac eorum
successores nullo tempore poterunt chaciare de cetero ad aliquam bestiam majorem, minorem vel
minimam in locis quos ad essartandum dedimus superius nominatis. Dedimus etiam Adenoto, Aveline et
Amelote predictis quadraginta libras parisiensium pro arreragiis dampnorum que incurrerent occasione
essartationis predicte ; et ipsi quittaverunt nos et absolverunt ab omnibus dampnis et deperditis que,
occasione predicta, ipsos quoquomodo contigerat incurisse, et promiserunt nobis, fide corporali ab
unoquoque eorum prestita, se contra premissa vel aliquid de premissis de cetero non venturos. Insuper
Petrus de Challiaco, miles, et Renaudus de Challiaco, clericus, ejus frater, patrui dictorum liberorum, et
Theolbaldus de Moreto, miles, promiserunt, coram nobis fide prestita super hoc corporali, se curaturos
et facturos quod dicti Adenotus, Avelina et Amelota, quando ad etatem legittimam pervenerint, omnia et
singula premissa rata habebunt ac inviolabiliter observabunt, se et omnia bona sua mobilia et immobilia
nobis ad hoc specialiter obligantes. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum nostrum
jussimus apponi. Actum apud Fontem Bliaudi, die martis in crastino Decollationis beati Johannis
Baptiste, anno Domini M° ducentesimo sexagesimo primo.
Original en parchemin, cancellé au moyen d'une coupure médiane, scellé sur soie rouge d'un sceau en
cire verte décrit par Douet d'Arcq sous le n° 42.
J//979
n° 32/2
Chambre royale de Metz
Copie
729 - 1261, Octobre
Ferry, duc de Lorraine, déclare que le droit de cinq sous par feu qu'il possède à Toul pour la garde des
bourgeois de la ville et pour la somme qu'il a prêtée, ne lui a été concédé que pour sa vie durant, qu'il n'a
rien à prétendre à l'encontre des droits de l'évêque de Toul et qu'il n'a, sur la ville, ni seigneurie ni
juridiction.
"En tesmoignage de laquelle chose, je ly ay donnees cez lettres saelces de mon sael et dou sael honorable
pere et seignor Philippe, par la grace de Dieu evesque de Mez, qui furent faictes quant li miliaires corroit
par mil CC et sexante et I an, ou mois d'octembre."
Copie collationnée faite, le 8 mai 1625, d'après l'original en parchemin conservé "au Trésor des tiltres de
l'evesché de Toul".
J//940
n° 12
Bulles en faveur des rois de France
730 - Viterbe. 1261, 20 novembre
Urbanus, papa IV, Ludovico, regi Franciæ, et omnibus aliis qui cum eo prædicationibus Verbi Dei
intererunt, indulgentiam centum dierum concedit. "Datum Viterbii, XIJ kalendas decembris,
pontificatus nostri anno primo.
701
Archives nationales (France)
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305. - Voy. Potthast, Regesta, n° 18155.
J//940
n/os 5 et 12
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
731-732 - Viterbe. 1261, 21 novembre
Urbanus, papa IV, Ludovico, regi Franciæ, quotiescumque eum ad alicujus ecclesiæ vel capellæ vel altaris
dedicationem vel consecrationem ire vel interesse ibidem contigerit, indulgentiam unius anni et
quadraginta dierum elargitur. "Datum Viterbii, XJ kalendas decembris, pontificatus nostri anno primo."
Le premier vidimus est de 1280 ; le second est dans le même acte de l'official de Paris que la pièce décrite
sous le n° 730. - Voy. Potthast, Regesta, n° 18156.
J//914
n° 28
Verdun et Clermont en Argonne
Original
733 - 1261, Novembre
Gile, évêque de Toul, promet, pour lui et pour ses successeurs, que le comté de Toul, qu'il a acquis du
duc Ferri de Lorraine, ne sortira jamais des mains des évêques de Toul.
Nos Giles, par la grace de Deu, eveskes de Toul, faisons savoir a tous que nos avons promis et creantei au
noble baron Ferri, duc de Lorreine, marchis, que nos lou comtei de Toul et ce qui i apant, soit an fiez, soit
an autres chozes, que nos avons acquis et trait de ses mains, ne osterons jamais de nos mains ne nos ne
nostre successor, ne an tout, ne an partie. Et cestei couvenance avons nos juree a tenir ; et se il avenoit
par avanture que nos ou nostre successor lou meissiens fuer de nos mains, ne par feer, ne par vandre, ne
par engagier, ne par aucune meniere d'alienation, nos volons que li devant diz dus nos puist paunir et
gagier ou nos ou nos successors jusqu'a somme de douz mile mars d'arjent, se il n'estoit deffait dedanz
les quarante jors après ce qu'il l'averoit requis ou a nos ou a nos successors, ou par lui ou par autrui. Et a
ces couvenances tenir et garder ansi com eles sont devisees, nos anlions nos et nos successors et touz les
biens dou demmaine de nostre eveschié au devant dit duc et a ses hoirs qui serunt duc de Lorreinne. An
tesmoinnaige de la quel choze nos avons saellees ces letres de nostre seel, qui furent faites quant li
milliaires corroit par mil douz cens et sexante et un an, ou mois de novembre.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//940
n/os 15, 13 et 12
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
734 - Viterbe. 1261, 5 décembre
Urbanus, papa IV, Ludovico, regi Franciæ, indulget ut clerici, de licentia regia ad studium litterarum
translati, in locis ubi regitur studium generale, possint proventus beneficiorum suorum percipere.
"Datum Viterbii, nonis decembris, pontificatus nostri anno primo."
Le premier exemplaire se trouve dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305 ; le
troisième, dans un document contenant les vidimus de plusieurs bulles du même genre donnés à la
même date par le même official, tandis que le second est dans un vidimus donné par Simon, cardinal de
Sainte-Cécile, le 18 mai 1278.
702
Archives nationales (France)
J//940
n/os 14 et 47
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
735 - Viterbe. 1261, 5 décembre
Urbanus, papa IV, Ludovico, regi Franciæ, confirmat privilegia et indulgentias personæ regiæ ab
Apostolica Sede sine præfixione termini concessas. "Datum Viterbii, nonis decembris, pontificatus nostri
anno primo."
Le premier exemplaire se trouve dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305 ; le
second, dans un vidimus donné par l'archidiacre de Paris, le 19 janvier 1262-1263 (cf. plus loin, n° 747)
vidimé lui-même par l'official de Bourges, le 27 mars 1262-1263 (cf. plus loin, n° 750.)
J//940
n° 12
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
736 - Viterbe. 1261, 20 décembre
Urbanus, papa IV, Philippo, primogenito regis Franciæ, et omnibus aliis qui cum eo prædicationibus
Verbi Dei intererunt, indulgentiam centum dierum concedit. "Datum Viterbii, XIIJ kalendas januarii,
pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n° 16
Bulles en faveur des rois de France
Original
737 - Viterbe. 1261, 20 décembre
Urbanus, papa IV, Philippo, primogenito regis Franciæ, et omnibus qui cum eo accesserint,
quotiescumque ad alicujus ecclesiæ vel cappellæ vel altaris dedicationem vel consecrationem ire vel
interesse contigerit, indulgentiam unius anni et quadraginta dierum largitur. "Datum Viterbii, XIIJ
kalendas januarii, pontificatus nostri anno primo."
Original en parchemin scellé d'une bulle de plomb, sur écheveau de soie rouge et jaune. - Ce document se
trouve aussi transcrit dans le même vidimus que les bulles décrites sous les n°s 735, 738, 739 et 740.
J//940
n° 14
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
738 - Viterbe. 1261, 21 décembre
Urbanus, papa IV, abbati Sancti Dionysii in Francia mandat ne permittat Ludovicum, regem Franciæ,
contra indulta privilegiorum et indulgentiarum ab aliquibus indebite molestari. "Datum Viterbii, XIJ
kalendas januarii, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305. - Voy. Potthast, Regesta, n° 18193.
J//940
n° 14
Bulles en faveur des rois de France
703
Archives nationales (France)
Vidimus
739 - Viterbe. 1261, 21 décembre
Urbanus, papa IV, abbati Sancti Dionysii in Francia mandat ne permittat Ludovicum, regem Francorum,
seu clericos ejus, contra indulta privilegiorum et indulgentiarum prædicto regi et prædictis clericis per
eum concessorum, ab aliquibus molestari. "Datum Viterbii, XIJ kalendas januarii, pontificatus nostri
anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n/os 5 et 14
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
740-741 - Viterbe. 1261, 27 décembre
Urbanus, papa IV, Ludovico, regi Francorum, significat se omnibus vere pænitentibus et confessis qui
devotis orationibus divinam pro eo misericordiam implorarent, singulis diebus quibus apud Deum
hujusmodi orationes effuderint, indulgentiam viginti dierum largiri. "Datum Viterbii, VJ kalendas
januarii, pontificatus nostri anno primo."
Le premier exemplaire se trouve dans un vidimus de 1280 ; le second, dans un vidimus donné par
l'official de Paris, le 11 octobre 1305. - Voir Potthast, Regesta, n° 18196.
J//1028
n° 4
Comptes et enquêtes
Original
742 - 1261
Inquisitio de rebus a Matheo de Belna, quondam ballivo Viromandiæ, in administratione sua gestis,
continens testimonia apud Chauniacum, Noviomum, Roiam, Montdidier, Novamvillam Domini Regis,
Petramfontem, Verberiam, Bestisiacum, Compendium, Crespium in Vallesio et Silvanectum recepta.
Petit registre de 63 feuillets en parchemin dont le commencement a disparu, car il ne contient que les
dépositions numérotées CCLXIII à DVIII. Un fragment de la DI ème déposition relatif à Aubry de la
Boissière a été publié par Henri Bordier ( Philippe de Remi, sire de Beaumanoir, p. 99). - La date de 1261
se trouve inscrite en tête des témoignages reçus à Roye (n° CCCXXII) et à Compiègne (n° CCCCXXI).
J//771
n° 1
Champagne
Original
743 - 1261-1262, Mars
Thibaut, roi de Navarre, comte de Champagne, confirme la vente de 150 arpents de bois, dans la forêt de
Crèvecœur, faite à Gérard de la Noue, bourgeois de Paris, par Isabeau de Lisines, dame de Crécy.
Nous, Thiebauz, par la grace de Deu rois de Navarre, de Champoigne et de Brie cuens palazins, fesons a
savoir a touz çaux qui cez presentes lestres verront et orront que en nostre presence vint la noble dame
Isabiaux de Lisines, dame de Creci, et requenut par devant nos que ele a vendu et otroié a Girard de la
Noe, citeien de Paris, sept vinz et dix arpenz de bois de la grant forest de Crievecuer, a penre en une piece
entre le jardin et la vente que Huberz vendi, li quiex bois muet de nostre fié. Et est asavoir que chascuns
arpenz del devant dit boys est venduz vint livres de tornois, dont la somme monte [a] trois mile livres de
tornois si come en dit ; lesquiex trois mile livres de tornois doivent estre rendues et paiees ai cele Ysabel
ou a son commandement, en tele maniere et a tex termes, c'est asavoir, en la foire Seint Ayoul qui sera a
704
Archives nationales (France)
Provins en l'an de grace M. CC. et seixante deux, dedanz droit paiement, mil et cinc cenz livres de la dite
monoie ; et en la foire de Laigni ensuiant après, dedanz droit paiement, cinc cenz livres de cele monoie ;
et en la foire Seint Ayoul qui sera a Provins en l'an mil deux cenz et seixante et trois, la parpaie, c'est
asavoir mil livres de tornois. Et est asavoir que li bois doit estre mesurez a la perche dou païs, et doit l'en
rabattre places et voyes a l'usage de la forest. Et est asavoir que cil Girarz doit lessier en chascun de cez
arpenz venduz dix bayviax de trois piez de garande endroit le piz a un home chascun. Et le remanant qui
sera en cele piece après cez sept vinz et dix arpenz devant diz, celle Ysabiaux les porra faire vendre des
quatre anz en avant, par telle condition qu'ele ne porra plus faire vendre de la grant forest, tant com li
termes de celui Girart durra, fors que vint et un arpent que ele avoit venduz, si com elle dit, au religieux
home au prieur de la Celle, et onze arpenz et trois quartiers au conte de Saint Pol, et le remanant que
Nicolas Hochet y a par devers Becoisel, si com en dit. Et est asavoir que li termes que cil Girarz doit avoir
de delivrer les sept-vinz et dix arpenz de bois devant diz durra par nuef anz, et commanceront cil nuef an
a Pasques qui seront en l'an M. CC et seixante deux. Et est asavoir que cil Girarz doit avoir quatre vaches
en cele vente tant com la vente durra ; et doit celle Ysabiaux ai celui Girart delivrer chemins et voies, por
cele vente delivrer, parmi ses bois et parmi sa terre, as us et as costumes dou païs. Et est asavoir que se
cil Girarz bailloit aucune chose des denrees de cel bois a aucun demorant en la terre de cele Ysabel ne en
sa jostise, et il n'en estoit paiez au terme mis et establi entr'aux, cele Ysabiaux seroit tenue a contreindre
et a faire contreindre les deteurs, tant come droit se porroit estandre, por ravoir la dete de cel Girart. Et
est a savoir que, se cele vente estoit empeeschiee, encombree ne domagiee par aucun defaut de cele
Ysabel ne por cele Ysabel, et cil Girarz ou si hoir i avoient couz ou domages ou despens, cele Ysabiaux les
seroit tenue a rendre et a restorer enterinement ai celui Girart ou a ses hoirs, et en seroient creu cil
Girarz ou si hoir qui auraient cause en la vente de cel bois por celui Girart, par leur leyal proeve. Et toutes
ces couvenances devant dites promist cele Ysabiaux a tenir et a garder et leyaument a acomplir et a
garantir par sa foi ai celui Girart et a ses hoirs envers toutes genz, et promist par sa foy que ele ne venra
pas encontre ceste vente des or en avant par lui ne par autrui ; et a renoncié en cest fait cele Ysabiaux a ce
qu'ele ne puisse dire que ele ait esté deceue, seurprinse ne esgenee outre la moitié dou droit pris de ceste
vendue. Et nous, Thiebauz, par la grace de Deu rois de Navarre devant diz, prometons le devant dit bois a
ycelui Girart et a ses hoirs a garentir leyaument envers toutes genz, jusque a la fin dou terme, comme
sires dou fié, si avent comme droit se porra estandre. Et en tesmoi[n]g de toutes cez choses, a la proiere
et a la requeste de cele Ysabel, avons nos fait seeler cez lettres de nostre seel. Ce fu fait en l'an de grace
mil deux cenz et seixante un, ou mois de marz.
Autrefois scellé d'un sceau sur double queue
J//896
n° 6
Languedoc
Original
744 - Carcassonne. 1262, 18 avril
Bartholomœus de Podio, judex Carcassonensis, quosdam homines de Sancto Fructuoso absolvit a tallia
ab eisdem per sindicos universitatis de Laurano requisita.
In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Noverint universi presentem paginam inspecturi quod,
questione mota inter Bernardum Ramundi de Palatio et Petrum Godeti, sindicos universitatis hominum
de Laurano, ex una parte, et quosdam homines de Sancto Fructuoso infrascriptos, ex altera, coram
magistro Bartholomeo de Podio, judice curie Carcassonensis domini regis, predicti sindici suum libellum
obtulerunt in hunc modum.
Coram nobis, magistro Bartholomeo de Podio, judice curie domini regis Francie illustris in senescallia
Carcassonensi, petunt Bernardus Ramundi de Palacio et Petrus Godeti, sindici universitatis hominum de
Laurano, nomine dicte universitatis quod G. Topina, Poncius Topina, Petrus Rotlandi, Poncius Maurelli,
705
Archives nationales (France)
G. Docenelli, P. Massoti, G. Franchi, Jordana, filia Bernardi Lombardi, P. Clerici, infantes Stephani
Redorte, Johannes Taravis, G. Rainas, B. Marchi, infantes Ramundi Tubin, G. Charmarii et infantes
Poncii Massoti, habentes possessiones in territorio et districtu, jurisdictione et terminiis de Laurano, in
locis qui dicuntur de Fabariis, de Fonte Cooperto, de Glujano, de Palacio, de Aufreriis, de Figariis et de
Albaribus, ad collectam sive communem talliam dicti castri de Laurano pro valore possesionum
predictarum contribuere compellantur, quod fieri debet, tum de jure communi et scripto, tum quia
predicti possessores vel eorum antecessores promiserunt pacto stipulacione vallato predictis sindicis vel
eorum antecessoribus se contribuere ad talliam supraditam pro modo possessionum predictarum. Ad
quod probandum inducunt predicti sindici quod predicti possessores vel eorum antecessores pro dictis
possessionibus contribuendo solverunt ad collectam seu talliam predicti castri longo tempore ; et quod
dicunt de omnibus predictis idem dicunt de singulis, non tamen se astringunt ad probandum omnia
premissa, set ad id solum quod sibi sufficiat. Dictas autem possessiones ad ecclesiam ostendent
quandocumque judici visum fuerit faciendum.
Ex adverso Petrus Clerici et Poncius Maurelli et Poncius Topina, procuratores et curatores hominum de
Sancto Fructuoso predictorum, ostensis mandatis procuratoriis et sindicatus ab utraque parte et
satisdato ydonee a dictis sindicis de Laurano de ratihabicione universitatis predicte, satisdatoque eciam a
dictis procuratoribus hominum de Sancto Fructuoso de ratihabitione ipsorum hominum et de judicato
solvendo cum suis clausulis, dictis insuper partibus volentibus et expresse consencientibus quod
predictus judex procedat in predictis de plano, sine strepitu judicii, per modum inquisicionis usque ad
diffinitivam sentenciam secundum jura proferendam, et die ad deliberandum assignata, procuratores
hominum de Sancto Fructuoso, predictorum litem contestando, responderunt predicto libello, dicentes
se non credere narrata ut narrantur in libello esse vera et dicendo petita fieri non debere, hoc salvo quod
credunt predictos homines de Sancto Fructuoso habere possessiones in dictis locis in libello contentis et
ipsa loca esse in territorio, jurisdictione et districtu de Laurano. Sindici vero de Laurano extimaverunt
dictam litem centum libras turonensium. Juratum est utrinque de calumpnia, tam a sindicis de Laurano
quam a dictis hominibus de Sancto Fructuoso personaliter comparentibus, diebus sibi ad hoc assignatis,
et post juramentum partibus perseverantibus in propositis et responsis, predicti sindici inter cetera
proposuerunt quod 1 usum longevum et diu obtentum esse apud Lauranum quod homines habentes
possessiones in aliquo dictorum locorum in libello contentorum, undecumque sint, ratione ipsarum
tallientur et talliati contribuant tallie communi de Laurano, et quod idem usus est in singulis castris seu
villis Minerbesii, et quod homines de Sancto Fructuoso sunt immunes a prestacionibus leudium de
Sancto Fructuoso, ratione possessionum quas habent in dictis locis, et quod debent contribuere tallie de
Laurano, ratione ipsarum possessionum, et quod fama est de omnibus predictis, et quod homines de
Laurano habentes possessiones in territorio de Sancto Fructuoso racione ipsarum contribuunt in alberga
quam homines de Sancto Fructuoso domino regi faciunt annuatim. E contra, post multa alia proposita a
parte de Laurano, procuratores hominum de Sancto Fructuoso proposuerunt, excipiendo de dolo, ad
repellendum peticionem partis agentis, quod ipsa pars agens dolo petit illa que petit in libello ex
stipulacione antedicta, cum in ipsa stipulacione quam dicit pars agens forefactam, non sit causa adjecta,
vel, si est aliqua, non sit justa. Proposuerunt etiam dictos homines de Sancto Fructuoso singulos et
eorum parentes esse et fuisse rusticos ; et, super predictis et quibusdam aliis minus validis, predicte
partes produxerunt testes quamplurimos. Dilacionibus et productionibus competentibus assignatis, facta
renunciacione et conclusione a partibus, publicatisque deposicionibus testium et sentencia ab utraque
parte cum instancia petita, factis objectionibus contra testes et testibus receptis super ipsis objectionibus,
et eorum deposicionibus publicatis, cum ab aliqua partium non fuisset in processu declaratum quod est
hec tallia de cujus contributione agitur, vel quis eam imposuit, vel qua causa, vel qua forma, judex quem
oportet cuncta rimari et curare ut certam ferat sentenciam et eciam de re certa, interrogavit partem
agentem de predictis. Que respondens dixit quod dicta tallia annua est centum librarum melgoriensium,
que solvitur domino regi Francie vel alii pro ipso annuatim et quod dominus Simon, quondam comes
706
Archives nationales (France)
Montis Fortis, vel alius pro ipso, eam imposuit, tunc dominus hujus terre, et hac de causa ut tam ipse
comes quam ejus successores tenerent pacem in terra et inimicos fidei evitarent, et extirparent hereticam
feditatem et tam sibi quam suis successoribus dominium retinerent ; et quod dictam talliam imposuit
sub hac forma ut, annis singulis, eidem comiti et successoribus suis vel aliis pro ipsis solveretur in
pecunia vel equipollenti et ab hominibus habentibus possessiones in territorio, jurisdictione, termino, et
districtu de Laurano, prout a talliatoribus constitutis in dicta villa ad faciendum dictam talliam, pro
modo possessionum predictarum imponeretur eisdem. Que pars ea non credidit esse vera, hoc salvo
quod credidit actum esse de ista tallia annua centum librarum melgoriensium que domino regi solvitur
annuatim. Placuit etiam partibus, quod super istis interrogationibus alienis pars agens produceret
quinque testes et eorum deposiciones admitterentur, non obstantibus renunciacione et conclusione seu
atestacionum publicacione supradictis ; et ita fuit factum de voluntate partium et de assensu expresso.
Quorum quinque testium depositionibus publicatis super predictis, de facto et de jure fuit multipliciter
disputatum. Pro parte enim agente allegabatur quod, cum dicta tallia sit munus patrimoniale cum fiat
cum sumptu sive labore persone, quod ibi ubi est patrimonium est solvenda cum possessor ibi ubi est
predium in censu debeat profiteri et cum omnes pro modo prediorum que possident pecuniam tributi
conferre teneantur, cessante omni privilegio et militari et etiam seculari. Pro parte vero rea allegabatur
esse inter munera patrimonialia distinguendum quod alia sunt que indicuntur personis pro rebus, et hec
subeunt tamen cives et incole, alia que indicuntur ipsis rebus, et hec subeunt communia alienigene qui
ibi aliquid possident. Cum ergo munera que imponuntur proprie ipsis rebus sint quinquagesima
frumenti, quadragesima ordei, vicesima vini et lardi et retribuciones que pro agris vel hedificiis fiunt et
similiter et munera que imponuntur personis pro rebus suis, jurisdictiones que indicebantur provinciis
per singula lustra auri primo, argenti secundo et eris tercio lustro, et similia, et sic manifeste apparere
videatur hujusmodi talliam esse munus quod imponitur personis pro rebus, non quod imponitur proprie
ipsis rebus. Dicti rei qui non sunt municipes vel incole de Laurano dictum munus tallie se subire non
debere intendebant. Allegabatur eciam pro dicta parte rea, eis non obstare probatam contribucionem per
certas vices que continuitate carentes ad legitima prescriptionum tempora non venerunt vel
stipulationem allegatam, etiam si probata fuisset in modum quo fuit allegata, vel usum eciam allegatum,
cum in libello agatur ex jure scripto et communi et sic usus excludi videatur et quodlibet jus non
scriptum ; quem etiam usum pars rea non esse probatum intendebat. Visis igitur et auditis omnibus
supradictis allegationibus facti et juris et testium depositionibus et meritis cause diligenter indagatis et
consideratis, habitoque sapientum consilio plurimorum, et specialiter venerabilis patris domini G., Dei
gracia archiepiscopi Narbonensis, et viri sapientis et discreti magistri P. de Fraxino de Narbona, et
multorum aliorum, partibus presentibus et sentenciam cum instancia postulantibus, aliquo non obmisso
de contingentibus, partibus presentibus, ego, magister Bartholomeus de Podio, judex curie
Carcassonensis domini regis Francie illustris, predictos homines de Sancto Fructuoso in libello
nominatos et Poncium Topinam et Petrum Clerici, procuratores et curatores, et procuratores Poncii
Maurelli comprocuratoris sui eorum nomine, per diffinitivam sentenciam absolvo, cum etiam constare
non potuerit quis dictam talliam imposuit vel qua causa, vel qua forma, licet super hoc testes
quamplurimi a parte agente producti inquisiti fuerint diligenter. Lata fuit hec sentencia in consistorio
civitatis Carcassone, in testimonio domini Lamberti de Cureio, domini Simonis, fratris ejus, domini Gr.
de Canesuspenso, domini R. de Duroforti, militum, magistri Arnaldi Nevia de Podio Cericho, magistri B.
de Podio Fiviano, magistri G. Barravi, magistri P. de Solario, jurisperitorum. magistri P. Annot, clerici
domini P. de Autolio, senescalli Carcassone, G. de Tilio, castellani Montis Regalis, B. Pagesii, notarii de
Salsimano, R. Rocha, notarii de Monte Regali, R. Guillelmi, notarii de Laurano, Thome Bretardi, notarii
Carcassonensis, B. Peleti, clerici domini Stephani de Marenhi, Guioti de Asiliano, Alieni, servientis
domini regis, Aimerici Progeti de Tribus Bonis, Raimundi de Palaiano, domni G. Petri, capellani de
Conchis, B. Raimundi, sabateri, G. Gros, G. Vincencii, carnificum de Carcassona, Poncii Martini, fusterii
loci ejusdem, et plurium aliorum. Et incontinenti lata sentencia, antequam judex diverteretur se ad alios
707
Archives nationales (France)
actus, ipso judice sedente pro tribunali, predicti procuratores hominum de Sancto Fructuoso
extimaverunt expensas litis XX ti libras turonensium in quibus pecierunt dictos sindicos de Laurano,
nomine universitatis de Laurano, sibi condempnari. Facta autem taxacione judiciaria dictarum
expensarum per juramentum dictorum procuratorum hominum de Sancto Fructuoso ad XVIII libras
turonensium, dictus judex dictos sindicos de Laurano in dictis XVIII libris pro expensis litis parti adverse
condempnavit ; a qua sentencia predicti sindici de Laurano incontinenti et ante condempnacionem
expensarum ad nobilem virum dominum P. de Autolio, senescallum Carcassone et Bitterris, viva voce
appellarunt dicentes dictam sentenciam fore iniquam.
Quam appellationem, post condempnationem expensarum, predictus judex admitens actis presentibus
scribi fecit, partes remitens ad examen predicti domini senescalli in testimonio testium predictorum et
mei, Petri Marsendi, publici notarii domini regis in Carcassona, qui hoc scripsi anno Domini M° CC° LX°
secundo, XIIII° kalendas madii, et signum meum apposui, regnante Ludovico, rege Francie ( s. m).
1. Le mot quod est évidemment superflu.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau disparu. Au dos, une main du XIII e siècle a
inscrit ces mots : Sentencia hominum de Laurano super tallia, que debet ostendi magistro Herrico.
J//879
n° 69
Foix et Comminges
Original
745 - 1262, 21 août
Rogerius, comes Fuxi et vicecomes Castriboni, domino B. de Caramanni dat in custodiam castrum de
Pons cum diversis censibus in quibusdam aliis castris.
Noverint universi presentes pariter et futuri quod nos, R., Dei gracia comes Fuxi et vicecomes Castriboni,
damus et concedimus tibi, B. de Caramanni, et tradimus castrum de Pons pro custodia, ita quod dictam
custodiam habeas et teneas bene et fideliter, loco nostri et pro nobis, dum nostre placuerit voluntati. Et
damus tibi pro victibus illud bladum quod habemus de censu, quolibet anno, apud castrum de Aus, et
omnes carnes mortuas sive vivas quas ibidem habemus de scensu. Et damus tibi apud dictum castrum C
solidos melgoriensium pro victibus, quos, quolibet anno inde habeas dum nobis vel nostris placuerit. Et
damus tibi pro vestibus totam leudam de Pons. Et convenimus tibi quod, si ibi advenerit aliquis habitator
qui ibi locum teneat et ignem et albergum, quod solvimus ipsum de questa et omni servicio, salvo XII
denarios quos nobis dabit annuatim, preter ost et cavalgadam et justiciam quam nobis dabit et faciet. Et
damus tibi totum illud vinum quod habemus apud castrum de la Bastida de scensu. Et hoc concedimus
tibi vel tuis omni tempore dum nobis vel nostris placuerit. Et ego, B. antedictus, promito vobis domino
Raimundo, Dei gracia comiti Fuxi, quod inde vobis ero in omnibus factis vestris et in custodia dicti castri
bonus, legitimus et fidelis sine omni dolo. Item promitimus tibi quod de omni redditu antedicto tu vel tui
nobis vel nostris computum reddere nullatenus tenearis. Hujus rei sunt testes G. B. de Luzenaco,
Esquivus Sapena, et Carigera ( ?). Et ego, G. de Irrihola, notarius domini comitis Fuxi, cartam istam
scripsi. Et ad majorem rei istius firmitatem presentem paginam nostri sigilii munimine duximus
roborandam. Actum est hoc XII kalendas septembris, anno Domini M° CC° L° XII°.
ABC DEF GHI
Charte partie sans aucune trace de sceau.
J//1032
n° 1
Comptes et enquêtes
Vidimus de 1267 environ
708
Archives nationales (France)
J//940
n° 17
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
747 - Paris. 1262-1263, 19 janvier
Radulphus, Parisiensis ecclesiæ archidiaconus, notum facit se vidisse quasdam litteras Alexandri IV (cf
n° 706), Gregorii IX (cf. n° 398) et Urbani IV (cf. n° 734) quarum tenorem transcribit. "Datum Parisius,
anno Domini M° CC° sexagesimo secundo, die veneris in crastino Cathedre sancti Petri."
Dans un vidimus donné par l'official de Bourges, le 27 mars 1262-1263 (cf. n° 750).
J//1022
n° 6
Mélanges
Original
748 - 1262-1263, Mars
Mathieu de Villebéon, chevalier, reconnaît devoir à Renier de Sens, bourgeois de Paris, une somme de
quatorze livres sur le prix d'un cheval. "Ce fut fet l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur mil et sexante et
deus, el mois de marz."
Scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau en cire verte portant un écu chargé de trois jumelles en
fasce à une bordure. Au contre-sceau, un écu plus petit.
Cette pièce, ainsi que celles qui portent les n os 8, 10 et 11 du même carton, parait devoir être rapprochée
d'une pièce du même genre qui se trouve dans J. 734, sous le n° 12.
J//1042
n° 3, fol. 3/v°
Mélanges
Copie
749 - 1262-1263, Mars
Jean, comte de Bourgogne et sire de Salins, notifie l'hommage prêté par son fils Étienne, à Thibaut, roi
de Navarre, comte de Champagne et de Brie, pour le château de Vignory qu'il tenait du chef de sa femme
Jeanne, fille de feu Gautier de Vignory. "Ce fu fait l'an de grace mil deus cens et sexante et deus, ou mois
709
Archives nationales (France)
de mars."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.). - Publié d'après l'original (J. 193 a, n° 40) par Élie Berger, Layettes du Trésor des
Chartes, t. IV, n° 4817.
J//940
n° 17
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
750 - 1262-1263, 27 mars
Officialis Bituricensis notum facit se, "anno Domini M° CC° sexagesimo secundo, die martis post Ramos
Palmarum," chartam Radulphi, Parisiensis ecclesiæ archidiaconi, superius descriptam (cf. n° 747) vidisse
et inspexisse.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau ovale en cire blanche à peu près effacé,
représentant une figure d'évêque à mi-corps, avec contre-sceau.
J//772-J//773
Original
751 - 1263, Juin
Officialis curie Meldensis notum facit quod Lambertus de Autriodoro, scissor pannorum, se hominem
fratrum Militiœ Templi de Soisiaco constituerit.
Universis presentes litteras inspecturis.. officialis curie Meldensis, salutem in Domino. Notum facimus
quod coram nobis constitutus Lambertus de Autriodoro, cisor pannorum, asseruit coram nobis se fore ab
omni jugo servitutis liberum et immunem ; qui quidem Lambertus recognovit coram nobis quod ipse
faciebat se hominem preceptoris et fratrum Milicie Templi in Francia pro duodecim denariis
parisiensibus quos tenetur reddere singulis annis in festo Omnium Sanctorum preceptori de Soisiaco,
racione homagii sui, promittens dictus Lambertus, fide in manu nostra prestita corporali, quod alium
dominum contra predictos preceptorem et fratres de cetero non advocabit quominus ipsius Lamberti
dicti preceptor et fratres tanquam hominis sui possint gaudere pacifice et quiete. Voluit insuper dictus
Lambertus quod, si contingeret, quod absit ! alium dominum preterquam predictos preceptorem et
fratres facere seu advocare, quod ipsi preceptor et fratres dictum Lambertum ubicumque maneret vel
existeret tanquam hominem suum proprium possent capere, sine mefacere, et ad libitum suum detinere.
In cujus rei testimonium, ad peticionem dicti Lamberti, sigillum curie Meldensis, salvo jure cujuslibet,
presentibus litteris duximus apponendum. Datum anno Domini M° CC° sexagesimo tercio, mense junio.
Scellé, sur double queue, d'un sceau rond en cire blanche avec contre-sceau (Douet d'Arcq, n° 699 2).
J//914
n° 11, fol. 7
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie
752 - 1263. Septembre
Simon, sire de Clefmont, déclare avoir repris de Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, les
tierces d'Esnouveaux, de Forcey, de Mennouvaux et de Cuves, et lui avoir cédé en échange la mouvance
des fiefs que tenaient dudit Simon, Renier, seigneur de Bourbonne, à Dammartin et à Malroy ; Guillaume
de Récourt, à Récourt ; Gautier et Odet, à Louvières ; ainsi que la mouvance de Changey. De plus, il fait à
Thibaut hommage de ce qu'il possède à Daillecourt. "Et por ce que ceste chose soit ferme et estable, j'ai
seellees ces presentes lettres de mon seel qui furent [faites] l'an de Nostre Signor M II c et LXIII anz, ou
moys de septembre."
710
Archives nationales (France)
Copie collationnée, sur parchemin, faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 1 er
octobre 1549. - Voir la note de la pièce n° 245. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n° 3319.
J//760/a
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol 22
753 - 1263. Octobre.
Le chapitre de Verdun et celui de Montfaucon font entre eux un échange de serfs. "Et pour ce que ce soit
ferme chose et estable sont mis les seels des chapitres devant dicts en ces presentes lettres, lesquelles
furent faictes en l'an de grace qui couroit par mil deux cens et soixante et troys ans, en moys d'octobre."
J//911
n° 20
Barrois
Copie
754 - 1263. 6 novembre.
Ferry, duc de Lorraine, fait savoir que conformément aux conventions conclues avec Thibaut, roi de
Navarre et comte de Champagne, il a mis sous la loi de Beaumont ses châteaux de Montfort, de
Châtenois, de Bruyères et d'Arches, et reconnaît à ses bourgeois le droit d'en appeler au comte de
Champagne au cas où lui, duc de Lorraine, viendrait à ne pas respecter leurs franchises. "Et por ce que
ces choses soient fermes et estables, nous avons fait seeller ces lettres de notre seel. Ce fut fait le mardi
prochien après la feste de Tous Sains, an l'an de grace que li miliaires corroit par mil deus cens et sexante
trois ans."
Copie collationnée faite d'après l'original du Trésor des Chartes, signée par Sébastien Le Roullyé, garde
dudit Trésor, le 23 juillet 1551. - Publié, d'après l'original, par Élie Berger, Layettes du Trésor des Chartes
, t. IV, n° 4881. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3325.
J//1032
n° 10
Comptes et enquêtes
Original
755 - [Vers 1263.]
"Inquesta facta de mandato domini regis super justicia de Fouloi inter abbatem de Corbeia et Simonem
de Fouloi, ex una parte, et communitatem de Corbeia, ex altera."
Tel est le titre inscrit au verso d'un rouleau de deux peaux de parchemin. Cette pièce a été publiée par
Boutaric ( Actes du Parlement de Paris, t. I, p. 84, n° 920 a). L'arrêt qui a terminé cette affaire, ayant été
rendu au Parlement de la Chandeleur, en 1264 ( Ibidem, n° 920), nous avons cru devoir rapporter cette
enquête aux environs de 1263.
J//808
n° 12
Limites de Picardie
Copie authentique
756 - [1263-1264].
Dominus de Bellovidere terram suam quam tenebat in alodium in marchia Regni et Imperii, in
castellania Sancti Quintini, advocavit et cepit in feudum ab episcopo Noviomensi pro sexcentis libris
711
Archives nationales (France)
quas inde dedit sibi episcopus antedictus. Ballivus se opposuit pro rege, dicens quod ipsum alodium non
poterat advocare ab alio quam a rege. Tandem licet pluribus de consilio videretur quod, etiam absque
pecunia, ipsum feudum deberet habere dominus rex, pro consuetudine Franciae ex quo dominus de
Bellovidere ipsum advocaverat ab alio. Tamen dominus rex voluit reddere ipsi episcopo sexcentas libras
quas dederat propter hoc, et habuit ipsum feodum de Bellovidere.
"Extraict du registre de Parlement de l'an mil deux cens soixante trois" (Parlement de la Chandeleur)
"fol. cent trente huit. Signé : Voysin." - Analysé par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, n° 832. -
Cf. plus haut la pièce de novembre 1260 analysée sous le n°722.
J//760/a
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 62°.
757 - Orvieto. 1264. 9 juillet.
Urbanus, papa IV, abbati Maurimontis, ordinis Sancti Benedicti, Catalaunensis diocesis, cum decanus et
capitulum ecclesiae Sancti Germani de Montefalconis humiliter petiissent ut quaedam ejusdem capituli
praebenda parochiali ecclesiae Sancti Laurentii praedicti loci de Montefalconis, tunc, propter proventus
nimiam tenuitatem, a canonico cui parochialis cura committebatur penitus neglectae, adjungeretur,
ipsorum justis desideriis annuens, mandat ut dictus abbas Maurimontis parochialem curam ecclesiae
Sancti Laurentii cuidam personae competenti conferat. "Datum apud Urbem Veterem, septimo idus julii,
pontificatus nostri anno tertio."
J//933
n° 12
Lorraine
Original
758 - 1264. 5 août.
