شهرستان بردسکن

یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی

شهرستان بَردَسکَن از شهرستان‌های جنوب‌غربی استان خراسان رضوی می‌باشد. مرکز این شهرستان شهر بردسکن است. در سال ۱۳۹۵، این شهرستان تعداد ۷۵٬۶۳۱ نفر جمعیت در ۲۳٬۷۳۲ خانوار داشته است.[۲] شهرستان بردسکن در سال ۱۳۷۴ از شهرستان کاشمر جدا و مستقل شده است.[۳] شمال این شهرستان واقع در رشته‌کوه کوهسرخ قرار گرفته است.[۴]

شهرستان بردسکن
موقعیت در استان
اطلاعات کلی
کشور ایران
استانخراسان رضوی
مرکز شهرستانبردسکن
سایر شهرهابردسکن، انابد، شهرآباد
بخش‌هامرکزی، بخش شهرآباد، بخش انابد
سال تأسیس۱۳۷۴
نام‌های پیشینبرداسکن
اداره
فرماندارعلی دهقان‌زاده
حوزهٔ انتخابیهکاشمر، بردسکن، خلیل‌آباد و کوهسرخ
مردم
جمعیت۷۵٬۶۳۱ نفر
مذهبشیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت۷۱۲۶[۱] کیلومتر مربع
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۵۱
وبگاهhttps://bardaskan.khorasan.ir

تقسیمات کشوری

ویرایش

شهر: بردسکن

شهر: شهرآباد

شهر: انابد

اقلیم

ویرایش

شهرستان بردسکن از دو منطقه کوهستانی در شمال و منطقهٔ جلگه‌ای در جنوب شامل بیابان، نمکزار و شنزارهای کرانه کویر نمک شکل گرفته است.[۴]

موقعیت جغرافیایی

ویرایش
 
نقشه بخش‌های شهرستان بردسکن

شهرستان بردسکن در حاشیه شمالی کویر نمک، بین ۵۶ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۵۸ درجه و ۱۵ دقیقه طول و ۳۴ درجه و ۴۲دقیقه عرض جغرافیائی گستردگی دارد. این شهر بخاطر داشتن باغات میوهای فراوان (انگور، انار، انجیرو..) به شهر میوه‌های بهشتی شهرت دارد. شهرستان بردسکن با مساحت تقریبی ۷۶۶۴ کیلومتر مربع واقع بر گستره جغرافیایی استان خراسان رضوی از سمت شمال با شهرستان ششتمد و شهرستان سبزوار، از شرق با شهرستان خلیل‌آباد و شهرستان کاشمر، از شمال شرقی با شهرستان کوهسرخ، از جنوب با شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شهرستان شاهرود در استان سمنان محدود بوده و مرکز آن شهر بردسکن در ۵۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول و ۳۵درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیائی و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد.[۴]

ارتفاع این شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر است و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای ۳ مرکزی، انابد و شهرآباد، هفت دهستان و سه شهر (بردسکن، انابد و شهرآباد) و ۳۹۳ روستای دارای سکنه و خالی از سکنه می‌باشد.[۴] شهرستان برداسکن تا سال ۱۳۷۴ بخشی از شهرستان کاشمر بوده است.[۵]

موقعیت ارتباطی

ویرایش

شهرستان بردسکن در حاشیه جاده ترانزیتی سبزواربجستان واقع شده است. این جاده، استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و شهرستان‌های جنوبی استان خراسان رضوی را به تهران متصل می‌کند. در حوزه ریلی این شهرستان در مسیر راه‌آهن در دست مطالعه سبزوارکاشمر قرار دارد. در صورت بهره‌برداری از این خط، شهرستان بردسکن به راه‌آهن سراسری تهرانمشهد و راه‌آهن سراسری مشهدبندرعباس متصل می‌شود.[۶]

 
برج فیروزآباد

پیشینه تاریخی

ویرایش

شهرستان بردسکن دارای گذشتهٔ تاریخی چندین هزارساله می‌باشد. برج فیروزآباد از یادگارهای دورهٔ سلجوقیان، برج علی‌آباد مربوط به دورهٔ ایلخانیان و آثار بی‌شمار دیگر شهرستان از جمله تپه‌های چوپان مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد نشان از دیرینگی منطقه دارد.[۴]

معادن

ویرایش

در شهرستان بردسکن معادن متعدد طلا، آهن، سرب، روی، مس، قلع، کانی‌های گچ، مرمر وجود دارد و مهم‌ترین معادن سرب، روی، مس و قلع آن در معادن تکنار در ۲۸ کیلومتری ده زنگالو و ۶۱ کیلومتری شمال‌غربی بردسکن قرار دارد که سنگ معادن آن به خارج از کشور صادر می‌شود.[۷]

