Cuaderno 2 BACh César Aleaiactaest
Cuaderno 2 BACh César Aleaiactaest
Cuaderno 2 BACh César Aleaiactaest
Textos latinos
IES Vilamarxant
Latn II 2012/2013
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
NDICE
Pgina Contenido
1 Morfologa nominal
19 Morfologa verbal
41 1. Pasiva y Subjuntivo
42 2. La proposicin de Relativo
44 3. Textos
45 4. CUM
46 5. Textos
48 6. Participio
50 7. Textos
51 8. Infinitivo
54 9. Textos
58 10. UT y NE
60 11. Textos
67 14. Textos
71 16. Textos
73 19. Textos
Latn II
2012-2013
81 22. Indefinidos
82 23. Textos
25. Textos
85 27. Textos
29. Textos
90 31. Perifrstica
92 33. Textos
GERUNDIVO
98 Textos de Csar
MORFOLOGA NOMINAL
Recuerda que en latn los sustantivos y adjetivos se declinan. Esto significa que utilizan
diferentes desinencias segn la funcin que cumplen en la oracin.
1: -AE
2: -I
3: -IS
4: -US
5: -EI
PRIMERA DECLINACIN
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
1
Latn II
2012-2013
SEGUNDA DECLINACIN
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
2
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
SINGULAR
Voc.
Ac.
Gen.
Dat.
Abl.
PLURAL
Voc.
Ac.
Gen.
Dat.
Abl.
3
Latn II
2012-2013
SINGULAR PLURAL
N
Ac
Abl
SINGULAR PLURAL
Nomin
ativo
Vocati
vo
Acusat
ivo
Geniti
vo
Dativo
Ablati
vo
4
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
TERCERA DECLINACIN
-Parislabos (o temas en i): mismo nmero de slabas en Nom. Sg. y Gen. Sg. (Ejm. Hostis,
hostis)
-Imparislabos (o temas en consonante): distinto nmero de slabas (Ejm. Civitas, civitatis).
IMPARISLABOS
Ejm. Rex, regis (masc); Civitas, civitatis (fem); nomen, nominis (neutro)
PARISLABOS
Ejm. Hostis, hostis (masc); nubes, nubis (fem); mare, maris (neutro).
EXCEPCIONES
- Imparislabos que se declinan como parislabos (gen. Pl. IUM), los llamamos falsos
imparislabos: sustantivos monoslabos que tienen dos consonantes ante la
terminacin IS del genitivo singular. Ejm. Urbs, urbis.
- Parislabos que se declinan como imparislabos (gen. Pl. UM):
o Nombres de parentesco en ter. Ejm, pater, patris; mater, matris, frater, fratris.
o Los sustantivos: canis, canis; iuvenis,- is, senex, senis y vates, -is.
5
Latn II
2012-2013
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
6
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
ADJETIVOS
SINGULAR
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
PLURAL
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
7
Latn II
2012-2013
- Una terminacin:
Se enuncian con el nom. Sg. (que sirve para los tres gneros) y en genitivo singular.
SINGULAR
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
PLURAL
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
8
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
SINGULAR
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
PLURAL
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
9
Latn II
2012-2013
SINGULAR
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
PLURAL
Voc.
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
10
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
CUARTA DECLINACIN
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
11
Latn II
2012-2013
QUINTA DECLINACIN
Los sustantivos de la quinta declinacin son la mayora femeninos. Nom. es; Gen. -ei
SINGULAR PLURAL
Nominativo
Vocativo
Acusativo
Genitivo
Dativo
Ablativo
SINGULAR PLURAL
N
Ac
Abl
12
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
SINGULAR PLURAL
Nomin
ativo
Vocati
vo
Acusat
ivo
Geniti
vo
Dativo
Ablati
vo
SINGULAR PLURAL
Nomin
ativo
Vocati
vo
Acusat
ivo
Geniti
vo
Dativo
Ablati
vo
13
Latn II
2012-2013
SISTEMA PRONOMINAL.
PRONOMBRES PERSONALES
SINGULAR PLURAL
1 P. 2 P 3 (refl) 1 P 2 P 3 (refl)
Nom. EGO TU - NOS VOS -
Acus. SE SE
Gen.
Dat.
Abl.
RELATIVO
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Nom. QUI QUAE QUOD
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
14
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
LOS NUMERALES
CARDINALES ORDINALES
II
III
IV
VI
VII
VIII
IX
XI
XII
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII
XIX
XX
XXX
XL
15
Latn II
2012-2013
LX
LXX
LXXX
XC
DEMOSTRATIVOS
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Nom. HIC HAEC HOC
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Nom. ISTE ISTA ISTUD
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
16
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Nom. ILLE ILLA ILLUD
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Nom. IS EA ID
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
17
Latn II
2012-2013
INTERROGATIVO
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Acus.
Gen.
Dat.
Abl.
18
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
MORFOLOGA VERBAL
RECUERDA:
El verbo en latn est formado por una RAIZ y una serie de MORFEMAS. La
RAIZ nos informa del significado del verbo.
