Rosa Maria Sardà

Rosa Maria Sardà
(2012) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Rosa Maria Sardà i Tàmaro
Jaiotza	Bartzelona, 1941eko uztailaren 30a
Herrialdea	Katalunia
Heriotza	Bartzelona, 2020ko ekainaren 11 (78 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: linfoma
Familia
Ezkontidea(k)	Josep Maria Mainat (en)
Seme-alabak	ikusi Pol Mainat Sardà (en)
Haurrideak	ikusi Javier Sardà
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania katalana
Jarduerak
Jarduerak	antzerki zuzendaria, komediantea, telebista aurkezlea, antzerki aktorea, zinema aktorea, aktorea eta film-zuzendaria
Parte-hartzailea Document about the use of the official languages of Catalonia (en)
Jasotako sariak	ikusi Sant Jordiren gurutzea  (1994) Miquel Porter Gaudí Honorary Award  (2016) Taldeko emakumezko aktorerik onenaren Goya Saria  (1993) : Why Do They Call It Love When They Mean Sex? (en) Taldeko emakumezko aktorerik onenaren Goya Saria  (2001) : No Shame (en) FAD Sebastià Gasch Award  (1979) Zilarrezko Fotogramas Sariak  (2003) Premis Internacionals Terenci Moix  (2009) Max sariak  (2015) Premi Memorial Margarida Xirgu  (1980) Butaca Award for best theater actress  (2004) : Wit (en) Butaca Award for best Catalan film actress  (1997) : Actrius (en) Medalla de Oro  (2010)

Rosa María Sardà (aurrean, erdian) saharar herriarekiko elkartasuna, 2012

Rosa Maria Sardà, Francesc Bellmunt eta Juan Echanove Rateta, Rateta filmearen grabazioan, 1990

Una orgia a Formentera lanean, 1995

Rosa María Sardà eta Joan Pera TerraBaixa lanean, Romea Antzokia 1976

Rosa Maria Sardà i Tàmaro (Bartzelona, Katalunia, 1941eko uztailaren 30a - Ibidem, 2020ko ekainaren 11) umorista, aktore, telebistako aurkezle eta antzerki-zuzendari kataluniarra izan zen. Aktore komiko gisa hasi zen, eta azken urteotan aktore dramatiko gisa aritu zen gaztelaniaz eta katalanez. Javier Sardà kazetariaren arreba zen.

Biografia

Bartzelonan jaioa, Sardà ikuskizuneko pertsona-familia batekoa zen. Josep Maria Mainat aktorearekin ezkondu zen, La Trinca hirukote komikoko kidea, eta Javier Sardà kazetariaren arreba nagusiena zen. Beste hiru neba-ahizpa izan zituen, eta horietako bat hiesaren ondorioz hil zen 1980an. Pol Mainat semea aktorea da eta elkarrekin lan egin zuten Abuela de verano lanean.

Autodidakta izan zen. Zaleen antzerkia egiten hasi zen Bartzelonako Horta auzoan. 1962an antzerki profesionalera pasatu zen, Dora Santacreu eta Carlos Lucenaren konpainian hasi zenean, Alfonso Pasoren Cena de matrimonios lanarekin, eta konpainia horretatik Alejandro Ulloarenera pasatu zen, gero Pau Garsaballenera, En Baldiri de la Costa lanarekin.

Ondoren, telebistara egin zuen jauzia: 1975ean Una vella, coneguda olor lanean protagonista izan zen, Josep Maria Beneten lanean oinarritua, eta 1979an Festa amb Rosa Maria Sardà saioa aurkeztu zuen. Mundu zinematografikoan debuta egin zuen Ventura Pons-en El vicario de Olot lanarekin.

1980ko hamarkadako azken urteetan zineman nabarmendu zen, garai hartan Luis García Berlangaren Moros y Cristianos (1987) filmean parte hartu zuen, eta Espainiako telebistako saioetan, hala nola Olé tus videos eta Ahí te quiero ver, non aurkezteaz gain, gidoiak garatu zein gainbegiratu zituen eta esketx desberdinak zuzendu eta antzeztu zituen, Bertolt Brechten Madre coraje y sus hijos lanean egin zuen bere lehen paper dramatikoa Zentro Dramatiko Nazionalean (Madril, 1986). Antzerki zuzendari gisa debutatu zuen Josep Maria Benet antzerkigilearen Ai carai! (1989) komediarekin.

