Ingurumen ekonomia

DEFINIZIOA

Ingurumen ekonomiak, ondasun eta zerbitzuen ekoizpen prozesuetan eta kontsumoan ere ingurumenarekiko sortzen diren efektu negatiboak analizatzen ditu; eta efektu hauek edo inpaktu hori murrizteko instrumentu ekonomikoak bilatzen ditu.

INGURUMEN EKONOMIA ETA EKONOMIA EKOLOGIKOA

Ezaugarri nagusiekin hasi baino lehen, garrantzitsua da ingurumen ekonomia eta ekonomia ekologikoa aipatzea, eta hauen arteko diferentziak adieraztea. Hauen arteko diferentzia analisi metodoan oinarritzen da. Izan ere, ingurumen ekonomiak “Ekonomia Neoklasikoa” hartzen du erreferentzia gisa. Hau ingurumen gaian aplikatzean, errekurtsoen efizientzia administratiboaren perspektibarekin aukerak edo konponbideak proposatuko ditu. Ekonomia ekologikoaren kasuan aldiz, zientzialari talde baten metodologia hartzen du oinarri; hori dela eta ekonomiak ingurumenean sortutako kalteak, ekosistemen eraldatzeak… Arazo horietan espezializatuko da eta hauentzako irtenbideak planteatuko ditu.

HELBURUAK

Helburua azaltzerako orduan, kanpokotasunak, merkatuaren akatsak, jabetza-eskubideak, ingurumen-degradazio optimoaren maila eta balio ekonomiko osoa kontzeptu garrantzitsuak dira. Benetako arazoak konpontzeko aplikazioei dagokienez, kostu-onura azterketa da erabakiak hartzen laguntzeko oinarrizko esparrua, eta ezagunak dira, besteak beste, tresna ekonomiko batzuek eragile ekonomikoen portaeran dituzten ondorioak. Generalki, esan daiteke ingurumen-ekonomiaren oinarriak eta tresnak ingurumen-kalitatearen aldaketen ongizatearen gaineko inpaktuen estimazioaren ideiaren inguruan antolatzen direla.

Ingurumen-ekonomiaren ezaugarria, ingurumenaren azterketa termino ekonomiko eta kuantitatiboetan egitea da, hau da, prezioen, kostuen eta diru-mozkinen arabera. Ingurumen-ondasun eta zerbitzuei merkatu-balio bat esleitzeak aukera ematen du aldagai hori erabakiak hartzeko, bai eta gainerako alderdi ekonomikoen tratamendu bera hartzeko eta jasotzeko, eta baliabide naturalen erabilera arrazionala sustatzen du. Ingurumen Ekonomiak landu dituen funtsezko gaien artean honako hauek nabarmentzen dira:

Kanpokotasunen problematika. Ingurumen-ondasunen eta zerbitzuen balorazio ekonomikoa. Inguruko inpaktu negatiboen balorazio ekonomikoa. Baliabide naturalak belaunaldi desberdinen artean esleitzea. Euskal herriko Ingurumen-balorazioa teknika eta metodo multzo gisa defini daiteke, honako ekintza hauetatik eratorritako onura eta kostuen itxaropenak neurtzeko aukera ematen duena:

Ingurumen-aktibo bat erabiltzea. Ingurumen-hobekuntza egitea. Ingurumen-kalte bat sortzea.

HISTORIA

60 eta 70 hamarkadetan ingurumenaren narriadura somatzen hasi zen gehien bat herrialde industrializatuetan. Honek ekonomia bultzatu zuen ingurumen arazoei buruz interesatzera; aldi berean gizartea konturatu zen ekonomiaren gorakada, ingurumen esplotazioa dela eta eman zela. Merkatuan ingurumenarekiko kezka hau zegoenez Ingurumen Ekonomia sortu zen; eta lehen azaldu dugunaz gain (ingurumen kalteak kontuan hartzen dituela), ingurumenaren narriaduraren zergaitia azaltzen du ekonomia neoklasikoaren ikuspuntutik.

Pentsamendu ekonomikoaren historia XVI. eta XVII. mendeetan hasi zen aztertzen, merkantilismoaren sorrerarekin batera. Egia da, dena dela, zentzurik garbienean, ekonomia VI. mendean hasi zela garatzen, Erdi Arora arte. Garai horretan, lehen negozioak ugaritu ziren, eta horiekin batera, ekonomia-munduari buruzko lehen eztabaidak. Teoria ekonomikoei buruzko ideiak oso urriak izan ziren. Horrela, bada, eztabaidak batez ere aberatsen eta pobreen arteko ezberdintasunean zentratu ziren, baita aberastearen eta merkataritzatik onura bat lortzearen moraltasunean edo etikan ere.

Ekonomia ez da zientzia zehatza. Eta zientzia zehatza ez denez, filosofia ezberdin asko daude ekonomia nolakoa den edo nolakoa izan beharko lukeen jakiteko. Garrantzitsua da pentsamendu ekonomikoaren historia aztertzea, jarrera kritikoa garatzen laguntzen baitu hainbat planteamendu ekonomikoaren aurrean. Gainera, egungo teoria ekonomikoen ulermena hobetzen du.