1 Temas en A Verbos cuyo tema de presente acaba con A Ejm. AMAS AMARE
2 Temas en Verbos cuyo tema de presente acaba con E Ejm. MONES MONRE
3 Temas en consonante - Verbos cuyo tema de presente acaba en consonante Ejm. REGO
; REGIS REGRE > REG-
4 Temas en I Verbos cuyo tema de presente acaba con I Ejm. AUDIO AUDIRE >
AUDI-
19
Latn II
2012-2013
RECUERDA:
Desinencias pasivas
-r
-ris
-tur
-mur
-mini
-ntur
20
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
VOZ ACTIVA
TEMA DE PRESE TE
PRESENTE
PRETRITO IMPERFECTO
FUTURO
IMPERATIVO
2 Sg: -
2 Pl: -TE
TEMA DE PERFECTO
PRETRITO PERFECTO
PLUSCUAMPERFECTO
FUTURO PERFECTO
21
Latn II
2012-2013
VOZ PASIVA
TEMA DE PRESE TE
PRESENTE
PRETRITO IMPERFECTO
FUTURO
TEMA DE PERFECTO
PRETRITO PERFECTO
PLUSCUAMPERFECTO
FUTURO PERFECTO
22
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
PRESENTE I
1 2 3 3 MIXTA 4
AM-O MONE-O REG-O CAPI-O AUDI-O
PRESENTE S
1 2 3 3 MIXTA 4
AM-E-M MONE-A-M REG-A-M CAPI-A-M AUDI-A-M
23
Latn II
2012-2013
PRETRITO IMPERFECTO I
1 2 3 3 MIXTA 4
AMA-BA-M MONE-BA-M REG-E-BA-M CAPI-E-BA-M AUDI-E-BA-M
PRETRITO IMPERFECTO S
1 2 3 3 MIXTA 4
AMA-RE-M MONE-RE-M REG-E-RE-M CAPI-E-RE-M AUDI-E-RE-M
* Las conjugaciones 3, 3 mixta y 4 aaden una vocal temtica -E- entre el tema y el morfema -
BA- de imperfecto.
24
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
FUTURO
1 2 3 3 MIXTA 4
AMA-B-O MONE-B-O REG-A-M CAPI-A-M AUDI-A-M
PRESENTE I
1 2 3 3 MIXTA 4
AM-OR MONE-OR REG-OR CAPI-OR AUDI-OR
25
Latn II
2012-2013
PRESENTE S
1 2 3 3 MIXTA 4
AM-E-R MONE-A-R REG-A-R CAPI-A-R AUDI-A-R
PRETRITO IMPERFECTO I
1 2 3 3 MIXTA 4
AMA-BA-R MONE-BA-R REG-E-BA-R CAPI-E-BA-R AUDI-E-BA-R
26
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
PRETRITO IMPERFECTO S
1 2 3 3 MIXTA 4
AMA-RE-R MONE-RE-R REGE-RE-R CAPI-E-RE-R AUDI-E-RE-R
* Las conjugaciones 3, 3 mixta y 4 aaden una vocal temtica -E- entre el tema y el morfema -
BA- de imperfecto.
PRETRITO PERFECTO I
1 2 3
AMAV-I MONU-I REX-I
27
Latn II
2012-2013
3 MIXTA 4
CEP-I AUDIV-I
PRETRITO PERFECTO S
1 2 3
AMAV-ERI-M MONU-ERI-M REX-ERI-M
3 MIXTA 4
CEP-ERI-M AUDIV-ERI-M
28
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
PLUSCUAMPERFECTO I
1 2 3
AMAV- ERA-M MONU- ERA-M REX- ERA-M
3 MIXTA 4
CEP- ERA-M AUDIV- ERA-M
PLUSCUAMPERFECTO S
1 2 3
AMAV- ISSE-M MONU- ISSE -M REX- ISSE -M
29
Latn II
2012-2013
3 MIXTA 4
CEP- ISSE -M AUDIV- ISSE -M
FUTURO PERFECTO
1 2 3
AMAV- ER-O MONU- ER-O REX- ER-O
3 MIXTA 4
CEP- ER-O AUDIV- ER-O
30
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
PRETRITO PERFECTO I
1 2 3
AMATUS SUM MONITUS SUM RECTUM SUM
3 MIXTA 4
CAPTUS SUM AUDITUS SUM
PRETRITO PERFECTO S
1 2 3
AMATUS SIM MONITUS SIM RECTUS SIM
31
Latn II
2012-2013
3 MIXTA 4
CAPTUS SIM AUDITUS SIM
PLUSCUAMPERFECTO I
1 2 3
AMATUS ERAM MONITUS ERAM RECTUS ERAM
3 MIXTA 4
CAPTUS ERAM AUDITUS ERAM
32
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
PLUSCUAMPERFECTO S
1 2 3
AMATUS ESSEM MONITUS ESSEM RECTUS ESSEM
3 MIXTA 4
CAPTUS ESSEM AUDITUS ESSEM
FUTURO PERFECTO
1 2 3
AMATUS ERO MONITUS ERO RECTUS ERO
33
Latn II
2012-2013
3 MIXTA 4
CAPTUS ERO AUDITUS ERO
VERBOS IRREGULARES
VERBO SUM
34
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
35
Latn II
2012-2013
VERBO EO
36
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
37
Latn II
2012-2013
VERBO FERO
38
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
39
Latn II
2012-2013
VERBO VOLO
40
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Legantur: Egredi:
41
Latn II
2012-2013
-Ambiorix cum equitatu in Aduatucos, qui eius regno finitimi erant, proficiscitur.