1990eko hamarkadan Fernando Colomorekin lan egin zuen El efecto mariposa filmean, Ventura Pons-ekin Caricias eta Amigo/Amado lanekin, Francesc Betriurekin La duquesa roja lanean eta Fernando Truebarekin La niña de tus ojos filman. Emakumezko antzezpen onenaren Goya saria jasotzeko hautagaia izan zen, eta bi aldiz irabazi zuen Manuel Gómez Pereiraren ¿Por qué lo llaman amor cuando quieren decir sexo? eta Joaquín Oristrellen Sin vergüenza lanekin.

Gainera, Goya Sarien zeremonia-maistra izan zen hiru aldiz, 1993an, 1998an eta 2001ean, eta aurkezle gisa agertu zen berriro 2009ko eta 2010eko Galaren amaieran.

Bere ibilbidearen azken urteetan antzerkiari lotuago egon zen. Bertan hainbat pertsonaia interpretatu zituen, hala nola Margaret Edsonen Wit lanean (2004) Vivan Bearing doktorea, edo Federico García Lorcaren La casa de Bernarda Alba (2009) lanean Ponciaren papera, Nuria Espert ondoan zuela.

Hala eta guztiz ere, Pedro Almodóvarren Todo sobre mi madre (1999), Icíar Bollaínen Te doy mis ojos (2003) eta Emilio Martínez-Lázaroren Ocho apellidos catalanes (2015) film ezagunetan parte hartzen jarraitu zuen.

2017an uko egin zion Sant Jordiko Gurutzeari, 1994an Kataluniako Generalitateak eman baitzion.

Bartzelonan hil zen, 2020ko ekainaren 11n, 78 urte zituela, 2014az geroztik izandako minbizi linfatiko baten ondorioz.

Filmografia

• El certificado (1970)
• El vicario de Olot (1980)
• La ràdio folla (1986)
• Moros y cristianos (1987)
• Un submarí a les tovalles (1990)
• Rateta, rateta (1990)
• Ho sap, el ministre? (1991)
• ¿Por qué lo llaman amor cuando quieren decir sexo? (1992)
• La fiebre del oro (1993)
• El cianuro... ¿solo o con leche? (1993)
• Escenas de una orgía en Formentera (1994)
• Enciende mi pasión (1994)
• L'enfonsament del Titanic (1994)
• Alegre ma non troppo (1994)
• Suspiros de España y Portugal (1995)
• Pareja de tres (1995)
• El efecto mariposa (1995)
• La duquesa roja (1996)
• Actrices (1996)
• Siempre hay un camino a la derecha (1997)
• Grandes ocasiones (1997)
• Caricias (1997)
• Airbag (1997)
• Mátame mucho (1998)
• La niña de tus ojos (1998)
• Amic/Amat (1998)
• Todo sobre mi madre (1999)
• Anita no pierde el tren (2000)
• Torrente 2, misión en Marbella (2001)
• Sin vergüenza (2002)
• El viaje de Carol (2002)
• El embrujo de Shanghai (2002)
• Dos tipos duros (2002)
• Deseo (2002)
• A mi madre le gustan las mujeres (2002)
• Te doy mis ojos (2003)
• Vete de mí (2006)
• Chuecatown (2007)
• Barcelona (un mapa) (2007)
• Rivales (2008)
• La vida empieza hoy (2010)
• Maktub (2011)
• Any de Gràcia (2012)
• Rey gitano (2015)
• Ocho apellidos catalanes (2015)
• La reina de España (2016)
• Segunda oportunidad (2018)
• Salir del ropero (2020)

Antzerkia

Lan zerrenda (IMD), urtea lanaren izenburua eta norena den hurrenez hurren:

