Orelturto
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 .jpg) | ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Zenaida auriculata (Des Murs, 1847) | ||||||||||||||
| Konserva statuso | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
La Orelturto, Zenaida auriculata, estas specio de birdo de la familio de Kolombedoj kiu inkludas turtojn kaj kolombojn. La nomo devenas de malhela makulo inter okulo kaj nuko, pli malpli kie oni supozas, ke estus orelo. Tamen plej parto de la specioj de tiu genro Zenaida ja havas similan makulon kaj tiu nomo taŭgus ankaŭ por la tuta genro, sed la aliaj specioj ĝuas pli specifan nomon.
Disvastiĝo
[redakti | redakti fonton]Ĝi estas loĝanta reproduktanto tra tuta Suda Ameriko el Kolombio ĝis sudaj Argentino kaj Ĉilio, kaj en la proksimaj insuloj el Grenadinoj suden. Ĝi eble ĵus koloniis Tobagon kaj Trinidadon. Ĝi ŝajne estas parte migranta, sed rilataj detaloj estas malmulte konataj, kvankam ties migrado eble estas nur konsekvenco de serĉo de manĝaĵo.
Ĝi estas proksima parenco de la nordamerika Plorturto. Kun tiu laste menciata specio, la Sokora turto kaj eble la Galapaga turto ĝi formas superspecion. [1]
Aspekto
[redakti | redakti fonton].jpg)
La Orelturto estas 24 cm longa kun ankaŭ longa kojnforma vosto kaj pezas plej ofte ĉirkaŭ 112 g. Plenkreskaj maskloj havas ĉefe olivbrunajn suprajn partojn kun nigraj punktoj en flugiloj. La kapo havas grizan kronon, nigran strion malantaŭ la okulo kaj blunigro ĉe malaltaj orelkovriloj, de kie venas la nomoj. La subaj partoj estas vinecaj kaj la vosto havas cinamokoloran pinton. La beko estas nigra kaj la kruroj malhelruĝaj.
La ino estas pli senkolora ol la masklo kaj la junuloj estas grizbrunaj, senmarkaj, kun hela striado. La alvoko estas bastona milda uu-ah-uu.
Ekologio
[redakti | redakti fonton]La Orelturto estas komuna aŭ abunda en savano kaj aliaj malfermaj medioj, inkludante terkultivejojn kaj rapide adaptiĝas al homa kontakto, videbla ĉe kabloj aŭ telefonfostoj en Trinidado kaj Venezuelo, en preskaŭ ĉiu publika spaco de grandaj urbaj areoj kiel Bogotá, Kolombio kaj manĝas ĉe plaĝoj en Tobago.
La Orelturto manĝas ĉefe semojn prenitajn el grundo, sed ili povas preni ankaŭ aliajn aĵojn kiel malsekigitan panon. Ili povas esti plago por la agrikulturo. Tiu ĉi estas gregema birdo kiam ne manĝantas kaj formas arojn ĉefe dum migrado aŭ ĉe komunaj ripozejoj.
La flugo estas alta, rapida kaj rekta, kun la regulaj flugilfrapoj kaj eventuala vipado karakterista de kolomboj en ĝeneralo. Ĝi montras ankaŭ reproduktan ceremonion kun altega supreniro kaj duoncirkla svebado ĝis ties origina ripozejo. Tu specio konstruas etan neston el bastonetoj kelkaj metrojn altan en arbo[2] kie la ino demetas du blankajn ovojn. Eloviĝo okazas post 12–14 tagojn kun pliaj 9 tagojn por elnestiĝo. Ŝajne ne estas fiksa reprodukta sezono en plej parto de ties teritorio kaj se estas sufiĉe da manĝaĵo kaj taŭga medio tiu ĉi specio reproduktiĝas senĉese.
Ĉasado
[redakti | redakti fonton]La Orelturto estas tre ĉasata en kelkaj regionoj. Ekzemple oni supozas, ke estas pli ol 23 milionoj de tiuj kolomboj en la kamparo ĉirkaŭ Kordobo en norda Argentino kaj foje nur unu ĉasisto mortigis ĝis milon da birdoj en ununura tago.
La kvanto de tiu ĉasado rememoras la nombradon de la ekzempleroj de Migrokolombo ĉasitaj de nordamerikanoj en la 19-a jarcento. Tiu ĉasado alportis la Migrokolombon al rapida malapero, sed ŝajne la Orelturto estas pli rezista ĝis nun. Fakte kiel ĉe la migrokolombo oni diras ke ĉe la Orelturto en siaj loĝantaroj de Argentino kaj Bolivio foje "malheligas la ĉielon". La Orelturto ĉe Kordobo ne migras, kaj oni priskribas enormajn turtarojn flugantajn el ripozejoj al malferma kamparo.
Pli norde, en Bolivio, en la regiono Gran Chaco [ĈAko], ĉe ampleksegaj terkultivejoj de sojo kaj sorgo ĉe Santa Cruz de la Sierra, la ĉasado de tiu turto estas pli laŭsezona, el majo ĝis septembro kiam grandaj turtaroj venas el Argentino por fali sur la grenorikoltejoj. Lokanoj diras, ke la Orelturto, lau la indiĝena Guarania nomo de totaki estis tre rara en la regiono antaŭ kelkaj jardekoj, kio pruvas ne nur la reziston de tiu ĉi specio, sed ankaŭ la konsekvencojn de la ĵusaj kreitaj grandaj kampoj super la loĝantaroj de tiuj turtoj.
En la regiono nordorienta de Brazilo estas foje kroma manĝoresurso por malriĉaj sociaj tavoloj; nur en tiu lando oni konas la specion per tiom da nomoj kiom arribaçã, arribação, bairari, cardigueira, cardinheira, guaçuroba-pequena, juriti-carregadeira, pairari, pararé, parari, pomba-amargosinha, pomba-de-arribação, pomba-de-bando, pomba-do-meio, pomba-do-sertão, pomba-parari, pomba-pararu, rabaçã, rabação, rebaçã, ribaçã kaj ribação, kio estas kroma pruvo de la abunda disvastiĝo de la specio.
Notoj
[redakti | redakti fonton]Referencoj
[redakti | redakti fonton]- BirdLife International (2004). Zenaida auriculata. Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj, eldono de 2006. IUCN 2006. Elŝutita 09 May 2006. Ne minacata
- Cisneros-Heredia, Diego F. (2006): Notes on breeding, behaviour and distribution of some birds in Ecuador. Bull. B.O.C. 126(2): 153-164.
- Couve, E. & Vidal, C. (2003): Aves de Patagonia, Tierra del Fuego y Península Antártcica. [in Spanish]. Editorial Fantástico Sur Birding Ltda Arkivigite je 2012-05-29 per la retarkivo Wayback Machine. ISBN 956-8007-03-2
- ffrench, Richard; O'Neill, John Patton & Eckelberry, Don R. (1991): A guide to the birds of Trinidad and Tobago (2a eldono). Comstock Publishing, Ithaca, N.Y.. ISBN 0-8014-9792-2
- Hilty, Steven L. (2003): Birds of Venezuela. Christopher Helm, London. ISBN 0-7136-6418-5
- Johnson, Kevin P. & Clayton, Dale H. (2000): A Molecular Phylogeny of the Dove Genus Zenaida: Mitochondrial and Nuclear DNA sequences. Condor 102(4): 864-870. PDF plena teksto Arkivigite je 2010-08-08 per la retarkivo Wayback Machine
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Filmoj de Orelturto[rompita ligilo] ĉe Interreta Birdo Kolekto