42
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
-Duae erant viae, qua ex Medis, ubi ille hiemabat, ad adversariorum hibernacula posset
perveniri.
43
Latn II
2012-2013
3) TEXTOS DE CSAR
Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam
Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes lingua,
Pvo.
Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod
saepe commeant,* proximique sunt Germanis qui trans Rhenum incolunt, quibuscum
*Viajan en caravana.
44
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
4) CUM
Cum sua sponte his persuadere non possent, legatos ad Dumnorigem Haeduum mittunt.
In id saeculum Romuli aetas cecidit, cum iam Graecia poetarum et musicorum plena esset.
Cum vita sine amicis metus plena sit, amicitias quaerere debemus.
45
Latn II
2012-2013
5) TEXTO
LOS ADUTUCOS REGRESAN A SU CASA
Aduatuci,* de quibus supra scripsimus, cum omnibus copiis auxilio Nerviis* venirent,
hac pugna nuntiata, ex itinere domum reverterunt; cunctis oppidis castellisque desertis,
46
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Equites hostium acriter proelio cum equitatu nostro in itinere conflixerunt. Nostri omnibus
partibus superiores fuerunt atque eos in silvas collesque compulerunt. Sed compluribus
Caesar, cognita militum voluntate, Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos
plebis qui ad eum confugerant, convenit; reliquas legiones ex hibernis evocat et subsequi
iubet.
47
Latn II
2012-2013
6) CONSTRUCCIONES DE PARTICIPIO
OTA:
Csar utiliza con frecuencia los siguientes
-Lupa sitiens ad flumen appropinquavit. participios
deponentes:
Nactus (nasciscor, encontrando); conatus
-Eum litteras scribentem inveni. (conor: intentando); secutus (sequor:
siguiendo); arbitratus (arbitror: juzgando,
considerando); profectus (proficiscor:
-Imperator, ab hostibus victus, se cecidit. avanzando), (co)hortatus (hortor: animando),
moratus (moror: demorndose); ausus (audeo
-semideponente-: atrevindose); veritus
(vereor: temiendo)...
-Imperator venit, hostes victurus.
48
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
49
Latn II
2012-2013
7) TEXTO:
CSAR RETIRA EL EJRCITO A LOS CUARTELES DE INVIERNO
Itaque vastatis omnibus eorum agris, vicis aedificiisque incensis Caesar exercitum reduxit et
in Aulercis*, Lexoviis* reliquisque item civitatibus, quae proxime bellum fecerant, in hibernis
conlocavit.
Postridie eius diei Caesar, priusquam se hostes ex terrore ac fuga reciperent, in fines
Suessionum, qui proximi Remis* erant, exercitum duxit et magno itinere confecto ad oppidum
Noviodunum contendit.
50
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
8) CONSTRUCCIONES DE INFINITIVO
2.- Morfologa:
ACTIVO PASIVO
AM-A-RE AM-A-RI
MOV-E-RE MOV-E-RI
PRESENTE DIC-E-RE DIC-I
AUD-I-RE AUD-I-RI
51
Latn II
2012-2013
3.-Sintaxis:
Funciones:
Sujeto: licet, decet, oportet, accidit, fit, evenit (verbos o expresiones impersonales).
Verbos transitivos de entendimiento, lengua, sentido y voluntad (volo, cupio, iubeo,
incipio// querer, desear, poder, deber, ordenar, comenzar a
Atributo: con verbo sum.
Construcciones:
52
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
-Necesse est in rebus contrariis duabus alterum verum esse, alterum falsum.
53
Latn II
2012-2013
9) TEXTOS
CASIVELAUNO PIDE LA PAZ Y CSAR PONE CONDICIONES
Cassivellaunus, hoc proelio nuntiato, tot detrimentis acceptis1, vastatis finibus, maxime
repentinos Galliae motus neque multum aestatis superesset, obsides imperat et constituit
1
Realiza la derivacin y composicin preverbial de los verbos marcados en los textos. Al final del dossier tienes un
listado de verbos, busca la raz de la que proviene el verbo sealado y trata de encontrar sus derivados.
54
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Germani agriculturae non student,* maiorque pars eorum victus in lacte, caseo, carne consistit.
Neque quisquam agri fines habet proprios; sed magistratus ac principes in annos singulos*
55
Latn II
2012-2013
Ita proelium restitutum est, atque omnes hostes terga verterunt neque prius* fugere
destiterunt* quam ad flumen Rhenum milia passuum ex eo loco circiter quinque pervenerunt.