Ferri, duc de Lorraine, fait hommage d'Amance à Henri, comte de Luxembourg,
Je, Ferris, dus de Lorenne et marchis, fais conisant a tous ceaus ki ces lettres verront et oront que je tieng
et ai repris mon chastel d'Amance et toute la chastelerie ki i apent et cent livrees de terre a messains, a
amas et en matois en la chastelerie de Lonwis de mon tres cher oncle Hanri, conte de Lucelbourg, de la
Roche et marchis d'Erlons, et fais asavoir que je et mi oir, d'oir en oir, devons tenir le dit fiés de mon dit
oncle et de ses oirs qui conte seront de Lucelbourg, et devons le devant dit fiés repanre a une main
d'eaus, ensi com li fiés le doit ; et por ce que ce soit ferme chose et estauble ai je seelees ces letres de mon
seel en tesmongnage de veriteit, lesqueles furent faites l'an de l'Incarnation Nostre Signior mil CC et LX
et quatre, le mardi proichain devant la feste saint Lorrent.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau en cire blanche mëlée de craie avec contre-
sceau décrit par Douet d'Arcq sous le n° 780.
J//1022
n° 7
Mélanges
Copie
759 - Londres. 1264. 29 octobre.
Acte du Parlement d'Angleterre réglant la situation de l'Église. "Donné à Londres, le merquedi prochain
après la feste seint Simon e seint Jude, l'an de l'Incarnation Nostre Seingnor M CC LXIIII."
Ce document a été publié sans date par Rymer ( Foedera, éd. de 1816, t. I, p. 443) et avec la date par M.
Bémont ( Simon de Montfort, comte de Leicester, p. 355). Il a été reproduit dans l'ancienne série des fac-
712
Archives nationales (France)
J//1024
n° 8
Mélanges
Original
760 - Toulouse. [Vers 1264]. Novembre.
Bertrandus de Insula, proepositus ecclesioe Tholosanoe, Alfonso, comiti Pictavioe et Tholosoe,
denuntiat mala sibi a senescallo Tholosano instigatione episcopi Tholosani illata.
Illustrissimo et serenissimo domino suo Alfonsso, filio regis Francie, Dei gratia comiti Pictavie et
Tholose, B[ertrandus] de Insula, prepositus ecclesie Tholosane, suus humilis ac devotus in omnibus, cum
omni subjectione, reverentia et honore se ipsum. Vestre excellentie nobis super omnia reverende
confidenter signifficamus adventum nostrum de Romana curia prosperum et jocundum, negociis per Dei
graciam feliciter expeditis. Miramurtamen non modicum et turbamur quo instinctu senescallus vester
Tholosanus nobis, ad instanciam domini episcopi Tholosani qui est inimicus et persecutor noster
manifestus et nos contra Deum et justiciam multipliciter aggravavit, ut aparet per revocationem per
dominum papam factam omnium que contra nos atemptavit, redditus nostros et fere omnia que
habebamus, in nostri abscentia quando eramus in Romana curia, occupavit, cum nos speraremus et
adhuc speremus per dominationem vestram specialiter protegi et deffendi, nec postmodum ad
mandatum magistri Odonis, clerici vestri, nobis restituere voluit, immo adhuc ea detinet occupata ;
propter quod dampnum non modicum incurrimus et jacturam, licet nos habeamus judices a domino
papa qui propter factum istud jam excommunicaverunt, sub certa forma que vobis ostendetur, dominum
episcopum Tholosanum et jam contra senescallum, si nos voluissemus, processissent. Ob vestri tamen
reverentiam noluimus sustinere, sicut omnia ista abbas Lumbarensis, carissimus noster socius, vobis
plenius explicabit. Idcirco vestram sublimitatem omni virtutum genere adornatam de qua super omnia
gerimus fiduciam pleniorem, cum vos inter nostros dominos cariores supra carissimum reputemus, omni
instancia qua possumus exhoramus quatinus res nostras et redditus, si placet, sine diminutione nobis
restitui faciatis, et cognoscat senescallus quod vestre celsitudini displicet quia sic dicitur publice per
terram nostram [quod] spe remunerationis illectus presumpsit contra nos et ecclesiam Tholosanam talia
atemptare. Insuper Beraudus de Andusia, contemplacione vestri et domine comitisse a qua asserit se
habere mandatum, quod non credimus, canonicis ecclesie nostre benefficia abstulit et abbati de Mansso,
quod non sustineremus nec facere posset nisi esset propter vestri potentiam et timorem ac domine
comitisse, et qualiter se habet in omnibus multum vellemus quod sciretis. Magister Odo tanquam vir
fidelis fecit que super hiis precepistis, sed ejus preceptis in aliquo obtemperare noluit senescallus.
Carissimus noster socius abbas Lombariensis, lator presentium, ex parte nostra et capituli Tholosani,
vobis omnia plenius declarabit, quibus verbis, si placet, loco nostri fidem dignemini adibere. Valeat nunc
et semper vestra dominatio reverenda cum aucmento gratie et honoris. Datum Tholose, feria tercia post
festum Omnium Sanctorum. (Au dos) : Illustrissimo domino ac filio regis Francie, comiti Pictavie et
Tholose.
Lettre close. - La date de cette pièce est évidemment voisine de celle de la pièce 1875 de la
Correspondance administrative d'Alfonse de Poitiers, publiée par M. Aug. Molinier (t. II, p. 438).
J//769
n° 11
Champagne
Copie authentique
761 - 1264-1270.
713
Archives nationales (France)
J//849
n°4/1 et 2
Provence
Deux exemplaires
762 - Aix. 1264-1265. 23 janvier.
"In nomine Domini, anno Dominice Incarnationis millesimo ducentesimo sexagesimo quinto, indicione
octava, et dicitur in Provincia millesimo ducentesimo sexagesimo quarto, die veneris, vigesimo tertio die
mensis januarii," publicantur societas et obligatio initae inter Carolum, filium regis Franciae, senatorem
Romae, Andegaviae, Provinciae et Forcalquerii comitem et marchionem Provinciae, dominum Albae et
Cunei, Savilliani, Montis Regalis et Carasci, ex una parte, et dominos et communitates Mediolani,
Bergami, Cumarum, Novariae et Laudae necnon et dominos de la Torre ex altera, de passagio exercitus
dicti comitis Caroli per Lombardiam.
Copie non datée faite, au XVI e siècle, d'après l'original conservé "in regiis Provinciae archivis, in sacco
scripturarum Pedemontis". - Publié par Sternfeld, Karl von Anjou als Graf der Provence, p. 309.
J//1034
n° 23
Comptes et enquêtes
Original
763 - 1265. 24 février.
Inquisitio "anno Domini M° CC° LX° quinto, die martis post Cinerem," inita super diversis excessibus
Moissiaci commissis contra honorem et justitiam comitis [Alfonsi].
Rouleau composé de douze peaux, fermé, sur une double queue, d'un sceau disparu.
J//757
n° 17
Touraine
Original
764 - 1264-1265. Février.
Johannes de Chenevellis, armiger, et Ysabellis, uxor ejus, campipartem quam habent in territorio de
Teilleau, in censiva religiosorum Majoris Monasterii ex hereditate supradictae Ysabellis moventem,
supradictis religiosis coram officiali Carnotensi vendunt. " Datum anno Domini millesimo ducentesimo
sexagesimo quarto, mense februario."
Signé au-dessus du repli : "Thouars". - Scellé sur tresse de soie rouge d'un sceau disparu.
J//895
n° 8
Limites de Picardie
Copie authentique
765 - 1264-1265. Février.
Jean de Châtillon, comte de Blois et sire d'Avesnes, annonce à Louis IX, roi de la France, qu'il autorise
son cousin Hugues de Remigny à reprendre au même roi le fief appelé l'alleu d'Aubenton que ledit
714
Archives nationales (France)
Hugues tenait auparavant en fief du comte de Blois. "Ce fu fait en l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur M
et CC et sessante quatre, el mois de fevrier."
Copie collationnée, non signée, faite en 1559, d'après l'original existant au Trésor des Chartes. Cet
original mentionné dans l'inventaire de Dupuy et qui devait porter la cote J. 174, n° 15, a disparu. - Cf.
Élie Berger, Layettes du Trésor des Chartes, t. IV, n° 4987.
J//739
Paris et environs, n° 2
Original
766 - Paris. 1265. 23 mars.
Simon, tituli Sanctae Ceciliae presbyter cardinalis, Apostolicae Sedis legatus, notum facit "quod nos
personaliter accedentes ad ecclesiam Sancti Mathurini Parisiensis, presentibus rectoribus et
procuratoribus Universitatis scolarium Parisiensium et pluribus aliis, ipsisque rectoribus et
procuratoribus volentibus ac claves prebentibus quas habebant, archam in qua servantur littere et
privilegia Universitatis ipsius fecimus aperiri, in qua" quoddam privilegium ab Innocentio IV, prima die
junii anni 1252, eidem Universitati concessum et superius sub n° 585 descriptum, se vidisse declarat.
"Datum Parisius, x kalendas aprilis, pontificatus domini Clementis, pape quarti, anno primo."
Trace de sceau sur double queue. - Voy. un vidimus d'une autre pièce donné le même jour, dans les
mêmes circonstances et par le même personnage, dans Denifle et Châtelain, Chartularium Universitatis
Parisiensis, t. I, p. 405.
J//940
n° 19
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus.
768 - Pérouse. 1265. 29 avril.
Clemens, papa IV, [Ludovico], regi Franciae, indulget ut confessor ejus a peccatis omnibus plenae ipsi
debitum absolutionis impendat, et impositas ipsi quondam pro peccatis paenitentias relaxandi, vota
etiam, si qua omiserit, transmarino excepto, in alia commutandi plenam habeat potestatem. "Datum
Perusii, iij kalendas maii, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'ofticial de Paris, le 11 octobre 1305.
J//760
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 22.
769 - 1265. Avril.
Nicolas, doyen, et le chapitre de Montfaucon déclarent avoir vendu, moyennant une redevance annuelle
de vingt sous tournois, à Oger de Dannevoux et à Isabeau, sa femme, la dime de la grange que lesdits
Oger et Isabeau ont fait bâtir à Belhaine. "Et en tesmoignage de ceste chose nous avons mys notre seel en
715
Archives nationales (France)
ces presentes lettres qui furent faictes en l'an de grâce Notre Seigneur mil deux cens soixante et cinq, ou
moys d'avril."
J//911
n° 16
Barrois
Copie
770 - 1265. Avril.
Henri, comte de Luxembourg et de la Roche, et marquis d'Arlon, ainsi que Marguerite sa femme, font à
Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, hommage lige du château et de la châtellenie de Ligny
en Barrois, moyennant une rente de deux cents livres de provenisiens forts, et mille livres de la même
monnaie qui devront être employées à l'acquisition de fiefs mouvants du comte de Champagne. "Et en
tesmoign de ces choses dessus dictes, nous, Henris, cuens de Lucembourc et de la Roche et marchis
d'Ellons ( sic), et nous, Marguerite, sa femme, contesse et dame de ces meismes lieus devant diz, metons
nos seaulx en ces presentes lettres qui furent faites et scellees en l'an de grace mil deux cens et soixante
cinc, ou mois d'avril."
Copie collationnée, signée Dethou, faite d'après un original du Trésor des Chartes, qui parait avoir
disparu avant la rédaction de l'inventaire de Dupuy. La présente copie a été elle-même distraite de la
layette Luxembourg (auj. J. 608) où elle est portée aujourd'hui comme étant en déficit. Cf. Élie Berger,
Layettes du Trésor des Chartes, t. IV, n° 5131. - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des
comtes de Champagne, n° 3356. Voy. aussi plus haut les pièces décrites sous les n os 589 et 590.
J//940
n/os 13 et 25
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
771 - Pérouse. 1265. 4 mai.
Clemens, papa IV, Ludovico, regi Franciae, indulget ut clerici regiis obsequiis vacantes, commissionibus
ipsis clericis per Apostolicae Sedis vel legatorum litteras delegatis se intromittere minime teneantur, nisi
praedictae litterae expressam de indulto hujusmodi mentionem fecerint. "Datum Perusii, iiij nonas maii,
pontificatus nostri anno primo."
Le premier exemplaire se trouve dans un vidimus donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile, le 18 mai
1278 ; le second, dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//940
n° 18
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
772 - Pérouse. 1265. 4 mai.
Clemens, papa IV, priori et conventui prioratus Sancti Mauricii Silvanectensis, ordinis Sancti Augustini
consideratione [Ludovici,] regis Franciae, indulget ut ad exhibendum legatis aut nunciis quibuscumque
Sedis Apostolicae procurationes aliquas, vel ad contribuendum in illis minime teneantur, absque Sedis,
ejusdem speciali mandato. "Datum Perusii, iiij nonas maii, anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//914
n° 37/5
716
Archives nationales (France)
Verdun et Clermont-en-Argonne
Copie
773 - 1265. Mai.
Thibaut, roi de Navarre, comte de Champagne et de Brie, fait savoir que Jean, sire de Joinville, sénéchal
de Champagne, a conclu un traité de pariage avec l'abbaye de Saint-Mansuy de Toul pour ses biens sis à
Germay et aux environs. "Et nous, a la requeste doudit seneschal avons fait seeler ces presentes de nostre
seel en l'an de grace mil deux cens soissante et cinq anz, au mois de may."
Copie collationnée à l'original conservé à l'abbaye de Saint-Mansuy, faite le 13 octobre 1608. - Voir H. -F.
Delaborde, Catalogue des actes des seigneurs de Joinville, n° 432.
J//1020
n° 41
Chartes royales cancellées
Minute
774 - [1265. Juin-Juillet.]
Reginaldus de Piquigniaco, miles, Restauro Meliorati, mercatori Florentino, in recompensationem
quadringentarum librarum ab ipso Restauro Simoni, comiti Leicestrioe, nomine proedicti Reginaldi,
solutarum, obligat debitum in quo rex Sicilioe soepefato Reginaldo tenetur.
Universis officialis curie Parisiensis, etc. Notum facimus quod, in nostra presentia constitutus, dominus
Reginaldus de Piquigniaco, miles, asseruit in jure quod, cum inter nobilem virum dominum Symonem de
Monteforti, comitem Lincestrie, ex una parte, et ipsum Reginaldum de Piquigniaco, ex altera, contencio
verteretur super eo quod, cum dictus dominus Symon peteret ab eodem domino Reginaldo racionem
administrationis negociorum ipsius domini Simonis ab eodem domino Reginaldo, de predicti domini
Simonis mandato, gestorum, ac per finale compotum super administracione predicta factum vel habitum
inter ipsos, idem dominus Simon diceret eumdem Reginaldum teneri eidem Symoni in trecentis libris
parisiensium, quatuor libris minus, necnon in quingentis et quadraginta tribus libris quinque solidis et
septem denariis parisiensibus, quos tamen prefatus Reginaldus debebat osten dere seu fidem facere se in
usus prefati 1 domini Symonis posuisse ; ac ex adverso idem Reginaldus assereret dicendo predictum
compotum factum finaliter non fuisse, utpote cum misie et expense ab eodem Reginaldo facte in negocio
administrationis predicte predictarum summarum excederet quantitatem. Tandem partes ipse super
contencionem hujusmodi in certos compromiserunt arbitros, videlicet in Petrum de Valencenis, ex parte
predicti domini Symonis, et discretum virum magistrum Arnulphum de Fornivalle, canonicum
Ambianensem, ex parte dicti Reginaldi electos et nominatos sub certis pena, modo et forma, hoc adjecto
quod, si contingeret memoratos arbitros super contencione predicta in unam non posse sentenciam
convenire vel etiam concordare, quod nos, prelata ad nos arbitrorum ipsorum discordia, super ea
ordinaremus et statueremus de plano et absque judicii strepitu, cum predictorum arbitrorum altero,
prout nobis visum foret melius expedire, prout idem dominus Reginaldus hec omnia in litteris curie
Parisiensis super hiis confectis plenius contineri dicebat. Asseruit insuper et recognovit prefatus
dominus Reginaldus quod ipse per nostrum et arbitrorum supradictorum arbitrium sive dictum,
precipue cum ipsi arbitri in unam sentenciam convenire non possent, ad reddendum memorato domino
Symoni septies centum quadraginta et duas libras parisiensium infra festum Assumpcionis beate Marie
virginis proximo preteritum, fuerat condempnatus, prout in litteris sigillo curie Parisiensis munitis super
hujusmodi condempnacione confectis contineri dicebatur, hoc salvo quod, in quantum posset interim
ostendere vel fidem facere se in predicti domini Symonis negotiis posuisse, quod relevaret a solutione
predicte pecunie quantitatis, cui arbitrio idem Reginaldus se acquievisse dicebat. Asseruit insuper et
recognovit ipse Reginaldus quod Restaurus Meliorati, civis et mercator Florentinus, pro ipso Reginaldo
ac nomine et de mandato ipsius solverat prefato domino Symoni quadringentas libras bonorum legalium
parisiensium ; pro quibus quadringentis libris eidem Restauro vel ejus sociis aut mandato ipsius
717
Archives nationales (France)
J//1024
n° 63
Mélanges
Original scellé
775 - Paris. 1265. 1 er juillet
Ægidius, Tyrensis archiepiscopus, executor negocii Crucis in regno Franciæ necnon in Cameracensi,
Tullensi, Metensi et Virdunensi civitatibus et dioecesibus, notum facit se recepisse litteras Clementis
papæ quarti quarum tenorem transcribit, per quas papa prædictus ipsi archiepiscopo mandat ut ad
collectionem centesimæ omnium ecclesiasticorum proventuum in jamdictis regno, civitatibus et
dioecesibus procedat (cf. n° 767.) "In cujus rei testimonium presenti transcripto sigillum nostrum
duximus apponendum. Datum Parisius, kalendis julii, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo
quinto."
Original scellé, sur double queue, d'un sceau aujourd'hui disparu.
J//911
n° 21
Barrois
Copie
776 - 1265. 13 juillet
Guillaume, seigneur de Deuilly, ayant donné à son fils Geoffroy le fief qu'il tenait de Thibaut, comte de
Champagne, en argent, sur les foires de Troyes et de Bar, et, en terre, à la Ferté, écrit à Thibaut pour le
prier de recevoir l'hommage de Geoffroy. "En tesmoingnaige de vérité j'ay mis mon seel en ces presentes
lettres qui furent faictes en l'an de l'Incarnation Nostre Signor que li miliaires corroit par mil deux cens
et soixante cinq anz, le lundi prochien devant la division des Apostres."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 3 juillet 1564. - Publié
par Élie Berger, d'après l'original du Trésor des Chartes, Layettes du Trésor des Chartes, t. IV, n° 5072. -
718
Archives nationales (France)
Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3365.
J//973-J//974
Original
777 - 1265. 22 juillet
Crispinus de Verreriis, nomine archiepiscopi Tyrensis, executoris negocii Crucis in Francia, clericos
Lingonenses hortatur ad solutionem centesimoe omnibus ecclesiasticis personis impositoe.
Viris venerabilibus et discretis domino Othoni, decano ecclesie cathedralis Lingonensis, domino
thesaurario, universis et singulis archidiaconis, cantori, aliisque universis et singulis canonicis ejusdem
ecclesie, necnon omnibus personis ecclesiasticis ibidem servientibus, tam residentibus quam non
residentibus, universisque aliis ecclesiarum rectoribus in Lingonensi dyocesi constitutis, magister
Crispinus de Verreriis, clericus reverendi patris archiepiscopi Tyrensis, executoris negocii Crucis in regno
Francie necnon in Cameracensi, Metensi, Tullensi, Leodicensi et Virdunensi civitatibus et dyocesibus a
Sede Apostolica deputati, salutem in Domino. Auctoritate domini Tyrensis in hac parte nobis commissa,
vos omnes et singulos monemus et sub pena excommunicationis ut infra festum Assumptionis beate
Marie Virginis de centesima omnium vestrorum ecclesiasticorum proventuum usque in quinquennium a
Sede Apostolica in subsidium Terre Sancte concessa, pro primo anno jamdiu preterito, sub pena
excommunicationis, sit a vobis omnibus et singulis plenarie satisfactum domino Petro de Genciniaco et
parochiano Sancti Petri christianitatis, dyocesis Lingonensis, dictam centesimam infra dictum terminum
reddituris ; alioquin, vos omnes et singulos quos ex nunc in scriptis excommunicamus, si in solutione
defeceritis, excommunicatos publice nuntiamus, vobis, domine decane, de virtute obedientie et sub pena
consimili injungentes ut ad hujus rei testimonium vestrum sigillum hiis presentibus litteris apponatis.
Datum anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo quinto, die mercurii in festo beate Marie
Magdalene.
Original scellé, sur doubles queues, de deux sceaux disparus.
J//879
n° 70
Foix et Comminges
Original
778 - Perpignan. 1265. 29 août
Jacobus, rex Aragonum, notum facit se recepisse homagium Rogerii Bernardi, comitis Fuxi et
vicecomitis Castriboni.
Noverint universi quod nos, Jacobus, Dei gracia rex Aragonum, Majoricarum, et Valencie, comes
Barchinonie et Urgelli et dominus Montispesulani, confitemur et in veritatem recognoscimus vobis,
dilecto et venerabili viro Rotgerio Bernardi, eadem gracia comiti Fuxensi et vicecomiti Castriboni, vos
nobis fecisse homagium ut vassallus noster legitimus pro illis feudis que pro nobis tenetis et pater vester
pro nobis tenebat in feudum in terra de Donazano et castris de Sono et Queragut et villis de Evol et de
Estavar et in Capciro et in Ceritania et in Confluenti et in Baricano ubique et in quibuslibet aliis locis ;
unde per nos et nostros laudamus et confirmamus vobis omnia feuda predicta, prout illa pater vester pro
nobis tenuit et habuit et habere consuevit atque tenere. Datum in Perpiniano, IIII° kalendas septembris,
anno Domini M° CC°LX° quinto.
Signum ( s. m.) Jacobi, Dei gracia regis Aragonum, Majoricarum et Valencie, comitis Barchinonie et
Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt R. de Guardia Gaucerandus de Pinos comes Impuriarum G. de Canteo P. de Sancta Fide
Signum Bartholomei de Porta qui, mandato domini regis, hoc scribi fecit et clausit loco, die et anno
prefixis.
719
Archives nationales (France)
Original autrefois scellé d'un sceau probablement sur un écheveau de soie dont on voit encore les deux
trous de suspension. - Mentionné par Baudon de Mony, Relations politiques des comtes de Foix avec la
Catalogne, t. I, p. 206.
J//1024
n° 45
Mélanges
Original
779 - Prieuré de Kenilworth. 1265. 6 septembre
Richard, roi des Romains, se déclare tenu d'assister Aliénor, comtesse de Leicester.
A toz ceus qi cest escrit orunt u verunt, Richard, par la grace de Deu rey des Romeins, toz jors cressaunt
saluz en Deu. Sache vostre universitez nos estre tenuz a madame Aleanor, nostre swer, cuntesse de
Leycestre, a toz ses enfaunz et a tote lor gent a estre lor leal ami e enterin, e lor serom eydaunt e
cunseylaunt a tot nostre poer a lor dreyture porchacer en Engleterre e a totes lor besoynes fere envers
totes gent, sauve la foy nostre seyneur le rey de Engleterre e la mon seur Edward, soen fiuz. E de ce
voloms a nostre swer e leaument promettoms a fere luy nostre lettre overte dedenz les octaves de la Seint
Michel prechein suaunt ; e de ce fere luy baylom en pleiage noz honorables peres en Deu Watier, par la
grace de Deu evesque de Wirecestre, e Roger, evesque de Cestre, e mon seur Warin de Bassingeburne qi
par noz prieres en cest escrit unt mis lor seaus. Doné en la priorie de Kenillewrthe, le dimeinche prechein
avaunt la feste de la Nativeté Nostre Dame, en l'an du rengne le rey quarante nevime.
Original scellé de trois sceaux pendants sur double queue, aujourd'hui disparus.
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
780 - Carcassonne. 1265. 21 septembre
Thomas de Monte Cellardo, senescallus Carcassonensis et Biterrensis, Raimundum, episcopum
Lodovensem, coram se citat. "Datum Carcassone, in festo beati Mathei apostoli, anno Domini millesimo
ducentesimo sexagesimo quinto."
Vidimé dans la pièce publiée plus loin sous le n° 783.
J//895
n° 2
Languedoc
Vidimus
781 - Lodève. 1265. 26 septembre
Raimundus, episcopus Lodovensis, Johannem Gausberti, canonicum Lodovensem, procuratorem suum
constituit ad comparendum in contestatione pendenti inter episcopos Lodovenses, ex una parte, et reges
Franciæ, ex altera. "Datum Lodove, sexto kalendas octobris anno Domini M° CC° LX quinto."
Vidimé dans la pièce publiée plus loin sous le n° 783.
J//911
n° 22, fol. 1/v°
Barrois
Copie
782 - 1265. 28 septembre
720
Archives nationales (France)
Jean, sire de Choiseul, déclare qu'il tiendra fidèlement la trêve que Henri, comte de Vaudémont, Gobert,
sire d'Apremont et Geoffroy, sire de Bourlémont, ont établie entre lui et le comte de Bar. "Et por ce que
ce soyt ferme chose et estauble, j'ay fait seeller ces presentes lettres de mon seel en l'an de grace M II c
LXV, la veille de la Sainct Michel."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, le 20 juillet 1662, d'après le Liber principum.
J//895
n° 2
Languedoc
Original
783 - 1265. 28 septembre
Refutatio petitionum contra regem Francioe a Lodovensi episcopo factarum.
Hec sunt deffentiones contra petitiones quas Lodovensis episcopus facit domino regi. ( D'une autre main
de la même époque :) Vide in libro petitionum, XCIIJ folio.
Anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo quinto, die lune ante festum sancti Micahelis
septembris, comparuit magister Johannes Gausberti, canonicus Lodovensis, procurator domini
Lodovensis episcopi, coram domino Thoma de Monte Cellardo, senescallo Carcassonensi et Biterrensi,
ostendens litteras, sigillo dicti episcopi pendenti sigillatas, in hec verba :
"Noverint universi quod nos, R., divina miseratione episcopus Lodovensis, facimus et constituimus
certum et specialem procuratorem nostrum Johannem Gausberti, dilectum et specialem nostrum
canonicum Lodovensem, ad comparendum pro nobis et nostro nomine coram nobili viro Thoma de
Monte Cellardo, senescallo Carcassonensi et Biterrensi pro domino rege Francorum, seu in curia
ejusdem domini regis, et audiendum deffenciones domini regis predicti, si que proponentur, pro parte
seu ex parte ipsius, contra petitiones olim propositas a domino G., bone memorie antecessore nostro,
coram religiosis viris fratre Sancio de Sancto Egidio, de ordine Predicatorum, et fratre Guillelmo
Rotberti, de ordine Minorum, et discreto viro domino Guidone Fulcodii, inquisitoribus constitutis ab
illustrissimo domino Ludovico, Dei gratia Franciæ rege, et proponendum et deffendendum jus nostrum
et petendum et recipiendum dictas deffenciones et ad omnia et singula faciendum que nos possemus
facere si presentes essemus, ratum et firmum perpetuo habituri quicquid per dictum procuratorem
nostrum actum, dictum sive procuratum fuerit in premissis ; et ad majorem predictorum omnium
firmitatem presenti cedule sigillum nostrum duximus apponendum. Datum Lodove, sexto kalendas
octobris, anno Domini M° CC° LX quinto."
Ad quam diem lune predictam dictus dominus episcopus fuerat per litteras dicti domini senescalli
citatus, quarum tenor talis est :
"Venerabili patri in Christo R., Dei gratia episcopo Lodovensi, Thomas de Monte Cellardo, miles, domini
regis Francorum senescallus Carcassonensis et Biterrensis, salutem et sinceram dilectionem. Rogamus
vos et requirimus quatinus in vigilia beati Micahelis septembris proximo venientis, apud Biterris,
compareatis coram nobis, venientes justiciam pro jure vestro super causis et negociis que habetis
tractare coram nobis pro jure domini regis et vestro. Datum Carcassone, in festo beati Mathei apostoli,
anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo quinto." Et post hec dictus procurator obtulit petitiones
infrascriptas, protestans quod non intendit aliquid immutare super processu habito coram dictis
inquisitoribus sive innovare, set processui coram ipsis habito pocius adherere, et, persistens in dicta
protestatione, produxit duo privilegia et literas infrascriptas domini Philipi regis quondam Francorum :
"In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Philipus, Dei gratia Francorum rex, dilecto suo
Ramundo, reverhendo Lodovensi episcopo, et cunctis ejusdem successoribus imperpetuum. Victoriosi
reges Francorum, predecessores nostri, Dei magnificentiam dilecxisse et Christum Domini ante mentis
occulos habuisse manifeste cognoscuntur ; cujus ecclesiam totis viribus exaltaverunt et ad
sustentationem servientium in domo Altissimi 1, precisa omni cupiditate, magnas possessiones elargiti
721
Archives nationales (France)
sunt et ea que juris erant regii ecclesiis impendere non renuerunt. Nos autem, etsi tanta non possumus
elargiri, in hoc tamen fiduciam magnam habemus quia nobis placet quod ab eis ecclesiis impertitum et
quod in pace sua teneant elaboramus, et ex hiis que suppetunt aliquando aliquid conferimus libenter.
Unde notum facimus universis tam presentibus quam futuris quod ecclesie beati martiris Genesii, et
episcopis quicumque ibi sederint, et tibi specialiter Ramundo, Lodovensi episcopo, concedimus ac nostri
privilegii auctoritate comunimus, in civitate seu villa que dicitur Lodova, ecclesiam in honore beati
Genesii martiris constructam et ipsam eandem villam cum omnibus ad prefatam ecclesiam pertinentibus
et vicariam ejusdem ville, si qua est, et licentiam faciendi in eadem villa et omnibus ecclesie Lodovensis
alodiis turres, munitiones, muros, portarum munitiones, vallos ( sic), et castrum de Montebruno,
castrum de Leraz, villam de Rippes, castrum de Pegairola, villam de Balmis cum podio, villam de Lauros,
castrum de Sobers, castrum de Soderia, castrum de Parelayes, forciam de Planis, forciam de Ulmeto,
podium de Cornilio, podium de Gibreto, forciam de Avizate, forciam Sancti Johannis de Gurgite Nigro,
villam Sancti Johannis de Pliens, castrum de Elzeria, castrum de Vilacun et de Bosco, et Valletam,
castrum de Albaygua et castrum de Nizate, castrum Cauzs cum territoriis suis, villam de Navas, villarem
Bardincum. Inhibemus etiam ne dux vel comes seu quelibet alia potestas super jamdictam ecclesiam aut
res ejus injustam excerceat exactionem, aut bona vel domos decedentis episcopi occupet vel invadat.
Adhuc etiam hujus nostre sanctionis pagine ( sic) concedimus tibi, prefato Ramundo episcopo, et
successoribus tuis imperpetuum regalia totius episcopatus Lodovensis, scilicet stratas, novas forcias et
precipue illas que fiuntin ecclesiis vel cimitteriis earumque domibus vel pertinentiis, et specialiter jus
faciendi monetam regia auctoritate et accipiatur per totum episcopatum vestrum, nec possint aliqui
petere partem vel jus aliquid in moneta nostra. Item nominatim concedimus tibi jus prohibendi facere
novas monetas et novas forcias in toto episcopatu Lodovensi, facultatem quoque exigendi fidelitates regi
debitas, ac potestatem judiciariam omnium causarum tam civilium quam criminalium seu capitalium
earumdemque per ministros exsecutionem sub pleno fidejussionis districto, sine contradictione curie
secularis, et insuper omnes minerias totius episcopatus Lodovensis quecumque jam aperte vel
postmodum aperiende sunt que regii juris esse noscuntur. Que omnia ut perpetuo rata maneant et
inconcussa, presens privilegium auctoritate ac regii nominis caractere inferius annotato precepimus
confirmari. Actum apud Podium, anno ab Incarnatione Domini millesimo centesimo lXXX octavo, regni
nostri anno nono, astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Signum comitis
Theobaldi, dapiferi nostri. Signum Guidonis, buticularii. Signum Mathei, camerarii. Signum Radulphi,
constabularii. Data vacante cancellaria. Preterea eidem episcopo confirmamus castrum de Castlari,
villam Sancti Micahelis.
In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Philipus, Dei gratia Francorum rex. Noverint universi
presentes pariter et futuri quod nos Ramundo, quondam Lodovensi episcopo, et cunctis ejusdem
successoribus, et ecclesie Sancti Genesii cui predictus Ramundus tunc temporis presidebat, divine
caritatis intuitu, dedimus et concessimus ac nostri privilegii auctoritate comunivimus, in civitate seu villa
que dicitur Lodova, ecclesiam in honore Beati Genesii martiris constructam... ( sequitur enumeratio
concessionum secundum tenorem instrumenti precedentis) ... et insuper omnes minarias tocius
episcopatus Lodovensis quecumque jam aperte vel postmodum erunt aperiende que regii juris esse
noscuntur. Item, cum predictis omnibus, nominato episcopo et ejus successoribus concessimus
imperpetuum regalia totius episcopatus Lodovensis, atendentes igitur devotionem quam dilectum
nostrum Petrum, Lodovensem episcopum, ad nos et regnum nostrum habere cognovimus, ad petitionem
ipsius predictum privilegium innovantes, omnia supradicta, sicut superius continentur expressa,
adjunctis et hiis que juste et rationabiliter aquisivit et imposterum aquiret, ipsi et successoribus suis per
nos et successores nostros imperpetuum confirmamus. Quod ut perpetuum robur obtineat, sigilli nostri
auctoritate et regii nominis caractere inferius annotato presentem paginam roboramus. Actum Parisius,
anno ab Incarnatione Domini millesimo ducentesimo decimo, regni vero nostri anno tricesimo primo,
astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Guidonis,
722
Archives nationales (France)
buticularii. Signum Bartholomei, camerarii. Signum Droconis, constabularii. Data vacante cancellaria."
"Philipus, Dei gratia Francorum rex, amicis et fidelibus suis archiepiscopis, episcopis, comitibus,
vicecomitibus, baronibus, militibus et omnibus aliis in Narbonensi provincia et in episcopatu Ruthenensi
et Albiensi constitutis ad quos presentes littere pervenerint, salutem et dilectionem. Noveritis nos
dilectum et fidelem nostrum Lodovensem episcopum et ecclesiam Lodovensem et omnes homines, et
omnia bona et jura ad ipsum episcopum seu ad ecclesiam Lodovensem modo seu in posterum
pertinentia, recepisse sub custodia, protectione et defencione nostra, eidem episcopo in signum
dilectionis et amoris et protectionis vexillum regium concedentes. Quapropter. universitatem vestram
requirimus et rogamus quatinus tam dictum episcopum quam ecclesiam Lodovensem et canonicos et
homines et bona et jura ad ipsos nunc et imposterum pertinentia, amore nostri, pro posse vestro
manuteneatis et protegatis [contra] malefactores eorum, si qui exstiterint, ab omnium ipsorum dampno,
gravamine, molestia et injuria cohercentes, scientes quod, si quis eorum dampnum et injuriam moverit
seu gravamen, iram et odium nostrum se non dubitet incurrisse. Actum Ponttisare, anno Domini
millesimo ducentesimo decimo, mense septembri."
"Philipus, Dei gratia Francorum rex, dilectis suis Naimerico de Claromonte, dominis de Montepetroso et
de Bosco, Salomoni de Folgariis, et omnibus aliis tam baronibus quam militibus et clericis in Lodovensi
episcopatu constitutis, salutem et sincere dilectionis affectum. Ad vestram volumus noticiam pervenire
quod dilectus noster Petrus, episcopus Lodovensis, nobis juravit fidelitatem, et nos ei concessimus
regalia Lodovensis episcopatus possidenda, vobisque mandamus et volumus quatinus eidem episcopo, in
regalibus et ad regalia pertinentibus, tanquam nobis fideliter ac devote hobediatis, sicut in autentico
eidem a nobis concesso plenius continetur, et etiam in omnibus aliis que ibidem sunt expressa, pro certo
scituri nos dilecto et fideli nostro Symoni, comiti Montisfortis, dedisse in mandatis quod, si hoc facere
nolueritis, ad hoc faciendum vos compellat. Actum apud Pontem Archie, anno Domini M CC
quintodecimo, mense julii."
Philipus, Dei gratia Francorum rex, dilecto suo Aymerico de Claromonte salutem et dilectionem.
Mandamus vobis et volumus quatinus dilecto et fideli nostro Lodovensi episcopo fidelitatem et ea que
pertinent ad regalia tanquam nobis faciatis, sicut in autentico eidem a nobis concesso plenius continetur,
non obstantibus litteris illis quas a nobis impetrastis in quibus continebatur quod negocium istud in eo
statu in quo erat usque post consilium dimitteretis et tunc ad nostram audienciam referendum, scituri de
certo nos dilecto et fideli nostro Simoni, comitis ( sic) Montisfortis, nunc comiti Tholosano, dedisse in
mandatis ut super hoc inter vos et dictum episcopum causam teneat et fine debito terminet secundum
quod processum est in eadem causa. Actum apud Compendium, anno Domini M CC sexto decimo,
mense aprili."