Ekonomia neoklasikoaren defendatzaileak eta baita ingurumen-mugimenduak ere ikuspegi horren aurka agertu dira, organismo naturalak baloraezinak direla azalduz. Hala ere, ekologia ekonomikoak argudiatzen du horrela bakarrik azter daitekeela kostu-onura, eta, hain zuzen ere, ekosistemei emango litzaiekeela duten benetako garrantzia.

Pentsamendu ekonomikoa, ekonomia sortu zenetik ekonomialariek urteetan zehar garatu dituzten ideien eta teorien bilakaera aztertzen duen zientzia ekonomikoaren zatia da.

Klimak eta giroak eragin handia dute ekonomiaren hainbat sektoretan eta alderditan, hala nola nekazaritzan, osasunean, uretan, biodibertsitatean, eraikuntzan eta turismoan. Teoria ekonomikoaren esparruan, klima-aldaketa merkatuaren huts handiena gizateriaren historian. Erradioaktiboki aktiboak diren substantzien emisioak jarduera ekonomikoen azpiproduktu gisa sortzen dira, giza premiak asetzeko beharrezkoak direnak. Isuri horiek atmosferaren osaera aldatzen dute, planetaren berotegi-efektua areagotzen dute eta, ondorioz, klima aldatzen dute maila globalean eta erregionalean. Azpiproduktu horien ondorioak ez daude islatuta ondasunen eta zerbitzuen merkatuko prezioetan, eta, ondorioz, merkatu ez-eraginkorra esleitzen da, emisioen maila optimoa baino handiagoa izanik. Klima-aldaketaren Ekonomiaren xedea merkatu-faila horren kausak eta ondorioak aztertzea da, eta alderdi garrantzitsu bat fenomeno horrek hainbat denbora- eta espazio-eskalatan izango lituzkeen inpaktu ekonomikoak kalkulatzean datza.

 Mende honetarako klima-aldaketaren ondoriozko tenperaturaren aldakuntza-proiekzio globalek                 iradokitzen dutenez, eragile ekonomikoek aurre egin behar dioten klima-arriskua nabarmen     handituko da, ziurrenik, gertaera katastrofikoengatik zein ez katastrofikoengatik. Mexikoren kasuan, esan daiteke oso herrialde ahula dela klima-aldaketaren inpaktu fisikoekiko.

hainbat sektore eta jarduera produktibo. Klima-aldaketak eragindako inpaktuek gaur egungo belaunaldiei eragingo diete, eta, are gehiago, etorkizuneko belaunaldiei. Inpaktu horien banaketa oso bidegabea da eta izango da; izan ere, diru-sarrera txikiak dituzten herrialdeei eta horien barrualdera baliabide gutxiago dituzten gizarte-taldeei arrisku neurrigabeak eragiten dizkie, oro har, klima-aldaketarekiko kalteberatasun handiagoa eta egokitzeko gaitasun txikiagoa erakusten dutelako.

Garrantzitsua da aipatzea ingurumen kanpo efektu negatiboak; hirugarrenei konpentsatu gabeko kostu sozialak direla. Efektu negatibo hauek direla eta merkatuak ez du egoera optimoa lortzen, pertsona baten ongizatea ezin delako hobetu beste baten ongizatea kaltetu gabe. Hau konpontzeko bide bakarra kanpo efektu negatibo horiek ondo barneratzea da.

INGURUMEN EKONOMIA EUSKAL HERRIAN

Euskal Herrian ere garrantzitsua den gaia da. Ingurumen ekonomiak hemen, Euskal Estatistika Erakundeak adierazi duen bezala, 1390 euroko balio erantsi gordina gauzatu zuen. Honek 20896 lanpostu sortu zituen 2020an. Egia da Euskal Herriko ingurumenarekiko kontzientzia badagoela (ingurumen arazoak badaudela); hona hemen hainbat ekintza edo ekimen ingurumena zaintzeko (Eusko Jaurlaritzako ekonomiaren garapen, jasangarritasun eta ingurumen saila):

2022/10/08 - Urdaibaik bere garapen ekonomiko aurreratua bultzatuko du industria, teknologia eta balio erantsi handiko jarduerak aurrera eramanez.

2022/10/04 - Europako Batzordeak, Eusko Jaurlaritzak Zaldibarko zabortegian egin duen lana babestu du; eta EBko legedia urratu ez dela ondorioztatu du (Gobernu Bilera 2022-10-04).

2022/10/04 - Euskadik plastikoen ekonomia berriaren aldeko konpromiso globalarekin bat egin du (Gobernu Bilera 2022-10-04).

2022/09/23 - Euskadiko Klima eta Energiaren Asteak “ASTEKLIMA 2022” udalerrien eta herritarren ekintza izango du ardatz.

2022/09/20 - Euskadi, berotegi-efektuko gasen emisioak satelite bidez neurtzeko nazioarteko proiektu baterako hautatua.

