3-a de marto: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [atendante kontrolon] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) e -Kategorio:Almanako per AWB |
Sj1mor (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
| (23 mezaj versioj de 3 uzantoj ne montriĝas) | |||
| Linio 10: | Linio 10: | ||
* [[1426]]: [[Venecia Respubliko]] deklaris militon kontraŭ [[Milano]] |
* [[1426]]: [[Venecia Respubliko]] deklaris militon kontraŭ [[Milano]] |
||
* [[1431]]: [[Eŭgeno la 4-a]] iĝis [[papo]], konata de la [[unio]] en [[Florenco]] de [[Katolika Eklezio]] kun [[ortodoksismo]] |
* [[1431]]: [[Eŭgeno la 4-a]] iĝis [[papo]], konata de la [[unio]] en [[Florenco]] de [[Katolika Eklezio]] kun [[ortodoksismo]] |
||
* [[1501]]: En [[Vilno]] estis interkonsentita alianco de [[Litovio]] kun [[Ordeno de germanaj kavaliroj]] kontraŭ [[Grandprinclando Moskvo]] |
|||
* [[1575]]: Imperiestro de [[Mogola Imperio|mogola dinastio]] [[Jalaluddin Muhammad Akbar]] decide venkis [[bengala|bengalo]]jn en batalo de Tukarai (nun en [[Okcidenta Bengalio]]) |
* [[1575]]: Imperiestro de [[Mogola Imperio|mogola dinastio]] [[Jalaluddin Muhammad Akbar]] decide venkis [[bengala|bengalo]]jn en batalo de Tukarai (nun en [[Okcidenta Bengalio]]) |
||
* [[1585]]: [[Elbląg]] subskribis komercan pakton kun angla Orienta Kompanio |
|||
* [[1585]]: En [[Vicenza]] per premiero de ''[[Reĝo Edipo]]'' de [[Sofoklo]] malfermiĝis ''Teatro Olimpiko'', konstruita laŭ planoj de [[Andrea Palladio]] |
* [[1585]]: En [[Vicenza]] per premiero de ''[[Reĝo Edipo]]'' de [[Sofoklo]] malfermiĝis ''Teatro Olimpiko'', konstruita laŭ planoj de [[Andrea Palladio]] |
||
* [[1613]]: [[Miĥail Fedoroviĉ Romanov]] iĝis [[caro]] de Rusio, tiel establinte la dinastion de [[Romanovoj]] |
* [[1613]]: [[Miĥail Fedoroviĉ Romanov]] iĝis [[caro]] de Rusio, tiel establinte la dinastion de [[Romanovoj]] |
||
| Linio 17: | Linio 19: | ||
* [[1795]]: [[Duklando Kuronio kaj Zemgalio]] estis enkorpigita al [[Rusia Imperio]] |
* [[1795]]: [[Duklando Kuronio kaj Zemgalio]] estis enkorpigita al [[Rusia Imperio]] |
||
* [[1799]]: Rusa-turka sieĝo de [[Korfuo]], okupata de francaj trupoj, komenciĝis |
* [[1799]]: Rusa-turka sieĝo de [[Korfuo]], okupata de francaj trupoj, komenciĝis |
||
* [[1812]]: [[Legio]] de [[Varsovia Duklando]] estis formita |
|||
* [[1813]]: [[Okupado|Okupata]] de 3 jaroj fare de [[britoj]] franca [[Gvadelupo]] estis por 15 monatoj cedita al [[Svedio]] |
* [[1813]]: [[Okupado|Okupata]] de 3 jaroj fare de [[britoj]] franca [[Gvadelupo]] estis por 15 monatoj cedita al [[Svedio]] |
||
* [[1831]]: Venko de la taĉmento de pola generalo Józef Dwernicki dum la [[novembra ribelo]] kontraŭ la [[Rusia Imperio]] en la batalo de [[Kurów]] |
* [[1831]]: Venko de la taĉmento de pola generalo Józef Dwernicki dum la [[novembra ribelo]] kontraŭ la [[Rusia Imperio]] en la batalo de [[Kurów]] |
||
| Linio 26: | Linio 29: | ||
* [[1875]]: [[Parizo]]: prapremiero de la opero ''[[Carmen]]'' de [[Georges Bizet]], laŭ la samtitola [[novelo]] de [[Prosper Mérimée]] |
* [[1875]]: [[Parizo]]: prapremiero de la opero ''[[Carmen]]'' de [[Georges Bizet]], laŭ la samtitola [[novelo]] de [[Prosper Mérimée]] |
||
* [[1875]]: [[Kanado]]: unua subtegmenta [[matĉo]] de [[glacihokeo]] okazis en [[Montrealo]] |
* [[1875]]: [[Kanado]]: unua subtegmenta [[matĉo]] de [[glacihokeo]] okazis en [[Montrealo]] |
||
* [[1878]]: [[Bulgario]] proklamis sendependecon rezulte de la [[Traktato de Sankta-Stefano]] |
* [[1878]]: [[Bulgario]] proklamis sendependecon rezulte de la [[Traktato de Sankta-Stefano]] — la [[Rusa Imperio]] trudis ĝin al la [[Otomana Imperio]] kune kun agnosko de la sendependeco de [[Montenegro]], [[Serbio]] kaj [[Rumanio]], kaj akceptis starigon de sendependa Granda [[Bulgario]] |
||
* [[1892]]: [[Dispartigoj de Pollando-Litovio]]: rusia registaro malpermesis agadon de sekretaj [[litova]]j kaj [[pola]]j [[lernejo]]j |
* [[1892]]: [[Dispartigoj de Pollando-Litovio]]: rusia registaro malpermesis agadon de sekretaj [[litova]]j kaj [[pola]]j [[lernejo]]j |
||
* [[1906]]: Germana astronomo [[August Kopff]] malkovris asteroidon [[589 Kroatio|Kroatio]] |
* [[1906]]: Germana astronomo [[August Kopff]] malkovris asteroidon [[589 Kroatio|Kroatio]] |
||
* [[1908]]: Komenco de [[inundo]] en [[Sanok]] |
|||
* [[1912]]: [[Krakovo|Krakova]] episkopo [[Adam Stefan Sapieha]] ekregis [[diocezo]]n de la [[Vavelo|Vavela]] [[Katedralo]] |
* [[1912]]: [[Krakovo|Krakova]] episkopo [[Adam Stefan Sapieha]] ekregis [[diocezo]]n de la [[Vavelo|Vavela]] [[Katedralo]] |
||
* [[Unua mondmilito]]: |
* [[Unua mondmilito]]: |
||
** [[1917]]: [[Rusio]]: [[Februara revolucio]] finiĝis |
** [[1917]]: [[Rusio]]: [[Februara revolucio]] finiĝis |
||
** [[1918]]: [[Centraj potencoj]] kaj [[Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko]] subskribis la [[Traktato de Brest-Litovsk|traktaton de Brest-Litovsk]] — Rusio retiriĝis de la [[Unua mondmilito]]; reprezentantoj de [[slovenoj|slovenaj]] kaj [[kroatoj|kroataj]] [[partio (politiko)|partioj]] interkonsentis en [[Zagrebo]] pri la ŝtato de slovenoj, kroatoj kaj [[serboj]] |
** [[1918]]: [[Centraj potencoj]] ([[Germana Imperiestra Regno]], [[Aŭstrio-Hungario]] kaj [[Bulgario|Bulgara Carlando]]) kaj [[Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko]] subskribis la [[Traktato de Brest-Litovsk|traktaton de Brest-Litovsk]] — pro insisto de [[Lenin]] [[bolŝevismo|bolŝevika]] Rusio retiriĝis de la [[Unua mondmilito]] redoninte teritoriojn de [[Belorusio]], [[Estonio]], [[Latvio]], [[Litovio]] kaj [[Ukrainio]]; reprezentantoj de [[slovenoj|slovenaj]] kaj [[kroatoj|kroataj]] [[partio (politiko)|partioj]] interkonsentis en [[Zagrebo]] pri la ŝtato de slovenoj, kroatoj kaj [[serboj]] |
||
* [[1921]]: [[Dua Pola Respubliko]] paktis kun [[Rumanio]] pri reciproka [[militisto|militista]] helpo |
* [[1921]]: [[Dua Pola Respubliko]] paktis kun [[Rumanio]] pri reciproka [[militisto|militista]] helpo kaze de atako flanke de [[Rusio]] |
||
* [[1923]]: Usona semajna [[revuo]] "[[Time]]" aperis |
* [[1923]]: Usona semajna [[revuo]] "[[Time]]" aperis |
||
* [[1924]]: [[Turkio]]: [[Mustafa Kemal Atatürk]] malfondis 1400-jaran [[kalifujo]]n de la [[Otomana Imperio]], kune kun la titolo de [[kalifo]] |
* [[1924]]: [[Turkio]]: [[Mustafa Kemal Atatürk]] malfondis 1400-jaran [[kalifujo]]n de la [[Otomana Imperio]], kune kun la titolo de [[kalifo]] |
||
* [[1924]]: [[Reĝlando Italio]] aneksis liberan urbon [[Rijeko|Fiume]] post apenaŭ kvar jaroj da ekzisto |
* [[1924]]: [[Reĝlando Italio]] aneksis liberan urbon [[Rijeko|Fiume]] post apenaŭ kvar jaroj da ekzisto |
||
* [[1929]]: [[Litovio]]: [[ornitologio|ornitologia]] stacio estis establita en la [[kabo]] [[Ventės ragas|Ventokastela angulo]] |
* [[1929]]: [[Litovio]]: [[ornitologio|ornitologia]] stacio estis establita en la [[kabo]] [[Ventės ragas|Ventokastela angulo]] |
||
* [[1930 |
* [[1930]]: Unua soveta [[deporto]] de [[kulako|senposedigitaj]] [[kamparano|kamparanaj]] [[familio]]j el [[Belorusio]] al [[Siberio]] |
||
* [[1931]]: Usona himno [[The Star-Spangled Banner|''La stelplena standardo'']] oficialiĝis |
* [[1931]]: Usona himno [[The Star-Spangled Banner|''La stelplena standardo'']] oficialiĝis |
||
* [[1932]]: [[Japana imperia armeo]] okupis [[Ŝanhajo]]n |
* [[1932]]: [[Japana imperia armeo]] okupis [[Ŝanhajo]]n |
||
| Linio 45: | Linio 49: | ||
