پرش به محتوا

پله (بازیکن فوتبال)

ویرایش پیوندها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پله افسانه جهان
پله در سال ۱۹۹۵
نام هنگام تولدادسون آرانتس دو ناسیمنتو
زادهٔ۲۳ اکتبر ۱۹۴۰
ترس کوراسویس، میناز ژرایس، برزیل
درگذشت۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ (۸۲ سال)
سائوپائولو، برزیل
پیشه‌ها
  • بازیکن فوتبال
  • بشر دوست
قد۱٫۶۵ متر (۵ فوت ۵ اینچ)
همسران
  • رزماری دوس ریس شولبی (ا. ۱۹۶۶–ج. ۱۹۸۲)
  • اسیریا لموس سیشاس (ا. ۱۹۹۴–ج. ۲۰۰۸)
  • مارسیا آئوکی (ا. ۲۰۱۶)
شریک زندگیشوشا (۱۹۸۱–۱۹۸۶)
فرزندان۷، شامل ادینیو
مشاغل مرتبط با فوتبال
پست
باشگاه‌های جوانان
۱۹۵۳–۱۹۵۶ بائورو
باشگاه‌های حرفه‌ای*
سال‌ها باشگاه‌ها بازی† (گل)†
۱۹۵۶–۱۹۷۴ باشگاه فوتبال سانتوس برزیل ۶۳۶ (۹۱۸)
۱۹۷۵–۱۹۷۷ نیویورک کاسموس ۶۴ (۹۷)
مجموع ۷۰۰ (۳۳۵)
تیم ملی
۱۹۵۷–۱۹۷۱ برزیل ۹۲ (۷۷)
افتخارات
فوتبال مردان
به نمایندگی از  برزیل
جام جهانی فوتبال
برنده جام جهانی فوتبال ۱۹۵۸
برنده جام جهانی فوتبال ۱۹۶۲
برنده جام جهانی فوتبال ۱۹۷۰
کوپا آمریکا
نایب‌قهرمان جام ملت‌های آمریکای جنوبی آرژانتین ۱۹۵۹
  • تعداد بازی‌ها و گل‌ها فقط مربوط به بازی‌های لیگ داخلی است.
نخستین وزیر ورزش
دوره مسئولیت
۱ ژانویهٔ ۱۹۹۵ – ۱ مه ۱۹۹۸
رئیس‌جمهورفرناندو هنریک کاردوسو
پس ازمسئولیت پابرجا
پیش ازرافائل گرکا (۱۹۹۹)

ادسون آرانتس دو ناسیمنتو (به پرتغالی: Edson Arantes do Nascimento؛ ۲۳ اکتبر ۱۹۴۰ – ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲) که با نام پله شناخته می‌شود، بازیکن سابق فوتبال اهل برزیل بود که در پست مهاجم بازی می‌کرد.[۱] او یکی از بزرگترین بازیکن تمام ادوار است و از سوی فیفا لقب «برترین» را گرفته است.[۲] او یکی از موفق‌ترین و محبوب‌ترین چهره‌های ورزشی قرن بیستم بود. کمیتهٔ بین‌المللی المپیک در سال ۱۹۹۹ میلادی از او به عنوان ورزشکار قرن یاد کرد و نامش از سوی مجلهٔ تایم در فهرست ۱۰۰ شخصیت برجستهٔ قرن بیستم قرار گرفت. پله در سال ۲۰۰۰ میلادی از سوی فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال (IFFHS) به عنوان بازیکن برتر جهان انتخاب شد و همچنین یکی از دو برندهٔ مشترک بازیکن قرن فیفا بود. پله در مجموع ۱٬۲۷۹ گل در ۱٬۳۶۳ بازی زده است که شامل بازی‌های دوستانه نیز بوده است و این موضوع از سوی رکوردهای جهانی گینس به رسمیت شناخته شده است.[۳]

پله در دوران بازیکنی خود، سه جام جهانی را کسب کرد و رکوردهای بسیاری، از جمله بیشترین گل در تاریخ فوتبال را شکست. از القاب دیگر او «ری» (شاه؛ سلطان) و «پرولا نگرا» (مروارید سیاه) و«g.o.a.t» (بزرگترین تمام دوران) بودند. او از نظر بسیاری از صاحب‌نظران، بزرگ‌ترین و بهترین بازیکن تاریخ فوتبال شناخته می‌شود. پله در تمام دورانی که فوتبال بازی می‌کرد موفق به بردن توپ طلا نشده بود، در حالی که توپ طلا از سال ۱۹۵۶ اهدا می‌شد (یعنی اولین سال بازی او در تیم سانتوس)؛ چرا که توپ طلا آن موقع تنها به بازیکنان اروپایی داده می‌شد،اما در بازنگری توپ طلا در ۲۰۱۳ مشخص شد که پله هفت بار باید به عنوان بازیکن سال جهان برگزیده میشد و هفت توپ طلا به نام او ثبت شد [۴]. مجلهٔ فرانس فوتبال در سال ۱۹۹۹ میلادی در رأی‌گیری از برندگان توپ طلا تا آن سال پله را با ۱۷ رأی به عنوان برترین بازیکن قرن ۲۰ فوتبال انتخاب کرد. وی همچین از طرف کمیتهٔ بین‌المللی المپیک برترین ورزشکار قرن ۲۰ شناخته شد.

وی فوتبال را از سال ۱۹۵۰ میلادی در سن ۱۰ سالگی شروع کرد و در سال ۱۹۵۸ میلادی با این‌که ۱۸ سال بیشتر نداشت، در جام جهانی سوئد جوان‌ترین بازیکن برزیلی شناخته شد و همچنین توانست با گلزنی به افتخارات خویش بیفزاید. او ضمن مهارت بازی به عنوان هافبک یا مهاجم، مهارت کامل بازی با هر دو پا را داشت. تمام‌کننده‌ای قهار بود، دریبل‌زنی بی‌نظیر و پاسوری به یاد ماندنی. او حتی — به عنوان یک فوروارد — تکل‌زن قهاری نیز بود. سرعت، قدرت و دقت شوت او از معروف‌ترین ویژگی‌هایش بودند. او در دوران حرفه‌ای خود در چهار جام جهانی بازی کرد و موفق به کسب ۳ جام جهانی (۱۹۶۲، ۱۹۵۸ و ۱۹۷۰) شد. در جام‌جهانی ۱۹۵۸ سوئد او با ۱۷ سال سن جوان‌ترین بازیکن برزیل بود و موفق شد با گلزنی در فینال برزیل را قهرمان جهان کند. در جام جهانی ۱۹۶۲ در دومین بازی برزیل برابر چکسلواکی مصدوم شد و نتوانست برزیل را در دیدارهای بعدی همراهی کند. در جام جهانی ۱۹۶۶ نیز مصدومیت باعث شد تا تنها در دو بازی برای برزیل بازی کند و برزیل این بار در همان مرحلهٔ گروهی حذف شد؛ ولی در جام جهانی ۱۹۷۰ با قدرت بازگشت و با گلزنی در فینال برابر ایتالیا علاوه بر کسب جام قهرمانی یکی از معدود بازیکنانی شد که در دو فینال جام جهانی گلزنی کرده‌اند. او موفق شد در چهار دورهٔ پیاپی جام جهانی گلزنی کند.

هنری کیسینجر در مقاله‌ای در سال ۱۹۹۹ در مجلهٔ تایم خاطرنشان کرد که هر دو طرف در جنگ داخلی نیجریه در سال ۱۹۶۷ به مدت ۴۸ ساعت آتش‌بس اعلام کردند تا پله بتواند در پایتخت لاگوس در مسابقه‌ای نمایشی بازی کند.

او تمام دوران فوتبال خود را در باشگاه برزیلی سانتوس بازی کرد و تنها در سال‌های آخر به آمریکا رفت تا برای نیویورک کاسموس بازی کند. بعد از بازنشستگی در ۱۹۷۷ او به عنوان شخصیتی ورزشی فعالیت کرده است و مدتی وزیر ورزش برزیل بوده است؛ و اولین بازیکنی است که از فیفا جایزهٔڽ افتخاری بهترین بازیکن جهان را دریافت کرده است؛ این اتفاق در سال ۲۰۱۴ میلادی رخ داد که در آن شب که مراسم اهدای توپ طلا بود به صورت افتخاری یک توپ طلا به پله نیز داده شد.

