Sekmasonaĵo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

[atendante kontrolon]

← Iru al antaŭa ŝanĝo

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Nuna versio ekde 06:18, 30 nov. 2024

Sekmuro aŭ sekmasonaĵo ^[1] estas masonaĵo el rompŝtonaĵo aŭ naturŝtonaĵo, konstruita sen helpo de mortero.

Sekmasonaĵoj estas konstruitaj hodiaŭ preskaŭ nur de pejzaĝisto en ĝardenoj. Ankaŭ multaj muroj kiuj sekurigas la deklivojn, ekzemple en vitejoj kaj ĉefe krutaĵvitejoj estas sekmasonaĵoj. Ekszistas ankaŭ malnovaj domoj nur el sekmasonaĵoj.

La hodiaŭaj gabioj ne apartenas al masonaĵo.

Aplikkampoj

La masonado kun lozaj ŝtonoj sen mortero estas la plej malnova formo de konstruado kun ŝtonoj. Specialan kvaliton havas la bronzepoka ciklopmuraĵo en la mediteranea regiono. La du ĉefaj tipoj de sekmasonaĵo estas libere starantaj muroj, ekzemple kiel limoj de paŝtejoj kaj subtenmuroj, ekzemple por konstrui agrikulturajn terasojn ĉe krutaĵoj. La tria tipo, kiu aspektas kiel subtenmuro, sed vere nur protektas kontraŭ erozio kaj kovras la deklivon nomiĝas deklivkovra muro.

Muroj

Sekmuroj estas preskaŭ nur konstruitaj subĉiele, ofte el plataj sedimentaĵoj. Kiel kamp- kaj paŝtejbariloj ili ekzistas en Sudeŭropo, Irlando, Nordanglio, Kimrujo, Svisio kaj Aŭstrio.

Lokaj tipoj

frisa remparo en Frislando el rondaj migroŝtonoj kaj torfo kiel junto.
Tanka-muro sur la Balearoj.
Premužićeva staza en la Nacia Parko Norda Velebit, pli ol 50 km longa migrovojo juntita laŭ la principoj de sekmuroj.

Signifo por riz- kaj vitkultivado

En rizkampoj kaj vitejoj sekmuroj estas konstruataj ĉe krutaj deklivoj, por havigi terasojn, kiuj plifaciligas la prilaboron. La dumtaga aertemperaturo estas ekvilibrata per la sekmuroj kaj krutaĵvitejoj eblas ĉe krutaj deklivoj: la sekmuro stokas la varmon de la sunbrilado kaj redonas ĝin al la ĉirkaŭo kiel infraruĝa radiado. Tielmaniere ĝi reduktas la malvarmiĝon de la vitejoj dum la nokto.

Pro ĝia akvotralasebleco sekmuroj estas pli stabilaj en terasigitaj vitejoj ol muroj kun mortero. metie bone konstruita sekmuro povas transdaŭri pli ol 100 jaroj.

Konstruo de sekmuroj

Lautradicie por sekmuraĵo estas uzataj nur naturŝtonoj, kiuj troviĝas surloke, ofte uzatas kolektŝtonoj el la ĉirkaŭejo, sed ankaŭ rompŝtonoj el ŝtonminejoj estas uzataj. Por la konstruo oni preferas ortangulajn ŝtonojn. Normalkaze ankaŭ oni konstruas malantaŭan muraĵon el malgrandaj, neregulaj aŭ frakasitaj ŝtoneroj. Ĝi servas kiel filtrilo kaj frostprotekto.

Necesas certa metiista lerteco por konstrui sekmuron: necesas fundamento el ŝotro aŭ ŝtonŝutaĵo. Krucjuntojn aŭ „zipo-juntojn“ oni evitu pro statikaj kaŭzoj: Unu triono de la ŝtonoj estu „ligilo“-ŝtonoj, kiuj ligas la malantauan tertavolon aŭ malantaŭan muraĵon kun la antaŭa sekmuro. La bazo de la muro larĝu unu trionon de la alteco de la muro.^[1]

Domkonstruo

En la prahistoria tempo la homoj uzis sekmuraĵojn por starigi konstruaĵojn. Vidu: abelkorba kabano, Broch (turo), nurago, talajoto, Tanka-muro. En la mezepoko, en Italio, oni konstruis rondajn domojn, nome Trullo (plurale Trulli) per sekmasonado.