Tenor autem dictarum peticionum inferius sequitur :
( D'une autre écriture et sur un autre parchemin cousu au précédent.) Vobis 2 religiosis viris fratri Poncio
de Sancto Egidio, de ordine fratrum Predicatorum, et fratri Guillelmo Rotberti, de ordine fratrum
Minorum, et prudenti viro Guidoni Fulcodii, inquisitoribus constitutis ab illustrissimo domino Lodoyco,
Dei gratia Francorum rege, graviter conquerendo significat G. miseratione divina Lodovensis episcopus
quod, ex tempore quo dominus rex terram senescallie Carcassonensis et Biterrensis ad manum suam
acquisivit, et ante et postea, predecessores ejusdem episcopi essent et fuissent, et idem episcopus sit et
fuerit, per se vel per alios, in possessione vel quasi possessione plene jurisdictionis et judiciarie potestatis
omnium causarum et inquisitionum civilium et criminalium atque capitalium et fidelitatum regi
debitarum et regalium et feudorum episcopio ( sic) suo acquisitorum et cavalcatarum tocius episcopatus
Lodovensis, que omnia fuerunt olim cunctis Lodovensibus episcopis concessa in privilegiis serenissimi
domini Philippi, quondam Francorum regis, senescalli, bailivi, vicarii, judices et alii officiales curie
domini regis, post dictam acquisitionem terre, invitis vel ignorantibus ipso episcopo et suis
predecessoribus, inceperunt injuste et indebite et contra predicta privilegia facere, et adhuc plerique
faciunt aliquas citationes et criminum inquisitiones ac condempnationes et illicitas per vim et motum
723
Archives nationales (France)
724
Archives nationales (France)
feudo eodem. Unde petit dictus episcopus Lodovensis prohiberi senescallis, vicariis, bailivis, judicibus et
aliis officialibus curie domini regis presentibus et futuris ne deinceps in episcopatus Lodovensis terra
hominibus feudalibus subditis ejusdem episcopii ( sic) faciant aliquas citationes vel criminum
inquisitiones sive condempnationes vel aliquas exactiones vel recipiant feudorum recognitiones vel
mandent aliquibus cavalcatas debitas ipsi episcopo Lodovensi. Petit etiam sibi restitui possessionem seu
quasi possessionem feudorum supradictorum et XVJ milia solidorum supra petita et insuper petit sibi et
successoribus suis observari predicta privilegia gloriose recordationis domini Philippi, quondam
Francorum regis, quibus privilegiis semper usi sunt idem ipse Lodovensis episcopus et sui predecessores.
- ( D'une autre écriture.) De isto novissimo articulo produxit instrumentum cujus summa adjungitur
petitioni scripte in libris. Deffendatur rex et vocetur vasallus cui interest.
( La dernière peau est écrite de la même main que les deux premières) Tenor autem dictarum petitionum
talis est : Et post hec dictus procurator fuit requisitus quod exprimeret causam super contentis in primo
capitulo, scilicet ex qua causa dominus Johannes de Fricampis, tunc senescallus, habuit sexdecim milia
solidorum ab episcopo tunc Lodovensi cum in ipso capitulo non esset causa expressa quare rex deberet
teneri. Quam causam dictus procurator asserebat fuisse expressam coram inquisitoribus a domino rege
super hoc deputatis, ab inquisitione quorum nullo modo intendebat recedere, sed eidem pocius
adherere, et aliter non expressit causam quanquam esset pluries requisisitus, nec curia potuit esse certa
de aliqua sufficienti causa ex qua rex teneri deberet.
Item dictus procurator fuit requisitus quod specificaret crimina super contentis in secundo capitulo, ut
melius posset sciri super quo rex deffenderetur.
Dictus vero procurator dixit crimina non esse exprimenda, cum cognitio et punicio omnium criminum et
causarum comissorum in episcopatu Lodovensi spectent ad ipsum episcopum pleno jure ; quod asserit
esse probatum per privilegia producta et instrumenta quedam alia et testimonia coram inquisitoribus
antedictis. Quod pars regis non credidit, maxime in pacis fractione et in offensa regis et ejus officialium
seu familie, super quibus jurisdictio spectat ad dominum regem, et ea utitur et usus est ab antiquo tam in
episcopatu Lodovensi quam in tota alia senescallia Carcassone et Biterrensi, et indistincte, sine
exceptione personarum ; nec credit quod super hiis usus fuerit suo privilegio episcopus Lodovensis, nec
privilegium ad ista extendere.
Dictus vero procurator dixit quod, si unquam inquisitum fuerit in episcopatu Lodovensi super predictis
per dominum regem vel suos, factum fuit ignorante dicto domino episcopo et, cum scivit, contradicente.
De qua contradictione asserit fuisse factam fidem dictis inquisitoribus.
Ad tercium capitulum fuit idem petitum et responsum quod ad primum et secundum.
Ad quartum capitulum dicit pars regis quod exprimat causam quare ex hoc rex teneatur et quod exprimat
res et feuda et tempus recognitionis ; ad que dictus procurator dixit non opportere exprimere, cum feuda
predicta teneantur a dicto episcopo ratione regalium eidem episcopo ab illustrissimis regibus Francorum
concessorum. Que privilegia asserit coram dictis inquisitoribus esse producta. Quod pars regis non
credidit maxime de hiis feudis de quibus non fuerit facta recognitio alicui ante tempus privilegii.
Ad quintum capitulum dicit quod exprimat causam super quibus ( sic) eos litigare compellebant, ad quod
fuit dictum idem quod in secundo.
Ad sextum capitulum fuit dictum quod exprimat causam quare ex hoc rex teneatur vel quod dirigat
petitionem contra eos et quod exprimat ex qua causa sequebantur senescallum ; nam, in pacis fractione
et ad tuitionem patrie senescallie Carcassonensis et Biterrensis, potest vocare quoscumque de dicta
senescallia, sine exceptione personarum. Ad que respondit dictus procurator se non teneri ; cum omnia
sint expressa et dicta coram dictis inquisitoribus ab inquisitione quorum non recedit nec intendit
recedere ullo modo.
Ad ultimum dicit pars regis quod exprimat senescallos qui eum spoliaverunt et quod exprimat causam
quare ex hoc rex teneri debeat, cum nulla sufficiens causa sit expressa quare rex debeat teneri et quod
etiam exprimat tempus spoliationis ; super quibus omnibus et singulis dictus procurator dixit fidem
725
Archives nationales (France)
J//793
n° 3
Limites de Picardie
Copie authentique
786 - 1265. Septembre.
Guido de Castellione, comes Sancti Pauli, et Mathildis, comitissa Atrebatensis, uxor ejus, notum faciunt
quod, per quamdam conventionem inter ipsos et Ludovicum, regem Franciae, factam, praedicta
Mathildis Roberto, filio suo, heredi Atrebatensi, jamdicti regis nepoti, totum ballium Atrebatensis
comitatus dimisit. "Actum anno Domini M° CC° sexagesimo quinto, mense septembri."
Copie collationnée faite d'après l'original conservé au Trésor des Chartes (aujourd'hui J.530, n° 4). -
Publié par Élie Berger, Layettes du Trésor des Chartes, t. IV, n°5095.
J//879
n° 71
Foix et Comminges
Original assez endommagé
787 - 1265. 10 octobre
Pariagium Vallis Ferrarioe inter Rogerium Bernardi, comitem Fuxi, et Bernardum de Toralba.
726
Archives nationales (France)
J//1034
n° 45
Comptes et enquêtes
Original
788 - 1265. 22 et 23 octobre.
Inquisitio de juribus domini regis apud Cervianum.
Anno Nativitatis Christi millesimo ducentesimo sexagesimo quinto, XI kalendas novembris, accessit
Augerius de Affaniano, notarius curie Bitterrensis domini regis Francie, de mandato domini R. Cappelle,
judicis curie antedicte, apud Cervianum, et ibidem recepit testes infrascriptos ad probandum id quod
propositum est in deffencionem domini regis, quorum juramentum dominus Poncius, Dei gratia
episcopus Biterrensis, comisit fidei Augerii antedicti.
Aimericus Girmondi de Gerviano, testis juratus, dixit se vidisse Petrum, clericum, notarium de Cerviano,
tempore quo erat dominus Stephanus de Cerviano dominus ipsius castri. Requisitus quis instituit ipsum
notarium, dixit se nescire aliter, sed quod credit quod dictus dominus Stephanus, eo quod erat dominus
dicti castri ; et dicebatur per gentes de Cerviano quod dictus dominus Stephanus fecit ipsum notarium, et
de hoc sunt LX anni...
Guillelmus Amon de Cerviano...
Bertrandus Ademari de Cerviano...
Poncius Vituli de Cerviano...
P. Guaschi de Cerviano...
P. Baella, presbyter de Cerviano...
Andreas Parrolini de Cerviano...
727
Archives nationales (France)
R. Faber de Launacio...
Salomon de Riparia...
B. Madians de Cerviano...
Anno quo supra, X kalendas novembris, accessit Augerius supradictus apud Caucium et recepit testes
infrascriptos...
Bernat de Caucio, dominus de Caucio in parte...
R. Sanhier de Caucio...
G. Francha de Caucio...
G. Hospitalarius de Caucio...
B. A. Calini de Caucio...
R. Brinca de Caucio...
Poncius Cagoti de Caucio...
Fort Rasor de Caucio...
P. Brin de Caucio...
Michael Dommasa de Caucio.
Rouleau original en parchemin non scellé. - Comme dans la plupart des enquêtes, j'ai donné les noms de
tous les déposants, en omettant leurs témoignages lorsqu'ils faisaient double emploi.
J//739
Paris et environs, n°3
Original
789 - 1265. 14 décembre.
Officialis curie Parisiensis notum facit quod in sua presentia constituti " Richardus, aurifaber, Johanna,
ejus uxor, et Emelina 1 ... runt coram nobis quod ipsi habebant, tenebant et possidebant pro indiviso
quandam domum sitam ... in vico Sancti Martini de Campis Parisius, contiguam domui Johannis de
Crona ex una parte, ab oppositis ... Bertaudi Herodis in censiva abbatisse Montismartirum, ut dicebant.
Quam siquidem domum, sicut se comportat, dicti Richardus, Johanna, ejus uxor, et Emelina predicta
recognoverunt coram nobis se tradidisse et concessisse in perpetuum Thome, cirothecario, Hermesendi,
ejus uxori, et eorum heredibus ad incrementum census sexaginta et decem solidorum parisiensium
solvendorum annis singulis dictis Richardo, Johanne et Emeline seu eorum heredibus, a predictis Thoma
et ejus uxore seu eorum heredibus, quatuor terminis Parisius consuetis ... Datum anno Domini M° CC°
LX mo quinto, die lune post octabas Beati Nicholai hiemalis."
1. Cette lacune, ainsi que les suivantes, provient de ce que le coin de la pièce a été rongé par l'humidité.
Traces de sceau en cire blanche sur double queue.
J//896
n° 31
Languedoc
Original
790 - [Vers 1265]
Consules et procuratores civitatis Tholosanoe Alfonsum, comitem Pictavioe et Tholosoe, rogant ut
consuetudines civitatis, specialiter de consulibus eligendis, conservet.
Exsellentie vestre, domine noster A., Dei gracia comiti ( sic) Pictavie et Tholose, significamus nos B.
Gaitapodium, R. Johannis et P. Niger, consules Tholose, et Guilhelmus de Nemore, notarius, et P. de
Castro Novo, miles, Rotgerius Barravi, P. Ramundi major, Arnaldus Gido, Aimericus Porterius et
Guilhelmus Saurinus, B. Belengarius, Bertrandus de Garrigiis, Vitalis Guilhelmi, P. R. de Avinione et
Ponsius Capellus, consiliarii, nuncii, procuratores, sindici vel actores consulum et universitatis civitatis
Tholose et nomine eorumdem, quod, cum exsellencia vestra universitati et consulibus Tholosanis qui
728
Archives nationales (France)
tunc erant, suos nuncios destinasset discretum virum magistrum Stephanum de Balneolis et Philipum de
Aqua Bona, militem, et P. Bernardi, servientem vestrum, burgensem Carnotencem, ipsi nuncii supradicti
litteras vestras vestro sigillo sigillatas, hordinacionem per vos factam super possessione consulatus
Tholose et super quibusdam usibus et consuetudinibus, et libertatibus civitatis ejusdem ostenderunt et
tradiderunt dicte universitati et consulibus supradictis, que ordinaciones, quanquam bono motu vestro
et inlesa consientia per vos fuerint promulgate, usus tamen et consuetudines et libertates seu statuta
civitatis predicte laudabiliter longo tempore obtenta in nonnullis diminuunt et enervant et mentes
faciunt contremescere singulorum ; unde clementie vestri culminis nos predicti nuncii, procuratores,
sindici vel actores a dictis consulibus et universitate specialiter destinati et nomine eorumdem,
affectuose animis inclinatis, pronis mentibus misericorditer suplicamus quatinus celsitudo vestra, Deum
habendo pre oculis, inspecta devocione sincera quam erga eum habet et habebit in futurum civitas
supradicta, et spe cum benignam dominacionem vestram unicum post Deum refugium in omnibus sibi
ponat, considerato etiam bono statu et prospero civitatis ejusdem et tocius vestri comitatus Tholosani
predicti, usus et consuetudines et libertates et statuta ipsius civitatis cum vestris antecessoribus
diutissime obtenta, illa etiam que ad candem civitatem pertinent sive spectant velit et equo animo
paciatur eandem civitatem habere et tenere et pascifice possidere et hordinaciones predictas, salva
tamen reverentia vestri culminis et honore, quantum secundum Deum poterit, ad statum reducat
solitum et antiqum. Et specialiter suplicamus quod vobis placeat quod, abhinc in antea, in dicta civitate,
per consules qui pro suis temporibus ibi erunt, novi consules eligantur, de civibus Tholosanis, secundum
formam et modum ibi longo tempore approbatum. Item quod, si in curiis Tholosanis super consuetudine
ejusdem civitatis questio moveretur vel ipsa consuetudo in dubium verteretur, staretur dicto
Tholosanorum consulum super eo, nulla alia probacione adhibita, sicut fuit ibi hactenus observatum.
Item quod juridictio et audicio et cognicio criminum et injuriarum sive criminaliter sive civiliter agatur
hordinarie vel per denunciationem vel alio modo ; item et violenciarum, quocumque juris vocabulo
cenceantur, ad consules dicte civitatis qui pro tempore ibi erunt, pertineat et tali juridictione at audicione
et cognicione ipsi consules possint uti libere et quiete. Item, quod, si vicarius vestri Tholose aliquid
faceret contra aliquem infra civitatem Tholose vel terminos vel etiam extra terminos civitatis ejusdem
contra civem aliquem Tholosanum, consules civitatis qui pro tempore ibi erunt, si id per querelam vel
denunciationem ad eos delatum fuerit, auditionem et cognitionem et jurisdictionem habeant super eos,
et idem vicarius teneatur super talibus coram ipsis consulibus stare juri et facere super illis que ipsi
consules decreverunt facienda. Item quod vicarius quilibet dicti loci juret consulibus qui pro tempore ibi
erunt, in principio sue vicarie et etiam annuatim ut in eadem civitate est hactenus observatum. Item
quod super contradictionibus et obligacionibus factis seu initis in Tholosa cum instrumentis publicis vel
aliter, ipsi consules habeant citaciones et cogniciones et jurisdictionem et cohercionem contra
inhobedientes per captionem pignorum taliter sicut retroactis temporibus habuerunt. Item quod
consuetus honor Tholose consulibus observetur quod ab eorum sentenciis nequeat appellari, sicut fuit
obtentum a tempore quo non extat memoria, cum et multis aliis locis et civitatibus idem honor et
privilegium sit consessum. Item quod, si bailivus vestri vel eciam aliqui homines privati aliquem modum
violencie vel criminis intulerint civi alicui vel civibus Tholosanis in loco aliquo comitatus, quod consules
Tholosani qui pro tempore ibi erunt possint violenciam et crimina inferentes citare et super illis
criminibus et violenciis cognoscere et discernere et punire prout eis videbitur faciendum, sicut est in
dicta civitate retroactis temporibus consuetum. Item quod omnes cives Tholosani cum omni blado et
vino et mersimoniis suis et aliis rebus quas secum tulerint et duxerint, eant et transeant et possint ire et
redire per universam terram et juridictionem nostram libere et per omnia tempora immunes et absoluti
ab omni pedagio et omni questa et tolta et ab omni leuda, secundum quod a predecessoribus vestris
eisdem civibus presentibus et futuris est concessum. Insuper misericorditer vobis quantum possumus
supplicamus quatinus omnes alios usus et libertates et consuetudines et statuta que civitas et universitas
supradicta cum vestris antecessoribus habuerunt de vestre procedat beneplacito voluntatis ut eadem
729
Archives nationales (France)
nunc habeant et teneant et in futurum, et vestra clemens et dulcis dominacio ea expresse et generaliter
nunc suis sigillatis litteris eis corroboret et confirmet, taliter faciendo quod ex eo celcitudo vestra
equissima ab omnibus commendetur et a domino Jhesu Christo remunerationem inde recipiat
sempiternam.
Ce petit rouleau doit sans doute être rapproché de la pièce publiée par M. Aug. Molinier,
Correspondance d'Alfonse de Poitiers , t. II, p. 569, n° 2058.
J//760/a
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 25 vo
791 - 1265-1266, Janvier
Nicolas, doyen, et le chapitre de Montfaucon déclarent avoir vendu, moyennant une redevance annuelle
de 20 sous tournois, à Baudouin Willequant, chevalier, et à Yde, sa femme, la menue-dîme de la grange
que lesdits Baudouin et Yde ont fait bâtir au ban de Belhaine. "En tesmoignage de ceste chose, nous
avons mys notre scel en ces presentes lettres qui furent faictes en l'an que le miliaires Notre Seigneur
corroit par M CC et LXV ans, en moys de jenvier."
J//940
n° 18
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
792 - Pérouse. 1265-1266, 5 février
Clemens, papa IV, priori et fratribus Sancti Mauricii Silvanectensis, ordinis Sancti Augustini, indulget ut
omnes vere poenitentes et confessi, in festo sancti Mauricii ipsorum ecclesiam visitantes, centum dierum
indulgentia gaudeant. "Datum Perusii, nonis februarii, pontificatus nostri anno primo."
Dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//938
n° 2
Décimes, impositions sur le clergé
Copie
793 - Pérouse. 1265-1266, 13 mars
Clemens, papa IV, Ludovico, regi Franciae, concedit ut nullus possit in terra sua excommunicationis vel
interdicti sententiam promulgare absque Sedis Apostolicae licentia vel mandato speciali. "Datum Perusii,
III° idus marcii, pontificatus nostri anno secundo."
Copie du XIV e siècle.
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 23
794 - 1266, 4 mai
Nicolaus, decanus Montisfalconis, et capitulum ejusdem loci enumerant bona quae tenent ab ipsis abbas
et conventus de Caladia, Cisterciensis ordinis, Virdunensis diocesis. "Datum anno Domini millesimo
ducentesimo sexagesimo sexto, in crastino Inventionis sancte Crucis."
J//1044
730
Archives nationales (France)
n° 6
Mélanges
Original
795 - Paris. 1266, 13 juin
Charta Odonis, archiepiscopi Rothomagensis, de mutatione thesaurarioe Sancti Melloni Pontisarensis in
decanatum.
Universis presentes litteras inspecturis frater Odo, permissione divina Rothomagensis ecclesie minister
indignus, salutem eternam in Domino Jhesu Christo. Ad noticiam vestram volumus pervenire quod, cum
ecclesia Beati Melloni Pontisarensis, Rothomagensis dyocesis, cujus ad nos jurisdictio et ordinacio
pertinere noscuntur, neminem in se haberet prepositum qui cure animarum ecclesie ipsius intenderet,
nos vedentes ibidem unicam dignitatem que thesauraria vocabatur, cui thesaurarie nulla erat prebenda
adjuncta sive substrata, consensu et voluntate excellentissimi domini Ludovici, Dei gratia regis
Francorum illustris, ejusdem ecclesie patroni, thesaurariam illam.in decanatum convertimus ; ita ut qui
prius thesaurarius vocabatur predicte ecclesie de cetero, re et nomine, sit decanus, cui quidem predictus
dominus rex unam de prebendis ecclesie adjunxit ita ut de cetero ibidem decanus esse non possit qui
aliquam prebendarum non obtineat in eadem ; et hic quidem decanus tenebitur per juramentum
proprium esse sacerdos et jugem residenciam facere in ecclesia supradicta. Habebit etiam curam
animarum canonicorum et vicariorum et clericorum frequentantium ibi chorum. Et quoniam dictus
dominus rex, utpote persona laica, non potest curam animarum conferre, eandem personam nobis et
successoribus nostris ad curam presentabit predictam sicut presentat ad alias curas in prefata dyocesi
existentes. Insuper, quoniam, ratione thesaurarie, thesaurarius tenebatur ad quedam in predicta ecclesia
facienda sive reficienda sive reparanda, idem decanus ratione beneficii sui eadem onera subibit et
easdem obligationes ad ecclesiam ad que vel quas thesaurarius tempore thesaurarie tenebatur. Ad hec
autem adicimus quod cum quedam capiceria in dicta ecclesia fuerit ab antiquo, quam conferre consuevit
idem decanus tempore quo thesaurarius extitit, nos nolentes, sicuti nec decet, divinum cultum minui
neque numerum servitorum, volumus et ordinamus ut decanus ipsius ecclesie qui pro tempore fuerit ad
cujus collationem dicta capiceria pertinebit, ipsam capiceriam semper conferre, quando eam vacare
contigerit, teneatur persone ydonee que in dicta deserviat ecclesia sicut antea faciebat, et eandem
capiceceriam sibi seu decanatui suo nullatenus valeat aggregare. Et hec omnia de consenu et voluntate
excellentissimi dicti domini nostri regis ordinata sunt et statuta. In cujus testimonium presentes litteras
sigillo nostro fecimus sigillari. Actum Parisius, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto,
dominica proxima post festum beati Barnabe apostoli.
Original en parchemin ; traces de sceau en cire blanche sur double queue. Cette pièce devrait se trouver
dans la layette J. 213, Archevêques de Rouen, sous le n° 10. Elle a été analysée par Élie Berger ( Layettes
du Trésor des Chartes, t. IV, n° 5162) d'après un vidimus de 1290 conservé dans le même carton sous le
n° 11.
J//760
n° 44
Champagne
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 54
796 - 1266, 23 juin
Gérard de Los, sire de Chauvency, fait connaître l'accord qu'il a conclu avec Jean, curé de Chauvency, au
sujet de la chapelle dudit lieu, "en l'an que li miliaires couroit par mil deux cens et LX et VI, la vegille de
saint Jean Baptiste".
J//940
731
Archives nationales (France)
n/os 13 et 21
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
797 - Viterbe. 1266, 12 juillet
Clemens, papa IV, abbatibus Sancti Dionysii in Francia et Sancti Germani de Pratis mandat ne
Ludovicum, regem Francorum, super jurisdictionibus, honoribus, gratiis et quibuslibet bonis suis, contra
indulta privilegiorum Sedis Apostolicae, ab aliquibus molestari permittant. "Datum Viterbii, idibus julii,
pontificatus nostri anno secundo."
Le premier exemplaire se trouve dans un vidimus donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile, le 18 mai
1278 ; le second, dans un vidimus donné par l'official de Paris, le 11 octobre 1305.
J//821
n° 1/a
Bourgogne
Original
798 - 1266. [Après le 9 août.]
( Au dos :) "Ce sunt li escrits des choses le conte de Neverz après son decès."
Rouleau en parchemin, composé de deux peaux contenant :
1° l'état des sommes léguées à ses gens par Eudes, comte de Nevers, mort en Acre, sommes payées la
veille de saint Laurent (9 août) par Hugues d'Angerant et Geoffroi de Sargines, fondé de pouvoir d'Érard
de Valery.
2° Le compte des sommes payées au nom de la succession, pour le loyer des maisons occupées par les
gens du comte de Nevers, pour la solde des arbalétriers et des Turcoples qu'il avait pris à son service,
pour celle des chevaliers, pour le remboursement d'emprunts faits au Temple et à des particuliers, etc.
3° "La recepte des choses le conte de Neverz qu'il avoit au jor qu'il alla de vie à mort."
Publié par M. Chazaud dans les Mémoires de la Société des Antiquaires de France, année 1871, t. XXXII,
p. 176.
J//821
n° 1/b
Bourgogne
Original
799 - [1266. Après le 9 août.]
"Ce sont les choses lou conte de Neverz qu'il avoit au jor qu'il ala de vie à mort."
État du mobilier du comte Eudes de Nevers. Au verso se trouve l'indication des personnages et des
établissements religieux auxquels furent remis ceux de ces objets qui n'avaient pas été vendus.
Petit rouleau de parchemin. Publié par M. Chazaud dans les Mémoires de la Société des Antiquaires de
France, année 1871, t. XXXII, p. 190.
J//821
n° 1/c
Bourgogne
Original
800 - [1266. Après le 9 août.]
Procès-verbal d'estimation des vêtements du comte Eudes de Nevers, suivi de la liste des religieux
auxquels ils furent remis.
Petit rouleau de parchemin. Publié par M. Chazaud, Mémoires de la Société des Antiquaires de France,
année 1871, t. XXXII, p. 196.
732
Archives nationales (France)
J//821
n° 1/d
Bourgogne
Original
801 - [1266. Après le 9 août.]
Prix de vente des objets provenant de la succession d'Eudes, comte de Nevers, qui n'avaient été légués à
personne.
Petit rouleau de parchemin. Publié par M. Chazaud, Mémoires de la Société des Antiquaires de France,
année 1871, t. XXXII, p. 200.
J//1022
n° 8
Mélanges
Original
802 - 1266, 3 octobre
Testamentum Philippoe, uxoris Mathei, Villoebeonis domini.
Omnibus presentes litteras inspecturis.. officialis curie Senonensis in Domino salutem. Notum facimus
quod, coram Radulpho de Villamaris, elerico, jurato notario curie Senonensis, statuto una cum quatuor
aliis notariis ad audiendum contractus, convenciones et confessiones, speciali mandato nostro primitus
precedente, et ad cartas et instrumenta scribenda sigillo Senonensis curie sigillanda, et ad id audiendum
et videndum quod in presentibus litteris continetur a nobis specialiter destinato, qui nobis sub debito
prestiti juramenti attestatus est esse vera et coram ipso dicta et facta ea que coram ipso dicta et facta
presens insinuat instrumentum, cujus Radulphi manu presentem litteram scriptam esse cognoscimus et
testamur, constituta nobilis mulier domina Philippa, uxor nobilis viri domini Mathei, militis, domini
Villebeonis, infirmitate detenta, compos mentis, considerans et attendens quod nichil cercius morte et
nichil incercius hora mortis, volens sue saluti anime providere de rebus suis ordinando, suum
testamentum condidit in hunc modum :
Et primo et principaliter legavit prenominato domino Matheo, marito suo, quintum tocius hereditatis
sue, omnia mobilia sua, omnes conquestus suos et omnia que legare poterat et debebat, et ei quitavit,
contulit et concessit, ita tamen quod ipse solvat executoribus suis inferius nominatis quadri[n]gentas
libras Parisiensium ob remedium anime sue, ad solvendum debita et omnia legata sua et ad
restituendum sua omnia forefacta, prout inferius continetur ; et quod idem dominus Matheus ob
remedium anime ejusdem domine constituat et fundet super premissis unam capellaniam usque ad
quindecim libratas terre Parisiensium annui redditus. De quibus quadri[n]gentis libris predictis voluit et
precepit prefata domina quod prius solvantur debita et restituantur sua forefacta.
Postmodum vero legavit loco ubi elegit suam sepulturam, videlicet apud Jardum juxta Meledunum,
centum libras Turonensium ad emendum redditus pro quadam capellania ibidem fundanda ad
celebrandum singulis diebus, ob ejusdem domine anime remedium, missam defunctorum tali modo
quod, si habitantes ibidem premissa facere noluerint, quod dicti executores de dictis centum libris
Turonensium assedient et fundent alibi dictam capellaniam ad celebrandum pro dicta domina, prout
superius est expressum, secundum quod dicti executores viderint expedire.
Preterea voluit et precepit quod liberis dicti Poillevillain de Castris solvantur sexaginta libre
Turonensium in quibus eis se dicebat teneri, et quod eisdem liberis dicti executores sui restituant
forefacta de quibus liquere poterit ab eis fuisse irrogata seu extorta.
Item legavit Bartholomeo de Merocourt duodecim libras Parisiensium, si tamen probare poterit esse in
debito vel forefacto, et eciam illud quod plus probaverit.
733
Archives nationales (France)
Legavit eciam Ysabelli de Gondrevilla juxta Crespiacum quadraginta solidos Parisiensium, volens et
precipiens quod debitum, si quod sit, eidem reddatur.
Johanni de Soisiaco reddantur duodecim libre Parisiensium, si tantum est in debito.
Legavit Agneti, filie nobilis mulieris Agnetis de Sanctis in Bria, decem libras Turonensium ; nobili
mulieri Adeline de Chevriaco in Serena, quatuor libras Turonensium ; Heluisi, nutrici filie sue, decem
libras Parisiensium ; Sancto Antonio Parisiensi, quadraginta libras Parisiensium ad emendum redditus
pro celebrando ter in ebdomada, ibidem, ob remedium anime defuncte Hersandis quondam matris sue ;
et si fratres dicti loci hoc facere noluerint, executores sui predicti provideant de dictis quadraginta libris
quod pro ipsius defuncte anima ter alibi celebretur.
Item legavit dicto Malecincto decem libras Turonensium ; nobili mulieri Sanctisme de Nantolio le
Houdouin, sexaginta solidos Turonensium ; Morello de Tornanfui, centum solidos Parisiensium ;
Johanni Choisiau, decem libras Turonensium ; domino Ade dicto Sacavin, militi, pro suo servicio, decem
libras Turonensium ; dicto Cauvet, quadraginta solidos Turonensium ; Ysabelli de Creciaco, viginti
solidos Parisiensium ; fabrice ecclesie de Chevannis, quadraginta solidos Turonensium ; presbiteratui
dicti loci, sexaginta solidos Turonensium ad emendum redditus pro suo anniversario ibidem annis
singulis faciendo ; presbitero ejusdem loci, viginti solidos Parisiensium et integrum annuale ; Gaufrido,
capellano suo, centum solidos Parisiensium ; fabrice et ornamentis ecclesie de Langrevilla, quadraginta
solidos Turonensium ; presbiteratui ejusdem loci centum solidos Turonensium ad emendum redditus
pro anniversario suo ibidem annis singulis faciendo.
Item voluit et precepit quod reddantur abbacie Sacrecelle octo libre Parisiensium quas mater sua eidem
abbacie debebat ; item quinquaginta quatuor solidi Parisiensium pro novem sextariis sigali que ibidem
debebat.
Item legavit monachis dicti loci centum solidos Parisiensium pro pitencia ; fabrice ecclesie de
Villabeonis, sexaginta solidos Parisiensium ; sociis ejusdem loci, centum solidos Parisiensium ad
emendum redditus pro pitencia die anniversarii sui ; fabrice ecclesie de Hosseya, quadraginta solidos
Turonensium ; presbiteratui ejusdem loci, centum solidos Turonensium ad emendum redditus pro
anniversario suo ibidem anno quolibet faciendo ; monialibus de Nemosio, pro pitencia, quatuor libras
Turonensium ; fratribus predicatoribus Senonensibus, pro pitencia et vestibus, decem libras
Parisiensium ; monialibus Faremonasterii, centum solidos Parisiensium pro pitencia ; Adelote, operatrici
sue de Villabeonis, quatuor libras Parisiensium ; Liejardi de Nemore, viginti solidos Parisiensium ;
domino Ade de Berovilla, militi, centum solidos Parisiensium ; Guillero de Merocourt, sexaginta solidos
Turonensium ; Marote, filie Petri de Bello Marchesio, centum solidos Parisiensium ; Philippo
Talumelario de Nantolio, quatuor libras Turonensium ; duobus capellanis de Bosco, pro duobus
annualibus, sex libras Turonensium ; fabrice ecclesie de Merocourt, quadraginta solidos Turonensium ;
item eidem ecclesie centum solidos Parisiensium ad emendum redditus pro suo anniversario ibidem
annis singulis faciendo ; priori et conventui de Nantolio, centum solidos Parisiensium ad emendum
redditus pro anniversario suo ibidem annis singulis faciendo ; domui Dei de Nantolio, sex libras
Parisiensium ad emendum redditus pro anniversario suo ibidem anno quolibet faciendo ; Jardine de
Langrevilla, viginti solidos Parisiensium ; Meneserio, triginta solidos Turonensium. Theobaldo, fratri
ejus, voluit quod reddantur quadraginta solidi Turonensium ; Freersandi, sexaginta solidi Parisiensium ;
liberis Annetis de Baudainvilla, sexaginta solidi Parisiensium ; Agneti de Mautalant, quadraginta solidi
Parisiensium ; Ysabelli de Ferreriis, viginti solidi Parisiensium ; minutis gentibus de Villabeonis de
quibus Regnaudus prepositus habet scripta, voluit quod reddantur triginta duo solidi Parisiensium ;
Richaudi que lactavit filiam suam, decem solidi Parisiensium ; Belone de Acrivilla decem solidi
Parisiensium ; Hemerico de Hespernayo et ejus uxori, quadraginta solidi Turonensium ; Symoni,
venatori, triginta solidi Parisiensium. Item, pro emendatione leprosarie de Villabeonis, quadraginta
solidi Turonensium ; pro emendatione leprosarie de Chevandis, triginta solidi Turonensium ; Belone de
Langrevilla, coce, viginti solidi Turonensium.
734
Archives nationales (France)
Voluit etiam et precepit quod, si aliquid residuum fuerit de dictis quadri[n]gentis libris solutis premissis
superius nominatis, quod illud residuum cedat in acquitacionem debitorum et restitutionem
forefactorum suorum. Si vero, omnibus debitis, forefactis et legatis suis solutis, aliquid residuum fuerit
de eisdem quadri[n]gentis libris, voluit et precepit quod residuum illud per dictos executores apud
Langrevillam, apud Boisseriam et apud Alnetum in vestibus et calceamentis pauperibus erogetur.
Item legavit prenominato Morello de Tournenfuie et etiam concessit quinque arpenta terre arabilis que
se habere dicebat, sita apud Langrevilam juxta domum ejusdem domine, menentia de ipsius hereditate, a
dicto Morello quamdiu ipse vixerit tenenda et etiam possidenda.
Ad hec autem omnia et singula premissa facienda, exequenda et complenda, prenominata domina
Phillippa suos executores elegit et constituit videlicet religiosum virum.. abbatem Sacrecelle et nobilem
virum dominum Johannem de Plaisseto, militem, volens et constituens quod, si alter dictorum
executorum in se onus executionis nollet suscipere aut non posset, quod nobilis vir dominus Guillelmus
de Barris, miles, loco renuentis substitueretur, ita eumdem dominum Guillelmum substituendo et etiam
eligendo, et quod dicti executores in dicta executione procedant et operentur in eadem de prioris fratrum
predicatorum Senonensium consilio et assensu.
Ad hec vero presentes fuerunt dictus prior fratrum predicatorum Senonensium et frater Andreas
ejusdem loci, dominus Matheus, maritus dicte domine, Galterus de Bello et Adam de Brovilla, milites,
Renardus de Castronio dictus Secherius, et Maria, domicella domine memorate. Actum die dominica
post festum Sancti Remigii, anno Domini M° CC° LX° sexto.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//918
n° 10
Angleterre
Original
803 - Kenilworth, 1266, 4 octobre.
Henricus, rex Angliœ, Johanni de Gresly, senescallo Vasconiœ, mandat ut treugas cum rege Navarrœ,
nomine ipsius Henrici, ineat.
Henricus, Dei gracia rex Anglie, dominus Hibernie et dux Aquitanie, dilecto et fideli suo Johanni de
Gresly, senescallo Vasconie, salutem. Cum karissimus consanguineus noster, illustris rex Francie,
requisiverit nos pluries et instanter ut regi Navarre et genti sue daremus treugas super gwerra et
contencionibus motis inter nos et ipsum, nos predicti regis Francie, consanguinei nostri, precibus
annuentes, vobis mandamus et omnino volumus quod, ad requisicionem ipsius per suas patentes litteras,
cum supradicto rege Navarre et gente sua, ex parte nostra et gentis nostre, ineatis treugas usque ad
triennium post Pascha proximo futurum duraturas. Damus autem vobis et hiis quos vobis duxeritis
associandos potestatem et speciale mandatum ineundi et firmandi pro nobis et nostris cum ipso rege
Navarre et suis dictas treugas usque ad predictum terminum in presencia predicti regis Francie, aut
nunciorum suorum quos propter hoc in Vasconiam duxerit destinandos, jurandi eciam in animam
nostram quod dictas treugas bona fide tenebimus et servabimus et a nostris faciemus servari. Et quia
predictus rex Francie, consanguineus noster, mandavit nobis quod volebat tractare de pace inter partes,
vobis eciam mandamus quod, post treugas initas et firmatas, permitatis salvo et secure transire per
terram nostram dictum regem Navarre et familiam suam moderatam sine armis, si predictus rex Francie
per suas patentes litteras super hoc vos duxerit requirendos, et salvum et securum conductum per terram
nostram prebeatis eisdem. In cujus rei testimonium has litteras nostras fieri fecimus patentes, teste me
ipso, apud Kenilewrth, IIII die octobris, anno regni nostri L mo.
Original scellé, sur simple queue, d'un fragment de sceau de majesté en cire blanche avec contre-sceau
équestre.
735
Archives nationales (France)
J//918
n° 11
Angleterre
Original
804 - Kenilworth. 1266, 5 octobre.
Litteræ ejusdem tenoris Johanni de Gresly, senescallo Vasconiae, ab Edwardo, primogenito regis
Angliae, mandatæ. "Datum apud Kenilewrth, v° die octobris, anno regni domini regis patris nostri
quinquagesimo."
Original scellé, sur simple queue, d'un fragment de sceau équestre en cire blanche, avec contre-sceau aux
armes d'Angleterre chargées d'un lambel.
J//1032
n° 9
Comptes et enquêtes
Original
806 - 1266-1270.
Petitiones in Ambianensi, Viromandensi et Silvanectensi balliviis et in præpositura Laudunensi contra
præpositos regios ab inquisitoribus ad hoc specialiter deputatis receptæ.
Registre en parchemin de trente-trois feuillets, publié dans le tome XXIV des Historiens de France, p.
704. J.
J//938
n° 3
Décimes, impositions sur le clergé
Vidimus de 1268
807 - Royaumont. 1266-1267, 20 février.
Simon, tituli Sanctæ Ceciliæ cardinalis, Apostolicæ Sedis legatus, collectoribus decimæ pro subsidio
Terræ Sanctæ regi Francorum concessæ mandat, ut ejusdem decimæ solutionem a quibusdam clericis et
capellanis Alfonsi, comitis Pictaviæ, in presentibus litteris nominatis, non exigant. "Datum apud
Regalem Montem, x kalendas marcii, pontificatus domini Clementis, pape quarti, anno tertio."
Voir le texte de ce document dans le vidimus du 5 février 1267-1268, publié plus loin sous le n° 827.
J//1042
n° 3, fol. 5/v°
Mélanges
Copie
808 - 1267, 17 avril, à 1268, 7 avril.