* [[1939]]: En [[Bombay]] [[Mahatma Gandhi]] komencis [[malsatstriko]]n en protesto kontraŭ [[Aŭtokratio|aŭtokrata]] regado en [[Brita Hindio]] |
* [[1939]]: En [[Bombay]] [[Mahatma Gandhi]] komencis [[malsatstriko]]n en protesto kontraŭ [[Aŭtokratio|aŭtokrata]] regado en [[Brita Hindio]] |
||
* [[Dua mondmilito]]: |
* [[Dua mondmilito]]: |
||
** [[1940]]: Germana teroro en okupata Pollando: [[Provinco Vartlando]]: germanaj regopovoj konfiskis en [[Poznań]] ĝis la 3-a de marto ĉirkaŭ 8 mil polajn domojn kun preskaŭ 60 mil loĝejoj; [[Ordnungspolizei|germana polico]] [[pafekzekutado|pafekzekutis]] en [[Lodzo]] grandan grupon de [[judoj]] ("sanga ĵaŭdo"); germanaj regopovoj konfiskis en [[Poznań]] ĝis la 3-a de marto ĉirkaŭ 8 mil polajn domojn kun preskaŭ 60 mil loĝejoj; post la [[soveta invado en Pollandon]] [[NKVD]] nombris ĉiujn polajn [[oficiro]]jn en sovetaj [[militkaptito|militkaptitejoj]], inter 8 424 estis unu [[admiralo]], 12 [[generalo]]j, 282 [[kolonelo]]j, 555 [[majoro]]j, 1 507 [[kapitano]]j, 2 kapitanoj de [[maristo|maristaro]], 16 [[kleriko]]j kaj 6 049 [[leŭtenanto]]j, subleŭtenantoj kaj standardistoj |
|||
** [[1940]]: [[Germana okupado de Pollando]]: [[Ordnungspolizei|germana polico]] [[pafekzekutado|pafekzekutis]] en [[Lodzo]] grandan grupon de [[judoj]] ("sanga ĵaŭdo") |
|||
** [[1941]]: Germana ĉefo de la distrikto |
** [[1941]]: Germana ĉefo de la distrikto [[Krakovo]] ordonis tuj krei [[Krakova geto|judan kvartalon]], [[geto]]n en la urbo, kie ĝis la 20-a de marto translokiĝis sub minaco de [[mortpuno]] ĉirkaŭ 12 mil, kaj aŭtune pluaj 5 mil de ĉirkaŭaĵoj — unu el 5 la plej grandaj en [[Ĝenerala Gubernio]]; laŭ '"Danziger Vorposten" en [[Bagrationovsk|Iława Pruska]] oni kondukis tra la stratoj 2 germanajn knabinojn kun razitaj kapoj kaj malhonoraj surskriboj, ĉar ili amike rilatis al [[poloj]]; [[Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento]]: en [[Jerusalemo]] aperis unua en [[Proksima Oriento]] pola civila revuo - "Informa Bulteno de Polaj Militaj [[Rifuĝinto]]j en Proksima Oriento"; [[Brita Mararmeo]] sur [[Lofotoj]] detruis [[haveno]]jn malliberigante 215 germanojn kaj 10 [[norvegoj]]n - 300 volontule iris al [[Britio]] |
||
** [[1942]]: [[Operaco Reinhardt]]: [[germanoj]] mortigis per [[gaso]] en [[ekstermejo Chełmno]] ĉirkaŭ 3200 judojn de [[Żychlin]]; [[Heinrich Himmler]] ordonis subigi [[koncentrejo]]jn al Ĉefa Administra Ekonomia Oficejo de [[SS (organizo)|SS]] por ke armea industrio povu pli facile utiligi laborforton de malliberuloj; [[Orienta Fronto (Dua mondmilito)|Orienta Fronto]]: [[Ruĝa Armeo]] atakis en [[Rĵev]]-regiono kaj sturmis al [[Ĥolm]] |
** [[1942]]: [[Operaco Reinhardt]]: [[germanoj]] mortigis per [[gaso]] en [[ekstermejo Chełmno]] ĉirkaŭ 3200 judojn de [[Żychlin]]; germana polico [[pendumo|pendumis]] en [[Zduńska Wola]] 10 judojn kaj en [[distrikto Iłżecki]] 5 personojn; de enketa [[malliberejo]] [[Pawiak]] en [[Varsovio]] fuĝis 4 membroj de la [[Pola Rezistomovado]] (vicprezidanto de [[Varsovio]] kaj [[oficiro]]j); [[Heinrich Himmler]] ordonis subigi [[koncentrejo]]jn al Ĉefa Administra Ekonomia Oficejo de [[SS (organizo)|SS]] por ke armea industrio povu pli facile utiligi laborforton de malliberuloj; ministro pri laboro en [[Tria Regno]] sendis instrukcion al regopovoj de [[Ĝenerala Gubernio]] kun rajtigo [[deportado|deporti]] ankaŭ [[infano]]jn en la aĝo de 13-15 jaroj; germana kaj [[Litovio|litova]] polico arestis profesorojn kaj alumnojn de Animzorga Seminario de katolika eklezio en [[Vilno]]; [[Orienta Fronto (Dua mondmilito)|Orienta Fronto]]: [[Ruĝa Armeo]] atakis en [[Rĵev]]-regiono kaj sturmis al [[Ĥolm]]; [[Pacifika Fronto]]: ne malpli ol 88 peronoj pereis rezulte de japana aeratako al aŭstralia urbo [[Broome]] |
||
** [[1943]]: [[Volinia masakro]]: [[ukraino|ukraina]] kaj germana polico [[murdo|murdis]] en pola vilaĝo Borszczówka (proksime al nuna [[Rivno]]) 130 personojn, en tio 42 [[infano]]jn bruligante 31 domojn, kaj pafmortigis en Lidawka (samdistrikte) 104 personojn kun detruo de 29 [[agrikulturo|agrikulturaj]] entreprenoj |
** [[1943]]: [[Volinia masakro]]: [[ukraino|ukraina]] kaj germana polico [[murdo|murdis]] en pola vilaĝo Borszczówka (proksime al nuna [[Rivno]]) 130 personojn, en tio 42 [[infano]]jn bruligante 31 domojn, kaj pafmortigis en Lidawka (samdistrikte) 104 personojn kun detruo de 29 [[agrikulturo|agrikulturaj]] entreprenoj; Nacia Komitato de Poldevenaj Usonanoj duafoje turnis sin al [[prezidanto de Usono]] [[Franklin D. Roosevelt]] kun drama alvoko pri konservo de la tuta Pollando (unuafoje post kiam Usono aliĝis al la milito), pro antaŭsento, ke la plej granda minaco por Pollando ne estas [[sekreta aldona protokolo|Hitler kaj Stalin]], sed [[Aliancanoj]], kies feliĉa "vizio" de postmilita Eŭropo montriĝis malfavora al [[Mez-Orienta Eŭropo]] (por gajni prezidentan baloton li sekretigis decidojn de [[Teherana Konferenco]] pri Pollando) |
||
** [[1944]]: taĉmento de KB haltigis [[aŭtomobilo]]n de Fuchs, anstataŭanto de [[Majdanek]]-komandanto, kiu estis likvidita kun 3 [[gestapo|gestapanoj]] - venĝe en [[Kurów]] dum publika ekzekuto germanoj [[pendumo|pendumis]] 48 [[soldato]]jn; [[Aliancanoj]] bombis [[Romo]]n; [[Italio]]: [[Fervoja akcidento de Balvano (1944)|Fervoja akcidento de Balvano]] - pli ol 500 viktimoj |
** [[1944]]: taĉmento de KB haltigis [[aŭtomobilo]]n de Fuchs, anstataŭanto de [[Majdanek]]-komandanto, kiu estis likvidita kun 3 [[gestapo|gestapanoj]] - venĝe en [[Kurów]] dum publika ekzekuto germanoj [[pendumo|pendumis]] 48 [[soldato]]jn; al [[Koncentrejo Ravensbrück]] venis de [[Varsovio]] transporto kun 70 [[poloj|polinoj]]; en [[Romo]] komencis disaŭdigon funkciigita de germanoj [[pola|pollingva]] radiostacio "Wanda", kiu intencis malfortigi [[moralo]]n de polaj soldatoj batalantaj kontraŭ germanoj ĉe la [[kampanjo de Italio|itala fronto]] (kun ĝi [[kunlaborismo|kunlaboris]] 3 poloj kaj ukrainino); [[Aliancanoj]] bombis [[Romo]]n; [[Italio]]: [[Fervoja akcidento de Balvano (1944)|Fervoja akcidento de Balvano]] - pli ol 500 viktimoj; en [[Opština Kumanovo]] 3-a [[Makedonoj|makedona]] sturma brigado kaptis ĉirkaŭ 30 [[ĉetnikoj]]n, kiuj kaŝis sin en ĉi tiu regiono post disrompiĝo de ilia [[Vardar]]-Korpuso |
||
** [[1945]]: [[Ruĝa Armeo]] okupis [[Świdwin]] kaj [[Miastko]]; en [[vilaĝo]] Pawłokoma (apud [[Dynów]], [[distrikto Rzeszów]]), polaj [[partizano|partizanaj]] taĉmentoj, reage al pli fruaj [[homforkapto]]j kaj [[murdo]]j fare de [[Ukraina Ribela Armeo]], venĝe pafmortigis nekonatan precize nombron de [[ukrainoj]] - enketo de [[Instituto pri Nacia Memoro]] konfirmis mortigon de ne malpli ol 109 personoj; [[Gestapo]] pafekzekutis en [[Büdingen]] 87 malliberulinojn; [[Finnlando]] deklaris militon kontraŭ la [[Tria Regno]]; ebriaj [[Britio|britaj]] aviadilistoj bombadis erare kvartalon de [[Hago]] - pereis 511 homoj, 200 vundiĝis kaj 30 mil perdis domon; unumonata [[batalo de Manilo (1945)|batalo de Manilo]] finiĝis - usonaj-filipinaj trupoj venkis la japanajn, 100 mil civilaj viktimoj, la urbo plej damaĝita post [[detruo de Varsovio]]; Asocio de Profesoroj kaj Docentoj de [[Altlernejo]]j en [[Britio]] protestis kontraŭ voĉdonoj de la [[konferenco de Jalto]]; usona 4-a Armea Korpuso atakis marborde de [[Ligura maro]]; [[Okcidenta Fronto (Dua Mondmilito)|Okcidenta Fronto]]: en [[Loreno]] usona 576 [[regimento]] de [[infanterio]] okupis nekonkeritan ĝis nun parton de [[Forbach (Francio)|Forbach]]; en [[Vestfalio]] usona 1-a Armeo konkeris [[Grefrath]], la 9-a Armeo atingis [[Moers]] kaj apud [[Walbeck]] (sudokcidente de [[Geldern]]) ligis interligitecon kun brita 30-a Armea Korpuso; [[Sudokcidenta Pacifiko]]: sur [[Luzono]] en [[Malnova Urbo]] de [[Manilo]] usona 14-a Armea Korpuso rompis japanan reziston |
** [[1945]]: [[Ruĝa Armeo]] okupis [[Świdwin]] kaj [[Miastko]]; [[Pola Partizana Ŝtato|Delegito de Registaro por la Lando]] [[Jan Stanisław Jankowski]] [[depeŝo|depeŝis]] al [[pola ekzila registaro|polaj regopovoj en Londono]], ke "de kelkaj tagoj komenciĝis en loko de nia restado arestoj kaj domaj [[embusko]]j kun arestado de familioj kaj vizitantoj"; en [[vilaĝo]] Pawłokoma (apud [[Dynów]], [[distrikto Rzeszów]]), polaj [[partizano|partizanaj]] taĉmentoj, reage al pli fruaj [[homforkapto]]j kaj [[murdo]]j fare de [[Ukraina Ribela Armeo]], venĝe pafmortigis nekonatan precize nombron de [[ukrainoj]] - enketo de [[Instituto pri Nacia Memoro]] konfirmis mortigon de ne malpli ol 109 personoj, inkluzive de virinoj kaj infanoj; [[Gestapo]] pafekzekutis en [[Büdingen]] 87 malliberulinojn, inkluzive de 36 polinoj; [[Finnlando]] deklaris militon kontraŭ la [[Tria Regno]]; ebriaj [[Britio|britaj]] aviadilistoj bombadis erare kvartalon de [[Hago]] - pereis 511 homoj, 200 vundiĝis kaj 30 mil perdis domon; unumonata [[batalo de Manilo (1945)|batalo de Manilo]] finiĝis - usonaj-filipinaj trupoj venkis la japanajn, 100 mil civilaj viktimoj, la urbo plej damaĝita post [[detruo de Varsovio]]; Asocio de Profesoroj kaj Docentoj de [[Altlernejo]]j en [[Britio]] protestis kontraŭ voĉdonoj de la [[konferenco de Jalto]], maljusta por Pollando; usona 4-a Armea Korpuso atakis marborde de [[Ligura maro]]; [[Okcidenta Fronto (Dua Mondmilito)|Okcidenta Fronto]]: en [[Loreno]] usona 576 [[regimento]] de [[infanterio]] okupis nekonkeritan ĝis nun parton de [[Forbach (Francio)|Forbach]]; en [[Vestfalio]] usona 1-a Armeo konkeris [[Grefrath]], la 9-a Armeo atingis [[Moers]] kaj apud [[Walbeck]] (sudokcidente de [[Geldern]]) ligis interligitecon kun brita 30-a Armea Korpuso; [[Sudokcidenta Pacifiko]]: sur [[Luzono]] en [[Malnova Urbo]] de [[Manilo]] usona 14-a Armea Korpuso rompis japanan reziston |
||
* [[1945]]: Popola Pollando: eksa taĉmento de la [[Pola Enlanda Armeo]] frakasis komunistan [[malliberejo]]n en [[Biała Podlaska]] |
|||
* [[1945]]: Ses reprezentantoj de la [[Ligo de Arabaj Ŝtatoj]] subskribis [[regularo]]n |
* [[1945]]: Ses reprezentantoj de la [[Ligo de Arabaj Ŝtatoj]] subskribis [[regularo]]n |
||
* [[1947]]: Supera Nacia [[Tribunalo]] en [[Varsovio]] anoncis verdikton en proceso de estintaj germanaj altranguloj ligitaj kun la pola ĉefurbo: Ludwig Fischer (guberniestro), Max Daume (komandanto de ĝendarmaro respondeca pri [[krimo]] de [[Wawer]]) kaj Josef Meisinger (kreinto de [[torturo|torturejo]] en la sidejo de [[Gestapo]]) estis kondamnitaj al [[mortpuno]] kaj Ludwig Leist al 8 jaroj de enprizonigo |
* [[1947]]: Supera Nacia [[Tribunalo]] en [[Varsovio]] anoncis verdikton en proceso de estintaj germanaj altranguloj ligitaj kun la pola ĉefurbo: Ludwig Fischer (guberniestro), Max Daume (komandanto de ĝendarmaro respondeca pri [[krimo]] de [[Wawer]]) kaj Josef Meisinger (kreinto de [[torturo|torturejo]] en la sidejo de [[Gestapo]]) estis kondamnitaj al [[mortpuno]] kaj Ludwig Leist al 8 jaroj de enprizonigo |
||
* [[1947]]: [[Malvarma milito]]: [[Grekio|greka]] registaro turnis sin al [[Usono]] pri helpo en batalo kontraŭ [[ |
* [[1947]]: [[Malvarma milito]]: [[Grekio|greka]] registaro turnis sin al [[Usono]] pri helpo en batalo kontraŭ [[Greka Enlanda Milito|komunistaj partizano]]j |
||
* [[1948]]: [[Stalinismo]]: en Regiona Militista Juĝejo en [[Varsovio]] komenciĝis proceso kontraŭ [[Witold Pilecki]], unu el la plej grandaj polaj [[heroo]]j de la dua mondmilito, konata de la [[Raportoj de Pilecki]] |
* [[1948]]: [[Stalinismo]]: en komunista Regiona Militista Juĝejo en [[Varsovio]] komenciĝis proceso kontraŭ [[Witold Pilecki]], unu el la plej grandaj polaj [[heroo]]j de la dua mondmilito, konata de la [[Raportoj de Pilecki]] |
||
* [[1955]]: [[Elvis Presley]] unuan fojon aperis en televida [[muziko|muzika]] programo |
* [[1955]]: [[Elvis Presley]] unuan fojon aperis en televida [[muziko|muzika]] programo |
||
* [[1957]]: La 2-a [[Eŭrovido-Kantokonkurso 1957|Eŭrovido-Kantokonkurso]] okazis en [[Frankfurt am Main]] |
* [[1957]]: La 2-a [[Eŭrovido-Kantokonkurso 1957|Eŭrovido-Kantokonkurso]] okazis en [[Frankfurt am Main]] |
||
* [[1956]]: [[Karl-August Fagerholm]] la duan fojon iĝis ĉefministro de Finnlando |
* [[1956]]: [[Karl-August Fagerholm]] la duan fojon iĝis ĉefministro de Finnlando |
||
* [[1959]]: [[Notaĵo de Ŝelepin]] estiĝis — sekreta [[dokumento]] proponanta neniigon de 21 857 personaj dokumentujoj de polaj [[oficiro]]j, viktimoj de la [[Masakro de Katyn]] |
* [[1959]]: [[Notaĵo de Ŝelepin]] estiĝis — ekzakte sekreta [[dokumento]] proponanta neniigon de 21 857 personaj dokumentujoj de polaj [[oficiro]]j, viktimoj de la soveta [[Masakro de Katyn]] |
||
* [[1960]]: [[Pola Popola Respubliko]]: Konsilantaro de [[Ministro]]j decidis pri establo de [[Nacia parko]] Wolin ([[Okcidentpomeria provinco]]) |
|||
* [[1961]]: [[Hasano la 2-a de Maroko|Hasano la 2-a]] kroniĝis kiel reĝo de Maroko |
* [[1961]]: [[Hasano la 2-a de Maroko|Hasano la 2-a]] kroniĝis kiel reĝo de Maroko |
||
* [[1961]]: [[Aleksio la 2-a]] eniris [[ortodoksismo|ortodoksisman]] [[monaĥejo]]n en [[Sergijev Posad]] pere de [[novicado]] — estonta [[patriarko]] de la [[Rusa Ortodoksa Eklezio]] en la [[Triunia monaĥejo de Sergio el Radoneĵo]] |
* [[1961]]: [[Aleksio la 2-a]] eniris [[ortodoksismo|ortodoksisman]] [[monaĥejo]]n en [[Sergijev Posad]] pere de [[novicado]] — estonta [[patriarko]] de la [[Rusa Ortodoksa Eklezio]] en la [[Triunia monaĥejo de Sergio el Radoneĵo]] |
||
| Linio 74: | Linio 80: | ||
* [[1985]]: [[Ĉilio]]: Rezulte de [[tertremo]] en [[Valparaiso (regiono)|regiono de Valparaiso]] 177 personoj pereis kaj pli ol 2500 vundiĝis |
* [[1985]]: [[Ĉilio]]: Rezulte de [[tertremo]] en [[Valparaiso (regiono)|regiono de Valparaiso]] 177 personoj pereis kaj pli ol 2500 vundiĝis |
||
* [[1986]]: En [[Varsovio]] komenciĝis proceso kontraŭ gvidantoj de la [[Konfederacio de Sendependa Pollando]] |
* [[1986]]: En [[Varsovio]] komenciĝis proceso kontraŭ gvidantoj de la [[Konfederacio de Sendependa Pollando]] |
||
| ⚫ | |||
* [[1991]]: [[Irako]] akceptis rezolucion 686 de la [[Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj]], pri daŭra [[armistico]] kaj liberigo de ĉiuj [[homforkapto|kidnapitaj]] militkaptitoj kaj civiluloj el [[Kuvajto]] |
* [[1991]]: [[Irako]] akceptis rezolucion 686 de la [[Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj]], pri daŭra [[armistico]] kaj liberigo de ĉiuj [[homforkapto|kidnapitaj]] militkaptitoj kaj civiluloj el [[Kuvajto]] |
||
* [[1991]]: En [[Los-Anĝeleso]] policanoj batis [[afro-usonanoj|afro-usonano]]n [[Rodney King]] - ilia senkulpigo kaŭzis poste sangan tumulton |
* [[1991]]: En [[Los-Anĝeleso]] policanoj batis [[afro-usonanoj|afro-usonano]]n [[Rodney King]] - ilia senkulpigo kaŭzis poste sangan tumulton |
||
* [[ |
* [[Revolucioj de 1989]]: |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
** [[1992]]: [[Flago de Kirgizio]] oficialiĝis |
|||
| ⚫ | |||
* [[1999]]: [[GNOME]] lanĉita - kadre de la projekto [[GNU]] |