Putkonstruo

Sekmuroj ofte estas uzita en klasika puto.

Akvokonstruo

sekmuraĵo ĉe konstruaĵo de Oberharzer Wasserregal.

Sekmuraĵoj servis kiel protekto en la historia akvokonstruo. Ili estas muroj por protekti kontraŭ ondoj aŭ por enkadrigi kanalojn aŭ fosaĵojn.^[2]

Burgkonstruo

En la fua mezepoko sekmuraĵoj ofte estis uzataj por konstrui fortikaĵojn.

Preĝejkonstruo

Ankaŭ la unuaj kirkoj estis konstruitaj el sekmuroj.

Ekstereŭropaj ekzemploj

Arĥitekturoj de la berberoj

Meza kaj suda Afriko

Sudameriko

Suda Pacifiko

Japanujo

Vidu ankaŭ

Literaturo

Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung Landschaftsbau e. V. (FLL): Empfehlungen für Planung, Bau und Instandhaltung von Trockenmauern aus Naturstein. 2012, ISBN 978-3-940122-33-9.
Stiftung Umwelt-Einsatz Schweiz: Trockenmauern – Grundlagen, Bauanleitung, Bedeutung. ISBN 978-3-258-07705-5, Online-Ergänzungen
Martin Haberer: Steingärten und Trockenmauern. Kosmos, Stuttgart 2001. ISBN 3-440-08873-1.
Sofie Meys: Lebensraum Trockenmauer. Bauanleitung, Gestaltung, Naturschutz. Pala, Darmstadt 2008. ISBN 978-3-89566-249-2.
Irmtraud Schaarschmidt-Richter (Text), Mo Nishikawa (Fotos): Himeji Castle. Ernst und Sohn, 1998. ISBN 3-433-02714-5.
Jana Spitzer, Reiner Dittrich: Trockenmauern für den Garten. Bauanleitung und Gestaltungsideen. Ökobuch, Staufen, 2009. ISBN 978-3-936896-43-5.
Richard Tufnell, Marianne Hassenstein, Alain Ducommun, Frank Rumpe: Trockenmauern. Anleitung für den Bau und die Reparatur. 9. Auflage. Haupt, Bern 2009. ISBN 978-3-258-07481-8.

Eksteraj ligiloj

Kategorio Sekmasonaĵo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

nabu-bad-nauheim.de: Lebensraum Trockenmauer Arkivigite je 2015-04-02 per la retarkivo Wayback Machine
umwelteinsatz.ch Arkivigite je 2013-12-08 per la retarkivo Wayback Machine. Stiftung Umwelt-Einsatz Schweiz (SUS)

Referencoj

↑ ^1,0 ^1,1 badische-zeitung.de, Julius Steckmeister, 24a de Aprilo 2015: Steinepuzzeln für neuen Lebensraum (24a de Aprilo 2015)
↑ Justus Teicke: UNESCO Welterbe Oberharzer Wasserwirtschaft - Das Oberharzer Wasserregal, Online, PDF 2,8 MB Arkivigite je 2014-04-07 per la retarkivo Wayback Machine, konsultita la 9an de Septembro 2013.

[BZ_Steckmeister_24-4-015-1] 1,0 ^1,1 badische-zeitung.de, Julius Steckmeister, 24a de Aprilo 2015: Steinepuzzeln für neuen Lebensraum (24a de Aprilo 2015)

[2] Justus Teicke: UNESCO Welterbe Oberharzer Wasserwirtschaft - Das Oberharzer Wasserregal, Online, PDF 2,8 MB Arkivigite je 2014-04-07 per la retarkivo Wayback Machine, konsultita la 9an de Septembro 2013.

[1]

[2]

