Luteina
Luteina | |
---|---|
Formula kimikoa | C40H56O2 |
SMILES kanonikoa | 2D eredua |
SMILES isomerikoa | CC1=C(C(C[C@@H](C1)O)(C)C)/C=C/C(=C/C=C/C(=C/C=C/C=C(\C)/C=C/C=C(\C)/C=C/[C@H]2C(=C[C@@H](CC2(C)C)O)C)/C)/C |
MolView | 3D eredua |
Mota | Xantofila, [[(1R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(1R)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol|(1R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(1R)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol]] (en) eta [[(1R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(4R)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol|(1R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(4R)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol]] (en) |
Estereoisomeroa | (1S)-lutein (en) , Lutein B/Calthaxanthin/3'-Epilutein (en) , 9'-cis-Lutein (en) , Neolutein C (en) , lutein D (en) , [[(1S)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(1R,4S)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol|(1S)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11E,13E,15E,17E)-18-[(1R,4S)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol]] (en) , [[(1R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11Z,13E,15E,17E)-18-[(1R,4R)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol|(1R)-4-[(1E,3E,5E,7E,9E,11Z,13E,15E,17E)-18-[(1R,4R)-4-hydroxy-2,6,6-trimethylcyclohex-2-en-1-yl]-3,7,12,16-tetramethyloctadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17-nonaenyl]-3,5,5-trimethylcyclohex-3-en-1-ol]] (en) , (3R,3'R,6'R,9Z)-beta,epsilon-Carotene-3,3'-diol (en) , lutein F (en) eta 9-cis-Lutein (en) |
Masa molekularra | 568,428031 Da |
Erabilera | |
Rola | primary metabolite (en) |
Identifikatzaileak | |
InChlKey | KBPHJBAIARWVSC-RGZFRNHPSA-N |
CAS zenbakia | 127-40-2 |
ChemSpider | 4519703 |
PubChem | 5281243 |
Reaxys | 2068550 |
Gmelin | 28838 |
ChEMBL | CHEMBL1979448 |
EC zenbakia | 204-840-0 |
ECHA | 100.004.401 |
CosIng | 92483 |
MeSH | D014975 |
Human Metabolome Database | HMDB0003233 |
KNApSAcK | C00003776 |
UNII | X72A60C9MT |
KEGG | C08601 |
Luteina xantofila mota bat da. Argi urdina xurgatzen du eta ondorioz kontzentrazio txikitan kolore horia du eta kontzentrazio handitan kolore laranja-gorria. Zeaxantinaren isomeroa da.
Izena eta funtzioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Begi barneko erretinan badugu macula lutea deritzon orbain hori bat. Horrek detaileetan erreparatzeko gaitasuna ematen digu, besteak beste irakurri ahal izateko edo pertsonen aurpegiak desberdintzeko. Bertan aurkitzen dira luteina[1] eta zeaxantina eta hortik datorkio izena, latinezko luteus hitzak "horia" esan nahi baitu.
Antioxidatzaile eraginkorra da eta macula lutea horren endekapena ekiditen du, begi-lausoa garatzea oztopatzen du beteak beste[2][3].
Iturriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hosto berdeko barazkietan aurkitzen da; azak, zerbak, ziazerbak... Animaliek ekoiztu ezin dutenez dietan bidez hartzen dute eta bioakumulazioz agertzen da[4] arrautza gorringotan adibidez. Hainbat txorik hartutako luteina lumetan jalkitzen dute kolore hori edo gorriak sortzeko[5].
Hona hemen luteina gehien duten elikagaiak.
Elikagaia | Luteina/Zeaxantina (mg/100g) |
---|---|
Aza kizkurtua | 39,5 (gordina) 18,2 (sukaldatua) |
Arbia | 12,8 |
Ziazerba | 12,2 (gordina) 11,3 (sukaldatua) |
Zerba | 11,0 |
... | ... |
Bruselaza | 1,6 |
Azenarioa | 0,687 |
Artoa | 0,642 |
Arrautza | 0,353 |
Erabilerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Elikagaien koloratzailea da[6]. Afrikako marigold (Tagetes erecta) landaretik ateratzen da industrialki ekoizteko.
- Farmaziaren industrian dietaren osagarri diren produktuetan.
- Maskoten elikagaietan ere erabiltzen da, etxeko arrainen janarietan batez ere.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) «Lutein, zeaxanthin, and meso-zeaxanthin: The basic and clinical science underlying carotenoid-based nutritional interventions against ocular disease» Progress in Retinal and Eye Research 50: 34–66. 2016-01-01 doi: . ISSN 1350-9462. (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
- ↑ «NIH study provides clarity on supplements for protection against blinding eye disease | National Eye Institute» nei.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
- ↑ (Ingelesez) «The Relationship of Dietary Carotenoid and Vitamin A, E, and C Intake With Age-Related Macular Degeneration in a Case-Control Study: AREDS Report No. 22» Archives of Ophthalmology 125 (9): 1225–1232. 2007-09-01 doi: . ISSN 0003-9950. (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
- ↑ (Ingelesez) «Carotenoids» Linus Pauling Institute 2014-04-28 (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
- ↑ (Ingelesez) «Lutein-based plumage coloration in songbirds is a consequence of selective pigment incorporation into feathers» Comparative Biochemistry and Physiology Part B: Biochemistry and Molecular Biology 135 (4): 689–696. 2003-08-01 doi: . ISSN 1096-4959. (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
- ↑ «Maintaining Color Stability» Natural Products INSIDER 2018-01-08 (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).