Johannes, comes Burgundiæ et dominus Salinensis, cum filiæ suæ Blanchæ, uxori quondam Guichardi
domini Bellijoci, dederit villam de Fontaine-Macon quam a Theobaldo, comite Campaniæ, tenebat,
736
Archives nationales (France)
ipsum Theobaldum rogat ut jamdictam filiam, loco sui, recipere velit ad feodum et homagium. "Datum
anno Domini M° CC° LXVII°, die ..."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.). - Cf. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3479. -
Publié d'après l'original du Trésor des Chartes (J. 196, n° 40) par Élie Berger, Layettes du Trésor des
Chartes, t. IV, n° 5379.
J//1042
n° 3, fol. 10/v°
Mélanges
Copie
809 - 1267, 25 avril.
Alix, comtesse palatine de Bourgogne, déclare proroger jusqu'au 22 juillet la trêve qui existait entre elle
et Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, trêve qui devait expirer le 1 er mai. "Faictes
l'endemain de l'octave de Pasque Nostre Signor, l'an de l'Incarnation mil deux cens et soixante sept, ou
mois d'avril."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.). - Cf. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3403.
J//940
n° 13
Bulles en faveur des rois de France
Vidimus
810 - Viterbe. 1267, 20 mai.
Clemens, papa IV, episcopo Bajocensi et abbati Sancti Dionisii in Francia notum facit se terras Ludovici,
regis Franciæ et omnium qui cum illo signaculum Crucis assumpserint, sub protectione beati Petri et sua
suscepisse, eisdemque mandat ut omnes prædictæ constitutioni contravenientes per censuras
ecclesiasticas ad satisfactionem condignam compellant. "Datum Viterbii, XIII kalendas junii,
pontificatus nostri anno tertio."
Dans un vidimus donné par Simon, cardinal de Sainte-Cécile, le 18 mai 1278.
J//1042
n° 3, fol. 6
Mélanges
Copie
811 - Pontarlier. 1267, 29 juin.
Philippe de Savoie, comte palatin de Bourgogne, et
Alix, sa femme, déclarent que la trêve donnée par eux à Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne,
et qui expirait le 22 juillet, sera prorogée jusqu'au 1 er novembre. "Donnees à Pontarlier le mercredy
après la feste Sainct Jehan-Baptiste, en l'an de grace mil deux cens soixante sept."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes faits le 7 mars
1562 (n. st.) - Cf. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3424.
J//1035
n° 28
Titres retirés par Rousseau
Original
737
Archives nationales (France)
J//764
n° 5 bis
Nogent-l'Artaud
Copie du XVI e siècle
813 - Montreuil. 1267, août.
Theobaldus, rex Navarrœ, Campaniœ et Briœ comes palatinus confirmat et publicat litteras Simonis
cardinalis, Sanctœ Sedis Apostolicœ legati, contentionibus inter monachos Sancti Germani de Pratis et
Guillelmum de Aciaco, militem, de diversis juribus apud Nogentum Artaudi, pendentibus finem
imponentes.
Nos, Theobaldus, Dei gratia rex Navarre, Campanie et Brie comes palatinus. Notum facimus universis
tam presentibus quam futuris quod nos litteras venerabilis patris Symonis, tituli Sancte Cecilie
presbyteri cardinalis, Apostolice Sedis legati, vidimus in hec verba :
Symon, miseratione divina tituli Sancte Cecilie presbyter cardinalis, Apostolice Sedis legatus, ad rei geste
memoriam imperpetuum. Cum jamdudum inter religiosos viros abbatem et conventum monasterii
Sancti Germani de Pratis Parisiensis ad Romanam ecclesiam nullo medio pertinentis, ex una parte, et
nobilem virum Guillermum de Aciaco, militem, Suessionensis dyocesis, ex altera, orta esset et frequenter
suscitaretur materia questionis, occasione seu pretextu majoris seu alte justitie, raptus, videlicet et
multri, inventionis thesauri auri et argenti ac incendii, quam apud Nogentum in solido, in hominibus de
corpore predictorum religiosorum, idem Guillermus miles se habere dicebat, ac etiam minoris justitie,
cujus medietas ad ipsum spectare militem dicebatur, prout in arbitrio olim super hoc per discretum
virum magistrum Odonem de Saucheriaco, canonicum Suessionensem et fratrem Guillermum de
Moreto, quondam elemosinarium monasterii memorati, electos a dictis partibus arbitros, prolato dicitur
plenius contineri, necnon occasione sive pretextu corveiarum, tallie, avene et quorumdam aliorum
reddituum seu prestationum qui vel que ipsi deberi militi a predictis hominibus dicebantur. Tandem
738
Archives nationales (France)
dicte partes, cupientes liti non absque gravi dispendio protracte diutius affectate quietis finem imponere
et hujusmodi discordiis seu questionibus obviare, in hunc pacis et compositionis modum ad invicem
convenerunt : videlicet quod tam de dicta justitia majori et minori, ut dictum est, quam corveiis, talliis,
avena et aliis redditibus ac prestationibus quibuscumque in quibus dictos eorumdem religiosorum
homines per eorum confessionem vel ipsius militis summariam probationem eidem militi liquido
appareret obnoxios, facta estimatione legittima ad arbitrium Andree de Chavilla et Milonis de Mailliaco
1, militum, a predictis partibus electorum, si ipsi possent ad invicem concordare, alioquin ad arbitrium
nostrum vel illius quem ad hoc loco nostri deputare vellemus, dicti religiosi ipsi militi de hiis omnibus
apud Nogentum in bonis ibidem ipsis relligiosis et eidem Guillermo communibus, si sufficerent, alioquin
suppleretur deffectus de aliis bonis predictorum religiosorum sitis in territorio de Nogento,
recompensationem juxta estimationem hujusmodi facere tenerentur, prout ipsis militibus, si
concordarent, alioquin nobis vel illi quem ad hoc deputaremus expediens videretur, ita tamen quod
estimatio dicte justitie tam majoris quam minoris tunc a dictis militibus facienda, ad arbitrium nostrum
vel illius qui ad hoc deputaretur a nobis, si videretur expediens, duplicaretur vel etiam minoraretur ; et
demum ea taliter augmentata vel diminutta, per nos vel deputatum a nobis per modum predictum, fieret
recompensatio juxta illam. Quibus estimatione et recompensatione taliter expeditis idem Guillermus
contentus ad plenum se quittaturum promittebat ac quittabat ex tunc perpetuo dictis religiosis et dictis
hominibus eorumdem tam predictas justitias, majorem videlicet et minorem, in predictis et futuris per
originem seu generationem illorum qui modo sunt vel per permutationem eorumdem et in aliis
eorumdem religiosorum hominibus de corpore qui de alio loco venirent ad manendum in eorum
territorio de Nogento, quam corveyas, tallias, avenam, redditus ac bannariam molendinorum et
prestationes alias qualescumque et quicquid juris habebat et habere poterat in eisdem, nichil in ipsis
hominibus aut rebus eorum sibi vel heredibus aut successoribus suis retinendo penitus in futurum, nisi
quatenus inferius est expressum, prout hec omnia in eorumdem religiosorum et ipsius militis litteris
super hoc confectis eorum sigillis pendentibus sigillatis plenius continentur quarum tenores tales sunt :
Universis presentes litteras inspecturis, G., permissione divina monasterii Sancti Germani de Pratis
Parisiensis humilis abbas, capellanus domini pape, totusque ejusdem loci conventus salutem in Domino.
Notum facimus quod, cum inter nos, ex una parte, et nobilem virum dominum Guillelmum de Nogento
Ertaudi, militem, ex altera, occasione seu pretextu majoris seu alte justitie, raptus videlicet, multri,
inventionis thezauri auri et argenti et incendii quam apud Nogentum in solido in hominibus nostris
habet, et etiam minoris, scilicet personalis, cujus medietatem idem nobilis in eisdem hominibus ad se
spectare dicit, prout in arbitrio olim super hoc tam per venerabilem virum magistrum Odonem de
Saucheriaco, canonicum Suessionensem, quam per Guillelmum de Moreto, quondam elemosinarium
nostri monasterii, arbitros electos promulgato plenius continetur, necnon et ratione corveiarum, tallie et
avene et quorumdam aliorum que a predictis hominibus nostris sibi deberi asserit, orta esset et jugiter
oriatur materia questionis, nos volentes predictis discordiis sive questionibus, prout convenit et
possumus, obviare et pacem ejusdem nobilis querere juxta posse, eidem nobili pro predicta justitia tam
minori quam majori, ut dictum est, et corveiis, talliis, et avena et prestationibus quibuscumque in quibus
eosdem homines liquido eidem constabit obnoxios per eorum confessionem vel ipsius nobilis
summariam probationem coram infrascriptis arbitris faciendam, facta estimatione legittima predictorum
ad arbitrium domini Andree de Chenauvilla, militis, vel domini Philippi de Sallice Bernardi, [militis] 2, si
predictus dominus Andreas interesse non poterit vel vacare, electorum a nobis modo predicto, et domini
Milonis de Mailliaco, militis, vel domini Philippi de Alneto, militis, si dictus dominus Milo interesse non
poterit vel vacare, a predicto nobili electorum modo predicto, si concordare poterunt, alioquin ad
arbitrium venerabilis patris domini S., tituli Sancte Cecilie presbyteri cardinalis, Apostolice Sedis legati,
vel illius quem loco sui duxerit eligendum, recompensationem facere apud Nogentum in bonis
communibus nobis et ipsi, si sufficerent, alioquin supplebitur deffectus de aliis bonis nostris in territorio
de Nogento constitutis, prout predictis arbitratoribus videbitur expedire, utriusque partis super hoc
739
Archives nationales (France)
utilitate pensata, promittemus bona fide, recepto prius juramento a predictis militibus super estimatione
et recompensatione predictis bona fide et legittime faciendis, ita tamen quod estimatio ab eisdem
militibus facta majoris et minoris justitie predictarum, ad arbitrium dicti legati, duplicetur vel triplicetur
vel minoretur, et taliter aucta vel diminuta per eum in recompensationem veniat supradictam. Qui
quidem nobilis, hujusmodi recompensatione et estimatione contentus, nobis et auctoritate nostra nec
non et predictis hominibus tam predictas justitias in predictis hominibus nostris presentibus et futuris
quam corveyas, tallias, banneriam molendinorum et avenam et prestationes alias quascumque reales et
personales nobis et ecclesie nostre annis singulis persolvendas ab eisdem hominibus ubicumque infra
metas parochie commorantibus et prout eidem nobili solvebantur quittavit perpetuo, necnon et quicquid
juris habet vel habere potest in ipsis, nichil penitus retinendo etiam ubicumque infra metas parochie vel
territorii de Nogento reperirentur imposterum quocumque modo seu casu in aliquo deliquisse, promisit
bona fide idem nobilis quod contra non veniret per se vel per alium nec veniret in futurum, hoc salvo
quod, si dicti homines tam presentes quam futuri predia rustica vel urbana a predicto nobili, vel sui seu
quicumque alii a nobis tenerent, super hiis, coram eo vel ejus mandato, nobis vel mandato nostro more
solito respondeant et onus sive censum rei impositum solvant. In omnibus vero aliis hominibus a nostris
in quibus duntaxat omnimodam justitiam deinceps habebimus et executionem justitie et etiam furcas in
territorio nostro apud Nogentum seu infra metas totius parochie commorantibus vel transseuntibus
cujuscumque conditionis seu sexus existant, predictus nobilis omnimodam justitiam obtinebit nec in ea
imposterum aliquid poterimus reclamare. Qua recompensatione facta per dictos arbitratores nemora
nobis et predicto nobili que communia sunt aut etiam remanebunt post recompensationem predictam
per eosdem prout justius et melius poterunt dividantur, et divisione per eos prius facta, sors mittetur que
cui pars debeat assignari. Ceterum quia in arbitrio supradicto quidam sunt articuli predictas justicias
majorem et minorem aut predictos homines minime contingentes, volumus et concedimus quod, si in
hiis aliquid dubietatis vel obscuritatis emerserit, quod prefatus legatus vel deputandus ab ipso ad omnem
jurgiorum materiam tollendam dubietatem et obscuritatem hujusmodi debeat declarare. Volumus etiam
quod feminas nostras hominibus dicti nobilis aut nos suas nostris hominibus matrimonialiter conjunctas
constante matrimonio talliare non possimus, libera tallia in suis et nostris hominibus durante
matrimonio tam nobis quam ipsi remanente ; ita tamen quod deinceps nostre suis hominibus vel sue
nostris sine consensu utriusque matrimonialiter non jungantur. Que omnia et singula prout superius
sunt expressa promittimus sub pena quingentarum marcharum argenti predicto nobili solvendarum nos
inviolabiliter servaturos et curaturos ut predicta omnia compleantur sub eadem pena, necnon quod per
dominum regem Francie et regem Navarre predicta assignatio confirmetur et quod super assignatione et
recompensatione predictis et aliis etiam supradictis litteras nostras, prout melius componi potuerunt,
pro cautela et securitate dicti nobilis et nostra sine more dispendio dabimus nobili memorto. Qua pena
commissa, si eam committi contingat, estimatio et recompensatio per predictos arbitratores facte
nichilominus obtineant robur suum. Quibus omnibus actis et completis ad penam predictam minime
teneamus ; si vero predicte estimatio et assignatio facte non fuerint, predictorum magistri Odonis et
Guillelmi arbitrium robur obtineat quod habebat. In cujus rei testimonium sigilla nostra presentibus
duximus apponenda. Datum et actum anno Domini M° CC° LX° quinto, mense septembri.
Universis presentes litteras inspecturis Guillermus de Aciaco, miles, dominus de Nogento Erthaudi,
salutem in domino. Notum facio quod cum inter me ex una parte et religiosos viros abbatem et
conventum Beati Germani de Pratis Parisiensis, ex altera, occasione seu pretextu majoris seu alte justitie,
raptus videlicet, multri, inventionis thesauri auri et argenti vel incendii quam apud Nogentum in solidum
in hominibus predictorum religiosorum habeo, et etiam minoris, scilicet personalis... ( Tout le corps de la
pièce est identique à celui de la précédente mutatis mutandis).
Ego, Mathildis, uxor predicti Guillelmi, ordinationem predictam, spontanea et ex certa scientia, de
auctoritate predicti Guillelmi, viri mei, ratam habens et gratam, promitto fide media dotalicii seu
quacumque alia ratione per me vel per alium contra premissa imposterum non venturam. In cujus rei
740
Archives nationales (France)
testimonium nos, predicti Guillelmus et Mathildis, sigilla nostra presentibus litteris duximus apponenda.
Datum et actum anno Domini M° CC° sexagesimo quinto, mense septembri.
Quoniam igitur predicti Andreas et Milo, milites, electi arbitri ut supra dicitur, nequiverant, ut
intelleximus, in faciendis estimatione et recompensatione hujusmodi concordare, dicteque partes
unanimiter consenserant quod, ipsis militibus circa premissa discordantibus, ad estimationem et
recompensationem hujusmodi faciendas per nos procederemus vel faceremus procedi per alium, sicut
nobis expediens videretur, se sub certa pena ad observationem eorum que in premissis per nos vel alium
faceremus specialiter obligando, prout in predictis earumdem partium litteris plenius continetur. Nos
pacem et quietem ipsarum partium affectantes, quia tunc urgentioribus occupati, premissis per nos ipsos
commode non poteramus intendere, discreto viro magistro Guillelmo de Lyminiaco, archidiacono
Pissiacensi, in ecclesia Carnotensi, dilecto nobis in Christo de ipsius circumspectione, fidelitate ac
industria in Domino plene confisi, dictum negotium, ad hoc ipsarum partium expresso accedente
consensu, commisimus terminandum. Injuncto eidem archidiacono de assensu hujusmodi ut ad locum
se personaliter conferens de estimatione seu valore dicte justitie, majoris videlicet et minoris, necnon
corveyarum, tallie, avene et aliarum prestationum et reddituum quorumlibet premissorum, rerum
quoque dictorum religiosorum de quibus, ut predicitur, erat dicta recompensatio facienda inquireret et
cognosceret diligenter, et demum estimationem valoris dicte justitie majoris et minoris ac corveiarum,
tallie, avene et aliarum prestationum et reddituum hujusmodi per eum sic consideratam et factam, de
hujusmodi bonis religiosorum ipsorum proinde compensaret et alias circa premissa ordinaret,
disponeret ac statueret et decerneret que congruere viderentur paci et concordie partium earumdem. Qui
archidiaconus, juxta commissionem hujusmodi sibi factam, super premissis pervigili cura et sollicitudine
diligenti procedens, conditione, statu aliisque circumstantiis predictorum in loco et extra locum
presentibus partibus, prout fieri potuit, oculata fide prospectis ac demum matura consideratione
predictis omnibus estimatis, ad presentiam nostram accessit factaque nobis relatione fideli et habita
deliberatione super omnibus supradictis, archidiaconus ipse in nostra constitutus presentia dicto
Guillelmo pro se et magistro Odone de Corrigiaria, procuratore dictorum abbatis et conventus ad hoc
specialiter constituto, ibidem pro ipsis propter hoc presentibus, de assensu et mandato nostro, pro bono
pacis et concordie negotium hujusmodi, prout ei per nos commissum extitit, terminando ordinavit,
statuit et decrevit, sub pena in dicto compromisso contenta, ea que inferius continentur per partes
predictas, perpetuo fore tenenda et inviolabiliter observanda, videlicet quod dicti abbas et conventus vel
eorum mandatum habeant et possideant amodo imperpetuum libere justitiam predictam, majorem
videlicet et minorem et quod ipsi in eorum terra seu fundo proprio furcas possint erigere et habere,
necnon corveyas, talliam, redditus, avenam et alias prestationes ac redevantias qualescumque in quibus
predicti homines dictorum abbatis et conventus eidem Guillelmo militi hactenus tenebantur seu
dicebantur teneri. Habebunt insuper dicti abbas et conventus, pro parte ipsos contingente de bonis sibi
et dicto militi prius communibus, nemus de Charmeya cum omnibus illius juribus et pertinentiis pleno
jure, et ex parte ipsius nemoris habebunt garennas, videlicet a parte granchie dicti militis versus crucem
que est supra vallem ibi existentem usque ad portam de Nogento. Item habebunt nemus quod vocatur
foresta Sancti Germani et hayam de Rucort cum omnibus juribus et pertinentiis et garenna tam in
nemoribus quam in terris secundum quod dictus archidiaconus oculata fide monstravit et inferius
declaratur ; statuit insuper et ordinavit idem archidiaconus quod dicti abbas et conventus possint habere
furnum pro pane suo coquendo dumtaxat, pressorium pro vinis suis pressorandis dumtaxat, sed non
poterunt recipere aliquem de predictis hominibus qui sit bannerius de jure vel de consuetudine ad suum
pressorium sivc furnum, sed illi ex eis qui coquere vel pressorare voluerint, ire ad pressorium et furnum
bannerios dicti militis tenebuntur. Si autem nec coquere nec pressorare voluerint, ad id faciendum
nullatenus compellantur. Item licebit ipsis abbati et conventui facere, construere et habere in suo proprio
fundo molendinum. Item poterunt habere unicum taurum, unicum verrem bannerios in territorio de
Nogento et bannum et executionem hujusmodi banni et dictus miles similiter. Item habebunt in
741
Archives nationales (France)
hominibus eorum propriis in solidum bannum et executionem banni, et dictus miles similiter in ipsius
propriis hominibus. Item habebunt dicti abbas et conventus mensuras proprias ad usum suum et
hominum suorum tantummodo vini et bladi et aliorum que cum mensuris venduntur et traduntur, salvo
tamen jure fori, hoc modo quod homines dictorum religiosorum ea que vendent vel ement in territorio
de Nogento in die fori, videlicet die veneris, scilicet ea que venduntur vel emuntur communiter ad
mensuram mensurare ad mensuram fori ipsius et mensuragium sicut ceteri juxta consuetudinem Castri
Theodorici dicto militi solvere tenebuntur. Ea autem que vendent vel ement dicti homines ipsorum
religiosorum aliis diebus ad mensuram eorundem religiosorum libere poterunt mensurare. Ipsi vero
religiosi omnibus diebus, etiam die fori non solum ad suum usum proprium, sed etiam ad ea que vendent
et ement suis propriis mensuris libere uti poterunt, nec inde aliquid solvere tenebuntur. Pro quorum
omnium recompensatione et bonorum communium debita portione ipsum Guillelmum militem
contingente, idem miles percipiet et habebit forum de Nogento cum omnibus illius pertinentiis, excepto
quod superius dicitur de dictis abbate et conventu et eorum hominibus, ita tamen quod non licebit dicto
militi vel ejus heredibus facere domum, stallum vel edificium aliquod per quod introitus vel exitus
domorum clausorum, ortorum aut curiarum dictorum abbatis et conventus aut hominum vel hospitum
suorum in eorum censiva manentium valeant impediri. Item habebit dictus miles furnum bannerium
ejusdem ville, pressorium ejusdem ville bannerium, cum viatura que est tantum in via que vadit de
Chesiaco ad Panventum et in ipsa via dicti abbas et conventus et eorum hospites ac homines poterunt
coadunare fimos suos et lapides suos ponere et suas aesias facere sine vie impedimento, ita tamen quod
dicti homines non tenentur coquere vel pressorare nisi velint ; set si coquerint vel pressoraverint,
tenentur ire ad furnum et propriis dictorum religiosorum non licebit dicto militi aliquid capere jure
viature. Item habebit roagium cum l'espave de qua inventor habebit medietatem, hoc salvo quod ipsi
abbas et conventus ac homines sui capient lapides et marnam sicut ante, videlicet ad usum suum
proprium tantummodo et dictus miles omnia alia jura et pertinentias dicti roagii et de l'espave habebit.
Insuper dictus miles habebit nemus de Brusella cum haya ejusdem, nemus de Housseria, nemus de
Larritio cum haya ejusdem loci et cum omnibus juribus et pertinentiis, hoc salvo quod alter in nemoribus
alterius pro se et hominibus suis habebit, sicut alii de patria, pasturas temporibus determinatis de
consuetudine vel de jure. Et durabit garenna dicti militis in illo territorio usque ad vallem, de qua
superius est expressum, et ex alia parte, versus forestam Sancti Germani, sicut dictus archidiaconus
declaravit. Declaratio autem garennarum talis est : garenna dictorum abbatis et conventus Sancti
Germani a prima porta Nogenti juxta furnum usque ad pontem, per vicum usque ad vallem que est
subtus culturam dictorum religiosorum, de cruce, sicuti vallis se comportat usque ad locum ubi sunt
salices, et de loco illo, sicuti rivulus se comportat, usque ad metam sitam supra fontem que est in prato
Raoleti dicti Cranset in noa que dicitur Noa Julier et ab illa meta usque ad metam que est inter terram
Petri dicti Cheminer et terram Hugoti dicti Lebegue, et a meta illa usque ad metam que est in cartis in
cuneo terre dicti militis supra viam que vadit apud Busserias, per istas metas supradictas usque ad
Maternam, et usque ad Panventum sicuti territorium Nogenti se comportat, durat garenna predictorum
abbatis et conventus. Item ex alia parte versus Briam est prima meta garennie ipsorum ad rivum de
super Mesnillium in rivo qui descendit de subtus Larricium in terra Roberti dicti Carchebois, et a meta
illa usque ad metam sitam in quadrivio vie que est ante hostium Gregorii de Mesnillio, et a meta illa
usque ad metam sitam ad quercum Petri de Nemoribus in terra ipsius Petri, et a meta illa usque ad
metam haye orti Fulquini de Nemoribus, et a meta illa usque ad metam que est extra terram Guiardi de
Nemoribus dicti de Ravan, et a meta illa usque ad metam que est inter domum Gerardi de Vico et terram
Joberti, et a meta illa recta linea circiter usque ad Trambles, et de Tramblis usque ad metam sitam in
terra Johannis filii Stephani juxta calmum, et a meta illa usque ad metam sitam in terra Jacqueti ad
Houssayam que est retro domum Roberti Bercherii, et a meta illa sicut rivus se comportat usque ad
brocias de Verdeloto, et a metis istis sicut se comportat a parte Bacebelli, et a parte Verdeloti sicut
territorium Nogenti se comportat, est totum in garenna dictorum abbatis et conventus. Garenna autem
742
Archives nationales (France)
militis supradicti est et durat ex alia parte versus aquam Materne et versus Chesiacum et versus capellam
et versus nemora de Veteribus Domibus usque ad brocias de Verdeloto ; et habebit quilibet garennas
suas in locis supradictis secundum quod est divisum. hoc excepto quod si una pars infra metas garenne
alterius partis habeat terras, prata, vineas, nemora seu fundos alios proprios, in eis venari et aucupari
poterit, et non pars altera cujus non erunt res et loca seu fundi predicti. Item statuit et ordinavit de
voluntate et assensu partium quod, si aliquis homo alterutrius partis deliquerit vel forefecerit vel actione
personali conventus fuerit, dominus delinquentis vel conventi habebit in eo omnem justitiam et de ipso
alteri parti tenebitur exhibere justitie complementum ; et per manus domini illius jus suum recipiet et
habebit ac emendam de jure vel consuetudine debitam illa pars quam contigerit conqueri a quocumque
in quocumque et ubicumque deliqui contingat, sive in foro vel in furno vel viatura vel alibi in territorio de
Nogento, etiam si captus fuerit in presenti forefacto, ita tamen quod, si dictus miles invenerit aliquem de
banneriis furni vel pressorii alibi coquentem vel pressorantem, licebit ei vel ejus mandato panem vel
vinum capere et de eis suam facere voluntatem ; quod si taliter delinquens usque ad domum propriam
hujusmodi vinum aut panem detulerit, hoc facere ipsi militi non licebit, sed dominus illius qui taliter
deliquerit ipsi militi vel ejus mandato tenebitur super hoc reddere justitie complementum, sicut superius
est expressum. Item si aliquis homo alterutrius ipsarum partium predium rusticum vel urbanum ab
altera teneat, et die statuta censum vel aliam redibentiam domino vel alii debitos non reddiderit,
rationem rei coram domino fundi super hoc tenebitur reddere. Homines autem et hospites parrochie de
Nogento corveyas debitas et consuetas monasterio Sancti Germani et gistum debitum abbati ipsius
monasterii reddere tenebuntur. Item statuit et ordinavit quod, cum non liceat alterutri partium
predictarum homines alterius capere, tamen si aliquis hominum ipsorum deliquerit enormiter in loco ubi
pars altera justitiam habeat, dominus ad quem illius loci in quo delictum committetur justitia pertinebit,
vel ejus justitia seu mandatum ipsum, delinquentem capere poterit in presenti forefacto et ducere ad
dominum cujus homo fuerit, salvo jure alterius, sicut superius est expressum, nec poterit alterutra pars
in hominibus alterius, ratione banni, pedagii vel cujusque alterius juris, preterquam in casibus
supradictis, ratione justitie sibi jus aliquod vendicare. In quorum omnium testimonium presentes litteras
ad instantiam partium earumdem fieri fecimus et nostro sigillo muniri. Datum et actum Parisius, apud
Sanctam Genovefam, in camera nostra, XVIII kl. januarii, anno Domini M° CC° LX° sexto, pontificatus
quoque domini Clementis, pape IIII ti, anno secundo.
Nos vero premissa omnia, prout superius sunt expressa, et ad partes predictas spectabant, quantum in
nobis est, rata et grata habentes ad requisitionem dictorum abbatis et militis confirmavimus, salvo
tamen jure nostro in premissis et jure etiam in omnibus alieno. In cujus rei testimonium presentes
litteras sigilli nostri fecimus impressione muniri. Datum per nos mense augusto, anno Domini M° CC°
LX° septimo, apud Mosterolium. Nota Johannis de Asneriis, clerici nostri, et seellé, soubz double queue,
en lacz de soye verte de cire rouge.
1. Malli, Cart. de Saint-Germain-des-Prés, LL. 1026, fol. 242 vo, col. 1.
2. Militis suppléé d'après l'acte suivant de Guillaume d'Acy.
Copie collationnée à l'original le 20 octobre 1548. Il existe, aux Archives nationales, une autre copie plus
ancienne dans le cartulaire Guillelmus tertius de Saint-Germain-des-Prés, LL. 1026, fol. XXIJ verso,
copie à laquelle nous avons emprunté quelques corrections.
J//1042
n° 3, fol. 7/v°
Mélanges
Copie
814 - 1267, 5 septembre
Jean, comte de Bourgogne et sire de Salins, ne pouvant, pour cause de maladie, venir faire hommage
pour Fontaine-Macon à Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, lui envoie à sa place Guillaume
743
Archives nationales (France)
de Salins. "Ce fut faict le lundi devant la Nativité Nostre-Dame, l'an Nostre Signor qui corroit par M CC et
sexante et sept."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.) - Publié d'après l'original (J. 196, n° 39) par Élie Berger, Layettes du Trésor des
Chartes, t. IV, n° 5309.
J//918
n° 12
Angleterre
Original
815 - Shrewsbury. 1267, 27 septembre
Henricus, rex Anglioe, Ludovicum, regem Francioe, requirit ut quasdam pecunias ipsi Henrico
spectantes ad mandatum suum deliberari faciat.
Mangnifico principi domino et consanguineo suo karissimo, domino L., Dei gracia regi Francie illustri,
H., eadem gracia rex Anglie, dominus Hibernie et dux Aquitannie, salutem et sincere dilectionis semper
augmentum. Cum tempore quo habuistis terras nostras in diocesibus Lemovicensi, Petragoricensi et
Caturcensi in pignus, ex commissione karissime consortis nostre A., regine Anglie, receperitis trescentas
libras turonensium et quid superest de exitibus terrarum predictarum quas nobis liberari precepistis ad
mandatum nostrum, sicut per dilectos et fideles nostros Johannem de Greyly, senescallum nostrum
Vasconnie, et Petrum de Castronovo, militem domini Edwardi, primogeniti nostri, intelleximus de quo
vobis grates referimus speciales, vos affectuose requirimus, quatinus pecuniam illam prefato Petro vel
certo accenato suo presentes litteras nostras deferenti, si placet, persolvi jubeatis nostris precibus et
amore. Dominus enim rex, genitor noster, ac nos liberacionem pecunie predicte, ut predictum est, ratam
habebimus et acceptam. In cujus rei testimonium has litteras nostras fieri fecimus patentes, teste me
ipso, apud Salopiam, XXVII die septembris, anno regni nostri quinquagesimo primo.
Original scellé, sur simple queue, d'un fragment de sceau équestre en cire blanche avec contre-sceau aux
armes d'Angleterre chargées d'un lambel.
J//911
n° 22, fol. 2
Barrois
Copie
816 - Reims. 1267, 27 octobre
Jean, sire de Choiseul, déclare se porter caution pour 1000 livres sur les 10,000 livres que Henri, comte
de Luxembourg, devrait rembourser à Thibaut roi de Navarre, qui s'est porté garant de pareille somme
au cas où ledit comte n'accepterait pas le jugement arbitral que le roi de France doit prononcer entre le
même comte de Luxembourg et Thibaut, comte de Bar. "En tesmoignage de ces choses devant dictes ay je
seellees les presentes lettres de mon propre seel, qui furent faictes à Reims, l'an de grace mil deux cens
soixante sept, la vigille sainct Symon et sainct Jude, apostres."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 20 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3441.
J//911
n° 23
Barrois
Copie
817 - 1267, 27 octobre
744
Archives nationales (France)
Manassès, comte de Rethel, prend un engagement semblable pour une somme de 2000 livres. "Et en
tesmoing de ces choses ai-je a devant dit roy de Navarre donné ces présentes lettres seellees de mon
propre seel qui furent faites en l'an de grace mil deux cens soixante sept, la vigille de sainct Simon et
sainct Jude."
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. -Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3438.
J//1042
n° 3, fol. 8
Mélanges
Copie
818 - Vesoul. 1267, 1 er novembre
Philippe de Savoie, comte palatin de Bourgogne, et Alix, sa femme, déclarent proroger jusqu'au 26
février, la trêve qu'ils ont donnée à Thibaut, roi de Navarre et comte de Champagne, et qui devait expirer
lé 8 novembre.
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.) - Cf. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3451.
J//764
n° 6/2
Champagne
Copie du XVI e siècle
819 - 1267, Décembre
Girardus, abbas Sancti Germani de Pratis, notam facit compositionem initam inter monachos Sancti
Germani, ex una parte, et Guillelmum de Nogento Artaudi, ex altera, ratione cujusdam capellanioe in
domo ejusdem Guillelmi fundatoe.
Universis presentes litteras inspecturis G[irardus], permissione divina Beati Germani de Pratis
Parisiensis abbas humilis, domini pape capellanus totusque loci ejusdem conventus, salutem in Domino.
Notum facimus quod, cum, inter nos, ex una parte, et nobilem virum dominum Guillelmum de Nogento
Ertaudi, Suessionensis dyocesis, militem, ex altera, super collatione cujusdam capellanie fondate in
domo ejusdem Guillelmi apud Nogentum, quam ad donationem nostram spectare dicebamus, dicto
domino Guillelmo contrarium asserente, suscitata esset materia questionis, tandem nos, pro bono pacis
et concordie, ejusdem capellanie donationem prefato domino Guillelmo et successoribus suis, salvo jure
parochiali ecclesie de Nogento, relinquimus, nobis et successoribus nostris, de voluntate et assensu
expresso ejusdem nobilis et Matildis, uxoris sue, donationem et collationem capellanie quam dominus
Guillermus de Sancto Dyonisio tenet, et alterius quam tenet dominus Henricus dictus Race Cave, et
alterius quam tenet dominus Thomas, capellanus, apud Nogentum, que sunt fondate in matrici ecclesia
de Nogento predicto nec non et omnium aliarum, si que infra metas parrochie de Nogento fondate sunt
vel imposterum fundabuntur ab eodem domino Guillelmo vel alio, reservantes ita quod in hiis
conferendis nullum jus idem dominus Guillermus vel ejus heredes deinceps valeant reclamare, nec nos
in illa que in domo sua fundata est predicta, cujus, ut dictum est, ad ipsum et successores suos
donationem et collationem volumus pertinere. In cujus rei testimonium sigilla nostra presentibus
duximus apponendum. Datum anno Domini millesimo CC° sexagesimo septimo, mense decembri. Ainsi
scellé en deux sceaulx de soye (sic) blanc sur double queue.
Copie collationnée à l'original, le 20 octobre 1548.
J//834
745
Archives nationales (France)
n° 1
Auvergne, Bourbonnais
Original
820 - 1267, Décembre
Geraldus de Buxeriis, miles, notum facit quod in presentia sua constitutus Ludovicus de Montonio,
domicellus, de consensu Aldinæ, uxoris dicti Ludovici, vendidit Rotberto, comiti Claromontis, Alverniæ
et Boloniæ, mediantibus viginti septem libris et decem solidis Claromontensis monetæ, quoddam pratum
et quamdam vortz contiguam, sita in territorio quod dicitur la Vorter de la Mona. "Datum et actum anno
Domini M° CC° LX° septimo, mense decembris."
Original en parchemin, scellé de deux sceaux sur double queue ; le premier a disparu, le second est un
sceau rond, en cire blanche, d'environ trente-cinq millimètres portant un écu chargé d'une grande fleur
de lys, entouré d'une légende illisible.
J//1031
n° 3
Comptes et enquêtes
Rouleau original en parchemin
821 - Vers 1267
"Testes regis producti contra archiepiscopum Remensem super gardiam Sancti Remigii Remensis, et
sunt sexaginta quatuor ; et in isto fasciculo sunt articuli et facta ex parte regis tradita et transcripta
cartarum ex parte regis traditarum. Item vidimus originalia."
Tel est le titre inscrit au dos d'un long rouleau de parchemin qui ne compte pas moins de dix-neuf peaux
et où sont rapportés les dires de soixante-quatre témoins. Il n'est pas daté, et Boutaric, qui l'a mentionné
dans ses Actes du parlement de Paris (t. I, n° 818D), a cru devoir le rapporter à l'année 1263, date sous
laquelle il avait été publié en grande partie par Varin, ( Archives administratives de la ville de Reims, t. I,
p. 320 et suiv.) Nous citerons le passage suivant qui permet d'en déterminer la date avec une certaine
précision : "Item dicit idem testis quod tempore illo quo archiepiscopus Henricus habebat discordiam
cum civibus Remensibus, ipse vidit quendam laicum qui vocabatur Herveus, ut videtur ei, de nomine,
moram facientem bene per duos annos in abbacia Sancti Remigii ; et morabatur ibi, ut dicebat idem
Herveus, ipso teste audiente, ad custodiendum abbatiam et burgum Sancti Remigii ex parte regis ne ibi
violencia inferretur, et sunt viginti octo anni vel circa quod hoc fuit ; et erat tunc temporis abbas Sancti
Remigii Deodatus vel Petrus de Saci 1. J. 1031, n° 3, première peau. ". L'abbé Dieudonné ayant gouverné
l'abbaye de 1237 à 1239, et Pierre de Sacy de 1239 à 1251 2. Gallia Christiana, t. X, col. 235. ". c'est donc
vers 1239 que se placent les faits rapportés par le témoin au bout de vingt-huit ans, c'est-à-dire vers 1267.
Or, l'affaire qui remontait à 1254 3. Ibidem, col. 115. et dans laquelle étaient déjà intervenus un arrêt du
Parlement en 1259 4. Boutaric, Actes du Parlement, t. I, n° 365. et un arbitrage en 1262 5. Élie Berger,
Layettes du Trésor des Chartes, t. IV, n° 4743. , fut terminée par un arrêt rendu au parlement de la
Chandeleur en 1268 6. Boutaric, Actes du Parlement, n° 1207. ; ce qui rend vraisemblable la date que
nous croyons pouvoir attribuer à ce rouleau.
J//1032
n° 1
Comptes et enquêtes
Rouleau original en parchemin
822 - Vers 1267
"Testes producti ex parte archiepiscopi Remensis super gardia Sancti Remigii Remensis contra regem, et
sunt testes VI XX et IX. Preterea in isto fasciculo sunt articuli et facta tradita ex parte archiepiscopi, et
eciam quedam sunt dicta que scripta vidimus in quibusdam literis apud Sanctum Remigium
746
Archives nationales (France)
Remensem."
Ce titre est inscrit au dos d'un rouleau de vingt-quatre peaux. Pour la date que nous lui avons attribuée,
voyez la pièce décrite sous le numéro précédent. - Ce document a été publié en grande partie par Varin,
Archives administratives de la ville de Reims, t. I, 2 e part., p 841-863.
