Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή
ΣκηνοθεσίαΠίτερ Τζάκσον
ΠαραγωγήΚάρολαιν Κάνινγκχαμ, Φραν Γουόλς και Πίτερ Τζάκσον
ΣενάριοΦιλίπα Μπόγιενς, Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, Φραν Γουόλς και Πίτερ Τζάκσον
Βασισμένο σεΤο Χόμπιτ
ΠρωταγωνιστέςΆνταμ Μπράουν, Έινταν Τέρνερ, Κέιτ Μπλάνσετ, Ντιν Ο' Γκόρμαν, Graham McTavish, Τζέιμς Νέσμπιτ, Τζεντ Μπρόφι, John Callen, Κεν Σκοτ, Λόρενς Μακόαρ, Λι Πέις, Λουκ Έβανς, Manu Bennett, Μαρκ Χάντλοου, Μάρτιν Φρίμαν, Μίκαελ Πέρσμπραντ, Ορλάντο Μπλουμ, Peter Hambleton, Ρίτσαρντ Αρμιτέιτζ, Στίβεν Φράι, Στίβεν Χάντερ, Σιλβέστερ ΜακΚόι, William Kircher, Εβάντζελιν Λίλι, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Ίαν ΜακΚέλεν, Μπίλι Κόνολι, Michael Mizrahi, Ryan Gage, Πίτερ Τζάκσον[1], Στίβεν Κολμπέρ[1], Τζέιμπεζ Όλσεν[1] και Τέρι Νόταρι
ΜουσικήΧάουαρντ Σορ
ΤραγούδιΧάουαρντ Σορ
ΦωτογραφίαΆντριου Λέσνι
ΜοντάζΤζέιμπεζ Όλσεν
ΕνδυματολόγοςRichard Taylor και Ann Maskrey
Εταιρεία παραγωγήςMetro-Goldwyn-Mayer, WingNut Films και New Line Cinema
ΔιανομήFórum Hungary, Warner Bros. και Netflix
Πρώτη προβολή2  Δεκεμβρίου 2013 (Λος Άντζελες), 12  Δεκεμβρίου 2013 (Νέα Ζηλανδία και Ουγγαρία)[2], 13  Δεκεμβρίου 2013 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Καναδάς)[3], 10  Δεκεμβρίου 2013 (Μπουένος Άιρες), 12  Δεκεμβρίου 2013 (Γερμανία)[4] και 11  Δεκεμβρίου 2013 (Γαλλία)
Διάρκεια161 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[5] και Νέα Ζηλανδία[5]
ΓλώσσαΑγγλικά[6]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή (αγγλικά: The Hobbit: The Desolation of Smaug) είναι αμερικανική επική, περιπετειώδης ταινία φαντασίας παραγωγής 2013. Ο Πίτερ Τζάκσον ανέλαβε τη σκηνοθεσία, την παραγωγή και έγραψε το σενάριο μαζί με τους Φραν Γουόλς, Φιλίπα Μπόγιενς και Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Βασίζεται στο μυθιστόρημα Το Χόμπιτ (The Hobbit) του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν και αποτελεί τη δεύτερη προσθήκη στη σειρά ταινιών Χόμπιτ (The Hobbit), συνέχεια της ταινίας Ένα Αναπάντεχο Ταξίδι (The Hobbit: An Unexpected Journey, 2012) και λειτουργεί ως πρίκουελ της τριλογίας Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (The Lord of the Rings). Πρωταγωνιστούν οι Μάρτιν Φρίμαν, Ρίτσαρντ Άρμιταζ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Τζέιμς Νέσμπιτ, Κεν Στοτ, Λι Πέις και Σιλβέστερ Μακόι ενώ οι Ίαν ΜακΚέλεν, Ορλάντο Μπλουμ και Κέιτ Μπλάνσετ επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από την τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Στο καστ προστίθενται οι Εβάντζελιν Λίλι, Λουκ Έβανς, Στίβεν Φράι, Μάνου Μπένετ και Λόρενς Μακόαρ.

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Μέση Γη, εξήντα χρόνια πριν από τα γεγονότα της τριλογίας Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών και μέρη της ταινίας έχουν βασιστεί από τα παραρτήματα του μυθιστορήματος Η Επιστροφή του Βασιλιά. Ο μάγος Γκάνταλφ ο Γκρίζος ερευνά ένα όλο και αυξανόμενο κακό στο Ντολ Γκούλντουρ ενώ ο Μπίλμπο Μπάγκινς συνεχίζει την αναζήτησή του μαζί με τους δεκατρείς Νάνους, αρχηγός των οποίων είναι ο Θόριν Δρύασπης που σκοπό έχουν να διεκδικήσουν το Βουνό της Μοναξιάς από το δράκο Νοσφιστή.

