Claque

Guido Messer Schwetzingen "klak"ari eskainitako eskultura.

Claque, klak edo batzuetan clack ( frantsesetik claque, 'zaplasteko'), publikoaren aurrean antzezten den ikuskizunetan txalo egiteko ordaindutako pertsona taldea izendatzeko erabiltzen den nazioarteko izena da. Antzerki eta opera aretoetan diharduten erakunde edo lagun talde antolatuei, antzezleak gogoz ozen goraipatzeko helburuaz sortutako erakundeei edo lagun taldeei claque edo klak esaten zaie. Hedaduraz, zentzu figuratuan, norbait baldintzarik gabe txalotzen edo animatzen dutenei ere klak hitza aplikatzen zaie. Batzuetan antzezleak edo musikariak gogoz animatzeagatik, trukean, klakeko taldekideak ikuskizunera doan joan daitezke («claque ticket»-arekin) Garai batean «claque ticket» hori ohikoa zen. Literatura, eta entretenimendu munduko hainbat pertsonaiek landu, bizi eta gozatu zuten horrelako («claque ticket»-ez, ikuskizun sarrerez, besteak beste, Carlos Gardel, Antonio eta Manuel Machado, Benito Pérez Galdós, Azorín, Jacinto Benavente, Valle-Inclán, Alberto Olmedo, Fernando Fernán Gómez, eta beste askok.

XXI. mendean, claque edo klak erakunde antolatu gisa ia-ia desagertu omen da, baina bere izpiritua fenomeno mediatiko batzuetan mantentzen da, hala nola telesaila askotan algara kontserban edo kontsebetako barreetan. Klak antzeko zerbait egon ohi dira "zuzenean" grabatzen diren telesail batzuetan, publikoarekin grabatzen diren telesaio batzuetan. Publikoa platoan duten telebistako saio askotan egon ohi dira gonbidatuen taldeak, eta askotan, etxeko langile batek koordinatuta egoten dira. Horrelakoetan, koordinatzailearen kontsignei jarraiki txalotzen dute publikokoek. Askotan telebistako produktoreek autobusak antolatzen dituzte gonbidatu asko izateko platoetan klak lanan, claque lanak, egiteko. Claque tradizionalen oso antzeko prozedurak, beraz.

Historia

Klak modernoaren helburuen eta funtzionamenduaren adibide klasiko ezaguna Antzinate klasikoan dago dokumentatuta. Neron enperadoreak, bere megalomanian, agindua eman zuen Estatuko diruz ordaintzeko bost mila gazte inguru, bera, enperadorea, oholtzara igotzen zen bakoitzean animatzeko eta ozen, oihuz goraipatzeko. Horrela Neron enperadoreak arrakasta handia ziurtatzen zuen jendaurrean abesten edo antzezten zuen bakoitzean edo hitzaldiak egiten zituen bakoitzean.

Claque Europan

Salomon «Pigeonneau» claque-burua, Paul Gavarniren Le Diable à Paris liburuko grabatu baten arabera.

Agian, Neron ereduak Jean Daurat poeta frantsesak bere obraren bat antzezten zen bakoitzean txartel kopuru bat eskuratzera bultzatu zuen. Poeta eta antzerkigile honek antzokiko txartelak erosi eta oparitu egiten zituen, aldeko oihu eta txaloen truke. XVI. mendetik-edo "claque" deitu zaio hainbat hizkuntzatan horrelako ekimenari, Europa modernoan. 1820an claqueak profesionalizatu egin ziren. Parisen horrelako taldeak antolatzeko eta kudeatzeko agentzia bat ireki egin zen, horrelako zerbitzuak eskatzen zituzten antzoki edo egileei claque profesionalak eskaintzeko. Hurrengo hamar urteetan antzeko prozedurak zituzten hainbat agentzia sortu ziren, Frantzian ez ezik, inguruko beste herrialde batzuetan ere.

Antzerki edo opera bateko kudeatzaileak edozein «klak» eska zezakeen, lehen (Frantsesez) chef de claque («klak-burua») agindupean zeudenak, txaloaren ahaleginak beharrezkoak zirenean epaitzeaz eta onespena erakusteaz arduratzen zirenak. "Txalogile" ofizioa sortu zen, nolabait profesional. Honek hainbat forma har zitzakeen. Baziren komisarioak, lana gogoz ikasi eta ekintza baten eta bestearen arteko giltzarrietan auzokideen arreta deitzen zutenak. Baziren (Frantsesez) Rieursek ('barregileak') barre algaraka egin zutenak txantxak entzun bezain pronto. Baziren (Frantsesez) Pleureurs (negartiak), normalean emakumeak, haien malkoak, faltsifikatuak edo naturalki ekoiztuak, erakusten zituztenak, beren zapiak eusten, beren begien aurrean. Bazeuden (Frantsesez) Chatouilleurs-ak ('kili-kiligileak') ikusleak umore onean mantendu zituzten, baziren (Frantsesez) bisseurek ((Latinez) ' bis ': Beste bat! Beste bat!) azken misio gisa txalo egitea errepikapenak ziurtatzeko.

Praktika hau Italiara hedatu zen ( Milaneko La Scalako klaka oso ospetsu bihurtu zen). Praktika munduan zehar zabaldu zen: Viena, Londres ( Royal Opera House-n ) eta New York-era ( Metropolitan Opera House-n ). Modu mafiosoago batean ere erabili ziren klakak, estortsio moduan ere erabiltzen ziren; abeslariekin kontaktuan jartzen zen klak bateko buruzagia debuta baino lehenago, lehen eguneko kontzertua baino lehenago-edo, eta kopuru jakin bat eskatzen zitzaion, eta uko eginez gero, iradokitzen zitzaion txistuak, tomateak, eta deskuidatuz gero ostiko andana ere jasotzeko arrisku handia zegoela.

«Etiketa handiko kontzertuen» barruan, Toscanini edo Mahler bezalako konpositoreek klakak ez erabiltzea gomendatu zuten. Beste muturrean, eskrupulurik gabe erabili zuten klaka, Voltaire bezalako entziklopedista frantses burutsuek, beti kontratatu baitzuten klaken bat bere estreinaldi dramatikoetarako.

Bibliografia

• (Gaztelaniaz) Gómez García, Manuel (1998). Diccionario Akal de Teatro. Ediciones Akal. ISBN 9788446008279. 
• (Gaztelaniaz) Martínez Olmedilla, Augusto (1947). Los teatros de Madrid. José Ruiz Alfonso. pp. 275-286.
• (Ingelesez) Warrack, J. H., West, E. (1992). The Oxford dictionary of opera. Oxford, New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-869164-8. 
• (Frantsesez) Agnès Pierron, Dictionnaire de la langue du théâtre, Paris, Le Robert, 2003 ISBN 978-2-8503-6689-5
• (Frantsesez) La sortie au théâtre, sous la direction de Pascale Goetchel et de Jean-Claude Yon, 2014, Publications de la Sorbonne. Un chapitre (Sylvain Nicolle) est consacré au trafic de billets de théâtre sous la restauration, où la claque jouait un rôle important.

Ikus, gainera

• Antzerki
• Opera
• Omuko (大 向 う), Kabuki
• Kontserbako barreak

Kanpo estekak

• Datuak: Q1095129
• Multimedia: Claques / Q1095129