@@ Linio 2: / Linio 2: @@
 [[Dosiero:Trockenmauer (Gartenbau) -1.jpg|eta|sekmuro en la [[ĝardeno]]]]
-'''Sekmuro''' aŭ '''sekmasonaĵo'''  <ref name="BZ Steckmeister 24-4-015">badische-zeitung.de, Julius Steckmeister, 24a de Aprilo 2015: [http://www.badische-zeitung.de/ehrenkirchen/steinepuzzeln-fuer-neuen-lebensraum--103844574.html ''Steinepuzzeln für neuen Lebensraum''] (24a de Aprilo 2015)</ref> estas [[masonaĵo]] el [[rompŝtonaĵo]] aŭ [[naturŝtonaĵo]], konstruita sen helpo de [[mortero]].
+'''Sekmuro''' aŭ '''sekmasonaĵo''' <ref name="BZ Steckmeister 24-4-015">badische-zeitung.de, Julius Steckmeister, 24a de Aprilo 2015: [http://www.badische-zeitung.de/ehrenkirchen/steinepuzzeln-fuer-neuen-lebensraum--103844574.html ''Steinepuzzeln für neuen Lebensraum''] (24a de Aprilo 2015)</ref> estas [[masonaĵo]] el [[rompŝtonaĵo]] aŭ [[naturŝtonaĵo]], konstruita sen helpo de [[mortero]].
 Sekmasonaĵoj estas konstruitaj hodiaŭ preskaŭ nur de [[pejzaĝisto]] en ĝardenoj. Ankaŭ multaj muroj kiuj sekurigas la deklivojn, ekzemple en vitejoj kaj ĉefe [[krutaĵvitejoj]] estas sekmasonaĵoj. Ekszistas ankaŭ malnovaj domoj nur el sekmasonaĵoj.
@@ Linio 9: / Linio 9: @@
 == Aplikkampoj ==
-La masonado kun lozaj ŝtonoj sen mortero estas la plej malnova formo de konstruado kun ŝtonoj. Specialan kvaliton havas la  [[bronzepoko|bronzepoka]] [[ciklopmuraĵo]] en la mediteranea regiono. La du ĉefaj tipoj de sekmasonaĵo estas libere starantaj muroj, ekzemple kiel limoj de [[paŝtejo]]j kaj [[subtenmuro]]j, ekzemple por konstrui agrikulturajn terasojn ĉe krutaĵoj. La tria tipo, kiu  aspektas kiel subtenmuro, sed vere nur protektas kontraŭ [[erozio]] kaj kovras la deklivon nomiĝas [[deklivkovra muro]].
+La masonado kun lozaj ŝtonoj sen mortero estas la plej malnova formo de konstruado kun ŝtonoj. Specialan kvaliton havas la [[bronzepoko|bronzepoka]] [[ciklopmuraĵo]] en la mediteranea regiono. La du ĉefaj tipoj de sekmasonaĵo estas libere starantaj muroj, ekzemple kiel limoj de [[paŝtejo]]j kaj [[subtenmuro]]j, ekzemple por konstrui agrikulturajn terasojn ĉe krutaĵoj. La tria tipo, kiu aspektas kiel subtenmuro, sed vere nur protektas kontraŭ [[erozio]] kaj kovras la deklivon nomiĝas [[deklivkovra muro]].
-=== Muroj===
+=== Muroj ===
 [[Dosiero:Inisheer Gardens 2002 dry-stone walls.jpg|eta|kampaj muroj sur la insulo [[Inisheer]] (Irlando)]]
-Sekmuroj estas preskaŭ nur konstruitaj subĉiele, ofte el plataj sedimentaĵoj. Kiel kamp- kaj paŝtejbariloj ili ekzistas en  [[Sudeŭropo]], [[Irlando]], [[Nordanglio]], [[Kimrujo]],  [[Svisio]] kaj Aŭstrio.
+Sekmuroj estas preskaŭ nur konstruitaj subĉiele, ofte el plataj sedimentaĵoj. Kiel kamp- kaj paŝtejbariloj ili ekzistas en [[Sudeŭropo]], [[Irlando]], [[Nordanglio]], [[Kimrujo]], [[Svisio]] kaj Aŭstrio.
 === Lokaj tipoj ===
 * [[frisa remparo]] en [[Frislando]] el rondaj migroŝtonoj kaj [[torfo]] kiel [[junto (konstrufako)|junto]].
-* [[Tanka-muro]] sur la  [[Balearoj]].
+* [[Tanka-muro]] sur la [[Balearoj]].
-* [[Premužićeva staza]] en la  [[Nacia Parko Norda Velebit]], pli ol 50 km longa migrovojo juntita laŭ la principoj de sekmuroj.
