Saltu al enhavo

Jehuda Amiĥaj: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1: Linio 1:
{{Informkesto verkisto}}
{{Informkesto verkisto}}
'''Jehuda Amiĥaj''' ({{Lang-he|יהודה עמיחי}}, nomŝanĝo en [[1946]] al ''Amiĥaj'', signifante en la hebrea "Mia popolo vivas"; naskiĝis ''Ludwig Pfeuffer'', la 3an de majo 1924 en [[Würzburg]], [[Germanio]], mortis 22 septembron 2000 en [[Jerusalemo]], [[Israelo]]) estis israela poeto.
x

En 1935 li fuĝis kun sia familio al la [[Mandata Palestino]], unue al [[Petah Tikva]] kaj poste la sekvan jaron al [[Jerusalemo]]. Li estis soldato en la Juda Brigado ĉe la [[Brita Armeo]] dum [[Dua Mondmilito]]. Li ankaŭ partoprenis la sekvan [[Arab-israela milito de 1948|Arab-Israelan-Militon]].

Amiĥaj diplomiĝis pri literaturo ĉe la [[Hebrea Universitato de Jerusalemo]]. Li estas konsiderita de multaj kiel inter la plej grandaj poetoj en moderna Israelo. Krome, li publikigis multajn poezikolektojn en la [[angla]].

== Stilo ==
La verkoj de Amiĥaj estas nedisigeble ligitaj al liaj [[Traŭmato (psikologio)|traŭmataj]] travivaĵoj dum la jaroj da [[Nacisocialismo]] kaj en pluraj [[Araba-israela konflikto|israel-arabaj militoj]]. Mova forto malantaŭ lia literatura agado estas lia "duobla [[identeco]]" kiel [[germano]] kaj [[judo]] <ref>Jehuda Amichai: ''Die Last doppelter Identität?'' In: ''Das Parlament'', Wochenzeitung für Politik (Bonn), 15. April 1988.</ref>. La ​​"dolor-saturita, spert-riĉa poezio de Amiĥaj zorgas pli pri vivo ol lingvo, ĝi ofertas vivsubtenon <ref>Thomas Betz: ''Poesie der Atempause.'' In: ''Literaturkritik.'' 1. Jg. Nr. 10, Oktober 1999.</ref>. Pri lia rolo kiel poeto, Amiĥaj diras: "La vera tasko de verkistoj kaj artistoj estas doni al homoj vortojn kiuj apogas ilin. [[Arto]] devus helpi vivi kun [[realo]], sed neniam devus veki [[Iluzio|iluziojn]]." <ref>Jehuda Amichai in einem Zeitungsinterview anlässlich des deutsch-israelischen Schriftstellertreffens 1993 in Berlin; zit. nach d. Klappentext von ''Auch eine Faust war einmal eine offene Hand''. Piper, München/Zürich 1994.</ref> En lia [[romano]] ''Ne de nun, ne de ĉi tie,'' la infantempaj impresoj de Amiĥaj kaj la travivaĵoj de liaj fruaj jaroj en [[Palestino]] kaj [[Israelo]] estas densigitaj kun la potenco de Bildoj el la nuna formo kiel nesolvebla tuto. La mesaĝo transdonita estas, ke la [[pasinteco]] povas esti venkita nur se ĝi ne estas flankenpuŝita sed integrita en la hodiaŭon. En lia laboro, Amiĥaj estas multe pli [[spontanea]], [[Ironio|ironia]], kaj malpli evidente literatura ol aliaj hebreaj poetoj. Li kombinis la lingvaĵon kaj stilon de la [[biblia hebrea]] "kun nuntempa [[slango]], kaj kio estas pli, lia laboro estas plena de ironio, kiun li rilatis al li mem." <ref>[http://www.hagalil.com/archiv/2000/09/amichai.htm ha-Galil 2000]</ref> Dank' al la arta kompetenteco de tiu ĉi poeto, kiu kreskis en la [[Judismo|juda kredo]], la hebrea lingvo fariĝis moderna komunikilo, per kiu oni povas valide formuli ankaŭ deklarojn kaj mesaĝojn krom ĉefe religiaj. Li konis "la majeston de biblia lingvo", sed li senigis ĝin de ĝia "jarmila pezo" <ref>Christoph Meckel in: ''Jehuda Amichai, Wie schön sind deine Zelte, Jakob''. Piper, München/Zürich 1988, S. 162.</ref>. Amiĥaj "kun la forma potenco de sia lingvo faris gravan kontribuon al la membildo de la nova hebrea nacia literaturo de Israelo" <ref>David Schuster, in: ''Zwischen Würzburg und Jerusalem, Festschrift für Yehuda Amichai'', herausgegeben von der Gesellschaft für Christlich-Jüdische Zusammenarbeit Würzburg, 1981.</ref>. Inter la rolmodeloj kiuj signife influis la literaturan verkon de Amiĥaj estas la angla poeto [[Wystan Hugh Auden|W. H. Auden]] ; En 1969 okazis intensa renkonto kun la poeto [[Paul Celan]] . Li vizitis Israelon kelkajn monatojn antaŭ sia morto kaj estis prizorgita fare de Amiĥaj kaj prezentita al la literatura sceno de la lando. Por la legaĵoj de Celan, Amiĥaj tradukis kelkajn el liaj poemoj en la hebrean. La du tiam interŝanĝis leterojn kun reciproka respekto, kie Celan atestas la konvinkaj lingvokapabloj de sia israela kolego kaj altan nivelon de [[aŭtenteco]] <ref>John Felstiner: [http://www.wordswithoutborders.org/article/an-exchange-on-nation-and-exile. ''An Exchange on Nation and Exile''.] In: Words without Borders – The Online Magazine for International Literature, November 2008. Vgl. auch: Na'ama Rokem: ''German–Hebrew Encounters in the Poetry and Correspondence of Yehuda Amichai and Paul Celan''. Prooftexts, hrsg. von der Indiana University Press Bd. 30, Nr. 1 (2010), S. 97–127.</ref>.