Ibi perpauci aut viribus confisi tranare contenderunt aut lintribus inventis sibi salutem
reppererunt.
56
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
ACTIVIDAD DE VERCINGETRIX
consumpto pabulo castra movisse propius Avaricum atque ipsum cum equitatu expeditisque
57
Latn II
2012-2013
10) UT (UTI) Y NE
NOTAS:
1.-Los verbos como iubeo (ordenar), flagito (pedir, exigir), doceo (ensear), celo
(ocultar), posco (pedir), rogo (preguntar, rogar), cohortor (animar) etc rigen dos acusativos (uno
de cosa aliquid y otro de persona aliquem). Ahora bien, en ocasiones el acusativo de cosa podr
ser: acusativo / subordinada sustantiva de ut /ne / quod.../ de infinitivo; sin embargo, no se
construyen igual postulo, peto (ab aliquo, aliquid) e impero (alicui, aliquid). Subrayadlos en el
diccionario.
Prop. sub. sust. CD
Ej. : Caesar milites iubet ut ... (Csar ordena a los soldados que...)
Ac. Pers. V.
Accidit, contingit y evenit (sucede), fit (sucede, se produce), nuntiatum est (se anuncia),
constat (consta), expedit (es conveniente), praestat (es mejor), licet (es licto), decet (conviene),
necesse est (es necesario), oportet (conviene), dedecet (no es decoroso), dictum est (se dijo)...
Subrayadlos en el diccionario.
58
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
59
Latn II
2012-2013
11) TEXTOS
LOS HABITANTES, ASEDIADOS Y SIN AGUA, SE RINDEN A CSAR
Quo facto repente perennis exaruit fons tantamque attulit* oppidanis salutis*
desperationem, ut id non hominum consilio*, sed deorum voluntate factum putarent. Itaque se
*Attulit: produjo.
*Salutis: suerte, salvacin
*Consilio: decisin.
60
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Impedimenta de un legionario
romano
61
Latn II
2012-2013
Planities erat magna et in ea tumulus terrenus satis grandis. Hic locus aequo fere spatio a
castris Ariovisti et Caesaris aberat. Eo, ut erat dictum, ad colloquium venerunt. Legionem
Caesar, quam equis devexerat*, passibus ducentis ab eo tumulo constituit. Item equites
62
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Litteris Caesaris consulibus redditis, aegre ab iis impetratum est summa tribunorum
non potuit.
63
Latn II
2012-2013
cogit. Nam, maiore commisso delicto, igne atque omnibus tormentis necat; leviore de causa,
auribus desectis aut singulis effossis oculis, domum remittit, ut sint reliquis documento et
64
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Hoc proelio facto ut reliquas copias Helvetiorum consequi posset, pontem in Arare
facere iubet, atque ita exercitum traducit. Helvetii, repentino eius adventu commoti,
65
Latn II
2012-2013
Los verbos como dicitur, videtur, nuntiatur pueden presentar dos construcciones:
66
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
-Legati haec se ad suos relaturos dixerunt et post diem tertium ad Caesarem reversuros.
14) TEXTOS
ALABANZAS DEL SENADO A CATN
Postquam Cato adsedit, consulares omnes itemque senatus magna pars sententiam eius
laudant, virtutem animi ad caelum ferunt, alii alios increpantes timidos vocant. Cato clarus
*Habetur: es considerado.
67
Latn II
2012-2013
Huc biduo pervenit. Castris ante oppidum positis, diei tempore exclusus, in posterum (diem)
oppugnationem differt et, veritus ne nocte ex oppido profugerent, duas legiones in armis
excubare iubet.
68
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Eodem tempore Caesar tertiam aciem*, quae quieta fuerat et se* ad id tempus loco* tenuerat,
procurrere iussit.* Ita cum recentes* atque integri defessis* successissent, alii autem a tergo
69
Latn II
2012-2013
Hae permanserunt aquae dies complures. Conatus est Caesar reficere pontes, sed nec
perfici patiebantur.
(De Bello Civili, I, 50, 1-2)
Hac fama ad Treveros perlata Indutiomarus, qui postero die castra Labieni oppugnare
70
Cristina Flix Garca
El relativo,Amparo
sinGasent
antecedente
Moscard ni
verbo propio, no funciona como
15) FALSO RELATIVO (relativo coordinativo) nexo, sino como un FALSO
RELATIVO o RELATIVO
-Quos adversum proelium commovebat. COORDINATIVO. Suele ir tras
pausa fuerte y se traduce como si
fuera un demostrativo.
-Quibus itineribus domo exire possunt.
16) TEXTO
CSAR SALE DE NOCHE DE SU CAMPAMENTO Y LLEGA POR LA MAANA AL DE
LOS ENEMIGOS
Quibus rebus cognitis media nocte silentio* profectus ad hostium castra pervenit. Illi celeriter
per exploratores adventu Caesaris cognito carros impedimentaque sua in artiores silvas
71
Latn II
2012-2013
17) SI / NISI / NE /SIVE / CUM + QUI, QUAE, QUOD Si el relativo aparece precedido de
si, nisi, ne, sive o cum se debe a
-Si qui non vult operari, nec manducet. que no es un nexo relativo, sino un
indefinido (alguien, algo, etc.)
