Manuel Machado
Manuel Machado | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotzako izen-deiturak | Manuel Antonio Rafael de la Santísima Trinidad Machado Ruiz |
Jaiotza | Sevilla, 1874ko abuztuaren 29a |
Herrialdea | Mexiko Espainia |
Heriotza | Madril, 1947ko urtarrilaren 19a (72 urte) |
Hobiratze lekua | La Almudenaren hilerria |
Familia | |
Aita | Antonio Machado Álvarez |
Ama | Ana Ruiz Hernández |
Ezkontidea(k) | Eulalia Cáceres (en) (1910eko ekainaren 15a - 1947ko urtarrilaren 19a) |
Haurrideak | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | Institución Libre de Enseñanza Sevillako Unibertsitatea |
Hizkuntzak | gaztelania |
Jarduerak | |
Jarduerak | poeta, idazlea, funtzionarioa, artxibozaina eta liburuzaina |
Lan nabarmenak | ikusi
|
Kidetza | Real Academia Española Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Kidego Fakultatiboa |
Mugimendua | 98ko Belaunaldia |
Genero artistikoa | olerkigintza dramaturgia |
Manuel Machado y Ruiz (Sevilla, 1874ko abuztuaren 29a - Madril, 1947ko urtarrilaren 19a) espainiar olerkaria izan zen, Antonio Machadoren anaia. Madrilen bizi izan zen ia bizitza osoan, Parisen igarotako aldi labur batzuetan izan ezik. Olerkari izateaz gainera, kazetari, itzultzaile, antzerki-kritikari, liburuzain, eleberrigile eta antzerkigile ere izan zen.
Horixe da, hain zuzen ere, Manuel Machadoren ezaugarri nagusia, alor askotan aritu izana. Idatzi zituen olerki-liburuen artean, Alma (1902, Arima), Caprichos (1905), El mal poema (1909), Cante hondo (1912), Ars moriendi (1922) eta Phoenix (1935) azpimarratzekoak ditu. Literatur kritikan ere aritu zen: La guerra literaria (1898-1914, Literatura gudua) horren lekuko da. 1938an, Horas de Oro (Urrezko orduak) lana argitaratu zuen eta urte berean, Hizkuntzaren Akademiako kide izendatu zuten.
Luzaro ezker joerekin bat egin ondoren, Espainiako 1936ko uztaileko estatu kolpean, poema bat argitaratu zuen Francisco Francoren omenez, kolpisten oniritzia irabazi zuena. Harrezkero, erregimenari atxikia jarraitu zuen heriotza arte.
Obra
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Poesia liburuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Tristes y alegres (1894)
- Alma (1902).
- Caprichos (1902).
- Los cantares (1905).
- La Fiesta Nacional (1906).
- El mal poema (1909).
- Apolo (1911).
- Cante hondo (1916).
- Ars moriendi (1921).
- Phoenix (1936).
- Horas de oro (1938).
- Poesía. Opera omnia Lyrica (1940).
- Cadencias de cadencias. Nuevas dedicatorias (1943).
- Horario (1947).
- La fiesta nacional
- Cante hondo
Antzezlanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Anaia Antoniorekin batera, antzezlan batzuk idatzi zituen, ezagunena La Lola se va a los puertos, zinemara bi aldiz eramana.
- Desdichas de la fortuna o Julianillo Valcárcel (1926).
- Juan de Mañara (1927).
- Las adelfas (1928).
- La Lola se va a los puertos (1929).
- La prima Fernanda (1931).
- La duquesa de Benamejí (1932).
- El hombre que murió en la guerra (1928, 1941ean estrenatu zen).
Eleberria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- El amor y la muerte (1913).
Saiakera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- La guerra literaria (1914).
- Un año de teatro (1918).
Itzulpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Paul Verlaine, Fiestas galantes (1911).
- Spinoza, Ética (1913).
- Luc de Clapiers ("Vauvenargues"), Reflexiones y máximas (1914).
- Descartes, Obras completas (1920).
- Victor Hugo. Hernani (1928, Antonio Machado eta Francisco Villaespesarekin elkarlanean).
- Arthur Conan Doyle, El campamento de Napoléon (192?).
- Edmond Rostand, El aguilucho. Drama en cinco actos (1932, Luis de Oteizarekin elkarlanean).
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Manuel Machado |
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.