Edukira joan

Liejako tranbia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Tramway de Liège
Liejako tranbia

2020an jendearentzat aurkeztutako ibilgailu bat
Datu orokorrak
Garraio motatranbia
EskualdeakLieja,  Belgika
Line kopurua1
Geltokiak23 (+9 planifikatuak)
JabeaValoniako Garraio Operadorea
Webguneawww.letram.be
Ustiapena
Hasiera2025ko urtarrilaren 31a (-1 urte)
EragileakTEC Liège-Verviers
Maiztasuna4 − 15'
Datu teknikoak
Luzera11,8 km (+6,4 planifikatuak)
Denbora30 min
 Mapa

Liejako tranbia Lieja hiriko tranbia sarea da. Lieja udalerriaz gain, Herstal udalerrira ere ematen dio zerbitzua, guztiak Liejako probintzian.

Sareak linea bakarra du, Opérateur de transport de Wallonie enpresa publikoak operatua, TEC (« Transport en commun » markapean) 23 geltokiz osatua. Lehengo linea 2025eko urtarrilaren 31an inauguratuko da, Standard eta Coronmeuse edo Liège Expo geltokien artean.

2026rako iparraldean Herstaleko erdialderaino eta hegoaldean Seraingeraino luzatzeko asmoa dago.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aurrekariak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lieja hiriak hainbat tranbia sare ezagutu zituen XIX. mendearen amaieratik 1960ko hamarkadara arte. Hasiera batean, Liejako Tranbia Bateratuen eta Hedakuntzen Konpainia (TULE) sortzeko 1928an elkartu ziren konpainia ezberdinek ustiatu zuten. Sare hau, Liejako nagusiena, beti independente mantendu da Trenbide Bizialen Elkarte Nazionalak (SNCV) modu metrikoan ustiatzen duen saretik, bai eta Liejatik Flemalle eta Seraingera doan tranbiatik ere (Ougreerako antena batekin).

Sare ezberdin hauek 1950eko eta 1960ko hamarkadetan ezabatuak izan ziren, azken tranbia 1967ko azaroan ibili zen. Valoniako Garraiobide Publikoaren Museoak sare zahar horietako ibilgailu ugari gordetzen ditu.

1971n, metro bat egitea erabaki zen.[1][2] Horrela, 750 metro luzeko tunel bat eraikiko da Saint-Léonard eta La Batte kaien azpian. Baina metroa ez da inoiz egunez bizi, eta tunela gaur egun Belgikako Alferrikako Lan Handietako bat da. TECak hogeita hamar bat autobus zahar gordetzen zituen han 2019ko urriaren 30tik, asteazkenetik, ostegunera, gauera arte. Izan ere, hainbat urtez "urbex" aren biktima izan da. YouTuben bideo bat dago. Bertan, legez kanpoko miaketa ikus daiteke. Tranbiaren lehengo linearen eraikuntzan, tobera berriz tapatua izan da, merkatariei leku gehiago uzteko batelean.[3][4]

Proiektua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2008tik aitzina, adostasun bat bada burgmestreen (alkateen) biltzarrean, Valoniako eskualdean tranbiaren itzulerari buruz. Izan ere, alde batetik, metropolialdeak Liejako auto-trafikoaren etengabeko hazkundeari aurre egin behar dio, eta bestetik, ardatz batzuk gainezka daude, ibar-hondoa bereziki (hirigunea, nagusiki).[5]

Egitasmoa zehaztugabea da orduan: Seraingetik Herstalera doan lehen linea bat hartua dela dirudi, eta bigarren lerro bat, berriz, Ansetik Chênéera, edo Vaux-sous-Chèvremontera doana. Zenbaitek azpimarratzen dute, gainera, hiriguneko begizta bat aurreikusteko beharra, gutxi gora-behera gaur egungo Liejako autobusen 4. linea ordezkatuko lukeena.

Lehen linea eraikitzeko kostua 500 milioi eurokoa da, bigarrena 300 eta 700 milioi artean. Lehen lerroaren inaugurazioa 2015erako nahi da. 17,5 kilometro luze, linea horrek 25 geltoki izango lituzke, eta horietatik zazpi autobusekiko intermodalitate indartsuko puntuak izango lirateke.[6]

2011ko urriaren 21ean, Valoniako Gobernuak 1 linearen behin betiko diseinua onartu zuen. Abenduaren 22an, Gobernuak 1. linearen lehen fasea egitea adostu zuen, hau da, Sclessin eta Coronmeuse arteko lotura. Zati horrek 2017rako argia ikusi behar zuen, proiektua 2017ko Nazioarteko Erakusketarako hiriaren hautagaitzaren baitan pentsatua baitzen.[7][8]