-Legati, si quam societatem cum rege Persa volebant, eam petere debebant
72
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
19) TEXTOS
LOS GALOS VENERABAN SOBRE TODO A MERCURIO
Deum maxime Mercurium colunt. Huius sunt plurima simulacra, hunc omnium inventorem
artium ferunt, hunc viarum atque itinerum ducem, hunc ad quaestus pecuniae mercaturasque*
73
Latn II
2012-2013
Castris ad eam partem oppidi positis Caesar, quae intermissa a flumine et a paludibus aditum,
ut supra diximus, angustum* habebat, aggerem apparare, vineas agere, turres duas constituere
coepit.
74
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Illi* rebus divinis intersunt*, sacrificia publica ac privata procurant, religiones interpretantur,
ad hos magnus adulescentium numerus disciplinae causa* concurrit, magnoque hi sunt apud
eos honore.
Nam fere de omnibus controversiis publicis privatisque constituunt et, si quod est
admissum facinus, si caedes facta, si de hereditate, de finibus controversia est, idem decernunt,
praemia poenasque constituunt; si qui aut privatus aut populus eorum decreto non stetit,
75
Latn II
2012-2013
76
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Hostes re nova perterriti, muro turribusque deiecti* in foro ac locis patentioribus cuneatim
constiterunt* hoc animo, ut, si qua ex parte obviam contra veniretur, acie instructa*
depugnarent.
77
Latn II
2012-2013
20) QUOD
Adems de nexo subordinado relativo (con indicativo), nexo subordinado con valor adverbial
o circunstancial (con subjuntivo), falso relativo, indefinido e interrogativo, quod puede ser:
Nexo sub. sustantivo (suj./CD/atributo/aposicin): que, el hecho de que.
Ej.: Multum ei adiuvat quod civis est. Le ayuda mucho el hecho de que es un ciudadano
Nexo sub. causal (con correlativos como propterea):porque, ya que, puesto que.
Ej.: Germani, quod nostros iam constitisse in munitionibus videbant, trans Rhenum sese
receperunt. Los germanos, puesto que vean que los nuestros ya se haban establecido...
-Hoc iter, propterea quod inter fines Helvetiorum et Allobrogum erat, difficilius fuerat.
-Opportunissima res accidit, quod postridie eius diei Germani in castra venerunt.
78
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Adverbios de lugar: ubi (dnde?), unde (de dnde?), quo (a dnde?), qua? (por dnde?)
Adverbios de modo: quomodo, ut? cmo?
Adverbios de tiempo: quando? cundo?; quousque? hasta cundo?
Adverbio de causa: cur, quare, quid? por qu? / quin? por qu no?
Ej.: Ubi est dominus?; Quam rem publicam habemus?, In qua urbe vivimus?
exos de simples totales:
-ne (espera respuesta afirmativa o negativa): Estne haec domus tua? (Plau.)
Nonne? (espera respuesta afirmativa): Canis nonne similis est lupus? (Cic.)
Num? (espera respuesta negativa): Num potes hoc negare, Verres? (Cic.)
Dobles: ms de un predicado.
exos:
an? / Utrum an? / -ne an? / Utrum necne / an non? ((Acaso)o?):
Ej.: Utrum deliras an somnias? (Plau.); Pater eius rediit, an non? (Ter.)
-Vir bonus est quis? Qui consulta patrum, qui leges iuraque servat. (Hor.).
-Num, tibi cum fauces urit sitis, aurea quaeris pocula? (Hor.).
79
Latn II
2012-2013
-Nonne millies perire est melius quam in sua civitate sine praesidio armatorum
80
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
22) INDEFINIDOS
S N Nemo Nihil
I Ac Neminem Nihil
N G --- ---
G D Nemini ---
U Ab
Nemine ---
NOTA: quis precedido de si, nisi, ne, an, utrum y num siempre ser un indefinido, ya que
se emplea principalmente detrs de estos nexos.
-In rebus asperis et tenui spe fortissima quaeque consilia tutissima sunt.
81
Latn II
2012-2013
23) TEXTO
SE ANUNCIA A AFRANIO QUE SE ENCUENTRAN DETENIDOS JUNTO AL RO
GRANDES CONVOYES DE AYUDA A CSAR
Nuntiatur* Afranio magnos commeatus, qui iter habebant ad Caesarem, ad flumen constitisse.
Venerant eo sagittarii ex Rutenis, equites ex Gallia cum multis carris magnisque impedimentis,
ut fert gallica consuetudo. Erant praeterea cuiusque* generis hominum milia circiter VI cum
servis liberisque; sed nullus ordo, nullum imperium certum, cum suo quisque consilio
uteretur.*
82
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Adems de nexo subordinado relativo (con indicativo), nexo subordinado con valor
adverbial o circunstancial (con subjuntivo), falso relativo, indefinido e interrogativo, quo
puede ser:
Nexo sub. final (con subjuntivo): para (que) (en la proposicin subordinada suele
aparecer un comparativo).