* [[1999]]: [[GNOME]] lanĉita - kadre de la projekto [[GNU]] |
||
* [[2002]]: [[Afganio]]: en [[Hindukuŝo]] pro tertremo pereis 150 personoj |
* [[2002]]: [[Afganio]]: en [[Hindukuŝo]] pro tertremo pereis 150 personoj |
||
| Linio 91: | Linio 98: | ||
* [[2012]]: [[Pollando]]: rezulte de fronta [[kolizio]] de du pasaĝeraj [[trajno]]j apud [[Szczekociny]] 16 personoj pereis kaj 57 vundiĝis |
* [[2012]]: [[Pollando]]: rezulte de fronta [[kolizio]] de du pasaĝeraj [[trajno]]j apud [[Szczekociny]] 16 personoj pereis kaj 57 vundiĝis |
||
* [[2013]]: [[Pakistano]]: bomba atenco en [[Karaĉio]] mortigis ne malpli ol 45 personoj kaj 180 vundis |
* [[2013]]: [[Pakistano]]: bomba atenco en [[Karaĉio]] mortigis ne malpli ol 45 personoj kaj 180 vundis |
||
* [[2016]]: [[Andrew Holness]] la duan fojon iĝis ĉefministro de [[Jamajko]] |
|||
* [[2017]]: [[Nintendo]] enmarketigis hibridan [[videoludilo]]n [[Nintendo Switch]] - la plej rapide vendata en [[Usono]] |
* [[2017]]: [[Nintendo]] enmarketigis hibridan [[videoludilo]]n [[Nintendo Switch]] - la plej rapide vendata en [[Usono]] |
||
* [[2019]]: Kadre de [[Nacia Memortago pri "Anatemitaj Soldatoj"]] en 365 urboj de Pollando kaj kelkaj mondaj [[ĉefurbo]]j okazis dimanĉa [[kuro]] "[[Lupo]]-[[spuro|spure]]", memore al la polaj [[Anatemitaj Soldatoj|Neflekseblaj Soldatoj]] - 75 mil kuristoj sur distanco de [[Józef Franczak|1963]] metroj |
* [[2019]]: Kadre de [[Nacia Memortago pri "Anatemitaj Soldatoj"]] en 365 urboj de Pollando kaj kelkaj mondaj [[ĉefurbo]]j okazis dimanĉa [[kuro]] "[[Lupo]]-[[spuro|spure]]", memore al la polaj [[Anatemitaj Soldatoj|Neflekseblaj Soldatoj]] - 75 mil kuristoj sur distanco de [[Józef Franczak|1963]] metroj |
||
* [[2020]]: [[Orienta Eŭropo]]: anonco de la unua kazo de [[kronvirusa malsano de 2019]] en [[Ukrainio]] - sekvatage [[SARS-CoV-2]] aperis en [[Pollando]] |
* [[2020]]: [[Orienta Eŭropo]]: anonco de la unua kazo de [[kronvirusa malsano de 2019]] en [[Ukrainio]] - sekvatage [[SARS-CoV-2]] aperis en [[Pollando]] |
||
* [[Invado de Rusio en Ukrainion (2022)|Invado de Rusio en Ukrainion]]: |
* [[Invado de Rusio en Ukrainion (2022)|Invado de Rusio en Ukrainion]]: |
||
** [[2022]]: 8-a tago de la rusa [[agreso]]: Pasintan nokton kaj matene estis pripafataj [[Ĥarkivo]], [[Ĉernihivo]], [[Mikolajivo]], [[Kievo]] - en [[Ĥarkiva provinco]] 34 civiluloj pereis, 285 estis vunditaj, en tio 10 infanoj, krome en vilaĝo Jakovlivka 3 personoj mortigitaj, 7 vunditaj; en [[Ĥarkiva Universitato]] 13 studentoj pereis post kiam rusia [[pafaĵo]] trafis [[studenthejmo]]n; post moktomezo [[Telegram (aplikaĵo)|Telegram]] informis, ke [[Ĥersono]] kun 300 mil loĝantoj estis okupita, kaj ĉiuj [[trajno]]j de oriento ĝis okcidento de la lando estos evakuaj (haltigita vendado de biletoj); en Ĉernihivo oni eksplodigis [[brulaĵo|brulaĵ]]-bazon, 9 mortigitoj kaj 4 vunditoj pro atako al du lernejoj kaj domoj, sub ruboj oni krome trovis 22 kadavrojn; en [[Kieva provinco]] [[urbotipa loĝloko]] Borodianka preskaŭ niveligita kun la tero; [[prezidanto de Ukrainio]] informis, ke dum la unua [[semajno]] pereis ĉ. 9 000 rusiaj soldatoj kaj el eksterlando komencis alveni 16 mil [[volontulo]]j por defendi la [[patrujo]]n; en [[Donecka provinco]] ukraina armeo pafalterigis rusan [[bombaviadilo]]n SU-34, en [[Sumia provinco]] atingis [[ŝtatlimo]]n; de Okcidenta Ukrainio komencita surpriza ofensivo de ukraina armeo direkte al [[Kievo]], kiu rekonkeris la urbojn [[Buĉa]] kaj Hostomel, en [[Donecka provinco]] paffaligis rusian [[bombaviadilo]]n SU-34, en [[Sumia provinco]] ĝi atingis [[ŝtatlimo]]n; |
|||
** [[2022]]: ukraina armeo eniris la urbojn [[Buĉa]] kaj Hostomel forlasitajn de la rusia armeo; en [[Sumia provinco]] ĝi atingis [[ŝtatlimo]]n; [[Internacia Paralimpika Komitato]] ekskludis rusiajn kaj belorusajn sportistojn, kiuj venis al [[Pekino]] por sekvatage partopreni la [[Vintra Olimpiko 2022|vintran olimpikon]] |
|||
** Mondreago: De la invadkomenco al [[Pollando]] alvenis pli ol 575 mil [[rifuĝinto]]j el Ukrainio — ĉi tage unuaj [[tataroj|tataraj]] familioj alvenis al [[Bjalistoko]], kiu suspendis kunlaboron kun [[Grodno]], [[Kaliningrado]] kaj [[Pskovo]]; [[Internacia Paralimpika Komitato]] ekskludis rusiajn kaj belorusajn sportistojn, kiuj venis al [[Pekino]] por sekvatage partopreni la [[Vintra Olimpiko 2022|vintran olimpikon]]; [[Tvitero]]: rusia [[generalo]] estis mortigita en Ukrainio; [[konzerno]]j [[Volkswagen]] kaj [[Toyota]] suspendis sian fabrikan agadon en [[Rusio]] |
|||
** [[2023]]: ukraina juĝejo verdiktis 12 jarojn da mallibero por kaptita rusa [[piloto]], kiu bombis [[radiostacio]]n kaj [[televidstacio]]n en [[Ĥarkivo]]; retiriĝanta ukraina armeo eksplodigis en [[Baĥmut]] [[fervojo|fervojan]] [[ponto]]n; [[Usono]] atribuis [[sankcio]]jn al kelkaj rusiaj funkciuloj; firmao [[Apple]] suspendis garantian prizorgon de [[tekokomputilo|MacBook]] kaj [[iPad]] en Rusio |
|||
** [[2023]]: 373-a tago de la rusa [[agreso]]: Ĝis 7 personoj kreskis nombro de viktimoj en 5-etaĝa [[kolektiva loĝejo]] en [[Zaporiĵo]], kiun trafis rusa raketo nokte de la pasinta tago — 10 personojn oni konsideras perdiĝintaj, 8 estis vunditaj, kaj 11 estis savitaj el ruinoj — [[Volodimir Zelenskij]] anoncis juĝistan kaj militistan respondon; ukraina juĝejo verdiktis 12 jarojn da mallibero por kaptita rusa [[piloto]], kiu bombis [[radiostacio]]n kaj [[televidstacio]]n en [[Ĥarkivo]]; retiriĝanta ukraina armeo eksplodigis en [[Baĥmut]] [[fervojo|fervojan]] [[ponto]]n; apud [[Jenakijeve]] rusia [[ĉasaviadilo]] Su-34 estis trafita de artilerio; en [[Kupjansk]] [[ukrainoj]] evakuas familiojn kun infanoj, kaj [[malkapablo|malkapablulojn]] |
|||
| ⚫ | |||
** Mondreago: Ĉefino de defend-komisiono ĉe [[Bundestag]] indikis kulpon de [[Angela Merkel]] pro la daŭranta milito en [[Ukrainio]] — la decido de [[Germanio]] kaj [[Rusio]] pri bokado en [[2008]] de rapida akcepto de Ukrainio al [[NATO]]; [[Usono]] atribuis [[sankcio]]jn al kelkaj rusiaj funkciuloj datrevene de la aresto de ĵurnalisto [[Vladimir Kara-Murza]]; firmao [[Apple]] suspendis garantian prizorgon de [[tekokomputilo|MacBook]] kaj [[iPad]] en Rusio |
|||
| ⚫ | |||
== Naskiĝoj == |
== Naskiĝoj == |
||
| Linio 191: | Linio 201: | ||
* [[1952]]: [[Kálmán Vakarcs]], hungara etnografo, kolektisto kaj instruisto de la [[hungara]] kaj [[latino]] (n. [[1872]]) |
* [[1952]]: [[Kálmán Vakarcs]], hungara etnografo, kolektisto kaj instruisto de la [[hungara]] kaj [[latino]] (n. [[1872]]) |
||
* [[1961]]: [[Paul Wittgenstein]], usona-aŭstra pianisto, frato de [[Ludwig Wittgenstein]] (n. [[1887]]) |
* [[1961]]: [[Paul Wittgenstein]], usona-aŭstra pianisto, frato de [[Ludwig Wittgenstein]] (n. [[1887]]) |
||
*[[1966]]: [[Andreas Rieser]], aŭstra teologo, romkatolika pastro kaj viktimo de la naziismo |
* [[1966]]: [[Andreas Rieser]], aŭstra teologo, romkatolika pastro kaj viktimo de la naziismo (n. [[1908]]) |
||
* [[1975]]: [[Therese Giehse]], germana aktorino (n. [[1898]]) |
* [[1975]]: [[Therese Giehse]], germana aktorino (n. [[1898]]) |
||
* [[1975]]: [[László Németh (verkisto)|László Németh]], hungara verkisto kaj tradukisto, laŭreato de [[Kossuth-premio]] (n. [[1901]]) |
* [[1975]]: [[László Németh (verkisto)|László Németh]], hungara verkisto kaj tradukisto, laŭreato de [[Kossuth-premio]] (n. [[1901]]) |
||
| Linio 219: | Linio 229: | ||
* [[Liturgia kalendaro|Festoj kaj rememoroj]] en [[Katolika Eklezio]]: |