او در تاریخ ۲۹ دسامبر سال ۲۰۲۲ در بیمارستان آلبرت اینشتین شهر سائو پائولو در ۸۲ سالگی درگذشت.[۵][۶][۷][۸]

نام

[ویرایش]

پله از «بیله» نام دروازه‌بان تیم واسکو دوگاما گرفته شده و ریشه عبری دارد و در این زبان به معنای معجزه است و در زبان پرتغالی معنی شناخته شده‌ای ندارد.[۹][۱۰]

دوران باشگاهی

[ویرایش]

سانتوس

[ویرایش]
پله در سال ۱۹۶۲، که تا آن زمان به عنوان بهترین بازیکن جهان شناخته می‌شد.

در سال ۱۹۵۶، دی بریتو، پله را به سانتوس، یک شهر صنعتی و بندری واقع در نزدیکی سائوپائولو برد تا برای باشگاه حرفه‌ای سانتوس اف‌سی بازی کند و به مدیران سانتوس گفت که این بازیکن ۱۵ ساله «بزرگ‌ترین بازیکن فوتبال در جهان خواهد بود.» پله، لولا، سرمربی سانتوس را در جریان قراردادش قرار داد و او در ژوئن ۱۹۵۶ قراردادی حرفه‌ای با این باشگاه امضا کرد.[۱۱] پله در رسانه‌های محلی به عنوان یک سوپراستار آینده به شدت معرفی شد. او اولین بازی خود را برای تیم بزرگسالان در ۷ سپتامبر ۱۹۵۷ در سن ۱۵ سالگی مقابل کورینتیانس انجام داد و عملکرد چشمگیری در پیروزی ۷–۱ داشت و اولین گل دوران حرفه‌ای پربار خود را در طول این مسابقه به ثمر رساند.[۱۲]

هنگامی که فصل ۱۹۵۷ شروع شد، پله در تیم اصلی قرار گرفت و در سن ۱۶ سالگی بهترین گلزن لیگ شد. ده ماه پس از عقد قرارداد حرفه‌ای، این نوجوان به تیم ملی برزیل دعوت شد. پس از جام جهانی ۱۹۵۸ و ۱۹۶۲، باشگاه‌های ثروتمند اروپایی مانند رئال مادرید، یوونتوس و منچستر یونایتد تلاش کردند تا او را به خدمت بگیرند.[۱۳] در سال ۱۹۵۸، اینتر میلان حتی موفق شد قراردادی معمولی با او ببندد، اما آنجلو موراتی به درخواست رئیس سانتوس در پی شورش هواداران برزیلی سانتوس مجبور شد قرارداد را پاره کند.[۱۴] والنسیا همچنین توافقی را ترتیب داد که پله را پس از جام جهانی ۱۹۵۸ به باشگاه می‌آورد، اما پس از بازی‌های او در تورنمنت، سانتوس اجازه نداد پله را بفروشد.[۱۵][۱۶] در سال ۱۹۶۱، دولت برزیل به ریاست کوادروس، پله را به عنوان «گنجینهٔ رسمی ملی» اعلام کرد تا از انتقال او به خارج از کشور جلوگیری کند.[۱۷]

پله با سانتوس در هلند، اکتبر ۱۹۶۲

پله اولین عنوان رسمی خود را با سانتوس در سال ۱۹۵۸ به دست آورد و این تیم در لیگ پائولیستا قهرمان شد. او تورنمنت را به عنوان برترین گلزن، با ۵۸ گل به پایان رساند که این رکورد هنوز پابرجاست. یک سال بعد، او به تیم کمک کرد تا اولین پیروزی خود را در تورنمنت تورنیو ریو سائوپائولو با ۳–۰ مقابل واسکو داگاما کسب کند.[۱۸][۱۹] با این حال، سانتوس نتوانست عنوان قهرمانی پائولیستا را حفظ کند. در سال ۱۹۶۰، پله ۳۳ گل به ثمر رساند تا به تیمش کمک کند تا جام قهرمانی پائولیستا را دوباره به دست بیاورند اما پس از پایان در ردهٔ هشتم قرار گرفتند و در مسابقات ریو سائوپائولو شکست خوردند.[۲۰] در فصل ۱۹۶۰، پله ۴۷ گل به ثمر رساند و به سانتوس کمک کرد تا قهرمانی پائولیستا را دوباره به دست آورد. این باشگاه در همان سال قهرمان تاچا برزیل شد و باهیا را در فینال شکست داد. پله با ۹ گل بهترین گلزن مسابقات شد. این پیروزی به سانتوس اجازه داد تا در کوپا لیبرتادورس، معتبرترین تورنمنت باشگاهی در نیمکره غربی شرکت کند.[۲۱]

"من به این امید آمدم که جلوی یک مرد بزرگ را بگیرم، اما توسط کسی که در سیارهٔ ما به دنیا نیامده بود، از بین رفتم."

— کاستا پریرا دروازه‌بان بنفیکا پس از باخت مقابل سانتوس در سال ۱۹۶۲.

موفق‌ترین فصل کوپا لیبرتادورس سانتوس در سال ۱۹۶۲ آغاز شد؛ این تیم در گروه یک در کنار سرو پورتنیو و دپورتیوو قرار گرفت و در تمام بازی‌های گروه خود به جز یک برد (تساوی ۱–۱ خارج از خانه در مقابل سرو) پیروز شد. سانتوس در نیمه‌نهایی یونیورسیاد کاتولیکا را شکست داد و در فینال با مدافع عنوان قهرمانی پنارول دیدار کرد. پله در بازی پلی‌آف دو گل به ثمر رساند تا اولین عنوان قهرمانی را برای یک باشگاه برزیلی به‌دست‌آورد.[۲۲][۲۳] پله با ۴ گل، دومین گلزن برتر رقابت‌ها شد. در همان سال، سانتوس با موفقیت از عنوان قهرمانی پائولیستا (با ۳۷ گل از پله) و از عنوان قهرمانی تاچا برزیل (پله ۴ گل در سری نهایی مقابل بوتافوگو) دفاع کرد. سانتوس همچنین در جام بین قاره‌ای ۱۹۶۲ مقابل بنفیکا پیروز شد.[۲۴] پله با پوشیدن پیراهن شماره ۱۰ خود، یکی از بهترین عملکردهای دوران حرفه‌ای خود را ارائه داد و در لیسبون هت‌تریک کرد و سانتوس ۵–۲ قهرمان شد.[۲۵][۲۶]

پله و آنتونیو راتین در بازی بوکا جونیورز و سانتوس در فینال کوپا لیبرتادورس.

به عنوان مدافع عنوان قهرمانی، سانتوس به‌طور خودکار به مرحلهٔ نیمه‌نهایی کوپا لیبرتادورس ۱۹۶۳ راه یافت. «باله بلانکو» لقبی بود که پس از پیروزی مقابل بوتافوگو و بوکا جونیورز، توانست این عنوان را حفظ کند به سانتوس برای پله داده شد، پله به سانتوس کمک کرد تا بر تیم بوتافوگو غلبه کند که در آن بزرگان برزیلی مانند گارینشا و جرزینیو حضور داشتند. با گل دقایق پایانی جرزینیو بازی رفت نیمه‌نهایی با نتیجهٔ ۱–۱ به پایان رسید. در بازی برگشت، پله در ورزشگاه ماراکانا هت‌تریک کرد و سانتوس در بازی برگشت با نتیجهٔ ۰–۴ پیروز شد. سانتوس در بازی فینال با پیروزی ۳–۲ در بازی رفت و شکست دادن ۱–۲ بوکا جونیورز در بازی برگشت قهرمان شد. این یک شاهکار نادر در مسابقات رسمی با گل دیگری از پله بود و پله در این مسابقات با ۵ گل‌زده دومین گلزن برتر این دوره از مسابقات شد. سانتوس اولین (و تا امروز) تنها تیم برزیلی بود که کوپا لیبرتادورس را در خاک آرژانتین بالای سر برد. سانتوس پس از کسب مقام سوم، لیگ پائولیستا را از دست داد، اما پس از پیروزی ۰–۳ مقابل فلامینگو در فینال، با یک گل پله، قهرمان تورنمنت ریو سائوپائولو شد. پله همچنین به سانتوس کمک کرد تا مدافع عنوان قهرمانی جام بین قاره‌ای و جام تاچا برزیل را به ترتیب برابر آ.ث. میلان و باهیا حفظ کند.[۲۴]