+* [[Premužićeva staza]] en la [[Nacia Parko Norda Velebit]], pli ol 50 km longa migrovojo juntita laŭ la principoj de sekmuroj.
 === Signifo por riz- kaj vitkultivado ===
 [[Dosiero:Trockenmauer Weinberg.jpg|eta|sekmuro de vitejo kun tipa vegetaĵaro]]
-[[Dosiero:Radebeul Cikkurat.jpg|eta|sanigado de sienito-sekmuro en en krutvitejo de [[Lößnitz (vitejo)|Lößnitz]]]]
+[[Dosiero:Radebeul Cikkurat.jpg|eta|sanigado de sienito-sekmuro en krutvitejo de [[Lößnitz (vitejo)|Lößnitz]]]]
 [[Dosiero:Trockenmauer mit Rundbogen.jpg|eta|[[arko (arĥitekturo)|arko]] en sekmuraĵo]]
-En [[rizokultivado|rizkampoj]] kaj [[vitejo]]j sekmuroj estas konstruataj ĉe krutaj deklivoj, por havigi [[teraso (pejzaĝo)|terasojn]], kiuj plifaciligas la prilaboron. La dumtaga [[aertemperaturo]] estas ekvilibrata per la sekmuroj kaj [[krutaĵvitejo]]j eblas ĉe krutaj deklivoj: la sekmuro stokas la varmon de la sunbrilado kaj redonas ĝin al la ĉirkaŭo kiel  [[infraruĝa radiado]]. Tielmaniere ĝi reduktas la malvarmiĝon de la vitejoj dum la nokto.
+En [[rizokultivado|rizkampoj]] kaj [[vitejo]]j sekmuroj estas konstruataj ĉe krutaj deklivoj, por havigi [[teraso (pejzaĝo)|terasojn]], kiuj plifaciligas la prilaboron. La dumtaga [[aertemperaturo]] estas ekvilibrata per la sekmuroj kaj [[krutaĵvitejo]]j eblas ĉe krutaj deklivoj: la sekmuro stokas la varmon de la sunbrilado kaj redonas ĝin al la ĉirkaŭo kiel [[infraruĝa radiado]]. Tielmaniere ĝi reduktas la malvarmiĝon de la vitejoj dum la nokto.
 [[Dosiero:Trockenmauer Weinbaugebiet Lanzarote.JPG|eta|sekmuraĵo kiel protektilo kontraŭ vento.]]
-Pro ĝia akvotralasebleco sekmuroj estas pli stabilaj en [[teraso  (pejzaĝo)|terasigitaj]] vitejoj ol [[muro]]j kun mortero. [[Metio|metie]] bone konstruita sekmuro povas transdaŭri pli ol 100 jaroj.
+Pro ĝia akvotralasebleco sekmuroj estas pli stabilaj en [[teraso (pejzaĝo)|terasigitaj]] vitejoj ol [[muro]]j kun mortero. [[Metio|metie]] bone konstruita sekmuro povas transdaŭri pli ol 100 jaroj.
 === Konstruo de sekmuroj ===
-Lautradicie por sekmuraĵo estas uzataj nur [[naturŝtono]]j, kiuj troviĝas surloke, ofte uzatas [[kolektŝtono]]j el la ĉirkaŭejo, ssed ankaŭ rompŝtonoj el [[ŝtonminejo]]j estas uzataj. Por la konstruo oni preferas ortangulajn ŝtonojn. Normalkaze ankaŭ oni konstruas malantaŭan muraĵon el malgrandaj, neregulaj aŭ frakasitaj ŝtoneroj. Ĝi servas kiel filtrilo kaj frostprotekto.
+Lautradicie por sekmuraĵo estas uzataj nur [[naturŝtono]]j, kiuj troviĝas surloke, ofte uzatas [[kolektŝtono]]j el la ĉirkaŭejo, sed ankaŭ rompŝtonoj el [[ŝtonminejo]]j estas uzataj. Por la konstruo oni preferas ortangulajn ŝtonojn. Normalkaze ankaŭ oni konstruas malantaŭan muraĵon el malgrandaj, neregulaj aŭ frakasitaj ŝtoneroj. Ĝi servas kiel filtrilo kaj frostprotekto.
-Necesas certa metiista lerteco por konstrui sekmuron: necesas [[fundamento]] el [[ŝotro]] aŭ  [[ŝtonŝutaĵo]]. Krucjuntojn aŭ „zipo-juntojn“ oni evitu pro statikaj kaŭzoj: Unu triono de la ŝtonoj estu „ligilo“-ŝtonoj, kiuj ligas la malantauan tertavolon aŭ malantaŭan muraĵon kun la antaŭa sekmuro. La bazo de la muro larĝu unu trionon de la alteco de la muro.<ref name="BZ Steckmeister 24-4-015"/>