DBFM kontratuaren izenpetzea (Design, Build, Finance, Maintain) 2015eko udaberrian pentsatua zen. Honen ondotik, prestaketa ikerketa fase bat iragan behar zen, eta, ondotik, obra bat, 2018ko udazkenean tranbia komertzialki martxan ezartzeko. Hala ere, 2015eko martxoan, Eurostatek, kontabilitate arauen kontrolerako Europako organoak, Liegeko tranbiaren finantzamendu txostena gordetzen du.[9]

2015eko uztailean, Eurostatek, bigarren aldiz eta dosierraren aldaketen ondorioz, ezezko iritzi bat eman zuen. 2016ko urtarrilaren 16an, Lieja hiriak iragarri zuen hirugarren aldiz jarraian jaso zuela Eurostaten kontrako iritzia. Egun berean, tranbiaren aldeko eskaera egin zuen.

2017ko otsailaren 10ean, Eurostatek finantza muntaketa onartu zuen. Lanak 2018ko bukaeran hasiko direla aurreikusten da, 2022ko udaberrian ustiaketa hasteko. 2016ko martxoan, lizitazio berria egina da. 2017ko urriaren 5ean, Liejako tranbiaren eskaintzak ofizialki aurkezteko epea bukatua zen. Borroka Alstom frantziarraren eta Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles tren-materialaren euskal fabrikatzailearen arteko dueluan laburbiltzen da.[10]

2018ko irailaren 19an, Valoniako Garraio Operadoreak "TramArdent" unean uneko elkarteari esleitu zion kontratua. Beraz, CAF euskal herritarrak hornituko ditu ibilgailuak, bere Urbos gamako tranbiak izango direnak. Azpiegiturei dagokienez, Colas enpresa arduratuko da horretaz. Erabaki hori OTWko administrazio kontseiluak berretsi zuen 2018ko azaroaren 28an.[11]

Eraikuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sareak linea bakarra du:

Linea Ibilbidea Hasiera Luzera (km) Geldialdiak Eragilea
 T1  Standard ↔ Coronmeuse / Liège Expo 2025eko urtarrilaren 31an 11,8 23 TEC Liège-Verviers

Geltokiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
          Geltokia Udalerria Koordenatuak Konexioak  
    ■     Standard Lieja 50°36′39″N 5°32′41″E Autobusa  8 9 10 43 44 45 56 88 89 90 91 94
    ●     Place Ferrer Lieja 50°36′35″N 5°33′11″E
    ●     Petit Bourgogne Lieja 50°36′35″N 5°33′46″E Autobusa  20
    ●     Val Benoît Lieja 50°36′53″N 5°34′22″E
    ●   Général Leman Lieja 50°37′13″N 5°34′26″E Igarotze azkarreko autobus  B2
Autobusa  6 30 31 58 63 64 65
    ■     Gare des Guillemins Lieja 50°37′30″N 5°34′7″E Igarotze azkarreko autobus  B2
Autobusa  6 20 30 31 32 57 58 60 61 62 63 64 65
Autobusa  E20 E69
   S41   S42   S43   S44  
  Lieja–Guillemins
    ●     Petit Paradis Lieja 50°37′41″N 5°34′19″E Autobusa  32 60 61 62
    ●   Blonden Lieja 50°37′52″N 5°34′8″E Autobusa  32 60 61 62
    ●     Charlemagne Lieja 50°38′7″N 5°34′7″E
    ■     Pont d'Avroy Lieja 50°38′20″N 5°34′7″E Autobusa  20 21 22 23
    ●     Sauvenière Lieja 50°38′31″N 5°33′59″E
    ■     Opéra Lieja 50°38′38″N 5°34′13″E Autobusa  3 17 26 27 29 126
    ■     Saint-Lambert Lieja 50°38′41″N 5°34′24″E Autobusa  11 12 33 38 39 51 52 53 54 55 56 73 75 82 83 84 85 153
   S41   S42  
  Lieja–Saint-Lambert
    ∨     La Batte Lieja 50°38′42″N 5°34′46″E Autobusa  4 11 24 33 38 39 73
    ∧     Féronstrée Lieja 50°38′48″N 5°34′48″E
    ∨     Curtius Lieja 50°38′48″N 5°35′2″E Autobusa  6
    ∧     Pont Maghin Lieja 50°38′52″N 5°35′4″E
    ●     Marengo Lieja 50°38′54″N 5°35′33″E
    ●     Pont Atlas Lieja 50°38′57″N 5°35′50″E
  ●       Parc Reine Astrid Lieja 50°39′8″N 5°36′16″E
  ■       Place Coronmeuse Lieja 50°39′17″N 5°36′43″E Autobusa  6 7 34 35 36 37 72 76 77 78
      ●   Droixhe Lieja 50°38′49″N 5°36′13″E Autobusa  11 39
      ■   Liège Expo Lieja 50°38′44″N 5°36′35″E Autobusa  11 32 38 39 61 62 67 68 69
   S43   S44  
  Bressoux