در کوپا لیبرتادورس ۱۹۶۴، سانتوس در هر دو بازی نیمه‌نهایی توسط ایندیپندنته شکست خورد. این باشگاه قهرمان لیگ پائولیستا شد و پله ۳۴ گل به ثمر رساند. سانتوس همچنین برای چهارمین سال متوالی قهرمان تاچا برزیل شد. در کوپا لیبرتادورس ۱۹۶۵، سانتوس به نیمه‌نهایی رسید و در یک مسابقهٔ مجدد، در فینال ۱۹۶۲ با پنارول دیدار کرد. برخلاف سال ۱۹۶۲، پنارول به برتری رسید و سانتوس را ۲–۱ حذف کرد. پله با ۸ گل، عنوان بهترین گلزن مسابقات را به نام خود کرد.[۲۷] این شروع یک نزول بود زیرا سانتوس نتوانست تورنیو ریو سائوپائولو را حفظ کند. در سال ۱۹۶۶، پله و سانتوس نیز نتوانستند تاچا برزیل را حفظ کنند زیرا گل‌های پله برای جلوگیری از شکست ۹–۴ از کروزیرو (با کاپیتانی توستائو) در فینال کافی نبود. با این حال، این باشگاه در سال‌های ۱۹۶۷، ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ قهرمان پائولیستا شد. در ۱۹ نوامبر ۱۹۶۹، پله هزارمین گل خود را در تمام رقابت‌ها به ثمر رساند. گلی که O Milésimo (هزارمین) نامیده شد، در بازی مقابل واسکو دو گاما، زمانی که پله از روی یک ضربهٔ پنالتی در ورزشگاه ماراکانا گلزنی کرد، رخ داد.[۲۸] پله بیان می‌کند که به یاد ماندنی‌ترین گل او در ورزشگاه روآ جاواری در مسابقه لیگ پائولیستا مقابل رقیب باشگاه اتلتیکو یوونتوس در ۲ اوت ۱۹۵۹ به ثمر رسید. از آنجایی که هیچ فیلم ویدئویی از این مسابقه وجود ندارد، پله درخواست کرد که یک انیمیشن کامپیوتری از این بازی ساخته شود.[۲۹]

در سال ۱۹۶۹، دو جناح درگیر در جنگ داخلی نیجریه با یک آتش‌بس ۴۸ ساعته موافقت کردند تا بتوانند بازی دوستانهٔ پله را در لاگوس تماشا کنند. سانتوس در نهایت با تساوی ۲–۲ مقابل لاگوس استیشنری استورز بازی کرد و پله گل‌های تیمش را به ثمر رساند. جنگ داخلی بعد از این بازی یک سال دیگر ادامه داشت.[۳۰] پله در طول دوران حضورش در سانتوس در کنار بسیاری از بازیکنان با استعداد از جمله زیتو، ژوزه مکیا و کوتینیو بازی کرد. ژوزه مکیا با او در بازی‌های یک یا دو، حملات و گل‌های متعدد همراه بود.[۳۱] ۶۴۳ گل پله برای سانتوس بیشترین گل زده برای یک باشگاه بود تا این‌که در دسامبر ۲۰۲۰ توسط لیونل مسی از بارسلونا شکست.[۳۲][۳۳]

نیویورک کاسموس

[ویرایش]
پله در سال ۱۹۷۳، دو سال قبل از پیوستن به نیویورک کاسموس، در کاخ سفید برای ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور ایالات متحده یک توپ فوتبال امضا کرد.

پس از فصل ۱۹۷۴ (نوزدهمین فصل او با سانتوس)، پله از فوتبال باشگاهی برزیل کناره‌گیری کرد، اگرچه او به بازی کردن برای سانتوس در مسابقات رسمی ادامه داد. یک سال بعد، او از نیمه بازنشستگی خارج شد و با نیویورک کاسموس در لیگ فوتبال آمریکای شمالی (NASL) برای فصل ۱۹۷۵ قرارداد امضا کرد.[۳۴] در یک کنفرانس مطبوعاتی پر هرج و مرج در باشگاه نیویورک کاسموس، کاسموس از پله رونمایی کرد. جان آوریلی سخنگوی رسانه‌ای باشگاه گفت: «ما در آمریکا فوق ستاره‌هایی داشتیم اما هیچ چیز در سطح پله نبود. همه می‌خواستند او را لمس کنند، دستش را بفشارند، با او عکس بگیرند.»[۳۵] اگرچه پله در این مقطع دوران اوج خود را پشت سر گذاشته بود، اما به دلیل افزایش چشمگیر آگاهی عمومی و علاقه به این ورزش در ایالات متحده شناخته شد.[۳۶] او در اولین حضور عمومی خود در بوستون توسط انبوهی از هواداران که او را محاصره کرده بودند مجروح شد و با برانکارد از شلوغی خارج شد.[۳۷]

پله در حال ورود به زمین، برای انجام نخستین بازی خود برای کاسموس، ۱۵ ژوئن ۱۹۷۵

پله اولین بازی خود را برای کاسموس در ۱۵ ژوئن ۱۹۷۵ در مقابل دالاس تورنادو در استادیوم داونینگ انجام داد و در تساوی ۲–۲ یک گل به ثمر رساند. پله در را برای بسیاری از ستاره‌های دیگر برای بازی در آمریکای شمالی باز کرد. جورجیو کینالیا به دنبال او به کاسموس رفت، سپس فرانتس بکن باوئر و کارلوس آلبرتو هم‌تیمی سابقش در سانتوس. طی چند سال آینده بازیکنان دیگری از جمله یوهان کرایف، اوزه‌بیو، بابی مور، جورج بست و گوردون بنکس به لیگ آمریکای شمالی آمدند.[۳۶][۳۸]

در سال ۱۹۷۵، یک هفته قبل از جنگ داخلی لبنان، پله یک بازی دوستانه برای باشگاه لبنانی نجمه در برابر تیمی از ستارگان لیگ برتر لبنان انجام داد و دو گل به ثمر رساند که در آمار رسمی او لحاظ نشده بود. در روز بازی، ۴۰۰۰۰ تماشاگر از صبح زود برای تماشای مسابقه در ورزشگاه حضور داشتند.[۳۹][۴۰]

پله در سومین و آخرین فصل حضورش در این باشگاه، کاسموس را به جام لیگ ۱۹۷۷ رساند. در ژوئن ۱۹۷۷، کاسموس رکورد ۶۲۳۹۴ هوادار را برای پیروزی ۳–۰ مقابل تامپا بی رودیس با هت‌تریک پلهٔ ۳۷ ساله به ورزشگاه جاینتس جذب کرد. در اولین بازی مرحلهٔ یک‌چهارم نهایی، آن‌ها یک جمعیت رکورددار ایالات متحده با ۷۷۸۹۱ نفر را جذب کردند که به شکست ۸–۳ از فورت لادردیل استرایکرز در ورزشگاه جاینتس تبدیل شد. در بازی دوم نیمه‌نهایی مقابل روچستر لنسرز، کاسموس ۴–۱ پیروز شد. پله فوتبال رسمی خود را در نیویورک کاسموس در دیدار برابر تیم سیاتل ساندرز در استادیوم سیویک در پورتلند، اورگن که به پیروزی ۲–۱ کاسموس انجامید، به پایان رساند.[۴۱]

در ۱ اکتبر ۱۹۷۷، پله کار خود را در یک مسابقهٔ نمایشی بین کاسموس و سانتوس به پایان رساند. تمامی بلیط‌های این مسابقه فروخته شد و بازی در ورزشگاه جاینتز برگزار شد و در ایالات متحده از شبکهٔ جهانی ورزش ای‌بی‌سی و همچنین در سراسر جهان از تلویزیون پخش شد. پدر و همسر پله و همچنین محمد علی کلی و بابی مور هم برای تماشای این مسابقه به ورزشگاه رفتند. قبل از شروع بازی یک پیام به تماشاگران ارائه شد - «عشق مهم‌تر است از هر آنچه در زندگی می‌توانیم داشته باشیم» - پله نیمهٔ اول را با کاسموس و نیمهٔ دوم را با سانتوس بازی کرد. مسابقه با پیروزی ۲–۱ کاسموس به پایان رسید و پله با یک ضربهٔ ایستگاهی ۳۰ قدمی برای کاسموس گلزنی کرد که گل نهایی دوران حرفه‌ای او بود. در نیمهٔ دوم، باران شروع به باریدن کرد و باعث شد که یک روزنامهٔ برزیلی روز بعد با این تیتر منتشر شود: «حتی آسمان هم گریه می‌کرد».[۴۲][۴۳]

دوران ملی

[ویرایش]

در ۷ ژوئیهٔ ۱۹۵۷ پله اولین بازی بین‌المللی خود را در مقابل آرژانتین انجام داد که با شکست ۲–۱ به پایان رسید.[۴۴][۴۵] در آن بازی، او اولین گل ملی خود را برای برزیل در سن ۱۶ سال و ۹ ماهگی به ثمر رساند و همچنان جوان‌ترین گلزن تیم ملی برزیل است.[۴۶][۴۷]

جام جهانی ۱۹۵۸

[ویرایش]
پله در حال بازی برای برزیل مقابل سوئد در فینال جام جهانی ۱۹۵۸

پله با مصدومیت زانو وارد سوئد شد و بعد از بیرون آمدن از اتاق درمان، هم‌بازی‌هایش دور هم جمع شدند و بر انتخاب او اصرار کردند.[۴۸] اولین بازی او در برابر اتحاد جماهیر شوروی در سومین بازی دور اول جام جهانی فوتبال ۱۹۵۸ بود که در آن پاس گل دوم را به واوا داد.[۴۹] او جوان‌ترین بازیکنی بود که تا آن زمان در جام جهانی شرکت کرده بود.[۴۵] برزیل در بازی مقابل فرانسه در نیمه‌نهایی، ۲–۱ پیش بود و پله هت‌تریک کرد و تبدیل به جوان‌ترین بازیکن تاریخ جام جهانی شد که این کار را انجام داده است.[۵۰]

پلهٔ ۱۷ ساله بعد از قهرمانی برزیل در فینال جام جهانی ۱۹۵۸ روی شانهٔ ژیلمار دروازه‌بان گریه می‌کند.

