Acquis ed Schengen
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
██ I soquànt Stêt dl'Evròpa con tratê Schengen ch'a ghe cmanda in cal mumèint chè.
'L acquis ed Schengen (da'l francéś acquis, partisìpi pasê dal vereb acquérir, tōr sù, tōr dèinter, ciapèr, per dìr quèl ch'è stê purtê a cà) 'l è 'n insèm ed lēś e 'd reghli, integrèdi in dal dirìt edl'Uniòun evropèa, ch'i vólen iutèr i pasàǵ ed persòuni dèinter in quèl ch'a s ciàma Spasi Schengen, secònda quèl che i soquànt diferèint Stêt edl'Evròpa i àpien sotascrìt in dla Convensiòun ed Schengen.[1][2]
Cl insèm 'd acòrdi chè, ciamê anca acòrdi ed Schengen i tóśn al só nòm dala sitadèina ed Schengen, indû i gniven sotascrìt, in dal Lusenbùrg, a metê strèda tra la Fransa e la Germàggna.
██ Stêt ch'i aderìsen a l'UE
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE, mo ch'i déven tgnìrgh adrē
██ Stêt UE ch'i aderìsen a l'UE 'd opt-out
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE de facto
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE coi cunfìn avèrt
Descrisiòun
'L acquis al tōś dèinter:
- 'l Acòrd ed Schengen, sotascrìt al 14 ed śùgn dal 1985 da 'l Benelux, la Fransa e la Germàggna;
- la Convensiòun 'd aplicasiòun edl Acòrd ed Schengen, firmèda al 19 ed śùgn dal 1990;
- i acòrd ed tgnìr adrē ala Convensiòun da pèrt 'd èter Stêt damànd l'Itàglia in dal 1990, la Spaggna e 'l Portogàl in dal 1991, la Grécia (1992), l'Àvstria (1995), la Danimàrca, la Finlàndia e la Śvésia in dal 1996;
- el deciśiòun dal Comitêt eśecutìv e dal Grup sentrèl.
Quèl ch'a s è vlû fèr, con chi acòrdi chè, 'l è stê ed tōr vìa chi contròl a 'l persòuni a 'l fruntéri che prìma i frenèven i pasàǵ da 'n Stêt a cl èter. I contròl, a s s è mis 'd acòrd ch'i s àpien da fèr sè ai cunfìn, mo però quī estèren a 'l stès Spasi Schengen. Da mêś ai acòrd tolt, a gh'è anc quī ch'a gh'è da tgnìr adrē ala criminalitê tùt i Paéś in colaborasiòun, psend la polisìa 'd un Stêt curr adrē a un delinquèint anca dedlà dala só Nasiòun, e psend druèr 'n ùnic database tgnû tut i Paéś insèm, al Sistéma 'd informasiòun ed Schengen (SIS).
La só stòria
Al tratê 'd Amsterdam, partî al prim ed maǵ dal 1999, 'l à tolt dèinter al sistéma Schengen in dl'Uniòun evropèa; con la deciśiòun 1999/435/CE dal Cunsìli edl'Uniòun evropèa, dal 20 ed maǵ 1999 dòunca è stê tolt'l elèinc di elemèint ch'i fan 'l acquis ed Schengen.[3]
Vōś lighèdi
- Schengen
- Uniòun Evropèa
- Cooperasiòun raforsèda
- Opt-out indl'Uniòun Evropèa
- Tratê ed Prüm (2005)
- Uniòun nòrdica di pasapòrt
Noti e referèinsi
- ↑ (IT) Na spiegasiòun edl acquis ed Schengen in dal Disionàri Simone in dla réda.
- ↑ (IT) I acòrd ed Schengen spieghê in dl’Enciclopedia Treccani in dal web.
- ↑ (IT) La lēś 1999/435/CE in formêt pdf in dla réda.
Èter progèt
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Acquis ed Schengen
Colegamèint estèren
- (IT) 'L Acquis ed Schengen in formêt pdf publichê dala Gaśèta Uficèla dal Comunitê evropèi in dal 22 ed setèmber dal 2000.
- (IT) I acòrd ed Schengen in sìm'a l'ensiclopedìa Treccani in dla réda.