* [[Liturgia kalendaro|Festoj kaj rememoroj]] en [[Katolika Eklezio]]: |
||
** Sankta [[Kunigunda de Luksemburgo]], imperiestrino, edzino de [[Henriko la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Henriko la 2-a]], [[monaĥino]] |
** Sankta [[Kunigunda de Luksemburgo]], imperiestrino, edzino de [[Henriko la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Henriko la 2-a]], [[monaĥino]] |
||
| ⚫ | |||
* [[Nacia tago]] en [[Bulgario]]: tago de liberiĝo el sub la [[Osmana Imperio|osmana regado]] ([[1878]]) |
* [[Nacia tago]] en [[Bulgario]]: tago de liberiĝo el sub la [[Osmana Imperio|osmana regado]] ([[1878]]) |
||
| ⚫ | |||
* [[solidareco|Solidarec]]-Tago [[poloj|Pola]]-[[rumanoj|Rumana]] — ekde 2024 |
|||
== Tagoj de [[semajno]] == |
== Tagoj de [[semajno]] == |
||
Nuna versio ekde 16:41, 25 maj. 2024
| Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
| marto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
| marto | ||||||
| lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
| aranĝo de 2024 tagoj | ||||||
La 3-a de marto estas la 62-a tago de la jaro (la 63-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 303 tagoj restas.
Je la 3-a de marto okazis, interalie:
Eventoj
[redakti | redakti fonton]- 1284: Aligo de Kimrio al Anglio
- 1362: Pola reĝo Kazimiro la 3-a la Granda donis urborajton al Ropczyce
- 1426: Venecia Respubliko deklaris militon kontraŭ Milano
- 1431: Eŭgeno la 4-a iĝis papo, konata de la unio en Florenco de Katolika Eklezio kun ortodoksismo
- 1501: En Vilno estis interkonsentita alianco de Litovio kun Ordeno de germanaj kavaliroj kontraŭ Grandprinclando Moskvo
- 1575: Imperiestro de mogola dinastio Jalaluddin Muhammad Akbar decide venkis bengalojn en batalo de Tukarai (nun en Okcidenta Bengalio)
- 1585: Elbląg subskribis komercan pakton kun angla Orienta Kompanio
- 1585: En Vicenza per premiero de Reĝo Edipo de Sofoklo malfermiĝis Teatro Olimpiko, konstruita laŭ planoj de Andrea Palladio
- 1613: Miĥail Fedoroviĉ Romanov iĝis caro de Rusio, tiel establinte la dinastion de Romanovoj
- 1638: Tridekjara milito: venko de protestanta armeo en batalo de Rheinfelden
- 1776: Usona Milito de Sendependeco: marista infanterio de Usono en sia unua batalo okupis Nasaŭon sur britaj Bahamoj
- 1795: Duklando Kuronio kaj Zemgalio estis enkorpigita al Rusia Imperio
- 1799: Rusa-turka sieĝo de Korfuo, okupata de francaj trupoj, komenciĝis
- 1812: Legio de Varsovia Duklando estis formita
- 1813: Okupata de 3 jaroj fare de britoj franca Gvadelupo estis por 15 monatoj cedita al Svedio
- 1831: Venko de la taĉmento de pola generalo Józef Dwernicki dum la novembra ribelo kontraŭ la Rusia Imperio en la batalo de Kurów
- 1845: Florido fariĝis la 27-a subŝtato de Usono.
- 1846: Aŭstra armeo sufokis polan ribelon de Libera Urbo Krakovo
- 1857: Francio kaj Britio deklaris militon al Ĉinio
- 1861: Rusia Imperio: imperiestro Aleksandro la 2-a nuligis servutecon
- 1871: Unua baloto al germana Reichstag okazis
- 1875: Parizo: prapremiero de la opero Carmen de Georges Bizet, laŭ la samtitola novelo de Prosper Mérimée
- 1875: Kanado: unua subtegmenta matĉo de glacihokeo okazis en Montrealo
- 1878: Bulgario proklamis sendependecon rezulte de la Traktato de Sankta-Stefano — la Rusa Imperio trudis ĝin al la Otomana Imperio kune kun agnosko de la sendependeco de Montenegro, Serbio kaj Rumanio, kaj akceptis starigon de sendependa Granda Bulgario
- 1892: Dispartigoj de Pollando-Litovio: rusia registaro malpermesis agadon de sekretaj litovaj kaj polaj lernejoj
- 1906: Germana astronomo August Kopff malkovris asteroidon Kroatio
- 1908: Komenco de inundo en Sanok
- 1912: Krakova episkopo Adam Stefan Sapieha ekregis diocezon de la Vavela Katedralo
- Unua mondmilito:
- 1917: Rusio: Februara revolucio finiĝis
- 1918: Centraj potencoj (Germana Imperiestra Regno, Aŭstrio-Hungario kaj Bulgara Carlando) kaj Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko subskribis la traktaton de Brest-Litovsk — pro insisto de Lenin bolŝevika Rusio retiriĝis de la Unua mondmilito redoninte teritoriojn de Belorusio, Estonio, Latvio, Litovio kaj Ukrainio; reprezentantoj de slovenaj kaj kroataj partioj interkonsentis en Zagrebo pri la ŝtato de slovenoj, kroatoj kaj serboj
- 1921: Dua Pola Respubliko paktis kun Rumanio pri reciproka militista helpo kaze de atako flanke de Rusio
- 1923: Usona semajna revuo "Time" aperis
- 1924: Turkio: Mustafa Kemal Atatürk malfondis 1400-jaran kalifujon de la Otomana Imperio, kune kun la titolo de kalifo
- 1924: Reĝlando Italio aneksis liberan urbon Fiume post apenaŭ kvar jaroj da ekzisto
- 1929: Litovio: ornitologia stacio estis establita en la kabo Ventokastela angulo
- 1930: Unua soveta deporto de senposedigitaj kamparanaj familioj el Belorusio al Siberio
- 1931: Usona himno La stelplena standardo oficialiĝis
- 1932: Japana imperia armeo okupis Ŝanhajon
- 1938: Sauda Arabio: malkovro de nafto pere de farita unua ŝakto
- 1938: Pollando: malfermo de haveno en Władysławowo
- 1939: En Bombay Mahatma Gandhi komencis malsatstrikon en protesto kontraŭ aŭtokrata regado en Brita Hindio
- Dua mondmilito:
- 1940: Germana teroro en okupata Pollando: Provinco Vartlando: germanaj regopovoj konfiskis en Poznań ĝis la 3-a de marto ĉirkaŭ 8 mil polajn domojn kun preskaŭ 60 mil loĝejoj; germana polico pafekzekutis en Lodzo grandan grupon de judoj ("sanga ĵaŭdo"); germanaj regopovoj konfiskis en Poznań ĝis la 3-a de marto ĉirkaŭ 8 mil polajn domojn kun preskaŭ 60 mil loĝejoj; post la soveta invado en Pollandon NKVD nombris ĉiujn polajn oficirojn en sovetaj militkaptitejoj, inter 8 424 estis unu admiralo, 12 generaloj, 282 koloneloj, 555 majoroj, 1 507 kapitanoj, 2 kapitanoj de maristaro, 16 klerikoj kaj 6 049 leŭtenantoj, subleŭtenantoj kaj standardistoj
- 1941: Germana ĉefo de la distrikto Krakovo ordonis tuj krei judan kvartalon, geton en la urbo, kie ĝis la 20-a de marto translokiĝis sub minaco de mortpuno ĉirkaŭ 12 mil, kaj aŭtune pluaj 5 mil de ĉirkaŭaĵoj — unu el 5 la plej grandaj en Ĝenerala Gubernio; laŭ '"Danziger Vorposten" en Iława Pruska oni kondukis tra la stratoj 2 germanajn knabinojn kun razitaj kapoj kaj malhonoraj surskriboj, ĉar ili amike rilatis al poloj; Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento: en Jerusalemo aperis unua en Proksima Oriento pola civila revuo - "Informa Bulteno de Polaj Militaj Rifuĝintoj en Proksima Oriento"; Brita Mararmeo sur Lofotoj detruis havenojn malliberigante 215 germanojn kaj 10 norvegojn - 300 volontule iris al Britio
- 1942: Operaco Reinhardt: germanoj mortigis per gaso en ekstermejo Chełmno ĉirkaŭ 3200 judojn de Żychlin; germana polico pendumis en Zduńska Wola 10 judojn kaj en distrikto Iłżecki 5 personojn; de enketa malliberejo Pawiak en Varsovio fuĝis 4 membroj de la Pola Rezistomovado (vicprezidanto de Varsovio kaj oficiroj); Heinrich Himmler ordonis subigi koncentrejojn al Ĉefa Administra Ekonomia Oficejo de SS por ke armea industrio povu pli facile utiligi laborforton de malliberuloj; ministro pri laboro en Tria Regno sendis instrukcion al regopovoj de Ĝenerala Gubernio kun rajtigo deporti ankaŭ infanojn en la aĝo de 13-15 jaroj; germana kaj litova polico arestis profesorojn kaj alumnojn de Animzorga Seminario de katolika eklezio en Vilno; Orienta Fronto: Ruĝa Armeo atakis en Rĵev-regiono kaj sturmis al Ĥolm; Pacifika Fronto: ne malpli ol 88 peronoj pereis rezulte de japana aeratako al aŭstralia urbo Broome