Ej.: Dedi militibus gladios quo facilius hostem vincerent.
Le entregu espadas a los soldados para que vencieran ms fcilmente al enemigo.
25) TEXTO
CSAR ASEDIA VELONODUNO PARA NO DEJAR ATRS A NINGN ENEMIGO
Altero die, cum ad oppidum Senonum Vellaunodunum* venisset, ne quem post se hostem
circumvallavit.
83
Latn II
2012-2013
84
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
27) TEXTOS
Ubi eos* in sententia perstare viderunt*, quod plerumque* in summo periculo timor
*Eos: se refiere a los galos. Los galos, al ver que no podan vencer, deciden huir de la
fortaleza en medio del silencio de la noche, pero sus mujeres, al ver que las abandonaban a
ellas y a sus hijos a merced de los romanos, empezaron a dar gritos y a delatarlos.
*Plerumque: adverbio, en la mayora de los casos.
85
Latn II
2012-2013
Lentulus gladiatores, quos ibi Caesar in ludo habebat, spe libertatis confirmat atque iis equos
attribuit; eos postea, quod ea res omnium iudicio reprehendebatur, circum familias Campaniae
distribuit.
Ibi nactus recentem equitatum, quem multis ante diebus eo praemiserat, neque diurno neque
nocturno itinere intermisso, per fines Haeduorum in Lingones contendit, ubi duae legiones
hiemabant.
86
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Hoc proelio trans Rhenum nuntiato Suebi, qui ad ripas Rheni venerant, domum reverti
coeperunt. Quos ubi, qui proximi Rhenum incolunt, perterritos senserunt, insecuti magnum ex
87
Latn II
2012-2013
29) TEXTO
LOS MASILIENSES PREPARAN LAS NAVES
Dum haec ad Ilerdam geruntur, Massilienses naves longas expediunt numero XVII, quarum
erant XI tectae. Multa minora navigia huc addunt, ut ipsa multitudine nostra
demonstratum est, imponunt atque hos praemiis pollicitationibusque incitant. Certas sibi
88
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Simples parciales (se desconoce algn elemento de la frase): Quid dicas cognosco.
totales (se desconoce todo el contenido): Nescio si veniat.
Adverbios de lugar: ubi (dnde), unde (de dnde), quo (a dnde), qua (por dnde)
Adverbios de modo: quomodo, ut cmo
Adverbios de tiempo: quando cundo; quousque hasta cundo
Adverbio de causa: cur, quare, quid por qu / quin por qu no
Ej.: Nescio quid agas No s qu haces. Nescio ubi sint. No s dnde estn.
exos de simples totales:
si, -ne, an, num: si. Nescio veniatne. No s si viene.
an non: si no Dice an non veniat. Di si no viene.
Dobles: ms de un predicado.
exos:
Utrum
-Nescio utrum anan
sis albus / ater
-ne an / an: si o
homo.
Ej.: Nescio utrum veniat an maneat/ Nescio veniatne an maneat. No s si viene
o se queda
-Interrogasme
Utrum
numtenecne / utrumiubeam
ire in exsilium an non(Cic.).
/ -ne an non / -ne necne: si o no
Ej.: Nescio utrum veniat an non veniat. No s si viene o no viene.
89
Latn II
2012-2013
90
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
El estilo directo se caracteriza por presentar un verbo introductorio, una pausa fuerte
(dos puntos) y dos unidades meldicas; ejemplo, l dijo: maana no vendr.
El estilo indirecto se construye con una pausa fuerte (dos puntos), dos unidades
meldicas y un verbo introductorio que suele estar omitido y hay que sobreentenderlo;
ejemplo, Ariovistus Caesari: se venisse in Galliam priusquam populum romanum.
91
Latn II
2012-2013
33) TEXTOS
exstinctis rumoribus de auxiliis legionum quae cum Pompeio per Mauretaniam venire
sequuntur.
92
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
At Q. Titurius et L. Cotta legati, qui in Menapiorum finis legiones duxerant, omnibus eorum
agris vastatis, frumentis succisis, aedificiis incensis, quod Menapii se omnes in densissimas
93
Latn II
2012-2013
Caesar ex castris equitatum educi iubet, proelium equestre committit; laborantibus* iam suis,
Germanos equites circiter CD submittit, quos ab initio habere secum instituerat. Eorum
impetum Galli sustinere non potuerunt atque, in fugam coniecti, multis amissis, se ad agmen
sese ei dediderunt.
94
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
SUPINO
95
Latn II
2012-2013
GERUNDIO Y GERUNDIVO
GERU DIO:
1.-Definicin: es un sustantivo verbal, neutro y singular (valor activo). Se combina con el
infinitivo para completar la declinacin del sustantivo verbal.