در ۲۹ ژوئن ۱۹۵۸، پله با ۱۷ سال و ۲۴۹ روز به جوان‌ترین بازیکنی تبدیل شد که در فینال جام جهانی بازی کرده است. او در آن فینال دو گل به ثمر رساند و برزیل در استکهلم، سوئد را ۵–۲ شکست داد. پله به تیرک دروازه برخورد کرد و سپس واوا دو گل به ثمر رساند تا برزیل پیش بیفتد. گل اول پله، جایی که او توپ را بر روی یک مدافع پرتاب کرد و سپس به گوشه دروازه شوت کرد، به عنوان یکی از بهترین گل‌های تاریخ جام جهانی انتخاب شد.[۵۱] پس از گل دوم پله، سیگه پارلینی بازیکن سوئدی بعداً اظهار داشت: «وقتی پله گل پنجم را در آن فینال به ثمر رساند، باید صادق باشم و بگویم که دلم می‌خواهد دست بزنم.»[۵۲]

وقتی مسابقه تمام شد، پله در زمین غش کرد و توسط گارینشا دوباره به هوش آمد.[۵۳] او پس از بهبودی، در حالی که هم تیمی‌هایش به او تبریک می‌گفتند، گریست. او مسابقات را با شش گل در چهار مسابقه به پایان رساند، پس از ژوست فونتن به مقام دوم رسید و بهترین بازیکن جوان مسابقات انتخاب شد.[۵۴] تأثیر او در خارج از زمین بیشتر بود، بارنی رونای نوشت: «پسربچه میناس گرایس بدون هیچ چیز جز استعدادی که او را راهنمایی کند، به اولین سوپراستار سیاهپوست ورزشی جهانی تبدیل شد و منبعی از نشاط و الهام واقعی شد.»[۵۵]

در جام جهانی ۱۹۵۸ بود که پله شروع به پوشیدن پیراهنی با شمارهٔ ۱۰ کرد. این رویداد نتیجهٔ بی‌نظمی بود. فدراسیون برزیل شماره پیراهن بازیکنان را اختصاص ندادند و انتخاب شماره به عهدهٔ فیفا بود. پیراهن ۱۰ برای پله که در آن موقعیت بازیکن تعویضی بود زود بود.[۵۶] مطبوعات پله را بزرگ‌ترین بازیکن در جام جهانی ۱۹۵۸ معرفی کردند و همچنین توپ نقره‌ای به مسابقات به عنوان دومین بازیکن برتر مسابقات پس از دیدی به او داده شد.[۵۲]

کوپا آمریکا ۱۹۵۹

[ویرایش]

پله همچنین در مسابقات کوپا آمریکا بازی کرد. در مسابقات ۱۹۵۹ او بهترین بازیکن مسابقات انتخاب شد و با ۸ گل بهترین گلزن این مسابقات شد، و برزیل با وجود شکست‌ناپذیری در مسابقات، دوم شد.[۵۲][۵۷] او در ۵ بازی از ۶ بازی برزیل، از جمله ۲ گل مقابل شیلی و هت‌تریک مقابل پاراگوئه، گلزنی کرد.[۵۸]

جام جهانی ۱۹۶۲

[ویرایش]

وقتی جام جهانی ۱۹۶۲ شروع شد، پله بهترین بازیکن جهان بود.[۵۹] در اولین بازی جام جهانی ۱۹۶۲ شیلی، در مقابل مکزیک، پله اولین گل را زد سپس گل دوم را پس از دریبل ۴ مدافع به ثمر رساند تا ۲–۰ بازی به نفع برزیل به پایان برسد.[۶۰] او در بازی بعدی خود هنگام تلاش برای شوت از راه دور مقابل چکسلواکی مصدوم شد.[۶۱] این باعث شد که او از باقی مسابقات دور بماند و مربی آیموره موریرا مجبور به تغییر ترکیب خود در مسابقات شد. بازیکن تعویضی آماریلدو بود که در ادامهٔ مسابقات عملکرد خوبی داشت. با این حال، این گارینشا بود که پس از شکست چکسلواکی در فینال در سانتیاگو، نقش اول را بر عهده گرفت و برزیل را به دومین قهرمانی خود در جام جهانی رساند.[۶۲] در آن زمان، تنها بازیکنانی که در فینال حضور داشتند، واجد شرایط گرفتن مدال بودند، قبل از این‌که مقررات فیفا در سال ۱۹۷۸ تغییر کند و کل تیم را شامل شود و پله در سال ۲۰۰۷ مدال طلا خود را دریافت کرد.[۶۳]

جام جهانی ۱۹۶۶

[ویرایش]

پله در جام جهانی ۱۹۶۶ انگلیس مشهورترین فوتبالیست جهان بود و برزیل قهرمانان جهان مانند گارینچا، ژیلمار و دیژالما سانتوس را با اضافه شدن ستارگان دیگری مانند جرزینیو، توستائو و ژرسون به میدان فرستاد که منجر به انتظارات زیادی از آن‌ها شد. برزیل در دور اول حذف شد و تنها سه بازی انجام داد.[۶۴][۶۵]

پله اولین گل را از روی یک ضربهٔ ایستگاهی مقابل بلغارستان به ثمر رساند و اولین بازیکنی شد که در سه جام جهانی پیاپی موفق به گلزنی شد، اما به دلیل مصدومیتش که در نتیجه خطاهای مداوم بلغارها انجام شد، بازی دوم مقابل مجارستان را از دست داد.[۶۴] برزیل در بازی مقابل مجارستان شکست خورد و پله، اگرچه هنوز در حال بهبودی بود، برای آخرین بازی حساس مقابل پرتغال در گودیسون پارک لیورپول توسط سرمربی برزیلی ویسنته فئولا به بازی بازگردانده شد. فئولا کل دفاع از جمله دروازه‌بان را تغییر داد. در طول بازی، ژوآو مورایس، مدافع پرتغال بر روی پله خطا کرد، اما داور بازی، جورج مک‌کیب او را اخراج نکرد. تصمیمی که به‌طور گذشته‌نگر به عنوان یکی از بدترین اشتباهات داوری در تاریخ جام جهانی تلقی میًݐهخشود.[۶۶] پله مجبور شد تا پایان بازی لنگ‌لنگان در زمین بماند زیرا در آن زمان اجازهٔ تعویض نداشتند.[۶۶] برزیل در دیدار مقابل پرتغال با کاپیتانی اوزه‌بیو شکست خورد و در نتیجه از مسابقات حذف شد.[۵۹]

جام جهانی ۱۹۷۰

[ویرایش]
پله در جام جهانی ۱۹۷۰

پله در اوایل سال ۱۹۶۹ به تیم ملی برزیل دعوت شد، او ابتدا نپذیرفت، اما سپس پذیرفت و در ۶ بازی مقدماتی جام جهانی بازی کرد و ۶ گل به ثمر رساند.[۶۷] انتظار می‌رفت جام جهانی ۱۹۷۰ مکزیک آخرین جام جهانی پله باشد. تیم برزیل برای این مسابقات تغییرات عمده‌ای در ترکیب خود نسبت به تیم ۱۹۶۶ داشت. بازیکنانی مانند گارینشا، نیلتون سانتوس، والدیر پریرا، جالما سانتوس و گیلمار قبلاً بازنشسته شده بودند. با این حال، تیم برزیل در جام جهانی ۱۹۷۰، که شامل بازیکنانی مانند پله، ریولینو، جرزینیو، ژرسون، کارلوس آلبرتو تورس، توستائو و کلودالدو بود، اغلب به عنوان بهترین تیم فوتبال در تاریخ در نظر گرفته می‌شود.[۶۸][۶۹]