- 1943: Volinia masakro: ukraina kaj germana polico murdis en pola vilaĝo Borszczówka (proksime al nuna Rivno) 130 personojn, en tio 42 infanojn bruligante 31 domojn, kaj pafmortigis en Lidawka (samdistrikte) 104 personojn kun detruo de 29 agrikulturaj entreprenoj; Nacia Komitato de Poldevenaj Usonanoj duafoje turnis sin al prezidanto de Usono Franklin D. Roosevelt kun drama alvoko pri konservo de la tuta Pollando (unuafoje post kiam Usono aliĝis al la milito), pro antaŭsento, ke la plej granda minaco por Pollando ne estas Hitler kaj Stalin, sed Aliancanoj, kies feliĉa "vizio" de postmilita Eŭropo montriĝis malfavora al Mez-Orienta Eŭropo (por gajni prezidentan baloton li sekretigis decidojn de Teherana Konferenco pri Pollando)
- 1944: taĉmento de KB haltigis aŭtomobilon de Fuchs, anstataŭanto de Majdanek-komandanto, kiu estis likvidita kun 3 gestapanoj - venĝe en Kurów dum publika ekzekuto germanoj pendumis 48 soldatojn; al Koncentrejo Ravensbrück venis de Varsovio transporto kun 70 polinoj; en Romo komencis disaŭdigon funkciigita de germanoj pollingva radiostacio "Wanda", kiu intencis malfortigi moralon de polaj soldatoj batalantaj kontraŭ germanoj ĉe la itala fronto (kun ĝi kunlaboris 3 poloj kaj ukrainino); Aliancanoj bombis Romon; Italio: Fervoja akcidento de Balvano - pli ol 500 viktimoj; en Opština Kumanovo 3-a makedona sturma brigado kaptis ĉirkaŭ 30 ĉetnikojn, kiuj kaŝis sin en ĉi tiu regiono post disrompiĝo de ilia Vardar-Korpuso
- 1945: Ruĝa Armeo okupis Świdwin kaj Miastko; Delegito de Registaro por la Lando Jan Stanisław Jankowski depeŝis al polaj regopovoj en Londono, ke "de kelkaj tagoj komenciĝis en loko de nia restado arestoj kaj domaj embuskoj kun arestado de familioj kaj vizitantoj"; en vilaĝo Pawłokoma (apud Dynów, distrikto Rzeszów), polaj partizanaj taĉmentoj, reage al pli fruaj homforkaptoj kaj murdoj fare de Ukraina Ribela Armeo, venĝe pafmortigis nekonatan precize nombron de ukrainoj - enketo de Instituto pri Nacia Memoro konfirmis mortigon de ne malpli ol 109 personoj, inkluzive de virinoj kaj infanoj; Gestapo pafekzekutis en Büdingen 87 malliberulinojn, inkluzive de 36 polinoj; Finnlando deklaris militon kontraŭ la Tria Regno; ebriaj britaj aviadilistoj bombadis erare kvartalon de Hago - pereis 511 homoj, 200 vundiĝis kaj 30 mil perdis domon; unumonata batalo de Manilo finiĝis - usonaj-filipinaj trupoj venkis la japanajn, 100 mil civilaj viktimoj, la urbo plej damaĝita post detruo de Varsovio; Asocio de Profesoroj kaj Docentoj de Altlernejoj en Britio protestis kontraŭ voĉdonoj de la konferenco de Jalto, maljusta por Pollando; usona 4-a Armea Korpuso atakis marborde de Ligura maro; Okcidenta Fronto: en Loreno usona 576 regimento de infanterio okupis nekonkeritan ĝis nun parton de Forbach; en Vestfalio usona 1-a Armeo konkeris Grefrath, la 9-a Armeo atingis Moers kaj apud Walbeck (sudokcidente de Geldern) ligis interligitecon kun brita 30-a Armea Korpuso; Sudokcidenta Pacifiko: sur Luzono en Malnova Urbo de Manilo usona 14-a Armea Korpuso rompis japanan reziston
- 1945: Popola Pollando: eksa taĉmento de la Pola Enlanda Armeo frakasis komunistan malliberejon en Biała Podlaska
- 1945: Ses reprezentantoj de la Ligo de Arabaj Ŝtatoj subskribis regularon
- 1947: Supera Nacia Tribunalo en Varsovio anoncis verdikton en proceso de estintaj germanaj altranguloj ligitaj kun la pola ĉefurbo: Ludwig Fischer (guberniestro), Max Daume (komandanto de ĝendarmaro respondeca pri krimo de Wawer) kaj Josef Meisinger (kreinto de torturejo en la sidejo de Gestapo) estis kondamnitaj al mortpuno kaj Ludwig Leist al 8 jaroj de enprizonigo
- 1947: Malvarma milito: greka registaro turnis sin al Usono pri helpo en batalo kontraŭ komunistaj partizanoj
- 1948: Stalinismo: en komunista Regiona Militista Juĝejo en Varsovio komenciĝis proceso kontraŭ Witold Pilecki, unu el la plej grandaj polaj herooj de la dua mondmilito, konata de la Raportoj de Pilecki
- 1955: Elvis Presley unuan fojon aperis en televida muzika programo
- 1957: La 2-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Frankfurt am Main
- 1956: Karl-August Fagerholm la duan fojon iĝis ĉefministro de Finnlando
- 1959: Notaĵo de Ŝelepin estiĝis — ekzakte sekreta dokumento proponanta neniigon de 21 857 personaj dokumentujoj de polaj oficiroj, viktimoj de la soveta Masakro de Katyn
- 1960: Pola Popola Respubliko: Konsilantaro de Ministroj decidis pri establo de Nacia parko Wolin (Okcidentpomeria provinco)
- 1961: Hasano la 2-a kroniĝis kiel reĝo de Maroko
- 1961: Aleksio la 2-a eniris ortodoksisman monaĥejon en Sergijev Posad pere de novicado — estonta patriarko de la Rusa Ortodoksa Eklezio en la Triunia monaĥejo de Sergio el Radoneĵo
- 1962: Brita Antarkta Teritorio kreiĝis
- 1963: Korea Centra Dissenda Stacio ekfunciis en Nord-Koreio
- 1968: Vjetnama milito: batalo de Hue finiĝis
- 1969: Projekto Apollo: Kennedy Space Center lanĉis kosman flugon de Apollo 9 - kun testo de moduloj
- 1970: Pola milico subpremis vilaĝon en distrikto Sandomierski, kies loĝantoj kontraŭstaris al malkonstruo de eksterleĝe plukonstruita kapelo
- 1972: Cape Canaveral: NASA lanĉis kosmosondilon Pioneer 10 kun tabulo direktita al eksterteruloj
- 1973: Subskribo de la Vaŝingtona Speciprotekta Konvencio
- 1977: Internacia Pakto pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj kaj Internacia Pakto pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj estis ratifitaj de Pollando
- 1980: Pierre-Elliott Trudeau la duan fojon iĝis ĉeministro de Kanado
- 1981: Chun Doo-Hwan iĝis prezidento de Sudkoreio
- 1981: Pola generalo Wojciech Jaruzelski dum sia partopreno en la 26-a kunsido de la Komunista Partio de Sovetunio renkontiĝis en Moskvo kun sovetia ĉefministro, al kiu li transdonis "Informon pri preteco de la ŝtato por enkonduki militan staton"
- 1985: Ĉilio: Rezulte de tertremo en regiono de Valparaiso 177 personoj pereis kaj pli ol 2500 vundiĝis
- 1986: En Varsovio komenciĝis proceso kontraŭ gvidantoj de la Konfederacio de Sendependa Pollando
- 1991: Irako akceptis rezolucion 686 de la Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj, pri daŭra armistico kaj liberigo de ĉiuj kidnapitaj militkaptitoj kaj civiluloj el Kuvajto
- 1991: En Los-Anĝeleso policanoj batis afro-usonanon Rodney King - ilia senkulpigo kaŭzis poste sangan tumulton
- Revolucioj de 1989:
- 1991: Civitanoj de Estonio kaj Latvio referendumis pri sendependeco (de Sovetunio) — plimulto da voĉdonantoj subtenis "demokratian kaj sendependan Latvion"
- 1992: Flago de Kirgizio oficialiĝis
- 1992: Bosnio kaj Hercegovino deklaris sendependecon
- 1999: GNOME lanĉita - kadre de la projekto GNU
- 2002: Afganio: en Hindukuŝo pro tertremo pereis 150 personoj
- 2002: En nacia referendumo svisoj decidis aliĝi al Unuiĝintaj Nacioj
- 2003: Araba televidkanalo Al-Arabija ekfunkciis
- 2005: Usona riĉegulo kaj vojaĝisto Steve Fossett kiel solulo finis per aviadilo flugon ĉirkaŭ la mondo
- 2007: Adam Małysz gajnis en la japana Sapporo sian kvaran titolon de mondĉampiono pri skisaltado
- 2009: Germanio: konstruaĵo de la urba arkivo de Kolonjo kolapsis
- 2009: Internacia puna kortumo ordonis aresti prezidenton de Sudano Omar al-Baŝir, akuzitan pri inspirado al genocido en provinco Darfuro
- 2011: Essam Ŝaraf iĝis ĉefministro de Egiptio
- 2011: Libia enlanda milito: venko de ribelintoj en batalo de Brega
- 2012: Pollando: rezulte de fronta kolizio de du pasaĝeraj trajnoj apud Szczekociny 16 personoj pereis kaj 57 vundiĝis