Η ταινία κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους στις 13 Δεκεμβρίου 2013 και απέσπασε θετικά σχόλια από τους κριτικούς.[7] Έγινε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία με τις συνολικές εισπράξεις να αγγίζουν τα 959 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως[8] και έλαβε τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ.[9]

Πλοκή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα χρόνο πριν τα γεγονότα του Χόμπιτ: Ένα Αναπάντεχο Ταξίδι, στο πανδοχείο "To Παιχνιδιάρικο Πόνι" στο χωριό Μπρι, ο Γκάνταλφ ο Γκρίζος συναντάει και πείθει τον Θόριν Δρυάσπη να επανακτήσει την Ιερή Πέτρα, που θα του δώσει τη δυνατότητα να ενώσει τους επτά οίκους των Νάνων και να διεκδικήσει το βασίλειο του Έρεμπορ, από τον δράκο Νοσφιστή, του οποίου ο Θόριν είναι ο νόμιμος βασιλιάς. Ο Μάγος προτείνει ότι ένας καλός διαρρήκτης θα ήταν χρήσιμος για να κλέψει την πέτρα από τον δράκο.

Ένα χρόνο αργότερα, ο Θόριν και η συντροφιά του κυνηγιούνται από το Λευκό Ορκ, Αζόγκ και τα Ορκ του. Αφού ο Μπίλμπο, ο οποίος τώρα χαίρει της εκτίμησης όλων των Νάνων, τους πληροφορεί ότι μια τεράστια μαύρη αρκούδα τους παρακολουθεί, ο Γκάνταλφ τους παροτρύνει να πάνε στο κοντινότερο σπίτι για να ζητήσουν βοήθεια. Το σπίτι ανήκει στον Άρκο (Μπέορν), έναν άνδρα που έχει την ικανότητα να αλλάζει μορφές και κάποιες φορές παίρνει εκείνη της αρκούδας. Τη νύχτα, ο Αζόγκ καλείται στο κάστρο του Ντολ Γκούλντουρ όπου ομιλεί με τον Νεκρομάντη, ο οποίος έχει τη μορφή μιας τερατώδους, αλλά και ασχημάτιστης σκιάς. Ο Αζόγκ, έπειτα, διατάζει το γιο του, Μπόλγκ, να αναλάβει το κυνήγι του Θόριν, αφού ο Νεκρομάντης χρίζει τον Αζόγκ αρχηγό των στρατευμάτων του. Την επόμενη ημέρα, ο Άρκος προμηθεύει τους Νάνους με πόνι, έτσι ώστε να τους μεταφέρουν μέχρι το Δάσος του Μεγάλου Φόβου (Δάσος της Σκοτεινιάς), κάτι που γίνεται. Εκεί, ο Γκάνταλφ ανακαλύπτει μία επιγραφή στη Μαύρη Γλώσσα, η οποία έχει αποτυπωθεί σε κάτι παλιά ερείπια και αναγκάζεται να αφήσει απότομα τους Νάνους, αφού τους προειδοποιεί να μην απομακρυνθούν από το μονοπάτι του Δάσους και να τον περιμένουν πριν εισέλθουν στο Βουνό της Μοναξιάς. Ωστόσο, εκείνοι χάνονται και Γιγάντιες Αράχνες τους πιάνουν και ετοιμάζονται να τους φάνε. Ο Μπίλμπο, με τη βοήθεια του Ενός Δαχτυλιδιού, ελευθερώνει τους Νάνους και πολεμάει τις Αράχνες αλλά στη πορεία, χάνει το Δαχτυλίδι. Ωστόσο, μόλις το ξαναβρίσκει, συνειδητοποιεί την κακή επιρροή που έχει το Δαχτυλίδι πάνω του, όταν σκοτώνει λυσσαλέα μια αράχνη για να το πάρει πίσω.