پنج بازیکن برجسته شامل جرزینیو، پله، ژرسون، توستائو و ریولینو با هم یک حرکت تهاجمی ایجاد کردند و پله نقشی مرکزی در راه برزیل به فینال داشت.[۷۰] تمام بازی‌های برزیل در این مسابقات (به جز فینال) در گوادالاخارا برگزار شد و در اولین بازی مقابل چکسلواکی، پله با کنترل پاس بلند ژرسون با سینه و سپس گلزنی، برزیل را ۲–۱ جلو انداخت.[۷۱] برزیل در بازی با چکسلواکی با نتیجهٔ ۴–۱ پیروز شد. در نیمهٔ اول بازی مقابل انگلستان، پله با ضربهٔ سر نزدیک بود به گل برسد که گوردون بنکس دروازه‌بان انگلستان توپ را دفع کرد. پله به یاد می‌آورد که وقتی توپ را با ضربهٔ سر می‌زد، فریاد می‌زد «گل». اغلب از آن با عنوان «نجات قرن» یاد می‌شد. در نهایت این بازی با تک‌گل جرزینیو به نفع برزیل به پایان رسید.[۷۲]

در مقابل رومانی، پله دو گل به ثمر رساند که شامل یک ضربهٔ ایستگاهی ۲۰ قدمی بود و برزیل ۲–۱ پیروز شد. در مرحلهٔ یک‌چهارم نهایی مقابل پرو، برزیل ۴–۲ پیروز شد و پله به توستائو برای گل سوم برزیل پاس گل داد. در نیمه‌نهایی، برزیل برای اولین بار از بازی دور نهایی جام جهانی ۱۹۵۰ به مصاف اروگوئه رفت. جرزینیو برزیل را ۲–۱ جلو انداخت و پله به ریولینو پاس گل داد تا او بازی را ۳–۱ کند. در آن مسابقه پله یکی از بهترین عملکردهای خود را انجام داد. توستائو توپی را برای پله پاس داد تا توپ را جمع کند که لادیسلائو مازورکیویش دروازه‌بان اروگوئه متوجه شد و از خط خود جابه‌جا شد تا توپ را قبل از پله به‌دست‌آورد. با این حال، پله ابتدا به توپ رسید و مازورکیویش را بدون تماس با توپ با یک ظاهرسازی فریب داد و باعث شد توپ به سمت چپ دروازه‌بان بغلتد، درحالی‌که پله به سمت راست دروازه‌بان رفت. پله دور دروازه‌بان دوید تا توپ را پس بگیرد و در حالی که به سمت دروازه می‌چرخید یک شوت زد، اما هنگام شوت، او بیش از حد چرخید و توپ با فاصلهٔ کمی از تیرک به بیرون رفت.[۷۱][۷۳]

برزیل در فینال در ورزشگاه آزتکا در مکزیکوسیتی به مصاف ایتالیا رفت.[۷۴] پله پس از پرش تارچیسیو بورنیک مدافع ایتالیایی، گل ابتدایی را با ضربهٔ سر به ثمر رساند. صدمین گل برزیل در جام جهانی، پرش شادی پله در آغوش هم‌تیمی خود جرزینیو در شادی پس از این گل به‌عنوان یکی از نمادین‌ترین لحظات تاریخ جام جهانی تلقی می‌شود.[۷۵] او سپس برای گل سوم برزیل که توسط جرزینیو به ثمر رسید و گل چهارم توسط کارلوس آلبرتو به پایان رسید، پاس گل داد. گل آخر بازی اغلب به عنوان بهترین گل تیمی در تمام دوران در نظر گرفته می‌شود، زیرا همه بازیکنان تیم به جز دو نفر از بازیکنان بیرونی تیم در آن حضور داشتند. بازی پس از پاس کور پله که به مسیر دویدن کارلوس آلبرتو رفت، به اوج خود رسید. او از پشت می‌دوید و ضربه‌ای به توپ زد تا گل بزند.[۷۶] برزیل در این مسابقه ۴–۱ پیروز شد و جام جهانی را برای همیشه حفظ کرد و پله توپ طلا را به عنوان بازیکن مسابقات دریافت کرد. به نقل از بورگنیچ، که عکسی از پله را در فینال نشان داد، گفت: «قبل از بازی به خودم گفتم، او هم مانند بقیه از پوست و استخوان ساخته شده است - اما اشتباه کردم.»[۷۷] پله از نظر گل‌ها و پاس گل‌های خود در جام جهانی ۱۹۷۰، مستقیماً مسئول ۵۳ درصد گل‌های برزیل در طول مسابقات بود.[۷۸]

آخرین بازی بین‌المللی پله در ۱۸ ژوئیهٔ ۱۹۷۱ برابر یوگسلاوی در ریو دو ژانیرو بود. با حضور پله در زمین، عملکرد تیم برزیل ۶۷ برد، ۱۴ تساوی و ۱۱ باخت بود. برزیل هرگز در مسابقه‌ای که همزمان پله و گارینشا در میدان بودند، شکست نخورد.[۷۹]

۷۷ گل پله (در ۹۲ بازی) برای برزیل باعث شد که او رکورد بهترین گلزن تیم ملی برزیل را برای بیش از ۵۰ سال حفظ کند تا این‌که این رکورد در سپتامبر ۲۰۲۳ توسط نیمار (در صد و بیست و پنجمین بازی ملی خود) شکسته شد.[۸۰][۸۱]

سبکِ بازی

[ویرایش]
پله با لباس تیم ملی برزیل در حال دریبل زدن یک مدافع، مه ۱۹۶۰

کامل ترین بازیکن تاریخ

پله یک گلزن قهار بود و توانایی‌اش در پیش‌بینی رفتار و حرکات بازیکنان حریف و به پایان رساندن موقعیت‌ها با یک شوت دقیق و قدرتمند با هر دو پا مشهور بود.[۸۲][۸۳][۸۴] پله همچنین یک بازیکن تیمی سخت‌کوش و یک مهاجم تمام عیار، با بینش و هوش استثنایی بود. پاس‌های دقیق و توانایی در ارتباط با هم‌تیمی‌ها و دادن پاس گل به آن‌ها از ویژگی‌های برجستهٔ او بود.[۸۵][۸۶][۸۷]

او در اوایل دوران حرفه‌ای خود، در پست‌های هجومی مختلفی بازی می‌کرد. اگرچه او بیشتر در درون محوطهٔ جریمه به‌عنوان یک مهاجم اصلی یا مهاجم مرکزی عمل می‌کرد، اما طیف وسیع مهارت‌های او به او اجازه می‌داد تا در نقش‌های دیگر همچون مهاجم نفوذی یا مهاجم دوم بازی کند.[۸۸][۸۹][۹۰] پله در اواخر دوران حرفه‌ای خود، نقش بازی‌سازی عمیق‌تری را در پشت مهاجمان به عهده گرفت و اغلب به‌عنوان هافبک تهاجمی عمل می‌کرد. [۹۱][۹۲] سبک بازی منحصر به فرد پله، سرعت، خلاقیت و مهارت فنی را با قدرت بدنی و استقامت ترکیب می‌کرد. تکنیک عالی، تعادل، چابکی و مهارت‌های دریبل‌زنی، او را قادر می‌ساخت که بازیکنان حریف را مغلوب خود کند.[۸۸][۹۰][۹۳]

پله علیرغم قد نسبتاً کوتاهش (۱٫۷۳ متر)[۹۴] در نبردهای هوایی به‌دلیل دقت و زمان‌بندی مناسب، برتری داشت.[۹۵][۹۶][۹۷][۹۸] ضربات کات‌دار او شهرت داشت و او در زدن ضربات آزاد و پنالتی نیز موفق بود اما اغلب از زدن پنالتی خودداری می‌کرد و باور داشت که زدن پنالتی، روشی ناجوانمردانه برای گلزنی است.[۹۹][۱۰۰]

پله همچنین به‌عنوان بازیکنی منصف و بسیار تأثیرگذار شناخته می‌شد که به‌دلیل رهبری کاریزماتیک و اخلاق ورزشی خود در زمین برجسته بود. در آغوش گرفتن بابی مور پس از بازی برزیل و انگلستان در جام جهانی ۱۹۷۰ به‌عنوان تجسمی از اخلاق ورزشی تلقی شد.[۱۰۱] پله همچنین به‌دلیل تمایلش به زدن گل‌های مهم در مسابقات مهم، اغلب بازیکنی تعیین‌کننده برای تیم‌هایش بود.[۱۰۲][۱۰۳][۱۰۴]

میراث

[ویرایش]
پله پس از پیروزی در فینال جام جهانی فوتبال ۱۹۷۰ در مکزیکوسیتی. او تنها بازیکنی است که سه بار قهرمان جام جهانی شده است.