- 2013: Pakistano: bomba atenco en Karaĉio mortigis ne malpli ol 45 personoj kaj 180 vundis
- 2016: Andrew Holness la duan fojon iĝis ĉefministro de Jamajko
- 2017: Nintendo enmarketigis hibridan videoludilon Nintendo Switch - la plej rapide vendata en Usono
- 2019: Kadre de Nacia Memortago pri "Anatemitaj Soldatoj" en 365 urboj de Pollando kaj kelkaj mondaj ĉefurboj okazis dimanĉa kuro "Lupo-spure", memore al la polaj Neflekseblaj Soldatoj - 75 mil kuristoj sur distanco de 1963 metroj
- 2020: Orienta Eŭropo: anonco de la unua kazo de kronvirusa malsano de 2019 en Ukrainio - sekvatage SARS-CoV-2 aperis en Pollando
- Invado de Rusio en Ukrainion:
- 2022: 8-a tago de la rusa agreso: Pasintan nokton kaj matene estis pripafataj Ĥarkivo, Ĉernihivo, Mikolajivo, Kievo - en Ĥarkiva provinco 34 civiluloj pereis, 285 estis vunditaj, en tio 10 infanoj, krome en vilaĝo Jakovlivka 3 personoj mortigitaj, 7 vunditaj; en Ĥarkiva Universitato 13 studentoj pereis post kiam rusia pafaĵo trafis studenthejmon; post moktomezo Telegram informis, ke Ĥersono kun 300 mil loĝantoj estis okupita, kaj ĉiuj trajnoj de oriento ĝis okcidento de la lando estos evakuaj (haltigita vendado de biletoj); en Ĉernihivo oni eksplodigis brulaĵ-bazon, 9 mortigitoj kaj 4 vunditoj pro atako al du lernejoj kaj domoj, sub ruboj oni krome trovis 22 kadavrojn; en Kieva provinco urbotipa loĝloko Borodianka preskaŭ niveligita kun la tero; prezidanto de Ukrainio informis, ke dum la unua semajno pereis ĉ. 9 000 rusiaj soldatoj kaj el eksterlando komencis alveni 16 mil volontuloj por defendi la patrujon; en Donecka provinco ukraina armeo pafalterigis rusan bombaviadilon SU-34, en Sumia provinco atingis ŝtatlimon; de Okcidenta Ukrainio komencita surpriza ofensivo de ukraina armeo direkte al Kievo, kiu rekonkeris la urbojn Buĉa kaj Hostomel, en Donecka provinco paffaligis rusian bombaviadilon SU-34, en Sumia provinco ĝi atingis ŝtatlimon;
- Mondreago: De la invadkomenco al Pollando alvenis pli ol 575 mil rifuĝintoj el Ukrainio — ĉi tage unuaj tataraj familioj alvenis al Bjalistoko, kiu suspendis kunlaboron kun Grodno, Kaliningrado kaj Pskovo; Internacia Paralimpika Komitato ekskludis rusiajn kaj belorusajn sportistojn, kiuj venis al Pekino por sekvatage partopreni la vintran olimpikon; Tvitero: rusia generalo estis mortigita en Ukrainio; konzernoj Volkswagen kaj Toyota suspendis sian fabrikan agadon en Rusio
- 2023: 373-a tago de la rusa agreso: Ĝis 7 personoj kreskis nombro de viktimoj en 5-etaĝa kolektiva loĝejo en Zaporiĵo, kiun trafis rusa raketo nokte de la pasinta tago — 10 personojn oni konsideras perdiĝintaj, 8 estis vunditaj, kaj 11 estis savitaj el ruinoj — Volodimir Zelenskij anoncis juĝistan kaj militistan respondon; ukraina juĝejo verdiktis 12 jarojn da mallibero por kaptita rusa piloto, kiu bombis radiostacion kaj televidstacion en Ĥarkivo; retiriĝanta ukraina armeo eksplodigis en Baĥmut fervojan ponton; apud Jenakijeve rusia ĉasaviadilo Su-34 estis trafita de artilerio; en Kupjansk ukrainoj evakuas familiojn kun infanoj, kaj malkapablulojn
- Mondreago: Ĉefino de defend-komisiono ĉe Bundestag indikis kulpon de Angela Merkel pro la daŭranta milito en Ukrainio — la decido de Germanio kaj Rusio pri bokado en 2008 de rapida akcepto de Ukrainio al NATO; Usono atribuis sankciojn al kelkaj rusiaj funkciuloj datrevene de la aresto de ĵurnalisto Vladimir Kara-Murza; firmao Apple suspendis garantian prizorgon de MacBook kaj iPad en Rusio
- 2023: Belorusa Nobel-premiito Ales Bjaljacki, fondinto de Vjasna arestita 14 monatojn pli frue, estis kondamnita de la belorusa reĝimo al 10 jaroj de severa malliberejo (kun du kunlaborintoj kaj defendantoj de homrajtoj)
Naskiĝoj
[redakti | redakti fonton]- 1455: Johano la 2-a, reĝo de Portugalio sendinta terajn ekspediciojn al Barato kaj Etiopio (m. 1495)
- 1520: Matthias Flacius, kroata teologo, humanisto kaj reformisto, estro de gnesioluteranoj (m. 1575)
- 1537: Johann Hartmann, germana libropresisto kaj -eldonisto (m. 1607)
- 1589: Gisbertus Voetius, nederlanda kalvinisto, profesoro pri teologio kaj orientaj lingvoj en Universitato Utrecht (m. 1676)
- 1623: Johannes Rudbeckius, la Juna, sveda teologo superintendanto en Narva (m. 1667)
- 1709: Andreas Sigismund Marggraf, germana kemiisto ellaborinta i.a. novajn metodojn por estigo de fosforo, zinko, salpetro (m. 1782)
- 1746: Izabela Czartoryska, pola princino, verkistino kaj fondintino de la unua muzeo (m. 1835)
- 1756: William Godwin, angla politika filozofo, ĵurnalisto kaj roman-verkisto (m. 1836)
- 1793: Charles Sealsfield, aŭstra-usona verkisto (m. 1864)
- 1805: Jonas Furrer, prezidento de Svislando (m. 1861)
- 1823: Gyula Andrássy, ĉefministro de Hungario (m. 1890)
- 1823: Frigyes Pesty, hungara historiisto, membro de Hungara Scienca Akademio (m. 1889)
- 1831: George Pullman, usona industriisto kaj inventinto de dormvagono (m. 1897)
- 1841: John Murray, skot-kanada marbiologo kaj fondinto de la moderna oceanografio (m. 1914)
- 1845: Jan Micislaw Baudouin de Courtenay, pola lingvisto francdevena, universitata profesoro, de la unuaj jaroj en Katolika Universitato de Lublin, kreinto de la termino fonemo, konanto de Esperanto kaj artefaritaj lingvoj, vicprezidanto de la Delegacio por alpreno de la lingvo internacia (m. 1929)
- 1845: Georg Cantor, germana matematikisto, profesoro de Universitato Marteno Lutero, kreinto de aro-teorio, interesiĝanta pri mistikismo (m. 1918)
- 1847: Alexander Graham Bell, usona inventinto de la telefono (m. 1922)
- 1868: Alain, franca filozofo, ĵurnalisto, eseisto (m. 1951)
- 1877: Miklós Bródy, hungara dirigento, komponisto (m. 1949)
- 1887: Anton Acker, germana arkitekto kaj politikisto (m. 1933)
- 1882: Kazimierz Bartel, pola matematikisto, prezidanto de Pola Matematika Societo, plurfoja ĉefministro, lekciisto kaj rektoro de Lvova Universitato, murdita dum la masakro de Lvovaj Profesoroj (m. 1941)
- 1892: Zoltán Vécsey, hungara ĵurnalisto kaj redaktoro, ŝak-fakverkisto kaj pri geografio (m. 1984)
- 1893: József Rózsa, rumania hungara porjunulara verkisto (m. 1968)
- 1895: Ragnar Anton Kittil Frisch, norvega Nobelpremiita ekonomikisto (m. 1973)
- 1896: Viktória Diamandy, rumania hungara poetino, verkistino kaj dramistino (m. 1943)
- 1897: Sándor Kibédi, hungara poeto, tradukisto, redaktoro (m. 1941)
- 1898: Aenne Biermann, germana fotisto aŝkenazodevena (m. 1933)
- 1900: Okamoto Joŝicugu, japana instruisto, esperantologo, Esperanto-vortaristo, membro de Lingva Komitato, ĉefsekretario de Japana Esperanto-Instituto (m. 1956)
- 1901: Erzsébet Kádár, hungara verkistino kaj pentristino (m. 1946)
- 1914: Asger Jorn, dana artisto, kunfondinto de KOBRA, konata de Situaciista Internacio (m. 1973)
- 1916: Lajos Mesterházi, hungara verkisto kaj dramisto (m. 1979)
- 1920: James Doohan, kanada aktoro kaj voĉaktoro plej konata por sia rolo kiel Montgomery Scott en la televida kaj filma serioj Star Trek (m. 2005)
- 1925: Klemens Szaniawski, pola filozofo kaj logikisto, profesoro de Varsovia Universitato, soldato de Pola Enlanda Armeo, malliberulo de koncentrejoj Aŭŝvico kaj Mauthausen, aktivulo de Solidareco (m. 1990)
- 1927: Endre Zrínyi, rumania hungara muzeologo, arkeologo (m. 1998)
- 1928: Gudrun Pausewang, germana verkistino de porinfana literaturo (m. 2020)
- 1930: Heiner Geißler, germana juristo kaj politikisto (m. 2017)
- 1934: Jacek Kuroń, pola politikisto kaj historiisto (m. 2004)
