حجاب و پرده ای که مانع آن می‌شود که انسان نور باطن خویش را ببیند، نادانی و جهل است که در عالم کبیر به صورت قوهٔ متخیله «مایا» و توهم جهانی و در عالم صغیر به صورت جهل و نادانی (Avidyā) ظاهر می‌شود. به عبارتی تخیل جهانی و عینی «مایا» است و تخیل ذهنی و شخصی «اویدا» (Avidyā) است. نادانی، عجز و ناتوانی انسان برای تشخیص و تفکیک (Viveka) واقعیت از غیر واقعیت است.
راه آزادی در مکاتب فلسفی هندی به طریق گوناگون تحقق می‌یابد. در «سانکیها» و همچنین در «یوگا» به کمک معرفت تفکیکی (Viveka) بین روح و ماده از آن آگاه می‌شویم.[۱][۲]