در میان موفق‌ترین و محبوب‌ترین چهره‌های ورزشی سدهٔ بیستم،[۱۰۵] پله یکی از ستوده‌شده‌ترین بازیکنان تاریخ فوتبال است و بارها به‌عنوان بهترین بازیکن تاریخ شناخته شده است.[۱۰۶][۱۰۷][۱۰۸][۱۰۹] پس از ظهور او در جام جهانی ۱۹۵۸، او به او لقب O Rei ("پادشاه") داده شد.[۱۱۰] یوهان کرایف، ستارهٔ هلندی می‌گوید: پله تنها فوتبالیستی بود که از مرزهای منطق فراتر رفت. کاپیتان برزیل در جام جهانی ۱۹۷۰، کارلوس آلبرتو تورس، اظهار دارد: «او (پله) درک فوق‌العاده‌ای از بازی داشت.» به گفتهٔ توستائو، همبازی پله در جام جهانی ۱۹۷۰: «پله بهترین بود - او بی‌عیب و نقص بود. او خارج از زمین همیشه خندان و شاداب است. هرگز او را بداخلاق نمی‌بینید. او عاشق پله بودن است.» هم‌تیمی برزیلی او کلودالدو در مورد تحسینی که او شاهد آن بوده است اظهار دارد: «در برخی کشورها می‌خواستند او را لمس کنند، در برخی کشورها می‌خواستند او را ببوسند. در برخی دیگر حتی زمینی را که او روی آن راه می‌رفت می‌بوسیدند. به‌نظر من زیبا بود، فقط زیبا.» به گفتهٔ فرانتس بکن‌باوئر، کاپیتان قهرمان جام جهانی ۱۹۷۴ آلمان غربی: «پله بهترین بازیکن تمام دوران است. او ۲۰ سال سلطنت کرد. کسی نیست که با او مقایسه شود.»[۱۱۱]

آمار ملی

[ویرایش]
اطلاعات بیشتر: فهرست گل‌های بین‌المللی پله
تیم سال مسابقات دوستانه مجموع میانگین زدن گل
بازی گل‌ها بازی گل‌ها بازی گل‌ها
برزیل ۱۹۵۷ ۲ ۲ ۰ ۰ ۲ ۲ ۱
۱۹۵۸ ۴ ۶ ۳ ۳ ۷ ۹ ۱٫۱۳
۱۹۵۹ ۸ ۱۱ ۱ ۰ ۹ ۱۱ ۱٫۲۲
۱۹۶۰ ۲ ۱ ۴ ۱ ۶ ۲ ۰٫۸۹
۱۹۶۱ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ -
۱۹۶۲ ۴ ۴ ۴ ۴ ۸ ۸ ۱
۱۹۶۳ ۲ ۳ ۵ ۴ ۷ ۷ ۰٫۸۸
۱۹۶۴ ۳ ۲ ۰ ۰ ۳ ۲ ۰٫۶۷
۱۹۶۵ ۰ ۰ ۸ ۹ ۸ ۹ ۱٫۱۳
۱۹۶۶ ۲ ۱ ۷ ۴ ۹ ۵ ۰٫۸۵
۱۹۶۷ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ -
۱۹۶۸ ۰ ۰ ۷ ۴ ۷ ۴ ۰٫۶۳
۱۹۶۹ ۶ ۶ ۳ ۱ ۹ ۷ ۰٫۷۱
۱۹۷۰ ۶ ۴ ۹ ۴ ۱۵ ۸ ۰٫۵۷
۱۹۷۱ ۰ ۰ ۲ ۱ ۲ ۱ ۰٫۵۰
مجموع ۴۱ ۴۳ ۵۱ ۳۴ ۹۲ ۷۷ ۰٫۸۴

فیلم‌شناسی

[ویرایش]
List of films
سال عنوان نقش توضیحات منا.
۱۹۶۹ غریبه‌ها پلینی پمپی سریال تلویزیونی [۱۱۲]
۱۹۷۱ بارون اوتلو در باراتو دوس بیلیونز دکتر آرانتس [۱۱۳]
۱۹۷۲ مارس چیکو بانداد [۱۱۴]
۱۹۸۱ فرار به‌سوی پیروزی سرجوخه لوئیس فرناندز [۱۱۵]
۱۹۸۳ یک معجزه کوچک خودش همچنین نام فیلم به‌عنوان «غول‌های جوان» شناخته می‌شود. [۱۱۵]
۱۹۸۵ِ پدرو میکو [۱۱۴]
۱۹۸۶ شوت داغ سانتوس [۱۱۵]
۱۹۸۶ تراپالهیس و پادشاه فوتبال ناسیمنتو [۱۱۶]
۱۹۸۹ تنهایی، داستان عاشقانه زیبا [۱۱۴]
۲۰۰۱ مایک باست: مدیر تیم ملی انگلستان خودش [۱۱۵]
۲۰۱۶ پله: تولد یک افسانه مردی که در لابی هتل نشسته است. حضور افتخاری [۱۱۷]

افتخارات

[ویرایش]

سانتوس

[ویرایش]

نیویورک کاسموس

[ویرایش]
  • لیگ فوتبال آمریکای شمالی: ۱۹۷۷[۱۲۴]
  • لیگ فوتبال آمریکای شمالی، مسابقات قهرمانی کنفرانس آتلانتیک: ۱۹۷۷[۱۲۴]

برزیل

[ویرایش]

فردی

[ویرایش]

در دسامبر ۲۰۰۰، پله و مارادونا جایزهٔ بهترین بازیکن قرن فیفا را دریافت کردند.[۱۳۰] در ابتدا قرار بود این جایزه بر اساس آراء در یک نظرسنجی اینترنتی باشد، اما پس از پایان نظرسنجی مشخص شد یک حملهٔ سایبری توسط هواداران مارادونا صورت گرفته و نتیجه به نفع دیگو مارادونا پایان گرفت. فیفا سپس کمیتهٔ «خانوادهٔ فوتبال» از اعضای فیفا را برای تصمیم‌گیری تعیین کرد و تعیین شد که جایزه بر اساس نظر خوانندگان مجلهٔ فیفا صورت بگیرد.[۱۳۱] کمیته پله را انتخاب کرد. از آنجایی که مارادونا برندهٔ نظرسنجی اینترنتی بود، تصمیم گرفته شد که او و پله این جایزه را دریافت کنند.[۱۳۲]

درگذشت

[ویرایش]