• (1965) "Cena de matrimonios", Alfonso Paso.
• (1965) "En Baldiri de la costa", Joaquim Muntanyola. Zuzendaria Francisco Díaz.
• (1967) "El rellotge", Joan Brossa. Zuzendaria Carlos Lucena.
• (1968-1969) "El meu marit té una turca", Rafael Richart. Zuzendaria Rafael Richart.
• (1968) "Vent de garbí i una mica de por", Maria Aurèlia Capmany. Zuzendaria Josep Anton Codina.
• (1969) "El món per un forat", Joan Mas. Zuzendaria Antoni Chic.
• (1969) "No juegues con el amor... en primavera", Rafael Richart. Zuzendaria Rafael Richart.
• (1969-1970) "Aquell atractiu que es diu 'El Knack' o qui no té grapa no engrapa", Ann Jeliscoe. Zuzendaria Ventura Pons.
• (1970) "Tot enlaire", Jaume Picas. Zuzendaria Jaume Picas.
• (1970) "Casada con dos vivos", Riveiruele eta Santana.
• (1971) "Noies perdudes en el paradís", Antoni Ribas. Zuzendaria Antoni Ribas.
• (1971) "Trincar i riure", Jaume Picas. Zuzendaria Salvador Mel·lo.
• (1971) "El clarinete", dRonald Kindler. Zuzendaria Ramiro Basconte.
• (1972) "Xauxa... un musical jove!", Jaume Picas eta La Trinca. Zuzendaria Mario Gas.
• (1972) Eskaintza: "Un pobre diable", Xavier Regàs. Zuzendaria Joan Borràs.
• (1972) "L'auca del senyor Llovet", Jordi Teixidor. Zuzendaria Ventura Pons.
• (1973) "Berenàveu a les fosques", Josep M. Benet eta Jornet. Zuzendaria Josep M. de Sagarra.
• (1973-1974) "Mort de Gana Show", La Trinca, Florenci Foix, M. Aurèlia Campmany, Jaume Vidal Alcover eta Jordi Teixidor. Zuzendaria Joan German Schroeder.
• (1973) "La pereza", Ricardo Talesnik. Zuzendaria Sergi Schaaff.
• (1974) "Tartan dels micos contra l'estreta de l'Ensanche",Terenci Moix eta La Trinca. Zuzendaria Terenci Moix.
• (1974) "Los hijos del Sol", Maksim Gorky. Zuzendaria Esteve Polls.
• (1975) "El criat de dos amos", Carlo Goldoni. Zuzendaria Esteve Polls.
• (1976) "Roses roges per a mi", Sean O'Casey. Zuzendaria Just Segarra, Francesc Nel·lo y Josep Montanyès.
• (1976) "Terra baixa", Àngel Guimerà. Zuzendaria Ricard Salvat.
• (1976) Tributo a: "Homenatge a García Lorca".
• (1977) "Lucrècia Borja", Josep Anton Codina. Zuzendaria Josep Anton Codina.
• (1978) "Sopa de pollastre amb ordi", Arnold Wesker. Zuzendaria Josep Montanyès.
• (1978) "Esperando a Godot", Samuel Beckett. Zuzendaria Vicente Sáinz de la Peña.
• (1979) "Rosa i Maria", Bertolt Brecht, Miquel Martí i Pol, Terenci Moix, D. Villán y Ireneusz Iredynsky. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (1979) Actuación especial: "1ª Festa Urbana de Barcelona". Zuzendaria Pierre Roca y Fede Sardà.
• (1979) "Quan la ràdio parlava de Franco o Vides de plexiglàs", Josep Maria Benet i Jornet eta Terenci Moix. Zuzendaria Joan Ollé.
• (1979) "Descripció d'un paisatge", Josep M. Benet i Jornet. Zuzendaria Joan Ollé.
• (1980) 'El balcó', Jean Genet. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (1980) Benefit Gala: "Festival a favor de La Sal".
• (1980-1981) "Una estona amb la Sardà", Terenci Moix eta Rosa M. Sardà. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (1982) "Duet per a un sol violí", Tom Kempinski. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (1982-1983) "Yo me bajo en la próxima ¿y usted?", Adolfo Marsillach. Zuzendaria Adolfo Marsillach.
• (1982) Eskaintza: Lluís Nonell.
• (1982) Ekitaldi berezia: "La poesia i la cançó per la pau".
• (1985) "Madre Coraje y sus hijos", Bertolt Brecht. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (1989) Dirección de "Ai, carai!", Josep M. Benet i Jornet.
• (1989) Eskaintza: "Paraula de poeta: Feliu Formosa". Zuzendaria Josep Montanyès.
• (1992) "L'hostal de la Glòria", Josep Maria de Sagarra. Zuzendaria Josep Montanyès.
• (1992) Ongintza-gala: "Yo también puedo tener sida".
• (1994) Zuzendaritza: "Fugaç", Josep M. Bernet i Jornet.
• (1994) Zuzendaritza: "Shirley Valentine", Willy Russell.
• (1996) Zuzendaritza: "El visitant", Eric-Emmanuel Schmitt.
• (1998) Elitaldi berezia: "Brecht X Brecht: 1898-1998". Zuzendaria Mario Gas.
• (1999) Zuzendarikidetza: "Cantonada Brossa".
• (2000) "Olors", Josep Maria Benet i Jornet. Zuzendaria Mario Gas.
• (2004-2006) "Wit", Margaret Edson. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (2007) "Tres Dramolette", Thomas Bernhard. Zuzendaria Carme Cané.
• (2008) Eskaintza: "Homenaje a Fernando Fernán Gómez". Zuzendaria Mario Gas.
• (2008) Zuzendaritza: "Petó públic", Àngel Burgas.
• (2009) "La casa de Bernarda Alba", Federico García Lorca. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (2011-2012) "Sagarra dit per Rosa M. Sardà", Josep Maria de Sagarra. Zuzendaria Carme Cané.
• (2012-2013) Ekitaldi berezia: "Cartes impertinents", Maria Aurèlia Capmany. Zuzendaria Pau Carrió Lucía.
• (2012-2013) "Dubte", John Patrick Shanley. Zuzendaria Sílvia Munt.
• (2012) Egilekidetza: "Mgogoro", Matías Feldman, Carol López eta Jaume Policarpo. Zuzendaria Mentidera Teatre.
• (2012) Eskaintza: "Pavlovsky. 50 anys a l'escenari".
• (2013) Egilekidetza: "L'accident", Carme Cané.
• (2013) "TV i misèria de la II Transició", Albert Boronat eta Carme Portaceli. Zuzendaria Carme Portaceli (ahotsa).
• (2013) Eslaintza: "10 anys recordant Miquel Martí i Pol". Zuzendaria Josep Maria Mestres.
• (2014-2015) "El caballero de Olmedo", Lope de Vega. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (2014) Antzespen berezia: "Love for Shakespeare", William Shakespeare. Zuzendaria Lluís Pasqual. Teatre Lliure, BCN.
• (2015) "CrecEnUnSolDéu", Stefano Massini. uzendaria Lluís Pasqual.
• (2016) Antzespen berezia: "De Damasc a Idomeni".
• (2017) Irakurketa: "El ferrer de tall", Frederic Soler. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (2018) Irakurketa: "Bérénice", Jean Racine. Zuzendaria Lluís Pasqual.
• (2019) Zuzendaritza: CredoinunsolODIO", Stefano Massini.

