Ajànǔ hla
Ajànǔ hla, b'e e ylɔ ɖɔ hyène (flansegbe) ɖò kanlin e nɔ ɖu lan ɖò ayikúngban jí lɛ é mɛ. É cí cuku ɖaxó ɖé ɖɔhun, bo nɔ dó xɛsi mɛ tawun, bo nɔ kɔ́n hwenu e é ɖò zunkan mɛ gbɔn wɛ é. Amɔ̌, é ɖò hɛ̌nnu kpɛví Feliformias tɔn mɛ. Nú é ma ɖó fɛ́nú yětɔn ǎ ɔ́, é nɔ́ yí nǔnywɛ yětɔn lɛ́ɛ ɖi gběnyatɔ́ e ma nɔ gɔ́ xomɛ ǎ é ɖɔhun[1],[2].
.jpg)
Jlɛjlɛ yetɔn
[wlǎn nú | wla nú ɖoɖo ɔ]
Ajànǔ hla lɛ̌ nɔ ɖu lan lɛ, bo ɖo Aflika. Ɛnɛ ji wɛ ɖe, bɔ ɖokpo ɖokpo ɖo akɔta tɔn: e nɔ ɖo wuntun lɛ e (nɔ́ nyi Crocuta crocuta), vɔvɔ ɔ (nɔ́ nyi Parahyaena brunnea), ɖevo nyi (Proteles cristata) kpodo e ɖo ɖiɖe lɛ e kpo (nɔ́ nyi Hyaena hyaena).
Nu ɖuɖu Ajànǔ hla tɔn
[wlǎn nú | wla nú ɖoɖo ɔ]Hwɛ ɔ, è ko ɖɔ ɖɔ Ajànǔ hla lɛ nɔ ɖu nǔ e kanlin ɖevo lɛ nɔ ɖu lɛ é. Amɔ̌, linlin enɛ nɔ tuùn nǔwukpikpé yetɔn e ye nyí gběnyatɔ́ syɛnsyɛn lɛ é ǎ[3]. Hɛvi lɛ nɔ ba nǔɖuɖu có, ye nɔ lɛ́ nya gbě kpo kanɖodonǔwu kpo, bo nɔ hɛn nǔ e ye ɖu é wá dò kpo nǔwukpikpé jiwǔ ɖé kpo, bo nɔ lɛ́ wà nǔ ganji.
Ye nɔ ɖ’alɔ ɖò gbenyinya mɛ ɖò kpɔ́, bo nɔ zán nǔnywɛ yetɔn, wezun yetɔn kpo hlɔnhlɔn e ye ɖó bo nɔ ɖu nǔ é kpo dó xò kanlin ɖaxó ɖaxó lɛ zlɛ. Linlin yetɔn kpo didɛ yetɔn kpo nɔ zɔ́n bɔ ye nɔ nyí kanlin e nɔ ɖu nǔ lɛ é syɛnsyɛn, bo nɔ wà nǔ taji ɖé ɖò jlɛ̌jininɔ e ɖò nǔ e ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é mɛ é mɛ.
Nuwiwa ɖagbe yetɔn
[wlǎn nú | wla nú ɖoɖo ɔ]È tuùn xɛví lɛ ɖó nǔwukpikpé e ye ɖó bo nɔ klɔ́ cyɔ e kanlin ɖevo lɛ jó dó lɛ é wu. Azɔ̌ enɛ ɖò taji bo na dó glɔ́n ali nú azɔn lɛ bo na lɛ́ hɛn lanmɛ na nɔ ganji nǔ e ɖò ayikúngban jí lɛ é tɔn bǐ ɖó te. Nǔ e nɔ hɛn xú yetɔn lɛ gblé ganji lɛ é lɔ nɔ d’alɔ bɔ nǔ lɛ nɔ xú[4].