پله در تاریخ ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ (برابر با ۸ دی ۱۴۰۱) در سن ۸۲ سالگی درگذشت. او از سال ۲۰۲۱ تحت معالجهٔ سرطان رودهٔ بزرگ قرار داشت.[۱۳۳]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ «اسطوره پله؛ فوتبالیست درخشانی که بازیگر سینما شد و سال‌ها وزیر ورزش برزیل بود». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۲.
  2. ↑ "FIFA: Pele, the greatest of them all" (به انگلیسی). FIFA. 28 June 2012. Archived from the original on 9 January 2021. Retrieved 11 January 2021.
  3. ↑ "Most career goals (football)". Guinness World Records. Retrieved 21 July 2017.
  4. ↑ Farhadi, Naser; Gharghani, Majid; Farhadi, Zahra (2016-02). "Effects of long-term light, darkness and oral administration of melatonin on serum levels of melatonin". Biomedical Journal. 39 (1): 81–84. doi:10.1016/j.bj.2015.09.003. ISSN 2319-4170. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  5. ↑ Azzoni, Tales; Savarese, Mauricio (29 December 2022). "Pelé, Brazil's mighty king of 'beautiful game,' has died". Retrieved 29 December 2022.
  6. ↑ "Pele: Brazil football legend dies aged 82". BBC. Retrieved 29 December 2022.
  7. ↑ "Pele: Brazil football legend dies aged 82". The Athletic. 2022-12-29. Retrieved 29 December 2022.
  8. ↑ «پله، بازیکن افسانه‌ای برزیل درگذشت». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  9. ↑ Pelé; Fish, Robert L. (1977). My Life and the Beautiful Game: The Autobiography of Pelé. Doubleday Publishing. p. 371. ISBN 0-385-12185-7.
  10. ↑ https://www.radiofarda.com/a/pele-and-his-trip-to-iran/32199884.html radiofarda.com
  11. ↑ "Pelé". Wikipedia (به انگلیسی). 2022-12-29.
  12. ↑ "Pelé leads Brazil to first World Cup title". HISTORY (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-29.
  13. ↑ "Pelé, auguri a Ronaldo. E rivela: "Sono stato vicino alla Juve"". La Gazzetta dello Sport - Tutto il rosa della vita (به ایتالیایی). Retrieved 2022-12-29.
  14. ↑ "Moratti: "Pelé era dell'Inter, ma il presidente del Santos cambiò idea..."". La Gazzetta dello Sport - Tutto il rosa della vita (به ایتالیایی). Retrieved 2022-12-29.
  15. ↑ València, Vicent Chilet / (2019-12-23). "Cuando el Valencia pudo haber fichado a Pelé". elperiodico (به اسپانیایی). Retrieved 2022-12-29.
  16. ↑ "El Valencia llegó a tener un acuerdo para fichar a Pelé". El Español (به اسپانیایی). 2019-03-18. Retrieved 2022-12-29.
  17. ↑ Chelala، Cesar (۲۰۱۴-۰۴-۱۱). «Pele, Maradona and Messi: soccer's holy trinity». The Japan Times (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  18. ↑ «Folha Online - Especial - 2008 - Campeonato Paulista». www1.folha.uol.com.br. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  19. ↑ «FICHAS TÉCNICAS DE JOGOS QUE DECIDIRAM O TORNEIO RIO-SÃO-PAULO». www.rsssfbrasil.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  20. ↑ «Torneio Rio-São Paulo 1960». web.archive.org. ۲۰۰۹-۱۲-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  21. ↑ «Santos revive spirit of Pele» (به انگلیسی). ۲۰۰۳-۰۲-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۲۹.
  22. ↑ "Pelé". Wikipedia (به انگلیسی). 2022-12-30.
  23. ↑ «Copa Libertadores 1962». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «FIFA.com - Intercontinental Cups 1962 and 1963». web.archive.org. ۲۰۱۲-۰۵-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  25. ↑ «Extraordinary Pele crowns Santos in Lisbon - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۲-۱۱-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  26. ↑ "BBC - Tim Vickery: Will South Africa 2010 produce a new Pele?". www.bbc.co.uk (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  27. ↑ «Copa Libertadores - Topscorers». web.archive.org. ۲۰۱۵-۱۰-۳۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  28. ↑ "Why Pele's 1000th goal still matters, 50 years on". sportstar.thehindu.com (به انگلیسی). 2019-11-19. Retrieved 2022-12-30.
  29. ↑ «Remembering Pele's gol de placa - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۵-۰۹-۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  30. ↑ Peters, Jerrad. "Pele: Recalling the Moments That Defined His Career". Bleacher Report (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  31. ↑ «Pele edges Eusebio as Santos defend title - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۵-۱۰-۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  32. ↑ Creditor، Avi. «Messi Passes Pelé for Most Goals With One Club». Sports Illustrated (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  33. ↑ Reuters (2020-12-22). "European roundup: Lionel Messi breaks Pelé's record for goals at a single club". the Guardian (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  34. ↑ Times، R. W. Apple Jr Special to The New York (۱۹۷۵-۰۶-۰۴). «Pele to Play Soccer Here for $7‐Million» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  35. ↑ "When Pele and Cosmos were kings". the Guardian (به انگلیسی). 2005-06-10. Retrieved 2022-12-30.
  36. ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ "How Pelé lit up soccer in America and left a legacy fit for a king". the Guardian (به انگلیسی). 2017-09-30. Retrieved 2022-12-30.
  37. ↑ Times، Alex Yaisinis Special to The New York (۱۹۷۵-۰۶-۲۱). «Swarming Fans Injure Pele» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  38. ↑ "40 years on: how New York Cosmos lured Pelé to a football wasteland". the Guardian (به انگلیسی). 2015-06-02. Retrieved 2022-12-30.
  39. ↑ "Football and Politics in the Shadow of the Cedars, 2000-2015 | Middle East Policy Council". www.mepc.org (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  40. ↑ National, The (2019-01-08). "Lebanon's national teams fly above entrenched sectarianism among supporters". The National (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  41. ↑ Gustkey، Earl (۱۹۹۹-۰۸-۲۸). «Pele's Contributions Gave Soccer a Foothold». Los Angeles Times (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  42. ↑ Times، Tony Kornheiser Special to The New York (۱۹۷۷-۱۰-۰۲). «'Love! Love! Love!' Cries Fele to 75,646 in Farewell» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  43. ↑ "Pelé". Wikipedia (به انگلیسی). 2022-12-30.
  44. ↑ «Seven the number for Pele - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۴-۱۲-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ «Top 10: Young sporting champions». www.telegraph.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  46. ↑ "60 years on, how Pele's first Brazil goal changed football". The Independent (به انگلیسی). 2017-07-07. Retrieved 2022-12-30.
  47. ↑ «Oldest and youngest players and goal-scorers in international football». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  48. ↑ «World Cup 2002 - ABC Sport». web.archive.org. ۲۰۰۳-۰۱-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  49. ↑ «Terra | Buscador». Terra (به پرتغالی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  50. ↑ "Flashback No 6. Sweden 1958: Pele's genius propels Brazil to first". The Independent (به انگلیسی). 2010-05-26. Retrieved 2022-12-30.
  51. ↑ «FIFA.com - Diego Maradona goal voted the FIFA World Cup™ Goal of the Century». web.archive.org. ۲۰۰۸-۰۹-۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ ۵۲٫۲ «FIFA Tournaments - Players & Coaches - PELÉ (Edson Arantes do Nascimento) - Player Profile - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۱-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  53. ↑ Staff, Guardian (2006-05-13). "How a teenager took the world by wizardry". the Guardian (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  54. ↑ «1958 FIFA World Cup Sweden ™ - Awards - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۵-۰۴-۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  55. ↑ "Pelé's revolutionary status must survive numbers game against Lionel Messi | Barney Ronay". the Guardian (به انگلیسی). 2021-01-01. Retrieved 2022-12-30.
  56. ↑ "The Fascinating Stories Behind 13 Famous Shirt Numbers". 90min.com (به انگلیسی). 2015-09-07. Retrieved 2022-12-30.
  57. ↑ «The Copa América Archive - Trivia». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  58. ↑ «Southamerican Championship 1959 (1st Tournament)». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  59. ↑ ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ «PELE - International Football Hall of Fame». web.archive.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  60. ↑ «A Look Back at Pelé's Legendary Takedown of Mexico's Defense at the 1962 World Cup». Remezcla (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  61. ↑ "Reuters | Breaking International News & Views". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  62. ↑ "Pele: The Greatest". The Independent (به انگلیسی). 2006-06-02. Retrieved 2022-12-30.
  63. ↑ agencies, Staff and (2007-11-25). "Pele and Greaves to get World Cup winners medals". the Guardian (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-30.
  64. ↑ ۶۴٫۰ ۶۴٫۱ «1966 FIFA World Cup England ™ - Groups - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۵-۰۴-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  65. ↑ "Why not everyone remembers the 1966 World Cup as fondly as England | Simon Burnton". the Guardian (به انگلیسی). 2016-07-24. Retrieved 2022-12-30.
  66. ↑ ۶۶٫۰ ۶۶٫۱ «World Cup final: 10 top World Cup refereeing errors». www.telegraph.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  67. ↑ «Edson Arantes do Nascimento "Pelé" - Goals in International Matches». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  68. ↑ Bell، Jack (۲۰۰۷-۰۷-۱۱). «1970 Brazilian Soccer Team Voted Best Ever» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  69. ↑ "The boys from Brazil: On the trail of football's dream team". The Independent (به انگلیسی). 2008-04-09. Retrieved 2022-12-30.