== Eksteraj ligiloj ==
== Eksteraj ligiloj ==


Linio 6: Linio 14:
* [http://www.poets.org/poet.php/prmPID/125 Akademio de Usonaj Poetoj bio]
* [http://www.poets.org/poet.php/prmPID/125 Akademio de Usonaj Poetoj bio]
* [https://web.archive.org/web/20121009164116/http://www.ithl.org.il/author_info.asp?id=14 La Instituto por la Traduko de hebrea Literaturo]
* [https://web.archive.org/web/20121009164116/http://www.ithl.org.il/author_info.asp?id=14 La Instituto por la Traduko de hebrea Literaturo]
* [https://web.archive.org/web/20120427110252/http://www.ithl.org.il/amichai/more.html Octavio Paz pri Amichai]
* [https://web.archive.org/web/20120427110252/http://www.ithl.org.il/amichai/more.html Octavio Paz pri Amiĥaj]
* {{Citaĵo el gazeto|url=http://www.theparisreview.org/interviews/2095/the-art-of-poetry-no-44-yehuda-amichai|aŭtoro=Lawrence Joseph|volumo=Printempo 1992}}
* {{Citaĵo el gazeto|url=http://www.theparisreview.org/interviews/2095/the-art-of-poetry-no-44-yehuda-amichai|aŭtoro=Lawrence Joseph|volumo=Printempo 1992}}
* [http://www.amichaiwindows.com/ ''La Amichai Fenestroj''], blogo pri artista libro de Yehuda Amichai poemoj, la homo kaj lia laboro.
* [http://www.amichaiwindows.com/ ''La Amiĥaj Fenestroj''], blogo pri artista libro de Jehuda Amiĥaj poemoj, la homo kaj lia laboro.
* [https://digitalarchive-assets.ushmm.org/pdf/bib270770_000_001.pdf Cifereca Gvidilo al La Amichai Fenestroj], gastigita de Usono Holokaŭsta Monumenta Muzeo. Inkluzivas enkondukon de Robert Alter kaj eseo de artisto Rick Black.
* [https://digitalarchive-assets.ushmm.org/pdf/bib270770_000_001.pdf Cifereca Gvidilo al La Amiĥaj Fenestroj], gastigita de Usono Holokaŭsta Monumenta Muzeo. Inkluzivas enkondukon de Robert Alter kaj eseo de artisto Rick Black.
* [http://www.3ammagazine.com/3am/maintenant-60-luljeta-lleshanaku/ Luljeta lleshanaku pri Amichai]
* [http://www.3ammagazine.com/3am/maintenant-60-luljeta-lleshanaku/ Luljeta lleshanaku pri Amiĥaj]
* [http://poemsintranslation.blogspot.com/search/label/Yehuda%20Amichai La poezio de Yehuda Amichai en la angla traduko] ĉe ''Poemoj Trovita en Traduko''
* [http://poemsintranslation.blogspot.com/search/label/Yehuda%20Amichai La poezio de Jehuda Amiĥaj en la angla traduko] ĉe ''Poemoj Trovita en Traduko''
* [http://www.uvm.edu/%7Esgutman/Amichai.htm La Poezio de Yehuda Amichai] Enkonduko al la poezio de Amichai, en aŭdio.
* [http://www.uvm.edu/%7Esgutman/Amichai.htm La Poezio de Jehuda Amiĥaj] Enkonduko al la poezio de Amiĥaj, en aŭdio.
* [http://www.3ammagazine.com/3am/maintenant-60-luljeta-lleshanaku -luljeta-lleshanaku, 3Mmagazin]
* [http://www.3ammagazine.com/3am/maintenant-60-luljeta-lleshanaku -luljeta-lleshanaku, 3Mmagazin]
* [https://web.archive.org/web/20071013162051/http://www.literaturfestival.com/bios1_3_6_509.html Biografio de la internacia literatura festo berlin]
* [https://web.archive.org/web/20071013162051/http://www.literaturfestival.com/bios1_3_6_509.html Biografio de la internacia literatura festo berlin]
* [http://www.griffinpoetryprize.com/see-and-hear-poetry/a-g/yehuda-amichai/ Leganta de Yehuda Amichai "Mi, Mi ripozu en Paco" de Chana Bloch]
* [http://www.griffinpoetryprize.com/see-and-hear-poetry/a-g/yehuda-amichai/ Leganta de Jehuda Amiĥaj "Mi, Mi ripozu en Paco" de Chana Bloch]
* [https://web.archive.org/web/20100226185152/http://www.stephenmitchellbooks.com/transAdapt/yehudaAmichaiExcerpt.html Eltiraĵoj de la traduko] de Stephen Mitchell
* [https://web.archive.org/web/20100226185152/http://www.stephenmitchellbooks.com/transAdapt/yehudaAmichaiExcerpt.html Eltiraĵoj de la traduko] de Stephen Mitchell
* [http://www.oregonlive.com/books/index.ssf/2011/10/a_poet_who_lives_up_to_his_nob.html Poeto kiu survivas lia Nobela Premio]
* [http://www.oregonlive.com/books/index.ssf/2011/10/a_poet_who_lives_up_to_his_nob.html Poeto kiu survivas lia Nobela Premio]
* [https://www.telegraph.co.uk/culture/books/10589153/15-best-poetry-books-of-all-time.html La 15 plej bonaj poeziaj libroj de ĉiuj tempo] ĉe ''The Daily Telegraph''
* [https://www.telegraph.co.uk/culture/books/10589153/15-best-poetry-books-of-all-time.html La 15 plej bonaj poeziaj libroj de ĉiuj tempo] ĉe ''The Daily Telegraph''
* [[hdl:10079/fa/beinecke.amichai|Paperoj de Yehuda Amichai]]. Ĝenerala Kolekto, Beinecke raraj libroj kaj Manuskripta Biblioteko, Yale Universitato.
* [[hdl:10079/fa/beinecke.amichai|Paperoj de Jehuda Amiĥaj]]. Ĝenerala Kolekto, Beinecke raraj libroj kaj Manuskripta Biblioteko, Yale Universitato.
== Referencoj ==
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
{{Referencoj}}

