James Ensor

James Ensor
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	James Sidney Edouard Ensor
Jaiotza	Ostende, 1860ko apirilaren 13a
Herrialdea	Belgika
Bizilekua	Ostende; Ensor House (en)
Talde etnikoa	Belgikarra
Lehen hizkuntza	frantsesa
Heriotza	Ostende, 1949ko azaroaren 19a (89 urte)
Hobiratze lekua	Q124518923
Hezkuntza
Heziketa	Académie royale des Beaux-Arts (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, grabatzailea, artista grafikoa, arkitektura proiektuen marrazkilaria, artista bisuala, artista eta autorea
	Parte-hartzailea Documenta III (en) ; Documenta IX (en) ;
Lantokia(k)	Brusela eta Ostende
Lan nabarmenak	ikusi Au conservatoire (en) ; The Lady in Distress (en) ; Christ's Entry Into Brussels in 1889 (en) ; The Intrigue (Ensor) (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Commander of the Order of Leopold ;
Kidetza	Les XX; Kunst van Heden (en) ; Vie et Lumière (en)
Mugimendua	espresionismoa; sinbolismoa
Genero artistikoa	Christian art (en) ; izadi hila; genero-artea; erretratua; hiri-paisaia

James Sydney Ensor (Ostende, Belgika, 1860ko apirilaren 13a - 1949ko azaroaren 19a) margolaria, marrazkigilea eta grabatzailea izan zen. Bruselako Arte Ederretako Akademian egin zituen Margolaritza ikasketak, eta erretratuak, izadi hilak eta barne-pinturak eginez hasi zen lanean. Gai irrigarriak zituen gogoko. Ezaguna da bere lanen fantasia xelebreagatik eta bere garaiko gizartearen kronika sarkastikoa egiteagatik. Margolan txundigarri eta, bitxiaren bitxiaz irrigarri horiekin, Europako espresionismoaren aitzindarietako bat izan zen.

Bizitza

Gaztetan Rembrandt eta Rubensen zale amorratua izan zen, baina frantses inpresionisten pintzel-ukitu bizia bereganatu zuen gero.

Pixkana-pixkana, ordea, bere lehenengo paisaia eta izadi hilen estetika inpresionistatik, Flandriako margolaritza-tradiziotik oinordetu zuen espresionismo originalerantz aldatu zen haren margokera.

1883an Bruselako Erakusketan ez zizkioten lanak onartu. Ensor Les Vingt izeneko abangoardiazko taldeko kide egin zen, eta fantasia barregarrizko irudiak margotzen hasi zen. Halako inauteri-mundu ametsezko bat sortu zuen, itxura makabroko eskeleto, mamu eta maskara ikaragarri eta irrikorrez betea. Mundu hori da, hain zuzen, Maskara eskandalizatuak izeneko lanean azaldu zuena (1883, Belgikako Arte Ederretako Errege Museoa, Brusela). Bere margolanetako pertsonaien fisonomia barregarri hori, kolore deigarriko margo-gama gorri, berde eta horia erabiliz areagotzen zuen.

1888an Kristo Bruselan sartzen egin zuen, kolore bizi-bizitan margotua eta inauteri-maskarez betea. Kritikak oso harrera txarra egin zion lanari, eta Les Vingt taldeko kideei ere hain gaitzesgarria iruditu zitzaien ezen taldetik bota baitzuten. Margolanak Kristo Jerusalemen sartu zenekoaren parodia ematen zuen –karikaturetakoak bezalako pertsona itxuragabetuez inguratua agertzen da Kristo, eta kolore bizi-bizitan margotuak guztiak–, baina gizartearen hipokrisiaren isekazko kritika baizik ez zen. Hala ere, Ensorrek amesgaiztoetatik atereak ziruditen irudi eta ikuskariak margotzen jarraitu zuen: adibidez, Azpikeria (1890) eta Eskeletoak gizon urkatu bategatik borrokan (1891).

Haren lanaren aurkako kritikak gehitu ahala zinikoago eta misantropoago agertu zen bera. Berrogei urtetik gora igaro ziren haren lanak lehenengo aldiz jendearen onespena jaso zuen arte. Bien bitartean, bakarturik eta jendartetik urrun bizi izan zen, bere unibertso partikularra aztertuz eta eraikiz. Azkenik, surrealistek haren obrarekiko mirespena agertu zuten eta 1929an jendartean erakutsi ahal izan zuen, lehengo aldiz, Kristo Bruselan sartzen.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: James Ensor

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q158840
Multimedia: James Ensor / Q158840