2.-Morfologa y traduccin:
Ac. (ad) Ama-nd-um: para amar (equivale a una prop. sub. final).
G. Ama-nd-i: de amar (amandi causa/gratia= valor final).
D. Ama-nd-o: para beber (suele ir con adjetivos que indican aptitud o necesidad).
Ab. Ama-nd- o: amando (suele ir acompaado de preposiciones).
Ej.: Duas cohortes ad pabulandum misit (Caes.)
Ej.: Vivendi ars prudentia est (Cic.).
Ej.: Aqua est utilis bibendo (Plin.).
Ej.: Ratio et oratio docendo, discendo, disceptando inter se homines conciliat (Cic.)
96
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
GERU DIVO:
97
Latn II
2012-2013
TEXTOS DE CSAR
Cn. Pompeio Marco Crasso consulibus, Usipetes Germani et item Tenctheri magna cum
multitudine hominum flumen Rhenum transierunt, non longe a mari quo Rhenus influit. Causa
transeundi* fuit quod*, ab Suevis* complures annos exagitati,* bello premebantur et agricultura
prohibebantur.
98
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Eo cum pervenisset, ad reliquas legiones (nuntios) mittit priusque omnes in unum locum cogit
quam de eius adventu Arvernis nuntiari posset. Hac re cognita, Vercingetorix rursus in
Bituriges exercitum reducit atque, inde profectus Gorgobinam*, Boiorum oppidum, oppugnare
instituit.
*Gorgobinam: Gorgobina, fortaleza de los boyos, pueblo galo del valle del Po.
99
Latn II
2012-2013
Hi, cum ad munitiones Romanorum accessissent, flentes, omnibus precibus orabant ut se*, in
servitutem receptos, cibo iuvarent. At Caesar, dispositis in vallo custodibus, recipi prohibebat.
His rebus confectis, Caesar, ut reliquum tempus a labore intermitteretur, milites in proxima
100
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
LOS LEGADOS PIDEN A CSAR QUE PROHIBA A LOS JINETES COMBATIR Y LES
PERMITA A ELLOS ENVIAR LEGADOS A LOS UBIOS
Cum id non impetrassent,* petebant uti* ad eos equites qui* agmen antecessissent
praemitteret, eosque pugna prohiberet, sibique ut potestatem faceret in Ubios legatos mittendi.
Cuius loci haec erat natura, atque ita montibus angustis* mare continebatur, uti ex locis
superioribus in litus telum adigi posset. Hunc ad egrediendum nequaquam idoneum locum
101
Latn II
2012-2013
His constitutis rebus, nactus idoneam ad navigandum tempestatem tertia fere vigilia solvit
ANTE CSAR
Cognito eius adventu, Acco, qui princeps eius consilii* fuerat, iubet in oppida
*Consilii: confabulacin.
*Conantibus: valor temporal, mientras estn en el intento.
102
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
His rebus constitutis, Caesar ad portum Itium cum legionibus pervenit. Ibi cognoscit
sexaginta naves, quae in Meldis* factae erant, tempestate reiectas*, cursum tenere non potuisse
atque eodem (unde erant profectae) revertisse. Reliquas paratas ad navigandum atque
Interim, consilio eius cognito et per mercatores perlato ad britannos, a compluribus insulae
civitatibus ad eum legati veniunt qui polliceantur* obsides dare atque imperio populi Romani
obtemperare*.
103
Latn II
2012-2013
venturum* hortaturque eos ne animo deficiant atque haec quae usui* defendendum
Discedentibus mandat ut suam quisque eorum civitatem adeat omnesque qui per aetatem
104
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Pyrenaeos saltus occupari iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato praesidiis* tenebantur.
105
Latn II
2012-2013
Qui, cum ad flumen Ligerim venissent, quod Bituriges ab Haeduis dividit, paucos dies ibi
morati neque flumen transire ausi, domum revertuntur legatisque nostris renuntiant se
exstinctis rumoribus de auxiliis legionum quae cum Pompeio per Mauretaniam venire
sequuntur.
106
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Haec dum inter eos aguntur, Domitius navibus Massiliam pervenit atque ab iis receptus urbi
praeficitur. Summa ei belli administrandi* permittitur. Eius imperio classem quoquo versus
Quibus iniuriis permotus Caesar legiones tres Massiliam adducit; turres vineasque ad
oppugnationem urbis agere, naves longas Arelate numero XII facere instituit. Quibus effectis
107
Latn II
2012-2013
Media circiter nocte, iis qui aquandi causa longius a castris processerant ab equitibus
correptis*, fit ab his certior Caesar* duces adversariorum silentio copias castris educere. Quo
cognito, signum dari iubet et vasa militari more conclamari*. Illi, exaudito clamore, veriti ne
noctu impediti sub onere confligere cogerentur aut ne ab equitatu Caesaris in angustiis
tenerentur, iter suprimunt copiasque in castris continent. Postero die Petreius cum paucis
equitibus occulte ad exploranda loca proficiscitur. Hoc idem fit ex Caesaris castris. Mittitur L.