Kiel registrite je 07:28, 17 apr. 2024

Jehuda Amiĥaj
Persona informo
יהודה עמיחי
Naskonomo Ludwig Pfeuffer
Naskiĝo 3-an de majo 1924 (1924-05-03)
en Vircburgo
Morto 22-an de septembro 2000 (2000-09-22) (76-jaraĝa)
en Jerusalemo
Mortis pro Naturaj kialoj Redakti la valoron en Wikidata vd
Mortis per Kancero Redakti la valoron en Wikidata vd
Tombo Sanhedria Cemetery (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Lingvoj hebreagermana vd
Ŝtataneco Israelo (1948–)
Germanio Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Hebrea Universitato de Jerusalemo Redakti la valoron en Wikidata vd
Memorigilo Jehuda Amiĥaj
Profesio
Okupo poeto
edukisto
dramaturgo
romanisto
verkisto
tradukisto Redakti la valoron en Wikidata vd
Aktiva dum 1946– vd
vd Fonto: Vikidatumoj
vdr

Jehuda Amiĥaj (hebree יהודה עמיחי, nomŝanĝo en 1946 al Amiĥaj, signifante en la hebrea "Mia popolo vivas"; naskiĝis Ludwig Pfeuffer, la 3an de majo 1924 en Würzburg, Germanio, mortis 22 septembron 2000 en Jerusalemo, Israelo) estis israela poeto.

En 1935 li fuĝis kun sia familio al la Mandata Palestino, unue al Petah Tikva kaj poste la sekvan jaron al Jerusalemo. Li estis soldato en la Juda Brigado ĉe la Brita Armeo dum Dua Mondmilito. Li ankaŭ partoprenis la sekvan Arab-Israelan-Militon.