Την ίδια στιγμή, φτάνουν τα Ξωτικά του Δάσους, τα οποία ηγούνται από τον Λέγκολας και την Τόριελ, λοχαγό της φρουράς. Τα Ξωτικά φυλακίζουν τους Νάνους μετά από μια φιλονικία με τον Βασιλιά των Ξωτικών, Θράντουιλ. Ο Μπίλμπο καταφέρνει να βοηθήσει τους Νάνους να δραπετεύσουν χρησιμοποιώντας το Ένα Δαχτυλίδι για να περάσει απαρατήρητος από τους φρουρούς καθώς και για να κλέψει τα κλειδιά των φυλακών. Στη συνέχεια, ο Μπίλμπο και η ομάδα χρησιμοποιούν τα βαρέλια των Ξωτικών, που βρίσκονται στο κελάρι, για να κατέβουν το ποτάμι και να ξεφύγουν. Ενώ καταδιώκονται από τα Ξωτικά, δέχονται επίθεση από τον Μπολγκ και τα Ορκ του. Στη μάχη που ακολουθεί ο Κίλι τραυματίζεται, τελικά όμως, η συντροφιά καταφέρνει να ξεφύγει από τους διώκτες της. Ο Θράντουιλ κλείνει τις πόρτες του Βασιλείου του όταν μαθαίνει ότι ο Ένας (Σάουρον) έχει επιστρέψει και συγκεντρώνει δυνάμεις στο Νότο και συγκεκριμένα στο Ντολ Γκουλντούρ. Η Τόριελ όμως παρακούει τον Βασιλιά και φεύγει για να βοηθήσει τους Νάνους και ιδιαίτερα τον τραυματισμένο Κίλι με τον οποίο έχει αναπτύξει ρομαντική σχέση. Ο Λέγκολας ωστόσο, όταν ανακαλύπτει το σχέδιό της, την ακολουθεί για να τη βοηθήσει. Εν τω μεταξύ, ο Γκάνταλφ συναντά τον Ράνταγκαστ τον Καφετή και μαζί πηγαίνουν να ερευνήσουν τους τάφους των Εννιά Νάζγκουλ. Οι υποψίες τους για την επιστροφή του Σάουρον επιβεβαιώνονται, όταν ανακαλύπτουν ότι οι τάφοι είναι κενοί. Ο Ράνταγκαστ εκφράζει αμφιβολίες και φόβο για τον λόγο που οι τάφοι είναι κενοί, αλλά ο Γκάνταλφ αποκρίνεται ότι οι Νάζγκουλ υπηρετούν μόνο έναν αφέντη, τον Σάουρον και συνεπώς, μόνο αυτός μπορεί να τους έχει επιστρέψει στη ζωή.

