Libiako basamortua
| Libiako basamortua | |
|---|---|
| الصحراء الليبية | |
 Libiako basamortua, Libiako hegoaldean | |
  Libiako basamortua Libiako basamortua (Afrika) | |
| Eskualdea |  Egipto Libia Sudan |
| Koordenatuak | 24°N 25°E / 24°N 25°E |
| Eremua | 1.100.000 km² |
| Luzera | 1.000 km |
| Zabalera | 1.100 km |
| Punturik garaiena | Jebel Uweinat (1.980 m.) |
| Punturik beherena | Qattara sakonunea (– 133 m) |
Libiako basamortua (arabieraz: الصحراء الليبية) Saharako basamortuaren ipar-ekialdean dago. Niloren (Egipto) mendebaldeko alderdia, Libiaren ekialdeko alderdia eta Sudanen ipar-ekialdea, Nubiako basamortuaren ondoan, hartzen ditu. 1.100.000 km² ditu, eta aski laukizuzuzena da: 1.100 kilometro zabal da ekialdetik mendebaldera, eta 1.000 iparraldetik hegoaldera.
Basamortu hau, Saharakoaren zatirik handiena bezala, hareaz eta lautada arrokatsuz osatuta dago, nagusiki.
Hareazko lautadek, dunek eta hainbat sakonunek osatzen dute basamortua, eta ez dago urik duen ibairik ez basamortuaren barnean ez kanpoan. Gilf Kebir goi-ordokiak 1.000 metroko garaiera du, salbuespena basamortuko gainerako lurraldearen ondoan.
Zortzi sakonune nagusi daude. Oasitzat jo daitezke denak, txikiena izan ezik, Qattara, haren urak gaziak baitira. Gainerako sakonuneetan nekazaritza-ekoizpen mugatua, zenbait baliabide natural eta egonleku iraunkorrak daude, baita Nilo ibaitik edo putzuetatik lortutako ur edangarria ere.
Siwa oasia, Libiako mugatik gertu eta Qattararen mendebaldean, gainerako Egiptotik bakanduta dago, baina jendea bertan bizi da antzinatik.
Beste oasi nagusiak Dakhla eta Kharga dira Egipton, eta Jaghbub eta Kufra Libian. Siwarekin batera, oasi-kate bat osatzen dute.
Ezaugarri geografikoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Qattara sakonunea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Qattara sakonunea Afrikako bigarren punturik baxuena da. 15.000 km²-ko hedadura du, gutxi gorabehera, eta gunerik garaiena itsas mailan dago (punturik baxuena itsas mailatik 133 metro azpitik dago). Sakonunea hutsik dago, jenderik gabe, eta gatz-aintziraz beteta dago.
Gilf Kebir
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gilf Kebir goi-ordokiak 1.000 metroko garaiera du, eta Egipton dago. Haren ezaugarriak Sahara erdialdeko beste goi-ordoki batzuen parekoak dira. Iparraldea malkartsuagoa da, eta hiru uadi ditu. Landaredia urria da.
Hareazko itsasoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Basamortuak hareazko hiru itsaso ditu, eta bertan 512 metro garai diren dunak daude. Hirurek lurralde osoaren laurden bat osatzen dute:
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q181528
Multimedia: Libyan Desert / Q181528