 
باغات پسته شهرستان

سوغات و ره آورد سفر

ویرایش

از سوغات و ارمغان‌های شهرستان بردسکن می‌توان به انواع گلیم‌ها و قالیچه‌ها اشاره کرد. همچنین گیوه‌های دست‌دوز و سبدهای حصیرباف این منطقه مورد توجه گردشگران و مسافران می‌باشد. بردسکن دارای محصولات باغی معروفی از جمله انار، انجیر، انگور، پسته و گردو است، کشمش و خشکبار این منطقه از شهرت برخوردار است. زعفران و زیره نیز جزو سوغات مهم این شهرستان به‌شمار می‌روند.[نیازمند منبع]

پستی و بلندی‌ها

ویرایش

در شمال شهرستان بردسکن رشته‌کوه کوهسرخ قرار دارد و از مرز افغانستان شروع و تا رشته‌کوه کوه‌میش، شهرستان ششتمد ادامه دارد. رشته‌کوه کوهسرخ از ۱۱/۵۸ تا ۵۷ طول شرقی در شهرستان بردسکن واقع است و این رشته‌کوه تا شهرستان‌های کوهسرخ، خلیل‌آباد، کاشمر، تربت حیدریه، خواف و تربت جام ادامه دارد. کوه سرتنگل با ۲۰۵۰ متر بلندا که این قله در دهستان کوهپایه واقع است و دهانه بیجورد میان این قله و کوه بیجورد واقع است و کوه‌های دیگری به نام‌های کوه پتور دارو، کوه سیر، کوه عاشقان، کوه آهوبم و قله کمر تاجی در جنوب‌غربی شهرستان واقع است.[۴]

کوه‌های بَغل باغ (بقل باغ)، پِتُوگوژ دارو و باغدشت (بلندترین قله ترشیز ۲٬۴۸۳ متر) و کمر سیاه و قلعه چوق در مشرق و شمال، و کوه‌های زُوبَر (بلندترین قله ۱٬۸۵۰ متر) و چاه حیدر، و چاه نمک و چشمه زاغ در شمال، و کوه‌های آغُل کفتار، دل کن، کمر کاسه (یا کرم کَسه) و لاخ برقشی (برغشی)، قره سیاه چو (بلندترین قله ۲٬۱۳۱ متر)، سرهنگی و سفید در جنوب، و کوه یخاب (بلندترین قله ۱٬۶۵۰ متر) در مغرب آن قرار دارد. یک رشته کوه نیز در مرکز شهرستان با جهت شمال شرقی ـ جنوب غربی (بلندترین قله گُرتیجو یا گورتیجو ۱٬۹۰۷ متر) امتداد دارد. آبادی‌های شهرستان بیشتر در دره‌های این کوه‌ها واقع شده‌اند که جنگل‌های تُنُک دارد. بردسکن از پوشش گیاهی، گز و تاق و بُنه و بادام کوهی و گاوزبان و کتیرا دارد. اراضی مزروعی این شهرستان با رودهای موسمی مانند: بردسکن، بُرجک، دهن قلعه و چشمه‌ها و چاه‌ها آبیاری می‌شود.[نیازمند منبع]

اماکن تاریخی، آثار باستانی و جهانگردی

ویرایش

آثار ثبت‌شده

ویرایش

زبان و گویش

ویرایش

مردم شهرستان بردسکن به زبان فارسی و به گویش کاشمری سخن می‌گویند.[نیازمند منبع]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. سالنامهٔ آماری استان خراسان رضوی – ۱۳۹۷، ص ۳۳
  2. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
  3. «همزمان با اولین سفر استاندار خراسان رضوی به شهرستان بردسکن؛ بردسکن و نیازهایی که باید دیده شود». روزنامه خراسان. دریافت‌شده در ۵ اکتبر ۲۰۲۳.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ «معرفی شهرستان - اداره میراث فرهنگی شهرستان بردسکن». اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی. دریافت‌شده در ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲.
  5. «فرماندار جدید بردسکن منصوب شد». خبرگزاری فارس. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲.
  6. «کاشمر، بردسکن و سبزوار به خط راه‌آهن سراسری متصل می‌شوند». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۱.
  7. «بَرْداَسکَن (یا بردَ سْکَن)». دانشنامه جهان اسلام. دریافت‌شده در ۶ فروردین ۱۳۹۲.