  70. ↑ «Mexico in thrall to Brazilians' beautiful game - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۵-۰۴-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  71. ↑ ۷۱٫۰ ۷۱٫۱ Hughes، Rob؛ Tribune، International Herald (۱۹۹۹-۱۲-۲۹). «The Greatest?For Century, Pele Eclipses Muhammad Ali» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  72. ↑ "The Monday interview: And God created Pele". the Guardian (به انگلیسی). 2003-06-30. Retrieved 2022-12-30.
  73. ↑ «Sky Sports | Football | World Cup | History | 1970 - Mexico | Mexico 1970». web.archive.org. ۲۰۱۰-۰۲-۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  74. ↑ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. ۲۰۱۰-۰۱-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۶ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  75. ↑ «Coca-Cola Memorable Celebrations 1: Pele's Iconic Leap Of Joy After Scoring Brazil's Century Goal | Goal.com». www.goal.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  76. ↑ «The perfect goal» (به انگلیسی). ۲۰۰۶-۰۶-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  77. ↑ «ESPN Classic - Pele, King of Futbol». www.espn.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  78. ↑ «2018 FIFA World Cup Russia™ - News - Spain's 2010 conquerors in numbers - FIFA.com». web.archive.org. ۲۰۱۸-۰۶-۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  79. ↑ «Remembering the genius of Garrincha» (به انگلیسی). ۲۰۰۸-۰۱-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  80. ↑ "Neymar passes Pele to become Brazil's record goalscorer". Raidió Teilifís Éireann. Archived from the original on 10 September 2023. Retrieved 13 September 2023.
  81. ↑ "Neymar overtakes Pele as Brazil's leading male goalscorer: 'I never imagined reaching this record'". TNT Sports. Archived from the original on 30 October 2023. Retrieved 13 September 2023.
  82. ↑ "Pelé (Brazilian Athlete)". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 11 July 2018. Retrieved 18 July 2017.
  83. ↑ Malley, Frank (23 December 1999). "Pele, the perfect player". The Independent. London. Archived from the original on 25 May 2022.
  84. ↑ Bate, Adam (19 March 2015). "Messi? Ronaldo? Pele? Maradona? Who is the greatest of all-time?". Sky Sports. Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 27 February 2017.
  85. ↑ Massarella, Louis (5 November 2015). "Pele or Puskas? Maradona or Messi? Just who is the best No.10 of all-time?". FourFourTwo. Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 11 February 2016.
  86. ↑ Miller, David (12 December 2000). "Maradona's genius cannot eclipse Brazilian master". The Telegraph. Archived from the original on 10 January 2022. Retrieved 27 February 2017.
  87. ↑ Adams, Tom (9 November 2015). "Mesut Ozil's assists at Arsenal make a compelling case for player of the year". ESPN FC. Archived from the original on 6 November 2018. Retrieved 27 February 2017.
  88. ↑ ۸۸٫۰ ۸۸٫۱ Hughes, Rob (29 December 1999). "The Greatest? For Century, Pele Eclipses Muhammad Ali". The New York Times. Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 5 May 2011.
  89. ↑ Massarella, Louis (5 November 2015). "Pele or Puskas? Maradona or Messi? Just who is the best No.10 of all-time?". FourFourTwo. Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 11 February 2016.
  90. ↑ ۹۰٫۰ ۹۰٫۱ "Pelé and Maradona – two very different number tens". FIFA. 25 January 2001. Archived from the original on 10 July 2015. Retrieved 14 October 2012.
  91. ↑ Pelé 2008, p. 41.
  92. ↑ Pastorin, Darwin. "PELE (Edson Arantes do Nascimento)" (به ایتالیایی). Treccani: Enciclopedia dello Sport (2002). Archived from the original on 18 December 2018. Retrieved 27 February 2017.
  93. ↑ Marino, Giovanni (21 April 2010). "La vita mancina di Mario Corso "Io, tra Herrera, Pelè e Berselli"". La Repubblica (به ایتالیایی). Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 28 February 2017.
  94. ↑ "Pele Player Profile". ESPN FC. Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 9 July 2017.
  95. ↑ Malley, Frank (23 December 1999). "Pele, the perfect player". The Independent. London. Archived from the original on 25 May 2022.
  96. ↑ Miller, David (12 December 2000). "Maradona's genius cannot eclipse Brazilian master". The Telegraph. Archived from the original on 10 January 2022. Retrieved 27 February 2017.
  97. ↑ Marino, Giovanni (21 April 2010). "La vita mancina di Mario Corso "Io, tra Herrera, Pelè e Berselli"". La Repubblica (به ایتالیایی). Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 28 February 2017.
  98. ↑ Radogna, Fiorenzo (1 October 2017). "40 anni fa l'addio al calcio di Pelé: la storia di O Rei, tre volte campione del mondo". Il Corriere della Sera (به ایتالیایی). Archived from the original on 24 July 2021. Retrieved 10 December 2018.
  99. ↑ Miller, Nick (15 June 2015). "Pele Top 10: World Cup glory, with Bobby Moore and goals, goals goals". ESPN FC. Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 27 February 2017.
  100. ↑ Crosetti, Maurizio (26 May 2014). "Palleggio volante ed esterno destro il mondo conobbe il bambino Pelé". La Repubblica (به ایتالیایی). Archived from the original on 8 November 2022. Retrieved 27 February 2017.
  101. ↑ "A Shot That Captured the Bigger Meaning in Sports". The New York Times. 15 September 2010. Archived from the original on 23 January 2022. Retrieved 21 October 2018.
  102. ↑ Longhi, Lorenzo (18 October 2010). "Il mastino Burgnich: "Il mio Pelé, il migliore di tutti"" (به ایتالیایی). Sky Italia. Archived from the original on 2 April 2019. Retrieved 28 June 2018.
  103. ↑ Fiori, Stefano (27 June 2018). "Mondiali, la maledizione dei campioni in carica continua" (به ایتالیایی). foxsports.it. Archived from the original on 6 August 2020. Retrieved 28 June 2018.
  104. ↑ Motisi, Domenico (5 October 2017). "Da Pelé a Grosso, i 20 calciatori più determinanti e decisivi ai Mondiali" (به ایتالیایی). Sky Italia. Archived from the original on 2 April 2019. Retrieved 28 June 2018.
  105. ↑ "ESPN.com – ENDOFCENTURY – Wide World of Sports athlete of the century". ESPN. Archived from the original on 18 May 2020. Retrieved 4 June 2020.
  106. ↑ "FIFA: Pele, the greatest of them all". FIFA. 28 June 2012. Archived from the original on 9 January 2021. Retrieved 11 January 2021.
  107. ↑ "Pele tops World Cup legends poll". BBC News. 12 June 2006. Archived from the original on 26 March 2019. Retrieved 21 January 2016.
  108. ↑ "The Best of the Best". Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Archived from the original on 26 January 2010.
  109. ↑ Various sources:
  110. ↑ "O Rei arrives in style: 100 great World Cup moments". FIFA. Archived from the original on 3 December 2022. Retrieved 4 December 2022.
  111. ↑ "The King of football". FIFA. 2015. Archived from the original on 26 January 2016. Retrieved 21 January 2016.
  112. ↑ Xavier، Nilson. «Os Estranhos». Teledramaturgia (به پرتغالی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  113. ↑ «FILMOGRAFIA - O BARÃO OTELO NO BARATO DOS BILHÕES». web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۳-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  114. ↑ ۱۱۴٫۰ ۱۱۴٫۱ ۱۱۴٫۲ Caroni، Carlos (۲۰۲۲-۱۱-۱۸). «Pelé levou sua arte até para o cinema». Acervo (به پرتغالی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  115. ↑ ۱۱۵٫۰ ۱۱۵٫۱ ۱۱۵٫۲ ۱۱۵٫۳ "Pelé". BFI (به انگلیسی). Archived from the original on 8 June 2017. Retrieved 2022-12-30.
  116. ↑ «FILMOGRAFIA - OS TRAPALHÕES E O REI DO FUTEBOL». web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۳-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۳۰.
  117. ↑ "Pelé: Birth of a Legend continues the soccer star's big screen legacy". the Guardian (به انگلیسی). 2016-05-10. Retrieved 2022-12-30.
  118. ↑ «Santos Futebol Clube - Web Site Oficial». web.archive.org. ۲۰۱۰-۰۱-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  119. ↑ «Copa Libertadores 1962». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  120. ↑ «Copa Libertadores 1963». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  121. ↑ ۱۲۱٫۰ ۱۲۱٫۱ «Intercontinental Club Cup 1963». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  122. ↑ Port, Henry (2018-05-30). "FIFA 18 World Cup Icons player ratings revealed including Pele". BristolLive (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-03.
  123. ↑ "Pelé". Wikipedia (به انگلیسی). 2023-04-02.
  124. ↑ ۱۲۴٫۰ ۱۲۴٫۱ «North American Soccer League». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  125. ↑ «Pelé: Most Wins of the FIFA World Cup by a player». Guinness World Records (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  126. ↑ «Copa del Atlántico». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  127. ↑ Riddell, Motez Bishara,Don (2016-06-02). "Pele: My four greatest moments". CNN (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-03.
  128. ↑ «Copa Oswaldo Cruz». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  129. ↑ «Copa Bernardo O'Higgins». www.rsssf.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  130. ↑ «The 20th Century boys» (به انگلیسی). ۲۰۰۰-۱۲-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  131. ↑ «Football: FIFA tangled in a web after big Maradona 'poll'» (به انگلیسی). BelfastTelegraph.co.uk. شاپا 0307-1235. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  132. ↑ «CNNSI.com - Soccer - Pele, Maradona each win FIFA century awards - Monday December 11, 2000 05:58 PM». web.archive.org. ۲۰۱۱-۱۰-۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۰۳.
  133. ↑ «پله، اسطوره برزیلی فوتبال جهان، درگذشت». رادیو فردا. ۹ دی ۱۴۰۱. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۲۲.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پله_(بازیکن_فوتبال)&oldid=40560331»