Telebista

• El coleccionista de ruidos, Novela saioan (1969)
• La mujer del cementerio, Escritores en televisión saioan (1971)
• La segunda receta, Sospecha saioan (1973)
• El castillo de Merret, Ficciones (1973)
• La nariz, Ficciones saioan (1973)
• El castillo de Rackrent, Ficciones saioan (1974)
• Dinero del purgatorio, Original saioan (1975)
• La esfinge furiosa, Teatro estudio saioan (1978)
• La dama de las camelias, Estudio 1 saioan (1978)
• Les nits de la tieta Rosa (1980)
• Prohibido suicidarse en primavera, Estudio 1 saioan (1981)
• La noche de los cien pájaros, Estudio 1 saioan (1981)
• Ahí te quiero ver (1984-1985, 1986-1987)
• Olé tus vídeos (1991)
• Villa Rosaura (1994)
• Las amargas lágrimas de Petra von Kant, Estudio 1 saioan (2001)
• Una pareja abierta, Estudio 1 saioan (2002)
• Majoria absoluta (2004)
• Abuela de verano (2005)
• Dues dones divines (2011)

Diskografia

• Xauxa, (Edigsa, 1972)
• Bestiari, (Edigsa, 1972)
• Festa amb Rosa Mª Sardà, (Ariola, 1979)
• Dones, flors i violes, (Puput!, 1980)

Sariak eta hautagaitzak

Goya sariak

Urtea	Kategoria	Pelikula	Emaitza
1993	Emakumezkoen banaketa-interpretaziorik onena	¿Por qué lo llaman amor cuando quieren decir sexo?	Irabazlea
1998	Emakumezkoen banaketa-interpretaziorik onena	La niña de tus ojos	Hautagaia
2001	Emakumezkoen banaketa-interpretaziorik onena	Sin vergüenza	Irabazlea

Zilarrezko Fotograma Sariak

Urtea	Kategoria	Filma/TB/Muntaketa	Emaitza
1982	Antzerki-lanik onena	Duet per a violí Yo me bajo en la próxima, ¿y usted?	Hautagaia
1984	Telebistako interpreterik onena	Ahí te quiero ver	Hautagaia
1993	Zinemako aktorerik onena	La fiebre del oro	Finalista
2003	Antzerki-aktore onena	Wit	Irabazlea
2005	Telebistako aktorerik onena	Abuela de verano	Hautagaia

