Saltu al enhavo

Semajno

El Vikipedio, la libera enciklopedio

Semajno estas, en multaj kulturoj, tempoperiodo konsistanta el pluraj tagoj, sed pli mallonga ol monato. La semajno ofte markis intervalon inter merkattagoj aŭ religiaj observoj kiel la ŝabato. Nun en la plej multaj landoj oni uzas semajnon de sep tagoj.

Astrologia Simbolo de Semajno

Diversaj kulturoj havis diversajn longecojn de semajno, inter kelkaj afrikaj kulturoj kies semajno estas kvar tagojn longa, ĝis la praromianoj, kiuj mezuris la nundinae, naŭ tagoj inkluzive (ok tagoj en la semajno) inter unu merkattago kaj la sekva, kaj la praegiptoj, kies semajno havis dek tagojn. Revolucia Francio dividis la monatojn de sia kalendaro en tri décades de dek tagoj. Antikva Ateno ankaŭ havis semajnon de dek tagoj.

La semajno en Okcident-Eŭrazio estas sep-taga. Tio verŝajne rezultas el la observo, ke ĉiu fazo de la luno estas proksimume sep tagojn longa.

En la gregoria, islama kaj hebrea kalendaroj la semajno havas sep tagojn. Pro la internacia influo de la Okcidenta kulturo, ĝia gregoria kalendaro multe disvastiĝis, tiel ke nun la sep-taga semajno estas uzata en la plej multaj landoj. En Ĉinio (kaj de tie en aliaj orient-aziaj landoj) oni ekuzis la sep-tagan semajnon en la 16-a jarcento per instigo de jezuitoj.

La tagoj de la semajno en la gregoria kalendaro estas: lundo, mardo, merkredo, ĵaŭdo, vendredo, sabato, kaj dimanĉo. Tiuj nomoj, kun kelkaj ŝanĝoj, venis el la antikvaj latinaj nomoj por la tagoj, nomitaj laŭ la sep astroj, kiuj oniakrede ĉirkaŭiris la Teron kiel diaĵoj: Luno, Marso, Merkuro, Jupitero, Venuso, Saturno, kaj Suno - ĉi du lastaj renomiĝis laŭ la juda kaj kristana ŝabatoj sed konservis siajn nomojn ekzemple en la angla kaj germana. En la portugala kaj en la greka semajntagoj ne havas nomojn, krom sabato kaj dimanĉo - ili estas simple la dua, tria, kvara, kvina kaj sesa semajntago.

La esperantaj nomoj de la semajntagoj venas rekte (kun la escepto de la supre menciita sabato) el la franca : lundi, mardi, mercredi, jeudi, vendredi, samedi, dimanche.

Laŭ internacia normo ISO 8601 la unua tago de la semajno estas lundo. Kelkaj kristanaj landoj, precipe Usono, tamen insistas, ke la unua tago de la semajno estas dimanĉo. Tio kondukas kvarfoje en 28 jaroj al malsama numerado de la semajnoj en jaro. En Portugallingvaj landoj, ĉar semajntagoj ne havas nomojn, ne eblas ŝanĝi tion, ĉar oni ne povas diri "la unua tago de semajno estas la dua tago (lundo)".

nomo latina nomo astro/dio
lundo dies lunae Luno
mardo dies martis Marso
merkredo dies mercurii Merkuro
ĵaŭdo dies jovis Jupitero
vendredo dies veneris Venuso
sabato dies saturni, sabbatus Saturno
dimanĉo dies solis; dies dominicalis, dies dominicus, dies domini Suno

Vidu: semajnfino, laborsemajno, kaj Gregoria kalendaro.

esperanto lundo mardo merkredo ĵaŭdo vendredo sabato dimanĉo
afrikansa Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrydag Saterdag Sondag
albana e hënë e martë e mërkurë e enjte e premte e shtunë e diel
angla Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sunday
araba الاثنين الثلاثاء الأربعاء الخميس الجمعة السبت الأحد
armena Երկուշաբթի

(jerkuŝapti)
Երկուշաբթի

(jerekŝapti)
Երեքշաբթի

(ĉorekŝapti)
Չորեքշաբթի

(hingŝapti)
Հինգշաբթի

(urpat)
Ուրբաթ

(ŝabat)
Շաբաթ

(kiraki)
belorusa панядзелак

(panjadzjelak)
аўторак

(aŭtorak)
серада

(sjerada)
чацьвер

(ĉats'vjer)
пятніца

(pjatnica)
сыбота

(subota)
нядзеля

(njadzjelja)
bahá'í Kamál Fidál 'Idál Istijál Istiqlál Jalál Jamál
bosna ponedeljak utorak srijeda ĉetvrtak petak subota nedjelja
bretona Lun Meurzh Merc'her Yaou Gwener Sadorn Sul
bulgara понеделник