+Necesas certa metiista lerteco por konstrui sekmuron: necesas [[fundamento]] el [[ŝotro]] aŭ [[ŝtonŝutaĵo]]. Krucjuntojn aŭ „zipo-juntojn“ oni evitu pro statikaj kaŭzoj: Unu triono de la ŝtonoj estu „ligilo“-ŝtonoj, kiuj ligas la malantauan tertavolon aŭ malantaŭan muraĵon kun la antaŭa sekmuro. La bazo de la muro larĝu unu trionon de la alteco de la muro.<ref name="BZ Steckmeister 24-4-015"/>
 === Domkonstruo ===
@@ Linio 42: / Linio 42: @@
 === Akvokonstruo ===
 [[Dosiero:HuttalerWW.JPG|eta|sekmuraĵo ĉe konstruaĵo de [[Oberharzer Wasserregal]].]]
-Sekmuraĵoj servis kiel protekto en la historia [[akvokonstruo]]. Ili estas muroj por protekti kontraŭ ondoj aŭ por enkadrigi kanalojn aŭ fosaĵojn.<ref>Justus Teicke: ''UNESCO Welterbe Oberharzer Wasserwirtschaft - Das Oberharzer Wasserregal'',  [http://www.harzwasserwerke.de/downloads/br_uwoww.pdf Online, PDF 2,8 MB] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140407070940/http://www.harzwasserwerke.de/downloads/br_uwoww.pdf |date=2014-04-07 }}, konsultita la 9an de Septembro 2013.</ref>
+Sekmuraĵoj servis kiel protekto en la historia [[akvokonstruo]]. Ili estas muroj por protekti kontraŭ ondoj aŭ por enkadrigi kanalojn aŭ fosaĵojn.<ref>Justus Teicke: ''UNESCO Welterbe Oberharzer Wasserwirtschaft - Das Oberharzer Wasserregal'', [http://www.harzwasserwerke.de/downloads/br_uwoww.pdf Online, PDF 2,8 MB] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140407070940/http://www.harzwasserwerke.de/downloads/br_uwoww.pdf |date=2014-04-07 }}, konsultita la 9an de Septembro 2013.</ref>
 === Burgkonstruo ===
@@ Linio 54: / Linio 54: @@
 === Arĥitekturoj de la berberoj ===
 === Meza kaj suda Afriko ===
  [[Dosiero:Kuelap.jpg|eta|ruino de [[Kuelap]], [[Peruo]]]]
 === Sudameriko ===
 === Suda Pacifiko ===
 === Japanujo ===
 [[Dosiero:Himeji Castle No09 167.jpg|eta|angulŝtono ce la [[burgo Himeji]]]]
 == Vidu ankaŭ ==
 * [[kolektŝtono]]
 * [[gabio]]
 * [[Ŝajnvolbokonstruaĵo el sekmuraĵo]]
@@ Linio 80: / Linio 77: @@
 == Eksteraj ligiloj ==
-{{Commonscat}}
+{{Projektoj}}
-* [https://www.nabu-bad-nauheim.de/aktionen-projekte/artenschutz/amphibien-reptilien/lebensraum-trockenmauer.html nabu-bad-nauheim.de: ''Lebensraum Trockenmauer'']
+* [https://www.nabu-bad-nauheim.de/aktionen-projekte/artenschutz/amphibien-reptilien/lebensraum-trockenmauer.html nabu-bad-nauheim.de: ''Lebensraum Trockenmauer''] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20150402123749/https://www.nabu-bad-nauheim.de/aktionen-projekte/artenschutz/amphibien-reptilien/lebensraum-trockenmauer.html |date=2015-04-02 }}
 * [http://www.umwelteinsatz.ch/de/trockenmauern/index.htm umwelteinsatz.ch] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20131208080301/http://umwelteinsatz.ch/de/trockenmauern/index.htm |date=2013-12-08 }}. ''Stiftung Umwelt-Einsatz Schweiz'' (SUS)
 == Referencoj ==
+{{Referencoj}}
-<references />
-[[Kategorio:murkonstruado]]
+[[Kategorio:Murkonstruado]]
-[[Kategorio:ŝtonkonstruado]]
+[[Kategorio:Ŝtonkonstruado]]