Aktoreen Batasunaren sariak

Urtea	Kategoria	Filma/TB/Muntaketa	Emaitza
1998	Zinemako bigarren mailako interpretaziorik onena	La niña de tus ojos	Hautagaia
1999	Zinema-banaketaren interpretazio onena	Todo sobre mi madre	Hautagaia
2001	Zinema-banaketaren interpretazio onena	Sin vergüenza	Irabazlea
2005	Telebistako aktore protagonista onena	Abuela de verano	Hautagaia
2009	Antzerkiko aktore protagonista onena	La casa de Bernarda Alba	Irabazlea

Idazle Zinematografikoen Zirkuluaren Dominak

Urtea	Kategoria	Pelikula	Emaitza	Erref.
2001	Bigarren mailako aktore onena	Sin vergüenza	Hautagaia

Espainiako Telebista Akademiaren sariak

Urtea	Kategoria	TBa	Emaitza	Erref.
2001	Emakumezkoen interpretazio onena	Las amargas lágrimas de Petra von Kant	Hautagaia
2002	Emakumezkoen interpretazio onena	Una pareja abierta	Hautagaia

Urrezko TP sariak

Urtea	Kategoria	TBa	Emaitza	Erref.
1984	Aurkezlerik onena	Ahí te quiero ver	Irabazlea

Butaka sariak

Urtea	Kategoria	Filma/Muntaia	Emaitza	Erref.
1997	Kataluniako zinemako aktorerik onena	Aktoreak (ex aequo)	Irabazlea
1998	Kataluniako zinemako aktorerik onena	Caricias	Hautagaia
2002	Kataluniako zinemako aktorerik onena	A mi madre le gustan las mujeres	Hautagaia
2004	Kataluniako antzerki-aktore onena	Wit	Irabazlea
2009	Kataluniako antzerki-aktore onena	La casa de Bernarda Alba	Hautagaia
2013	Ohorezko Butaka saria	-	Irabazlea

Max sariak

Urtea	Kategoria	Muntaia	Emaitza	Erref.
2005	Emakumezko aktore protagonista onena	Wit	Irabazlea
2009	Emakumezko aktore protagonista onena	La casa de Bernarda Alba	Hautagaia
2015	Ohorezko max.	-	Irabazlea

Europako Zinemaren Sariak

Urtea	Kategoria	Pelikula	Emaitza	Erref.
2001	Europako emakumezko aktore onenaren Jameson saria	Anita no pierde el tren	Hautagaia

Toulouseko Espainiako Zinemaldia

Urtea	Kategoria	Pelikula	Emaitza	Erref.
2010	Violette d'Or emakumezko aktore onenari	La vida empieza hoy (ex aequo)	Irabazlea

Beste sari eta hautagai batzuk

• Margarida Xirgu Oroimenezko Sariaren irabazlea (1979-1980), Rosa i Maria eta El balcó lanengatik.
• Kataluniako Generalitatearen Zinematografia Saria (1993) irabazi zuen, La fiebre de oro lanarengatik.
• Anita no pierde el tren lanean izan zuen papera zela eta, Sardàk sari hauek irabazi zituen:
  • Peñíscolako Nazioarteko Komedia Zinemaldiaren Saria (2001).
  • Miamiko Zinema Hispanoko Jaialdiko Saria (2001).
  • 2001eko Mar del Platako Nazioarteko Zinemaldiko Saria: Aipamen Berezia.
• 2005eko Zapping Sarietarako hautagaia, Abuela de verano lanarekin.
• Antzerkiko Valle Inclán sarietarako hautagaia (2009), La casa de Bernarda Alba lanarekin.

Bere ibilbideagatiko sariak

• Valentziako Zinemaldiko Ohorezko Saria (2007).
• Euskadiko Zinegoak Saria (2007).
• San Pankrazio Saria (2007), Cáceresko Espainiar Zinemaldi Solidarioarena.
• Malagako Espainiar Zinemaldiko Malaga Saria (2009).
• Arte Ederretako Merituaren Urrezko Domina (2009).
• Espainiako Arte eta Zientzia Zinematografikoen Akademiaren Urrezko Domina (2010).
• AISGE Fundazioaren Actúa saria (2012).
• Ohorezko Gaud-Miquel Porter 2016.
• Sant Jordi gurutzea, Kataluniako Generalitateak emana. 1994an jasoa eta 2017an Sardák itzulia.
• 2017ko Iris Berezi saria bizitza oso bati (Espainiako Zientzia eta Arte Akademiak)

Ikus, gainera

• Bartzelonar ezagunen zerrenda

Kanpo estekak

• Datuak: Q272435
• Multimedia: Rosa Maria Sardà / Q272435