J//770
n° 6 bis
Champagne
Original
823 - Vers 1267
Nomina testium productorum per regem Franciæ, ex una parte, et archiepiscopum Remensem, ex altera,
in contestatione de gardia abbatiæ Sancti Remigii.
Original écrit en cinq colonnes, sur les deux côtés d'une feuille de parchemin très fripé. - Mentionné par
Boutaric, Actes du Parlement, t. I, p. 75, n° 8188 (sous la date de 1253 et la cote J. 770, n° 7). Les noms
portés sur cette liste se retrouvent, pour la plupart, dans les dépositions publiées par Varin ( Archives
administratives de la ville de Reims, t. I, 2 e partie, p. 820 et suiv.) Pour la date que nous lui avons
attribuée, voyez la pièce décrite sous le n° 821.
J//938
n° 5
Décimes, impositions sur le clergé
Original
825 - Royaumont. 1267-1268, 5 janvier
Simon, tituli Sanctæ Ceciliæ cardinalis, Apostolicæ Sedis legatus, personis ecclesiasticis exemptis in
provincia Senonensi residentibus notum facit [Gerardum], abbatem Sancti Germani de Pratis, ad
colligendam decimam regi Francorum, pro subsidio Terræ Sanctæ concessam, a se in eadem provincia
deputatum fuisse. "Datum apud Regalem Montem, nonis januarii, pontificatus domini Clementis pape
IIII anno tertio."
Original en parchemin, non scellé, annexé à la pièce décrite sous le numéro suivant.
J//938
n° 4
Décimes, impositions sur le clergé
Original
826 - 1267-1268, 21 janvier
G[erardus], abbas Sancti Germani de Pratis, domini papæ capellanus, auctoritate cujusdam mandati ab
Apostolicæ Sedis legato concessi cujus tenorem transcribit, (cf. n°824) ad colligendam decimam quoad
personas exemptas in provincia Senonensi residentes, officialibus et ecclesiarum rectoribus ejusdem
provinciæ mandat ut defectores in solutione prædictæ decimæ excommunicationi subjiciant. "Datum
anno Domini M° CC° LX mo septimo, die Sabbati post festum beati Hylarii."
747
Archives nationales (France)
Original en parchemin, jadis scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//1042
n° 9, fol. 3
Mélanges
Copie
827 - 1267-1268, 16 février.
Philippe de Savoie, comte palatin de Bourgogne, déclare que la trêve conclue entre lui et Thibaut roi de
Navarre, comte de Champagne, continuera, jusqu'à nouvel ordre. Philippe devra prévenir un mois
d'avance de la date où il voudra reprendre les hostilités. "Donnees en l'an de l'Incarnation Nostre Signor
mil deux cens et soixante et sept, le juedi en la quinzaine de la Chandeleuse."
Extraits sur papier du Liber principum de Champagne conservé à la Chambre des comptes, faits le 7
mars 1562 (n. st.) - Cf. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3463.
J//938
n° 3
Décimes, impositions sur le clergé
Original
828 - 1267-1268, 27 février
Officialis curie Parisiensis publicat litteras per quas Simon, Apostolicœ Sedis legatus, exemptionem
decimœ quibusdam clericis comitis Pictavensis concedit.
Universis presentes litteras inspecturis,.. officialis curie Parisiensis, salutem in Domino. Noveritis nos
anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo septimo, die lune post Brandones, litteras venerabilis
patris Symonis, miseracione divina tituli Sancte Cecilie presbyteri cardinalis, Apostolice Sedis legati,
vidisse in hec verba :
Symon, miseracione divina tituli Sancte Cecilie presbyter cardinalis, Apostolice Sedis legatus, discretis
viris collectoribus decime illustri regi Francorum pro subsidio Terre Sancte ab Apostolica sede concesse
ubilibet auctoritate nostra deputatis, salutem et sinceram in Domino caritatem.
De beneplacito excellentissimi principis Ludovici, illustris regis Francorum, universitati vestre qua
fungimur auctoritate mandamus quatinus a clericis nobilissimi viri Alfonsi, comitis Pictavie et Tholose,
decimam quam pro subsidio Terre Sancte a personis ecclesiasticis nostre legationis exigimus, nullatenus
exigatis, nisi super hoc aliud ordinemus. Et ne de clericis ipsis dubitari contingat, eorum nomina
presentibus duximus exprimenda que sunt hec : magister Guillelmus de Valle Grinosa, magister Egidius
de Bonavalle, magister Petrus Vigerii, magister Petrus Forini, magister Alanus de Meullento, magister
Eustachius de Mesiaco, magister Guichardus, Guillelmus de Longo Jumello, capellanus prior Sancte
Radegondis Pictavensis, Ansouldus de Waiciaco, archipresbyter de Remorentino, Johannes de Acheriis,
prior de Balsaco diocesis Ruthenensis, Nicholaus de Brueriis, magister Bercherus de Aurelianis,
Johannes Coifferius, Thomas de Novavilla, Egidius Camelini, Jacobus de Bosco, Salomon, magister
Egidius de Aula, magister Stephanus de Biterris, magister Girardus de Malomonte, magister Odo de
Montonneria, magister Guillelmus Ruffi, Guillelmus de Plesseyo. Item de Mosterolio Bonini 1,
Pictavensis diocesis, de Xanctone, de Ruppela et de Bonaeve, Xanctonensis diocesis, et de castro
Narbonensi civitatis Tholosane, cappellani ipsius comitis. Universas quoque excommunicationis,
suspensionis et interdicti sententias quibus iidem clerici et capellani occasione ejusdem decime sunt
astricti, tenore presentium relaxamus et dispensamus cum eis, si non abstinuerunt a divinis officiis sic
ligati ( sic.) Datum apud Regalem Montem, X kalendas marcii, pontificatus domini Clementis pape
quarti anno tertio.
Transcriptum autem litterarum istrarum fecimus sub sigillo curie Parisiensis, salvo jure cujuslibet.
Datum anno et die predictis.
748
Archives nationales (France)
1. Orig. Benirii.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un sceau aujourd'hui disparu.
J//769
n° 12
Champagne
Copie authentique
829 - 1267-1268, Février
Guillaume de Vergy et Laure de Dampierre, sa femme, prient Thibaut, roi de Navarre, comte de
Champagne et de Brie, de mettre [Marguerite] comtesse de Flandre en possession de la ville et du
château de Saint-Dizier qu'ils doivent lui remettre en vertu d'un compromis conclu avec ladite comtesse.
"En tesmoing de laquelle chose, nous avons fait sceler ces presentes lettres de noz seiauz en l'an de grace
mil deux cens et soixante sept, ou mois de fevrier."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 3 juillet 1564. - Voy. d'Arbois
de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3466.
J//1024
n° 18
Mélanges
Original non scellé
830 - Flaugnac. 1268, 4 mars
Litteræ sub signo Guillelmi de Fabrica, publici notarii casstri de Flavinhac per quas notum fit quod "anno
ab Incarnacione Domini M° CC° LX°VIII°, regnante Lodovico, rege Francorum, et Alfonso, Tholose
comite, et Bartholomeo, Caturcensi episcopo, IIII a die in introitu mensis marcii, "Ramundus B. de
Sancto Privato, domicellus, suum fecit et constituit procuratorem Arduinum B. de Sancto Privato,
fratrem suum, in omnibus causis quæ coram senescallo prædicti comitis Tholosæ vel coram ejusdem
judicibus in Caturcino judicantibus, moveri poterunt. "Datum et actum apud Flavinhac, anno et die et
mense predictis. Hujus rei sunt testes dominus Rosetus dè Pireto, miles, et Caercinus Negrani, clericus,
et G. Durandi, et ego, predictus notarius dicti castri, qui hanc procuracionem scripsi et signum meum
apposai in eadem in testimonium premissorum."
J//911
n° 25
Barrois
Copie
831 - [Vers 1268, Mars]
Réponse du comte de Bar aux plaintes adressées au roi de France par le roi de Navarre.
Li cuens de Bar respont a la demande le roi de Navarre qu'il ne seit ne ne croit qu'il soit en liegei de
homage ver le roi de Navarre, se li diz rois autrement ne l'en avesoit ; et li diz rois defia le conte de Bar et
li mut guerre a tort sor ce que li cuens ne li veoit ne plait ne droict ne acort d'amis, si cum il vos a dict et
monstrei en sa demande, et puis que li rois de Navarre deffia le conte, son home, et li mut guerre a tort,
et li ardirent ses gents et prearent et rouberent et domagerent sa terre et li tuarent et navrarent et
maheugnerent plusors de ses homes en plusors leuz et plusor foies. Autre defience ne requeste ne rendue
de homage n'i afferroit, car en lui guerroiant a tort, li rois li deffailloit et li veoit asseiz droit, dont li
cuens, n'est tenuz de domages qui aient estei fait puis la defense jusqu'au jor de la pais, car il n'a rien fait
fors por soi defendre en maintenant et usant de son droit ; ne devant la defiance ne seit li cuens ne ne
croit qu'il li eust fait domages et nul tort ; car, par l'usage de lor marches, il i a prises que on apele
peinnes, c'est a dire que se li ungs forfait a l'autre, li ungs prent de l'autre et puis assemblent en certains
749
Archives nationales (France)
leuz que on appelle estauls ; et accors en fuz ( sic) faiz entre le roi de Navarre et le conte de Bar que li
cuens tint bien de la soie part et rendit ce qu'il tenoit, mais de par le roi ne fut mie tenu, ne rendu ne fu ce
que on tenoit de la terre le conte et que li rois et ses gens en ourent couvent a rendre, dont, puisque
devant la defiance n'i ont domages faiz par nule guerre, mais prises et painnes i ont par les defauz que les
gens le conte trovoient es gens le roi de Navarre ne en ces peinnes ne por l'ochoison de teils prises, il ne
couvient ne defience ne rendue de homage selonc l'usage des marches ensor que tout escors en a esté faiz
que li cuens a bien tenu, tout en aient esteili rois et ses gens en defaulte, si cum il est dessusdit ; et ce que
a estei fait après la defiance a estei faict au tort le roi et au droit le conte, ne ne convenoit que, puis que li
cuens estoit deffieiz de par le roi et guerroiez et ars, qu'il feist autre deffience ne rendue de homage, si
cum il est dit desus. La demande le roi ne doit estre oïe ne de domages ne de fiés meffaiz, ains doivent
estre rendu li domage au conte de Bar et li doivent demeurer li fié franc et quitte qu'il ne soit de riens
tenuz au roi de Navarre.
Ancor respont li cuens a ce qui est contenu en la demande le roi de Navarre, que il unques ne vint
avecque les anemis ledit roi encontre lui ne a force de gens ne a armes, ne ses malfaitors ne receta, ne ne
li fit forfait qu'il sache, s'il n'apele forfait ce que li cuens a defendue sa terre et usei de son droit, si cum il
est dit desus, ains a souffert et endurei les griez que li rois et ses gens li ont faiz, ne n'a riens fait fors por
sa droicture maintenir, ne unques li cuens requis ne fu ne dou roi ne de par lui de riens qui[a] addressier
fust qu'il ne feist addrecier a son pooir, ne li rois ne ses gens neis quant il l'avoient couvent ne li ont fait
adrecier les entrepresures qu'il ont faites sor lui et sor sa terre ; por quoi demande que li rois de Navarre
face por achoison de ce ne doit este oie, ne ne croit li cuens de Bar que, puis que la mise fu sor vos, nul
domage soient fait audit roi ne a ses gens de par le conte ne de par ses gens. Et volt bien li cuens et proie
que vos en sachez la veritei se dommage i out estei fait ne d'une part ne d'autre, et que voz en faciez
raison et vostre voluntei.
A ce que li rois de Navarre dict en sa demande que li cuens de Bar le dessaisi dou chastel et de la ville de
Linei qui est de son fié, si cum il dict, et li a faictz autres domages des biens dou chastel et de la ville,
respont li cuens de Bar que li rois de Navarre ne puet riens demander ne reclamer en Linei, par quoy
demande qu'il face sor ce ne doit estre oïe ; car Lineiz ne la ville ne li chastiaulz ne sont ne estre ne
pueent des fiez le roi de Navarre porce que li peires au conte de Bar qui or est croisiez et sor sa voie
d'outremer, il dona sa fille la contesse de Lucembourg qui or est au conte de Lucembourg qui or est en
mariage et en don qui li fit de Linei et des apendises en mariage por porveoir a ses hoirs ; et por ce qu'il
ne voloit que Lineiz s'estraiast de la contei et de la signorie de Bar en l'establissement et en la
constitution et au ballier et en la tradition de la chose et dou don, sa voluntez fu comme de signor et de
peire qu'il voult et ordonna et cherra le don dou mariage par forme, par loi et par meniere que Lineiz ne
peust estre repris de nul homme, ne mis en autrui main, c'est-à-dire fors en la main le conte de Bar, le
conte de Lucembourg et sa femme et ses hoirs et encores i ont plus que, se la contesse morust sans hoir
de son cors, ou li hoirs de son cors morust sans hoir, de hoir en hoir Lineiz et les appendises revenroient
au signor de Bar. Ausi fu faiz li dons et ausi receuz en bone foi et entre chevaliers, si cumme laie gent
font, li un a l'autre an pais. Par quoy Lineiz si chergiez et liiez, si cum il est dessus dit, ne puet estre mis
en la main le roi de Navarre, car droiz voelt que chose qui est si loiee cum Lineiz estoit par la volentei au
peire et par la charge dou don, mesmement quant l'on charge le don qui est faiz por mariage ou a saincte
Eglise ou en semblans cas favorable, ne puet estre mise en autre estat contre l'ordenement et la forme
dou don. Ancores li cuens de Bar avoit et avoir povoit droict en la chose ; car, se la contesse morust sens
hoir de son cors ou li hoirs de son corps morust sans hoir, de hoir en hoir Lineiz et les apendises
revenroient au signor de Bar, selonc le poinct de la chartre, por quoi l'en ne peut muer l'estat de Linei
sens l'asentement le conte de Bar qui teil droict avoit en la chose.
Et encor Lineiz est de la baronie et de la signorie et de la contei de Bar, et se demain[t] et se demainnent
cil de Linei, par les usages de Bar et prennent droict a Bar ; et c'est contre droict et contre raison que li
ungs princes ( sic) entre en la contei, en la seignorie ou en la baronnic a l'autre sans le consentement au
750
Archives nationales (France)
signor, et par ces raisons appert il que Lineiz ne peut estre mis en la main au roi de Navarre, ne li rois n'i
a droict. Par autres raisons monstre li cuens de Bar que Lineiz ne peut estre mis en la main au roy de
Navarre, ne li rois n'y a droict, car li cuens de Bar qui or est, por plus raprocher Linei de la seignorie de
Bar, puis que li cuens de Lucembourg et la contesse, sa femme, eurent mis Walerant, lor fil, hors de lor
mainburnie et li ourent donei Linei et la chastelerie en heritage par le consentement le conte de Bar,
Walerans feit homage de Linei et de la chastelerie au conte de Bar par le grei et par le consentement son
peire et sa meire, dont puisque Lineiz estoit fiez le conte de Bar, il ne peut estre mis en autrui main sans
son consentement, et mesmement ; le cuens de Lucembourg et la contesse n'en pouvoient riens faire qui
s'en estoient hors mys par le don qu'il en avoient fait a Walerant. Par les raisons dessusdites appert il et
est cler que li rois de Navarre n'a droict en Linei ; por quoi demande que li rois face ne doibt estre oïe ne
en la proprietei, car il n'a droict en la chose, ansi cum il est dessus dit, ne en la saisine ; car se le cuens de
Lucembourg et sa feme mettient Linei qui autrui estoit en la main le roi de Navarre quant en auls fu, ne
le pourent faire de droict por ce qui est devant dit. Et se li rois de Navarre prit et retint Linei par sa force
et par son pooir contre la volentei et le droict le conte de Bar, lidiz cuens de Bar pour recouvrer au plus
tost qu'il peut et assener a Linei cum a son fié qu'il trouva en autrui main qui estre ne devoit, et que li rois
de Navarre li toloit et efforçoit a tort por violence, ne saisine n'avoit nulle li rois de Navarre ou chastel ne
en la ville de Linei qui saisine doie estre appellee ; ains estoit violence cleire et enforçoit apertement li
rois le conte de Bar quant il, contre droict et contre usaige et contre les choses dessusdites, voloit entrer
par force et entroit sens la volontei le conte de Bar en sa chose et en son droict, en la signorie de Bar ; et
se le cuens de Bar assena a Linei cum a la soie chose enforcier et la recouvra au plus tost qu'il peut,
mesmement qu'ele estoit meffaite por guerre que l'en li en faisoyt et cum li recetoit ses ennemis et li
estoit mefaite par moult d'autres raisons il le peut faire par droict, car sires en estoit. Et encores il n'a
point de souverain au pais a cui on puist avoir recours, et li rois de Navarre a son tort, sens le forfait le
conte, avoit defiei le conte de Bar et faict guerre et grans dommaiges et par droict de guerre et par autres
choses porroit le cuens avoir pris sor le roi sans soi meffaire de riens. Por quoy la demande le roy de Linei
ne doit estre oïe, car il n'y a nul droict ne en la resaisine, car unques n'en fut ensaisiné, mais violence et
entrepresure fit, si comme il est dict devant, ne en dommages les queils li cuens de Bar ne cognoit mye, si
cum il les demande, car en chose ou il n'a droict ne domaine ne signorie, ne puet il domages clamer.
Par autre raison dict le cuens de Bar que li rois de Navarre ne povoit demander ressaisine de Linei, car de
la volentei des parties vos aveiz Linei cumme sequestre et en sauve main. Par quoy, Sire, vos ne devez
regarder ne saisine ne dessaisine des parties qui ont tout mys a votre main et sor vos ; mais qui a droict
cyl a chose, et a celui qui droict aura vos li devez le chastel ajugier a rendre. Et li cuens de Bar vos
monstre et fait savoir par ce qui est dessus dit qu'il a droict en Linei et que li chasteaulx est et doibt estre
par droict suens par les raisons dessus dites et par autres, se mestiers est. Por quoi li rois de Navarre qui
nul droict n'a en Linei, nule saisine n'en peut demander, car se a saisine rendre venoit, li cuens de Bar la
deveroit ravoir de cui main vos preites le chastel.
Par autre raison ne doit li rois de Navarre demander saisine, que se il en estoit ores ensaisiné, ce qu'il ne
doit mie estre, si conviendroit il qu'il le rendist por ce que li cuens i a et monstrera son droict, ansi
comme il est devant dict et l'en ne doit pas chose demander que on est tenu a rendre celui cui on la
demande. Par quoi li rois de Navarre ne puet demander saisine ne ressaisine de Linei, ains doit estre li
chastiauls ajugiez qu'il soit renduz et qu'il demeure au conte de Bar cumme la soie chose. Et sachiez, Sire,
que de fié on ne va mie par avoement selonc l'usage dou pais, mais par pure veritei et par loial enqueste,
ne por avoement n'est en saisine de fief cil de qui on l'avoue ne n'en va en sa court. Et par les raisons
dessus dites apert il que li rois de Navarre ne puet riens demander ne reclamer en Linei ne es
appartenances, ains doit estre ajugiez qu'il soit renduz au conte de Bar et qu'il li demeure, et les sommes
des dommages que li rois dict que li cuens li a faiz et que li rois li demande nie le cuens, et bien wolt et
prie que vos en sachiez la verité de touz domages qui sunt fait d'une part et d'autre. Et ces choses dessus
dites ou ce que suffire le doye s'offre bien li cuens a mectre en voir.
751
Archives nationales (France)
Copie défectueuse, sur papier, signée DETHOU, faite le 17 mai 1564 d'après l'original scellé de cire verte
sur double queue, alors conservé au Trésor des Chartes. - Cette pièce est évidemment la réponse aux
plaintes du roi de Navarre publiées par Élie Berger dans le tome IV des Layettes du Trésor des Chartes,
sous le n° 5366.
J//1022
n° 9
Mélanges
Original
832 - Gênes. 1268, 10 avril
Guillelmus de Mora, nomine regis Franciœ, mille libras turonensium a quibusdam civibus Januensibus
se mutuo accepisse recognoscit ad naulum cujusdam navis procurandum.
In Christi nomine, amen. Ego, Guillelmus de Mora, panaterius illustrissimi domini regis Francie, nomine
meo et nomine dicti domini regis, confiteor me recepisse et habuisse a vobis, Guillelmo Bucucio de Mari,
Symone Codino et Rodulfino de Michaele pro vobis et sociis vestris, mutuo, gratis et amore, libras mille
bonorum denariorum turonensium de tons ( sic) 1 quas pro me sive domino rege Francie et meo
mandato et voluntate confiteor vos solvisse Symoni Mallono in precium sive naulum cujusdam navis
dicti Symonis Malloni quam michi, nomine domini regis Francie, vendidit sive naulizavit secundum
quod de predictis fit mentio in instrumento inde facto manu Amgelini de Sigestro, notarii, in M° CC°
LXVIII°, die VII° aprilis, renuncians exceptioni non numerate peccunie et non tradite et omni juri pro
quibus vobis vel Jacobino Bucucio de Mari seu Nicolino de Salvo aut Guillemmo Rubeo vel alteri eorum
presens instrumentum deferenti, nomine meo et nomine dicti domini regis Francie, dare et solvere
promitto libras mille bonorum denariorum turonensium de tons in civitate Parisius, infra dies octo
postquam presens instrumentum dicto domino regi Francie fuerit presentatum ; alioquin penam dupli
meo proprio nomine vobis stipulantibus promitto cum omnibus expensis, dampno et interesse quas et
quod feceritis et habueritis pro predictis, pro pena ; et ad sic observandum omnia bona mea habita et
habenda vobis pignori obligo, acto quod me et mea possitis ubique convenire, renuncians fori privilegio
et omni juri. In cujus rei testimonium sigillo meo proprio presens instrumentum feci sigillari. Actum
Janue, sub porticu domus Lanfranchi de Grillo, millesimo ducentesimo sexagesimo octavo, indictione
decima, die decima aprilis post vesperas. Testes Belmustinus Lercarius et Melianus de Marino et
Rubaldinus Balleratus et Rodulfo ( sic).
( Paraphe) Bartholomeus Fornarius, sacri palatii notarius, rogatus scripsi.
1. Il faut peut-être, ici comme plus bas, lire Tors,
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau en cire verte.
J//764
n° 5
Original parchemin
833 - 1268, Juin.
Girardus, abbas Sancti Germani de Pratis, et monachi ejusdem abbatiœ, notum faciunt se sententiam ab
arbitris proferendam de omnibus querelis inter se et Guillelmum de Nogento Artaudi commotis fideliter
observaturos esse.
Universis presentes litteras inspecturis Girardus, permissione divina Sancti Germani de Pratis
Parisiensis abbas humilis, domini pape cappellanus totusque ejusdem loci conventus, salutem in
Domino. Notum facimus quod, cum inter nos, ex una parte, et nobilem virum dominum Guillelmum de
Nogento Ertaudi, militem, ex altera, contentio verteretur super quibusdam halis quas idem miles fecit
apud Nogentum Ertaudi, in via publica, contra voluntatem nostram et in prejudicium nostrum, edificari,
cum halas ipsas faciendi in loco ubi edificate sunt jus non haberet, et presertim cum easdem halas
752
Archives nationales (France)
edificari et construi fecerit contra inhibitionem sibi tam ex parte domini regis quam nostra factam, et
ideo peteremus halas hujusmodi destrui et demoliri ; nos, ex una parte, et idem Guillelmus, miles, ex
altera, tam super contentione halarum hujusmodi quam super omnibus aliis injuriis et contentionibus
aliis, si quas idem Guillelmus nobis in dicta villa et locis circumadjacentibus fecerit, aut intulerit, et si
quas etiam fecerimus vel intulerimus in dictis locis eidem contra formam pacis seu compositionis ultimo
facte et inite inter nos et dictum militem occasione dicte ville de Nogento et pertinenciarum suarum,
prout in litteris venerabilis patris domini Simonis, tituli Sancte Cecilie presbyteri cardinalis, Apostolice
Sedis legati, ac etiam in litteris illustris regis Francie et regis Navarre plenius continetur, in venerabiles
viros magistrum Johannem de Parisius, canonicum Parisiensem, et in dominum Odonem presbyterum,
curatum de Botonno Basochiarum, Senonensis diocesis, compromisimus et promittimus quod nos, visis
et attentis pace, ordinatione et compositione que in supradictis litteris continentur et etiam rationibus
utriusque partis auditis, tenebimus, complebimus et inviolabiliter observabimus quicquid ipse magister
Johannes et dictus Odo duxerint, ordinaverint et arbitrati fuerint, si in unam sententiam valeant
concordare, volentes ut de hiis juxta sententiam et tenorem verborum predictarum litterarum ipsorum
regum et predicti legati ordinent, arbitrentur et disponant, prout viderint expedire, ita quod, si dicti
arbitri in proferendo hujusmodi arbitrio sint discordes, quod alter ipsorum cum consilio dicti domini
legati vel deputandi ab eo modo predicto de premissis ordinet et disponat, et quicquid de predictis
factum vel ordinatum fuerit volumus quod predicte littere ipsorum regum et domini legati et omnia que
in ipsis continentur perpetue robur nichilominus obtineant firmitatis. In cujus rei testimonium sigilla
nostra litteris presentibus duximus apponenda. Datum anno Domini millesimo CC° LX mo octavo,
mense junio.
Autrefois scellé de deux sceaux sur double queue.
J//737
n° 2
Paris et environs
Original
834 - 1268, 18 août.
Litterœ quibus decanus et capitulum S. Germani Autisiodorensis Parisiensis se quemdam locum situm
Parisius, in vico Poliarum, retro domum Alfonsi, comitis Piclavensis et Tolosani, eidem comiti vendidisse
declarant.
Universis presentes litteras inspecturis... decanus et capitulum ecclesie Sancti Germani Autisiodorensis
Parisiensis, salutem in Domino. Notum facimus quod nos, pensata utilitate ecclesie nostre, quamdam
peciam terre quam habebamus et possidebamus tanquam domanium nostrum, retro domum illustris viri
domini Alfonsi, comitis Pictavensis et Tholose, contiguam per retro domui seu terre que fuit Thome
Carpentarii et eciam terre seu domui que fuit Hamonis Britronis ( sic) sigilliferi ..archidiaconi
Parisiensis, ex una parte, et, ex alia parte, terre seu teneure que fuit quondam defuncti magistri Huberti
de Castelleto, et ex alio latere terre seu domui que fuit Haymonis Britonis, textoris, et Renaldi de
Caprosia, in vico Poliarum, in dominio ecclesie nostre sitam, prout se comportat in longitudine et
latitudine, eidem comiti et illustri domine Johanne, ejus uxori, ac heredibus eorumdem vendidimus pro
sexaginta libris parisiensium jam nobis a dicto comite solutis in pecunia numerata, ad unum denarium
censualem in festo beati Remigii annuatim solvendum nobis et ecclesie nostre, omnem justiciam una
cum predicto censu, prout consuevimus habere in alia terra nostra, penitus retinentes ; et promittimus
nos et successores nostros dictam peciam terre prout se comportat, ad predictum censum eidem comiti
et ejus uxori ac eorum heredibus garantizare ad usus et consuetudines Francie contra omnes, et quod
contra predictam vendicionem non veniemus per nos vel per alios in futurum ullo jure communi vel
speciali ; renunciantes expresse beneficio restitutionis in integrum et omni auxilio tam facti quam juris
tam canonici quam civilis per quod contra predictam vendicionem venire possemus ullo modo. In cujus
753
Archives nationales (France)
rei testimonium presentibus litteris sigillum capituli nostri duximus apponendum. Datum auno Domini
millesimo ducentesimo sexagesimo octavo, die sabbati proxima post festum Assumpcionis beate
Virginis.
Original scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau en cire verte qui paraît être celui qui est décrit
dans l'inventaire de Douet d'Arcq sous le n° 7259. - Un texte absolument identique se trouve transcrit,
avec la date de juin 1262, dans le cartulaire de Saint-Germain-l'Auxerrois (LL. 387, fol. XVJ v°).
J//912
n° 2
Barrois
Copie
835 - Paris. 1268, Septembre
Ludovicus, rex Francorum, notum facit quod, quum Theobaldus, rex Navarræ, Campaniæ Briæque
comes palatinus, et Henricus, comes Lucemburgi, ex una parte, et Theobaldus, comes Barri, ex altera, in
se ipsum compromiserunt de discordiis quæ erant inter eos, infeodationem castellaniæ de Ligny
quondam a præfato Henrico et Margarita, uxore ejus, factam Theobaldo, regi Navarræ, nullam et irritam
pronuntiat. " In cujus rei testimonium presentibus literis nostrum fecimus apponi sigillum. Actum
Parisius, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo octavo, mense septembri. "
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 4 juillet 1564. Une
seconde copie faite, d'après le même registre, le 7 mars 1561, se trouve dans le même carton (J. 913, n° 3,
fol. 1 vo). - Voy. d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3501.
J//1031
n° 17
Comptes et enquêtes
Rouleau original
836 - 1268, 22 octobre.
Inquisicio de diversis locis Venaissini a priore Sancti Saturnini reclamatis facta de mandato
inquisitorum ab Alfonso, comite Pictaviœ et Tholosœ, deputatorum.
Anno Domini millesimo CC LX VIII°, scilicet die lune postinstans festum sancti Luce Euvangeliste,
inquisicio facta ad requisicionem venerabilis viri domini prioris Sancti Saturnini de Portu, monasterii
Cluniacensis, mandato reverendorum virorum fratris Hodoyni de Parisius et fratris Thome de Lata Rosa,
ordinis Fratrum Minorum, et magistri Johannis de Puteol[o], inquisitorum 1 venerabilium pro
excellentissimo domino comite Pictavie et Tholose ad sciendum veritatem a quo domino tenentur
castrum de Tueleta et castrum de Conozellis et ecclesia Sancti Torquati et castrum Sancti Pantaleonis et
castrum de Rosseto et ecclesia de Croco et Richerenche Veteres cum eorum territoriis et appendentiis, et
fuerunt testes infrascripti et recepti in manu mei Alardi, notarii domini comitis, ad hoc specialiter
destinati ab inquisitoribus supradictis.
Suivent les témoignages de 32 témoins. Au bas du verso de la dernière peau, on lit ce titre : Inquisicio
super castris prioris Sancti Saturnini traddenda domino comiti per dominum Guillelmum de Sancto
Mederico et per magistrum Ansoldum vel per alterum eorumdem.
1. Orig. inquisitoribus.
Rouleau original composé de quatre peaux ; les traces d'une entaille au bas de la dernière prouvent
qu'elle a dû être scellée sur double queue.
J//760
n° 44
754
Archives nationales (France)
J//912
n° 3, fol. 5
Barrois
Copie
838 - Paris. 1268, Novembre
Ludovicus, rex Francorum, notum facit quod, quum Theobaldus, comes Barri, ex una parte, et
Theobaldus rex Navarræ, Campaniæ Briæque comes palatinus, pro parte Reginaldi, fratris dicti comitis
Barri, ex altera, in se ipsum compromiserunt de discordiis inter eosdem fratres existentibus, in hunc
modum dictum suum profert, scilicet quod comes Barri præfatus fratri suo Reginaldo, in augmentum
feodi, quasdam terras ibidem descriptas concedet, et quod amplius Eustachius de Conflans, Campaniæ
conestabulus, Gobertus d'Apremont et Erardus de Vallery de suprascriptis discordiis inquisitionem
facient. " In cujus rei testimonium presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Parisius,
anno Domini M° CC° LXVIII°, mense novembri. "
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 7 mars 1561. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3514.
J//912
n° 3, fol. 6/v°
Barrois
Copie
839 - Paris. 1268, Novembre
Ludovicus, rex Francorum, quoddam suum dictum in litteris sub numero præcedenti descripti
interpretando declarat quod homagium factum comiti Barri a Waleranno, filio comitis Lucemburgensis,
nullum habebitur, si forte idem Walerannus consentiret ; amplius declarat quod, quandocumque in
iisdem litteris de castro de Ligny tractatur, de castro cum suis appenditiis intelligendum est. " In cujus
rei testimonium presentibus literis nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Parisius, anno Domini M° II
c LXVIII°, mense novembri. "
Copie collationnée faite à la Chambre des comptes, le 7 mais 1561, d'après le Liber principum. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3515.
J//1030
n° 72
Comptes et enquêtes
Original
840 - [1268. Décembre.]
Ordonnance sur la finance que les Juifs du Poitou doivent payer au comte Alfonse.
Minute non datée de la pièce publiée par M. Auguste Molinier d'après le registre JJ. 24 c, fol. 104 (
Correspondance administrative d'Alfonse de Poitiers, t. II, p. 412, n° 658).
J//879
755
Archives nationales (France)
n° 9
Limites de Picardie
Copie authentique
841 - 1268
Arrestum Parlamenti Parisiensis per quod abbas et conventus Sancti Vedasti Atrebatensis ad curiam
comitis Atrebatensis remittuntur ut respondeant querelis scabinorum Atrebatensium qui se in cultura
Sancti Michaelisab eisdem abbate et conventu injuriatos dicebant.
" Extraict du registre de Parlement de l'an M II c LXVIII, f° CLXV. - Signé : Voysin. " - Analysé par
Boutaric, Actes du parlement de Paris, t. I, n° 1268.
J//1034
n° 71
Comptes et enquêtes
Minute
842 - 1268-1270.
Ludovicus, rex Franciœ, Arnulpho de Curiaferaudi mandat ut comitem Fuxi compellat ad reparandas
injurias hominibus Appamiensibus ab ipso comite irrogatas.
[Ludovicus, Dei gratia Francorum] rex, Arnulpho de Curia Feraudi, militi, salutem. Intelleximus quod
comes Fuxi per taxatores communiter electos... sindicis et procuratoribus communitatis et singulorum
ville Appamiensis in decem milibus libris extitit... andis ipsis hominibus Appamiensibus ab ipso comite
pro dampnis que eisdem hominibus per se et suos irrogaverat... rum taxatorum summam quam in curia
nostra vim et auctoritatem rei judicate habere consenserat, et per...m executioni debite contradendam,
omnino servare recusat, insuperque de invasionibus et aggressionibus, violentiis,...s, depredationibus,
dampnis et injuriis per eundem comitem et suos in villa Appamiensi, vituperatis custodibus ex [parte]
nostra ad defendendum eam a violenciis inibi deputatis, et pariter in aliis villis et locis virorum
religiosorum abbatis et conventus Appamiensium attrociter irrogatis, quibusdam ante assecurationem
quam memoratus comes in curia nostra fecerat de se et suis, fide prestita corporali B[ernardo], nunc
abbati Appamiensi, et suis et aliis. Post assecurationem eandem diverse inqueste facte fuerunt, quarum
aliquas vobis mittimus interclusas sub contrasigillo nostro, per quas de violenciis ipsis et dampnis
plurimis manifeste docetur ac etiam liquet dictum comitem temere violasse pacem quam volumus in
regno nostro servari, et alias inquestas invenietis in registris curie Carcassonensis. Inde est quod nos,
non volentes deesse in justicia, ut datur nobis intelligi, nec valentes, ut singulis dampnum passis per
invasiones predictas congruo remedio consulatur, cum de violenciis per dictum comitem et suos irrogatis
constet ad plenum, vobis mandamus quatinus apud Appamiam personaliter accedentes, de plano et
absque judiciorum strepitu, circa taxationem dampnorum que fuerunt taliter irrogata sollicite intendatis
et, recepto juramento a dampnum passis, dictum comitem condempnetis ad taxationem quam feceritis
prestandam passis injuriam vel eorum certo mandato infra certos terminos prefigendos a vobis, et, si
opus fuerit, ipsum compellatis vel compelli faciatis ad parendum eisdem taxationi et condempnationi per
occupationem tocius terre quam tenet a nobis. Nos vero damus hiis presentibus litteris nostris
patentibus in mandatis senescallo nostro Carcassonensi ut, in hiis que super premissis eidem
injunxeritis, diligenter et efficaciter vobis pareat et intendat ac ea fideliter exequatur. Preterea non
intendimus infractionem assecurationis prehabite, postquam in judicio coram nobis modo debito fuerit
patefacta, sub dissimulatione transire nec emendam remittere faciendam nobis pro pace temere violata
et pro vituperatione custodum deputatorum ex parte nostra in dicta villa Appamiensi.
Minute dont tout le coin supérieur gauche a été déchiré. - Ce document doit être postérieur à une plainte
contre le comte de Foix portée devant le roi par les habitants de Pamiers en 1268 ( Gallia Christiana, t.
XIII, col. 137 b), et il est certainement antérieur à la mort d'Arnoul de Courféraud tué devant Tunis
quelques jours après la mort de saint Louis (Lenain de Tillemont, Vie de saint Louis, t. V, p. 102). Le roi
756
Archives nationales (France)
paraît avoir attaché une grande importance au pariage de Pamiers ( Ibidem, p. 81).
J//740
Paris et environs, n° 5
Original
843 - 1268-1269, Février.
Officialis curiœ Parisiensis notum facit Petrum Bouchardi de S. Marcello, Odelinam, uxorem ejus,
Johannem et Johannam, eorum liberos, homines de corpore ecclesiœ Parisiensis, se ab ejusdem ecclesiœ
capitulo manumissos esse profiteri.
Universis presentes litteras inspecturis.. officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus
quod coram nobis constituti Petrus Bouchardi de Sancto Marcello, Odelina, uxor ejus, Johannes et
Johanna, eorum liberi de Sancto Marcello, recognoverunt spontanea voluntate et ex certa sciencia quod
ipsi et antecessores eorum erant et fuerant homines de corpore ecclesie Beate Marie Parisiensis et
servilis condicionis jugo astricti venerabilibus viris decano et capitulo Parisiensi a tempore a quo non
extabat memoria. Recognoverunt insuper et confessi sunt quod dicti decanus et capitulum ipsos et
liberos eorum quos habent et quos legitime procreaverint de propriis corporibus eorundem
manumiserant a servitutis jugo et manus mortue quibus erant astricti ecclesie Parisiensi sub modis,
conventionibus et condicionibus contentis et expressis in carta que presentibus litteris est annexa. Et
promiserunt dicti Petrus, Odelina, Johannes et Johanna per sacramentum suum coram nobis
corporaliter prestitum, tactis sacrosanctis Evangeliis et fide prestita corporali, quod ipsi convenciones
hujusmodi facient, servabunt et complebunt et facient, ac procurabunt a suis heredibus et successoribus
inviolabiliter imposterum observari et quod contra non venient in futurum, salvo quod, ad solvendam
summam mille et trecentarum librarum parisiensium in dicta carta contentam, dicti Petrus, Odelina,
Johannes et Johanna in toto vel in parte nullatenus tenebuntur. In cujus rei testimonium sigillum curie
Parisiensis litteris presentibus duximus apponendum. Datum anno Domini millesimo CC° LX mo octavo,
mense februario. - Signé sous le repli, à droite : Gaufridus.
