Przejdź do zawartości

Ordynans

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ordynans (1802–1812)
Karykatura ordynansa

Ordynans – żołnierz, zazwyczaj szeregowy lub podoficer, pozostający w dyspozycji oficera, do wszelkiego rodzaju posług pomocniczych (na przykład utrzymanie w czystości munduru i butów, przenoszenie przedmiotów, sprzątanie kwatery i tym podobne).

W armii rosyjskiej nazywano tych żołnierzy „dieńszczykami”[1], w cesarskim wojsku austriackim „foryś”[2], a w tworzącym się Wojsku Polskim pocztowymi (łącznikami)[3].

Od 1921 roku przyjęła się francuska nazwa ordonance[4], czyli ordynans[3]. W żargonie żołnierskim byli nazywani fajfusami lub chałujami (na kresach). W kawalerii i artylerii konnej funkcję tę pełnili luzacy[3]. Zgodnie z rozkazem Ministra Spraw Wojskowych nr 9 z 1921 roku na ordynansów wybierano żołnierzy o ograniczonej zdolności zdrowotnej do służby wojskowej[3]. Ordynansami zostawali przeważnie żołnierze z mniejszości narodowych, o niskim cenzusie wykształcenia, ale z dużym zasobem tak zwanej zaradności życiowej[5].

Szeregowcy ci pełnili posługi osobiste u oficerów i ich rodzin. Występowali w umundurowaniu, więc nie wypadało im niańczyć dzieci w miejscach publicznych, wozić je w wózkach oraz nosić „zakupy” za żonami kadry, myć garnków, prać bielizny i tym podobnych[5]. Służba ordynansa polegała na utrzymaniu w czystości ciała, ubrania i mieszkania oficera, budzeniu go, żywieniu oraz kładzeniu spać. W razie potrzeby był posłańcem, powiernikiem i kucharzem[5]. Ordynans kapelana był także ministrantem[6].

Dawniej określenie ordynans oznaczało również rozkaz, polecenie wydane podwładnym w wojsku lub urzędzie[7], stąd pojęcie „oficer ordynansowy”, czyli przekazujący rozkazy dowódcy.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Franciszek Kusiak: Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej. s. 159.
  2. Słownik Wyrazów Obcych: foryś.
  3. a b c d Franciszek Kusiak: Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej. s. 160.
  4. SŁownik Wyrazów Obcych: ordynans z łac. ordinatio 'porządek' z ordinare 'porządkować' od ordo 'szereg; porządek'.
  5. a b c Franciszek Kusiak: Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej. s. 161.
  6. Franciszek Kusiak: Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej. s. 162.
  7. Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Franciszek Kusiak: Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa 1992: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 159–167. ISBN 83-06-02202-5.