Burĝo
,_N%C3%A1chod_-_details_02.JPG)
Burĝo (el la franca: bourgeois, civitano) laŭ la burĝa-kapitalisma teorio estas mezklasulo, ne nobelo nek riĉulo, kvankam ne proleto nek malriĉulo.
Pro la franca revolucio la potencpreno de la burĝaro anstataŭis la absolutisman epokon per la burĝan, kiu daŭras ĝis nun.
En Mezepoko burĝeco[1] estas jura statuto limigita al la loka kadro donita de urbo al siaj loĝantoj, kiu kunigas rajtojn kaj devojn (kion en la germana oni nomas die Bürger kaj das Bürgertum).
En la kadro de la politika ekonomio de la marksismo li estas ano de la klaso, kiu en la socia formacio de la kapitalismo disponas pri la sociaj produktiloj.
Historie, de la feŭdala kaj absolutisma Eŭropo ĝis la fino de la 18-a la burĝaro formis ĉefe en Francio, sed ankaŭ en la aliaj eŭropaj ŝtatoj la tiel nomatan "trian klason" de la socio, post ekleziuloj kaj nobeloj.
En Hungario longe estis nocio "etburĝo". Tiu civitana tavolo situis inter burĝoj kaj proletoj. Dum la socialismo tiu nocio estis fifama kaj ofte la etburĝoj estis malamikoj de la socialismo laŭ la socialistoj.
Sub la termino burĝaro oni nuntempe komprenas plejofte la urbana mezklaso. Historie tio ĉi klasigo estis ĝusta, ĉar ĝi konsistigis la meztavolon inter la supra tavolo de nobelaro kaj klerikularo unuflanke kaj la malsupra tavolo de la kamparanaro aliaflanke.
En la kadro de la politika ekonomio de la marksismo li estas ano de la klaso, kiu en la socia formacio de la kapitalismo disponas pri la sociaj produktiloj. Laŭ la politika ekonomiscienco de la marksismo la bourgeoisie (franca termino) estas tiu socia klaso, kiu en la socia sistemo de kapitalismo realigas sian disponpotencon pri la sociaj produktadrimedoj.
La vortoj burĝo resp. burĝaro kiel nomo por popola grupo devenas de la latina burgus, kiu estis murprotektata kolonio de komercistoj kaj metiistoj havanta apartajn privilegiojn kiel ekzemple la forirrajton. Tiu ĉi socia grupo tamen dumpase de la historio plurfoje ŝanĝiĝis, do fakte la nomo „burĝaro“ tute ne estas samsenca en ĉiuj historiaj epokoj.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Informoj pri Burĝo en katalogo de la Germana Nacia Biblioteko (germane)
- Burĝo en la Historia Leksikono de Svislando (germane, france, itale)
- Bürger – Bürgertum – Bürgerlichkeit En: Aus Politik und Zeitgeschichte
- Joachim Fischer: Bürgerliche Gesellschaft. Zur historischen Soziologie der Gegenwartsgesellschaft (http://fischer-joachim.org/Projekt_B%FCrgerliche.html Arkivigite je 2019-08-15 per la retarkivo Wayback Machine)
- Reinhard Markner: »Civil Society« oder »Bürgerliche Gesellschaft« (http://markner.free.fr/bg-dini.htm Arkivigite je 2011-07-23 per la retarkivo Wayback Machine)
- La demokrata ŝtato, kritiko de burĝa suvereneco (angle)