Deux trous percés dans le repli font croire que cet acte était probablement scellé sur lacs de soie.
J//790
n° 14/1
Limites de Picardie
Copie authentique
844 - Paris. 1268-1269, Du 1 er au 23 mars
Guido de Castellione, comes S. Pauli, Roberto, comiti Atrebatensi, se tricesimum militum in negotio
Terrœ Sanctœ per annum integrum serviturum esse promittit.
Guido de Castellione, comes Sancti Paulli, universis presentes litteras inspecturis salutem. Noverint
universi quod nos, honorem Dei et Terre Sancte commodum amplecti affectantes, karissimo domino
nostro Roberto, comiti Attrebatensi illustri, promittimus bona fide quod eidem domino comiti
Attrebatensi nos tricesimus militum serviemus in negocio dicte Terre Sancte per annum integrum et
continuum, anno incipiente prout cum incipient milites domino regi in dicto Terre Sancte negocio
servientes. Et ipse dominus comes Attrebatensis tenetur nobis dare quindecim millia librarum
tornacensium 1 pro omnibus nobis solvendis medietatem cum primo venerimus ad portum antequam
portum ( sic) ascendamus et aliam medietatem anni medietate elapsum ( sic) in quo tenemur eidem
servire in subsidio dicte terre. Tenetur etiam ipse dominus comes Attrebatensis dare nobis passagium
nostrum et nobis facere passari pro unoquoque simplici milite, unum armigerum, unum garcionem et
unum equum ; et pro unoquoque milite bannerio duos armigeros, duos garciones et unum equum ; et
pro corpore nostro, decem personas et capellanum nostrum pro omnibus gentibus et quatuor equos ad
opus nostrum. Sy vero de voluntate divina nos decedere contingeret, milites nostri servire tenentur dicto
757
Archives nationales (France)
domino comiti Attrebatensi secundum consuetudines 2 inter nos et ipsum factas ac reordinatas, nec
habere deberemus, nec rehaberemus de predictis quindecim millibus libris turonensium nisi pro rata
temporis et servitii quod ei fecerimus. Immo totum residuum dominus comes Attrebatensis predictus
haberet pro tenendum et implendum conventiones militibus nostris quas cum eisdem fecimus pro
predicto negocio Terre Sancte ; quod si quid ultra ratam temporis et servicii nostri de predictis
quindecim millibus librarum turonensium receperimus, illud totum tenemur reddere et restituere de
nostro, domino Attrebatensi comiti supradicto. Si autem predictus dominus comes antea decederet, nos
et milites nostri tenemur servire excellentissimo domino nostro regi 3 prout in suprascriptis
conventionibus plenius continetur. Ad hec quidem omnia et singula predicta tenenda et perficienda
obligamus nos, heredes et successores nostros et omnia bona nostra mobilia et immobilia ubicumque
sint vel fuerint presentia et futura de predictis firmiter implendis et de nostra [fide] prestita corporali. In
cujus rei testimonium presentes litteras sigilli nostri fecimus munimentis ( sic) communiri. Actum
Parisius, anno Domini M° CC° LX° octavo, mense martio.
1. La copie porte bien ici tornacensium, bien qu'on lise deux fois turonensium dans la même pièce, et
une autre fois dans la pièce 846.
2. Sans doute conventiones.
3. Servire est répété ici une seconde fois, dans le texte,
Copie collationnée faite le 11 mars 1571, d'après "certain anchien registre en parchemin contenant
plusieurs hommaiges concernant le conté d'Artois, f° lvj verso, reposant en la Chambre des comptes à
Lille".
J//790
n° 14/2
Limites de Picardie
Copie authentique
845 - Paris. 1268-1269, du 1 er au 23 mars.
Robertus, comes Atrebatensis, notum facit se quamdam conventionem cum Guidone comite Sancti Pauli
iniisse, per quam prædictus Guido se tricesimum militum in negotio Terræ Sanctæ serviturum esse
promittit (Cf. supra n° 844.) "Actum Parisius, anno Domini M° CC° LX° octavo, mense martio."
Copie collationnée faite le 11 mars 1571, d'après "certain anchien registre en parchemin contenant
plusieurs hommaiges concernant le conté d'Artois, f° lvj, reposant en la Chambre des comptes, à Lille".
J//910
n° 14/3
Limites de Picardie
Copie authentique
846 - Paris. 1268-1269, du 1 er au 23 mars.
Robertus, comes Atrebatensis, notum facit quod, praeter conventiones quas habet cum Guidone de
Castellione, comite Sancti Pauli, attendens "fidele et frequens servitium quod ad honorem Dei et amore
nostro impendit et impendet", quinque alia millia librarum turonensium quindecim millibus per alias
litteras superius publicatas promissis (Cf. n. 845) superaddit. Actum Parisius, anno Domini M° CC° LX°
octavo, mense martio."
Copie collationnée faite le 11 mars 1571 d'après "certain anchien registre escript en parchemin contenant
plusieurs hommaiges concernans la comté d'Artois, f° lvij, reposant en la Chambre des comptes de Lille".
J//975
n/os 2 et 2 bis
758
Archives nationales (France)
Apanages
Copies
847 - Paris. 1268-1269, du 1 er au 23 mars.
Ludovicus, rex Francorum, filio suo Jobanni et heredibus suis de corpore Crispiacum in Valesio,
Feritatem Milonis, Villare quod dicitur Cauda Resti, omnia quae habet apud Vivaria, forestam Resti,
boscum Forestellæ juxta Cuisiam, etc. sub conditione hommagii regii in perpetuum concedit. "Actum
Parisius, anno Domini M° CC° sexagesimo octavo, mense martio."
Deux exemplaires d'une copie non collationnée, sur papier, exécuté au XVI e siècle. - Publié d'après
l'original par Élie Berger, Layettes du Trésor des Chartes, t. IV, n° 5498.
J//1030
n° 60
Comptes et enquêtes
Original
848 - 1269, après le 10 mars.
Plaintes contre Geoffroy de Roncherolles, bailli de Vermandois, reçues par les enquêteurs royaux.
Rouleau composé de dix-neuf cédules, publié dans le t. XXIV des Historiens de France, p. 698-704.
J//768
n° 24
Champagne
Copie authentique
849 - Paris. 1268-1269, 16 mars.
Ludovicus, rex Francorum, notum facit quod, cum ipse et carissimus filius suus Theobaldus, rex
Navarrae, Campaniæ et Briæ comes palatinus, anno praecedenti omnes Judeos in ipsorum terris
manentes cum omnibus bonis capi jussissent, statuerunt quod prædictus rex Francorum haberet Judeos
Theobaldi post dictam captionem in ejusdem regis feodis commorantes, et quod similiter Theobaldus
haberet Judeos saepedicti regis in praefati Theobaldi feodis commorantes. "Actum Parisius, sabbato ante
Ramos Palmarum, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo octavo."
Copie collationnée faite, à la Chambre des comptes, d'après le Liber principum, le 4 juillet 1504. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3532.
J//789
n° 2/c
Succession du duché d'Alençon
Extrait authentique
850 - 1269, après le 28 mars.
Extrait des comptes des baillis de Normandie.
Au compte des baillifs de Normandie du terme de Pasques mil deux cens soixante neuf est escript ce qui
s'ensuit :
Compotus Galteri de Villar... de baillivia Caleti, de termino Pasche, anno Domini M° CC° LX° nono.
Recepta de Guellierfontaines, pro primo sexto, XLVI l. XIII S IIII d.
De lic. ( ?) L S.
Extrait collationné fait d'après l'original alors conservé à la Chambre des comptes et produit vers 1549
dans le procès intervenu au sujet de la succession du duc Charles d'Alençon.
J//943
759
Archives nationales (France)
n° 16
Juifs
Minute
851 - 1269, 12 juin.
Restitutio librorum hebraicorum facta Judeis Pictavensis, Xanctonensis et Alverniœ regionum.
Anno Domini millesimo CC° LX mo nono, die mercurii post festum beati Barnabe apostoli, Judei
infrascripti receperunt libros Judeorum Pictavensis, Xanctonensis, Auvernie civitatum et dyocesium, de
mandato venerabilium virorum magistri Guillelmi de Vallegringnosa, subdecani Carnotensis, et magistri
Guiscardi, canonici Cameracensis, clericorum illustris viri domini comitis Pictavie [et] Tholose, per
manum Egidii Camilini, clerici ejusdem comitis, in presencia et testimonio Stephani, conciergii ejusdem
domini comitis de domo sua Parisiensi, et Petronille, ejus uxoris.
In primis Dexaide de Ponlabé, procurator, cum litteris Xanctonensis senescalli, accepit, nomine
Judeorum Xanctonensis dyocesis, tres biblias integras, unam in duabus partibus, quadraginta sex
volumina de libris Moysi, tria psalteria, sex istorias.
Item, unam bibliam et unum volumen de libris Moysi qui capti fuerunt in sacis et inter libros Judeorum
dyocesis Tholosane.
Item, pro Judeis de Pictavia, Bonfiz de Sein Savin, Crescant de Insula, procuratores constituti cum
litteris senescalli Pictavensis : in primis septem biblias et dimidiam, sexaginta decem et septem volumina
de libris Moisi, decem et octo psalteria, quatuor istorias.
Item, pro Judeis de Auvernia, cum litteris conestabuli de Auvernia, Morellus de Rion,... 1 de Montar,
Benion de Monasterio subtus Thyer : tria volumina de libris Moysi et duas istorias.
Theobaldus de Sancto Honorato, notarius, hoc presens instrumentum scripxit.
1. Dex aide barré.
Minute en parchemin non scellée.
J//1031
n° 1
Comptes et enquêtes
Original
853 - [Après le 5 septembre 1269.]
Inquesta super costuma de portu novo de Rupella.
( Au dos :) Hec est inquesta per senescallum Xanctonis facta ad instanciam domini R. de Precigni super
costuma de portu novo, de mandato domini comitis, secundum arresta domini comitis de parlamento
Candelose LX°VIII° que sequntur : de peticione domini R. de Precigni super costuma de portu novo de
qua diu est spoliatus...
De eodem, super pedagio seu costuma venientium per illum locum predictum et de rebus excuntibus de
mari quod gentes domini comitis volunt habere, quod esset prejudicium ipsius R...
Rouleau formé de trois peaux et d'une petite cédule cousue en tête, jadis fermé au moyen d'une petite
queue de parchemin encore adhérente au côté gauche. - Cette pièce doit être postérieure au n° 1112 de la
760
Archives nationales (France)
Correspondance administrative d'Alfonse de Poitiers publiée par M. Auguste Molinier (t. 1, p. 732).
J//760/a
n° 44
Copie du cartulaire de Montfaucon, fol. 2
854 - 1269, 28 octobre.
Decanus et capitulum Montisfalconis, Remensis diocesis, ex una parte, et homines communitatis
ejusdem loci, ex altera, compositionem de nemoribus ineunt. "Hec autem supradicta concessa sunt et
firmata et observari promissa a partibus in capitulo Montisfalconis ad hec per campanam convocato
anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono, in festo beatorum apostolorum Symonis et Jude.
J//1024
n° 17
Mélanges
Original
855 - 1269, 30 octobre.
Radulphus de Trapis, senescallus Petragoricensis, et Eblo, prior Brivensis, Ludovico, regi Franciœ,
notum faciunt quid fecerint de inquesta super pertinentiis castri de Gimello tempore quo Radulphus de
Belloforti a senescallo regis Angliœ fuerat de eodem castro desaisitus.
Excellentissimo domino suo Ludovico, Dei gracia regi Francorum illustri, Radulphus de Trapis, serviens
et senescallus suus Petragoricensis, et Eblo, prior Brivensis, salutem in Eo per quem reges regnant et
principes dominantur. Excellencie vestre facimus manifestum nos recepisse litteras vestras quarum
tenor de verbo ad verbum sequitur in hec verba :
Ludovicus, Dei gracia Francorum rex, dilecto suo.., priori Brivensi, et Radulpho de Trapis, senescallo
Petragoricensi, salutem et dilectionem. Cum sazina castri de Gimello cum pertinenciis ejus quod
Ymbertus Guidonis, miles, quondam senescallus illustris regis Anglie in Lemovicinio, super Radulphum
de Belloforti, armigerum, saziverat, per judicium nostre curie eidem Radulpho fuisset adjudicata in statu
in quo erat quando per ipsum Ymbertum de dicto castro et ejus pertinenciis extitit desazitus, si quid
residuum questionis fuisset inter dictas partes, fuisset inter predictas partes ( sic), et ejus pertinenciis
propter defectum juris contra ipsum Ymbertum reppertum et probatum nostre curie judicium retinendo,
nosque senescallo dicti regis Anglie in Lemovicinio nostris dedissemus litteris in mandatis ut eidem
Radulpho sazinam dicti castri et pertinenciarum ejus redderet et deliberaret, de parte ipsius Radulphi
nobis extitit intimatum quod de dicto castro et ejus pertinentiis ad plenum non fuit resazitus. Unde
mandamus vobis quatinus, dicto rege vel ejus locumtenente in Lemovicinio ad certam diem et locum
vocato, coram vobis recipiatis testes quos dictus Radulphus producere voluerit ad probandum in quo
statu erat castrum predictum et que res erant in dicto castro et de quibus pertinenciis vel rebus
pertinentibus ad castrum predictum tempore spoliacionis vel desazine predicte idem Radulphus in
sazina fuerat vel alius nomine suo, et de quibus per prefatum Ymbertum vel mandatum suum fuerat
desazitus, item super hiis que idem Ymbertus vel mandatum suum perceperunt seu levaverunt de
exitibus seu redditibus et extorsionibus hominum dicti castri et pertinenciarum predictarum a tempore
spoliacionis predicte usque ad diem qua restitucio predicta dicto Radulpho facta fuit, probaciones
nichilominus partis adverse recipientes, si probare voluerit quod alii erant tunc temporis dictorum
reddituum possessores et quod erant in possessione pacifica percipiendi redditus et exitus supradictos ;
atestaciones autem predictorum testium nobis remittatis ad diem jovis post quindenam beati Martini
hyemalis sub sigillis vestris interclusas. Actum Parisius, in crastino Nativitatis beati Johannis Babtiste,
anno Domini millesimo CC° sexagesimo nono.
Harum igitur auctoritate litterarum vocatis coram nobis, apud Gimellum, ad diem mercurii post festum
beati Luce evangeliste, domino Bruno de Haya, milite, tenente locum domini.. Tegis Anglie in
761
Archives nationales (France)
Lemovicinio, ex parte una, et Radulpho de Belloforti, armigero, ex altera, conparentibusque coram nobis,
pro dicto domino Bruno, magistro Poncio de Podio, procuratore pro ipso domino Bruno, ac ipso
Radulpho personaliter, quinquaginta et tres testes juratos in presencia dicti procuratoris pro parte ipsius
Radulphi recepimus et septem testes juratos in presencia dicti Radulphi pro parte dicti domini Bruni. De
quibus quinquaginta et tribus tresdecim tantum pro parte dicti Radulphi, et dictos septem pro parte dicti
domini Bruni, tam apud Gimellum quam apud Tutellam, diligenter examinavimus super contentis in
dictis litteris vestris, parati et offerentes nos Petro Malberti quem, una cum magistro P. de Podio, dictus
dominus Brunus procuratorem suum constituerat, super premissis unumquemque ipsorum in solidum,
plures testes pro parte dicti domini Bruni recipere et ad hoc faciendum competentem terminum seu
terminos assignare eidem. Qui respondit quod pars sua nullos alios testes infra instans parlamentum
vestrum poterat producere ; et hoc audito dictus Radulphus dixit quod sufficiebat sibi examinare
tresdecim testium ( sic) donec videret si pars adversa plures quam dictos septem testes produceret. In
quo casu dictus Radulphus sibi salvum retinuit quod omnes testes sui et etiam plures, si esset de jure,
examinarentur, licet nos essemus parati omnes testes ipsius Radulphi examinare ; et propter hoc hinc
inde non fuit ulterius ad productionem et receptionem testium processum a nobis. Sciendum tamen est
quod pars dicti domini Bruni proposuit excipiendo coram nobis quod testibus dicti Radulphi contra
ipsum dominum Brunum vel dominum.., regem Anglie, non erat credendum pro eo quod testes ipsius
Radulphi erant homines ipsius Radulphi de corpore et explecto, commensales et familiares et tales
quibus dictus Radulphus poterat imperare ratione dominice potestatis quam habet in eos. Proposuit
etiam excipiendo dictus Radulphus contra testes partis adverse quod ipsis testibus contra se non erat
credendum, pro eo quod erant inimici capitales ipsius tanquam illi qui cum domino Ymberto Guidonis,
tunc senescallo domini.., regis Anglie, interfuerunt causa prestandi auxilium, concilium et pecuniam
quando dictus Ymbertus de castro de Gimello et pertinentiis suis desazivit cum armis per violenciam
dictum Radulphum, et quod omnes testes partis adverse sunt viles persone et servientes jurati ipsius
partis adverse, et tales quibus pars adversa potest inperare, ratione dominice potestatis quam habet in
eos ; et quod testimonio Petri Malberti senioris contra dictum Radulphum non erat credendum pro eo
quod erat excommunicatus, et fuerat procurator in ipso negocio pro parte adversa contra dictum
Radulphum ; et se paratum obtulit coram nobis per juramentum suum declarare in quo statu erat
castrum de Gimello et que res erant in dicto castro et de quibus pertinentiis vel rebus pertinentibus ad
castrum predictum tempore spoliacionis vel desazine predicte idem Radulphus in sazina fuerat vel alius
nomine suo, de quibus per prefatum Ymbertum vel mandatum suum perceperunt seu levaverunt de
exitibus seu redditibus et extorsionibus hominum dicti castri et pertinentiarum predictarum a tempore
spoliacionis predicte usque ad diem qua restitucio predicta dicto Radulpho facta fuit ; super quibus
dictum Radulphum non admisimus, cum hoc in litteris vestris nobis directis non contineretur. Item sciat
regia magestas quod premissa fecimus ad expensas dicti Radulphi quia dictus Petrus Malberti,
procurator, ut dictum est, dicti domini Bruni, requisitus a nobis, noluit pro parte sua nobis expensas
aliquas ministrare. Unde noscat magestas regia quid super hiis sit agendum. Datum die mercurii ante
festum Omnium Sanctorum, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono.
Original en parchemin scellé, sur doubles queues, de deux sceaux disparus.
Voy. sur la même affaire, les actes publiés par Boutaric, dans les Actes du Parlement de Paris, t. 1, sous
les n os 1346, 1385, 1483, 2251.
J//1035
n° 29
Titres retirés par Rousseau
Original
856 - 1269, 2 décembre.
762
Archives nationales (France)
Philippus, filius primogenitus Balduini, imperatoris Constantinopolitani, concedit quod pecunia sibi ex
venditione Namurcensi reservata, Balduino prœdicto tradatur.
Universis presentes litteras inspecturis Philippus, primogenitus imperatoris Constantinopolitani et heres
ejusdem imperii, salutem in Domino. Noverint universi quod nos volumus et ratum habemus ut
excellentissimus dominus noster Ludovicus, Dei gracia rex Francorum, tradere faciat domino nostro et
patri karissimo Balduino, Dei gracia Constantinopolitano imperatori, pecuniam quam ex vendicione
Namurcensi pro nobis fecimus reservari. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum nostrum
duximus apponendum. Datum anno Domini M° CC° LX° IX°, die lune ante festum beati Nicholay
yemalis.
Original quelque peu endommagé par l'humidité, scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//894
n°79
Languedoc
Copie ancienne
857 - Paris. 1269, 17 décembre.
Ludovicus, Francorum rex, Petro Almeradi, militi, et R. de Ripa Alta, jurisperitis, mandat ut
inquisitionem faciant de quærimoniis ab episcopo Mimatensi contra senescallum Bellicadri et Nemausi
factis. "Actum Parisius, die martis post festum Beate Lucie virginis, anno Domini millesimo CC° LX mo
nono."
Transcrit dans l'enquête du 20 février 1270 mentionnée sous le n° 867.
J//769
n° 13
Champagne
Copie authentique
858 - 1269, (avant le 30 décembre.)
Erard de Brienne, chevalier, seigneur de Venisy, vend à Henri de Champagne, fils de feu Thibaut IV tout
ce que Hugues de Conflans, écuyer, Jean de Plasie, chevalier, Jean de Flacy, chevalier, Girard Poulette de
Venisy, chevalier, et Alix, dame de la Grange, tenaient de lui à Villeneuve-au-Chemin. "En tesmoignage
de laquelle chose, por ce que ce soit ferme chose et estable a perpétuité et a tousjours, j'ay seellé ces
lettres de mon sael. Ce fut faict en l'an de grâce nostre Signor M II C LXIX, ou mois de décembre."
Copie collationnée à la Chambre des comptes, le 20 juillet 1562, d'après le Liber principum . —
Mentionné par d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3180, avec la
date de 1259. — J'ai conservé la date de 1269 qui est confirmée par un acte d'un personnage mentionné
dans cette pièce, Hugues de Conflans, acte concernant la même vente et qui est daté de janvier 1270 (n.
st.). Voy. d'Arbois de Jubainville, ibidem, n° 3581. Enfin le document publié sous le n° 859 étant
évidemment postérieur à celui-ci, j'ai cru devoir en compléter la date.
J//1045
n° 1
Mélanges
Original
859 - Troyes. 1269, 30 décembre.
Erard de Brienne, sire de Venisy, enjoint à Girard Poulette de Venisy, chevalier, d'entrer au plus tôt dans
l'hommage de Henri, fils du feu roi de Navarre, pour ce qu'il tient dudit Erart à la Villeneuve-au-Chemin.
Herarz de Breingne, chevaliers, sires de Venisy a sun bien amé Girart Pouleite de Venisy, chevalier, salut
et bone amor. Noz vous mandons et commendons que vous antriez au plus hastivement que vous porroiz
763
Archives nationales (France)
an l'oumaige mon seignor Henri, fil jadiz lou roi de Navarre, de ceu que vous tenez de noz an la
Villenueve dou Chemin et es apertenences ; et ausitost cum vous seroiz antrez an, l'oumaige dou dist
mon seignor Henri ou de sun commendement, nos vous quitons de l'oumaige et dou servise. Ou
tesmoingnaige de la quel chose, nos avons saielees ces leitres de nostre saiel. Ce fu fait ad Troies an l'am
de grace Nostre Seignor mil dues cenz sexante et nuef, lou lundi après la Nativité Nostre Seignor.
Original scellé, sur simple queue, d'un sceau disparu.
J//768
n/os 32 et 35
Champagne
Originaux
860 - [1269.]
Acquêts des églises et des bourgeois dans la châtellerie de Bar-sur-Aube.
Ces deux rouleaux se rattachent à une grande enquête dont la date a été déterminée par M. Longnon, qui
les a publiés dans les Documents relatifs à la Champagne, t. II, p. 493 et 499.
J//709
n° 11 bis
Champagne
Original
861 - [1269.]
"L'anqueste des acquez des églises en la chastelerie de Monteclere."
Ce petit rouleau se rattache à la même enquête que les précédents. Publié par M. Longnon, Documents
relatifs à la Champagne, t. II, p. 506.
J//808
n° 14
Limites de Picardie
Copie authentique
862 - 1269
Arrestum per quod Guido de Forcheus, miles, et Ingerannus de Maiserolles, armiger, justiciari a comite
Atrebatensi debere dicuntur eo quod levent et cubent in castellania Dullendii cujus justitiam dominus
rex nuper praedicto comiti concessit.
"Extraict du registre de Parlement de l'an mil deux cens soixante neuf, fol. cent soixante unze. Signé :
Voysin." - Mentionné par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, n° 1383.
J//808
n° 13
Limites de Picardie
Copie authentique
863 - 1269.
Arrestum Parlementi per quod Nicolao de Hotot, militi, vetatur ne boscos suos de Roques sine tertio et
dangerio vendere audeat.
"Extraict du registre de Parlement de l'an mil deux cens soixante neuf, fol. soixante. Signé : Voysin." -
Mentionné par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I, n° 1450.
J//780
764
Archives nationales (France)
n° 12/17
Succession du duc d'Alençon
Extrait authentique
864 - 1269
Extrait des comptes des baillis de Normandie.
Au compte des baillifz de Normandie du terme de Pasques mil deux cens soixante neuf est escript ce qui
s'ensuict :
Idem ( sic) de baillivia comitatus, de prepositura Damnifrontis, cum minutis redditibus, pro prima
medietate, n c l.
De escaetis ibidem, pro prima tercia parte, LXVI l. XIII S. IIII d.
Expensa pro liberationibus castri Dampnifrontis cum vicecomitatu ibidem, per diem, V S. IIII d. par.
Forestarius Andene, III S.
Forestarius Lande Putride, IIII S.
Pro decima explectorum vicecomitatus Dampnifrontis, IIII l. XIIII S. I d.
Pro decima explectorum Andene, IIII l. VI d.
Extrait collationné, fait d'après l'original conservé à la Chambre des comptes et produit, vers 1549, dans
le procès intervenu au sujet de la succession du duc Charles d'Alençon.
J//1030
n° 62
Comptes et enquêtes
Original
865 - [Vers 1269.]
Plainte contre Bertier Angelart, bailli de Vermandois, reçue par les enquêteurs royaux.
Un feuillet de parchemin, publié dans le tome XXIV des Historiens de France, p. 704.
J//790
n° 12/1
Limites de Picardie
Copie authentique
866 - Paris. 1269-1270, Février.
Ludovicus, rex Francorum, notum facit se vidisse litteras quibus Fernandus, comes Flandriae, et
Johanna ejus uxor, Philippo, quondam regi Francorum, notum fecerunt se Ludovico, praedicti regis
Philippi primogenito, Sanctum Audomarum et Ariam in perpetuum quittavisse (Cf. n° 189). "Actum
Parisius, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono, mense februario."
Copie collationnée, faite en 1558, d'après le vidimus original scellé "d'ung grand seel de chire verd
appendant en lacs de soie verd et rouge", existant alors en la chambre des Chartes d'Artois.
J//894
n° 9
Languedoc
Original
867 - Anduse. 1269-1270, 20 février
Inquisitio jubente Ludovico, rege Francorum, "anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono,
scilicet decimo kalendas marcii," facta per Petrum Almeradi et R. de Ripa Alta, jurisperitos, de
quaerimoniis contra senescallum Bellicadri et Nemausi factis.
Quatre cahiers de papier incomplets et endommagés.
765
Archives nationales (France)
J//769
n° 14/3
Champagne
Copie authentique
868 - 1269-1270, Mars
Gui de Dampierre, seigneur de Saint-Just, reconnaît n'avoir qu'un droit viager sur les hommes que
Thibaut roi de Navarre, comte de Champagne et de Brie, possédait dans l' Angle de Saint-Just et dont
ledit Thibaut lui a cédé l'usufruit. "En tesmoignage de laquel chose, je en ai donnees audit monsignor le
roy ces presentes lettres seellees en mon seel, qui furent faictes el mois de mars, en l'an de grace mil deux
cens soixante neuf."
Copie collationnée à la Chambre des comptes d'après le Liber principum, le 23 juillet 1562. - Voy.
d'Arbois de Jubainville, Catalogue des actes des comtes de Champagne, n° 3611.
J//750-J//758
Original
869 - 1269-1270, 5 mars
Vente d'une rente de vingt livres tournois faite par Guérin Chevreuil, seigneur de Brimont, damoiseau, à
Guillaume de Chauvigny, seigneur de Châteauroux.
A touz ceus qui oiront cetes presant letres, Guerins Chevreus, damoiseus, sires de Brimont, salus. Je fois
assavoir a touz qe je, par moi et par mes hoers, ai vendust, quitté et outroé à mon senior Guillaume de
Chauvigni, senior de Chatel Raoul, et a ses hoers pardurablemant, por deus cenz livres de tornois qe je ai
eues et receuhes de li, an deners monheés, vint livres de tornois de rante qe je et mi hoir aviom chescun
an en sa preouté de Chatel Raoul par raison de don, lo qel son pere avoit fet a mon senior Guerin
Chevreul, mon ahuel, por son servise et vuil et outroi que se jie ou autre par moi avihom nules letres dou
davant dit seinor ou de son pere par reison de cetui don ou de la davant dite rante ou nom de mon ahuel
ou de mon pere ou de moi ou de mes hoirs, je vuil que eles soent de nule fermeté et de nule valor des ores
en avant, et promet an bona foi qe par moi ne par autres, ne je ne mi hoer ne demandarom riens des or
en avant an davant dites vint livres de rante sur la dite preouté ne alleurs, ne n'i irom ne farom venir
ancontre le davant dite vante et outroi et quitance. Et si nul autre riens i demandoient, je et mi hoer
seriom tenu au defrendre et au garir anvers totes ganz. Et an tesmoing de ce je ai mis mon sael an cetes
presant letres et li doi doner sor ce les letres au preout ou au bailliif de Paris, et quant a ce je é obligié moi
et mes hoers et tous mes biens presanz et avenir. Ce fui fet a Paris en l'an de l'Incarnacion Noutre Senior
mil deus cens sissante et nueif, lo mescredi anprès les Brandons. Et sur ce tot je et mi hoer quitom celuy
davant dit senior de touz arreratges de dites vint livres. Ce fu fet au davant dit jor.
Scellé, sur double queue, d'un sceau disparu.
J//1022
n° 10
Mélanges
Original
870 - 1269-1270, 8 avril
Mathieu de Villebéon, chambellan du roi, reconnaît devoir cent livres parisis à Etienne Marguier.
Je Mahis li chambellans, chevaliers et sires de Villebeun, fais asavoir a touz ces qui ces presentes lestres
verrunt que je doi a Atiene Marguier C livres de parisis de bones denieres que il m'a bailliees, dun je
vouel et otroi que li devent diz Atienes praingne en asenement la devent dite dete en ma ( sic) deniers
que l'am me doit, au Temple de Paris, as termes asenez de ce jour en avent, et por ce que je ai asenené (
sic) autres detouers a ces deniers meimes, je vouel que il praigne selon la quantité de la dete avec les
766
Archives nationales (France)
autres, a chacun terme, sot a sot et a la livre le denier. En tesmoing de cete chose et que elle soit ferme et
estable, je fis ces lettres seeler de mon seel. Ces lettres furent faites en l'am de l'Incarnaciun Nostre
Segnouer M CC LX IX, le mardi devent Paques.
Original scellé, sur double queue, d'un sceau en cire verte dont on ne voit plus qu'une parcelle. Sur la
plus longue bandelette que forme la double queue, le clerc a écrit le chiffre de la dette : C livres de paresis
.
J//1022
n° 11
Mélanges
Original
871 - 1269-1270, 9 avril
Mathieu de Villebéon déclare avoir donné sa paneterie à bail pour trois ans à Robert Torpin.
Je, Mahius, chevaliers, lichamberlans, sires de Villebayon, quenois et fas a savoir a touz ceus qui ces
letres verront et orront que je ai baillié ma penneterie de la Seint Jehan que l'en dit mil CC LXX, juques a
trois ans continuelz ensivanz a Robert Torpin, pour quatre vinz et dis livres de parisis dont je me taing a
poiez de trente et sept livres de parisis, sur ces trois annees desus dites. Et que ce soit ferme et estable
chose, je ai fet seeller ces lettres de mon seel. Ce fu fet en l'an de l'Incarnation Nostre Seigneur mil CC
soissante et nuef, ou mois d'avril, le mecredi devant Paques.
Original en parchemin scellé, sur double queue, d'un fragment de sceau rond en cire blanche portant au
droit un écu chargé de trois jumelles en fasce à une bordure ; au contre-sceau, un écu plus petit.
J//1035
n° 30
Titres retirés par Rousseau
Original
872 - 1270, Juin
Béatrix de Braine, femme de Jean Havart, déclare avoir repris en fief de l'évêque de Noyon cinq fauchées
de pré et une pièce de terre au terroir de Sempigny qu'elle tenait en franc alleu.
Je, Beatris dite de Brayne, fame Jehen Havart de Dues, escuier, fas savoir a tous chiaus qui ches letres
verront et orront que je ai mis ou fief mon segneur l'evesque de Noyon de court et de plait sans plus,
chienc faus de pré, peu plus ou peu mains, que je tenoie de franc alue seans en une pieche, ou terroir de
Saimpegni, deu costé le pré Flourent dou Pont l'Evesque qui fu, sauf che que, se mesires li evesques avoit
mestier de moi ou de men hoir ou de chiaus qui che fief tenront en ost ou en chevauchie, nous i seriemes
tenu a venir souffisanment as cous monsegneur l'evesque, et mesires li evesques devant dis tout le fief
devant nommé nous est tenus a warandir comme sires, as us et as coutumes dou pais, envers tous chiaus
qui a droit et a loi en vouroient venir. Je, Jehans Havars de Dues, escuiers, doing plain pooir a le devant
dite Beatris, me fame, de faire toutes ches choses si comme eles sunt devisees devant, et l'otroi de tant
comme il monte a moi. Et pour che que che soit ferme chose et estaule, nous avons ches presentes letres
seelees de nos propres seaus et ballies au devant dit evesque en tesmoignage et en warandie. Che fu fait
en l'en de l'incarnation nostre Segneur mil deus chens soixante dis, au mois de juyng.
Original, en parchemin, réuni à la pièce suivante et scellé, sur doubles queues, de deux sceaux disparus.
J//1035
n° 30 bis
Titres retirés par Rousseau
Original
767
Archives nationales (France)
J//1031
n° 11
Comptes et enquêtes
Rouleau original
874 - 1270
"Arresta facta Tholose anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo."
Tel est le titre qui se lit au dos d'un énorme rouleau de parchemin étudié par Boutaric, qui le cote
inexactement J. 1131, n° 11 ( Saint Louis et Alfonse de Poitiers, p. 416). Les peaux de ce rouleau, étant,
sauf les dernières, collées au lieu d'être cousues comme elles le sont d'habitude, il s'est trouvé à un
certain moment séparé en trois tronçons cotés J. 1031, n os 11, 11 bis et 11 ter. Ils sont aujourd'hui réunis.
J//811-J//1034
ACTA OMISSA VEL INCERTIS TEMPORIBUS SCRIPTA
J//811
n° 1, fol. 13 v°
Limites de Picardie
Copie authentique
244 2 - 1219. 28 avril.
Johannes, Cameracensis episcopus et dominus de Chocques, ecclesiam Beati Johannis de Ghocques
investit de quadam decima quam dicta ecclesia a Roberto de Carvin per légitimant
emptionemacquisiverat. "Actum "anno Domini M° CC° XIX, mense aprili, IIII calendas "maii."
Copie certifiée faite en 1608 d'après un cartulaire de Chocques (folio lij).
J//904
n° 2/2
Régales
Copie
279 2 - 1223. Novembre.
Ludovicus, rex Francorum, notumfacit se sacramen-tum fidelitatis a Mauricio, Cenomannensi episcopo,
récépissé ejusdemque episcopi jura et débita erga se dinu-merat. "Actum Parisius, anno Domini
millesimo ce" vicesimo tertio, mense novembri."
Copie du début du seizième siècle sur parchemin. — Voir Petit-Dutailiis, Catalogue des actes de Louis
VIII, n° 35.
768
Archives nationales (France)
J//1030
n° 69
Comptes et enquêtes
Original
555 2 - Vers 1250.
Attestationes prioris et conventus domus Caciani contra dominion regem super grangia de Lesignano.
Frater Berengerius, canonicus domus Caciani, juratus, dicit quod, cum creditores Biterrenses, quibus
domus Caciani erat obligata, peterent cum omni instantia débita sua a priore et a domo pre-dicta, prior
et canonici inploraverunt auxilium vicecomitis Biterrensis ut juvaret eos erga creditores supradictos. Et
propter hoc prior, cum duo-bus fratribus ejusdem domus, dédit vicecomiti grangiam de Lesignano. Et
cum prior retulisset hoc conventui de Caciano, fratres et totus conventus dixerunt quod maie fecerat ; et
prior dixit quod vicecomes promiserat ei quod non teneret grangiam dictam nisi in vita sua. Requisitus
utrum fuit presens donationi sive promissioni facte, dicit quod non, sed ita audivit dici a priore apud
Cacianum coram capitulo. Et cum supra-dicta domus daret creditoribus singulis mensibua octo denarios
pro usura de unaquaque libra, dic-tus vicecomes redegit a creditoribus dimidium usure predicte et
induisit domui prenominate pro-dono dicte grangie, ita quod ulterius non dederit pro libra nisi quatuor
denarios de usura, ut audivit dici. Et dicit quod, postquam vicecomes rece-pit se apud Carcassonam in
adventu Crucesigna-torum, domus Caciani ingressa fuit possessionem dicte grangie, et post ea dominus
comes Montis-fortis donavit grangiam illam Raimundo de Ca-turcio qui tenuit earn usque quo dictus
comes amisit terram. Et postquam vicecomes tenuit terram, tenuit et dictam grangiam, et inde Goce-
randus pro ipso, qui composuit cum dicta domo. Ita quod, in adventu domini regis apud Avinio-nem,
domus Caciani tenebat grangiam predictam, et post ea Petrus Singularius, qui fuit senescallus Biterrensis
pro domino rege, occupavit grangiam predictam.
Frater Girardus, canonicus Caciani, juratus, dixit idem quod proximus, excepto eo quod dicit se
interfuisse quando vicecomes promisit priori se restituturum grangiam predictam post mortem suam ; et
dicit quod nescit utrum domus Caciani tenebat grangiam predictam in adventu domini regis ; et dicit
quod, post recessum Francigena-rum, Lazartus tenuit dictam grangiam pro domo Caciani.
Frater Bernardus, canonicus predicte domus, juratus, dicit idem quod proximus, sed totum dicit de
auditu.
Frater Hugo, canonicus prefate domus juratus ...
Guillelmus de Burlato, laicus ...
Petrus Alquerius ...
Guillelmus Alquerius ...
Bernardus Gasche ...
Johannes Bonus Filius ...