Amiĥaj diplomiĝis pri literaturo ĉe la Hebrea Universitato de Jerusalemo. Li estas konsiderita de multaj kiel inter la plej grandaj poetoj en moderna Israelo. Krome, li publikigis multajn poezikolektojn en la angla.

Stilo

La verkoj de Amiĥaj estas nedisigeble ligitaj al liaj traŭmataj travivaĵoj dum la jaroj da Nacisocialismo kaj en pluraj israel-arabaj militoj. Mova forto malantaŭ lia literatura agado estas lia "duobla identeco" kiel germano kaj judo [1]. La ​​"dolor-saturita, spert-riĉa poezio de Amiĥaj zorgas pli pri vivo ol lingvo, ĝi ofertas vivsubtenon [2]. Pri lia rolo kiel poeto, Amiĥaj diras: "La vera tasko de verkistoj kaj artistoj estas doni al homoj vortojn kiuj apogas ilin. Arto devus helpi vivi kun realo, sed neniam devus veki iluziojn." [3] En lia romano Ne de nun, ne de ĉi tie, la infantempaj impresoj de Amiĥaj kaj la travivaĵoj de liaj fruaj jaroj en Palestino kaj Israelo estas densigitaj kun la potenco de Bildoj el la nuna formo kiel nesolvebla tuto. La mesaĝo transdonita estas, ke la pasinteco povas esti venkita nur se ĝi ne estas flankenpuŝita sed integrita en la hodiaŭon. En lia laboro, Amiĥaj estas multe pli spontanea, ironia, kaj malpli evidente literatura ol aliaj hebreaj poetoj. Li kombinis la lingvaĵon kaj stilon de la biblia hebrea "kun nuntempa slango, kaj kio estas pli, lia laboro estas plena de ironio, kiun li rilatis al li mem." [4] Dank' al la arta kompetenteco de tiu ĉi poeto, kiu kreskis en la juda kredo, la hebrea lingvo fariĝis moderna komunikilo, per kiu oni povas valide formuli ankaŭ deklarojn kaj mesaĝojn krom ĉefe religiaj. Li konis "la majeston de biblia lingvo", sed li senigis ĝin de ĝia "jarmila pezo" [5]. Amiĥaj "kun la forma potenco de sia lingvo faris gravan kontribuon al la membildo de la nova hebrea nacia literaturo de Israelo" [6]. Inter la rolmodeloj kiuj signife influis la literaturan verkon de Amiĥaj estas la angla poeto W. H. Auden ; En 1969 okazis intensa renkonto kun la poeto Paul Celan . Li vizitis Israelon kelkajn monatojn antaŭ sia morto kaj estis prizorgita fare de Amiĥaj kaj prezentita al la literatura sceno de la lando. Por la legaĵoj de Celan, Amiĥaj tradukis kelkajn el liaj poemoj en la hebrean. La du tiam interŝanĝis leterojn kun reciproka respekto, kie Celan atestas la konvinkaj lingvokapabloj de sia israela kolego kaj altan nivelon de aŭtenteco [7].

Eksteraj ligiloj

Referencoj

  1. Jehuda Amichai: Die Last doppelter Identität? In: Das Parlament, Wochenzeitung für Politik (Bonn), 15. April 1988.
  2. Thomas Betz: Poesie der Atempause. In: Literaturkritik. 1. Jg. Nr. 10, Oktober 1999.
  3. Jehuda Amichai in einem Zeitungsinterview anlässlich des deutsch-israelischen Schriftstellertreffens 1993 in Berlin; zit. nach d. Klappentext von Auch eine Faust war einmal eine offene Hand. Piper, München/Zürich 1994.
  4. ha-Galil 2000
  5. Christoph Meckel in: Jehuda Amichai, Wie schön sind deine Zelte, Jakob. Piper, München/Zürich 1988, S. 162.
  6. David Schuster, in: Zwischen Würzburg und Jerusalem, Festschrift für Yehuda Amichai, herausgegeben von der Gesellschaft für Christlich-Jüdische Zusammenarbeit Würzburg, 1981.
  7. John Felstiner: An Exchange on Nation and Exile. In: Words without Borders – The Online Magazine for International Literature, November 2008. Vgl. auch: Na'ama Rokem: German–Hebrew Encounters in the Poetry and Correspondence of Yehuda Amichai and Paul Celan. Prooftexts, hrsg. von der Indiana University Press Bd. 30, Nr. 1 (2010), S. 97–127.

Eksteraj ligiloj