(ponedelnik)
вторник

(vtornik)
сряда

(sriada)
четвъртък

(ĉetvartak)
петък

(petak)
събота

(sabota)
неделя

(nedelja)
ĉeĥa pondělí úterý středa čtvrtek pátek sobota neděle
ĉina 星期一

(xīngqīyī)
星期二
(xīngqī'èr)
星期三
(xīngqīsān)
星期四
(xīngqīsì)
星期五
(xīngqīwǔ)
星期六

(xīngqīliù)
星期日

(xīngqīrì)
dana mandag tirsdag onsdag torsdag fredag lørdag søndag
estona esmaspäev teisipäev kolmapäev neljapäev reede laupäev pühapäev
eŭska astelehena asteartea asteazkena osteguna ostirala larunbata igandea
finna maanantai tiistai keskiviikko torstai perjantai lauantai sunnuntai
franca lundi mardi mercredi jeudi vendredi samedi dimanche
frisa Moandei Tiisdei Woansdei Tongersdei Freed Sneon Snein
germana Montag Dienstag Mittwoch Donnerstag Freitag Samstag Sonntag
greka Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή
guĝarata સોમવાર મંગળવાર બુધવાર ગુરુવાર શુક્રવાર શનિવાર રવિવાર
hebrea יום שני

(jom ŝeni)
יום שלישי

(jom ŝliŝi)
יום רביעי

(jom r'vi'i)
יום חמישי

(jom ĥamiŝi)
יום שישי

(jom ŝiŝi)
שבת

(jom ŝabat)
יום ראשון

(jom riŝon)
hinda सोमवार मंगलवार बुधवार गुरुवार शुक्रवार शनिवार रविवार
hispana lunes martes miércoles jueves viernes sábado domingo
hungara hétfő kedd szerda csütörtök péntek szombat vasárnap
indonezia Senin Selasa Rabu Kamis Jumat Sabtu Minggu
irlandgaela Dé Luan Dé Mairt Dé Céadaoin Déardaoin Dé h-Aoine Dé Sathairn Dé Domhnaigh
islanda mánudagur þriðjudagur miðvikudagur fimmtudagur föstudagur laugardagur sunnudagur
itala lunedì martedì mercoledì giovedì venerdì sabato domenica
japana 月曜日

(gecujōbi)
火曜日

(kajōbi)
水曜日

(suijōbi)
木曜日

(mokujōbi)
金曜日

(kin'jōbi)
土曜日

(dojōbi)
日曜日
(niĉijōbi)
jida מאָנטיק

(montik)
דינסטיק

(dinstik)
מיטװאָך

(mitvoĥ)
דאָנערשטיק

(donerŝtik)
פֿרײַטיק

(frajtik)
שבת

(ŝabes)
זונטיק

(zuntik)
kataluna dilluns dimarts dimecres dijous divendres dissabte diumenge
kimra dydd Llun dydd Mawrth dydd Mercher dydd Iau dydd Gwener dydd Sadwrn dydd Sul
korea 월요일

(wor-yo-il)
화요일

(hwa-yo-il)
수요일

(su-yo-il)
목요일

(mog-yo-il)
금요일

(geum-yo-il)
토요일

(to-yo-il)
일요일

(ir-yo-il)
kornvala De Lun De Merth De Mergher De Yow De Gwener De Sadorn De Sul
kroata ponedjeljak utorak srijeda ĉetvrtak petak subota nedjelja
latina Lunae dies Martis dies Mercurii dies Jovis dies Veneris dies Saturni dies Solis dies
latva pirmdiena otrdiena trešdiena ceturtdiena piektdiena sestdiena svētdiena
litova Pirmadienis Antradienis Trečiadienis Ketvirtadienis Penktadienis Šeštadienis Sekmadienis
manksa Jelhune Jemayrt Jecrean Jerdein Jeheiney Jesarn Jedoonee
maorea Mfumoraru Mfumonne Mfumotsano Yahoa Djimwa Mfumotsi Mfumōvili
nederlanda maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag
norvega mandag tirsdag onsdag torsdag fredag lørdag søndag
pola poniedziałek wtorek środa czwartek piątek sobota niedziela
portugala segunda-feira terça-feira quarta-feira quinta-feira sexta-feira sábado domingo
romanĉa gliendischdis mardis mesjamna gievgia venderdis sonda dumengia
rumana luni marţi miercuri joi vineri sîmbătă duminică
rusa понедельник

(ponedel'nik)
вторник

(vtornik)
среда

(sreda)
четверг

(ĉetverg)
пятница

(pjatnica)
суббота

(subbota)
воскресенье

(voskresen'je)
serba Понедељак Уторак Среда Четвртак Петак Субота Недеља
skotgaela Di-Luain Di-Mairt Di-Ciadain Di-Ardaoin Di h-Aoine Di-Sathurna Di-Domhnaich
slovaka pondelok utorok streda štvrtok piatok sobota nedeľa
slovena Ponedeljek Torek Sreda Četrtek Petek Sobota Nedelja
svahila Jumatatu Jumanne Jumatano Alhamisi Ijumaa Jumamosi Jumapili
sveda måndag tisdag onsdag torsdag fredag lördag söndag
tagaloga Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes Sabado Linggó
taja วันจันทร์

ŭan ĉan
วันอังคาร

ŭan angkaan
วันพุธ

ŭan phut
วันพฦหัสบดี

ŭan paruhat
วันศุกร์

ŭan suk
วันเสาร์

ŭan sao
วันอาทิตย์

ŭan a-tit
tamila திங்கள் செவ்வாய் புதன் வியாழன வெள்ளி சனி ஞாயிறு
turka Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar
ukraina понеділок

(ponedilok)
вівторок

(vivtorok)
середа

(sereda)
четвер

(ĉetver)
п'ятница

(p'jatnicja)
субота

(subota)
неділя

(nedilja)
vjetnama thứ hai thứ ba thứ tư thứ năm thứ sáu thứ bảy chủ nhật