Deodatus Figa, Biterrensis, juratus, dicit se vidisse Deodatum tenentem grangiam de Lesignano pro
domo Caciani ; et post ea audivit dici quod prior Caciani dederat grangiam predictam vicecomiti
Biterrensi ut juvaret domum Caciani in debitis suis contra Asse, judeum, et contra alios creditores ; et
post ea vidit vicecomitem tenentem dictam grangiam usque ad adventum Crucesigna-torum ; et ibi
morabatur Deodatus de Lesignano, sed nescit pro quo ; et audivit vicecomitem dicen-tem apud
Lesignanum quod grangia predicta reverteretur post mortem ejus ad domum Caciani, et erat ibi
Pelappullus et plures alii. De tempore dicit quod sunt elapsi viginti duo anni et an-plius.
Guillelmus Galuberius, juratus, dicit se vidisse vicecomitem revertentem apud Lesignanum, postquam
equitavit apud Narbonam, statim in reditu, et audivit Bernardum Pelapullum et Malambes-tiam dicentes
vicecomiti : "Quid est hoc quod "vos occupatis bona domorum religiosarum ?" Et ipse vicecomes
dixitquod ideo intraverat grangiam illam quia creditores infestabant domum Caciani, et teneret dictam
grangiam quamdiu placeretei, et, si videretur ei et esset de benepla-cito suo, restitueret earn domui
Caciani.
769
Archives nationales (France)
Attestationes domini regis contra priorem et conventum domus Caciani super predictam grangiam.
Arnaudus Amelius de Monterotundo, miles, juratus, dicit quod vidit et audivit domum Caciani ita
occupatam in debitis quod burgenses Biter-renses qui fidejussores erant pro dicta domo erga judeos,
mancipaverant sibi omnes possessiones dicte domus de Caciano, donee prior dicte domus de consensu
fratrum dedit vicecomiti Biterrensi grangiam de Lesignano et fecit exinde cartham vicecomiti ; et
vicecomes pro hoc dono liberavit dicto priori et conventui omnes alios domos et possessiones suas que
omnes erant pignorate.
Bernardus de Gaiano, juratus, dicit se vidisse et audivisse quod, cum prior et conventus Caciani
infestarentur a creditoribus suis Biterrensis diocesis lam christianis quam judeis, et possessiones domus
predicte essent occupate a creditoribus dictis propter débita que debebantur eisdem, suplicaverunt
dictus prior et ejus conventus vicecomiti Biterrensi quod componeret de predicts debitis inter ipsos et
creditores predictos. Predictam compositionem fecit vicecomes in hunc modumquod, illis creditoribus
quibus debebantur quinque milia solidorum, solverentur mille solidi tantum singulis annis donee
summa per dicta tempora sic esset persoluta ; et libra debebat lucrari per mensem duos denarios que
prius lu-crabatur quatuor denarios vel quinque vel etiam anplius.Et pro dicta compositione etin
remunera-tionem ejusdem, dictus prior et conventus dede-runt grangiam de Lesignano vicecomiti supra-
dicto, et pro quodam debito octo milium solidorum quos debebat domus Caciani cuidam judeo, a quo
debito vicecomes fecit absolvi dictam domum. Interrogatus pro domo Caciani utrum sciebat aliquid de
jure ipsius, dicit quod non.
Petrus Raimundus, bajulus ...
Berengarius de Maraucano, juratus, dicit se vidisse et audivisse Deodatum de Lesignano habentem
grangiam predictam pro vicecomite Biterrensi.
Raimundus de Boscho dicit idem quod proximus et anpliusquia vidit Petrum Cipanum habentem et
tenentem dictam grangiam pro vicecomite supradicto.
Arnaudus Bonetus ...
Petrus de Alanis ... vidit grangiam predictam possideri a vicecomite usque ad adventum Cruce-
signatorum et post ea a Gocerando de Capitesta-gni qui habuit earn ex donatione presentis vice-comitis
ut audivit dici.
Raimundus de Alanis ...
Bernardus de Villalibera, juratus, dicit se audivisse dici quod vicecomes emerat grangiam de Lesignano a
domo Caciani,. et quod habuerat eam tarn ex emptione quam ex eo quod juverat eos in terminis
prorogandis et usuris minuendis. Prete-rea vidit vicecomitem tenentem dictam grangiam usque ad
adventum Crucesignatorum, et post ea vidit quod vicecomes donavit Petro Cipano et Male-bestie in
predicta grangia laborantiam duobus aratris in vita ipsorum tantum, dicens quod vole-bat eis dare in
perpetuum eo quod forte post mortem suam restitueret dictam grangiam domui Caciani, si placeret ei.
Preterea dicit quod vicecomes qui nunc est donavit dictam grangiam Gocerando de Capitestagni.
Petrus Variatus, juratus, dicit idem per omnia quod Petrus de Alanis.
Rouleau original en parchemin. La forme du bas de la pièce indique qu'elle a dû être scellée sur simple
queue d'un sceau aujourd'hui disparu. — Les noms de quelques témoins se retrouvent dans les
Querimonioe Nemausensium de 1247 et 1248 publiées dans le tome XXIV des Historiens de France. —
On a remplacé par des points les passages trop peu intéressants pour être imprimés.
J//1028
n° 10
Comptes et enquêtes
Original
865 2 - Vers 1269.
770
Archives nationales (France)
" Testes producti ex parte magistri milicie Templi "in Pictavia ad probandum, ex parte illius magistri,
"justiciam quam dicit se habere in quadam domo sita
"Pictavis, que fuit quondam Soroneti, quam domum "ipse magister tenet dono ipsius Soroneti."
Tel est l'intitulé d'une bande de parchemin formant aujourd'hui un rouleau, mais qui a dû être jadis pliée
sur elle-même de façon à offrir une surface plane sur laquelle a été écrit le titre qui se voit aujourd'hui au
dos : Inquesta facta per abbatem de Pinu et magistrum scoiarum ecclesie lieati Ililarii Pictavcnsis super
justiciam quam dicunt se habere Temptarii in quadam domo sita apud Pictavis. Elle était fermée au
moyen de deux bandelettes scellées dont on voit encore les entailles. — Cette pièce publiée dans les
Archives du Poitou (t. VIII, p. 126) se rattache peut-être à une série de mesures concernant les
acquisitions des Templiers, mesures qui furent prises en 1269. (Voyez Boutaric, Saint Louis et Alphonse
de Poitiers, p. 438, note 5, et p. 439, note 1 et 2.)
J//1028
n° 10 bis
Comptes et enquêtes
Original
865 3 - Vers 1269.
(Au dos :) Hec est inquesta de domo Templariorum apud Pictavim.
Guillelmus Escuchart requisitus, juratus, dixit quod ipse fecit mansionem per [s]pacium viginti annorum
vel circa, in domo Templariorum apud Pictavim de qua est mencio, et quod, in tempore quo ipse
manebat in dicta domo, fuit explectatum de aliquibus costumis a preposito Pictavensi nec a majore ...
Johannes de Galard[one] ...
Brandinus qui fuit prepositus Pictavensis per très annos et serviens domini regis et domini comitis per
triginta annos vel amplius ...
Guillelmus Oray, major Pictavensis ...
Ylarius Fochers ...
Aymericus Garners ...
Johannes Frogers ...
Matheus de Marolio ...
Ayraudus de Forges ...
Johannes Columbeas ...
Johannes de Forges ...
Johannes Chevreas ...
Michael de Vallibus ...
Johannes Garners ...
Guillelmus de Faye ...
Reginaldus Bayvers ...
Philippus Largers ...
Bande de parchemin formant aujourd'hui un rouleau, mais qui a dû être repliée sur elle-même de façon à
offrir une surface plane sur laquelle a été écrit le titre que nous avons placé en tête de ce document, et
fermée au moyen d'une bandelette scellée dont on voit encore les entailles. — Comme pour la plupart des
enquêtes, nous nous sommes bornés à reproduire les noms des témoins lorsque leur déposition n'avait
pas d'intérêt.
Cette pièce se rapporte évidemment à la même affaire que la précédente.
J//1022
n° 45
771
Archives nationales (France)
Mélanges
Original
875 - XIII e siècle.
Compte d'oubliés de redevances.
De las oblias dels Gavaudas deu Ar[naltz] Se-guis III solz ; Peire Grimautz, VIII deners ; Nau-diartz
Calchieira, VI deners ; Guirautz Bonitos, III medallas ; Davi, VI deners ; Vidais de la Obra, XII deners ;
Peire de Sant Audart, VI deners ; Peire de Gozinac, X deners ; Ramunda Cauleta, VI deners, Bertranz de
Forabosc e R. de Forabosc, sos fraire, XII deners ; e Bernadz de Falgairolas, III solz meng II deners ;
Gauzbertz dels Plas, XX e II deners ; P. Martis, III e medalla ; Willelms de Salas, VI deners ; Willelms del
Podz, VI deners ; Ricartz de la Nauza, XII deners ; Willelms de Maireci, I dener ; Peirestenes, XII
deners ; Guirautz Merciers, XII deners ; Gauzbertz de Castillo, III deners ; Raimon de Tavernas, XII
deners ; la donna de Usna, XVIII deners.
Parchemin non scellé. — Fac-similés de l'École des Charles, série lithographiée, n°138.
J//737
n° 7
Ile de France
Original
876 - Avant 1270.
Inquesta de damnis quœ Iwminibus de Luparis a majoribus Gonessiœ illata fuisse dicebantur.
Homines de Luparis conquerentes de quatuor majoribus Gonnessie super dampnis et injuriis sibi illatis
ab eisdem :
Martinus Letardi, juratus et requisitus, dixit quod majores Gonnessie qui modo sunt dixerunt ei : "Nimis
caram recepimus majoriam Gon-"nessie ; oportet quod juvetis nos et detis nobis "aliquid de vestro." Et
respondit dictus Martinus eisdem quod nichil daret eis. Et tune dixerunt majores : "Velitis, nolitis,
dabitis nobis ;" et statim submonuerunt eum coram se sine causa. Attendens dictus Martinus quod
intendebant ad ejus vexationem, utlaborem suum redimeret, de-dit eis quinque solidos.
Requisitus de communitate de novo facta in villa de Luparis dixit quod homines de Luparis quamdam
inter se confratriam fecerunt, et quod statuerunt quod quilibet confrater dabit unum boisellum bladi de
quolibet arpento in quo bla-dum crescet. Requisitus de hoc quod dicebatur quod ipsi confratres
subtrahebant communionem suam illis qui non erant de confratria, et quod il-}is nolebant conducere
operas suas, dixit quod non credit.
Requisitus de eo quod dicebatur quod in die festi ville preconizatus fuit bannus in villa de Luparis ex
parte regis, dixit quod non credit. Dixit eciam quod dicta confratria fuit instituta propter edificacionem
ecclesie sue et solvenda débita que dicta ecclesia debebat, et reparacionem calceie dicte ville et puteorum,
et pro juribus dicte ville conservandis.
Petrus, filius dicti Martini, juratus et requisitus dixit quod, cum ipse teneretur prestare dictis majoribus
quemdam esconditum super defectu cujusdam submonicionis quem ei imponebant, et ipsi submonebant
eum coram se ad prestandum esconditum, et compareret propter hoc coram eis, ipsi ponebant ei alium
diem ; et dictus Petrus vi-dens quod non intendebant nisi ad ejus vexacio-nem, ut redimeret Iaborem
suum, dédit eis mi solidos.
Requisitus de confratria, subtractione commu-nionis, preconizacione banni et institucione con-fratrie,
dixit idem quod primus testis.
Bernardus de Portis, juratus et requisitus, dixit quod requisitus fuit a dictis majoribus ut daret eis
aliquid ; qui respondit quod nichil daret eis ; qui statim submonuerunt eum coram se apud Gonnessiam,
ut compareret coram eis prestaturus esconditum super defectu cujusdam submonicionis quem
imponebant ei, quamvis nunquam defecisset coram eis, ut dicebat ; et ne vexaretur indebite a dictis
majoribus, dédit eis YIII solidos. Requisitus de confratria, subtractione commu-nionis, preconizacione
772
Archives nationales (France)
773
Archives nationales (France)
Bernardus Olearius, juratus et requisitus, dixit quia timebat ne ipsi submonerent eum Gonnessiam sine
causa, ideo dedit eis II solidos. Requisitus de confratria, subtractione et aliis, dixit, idem quod primus.
Hugo Bolengarius, juratus et requisitus, dixit quod eis dedit V solidos, quia timebat ne ipsi vexarent eum.
Radulfus de Valdernant, juratus et requisitus, dixit quod, cum ipsi eum posuissent in prisonem quia
nolebat eis dare, ut liberaretur, dedit eis IIII solidos.
Petrus Faluel, juratus et requisitus, dixit quod pro eadem causa dedit eis VIII solidos pro qua dedit
Radulfus de Valdernant.
Guiardus Auneri, juratus et requisitus, dixit quod pro eadem causa dedit eis X solidos pro qua dedit
Radufus de Valdernant.
Girardus Gomardi, juratus et requisitus, dixit quod dedit eis unam tunicam, ne ab eis vexaretur.
Auburgis de Vitel, jurata et requisita, dixit quod dedit eis v solidos, ne ipsa et filii sui incarcerarentur ab
eis, quia nolebant eis dare.
Radulphus Trousel, juratus et requisitus, dixit quod dedit eis IIII solidos propter vexacionem suam
redimendam.
Girardus de Luco, juratus et requisitus, dixit quod, cum ipsi detinuissent eum Gonnessiam quia nolebat
eis dare, ut eum dimitterent, dedit eis V solidos.
Guiardus Mindon, juratus et requisitus, dixit quod dedit eis v solidos, timore ne eum Gonnessiam sine
causa submonerent.
Guiardus de Moncellis, juratus et requisitus, dixit quod dedit eis IIII solidos ne vexaretur ab eis.
Robertus de Moncellis, juratus et requisitus, dixit quod majores predicti eum Gonnessiam
submonuerunt sine causa, et tunc requisierunt eum ut eis aliquid daret, et cum nollet dare, postea
recessit ; postea ipsi nanta sua sine causa fecerunt capi in domo dicti Roberti. Ille autem attendens, quod
si deferrent nanta sua Gonnessiam, quod posset multum dampnificari, dedit eis VI solidos, et ita
recuperavit nanta sua. Requisitus de confratria, preconizacione banni et institucione confratrie, dixit
idem quod primus, hoc adjecto quod dixit quod homines de Lupara astricti sunt etper fidem quod sese
juvabunt adinvicem et de peccunia confratrie facient expensas ad defendendum confratrem suum, si
majores Gonnessie seu alii indebite vexent eum. Dixit eciam quod est confratribus injunctum ne locant
operas suas illis qui non sunt de confratria apud Luparas commorantes.
Odoinus Suggeri, juratus et requisitus, dixit quod eis dedit IIII solidos plus timore quam amore.
Guillelmus Pelliparius, juratus et requisitus, dixit quod, cum ipsi vellent eum compellere ut daret
respectum cuidam debitori suo, et dare noluisset, et postea rogassent eum ut aliquid daret eis, noluit eis
dare ; post retinuerunt eum, et postea dixerunt quod eis promiserat, quamvis non promisisset, et
posuerunt in tabulis suis quod eis III solidos promiserat, et ad solucionem dicte peccunie eum
incontinenti compulerunt ; qua soluta fuit liberatus.
Hugo le Çavetier, juratus et requisitus, dixit quod ipsi eum Gonnessiam submonuerunt sine causa, et
quamvis nullus apparuisset qui de eo conquereretur, attamen eum retinuissent nisi eis dedisset II
solidos.
Rodulfus Facis, juratus et requisitus, dixit quod ipsi rogaverunt eum ut eis aliquid daret ; qui cum dare
nollet eis, omnia bona sua sine causa ceperunt, et antequam posset recuperare bona sua, oportuit quod
daret eis IIII solidos. Requisitus de confratria et aliis, dixit idem quod primus testis, hoc adjecto quod X
homines instituti sunt ad recipiendum bladum confratrie et ad custodiendum.
Guiardus de Carnoto, juratus et requisitus, dixit quod ipsi imponebant sibi quod convicia dixerat cuidam
garcioni, quamvis non appareret aliquis qui de eo conquereretur ; et quia timebat ne ipsum per
submonitiones suas gravarent, dedit eis IIII solidos. Requisitus de confratria et aliis dixit idem quod
primus, hoc adjecto quod dixit quod XII homines sunt qui custodiunt bladum confratrie, et debent
defendere homines de Luparis confratres suos in jure suo conservando expensis confratrie.
Guillermus de Fossis, juratus et requisitus, dixit quod ipsi eum Gonnessiam submonuerunt sine causa ;
et cum nollet eis aliquid dare ad submonicionem eorum, postea sine causa culcitram ejus ceperunt, et
774
Archives nationales (France)
775
Archives nationales (France)
Henricus Anglicus, juratus et requisitus, dixit quod ipsi submonuerunt eum Gonnessiam sine causa, et
tunc requisierunt eum ut daret eis aliquid ; et quia noluit dare, detinuerunt eum fere per unum diem, et,
ut liberaretur, dedit eis IIII solidos.
Willardus Malebone, juratus et requisitus, dixit quod, quia timebat eos, cum esset in terra cujusdam
militis, transtulit se in terram Beati Martini et domicilium suum, ut ibidem moraretur securius, quia
hospites qui sunt in terra Beati Martini bene defenduntur.
Reginaldus Belot, juratus et requisitus, dixit quod ipsi sine causa habuerunt ab eo v solidos.
Gilebertus Anglicus, juratus et requisitus, dixit quod similiter sine causa habuerunt ab eo XII denarios.
Reginaldus Homau, juratus et requisitus, dixit quod dedit eis VIII solidos, plus timore quam amore.
Petronilla la Pignerresse, jurata et requisita, dixit quod pro defectu cujusdam submonicionis habuerunt
ab ea duos solidos et sex denarios.
Hec sunt ea in quibus, sicut majores Gonnessie domino regi intimarunt, homines de Lupara domino regi
injuriantur.
Nomina eorum sunt hec : Evroichus, Bouchardus Baudri, Robertus Tacundeu, Guido de Orvilla, miles,
Renaudus Belot, et tota villa racione communitatis facte in eadem sine licencia regis, ut dicitur.
Confessio Evroichi super eo quod dicebatur quod tenebat le frou regis, et in eo edificaverat :
Evrouichus, juratus et requisitus, dixit quod domus sua quam modo tenet, fuit destructa de mandato
regis et diruta funditus, propter quoddam homicidium quod sibi imponebatur ; et postea refecit dictam
domum, postquam habuit pacem regis et de mandato regis reedificavit. Induxit quatuor testes qui
secuntur.
Petrus de Cruce, juratus et requisitus, dixit quod Evroichus fuit in carcere regis propter homicidium
quod sibi imponebatur, et per XL dies et amplius fuit incarceratus, et cum postea nullus apparuisset
accusator qui vellet eum de homicidio accusare, liberatus fuit et res ejus. Requisitus utrum dicta liberacio
facta fuit de mandato regis speciali, dixit quod nescit,
Petrus le Faé, juratus et requisitus, dixit idem quod Petrus de Cruce, hoc excepto quod credit quod de
mandato regis fuit Evrouichus de regis carcere liberatus.
Garnerus Amirabilis, juratus et requisitus, dixit quod presens fuit in curia regis, in qua per judicium
curie dictus Evroichus fuit liberatus et res ejus ; verum post hoc reedificata fuit domus et postea diruta,
set nescit quo mandato, nisi quod fuit diruta secunda vice de mandato prepositi Parisiensis, sicut credit,
et postea fuit reedificata.
Guiardus de Cruce, magister, juratus et requisitus, dixit idem quod Garnerus.
Testes inducti ex parte majorum Gonnessie ad, probandum quod Bouchardus Baudri fuit bannitus, qui
modo excolit terras suas apud Luparas et sunt duo testes qui secuntur.
Petrus le Faé, juratus et requisitus, dixit quod, propter homicidium quoddam quod fuit apud Luparas
perpetratum, recessit dictus Bouchardus de Luparis, nec erat ausus intrare villam, verumtamen non
audivit ipsum banniri.
Radulphus de Portis, juratus et requisitus, dixit idem quod Petrus Faé.
Confessio Roberti Tacundeu, super eo quod dicebatur tenere le frou regis.
Robertus Tacundeu, juratus et requisitus, dixit quod ipse tenet domum que fuit Petri de Gonsenvilla, qui
dicebatur Galterum Boucherium occidisse, et quod domus fuit diruta propter factum quod dicto Petro
imponebatur, et a dominis militibus, non a rege seu de mandato regis, et quod dicti milites de mandato
regis reedificarunt eam, quia rex dicebat quod ad eos non pertinebat justicia talis facti, et quod,
postquam fuit a dictis militibus reedificata, non fuit postea diruta, et quod per pacem data fuit Roberto,
fratri interfecti, et quod ipse, jam sunt decem et octo anni transacti et amplius, emit eam a dicto Roberto.
Testes inducti ex parte dictorum majorum ad probandum quod Guido de Orvilla, miles, colit terras
pertinentes ad frou regis, et sunt IIII testes qui secuntur :
Guerinus filius, juratus et requisitus, dixit quod dominus rex habuit per duos annos bladum de terris
quas Guido de Orvilla, miles, modo colit, et quod fuerunt Petri Faluel qui occidit, ut dicitur, Robinum
776
Archives nationales (France)
Gerlent, nepotem suum. Requisitus quomodo scit quod dicte terre fuerunt Petri Faluel, dixit quod audivit
patrem et matrem dicti Petri in presencia prepositi Parisiensis recognoscentes quod ei dederant dictas
terras in partem, antequam dictus Petrus homicidium quod sibi imponebatur perpetrasset. Dixit eciam
quod dictus miles dicebat quod dictas terras de mandato domini regis excolebat.
Radulfus Courant, juratus et requisitus, dixit quod bene scit quod dominus rex bladum dictarum
terrarum habuit per annum unum, propter homicidium quod Petro Faluel imponebatur, et credit quod
in alio anno sequenti rex habuit bladum similiter dictarum terrarum.
Johannes Bodart, juratus et requisitus, dixit quod terre quas colit Guido de Orvilla, miles, fuerunt Petri
Faluel. Requisitus quomodo scit, dixit quod audivit dici, et ubi tractabatur pax super morte Robini
Gerlent, cognati sui, quod pater et mater dicti Petri confitebantur quod illas terras dederant in partem
dicto Petro, antequam homicidium quod sibi imponebatur perpetrasset, et quod rex propter factum dicti
Petri habuit bladum dictarum terrarum per duos annos. Dixit eciam quod audivit dici quod dictus miles
dicit quod rex sibi quitavit dictas terras.
Radulfus de Portis, juratus et requisitus, dixit quod publica fama est apud Luparas, quod terre quas
dictus miles colit fuerunt Petri Faluel et erant dicti Petri tempore quo dicitur homicidium perpetrasse.
Confessio Reginaldi Belot super eo quod dicebatur quod edificaverat in frou regis.
Reginaldus Belot, juratus et requisitus, dixit quod tenet plateam domus Ellouini Cotelle qui dicebatur
homicidium perpetrasse, et quod solvit, diu est, censum pro dicta platea, verumtamen adhuc dictam
plateam non edificavit nec incepit edificare, set ipsam edificare proponebat et jam lapides posuerat in
dicta platea ad edificium ibidem faciendum ; verumtamen dixit quod dictus Ellouinus post homicidium
quod sibi imponebatur, habuit pacem regis, et tanquam burgensis receptus fuit de mandato regis apud
Luparas, et ad hoc probandum induxit quatuor testes qui secuntur.
Guiardus Chaperon, juratus et requisitus, dixit quod vidit quadam die Odonem Bovart, tunc majorem
Gonnessie qui venit apud Luparas secum adducens Hellouinum Cotelle ; et dixit dictus Odo probis
hominibus de Lupara quod dictum Hellouinum adducebat ibi de mandato regis, et quod ipse et res ejus
essent salve, et dixit testis qui loquitur quod credit quod dictus Hellouinus habuit pacem regis.
Guillelmus Pelliparius, juratus et requisitus, dixit idem per omnia quod Guiardus Chaperon.
Robertus Marescallus, juratus et requisitus, dixit idem quod Guiardus Chaperon.
Garnerus Amirabilis, juratus et requisitus, dixit idem quod Guiardus Chaperon.
Testes inducti ex parte majorum ad probandum quod homines de Lupara fecerunt quamdam
communitatem contra jura regis et statuerunt inter se quod quilibet, pro quolibet arpento suo in quo
bladum crescet, dabit unum boisellum bladi communitati, et statuerunt quod illi qui sunt de
communitate sua non locant operas suas illis qui Petrus le Faé, juratus et requisitus, dixit quod homines
de Lupara fecerunt inter se quamdam communitatem, et statuerunt quod qui non essent de illa
communitate, non haberent eorum communionem, et dixit quod operarii de Luparis nolebant illis qui
non essent de illa communitate non sunt de communitate sua apud Luparas commorantibus, et quod
homines de Luparis in festo sancti ville sue, sine mandato prepositi Parisiensis vel alterius qui habeat
potestatem bannum preconizandi, fecerunt in villa de Luparis bannum ex parte domini regis preconizari,
et quod inter se statuerunt quod, si aliquis de communitate sua bibat ultra ignitegium, solvet
communitati VI denarios, venditor autem vini XII denarios. locare operas suas ; istud tamen non duravit
nisi per duos dies. Requisitus quomodo hoc scit, dixit quod hoc scit sicut ille qui est unus de
communitate. Requisitus de statuto facto de bibentibus ultra ignitegium, dixit quod sic. Dixit eciam quod
Petrus de Cruce dixit hominibus de Luparis, quod, si aliqui eorum haberent querelam inter se pro aliquo
facto, quod ipsi irent ad magistros communitatis, ut per eos pacificarentur.
Radulfus de Portus, juratus et requisitus, [dixit] quod quedam confratria facta est apud Luparas, fide
vallata ab hominibus de Luparis, et dixit quod dicta confratria facta est pro ecclesia, calceia et puteis
dicte ville reficiendis, et juribus ville defendendis et hominibus in jure suo, et quilibet confrater dat
boisellum bladi pro quolibert arpento quod habet portante bladum, et sunt IIII homines recipientes
777
Archives nationales (France)
bladum, ut audivit dici. Vidit eciam Hugonem Chagrin volentem apud Luparas conducere operarios, et
dixerunt ei operarii, quia non erat de conflatria ( sic) sua, quod eum non juvarent, eciam si daret cuilibet
V solidos ; et dixerunt operarii testi qui loquitur, qui non erat confrater, quod, si indigeret eorum operis,
eum in aliquo non juvarent. De preconizacione banni dixit quod nichil scit nisi de auditu. Dixit eciam
quod confratres fecerunt quoddam statutum, quod, si aliquis eorum biberet in taberna ultra ignitegium,
solveret confratrie VI denarios, venditor vini XII denarios.
Radulfus Courant, juratus et requisitus de confratria, idem dixit quod Radulfus de Portis, et audivit dici
quod illi qui non erant in confratria non poterant habere operarios apud Luparas ; audivit eciam dici
quod Hugo Chagrin, qui non erat de confratria, conduxit apud Luparas operarios, et ideo illi operarii
submoniti fuerunt coram officiali Parisiensi, sicut audivit dici, super violacione fidei, set ad diem non
venerunt, quia composuerunt, sicut credit, et magistri confratrie fecerunt submonicionem, ut audivit
dici ; dixit eciam quod confratres predicti fecerunt statutum, quod si aliqui eorum biberent in taberna
post ignitegium, quod solveret quilibet VI denarios, venditor vini XII denarios.
Hugo Chagrin, juratus et requisitus, dixit idem de confratria quod Radulfus de Portis. Dixit eciam quod
per duos dies non potuit habere operarios apud Luparas, propter hoc quod non erat de confratria.
Viditeciam quadam die clericum parochie submonentem operarios coram officiali Parisiensi, qui sibi
operas suas locaverant ; set nescit utrum hoc faceret jocose vel ex certa scientia. Requisitus de statuto
facto de bibentibus post ignitegium, dixit quod non credit quod factum fuerit, nec propter hoc vidit
emendam levari.
Gyrodus Chagrin, juratus et requisitus, dixit quod confratria fuit facta solum pro edificacione ecclesie, et
audivit dici quod Hugo Chagrin voluit conducere operarios apud Luparas, et non potuit habere, quia non
erat de confratria. Requisitus de statuto facto de bibentibus post ignitegium, dixit se nichil scire ;
verumtamen audivit presbyterum de Luparis rogantem parrochianos suos ne biberent post ignitegium,
maxime quia tempus erat quadragesimale.
Au dos : Inquesta hominum de Lupara et majorum Gonnessie. - Rouleau de parchemin publié en partie
par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, I er, p. 138, sous la fausse cote J. 737, n° 1.
J//822
n° 2
Bourgogne
Original
877 - Avant 1270.
Inquesta facta per dominum Richardum de Milliaco, militem, et magistrum Petrum de Sancto Martino
de tumultibus ortis in abbatia Vizeliacensi occasione interpresurarum ballivorum Senonensis et
Aurelianensis in dicta abbatia.
Rouleau de parchemin scellé, en tête, de deux sceaux sur double queue de parchemin. L'un des deux
sceaux a disparu, l'autre est un sceau rond en cire blanche de 46 millim. portant un écu triangulaire
chargé d'une bande coticée ; dans la bordure on lit : + S. Ricardi de Miliaco, militis. - De longs extraits en
ont été publiés par Boutaric, Actes du Parlement, t. I. p. 144, avec la fausse cote J. 795.
J//1022
n° 30
Mélanges
Original
878 - Avant 1270.
Inquisitio de jure tercii et dangerii in bosco de Nigella pro domino rege percipiendo.
Inquisitio facta per preceptum magistrorum curie de bosco domini Guillelmi de Peissiaco apud Nigellam
de quo non persolvit unquam tercium nec dangerium, ut dicitur.
778
Archives nationales (France)
Radulfus Burnel, juratus, dicit quod vidit vendere boscum de Nigella per quatuor vices, quia Radulfus
habet IIII xx annos in etate, et dicit quod bene haberet LX annos completos quod vidit primo dictum
boscum vendere ; nec unquam vidit nec audivit dicere quod dominus rex nec preceptum suum haberet
de dicto bosco tercium nec dangerium. Requisitus fuit utrum dictus Guillelmus nec sui gentes en avaient
esté déporté per baillivum nec per vicecomitem nec per servientes, dicit quod nichil scit. Requisitus fuit
quid credit melius quod dictus boscus debeat tercium et dangerium domino regi quod 1 non debeat, dicit
quod credit melius quod non debeat quod debeat.
Thomas Paganus de Hodenc qui habet C annos, juratus, dicit idem quod Radulfus Burnel in omnibus.
Stephanus de Busco qui habet C annos et magis, juratus, dicit idem quod Radulfus Burnel in omnibus.
Robertus le Bruman de Hodenc qui habet IIII xx annos et magis, juratus, dicit idem quod Radulfus
Burnel ; set addit quod nonquam vidit vendere dictum boscum nisi de post quod rex Philippus habuit
terram et vidit vendere dictum boscum per tres vices.
Radulfus Douy de Bouelles qui habet IIII xx annos, juratus, dicit idem quod Radulfus Burnel in omnibus.
Guebbos qui habet IIII xx annos et magis, juratus, dicit idem quod Radulfus Burnel in omnibus.
Rogerus Bordel de Seint Saire qui habet IIII xx annos, juratus, dicit idem quod Radulfus Burnel in
omnibus.
Nicholaus Peinnart de Bouelles qui habet LX annos, juratus, dicit idem quod Robertus Bruman in
omnibus.
Petrus Hevremont de Hodenc qui habet LXV annos, dicit idem quod Robertus le Bruman in omnibus.
Rogerus Bougien de Gueraval qui habet IIII xx [annos] et magis, juratus, dicit idem quod Burnel in
omnibus.
Ricardus le Berqir de eadem villa qui habet LX annos, juratus, dicit idem quod Robertus Bruman in
omnibus.
Ricardus le Cauchois de Sauchousemare qui habet LXX annos, juratus, dicit idem quod Robertus in
omnibus.
Ricardus de Torchi de Hodenc qui habet LXX annos, juratus, dicit idem quod Robertus predictus in
omnibus.
Thomas de Hodenc de Parmei qui habet LX annos, juratus, dicit idem quod Robertus predictus in
omnibus.
Ricardus de Burnimont qui habet LX annos, juratus, dicit idem quod Robertus le Bruman in omnibus.
Galterus de Bouelles qui habet LXX annos, juratus, dicit idem quod Robertus le Bruman in omnibus.
Guillelmus Vavasor de Seint Saire qui habet LXX annos, juratus, dicit idem quod Robertus le Bruman in
omnibus.
Radulfus de Hoges qui habet LX annos, juratus dicit idem quod Robertus le Bruman in omnibus.
Ricardus Baudouin de Seint Saire qui habet LX annos, juratus, dicit idem quod Robertus le Bruman in
omnibus.
Ymbertus Faber, juratus, dicit idem quod Robertus le Bruman in omnibus et addit quod emit boscum de
Nigella circa sex annos ; et, propter hoc quod non poterat vendere boscum apud Novum Castrum, tunc
voluit dimittere boscum domino de Peissiaco. Tunc venit preceptum predicti Guillelmi militis Hemerico
de Mauro, ut dicit, qui habebat vendas domini regis et fecit finem dicto Hemerico, ut potuit, ut posset
vendere dictum boscum in villa Novi Castri. Requisitus fuit utrum dictus boscus esset venditus sive vendi
[deberet] apud Novum Castrum, si opportuisset finem facere predicto Hemerico pro vendere in alio loco
quam in villa Novi Castri, si finem fieri opporteret, dicit quod non opporteret finem facere, et credit
melius quod non debeat tercium nec dangerium quod debeat.
Johannes Villanus, juratus, dicit idem quod Imbertus in omnibus.
Henricus de Mer, juratus, dicit quod Imbertus Faber vendidit boscum domini de Peissiaco circa sex
annis elapsis et quod habuit XXIII libras ut dimitteret vendere boscum predictum in villa Novi Castri ; et
dicit quod tunc credebat quod dominus rex debebat habere tercium in dicto bosco, quia si putaret quod
779
Archives nationales (France)
rex tercium non habuisset, denarios non accepisset ; et dicit per sacramentum, sicut inquisivit per bonos
et fidedignos viros, quod per ante tercium non reddebatur.
1. Le sens voudrait quam ; mais l'original porte bien quod.
Rouleau original en parchemin ; au dos se lit cette note : Permittetur ut... (mot illisible) dicto tercio
domini regis usque ad adventum ipsius domini regis, et tunc dominus rex querat jus suum, si velit. On
pourrait en induire que cette note a été écrite pendant une des deux croisades de saint Louis.
J//1030
n° 46
Comptes et enquêtes
Original
879 - Avant 1270.
Requête du vicomte de Melun au roi aux fins d'être maintenu dans son droit de chasse dans les buissons
sis sur la rive de Brie, au-dessus de Barbeau, ou entre Corbeil et Melun.
Parchemin sans aucune trace de sceau. - Publié par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I er, p. 141,
n° 1560 G.
J//1030
n° 48
Comptes et enquêtes
Original
880 - Avant 1270.
Dicta Simonis de Puteo et Hermanni de Moncello contra Robertum Barbarin.
Dicunt Symon de Puteo et Hermanus de Moncello contra Robertum Barbarin quod dictus Robertus olim
emit quamdam domum apud Balneolos et tria quarteria vinee ab Ansello Barbarin, consanguineo
ipsorum, pro triginta octo libras parisiensium. Dicunt insuper et proponunt dicti Symon et Hermanus
quod, quare pari linea consanguinitatis una cum dicto Roberto attingebant venditorem predictum,
partem suam habuerunt in mercato et, satisfacto venditore de precio supradicto a quolibet ipsorum pro
rata ipsum contingente, dicta vinea et domus partite fuerunt, metate, mensurate et abornate per
mensuratores et abornatores. Postea talis pactio, seu conventio inter eos postmodum intercessit quod
dicti Symon et Hermanus quitaverunt dicto Roberto et suis heredibus totum mercatum predictum seu
partem mercati ipsos contingentem pro certa peccunie quantitate sibi a dicto Roberto infra certum
terminum persolvenda, ita tamen quod dicte domus et vinea ad dictum Robertum cum suo honere
transirent et quod de mensuratione et abornatione supradicta mensuratoribus et abornatoribus quibus
non erat satisfactum satisfaceret et ipsos liberaret et indempnes conservaret. Dicunt insuper quod
conventum fuit quod, nisi dictus Robertus infra terminum in solucione facienda inter eos appositum
eisdem Hermanno et Symoni satisfaceret de dicta peccunie quantitate, pro pena et pro interesse suo
quatuor libras parisiensium solvere teneretur ; que omnia dictus Robertus promisit se facturum et
adimpleturum, prout superius est expressum, fide prestita corporali. Unde cum infra terminium ad
solutionem faciendam appositum - et diu est elapsum - de peccunia predicta dictus Robertus immemor
prestite fidei minime satisfecit, nec eos de mensuracione et abornacione liberavit et adhuc liberare
contradicat, petunt dicti Symon et Hermanus dictum Robertum finaliter condempnari et compelli vel ad
reddendum eisdem quatuor libras pro pena supradicta ratione predicta commissa et ad liberandum
eosdem erga mensuratores et abornatores de mensuratione et abornatione predictis, vel ad
permittendum eos redire ad dictum mercatum secundum statum in quo erant tempore quo dicto
Roberto fecerunt quitacionem predictam de mercato predicto. Hoc dicunt et petunt juris beneficio in
omnibus sibi salvo, non astringentes se ad omnia singula premissa probanda, sed ad hoc vel ad illud
quod sibi sufficiat de premissis.
780
Archives nationales (France)
Parchemin scellé, sur simple queue, d'un sceau disparu ; sur la queue sont écrits ces mots, composant
trois additions écrites en interligne dans le corps de la pièce : una cum dicto R., - quibus non erat
satisfactum, - et diu est elapsum.
J//1032
n° 7
Comptes et enquêtes
Original
881 - Avant 1270.