INGURUMEN EKONOMIA ETA POLITIKA

Ekonomiaren adarra, ingurumen-politiken eragin ekonomikoa eta analisi ekonomikoaren erabilerak aztertzen dituena, ingurumen-erabakiak hartzen laguntzeko, bai eta ingurumena babestearen kostu-onura ebaluatzen laguntzeko ere.

Giza eta gizarte zientzien zentroak ere ingurumen ekonomia analizatu du eta ondorengoa dio: linearen helburu orokorra ingurumen-ondasun publikoak aztertzea da, ondasun horien balorazioan zein nazioko edo nazioarteko kudeaketan zentratuta. Helburu hori puntu hauetan bana daiteke:

kontu nazional berdeen sistema bat garatu eta aplikatzea, ingurumen-ondasun eta zerbitzu urrien kanbio-balioa kontu nazionalen egungo sistemetan txertatuz. Ingurumena baloratzeko metodoen garapen metodologikoa, baterako analisian arreta berezia jarrita. Ondasun publiko globalen kudeaketarekin lotutako nazioarteko negoziazio-prozesuen azterketa ekonomikoa (klima-aldaketa eta biodibertsitatea). Ekosistema eta baliabide natural berezien kudeaketaren azterketa ekonomikoa, ingurumena arautzeko eta baloratzeko prozedurak garatzearekin lotuta (basogintzako eta nekazaritzako eta basogintzako sistemak, energia berriztagarriak, baliabide hidrikoak). Ekologia ekonomikoaren gai polemikoenetako bat ekosistemak ekonomikoki baloratzeko beharra da. Diziplinarteko eremu honetako ikertzaileentzat beharrezkoa da ekosistemetatik aprobetxatutako zerbitzu eta produktu ugariei eman dakiekeen prezioa ezagutzea.

ERREFERENTZIAK

Grupos de Investigación - Universidad de Alcalá (UAH). (s. f.). Recuperado 12 de noviembre de 2022, de https://www.uah.es/es/investigacion/unidades-de-investigacion/grupos-de-investigacion/Economia-Ambiental-Environmental-Economics-Group./#:~:text=La%20econom%C3%ADa%20ambiental%20es%20una,tratamiento%20de%20los%20impactos%20ambientales[1]

Hartley Ballestero, M. (2008). Economía ambiental y economía ecológica: Un balance crítico de su relación (pp. 55-65). https://web.archive.org/web/20230127143110/https://repositorio.una.ac.cr/bitstream/handle/11056/17606/Econom%C3%ADa%20ambiental%20y.pdf?sequence=1&isAllowed=y

La economía ambiental de la C.A. de Euskadi generó un Valor Añadido Bruto de 1.390 millones de euros en 2020. (2022, octubre 26). EUSTAT. https://www.eustat.eus/elementos/La-economia-ambiental-de-la-CA-de-Euskadi-genero-un-Valor-A%C3%B1adido-Bruto-de-1390-millones-de-euros-en-2020-/not0020212_c.html[2]

Ingurumena - Eusko Jaurlaritza - euskadi.eus. (s. f.). euskadi.Eus. Recuperado 12 de noviembre de 2022, de https://www.euskadi.eus/eusko-jaurlaritza/ingurumena/[3]

ECONOMíA AMBIENTAL - boletinagrario.com. (s. f.). boletingrario.Com. Recuperado 12 de noviembre de 2022, de https://boletinagrario.com/ap-6,economia+ambiental,2205.html[4]

Economía ambiental (*) | Centro de Ciencias Humanas y Sociales. (s. f.). CCHS. Recuperado 12 de noviembre de 2022, de http://www.ipp.csic.es/es/research-line/economia-ambiental#:~:text=Inicio-,Econom%C3%ADa%20ambiental%20(*),a%20escala%20nacional%20o%20internacional[5]

(▷ Economía Ecológica » Qué Es, Objetivo & Cómo Nos Salvará, s. f.) https://www.cinconoticias.com/economia-ecologica/[6]

↑ (Gaztelaniaz) «Economía Ambiental - Environmental Economics Group.» Universidad de Alcalá de Henares (Noiz kontsultatua: 2022-12-20). ↑ Eustat. «La economía ambiental de la C.A. de Euskadi generó un Valor Añadido Bruto de 1.» www.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2022-12-20). ↑ r01e00000ff26d46687a470b8a86a04237242b34f, r01e00000fe4e66771ba470b8e35584d9d7da8391. «Ingurumena - Eusko Jaurlaritza - euskadi.eus» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2022-12-20). ↑ (Gaztelaniaz) boletinagrario.com. (2022-12-20). «ECONOMíA AMBIENTAL - ¿Qué es economía ambiental? - significado, definición, traducción y sinónimos para economía ambiental» boletinagrario.com (Noiz kontsultatua: 2022-12-20). ↑ «Economía ambiental (*) | Centro de Ciencias Humanas y Sociales» www.ipp.csic.es (Noiz kontsultatua: 2022-12-20). ↑ (Gaztelaniaz) Lozsan, Nieves. (2021-09-06). «▷ Economía Ecológica » Qué es, Objetivo & Cómo nos Salvará» Cinco noticias (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

Kanpo estekak

• Datuak: Q753291
• Multimedia: Environmental economics / Q753291