Mapa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Map

Disuasio-aparkalekuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lineak disuasio-aparkaleku ofizial bi ditu guztira, seinaleztatuta eta araututa:[12]

Aparkalekua Hornitutako geltokia Konexioak Inaugurazioa Tokiak
Sclessin Standard 2025 665
Bressoux Liège Expo / Bressoux 2025 771

Ustiapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sarea lankidetza publiko-pribatuan ustiatuta dago, TEC marka operatiboarekin.[13]

Maiztasunak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Flota

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tranbiak CAF euskal enpresak eraiki ditu Bilboko lantegian, Euskal Herrian.[14]

Tarifak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tranbiaren tarifak TEC sarean bildutako Valoniako gainerako garraiobide publikoen berberak izango dira. Autobus-sarearekiko intermodalitatea posible da.[15]

JOAN BAKARREKIKO TXARTELAK[16]
Txartel bakarra Egun-txartela
NEXT (1 edo 2 zonaldeak bakarrik) 2,10 € 4,20 €
HORIZON (TEC sare guztia, Express lineak izan ezik) 3,00 € -
EXPRESS (TEC sare guztia) 5,00 € 8,00 €
HAINBAT JOAN TXARTELAK[16]
Fixe bidaien zk.
NEXT (1 edo 2 zonaldeak bakarrik) 9,20 € 8 bidaiak
HORIZON (TEC sare guztia, Express lineak izan ezik) 13,80 € 6 bidaiak
EXPRESS (TEC sare guztia) 13,80 € 4 bidaiak

Etorkizuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Linearen bi luzapen proiektatu dira:

  • Sclessinetik Seraingera (4 geltokiak): Aciéries, Tilleur, Mireille Franzen eta Gare de Jemeppe
  • Coronmeusetik Herstalera (4 geltokiak): Solvay, Marexhe, Cœur de Ville eta Place Licourt

Gainera, Ans eta Vaux-sous-Chèvremont (Chaudfontaine) artean ekialdetik mendebaldera bigarren linea bat eraikitzea aztertzen ari dira.[17]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Frantsesez) «Liège : incendie dans un tunnel désaffecté - RTC Télé Liège» www.rtc.be (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  2. ↑ (Frantsesez) «Le métro de Liège (1986)» RTBF (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  3. ↑ (Frantsesez) «Scène impressionnante à Liège: un tunnel destiné au pré-métro a brûlé toute la nuit» RTL Info 2019-10-31 (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  4. ↑ (Frantsesez) «Liège : le tunnel des bus fantômes par un youtubeur néerlandais - RTC Télé Liège» www.rtc.be (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  5. ↑ (Frantsesez) «Sudinfo.be, information en continu, actualités, politique, régions, sport, buzz.» sudinfo.be 2024-02-02 (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  6. ↑ (Frantsesez) Boutsen, Bruno. (2024-02-02). «Priorité absolue au tram à Liège» La Libre.be (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  7. ↑ (Frantsesez) «Liège: le tracé du futur tram a été adopté» RTBF (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  8. ↑ (Frantsesez) P.P. (2024-02-02). «Accord sur un tram de crise à Liège» La Libre.be (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  9. ↑ (Frantsesez) «Un duel franco-espagnol, Alstom contre Caf, pour le tramway liégeois» RTBF (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  10. ↑ (Frantsesez) «Le réseau de tram verra bien le jour à Liège: voici les détails du projet» RTL Info 2017-02-10 (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  11. ↑ (Frantsesez) Marc, Bechet. (2024-02-01). «Le tram de Liège sera bien Tram'Ardent» La Libre.be (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  12. ↑ (Frantsesez) «Parking P+R» Le tram (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  13. ↑ (Frantsesez) «Le tram, Liège en commun !» Le tram (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  14. ↑ (Frantsesez) «D'OÙ PROVIENNENT LES FUTURES RAMES DU TRAM ?» Le tram (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  15. ↑ (Frantsesez) «Les tarifs» Le tram (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).
  16. ↑ a b TEC Txartel multipleak
  17. ↑ (Frantsesez) «Les extensions du tram de Liège coûteront 355 millions» Le Soir 2024-02-01 (Noiz kontsultatua: 2024-02-02).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Liejako_tranbia&oldid=9912891"(e)tik eskuratuta