" Hec est inquisitio facta ab fratre Gilone domus " Templi Parisiensis et Adam Caven Aurelianensi apud "
Oratorium super Liserim ( sic), utrum bosculi sive " dumi siti prope forestas de Logyo et de Chaumontois
" possint absque domigerio et licentia domini regis " vendi. "
Tel est le titre qui se lit en tête d'une bande de parchemin, aux deux extrémités du verso de laquelle ce
titre a été répété sous une forme un peu plus abrégée. Cette pièce était repliée et close au moyen d'une
quadruple queue de parchemin sur laquelle se voit encore un fragment de signet en cire verte.
J//1032
n° 11
Comptes et enquêtes
Original
882 - Avant 1270.
" Inquesta facta de quibusdam domibus quas fratres " Predicatores volunt habere infra villam Sancti
Quin" tini et capitulum contradicit. "
Titre inscrit en tête d'un petit rouleau de parchemin cité par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I er
, p. 144, n° 1560 N.
J//1033
n° 14
Comptes et enquêtes
Original
883 - Avant 1270 ( ?).
Inquesta inter regem et heredes Radulphi Malivicini, militis, defuncti per quam demonstratum fuit
prædictum militem placito de l'espee et omnibus aliis placitis in die mercati semper usum fuisse, et
saisina istorum jurium a domine rege calumpniatorum jamdictis militis heredibus restituta fuit.
Rouleau en parchemin jadis clos de deux signets sur bandelettes de parchemin aujourd'hui disparus. -
Publié en partie par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I er, p. 140, n° 1560 F.
J//1033
n° 17
Comptes et enquêtes
Original
884 - Avant 1270.
" Ch'est l'enqueste de la vile de Noion encontre mon " signeur Raoul Flamenc sour che que li borjois de "
Noion dient que si houme et tot li autre qui sont per" sones taillables, doivent paiier taille des tenemens,
" chenseus, terres, vignes, maisons et autres que il ont " dedans la commuine ou que il maignent. "
Rouleau en parchemin, jadis fermé au moyen d'une bandelette de parchemin scellée. - Publié par longs
fragments par Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. I er, p. 141, et, d'après lui, par A. Lefranc, Histoire
de la ville de Noyon, p. 226.
781
Archives nationales (France)
J//1033
n° 28
Comptes et enquêtes
Original
885 - Avant 1270.
" Inquesta facta de mandato domini regis per Wer" nonem de Verberi super ussagio domini Gaufridi de "
Illers, militis, ad captionem latronum et catallorum " eorumdem in viaria inter Villet et Commeauche, et
" utrum jus habuerit in latrone suspenso apud Pinum, " et utrum alias fecerit justiciam latronis ibidem...
"
Parchemin lié et fermé comme les lettres-closes, sceau disparu. - Publié par Boutaric, Actes du Parlement
de Paris, t. I er, p. 139, n° 1560 D.
J//1034
n° 8
Comptes et enquêtes
Original
886 - Avant 1270.
Ornamenta capellœ per regem et reginam Franciœ reginœ Castellœ mandata.
Hec sunt que domina regina debet mittere regine Castille, sorori sue.
Primum ea que pertinent ad capellam : - Calix aureus cum patena benedictus et coopertorium rubeum ad
patenam sustinendam. - Sex paria corporalium in repositorio suo benedicta. - Quinque toallie ad altare,
non benedicte, de quibus una est parata. - Duo paria custodiarum paratarum ad altare. - Pannus aureus
ad altare cum dorsali. - Casula, tunica et dalmatica de panno aureo consimilia. - Casula de examito viridi
non benedicta. - Tres albe cum paraturis brodatis et amitis ejusdem operis benedicte. - Tria superlicia et
duo rocheti. - Due cape de panno aureo cum leunculis. - Tres stole cum tribus manipulis benedicte. - Tres
cynture siricee. - Tres pixides eburnee ad panem. - Due burete cristalline munite argento. - Due pelves
argentee. - Thuribulum ponderans II marchis XLIIII stellinis ; urceolus, III marchis et dimidia III
stellinis ; navicula ad thus cum cocleari argenteo. - Duo candelabra argentea. - Quedam bruneta nigra. -
Missale in duobus voluminibus. - Breviarium in uno volumine.
Rex : - Octo hatebyns de quibus quatuor sunt cum auro et quatuor sine auro. - Crux cristallina. - Casula,
tunica et dalmatica de panno aureo consimilia.
Parchemin non scellé. - Cf. Élie Berger, Blanche de Castille, p. 325, note 5.
J//1034
n° 34
Comptes et enquêtes
Original
887 - Avant 1270.
(Au dos :) L'enqueste l'abbé de Saint Quentin de Belvais.
Inquesta abbatis Sancti Quintini Belvacensis et molendinarie Longe Aque facta per Andream Juvenem,
tunc ballivum et abbatem Sancti Simphoriani.
Johannes de Verberie, miles, Johannes de Choisel, Symon Griarius, Johannes de Vaskemolin, milites.
Maria, mater molendinarie de qua agitur jurata dixit quod domus de qua est contentio est de censu
Sancti Quintini Belvacensis ; et nichil in ea habet dominus rex de denariis predictis quos dicta Maria
exigebat...
Odo le juene de Beriville jura et dist qu'il a esté maires et compains, bien a XX ans...
782
Archives nationales (France)
J//1034
n° 35
Comptes et enquêtes
Original
888 - Avant 1270.
(Au dos :) Hec est inquesta vivarii domini regis de Dullendio.
Hec est inquesta de mandato domini regis facta per Gaufridum de Milliaco, ballivum Ambianensem, et
per majorem Dullendii qui ad dictam inquestam faciendam vocaverunt secum dominum Robertum
Fretel, dominum Guerardum de Altaribus, milites, homines domini regis et quendam probum hominem
scilicet Guerardum de Atrebato, burgensem domini regis de Dullendio, videlicet de vivario de Dullendio ;
quod vivarium dominus rex vendidit cuidam pauperi homini qui da[m]pnum magnum incurrit per
molendinarios molendini vivarii qui debent retinere exclusas et ventalia ad sumptus suos, tali modo
quod dominus rex, propter inundationem aque, non habeat da[m]pnum de vivario suo, sicut dictus
pauper homo dicit.
Hii sunt testes :
Matheus Hugoz, burgensis Dullendii, juratus, dicit se scire quod domini molendini de Biez juxta
vivarium Dullendii debent et tenentur retinere exclusas et ventalia dicti molendini ad sumptus suos...
Robertus Belains, burgensis Dullendii.
Robertus de Attrebato, burgensis Dullendii...
Robertus Molendinarius, burgensis Dullendii...
Guerardus de Attrebato, burgensis Dullendii...
Hugo Cardons, burgensis Dullendii...
Johannes Hoques de Dullendio...
Ysais Molendinarius...
Johannes Taupins, burgensis Dullendii...
Robertus li Favereus, burgensis Dullendii...
Guerodus de Buscoi, burgensis Dullendii...
Robertus de Balli...
Guerardus de Hivermont...
783
Archives nationales (France)
J//1033
n° 66
Comptes et enquêtes
Original
889 - Avant 1270.
" Inquesta facta ad sciendum quid Robinus de Yvriaco " habet in feodis de Croisiaco.
" Rogerus de Qocherel, miles, dicit quod sunt duo " feoda apud Croisi quorum unum est domini regis et "
alterum Robini de Yvriaco, et quod nunquam vidit ser" vientes Paciaci facere justiciam super dictum
feodum " quod est Robini, nisi per defectum ipsius Robini... "
Au dos : Judicata est.
Petit rouleau de parchemin jadis clos au moyen d'une bandelette de parchemin. - Mentionné par
Boutaric, Actes du Parlement de Paris , t. I er , p. 140, n° 1560 E.
J//1022
n° 34
Mélanges
Original
890 - Avant 1270.
Inquisitio de hereditagio Aelidis la Tiharde.
Inquesta eschaete Aelidis Latiharde quam Dionisius Presbiter dicebat sibi jure hereditagio ( sic)
pertinere.
Lambertinus de Herbeio, juratus, dixit quod Rogerus Torel, miles, et Robertus Lemarié a duobus
fratribus exierunt. A domino Rogero Torel exiit Aelidis Latiharde, et a Roberto Lemarié exiit Gillebertus
Lemarié, et a Gilleberto Lemarié exiit iste Dionisius Presbiter, qui dicit eschaetam dicte Aelidis sibi jure
hereditario pertinere. Item idem Lambertus, juratus, dixit quod illud hereditagium fuit dicti Rogeri
Torel, militis. Inquisitus quomodo scit hoc, dixit quod ipse sciebat auditu et visu quod illud hereditagium
fuerat dicti Rogeri militis. Inquisitus utrum dictus Dionisius sit propinquior heres dicte Aelidis, dixit
quod credebat dictum Dionisium Presbiterum esse propinquiorem heredem.
Johannes de Fay, miles, juratus dixit idem per omnia quod Lambertus.
Petrus Veron, juratus, dixit idem per omnia quod Lambertus.
Gadran, juratus, dixit idem per omnia quod Lambertus.
Joceaumus le Mareschal dixit idem de genere quod Lambertus. Inquisitus de hereditagio, dixit quod
nesciebat unde venerat aut ex parte patris domini Rogeri aut ex parte uxoris sue.
Petrus dictus Lupus, juratus, dixit quod nichil de hoc sciebat nisi prout dici audierat.
784
Archives nationales (France)
J//1034
n° 30
Comptes et enquêtes
Original
891 - Avant 1270
Enquête sur la succession d'Aelis la Tiharde.
Ce est l'enqueste fete par le ballif de Gisort por Denise le Prestre et de aictuel.
Jehan de Faiel, chevalier, jura et dist que il oï que Aelez la Tiarde disoit que, se ele moroit, que Gilebert
Marié, pere Denise le Prestre, auroit sa terre et, se Gilebert moroit, que ele auroit la soue ; del lignage et
de l'eritage qe il ne seit rien.
Lanbert de Heslei ...
Wadren le Fornier ...
Pierres Veron ...
Rabier de Mosteruel ...
Pierre Lovel ...
Henri Bolié ...
Pierre Faiel jura et dist que il oi dire a son pere et a sa mere que Aeliz la Tiarde avoit parenz a Copierre et
a Faiel ; plus il n'en set.
Guilleaume Pocart ...
Phelippe Legrant [jura] et dist que il oi dire a ses ancesors que, se Aeliz la Tiarde moreit sans heir, que
Robert le Marié qui fu aiol au Prestre auroit sa terre ...
Richart de Wantermesnil jura et dist que, si come il oi par son pere et par autresi, mesire Denise est cosin
el quart [degré] Aaliz la Tiarde et monsegnor Roger Torel dont l'eritage i avet.
Cil tesmoing dient tot que del lignage et de l'eritage il ne sevent nule certeineté for d'oïr dire.
Petit rouleau de parchemin clos. Mentionné par Boutaric, Actes du Parlement, I, p. 143 n° 1560. Nous
n'avons donné que les noms des témoins lorsque leurs dépositions étaient sans intérêt.
J//1034
n° 30 bis
Comptes et enquêtes
Original
892 - Avant 1270
Inquisitio de hereditagio Aelidis la Tiharde.
( Au dos.) Ce est l'enqueste por monsegnor Denise et por ses aversaieres.
Hii sunt testes Dionisii Presbiteri.
Johannes de Faiel, miles, juratus, dixit quod Gillebertus Lemarié venit apud Besemont pro sorore sua
maritanda, et exoravit eum pater dicti Johannis ut ipse veniret convivare secum et ipse dixit quod non
iret, imo convivaret penes cognatos suos, fratres Aelicie la Tiharde, " quare, si sine heredibus
deced[er]em, hereditagium " meum eis accideret, et si ipsi decederent sine heredibus, hereditagium
illorum michi accideret ; " et hoc audivit idem Johannes, miles, dici a dicto Gileberto Lemarié, sed de
785
Archives nationales (France)
J//1034
n/os 33 et 33 bis
Comptes et enquêtes
Original
893 - Avant 1270
Inquisitio de hereditagio Aelidis la Tiharde.
( Au dos.) Inquesta heredum eschaete Aelicie la Tiharde defuncte.
Testes Matildis, filie Mathei Belvacensis defuncti, que dicit quod pater suus fuit consanguineus Aelicie la
Tiharde post germanum, et imposuerat dictus Matheus dum viveret tres testes super eschaetam dicte
Aelicie.
Laurentius d'Auboin, juratus, dixit quod dictus Matheus Belvacensis defunctus, fuit consanguineus dicte
Alicie la Tiharde post germanum a parte domini Rogeri Torel, militis, patris dicte Aelicie ...
Guillelmus dictus Pes Lupi ...
Robertus le Charon ...
Radulphus de Plailli ...
Baldoinus des Forges ...
Gaufridus de Furno ...
Testes Dionisii Presbiteri qui dicit se esse propinquiorem heredem Aelicie la Tiharde defuncte.
Heloys de Chancicurte ...
Testes Johannis Torel qui dicit se esse propinquiorem heredem eschaete Aelicie la Tiharde.
Guillelmus de Deiparte, juratus, dixit quod Garnerius Torel fuit frater patris dicte Aelicie la Tiharde ; et
idem Garnerius, prout audivit dici, fuit bastardus, et habuit idem Garnerius unum filium in matrimonio
786
Archives nationales (France)
qui vocatus fuit Felix ; et idem Felix pater fuit dicti Johannis Torel ...
Robertus Fere de Fresneles ...
Richardus de Deiparte ...
Rodulfus Burel de Fresneles ...
Rodulfus Lemerrici ...
Hugo dictus Infans ...
Guillelmus Machue ...
Martinus de Portis ...
Garnerius de Puteo de Fresneles ...
Hecelinus Prior, frater Guillelmi Prioris ...
Robertus filius Yvans ...
Hugo Pulcher Infans ...
Rogerus Rex ...
Petrus Barrel ...
Rogerus Gastel ...
Johannes Clericus ...
Guillelmus le Telier ...
Guillelmus, filius ejusdem mulieris petentis dictum hereditagium, juratus, dixit idem per omnia.
Testes Guillelmi prioris qui dicit se esse propinquiorem heredem.
Rodulfus Lemerrici ...
Hugo dictus Infans ...
Guillelmus Machue ...
Vincentius Coingniée ...
Martinus de Portis ...
Garnerius de Puteo ...
Hecelinus Prior ...
Robertus filius Simonis ...
Hugo Pleher ...
Petrus Barrel ...
Rogerus Rex ...
Johannes Clericus ...
Guillelmus le Telier ...
Testes Richardi de Velleio acturi pro uxore sua :
Rogerus Rex de Cornero ...
Petrus Barrel ...
Guillelmus Creste ...
Robertus Larose ...
Johannes Clericus ...
Guillelmus le Telier ...
Guillelmus, filius ejusdem mulieris petentis hereditagium supradictum ...
Rouleau en parchemin aujourd'hui en deux morceaux, plié et fermé comme les lettres closes au moyen
d'une bandelette de parchemin et d'un signet disparu. Mentionné par Boutaric, Actes du Parlement de
Paris, I, 143, n° 1560 J. Nous n'avons donné que les noms des témoins lorsque leurs dépositions étaient
sans intérêt.
J//739
n° 1
787
Archives nationales (France)
Paris et environs
Original
894 - Avant 1270
Expensa cujusdam domini facta per Guillelmum Parisiensem.
Expense facte per Guillelmum Parisiensem a festo Assumpcionis beate Marie usque ad diem Lune in
crastino sancti Remigii per VII ebdomadas ...
Die Mercurii pro gentaculo Domini Parisius, VI s. IIII d. Eo die recessit Dominus. - Pro expensis familie
morantis Parisius, XXIII d. - Item pro duabus equis ibidem morantibus fenum, avena precomputata. -
Lecti stallagii ( sic), IIII d.
Summa : VIII S. VII d.
Ab illo die Mercurii supradicto, usque ad diem Veneris in festo Apostolorum Simonis et Jude expense
facte pro familia morante Parisius et supervenientibus : panis, XXVII s. VIII d. - Vinum vetus, XX s. IIII
d. - Mustum, XL S. VIII d. - Carnes grosse, XXXVI s. - Pulli, VIII s. - Ova, casei, potagium, salsiamentum,
fructus, X s. - Pisces, XXI S. III d. - In busco, VIII S. - Pro equis : fenum, avena, XLVIII S. IX d. - Lecti,
stallagium, literie, XXVI s. III d. - Aqua lata per idem tempus, XVIII d.
Summa : XII lb. XVIII s. 1 d.
Nous ne donnons ici que des extraits de ce petit rouleau que l'écriture seule nous a portés à placer avant
1270. Peut-être conviendrait-il à Alfonse de Poitiers ?
J//750-J//758
Original
895 - Avant le 21 août 1271
[Au dos] Inquesta super interprisiis senescalli Pictavensis et ballivorum et servientium Pictavensium.
Inquestae ( sic) facte super servientes et ballivos in Marempnia.
Gaufridus Ruffi de Canpania miles, juratus et requisitus dicit quod in quodam territorio ... dicitur Alneye
quod tenebat Gaufridus Rudelli, miles ...
Tel est le début d'un énorme rouleau de 23 peaux qui paraît être une enquête faite en Saintonge par
ordre du comte Alfonse de Poitiers. Le coin supérieur droit est rongé par l'humidité.
J//896-J//903
Original
896 - Avant le 21 août 1271
Denuntiationes factœ Alfonso, comiti Pictavioe et Tholosœ, ab hominibus Paternarum contra Poncium
Astoaudi.
Vobis, domine A[lfonse], Dei gratia comes Pictavie et Tholose et marchio Provincie, denunciant
supplicando sindici universitatis hominum castri vestri de Paternis quod discretus vir dominus Pontius
Astoaudi et ejus homines multas vobis et ipsis injurias et contumelias a longo tempore intulerunt et
adhuc inferre cotidie non formidant ; inter quas non minima reputatur quod occupando quandam
partem territorii castri vestri de Paternis, protendentes territorium castri Avellaronis, diminuere
nituntur vestram, jurisdictionem et dominicaturas vestras magnas contentas infra predictam partem
territorii de Paternis, videlicet pratum comitale et quandam lonam que est in lona Christianorum et bona
cujusdam mulieris condempnate de heresi et quedam servicia et multas alias proprietates nobis comissas
ex eo quod vendite fuerunt et alienate, curia vestra que deberet requiri in eis inscia et irrequisita.
Item aliam jurisdictionem vestram, scilicet trezena et laudumia in rebus alienandis et alienatis, et
vintenum quando necesse esset vobis, et vestram justiciam in forestis seu delictis comissis infra
predictam partem territorii que per vos vel per vestram curiam immediate puniri debent, que omnia ad
vos pertinent pleno jure.
788
Archives nationales (France)
Item denunciando proponunt quod, cum inter homines vestros de Paternis et homines ipsius domini
Poncii de castro Avellaronis, super finibus territoriorum de quibus facta est mentio supra, controversia
moveretur, ad instanciam domini Poncii senescallo vestro mandavissetis per literas ut super finibus
territoriorum Paternarum et Avellaronis inquireret de plano diligenter veritatem et, veritate comperta,
prout equitati et justicie consentaneum esset, discordiam inter homines vestros de Paternis et homines
de Avellarone motam super dictis finibus terminaret, ipse senescallus constituit discretos viros judicem
suum et fratrem G. de Bosqueto, priorem Sancti Romani, ad inspicienda instrumenta et examinandos
testes que et quos sindici utriusque universitatis vellent pro se producere. Et sindici de Paternis
produxerunt instrumenta multa et testes XXX ta ; set altera pars noluit instrumenta vel testes producere
tempore quo deberet, imo quantum potuit negocium prorogavit, videns quod, si secundum formam
mandati vestri procederet, se illud quod intendebat nullatenus obtenturam. Prorogato igitur negocio
usque [ad] adventum magistri Stephani de Balneolis, coram se utriusque partis sindicos convocavit et
jussit eos in arbitros compromiti, scilicet in priorem et judicem supradictos. Qui arbitri, recepto arbitrio,
mandaverunt et preceperunt sindicis utriusque universitatis sub pena c librarum turonensium ne aliqua
partium aliam pignoraret ; et homines de Avellarone, spreto mandato arbitrorum, vestros homines
pignorarunt ; et cum prefati vestri homines de Paternis jura vestra et dominicaturas vestras defenderent,
non permitentes homines Avellaronis uti dictis vestris dominicaturis, ipsi homines Avellaronis cum
armis in ipsos vestros homines irruerunt et fere XX ti usque ad mortem cum cairellis, sagetis et lanceis
vulnerarunt, ipsis vestris hominibus existentibus sine armis. Post hec, cum esset per dictos arbitros apud
Montilios dies partibus assignata, comparuerunt ambe partes ad eam, et sindici Paternarum protestati
fuerunt se nolle procedere coram dictis arbitris nec debere, cum nullum jus dicerent se habere in locis
pro quibus dicta controversia erat mota, et, si quid jus ibi habebant, vobis cedebant ; et ita dicebant
causam predictam ad vos pertinere potius quam ad ipsos, requirentes senescallum vestrum ut illam
causam defenderet sicut vestram. Et nichilominus sindici Paternarum compulsi fuerunt per dictos
arbitros in dicto compromisso procedere coram eis, unde dicunt indebite se gravatos. Quare supplicant
excellentie vestre quatenus ipsos non permitatis ita turpiter pertractari, facientes, si placet, cessare
penitus compromissum, mandantes vestro, si placeat, senescallo ut super finibus territoriorum
secundum formam litterarum vestrarum inquirat, secundum quod inceperat, veritatem et ad
imponendam finem discordiis et controversiis dicta territoria terminet tempestive, vel saltem viam
utilem eligatis per quam vos et ipsi non spoliemini tantis rebus que valent, ut probari posset de facili,
quinquaginta milia solidorum.
Item vobis denunciant quod non solum injuriantur vobis in hiis que dicta sunt, set etiam in hoc quod
nititur dominus Poncius Astoaudi accipere pedagium novum infra territorium vestrum, licet occasione
castri sui Avellaronis in nullo loco accipere deberet, quia pontanagium quod accipiebatur apud
Gremaignanicis ( sic) propter guerram mutatum fuit apud castrum suum Avellaronis, et ipse de dicto
pontanagio facit pedagium quod accipere nititur in tota parte territorii castri sui Avellaronis et etiam
ultra, infra vestrum territorium de Paternis.
Item, et in hoc injuriatur vobis dictus dominus Poncius Astoaudi quia ipse dominus Poncius omnes
pedagios ( sic) terre vestre Venesini nobis destruxit et abstulit in hunc modum quia, cum Guiso, gener
suus, guerram faciebat domino episcopo Vivariensi et domino episcopo de Dia, ipse dominus Poncius
dedit receptaculum ei in quadam sua fortalicia quam tenet pro vobis que est in medio terre vestre, et de
hominibus predictorum episcoporum per stratas vestras et vias publicas. marcimonia ad terram vestram
portantibus dictus gener suus et ejus frater ad dictam fortaliciam captos aliquos reduxerunt ; propter
quod camina vestra quasi omnia sunt amissa nec audent de partibus convicinis ad terram vestram aliqua
deportare.
Et non solum vobis injuriatur in predictis, set in simili causa vobis et hominibus vestris de Murmurione
injuriatur et hominibus vestris de Insula.
789
Archives nationales (France)
Et non solum vobis et nobis, set etiam omnibus convicinis, videlicet in simili casu domino episcopo
Carpentoratensi, domino Barralo et hominibus suis de Bedonio et de Corumbo et dominis de
Nomicanicis et dominis de Venasca.
Injuriatur autem dominus Poncius et homines sui de Masazano domino episcopo Carpentoratensi quia
homines de Masazano fregerunt sclausam cujusdam molendini in tenemento Carpentoratensi.
Item diruerunt pontem situm in tenemento Carpentoratensi.
Item fregerunt terminos positos inter territoria Carpentoratis et Masazani per Guillelmum Petrum,
fratrem domini Poncii Astoaudi, arbitrum a partibus communiter electum.
Item post terminationem, talaverunt quoddam viridarium in tenemento Carpentoratensi, que omnia
credunt esse facta de consilio et assensu domini Poncii, quia homines sui aliter facere non auderent,
neque petunt predicti sindici Paternarum super hiis omnibus supradictis, si vobis non placuerit sibi
credi ; set, si velletis super hiis per aliquem fidelem vestrum vel de istis partibus vel de illis inquiri
diligentissime veritatem, non solum hec contra vos et vestros facta vera esse reperirentur, set etiam
similia et majora, ad que facienda prefatus dominus Poncius Astoaudi pretextu vestri servicii, modo non
debito se pretendit, quod aliter facere non auderet.
Petit rouleau de parchemin sans traces de sceau ni de clôture.
J//1028
n° 21
Comptes et enquêtes
Original
897 - Avant le 21 août 1271
Pensiones ab Alfonso, comite Pictavensi, diversis personis solutœ.
Pensiones percipiende annuatim in coffris domini comitis tam ad vitam quam quousque contemplacione
domini comitis provisum fuerit alibi.
Magister Guillelmus de Vallegrinosa, subdecanus Carnotensis, quatuor viginti libras turonensium annue
pensionis in coffris domini comitis percipiendas duobus terminis, videlicet XL libras in festo
Purificacionis beate Virginis, et alias XL libras in festo Ascensionis Domini 1.
Magister Bartholomeus de Regio, quinquaginta libras turonensium annue pensionis in coffris domini
comitis percipiendas.
Magister Eustachius de Mesiaco, viginti quinque libras turonensium ...
Dominus Guillelmus de Santo Mederico, XXX libras turonensium ...
Johannes de Acheriis, clericus, XX libras ...
Archipresbyter Remorentini, XX libras turonensium.
Magister Mauricius, phisicus, L libras turonensium ...
Jocetus, armiger, XX libras turonensium ...
Magister Guillelmus de Ruppe, XX libras turonensium ...
Pensiones percipiende in coffris domini comitis per diem tam ad vitam quam ad voluntatem domini
comitis.
Nicholaus de Vitriaco habet, pro uxore et liberis suis, XV denarios turonensium per diem percipiendos in
coffris domini comitis.
Hermandus de Curia, pro uxore et liberis suis, XV denarios turonensium ...
Heloisia de Gonessia, mater Petri de Gonessia, VI denarios parisiensium ...
Johannes Rochete, XII denarios turonensium...
Milo et Renerus, fratres Petri de Silvanecti, VI denarios turonensium ...
Rogerus de Camera, pro uxore et liberis suis, XII denarios turonensium...
Lucas Coqus, XV denarios turonensium...
790
Archives nationales (France)
791
Archives nationales (France)
J//1032
n° 12
Comptes et enquêtes
Original
898 - Avant le 21 août 1271.
"Ilec est inquesta Gaufridi de Leziniaco, domini de Bonolio, super mensionariis de Travazai et aliis
contentis in dicta inquesta tradenda magistro Johanni de Senonis de mandato domini comitis
Pictavensis ... d ... 1 fiat responsio infra palamentum vel ad palamentum dicto Gaufrido.
Invenies domum dicti magistri Johannis de Senonis in vico Sancte Genovefe Parisius."
1. Trois mots effacés.
Note inscrite au dos d'un rouleau de parchemin jadis clos, mais sans traces de sceau. - Publié dans les
Archives du Poitou, t. VIII, p. 73.
J//1033
n° 19
Comptes et enquêtes
Original
899 - Avant le 21 août 1271.
"Hoc est illud quod senescallus Xanctonensis addiscit. super halis Sancti Johannis Angeliaci quas
prepositus monacus ejusdem ville dicit esse sitas in proprio fundo ecclesie Sancti Johannis Angeliaci,
secundum formam arrestati domini comitis quod est talis : De petitione prepositi monachi super platea
in qua sunt facte colme que serventur indempnes et fiat sibi recompensatio cum sint in proprio fundo
ecclesie vel restituatur sibi fundum ( sic). Responssio et preceptum domini comitis talis est : De articulis
qui tangunt dominum comitem senescallus Xanctonensis addiscet veritatem, servato jure dicti comitis,
et refferat ad proximum parlamentum."
Enquête qui ne compte pas moins de 42 dépositions. - Rouleau composé de trois peaux, jadis fermé au
moyen d'une bandelette de parchemin scellée.
J//1034
n° 18
Comptes et enquêtes
Original
900 - Avant le 21 août 1271.
Compotus victualium emptorum pro Alfonso comite Pictavensi.
Garnisiones victualium emptorum in Pictavia in villis domini comitis pro domino comite.
Apud Nyortum : II sextarii avene, quilibet sextarius XII S. VIII d. turonensium. Summa VI XX VI lib.
XIII S. IIII d. t. - Item XXX sextarii frumenti empti et positi ibidem, quilibet sextarius XV s. t. Summa
XXII lib. X s. t. - Item fenum ibidem, XL s. tur. - Item palea ibidem, LX s. tur.
- Item lignum ibidem, XL s. tur.
Apud Fronteniacum : II dolia vini, XLV s. tur.
Apud Mosterolium : palea empta, CX s. tur. - Fenum, XLVII s. tur. - II e sextarii avene, quilibet sextarius
XII s. Summa VI lib. tur. - XL sextarii frumenti, quilibet sextarius XI s. Summa XXII lib. tur. - II sextarii
pisorum, XXXVI s. tur. - II sextarii fabbarum, XXXIIII s. tur.
Apud Tornolium, pro LXVI modiis vini, et apud Ruppem Dagulfi, sex dolia vini, LVI lib. v s. tur.
- Item apud Ruppem Dagulfi pro feno empto, XLII s. tur. - Item pro IIII XX sextariis avene, XVI lib. XVI
s. tur. - Item pro feno, palea, pisis et baconibus, XIIII lib. tur.
792
Archives nationales (France)
Apud Castrum Novum, pro quinquaginta sextariis avene emptis, XIII lib. XII s. tur.
Petit rouleau en parchemin non scellé.
J//1034
n° 21
Comptes et enquêtes
Original
901 - Avant le 21 août 1271.
(Au dos :) Expensa domine comitisse Pictavensis ( ?).
Philippo panetario, pro hernesio panetarie, XXX s. - Pro pasagio Secane Parisius, XIII s. - Pro minuto
hernesio, XII d. - Pro II repositoriis vassallamentorum argenti, XLV s. - Pro minuto hernesio, II s. -
Cuidam valleto, LXVIII s. VI d. - De tempore Guiardi : pro quodam forulo ad tabulas, XII d. - Pro II equis
locatis apud Corbolium, II s. - Portitoribus Sicati, III s. - Pro uno freno affitando, III d. - Molli Paste, pro
quodam equo locato in Recordana, XLIII s. - Pro uno forcerio pro uno baz pro uno bahuto, XXIX s. - Pro
quadam boita ad ponendum ocras, XII d. - Pro sotularibus Cacherii, II s. - Pro familia domine comitisse
apud Parisius, C s. - Pro duobus burellis emptis Parisius, XXXV s. - Pro nappis lotis apud Parisius, II s.
VI d. - Pro uno cado ad vinum acre empto ibidem, II s. VI d. - Die Cinerum, apud Parisius, Quarreto, pro
garnisione ministerii sui, XXXIII s. VIII d. - Ibidem Giloni, speciario, pro ginginbrato, VII Ib. - Dicta die,
ibidem, pro quadriga camere comitisse, Jaqueto cervesario, XXIII Ib. IX s. - Pro uno equo locato pro
Aelide de Amors per XXI dies, XXI s. - Dicta die pro coffris fructus domine comitisse, L s. - Dicta die
ibidem, domine Gile, costurarie, pro supparis faciendis pro uno pappegaudo, VI d. - Dicta die pro decem
alnis serici nigri, LXX s. - Ibidem, pro coopertura carri domine comitisse et una capa emptis a Guiardo
pannario, VIII lb. - Richardo scissori, II s. - Pro breviario domine comitisse reparando, cuidam clerico,
IIII s. et VI d. - Pro una libra fili, Richardo, II s. - Domine, de mutuo, XII d. pro XIIII diebus. - Pro feno
et literia palefridorum domine comitisse, XLII s. I d. - Pro una quadriga locata de Meleduno usque
Corbolium, VI s. - Pro viatura apparanda, V s. VI d. - Pro uno freno empto, XXXIIII d. - Pro sambuis
apparandis, XXV d. - Pro IIII or cingulorum ( sic), IIII s. - Pro hosellis cujusdam valleti qui ducit
dominam comitissam, VI s. VI d. - Pro sagimine ad palefridos ungendos, III s. X d. - Pro literia somarii
camere, XX d. - Pro quodam carro adducto de Meleduno usque Corbolium, VIII s. IIII d. - Pro expensis
quadrigariorum factis a Parisius usque Cenomannis per Johannem de Camera, XII s. VII d. - Pro
expensis dicti carri et equorum qui morati fuerunt Parisius quando de novo coopertum fuit carrum,
XVIII s. - Pro affetaturis, pro uncturis pro auxibus carri et quadrige, pro rasura equorum et arçonno
cujusdam selle et sella abborranda, XIIII s. IIII d. - Pro II axibus quadrige coquine et borra et uncto et
uno vanno et ferratura, IX s. VIII d. - Pro vectura mapparum de Parisius usque Cenomannis, IIII s V. d. -
Pro hanapiis et uno emallo et vitris, et uno sacco ad claretum faciendum, VIII s. IIII d. - Pro sex saccis
Thome fructerii, IIII l. VI d. - Johannino de Camera pro lumeria, pro minuto hernesio, pro II valletis
sequentibus quadrigas et hernesiis honerandis et dehonerandis, III s. IX d.
- Pro sejorno unius equi de XXXVIII diebus, XX s.
- Pro vassallamentis de coquina domine comitisse emptis Parisius per Lucam coquum, videlicet pro
patellis et chauderiis tam magnis quam parvis, VII 1b. XVII s. II d. - Pro garnisione fructus et cere
domine comitisse empta Parisius per Thomam fructuarium, IX lb. XI d. - Pro garnisio[ne] coquine empta
ibidem per Lucam coquum, videlicet, II panibus çucare, XXXVII s. VI d. ; pro uno sexterio pisorum, X s.
III d. ; pro uno miliario de allectibus, XXVI s. ; pro III lampridis emptis Parisius, XXVII s. ; pro uno
sacco, pro uno mortario, pro uno pedello, pro una hucha, XV s. VIII d.
- Somulario capelle, V s. quos per partes misit pro somario. - Cuidam garcioni coquine, XXV d.
- Sicato, pro dineriis suis, XII d.
Summa CIX lb. XI s. XI d.
793
Archives nationales (France)
J//1034
n° 72
Comptes et enquêtes
Minute
902 - Avant 1270 ( ?)
Formula querimoniarum hominum cujusdam villoe diocoesis Ruthenensis contra officiales regios.
Significant consules ville talis regie majestati pro se et universitate, et singuli de universitate quod ballivi
et superballivi ( sic) et servientes homines ejusdem ville et subditos in ejusdem ville pertinentiis
existentes non solum verbis, sed verberibus et illicitis exactionibus et violenciis affligunt multipliciter et
molestant, contra Deum et justiciam et contra statuta regie majestatis et contra ipsorum ballivorum et
servientium ipsa sacramenta, pro pecunia non facienda faciunt et obmittunt etiam facienda, et suis
stipendiis, juribus et redditibus non contenti, multa presumunt enormia in prejudicium subditorum et
prejudicium regie majestatis. Super quibus corrigendis et emendandis et puniendis dicti consules
dominum decanum Turonensem et ejus consortem delegatos a vobis specialiter adiverunt, supplicantes
eisdem ut ad dictum locum accederent et corrigenda corrigerent et punirent viriliter punienda. Et eis
respondentibus quod mandatum non receperant quod accederent ad dyocesem Ruthenensem, nichil
dicti consules profecerunt. Unde cum dicti consules et homines dicte ville deterioris condicionis esse non
debeant quam alii in aliis dyocesibus convicini, et dicti delegati prope dictam villam per duas vel tres
leucas venerint et iterum sunt venturi, supplicant humiliter consules memorati quantinus de benignitate
vestra solita dictis decano etc., quod secundum Deum et justiciam suum exercent officium, vel aliis bonis
viris scribere dignemini quod ad dictam villam personaliter veniant et corrigenda corrigant et emendent,
et bajulos et servientes et alios officiales et excessus eorum taliter corrigant quod pena illorum transeat
aliis in exemplum. Et cum dicta villa regi consueverit per servientem vestrum specialem, et bajuli et alii
officiales nulla consuetudine percipere nisi solummodo judicata, et ibi superior consueverit esse residens
qui excessus illorum corrigebat et justiciam cum hominibus dicte ville conquirentibus exibebat
secundum usus et consuetudines dicte ville, supplicant dicti consules in statum pristinum se reduci et
sibi et aliis subditis per vos misericorditer provideri presertim cum bajuli et servientes, emptores et
firmarii sint de dicta villa et per fautores eorum et potenciam opprimunt subditos indebite et injuste,
supplicant quod scribere dignemini quod bailia et superbailia et alia officia curie vestre non vendantur
hominibus dicte ville ut pretextu officii potencie sue subditi non graventur et justicia in dicta villa
effectum debitum sorciatur, etc.
Parchemin non scellé.
J//1034
n° 7
Comptes et enquêtes
Minute
903 - Avant 1270 ( ?)
Supplicatio cujusdam regis Francorum cuidam summo pontifici directa de antiquorum, privilegiorum
continuatione.
Significat S[anctitati] v[estre] rex Francorum illustris quod vos et nonnulli alii predecessores vestri
Romani pontifices sibi et progenitoribus ejus quondam regibus Francorum ob eorum devotionis
intuitum privilegia multa continentia gratias pro se, eorum clericis atque domesticis et indulgentias
varias per litteras apostolicas, regum ipsorum non expressis nominibus, concessistis, quibus ipsi usi sunt
hactenus pacifice et utuntur.
794
Archives nationales (France)
Cum autem postmodum privilegia hujusmodi et indulgentie ipsi regi per apostolicas litteras sub
expressione sui nominis fuerint per sedem apostolicam innovata, quibus cum pro se et suis uti oportet
prout negociorum qualitas pro tempore interpellat, ac per hoc quod in ipsis novis privilegiis regium
nomen exprimitur, antiqua privilegia sibi et progenitoribus ipsis sine nominis expressione concessa
evacuata dubitet et eis quominus valida maneant in posterum derogari, supplicat idem rex quatinus
eidem per vestras concedere dignemini litteras speciales ut dictis privilegiis veteribus sicut olim libere uti
voleret et utatur, declarantes eadem, novissimis concessis sibi cum expressione regii nominis
nequaquam obstantibus, fore valida et robur obtinere perpetue firmitatis.
Parchemin non scellé.
795