- 1934: Tibor Tomcsányi, rumania hungara redaktoro (m. 2002)
- 1935: Csaba László, rumania hungara instruisto, fotisto (m. 2012)
- 1935: Ĵelju Ĵelev, bulgara filozofo, disidento, ricevinto de ok honordoktorecoj, unua prezidento (m. 2015)
- 1936: Zbigniew Musiał, pola filozofo, profesoro de Varsovia Universitato, kunlaboranta kun Bogusław Wolniewicz
- 1939: Sándor Magyari, hungara verkisto, ekonomikisto
- 1940: Zoltán Köntös-Szabó, rumania hungara/hungara verkisto
- 1940: Georgina Miklós Pataky, rumania hungara ĵurnalistino (m. 2014)
- 1943: Gizella Péterfy, hungara pentristino, skulptistino
- 1944: István Balázs, rumania hungara arkitekto
- 1946: Attila Vári, rumania hungara/hungara poeto, verkisto, filmisto
- 1944: László Vofkori, rumania hungara geografo (m. 2008)
- 1953: Balázs Béla Végh, rumania hungara literaturhistoriisto
- 1953: Zico, brazila futbalisto, membro de la brazila nacia teamo de futbalo
- 1955: Mária Schneller, rumania hungara pentristino
- 1966: Fernando Colunga, meksika aktoro, konata de telenoveloj Esmeralda, Reala amo, Soy Tu Dueña
- 1974: Zsolt Berszán, rumania hungara pentristo
- 1982: Jessica Biel, usona aktorino indiandevena, rolinta en vampira filmo Blade: Trinity kun esperanto-surprizoj
Mortoj
[redakti | redakti fonton]- 116: Aleksandro la 1-a, papo enkondukinta benitan akvon en la eklezio, martiro, sanktulo
- 532: Gvenoleo, franca abato, fondinto de la Abatejo Sankta-Gvenoleo de Landévennec, sanktulo de Bretonujo (n. ĉirkaŭ 460)
- 1033: Kunigunda de Luksemburgo, edzino de imperiestro Henriko la 2-a, sanktulino (n. ĉirkaŭ 980)
- 1111: Bohemundo de Tarent, normana kavaliro kaj krucmilitisto (n. ĉirkaŭ 1058)
- 1459: Ausias March, valencia poeto kaj mezepoka kavaliro (n. 1397)
- 1554: Johano Frederiko la Grandanima, saksia princo-elektisto (n. 1503)
- 1578: Sebastiano Venier, doĝo de Venecia respubliko, admiralo (n. 1496)
- 1589: Johannes Sturm, germana reformisto, fondinto de la Universitato de Strasburgo (n. 1507)
- 1605: Klemento la 8-a, papo liberiginta Apostolan Seĝon de la hispana dominado (n. 1535)
- 1616: Matthias de l'Obel, flandra botanikisto kaj persona kuracisto de francaj altranguloj (n. 1538)
- 1703: Robert Hooke, angla fizikisto, biologo, astronomo kaj eksperimentisto (n. 1635)
- 1706: Johann Pachelbel, germana komponisto, aŭtoro de fama kanono (n. 1653)
- 1707: Aŭrangzebo, gvidanto de la Mogola Imperio en Barato (n. 1618)
- 1708: Sigismondo Carlo Castelbarco, itala juristo kaj episkopo (n. 1661)
- 1765: William Stukeley, angla antikvaĵisto, anglikana pastro, pioniro de arkeologia priserĉado de prahistoriaj monumentoj de Stonehenge kaj Avebury, biografo de Isaac Newton, disvolviginto de druidismo (n. 1687)
- 1768: Nicola Porpora, itala komponisto de operoj kaj kantoinstruisto, kies plej fama disĉiplo estis Farinelli (n. 1686)
- 1769: Péter Bod, hungara verkisto, pastro kaj teologo studinta orientajn lingvojn (n. 1712)
- 1772: Johann Friedrich Löber, germana pentristo (n. 1708)
- 1797: Yves Joseph Kerguelen, bretona esploristo, franca maroficiro (n. 1734)
- 1815: József Mártonfi, hungara katolika episkopo, eklezia verkisto (n. 1746)
- 1858: József Bajza, hungara poeto, kritikisto kaj teatrestro (n. 1804)
- 1870: Friedrich Boie, germana juristo, ornitologo kaj entomologo (n. 1789)
- 1879: László Paál, hungara pentristo kreinta sub influo de Mihály Munkácsy (n. 1846)
- 1900: Ludwig Purtscheller, aŭstra instruisto kaj montogrimpisto (n. 1849)
- 1903: František Ladislav Rieger, ĉeĥa ekonomikisto kaj politikisto, kunkreinto de la ĉeĥa nacia renaskiĝo (n. 1818)
- 1906: József Koncz, hungara historiisto okupiĝinta pri Teleki-arkivo (n. 1829)
- 1906: Achille Motteau, franca-angla esperantisto (n. 1836)
- 1921: Elek Petri, hungara eklezia verkisto Bibliotradukisto (n. 1852)
- 1926: Julius Epstein, austra-hungara-juda pianisto (n. 1832)
- 1928: Hugo Koch, nederlanda inventisto, kontribuinto al konstruo de la ĉifrilo Enigma (n. 1870)
- 1932: Eugen d'Albert, germana komponisto kaj pianisto (n. 1864)
- 1939: Robert Poseck, germana arkitekto kaj entreprenisto (n. 1858)
- 1943: Franciŝak Aljaĥnoviĉ, belorusa verkisto kaj dramisto (n. 1883)
- 1952: Kálmán Vakarcs, hungara etnografo, kolektisto kaj instruisto de la hungara kaj latino (n. 1872)
- 1961: Paul Wittgenstein, usona-aŭstra pianisto, frato de Ludwig Wittgenstein (n. 1887)
- 1966: Andreas Rieser, aŭstra teologo, romkatolika pastro kaj viktimo de la naziismo (n. 1908)
- 1975: Therese Giehse, germana aktorino (n. 1898)
- 1975: László Németh, hungara verkisto kaj tradukisto, laŭreato de Kossuth-premio (n. 1901)
- 1982: Georges Perec, franca verkisto, eseisto, filmisto (n. 1936)
- 1983: Hergé, belga verkisto kaj ilustristo, aŭtoro de Tinĉjo, tradukita al 50 lingvoj kaj esperantigata (n. 1907)
- 1985: István Nemes, rumania hungara kuracisto kaj fakverkisto (n. 1928)
- 1987: Attila Szabó T., rumania hungara lingvisto (n. 1906)
- 1987: Hana Vítová, ĉeĥa filma kaj teatra aktorino (n. 1914)
- 1988: Henryk Szeryng, pola violonisto juddevena, poligloto (n. 1918)
- 1993: Albert Sabin, usona kuracisto pol-juddevena, inventinto de vakcino kontraŭ poliomjelito (n. 1906)
- 1994: Karel Kryl, ĉeĥa bardo kaj grafikisto (n. 1944)
- 1996: Marguerite Duras, franca verkistino, laŭreatino de Ora Palmo kaj Premio Goncourt (n. 1914)
- 2000: Toni Ortelli, itala montgrimpisto, dirigento kaj komponisto, aŭtoro de tre populara kanto (n. 1904)
- 2000: Otto Grünmandl, aŭstra verkisto kaj kabaredisto german-juddevena (n. 1924)
- 2003: Horst Buchholz, germana aktoro, konata de anglalingvaj filmoj kaj unu esperantigita (n. 1933)
- 2003: Gilbert Ledon, franca-brazila inĝeniero, eldonisto kaj verkisto, aŭtoro de Analoj de Esperanto-Asocio de San-Paŭlo, redaktoro de "Liberecana Ligilo", edzo de Symilde Schenk Ledon (n. 1931)
- 2003: Symilde Schenk Ledon, brazila esperantistino, redaktorino de "La Lampiro", prezidantino de Brazila Esperanto-Ligo, sekretariino de Esperanto-Asocio de San-Paŭlo kaj de Brazila Kongreso de Esperanto en 1933, edzino de Gilbert Ledon (n. 1926)
- 2007: Júlia Bereczky, hungara aktorino rolinta en la Ŝtata Hungara Teatro de Kluĵo (n. 1928)
- 2008: Giuseppe di Stefano, itala operkantisto (tenoro) (n. 1921)
- 2014: Lehel Lőrincz, rumania hungara skulptisto, grafikisto (n. 1933)
- 2016: Berta Cáceres, hondura lenkdevena medioprotekta aktivulino, murdita (n. 1973)
- 2017: René Préval, dufoja prezidento de Haitio (n. 1943)
- 2018: David Ogden Stiers, usona komikulo kaj aktoro (n. 1942)
- 2023: Oe Kenzaburo, japana verkisto (n. 1935)
Specialaj tagoj kaj festoj
[redakti | redakti fonton]- Festoj kaj rememoroj en Katolika Eklezio:
- Sankta Kunigunda de Luksemburgo, imperiestrino, edzino de Henriko la 2-a, monaĥino
- Nacia tago en Bulgario: tago de liberiĝo el sub la osmana regado (1878)
- Japanio: Tago de Knabinoj
- Solidarec-Tago Pola-Rumana — ekde 2024
Tagoj de semajno
[redakti | redakti fonton]La 3-a de marto estas (laŭ gregoria kalendaro):
- Dimanĉo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
- Lundo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
- Mardo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
- Merkredo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
- Ĵaŭdo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
- Vendredo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
- Sabato en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096.