108
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
legiones equitatusque transportari possent. Huic officio praepositus erat Fufius Calenus
Caesar cum complures suos vulneratos videret, ex omnibus oppidi partibus cohortes montem
109
Latn II
2012-2013
Quibus auditis ab exploratibus ei nuntiatum est Ariovistum* cum suis omnibus copiis ad
Qua re nuntiata Caesar intermissa profectione atque omnibus rebus postpositis magnam
partem equitatus ad eum insequendum mittit retrahique imperat; si vim faciat neque ne pareat,
110
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Legati haec se ad suos relaturos* dixerunt et, re deliberata, post diem tertium ad Caesarem
Caesar tamen nactus equites circiter XXX, quos Commius Atrebas, de quo ante dictum est,
111
Latn II
2012-2013
Navibus circiter LXXX onerariis coactis contractisque, quod satis esse ad duas
legatis, praefectisque distribuit. Huc accedebant XVIII onerariae naves, quae ex eo loco ab
milibus passuum octo vento tenebantur quo minus in eundem portum venire possent: has
equitibus distribuit.
equitum turmas dimittit in omnes partes ad aliquos excipiendos, ex quibus hostium concilia
cognosceret.
112
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Quibus ex navibus cum essent expositi milites circiter trecenti atque in castra contenderent,
Morini, quos Caesar in Britanniam proficiscens pacatos reliquerat, spe praedae adducti primo
non ita magno suorum numero circumsteterunt ac, si sese interfici nollent, arma ponere
iusserunt.
Suevorum gens est longe maxima et bellicosissima Germanorum omnium. Hi centum pagos
habere dicuntur, ex quibus quotannis singula milia armatorum bellandi causa ex finibus educunt.
Reliqui, qui domi manserunt, se atque illos alunt; hi rursus in vicem* anno post in armis sunt*, illi
domi remanent.
113
Latn II
2012-2013
PALABRAS DE ARIOVISTO
Ei legationi Ariovistus respondit:* se neque sine exercitu in eas partes Galliae venire audere
quas Caesar possideret, neque exercitum sine magno commeatu atque molimento in unum
finibus suis cum omnibus copiis exirent:* perfacile esse, cum virtute omnibus prestarent, totius
114
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Is ita cum Caesare egit: si pacem populus Romanus cum Helvetiis faceret in eam partem
ituros* ubi* eos Caesar constituisset; sin bello persequi perseveraret, reminisceretur veteris
dimitterent.
(De Bello Civili, I, 85, 12)
115
Latn II
2012-2013
Bello Helvetiorum confecto totius fere Galliae legati principes civitatum, ad Caesarem
gratulatum* convenerunt: Intellegere sese, tametsi pro veteribus Helvetiorum iniuriis populi
Romani ab his poenas bello repetisset, tamen eam rem non minus ex usu terrae Galliae quam
116
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
Locutus est pro his Diviciacus Haeduus: Galliae totius factiones esse duas; harum alterius
principatum tenere Haeduos, alterius Arvernos. Hi cum tantopere de potentatu inter se multos
arcesserentur. (...)
Cum ab his saepius quaereret neque ullam omnino vocem exprimere posset, idem
quam reliquorum.
117
Latn II
2012-2013
Ad haec Ariovistus respondit: si ipse populo romano non praescriberet quemadmodum suo
iure uteretur, non oportere se a populo romano in suo iure impediri. Haeduos sibi, quoniam
belli fortunam temptavissent et superati essent, stipendiarios esse factos. Haeduis se obsides
non redditurum esse, neque his neque eorum sociis iniuria bellum inlaturum esse, si
118
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
ANEXO I
C. IULIUS CAESAR
119
Latn II
2012-2013
Construcciones y expresiones:
120
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
ANEXO II
COMPOSICIN Y SUFIJACIN VERBAL LATINA
121
Latn II
2012-2013
SE separacin.
ADVERBIOS SIGNIFICACIN
BENE bien.
MALE mal.
SATIS bastante.
122
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
123
Latn II
2012-2013
124
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
ASCENDO (SCANDO):
CADO:
CERNO:
125
Latn II
2012-2013
COGNOSCO (GNOSCO):
COLO:
DICO:
DO:
DUCO:
EO:
126
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
FERO:
FUGIO:
FUNDO:
127
Latn II
2012-2013
MANEO:
MITTO:
MOVEO:
NASCOR:
PARO
128
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
PONO:
PUGNO
QUAERO (QUIRO):
SEDEO:
SEQUOR:
129
Latn II
2012-2013
SERO:
SERVO:
SISTO:
SPECTO:
STITUO:
SUM:
130
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
TENDO:
TRIBUO:
VENIO:
VERTO:
VIDEO:
VINCO:
131
Latn II
2012-2013
VOCO:
VOLO:
132
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
avis oneraria
avis longa
133
Latn II
2012-2013
134
Cristina Flix Garca
Amparo Gasent Moscard
ANEXO IV
MAPAS
135
Latn II
2012-2013
136