Οι Νάνοι, ασφαλείς πλέον, ξεβράζονται στην ακτή του ποταμού και εκεί συναντούν έναν άνδρα με το όνομα Βάρδος (Μπαρντ), ο οποίος λαθραία τους μεταφέρει στην πόλη Έσγκορθ, τη Λιμνούπολη, μία πόλη χτισμένη σε ξύλινους πασσάλους μέσα στη λίμνη, που έχει πολλές εμπορικές σχέσεις με το Βασίλειο του Θράντουιλ. Εκεί μένουν οι απόγονοι των κατοίκων του Ντέιλ, την πόλη που έκαψε ο Νοσφιστής όταν κατέλαβε το Έρεμπορ. Ο Θόριν και η συντροφιά του, προσπαθώντας να κλέψουν όπλα, συλλαμβάνονται από τον στρατό της πόλης και τους στέλνουν ενώπιον του βασιλιά της Λιμνούπολης. Εκεί, ο Θόριν αποκαλύπτει την ταυτότητα και την αποστολή του και υπόσχεται στον Βασιλιά της Λιμνούπολης και στους κατοίκους της ένα μερίδιο από τους αμύθητους θησαυρούς του Βουνού ως αντάλλαγμα για τη βοήθειά τους. Αντίθετα, ο Βάρδος, ο οποίος είχε μάθει έως τότε την πραγματική ταυτότητα των Νάνων, προσπαθεί να πείσει τον Βασιλιά να μην τους επιτρέψει να πάνε στο βουνό, καθώς αν αφυπνούσαν τον Νοσφιστή οι συνέπειες θα ήταν ολέθριες. Ο Βασιλιάς και ο λαός όμως, επειδή γνώριζαν ότι το Έρεμπορ είχε αρκετά πλούτη για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, αγνόησαν τους κινδύνους που επισήμανε ο Βάρδος και τάχτηκαν υπέρ του Θόριν και της ομάδας του. Η ομάδα στη συνέχεια φεύγει για το βουνό, με την πόλη να τους αποχαιρετά με γιορτή. Ο Κίλι, όμως, λόγω της επιδείνωσης της ασθένειάς του από το τραύμα του, αναγκάζεται να μείνει πίσω. Μαζί του μένουν και οι Φίλι, Όιν και Μπόφουρ, που αναλαμβάνουν τη φροντίδα του. Τελικά, ο μόνος που δέχεται να τους βοηθήσει, αν και απρόθυμα, είναι ο Βάρδος. Παράλληλα, αποκαλύπτεται ότι ο Βάρδος είναι απόγονος του τελευταίου ηγεμόνα του Ντέιλ και έχει στην κατοχή του το τελευταίο Μαύρο Βέλος, το μόνο όπλο που μπορεί να διαπεράσει τα λέπια του Δράκου. Εν τω μεταξύ, ο Γκάνταλφ και ο Ράνταγκαστ πάνε στο Ντολ Γκούλντουρ. Ο Γκάνταλφ εκφράζει τις αμφιβολίες του για το εγκαταλελειμμένο οχυρό και τη φύση του Κακού που κατοικεί μέσα σε αυτό. Στέλνει τον Ράνταγκαστ να προειδοποιήσει τη Λαίδη Γκαλάντριελ, τον Σάρουμαν και τον Έλροντ για την ανακάλυψή τους. Ο Γκάνταλφ, παρά τις παρακλήσεις του Ράνταγκαστ, μπαίνει μέσα στο κάστρο και με ένα ξόρκι ψάχνει τις κρυμμένες δυνάμεις του κακού που βρίσκονται στον χώρο. Στο τέλος βρίσκει ότι τα ερείπια δεν είναι εγκαταλελειμμένα, αλλά έχουν καταληφθεί από Ορκ και ο Αζόγκ του επιτίθεται. Ενώ ξεφεύγει από το Λευκό Ορκ και τις λεγεώνες του, έρχεται αντιμέτωπος με τον Νεκρομάντη και ξεκινά μία μονομαχία μεταξύ των δύο. Ο Γκάνταλφ χρησιμοποιεί μία ασπίδα φωτός για να προστατευτεί από τη σκοτεινή ενέργεια του εχθρού του. Ο Νεκρομάντης όμως, στο τέλος υπερισχύει του Γκάνταλφ, καίγοντας με την ενέργειά του το ραβδί του δεύτερου. Στη συνέχεια, τον σπρώχνει με τη μαγεία του και τον κρατάει κολλημένο σε έναν τοίχο. Τότε αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα ως ο Σκοτεινός Άρχοντας Σάουρον και στη συνέχεια φυλακίζει τον Μάγο σε ένα κλουβί.

Εν τω μεταξύ, ο Θόριν και η συντροφιά του φτάνουν στο Βουνό της Μοναξιάς όπου μετά από πολύ ψάξιμο ο Μπίλμπο ανακαλύπτει την κρυμμένη είσοδο και πηγαίνει να βρει την Ιερή Πέτρα, αλλά άθελά του κάνει φασαρία και ξυπνάει τον δράκο. Ο Νοσφιστής έχει μία συνομιλία με τον Μπίλμπο και αρχίζει να τον γεμίζει με αρνητικές σκέψεις, όσον αφορά τους Νάνους και την τιμιότητά τους, λέγοντάς του πως τον εκμεταλλεύονται και το μόνο που επιθυμούν είναι το χρυσάφι. Στη Λιμνούπολη, ο Βάρδος προσπαθεί να βάλει το Μαύρο Βέλος στον εκτοξευτήρα της πόλης, με σκοπό να σκοτώσει το δράκο, αφού αντιλήφθηκε ότι ξύπνησε, αλλά συλλαμβάνεται από τον Αφέντη-Βασιλιά και τη φρουρά του, αφήνοντας το γιο του, Μπέιν, να κρύψει το βέλος. Οι Κίλι, Φίλι, Όιν, Μπόφουρ και οι κόρες του Βάρδου, Σίγκριντ και Τίλντα, δέχονται επίθεση από τον Μπολγκ και τα Ορκ, που έχουν φτάσει στην πόλη για να βρουν τον Θόριν. Οι Λέγκολας και Τόριελ φτάνουν κι αυτοί στην πόλη και πολεμάνε τα Ορκ. Ο Λέγκολας κυνηγά τον Μπολγκ και η Τόριελ μένει πίσω να θεραπεύσει τον Κίλι. Εν τω μεταξύ, ο Γκάνταλφ, ηττημένος και φυλακισμένος, ξυπνά και βλέπει τον Αζόγκ και το στρατό του από Ορκ να ξεκινούν για το Βουνό της Μοναξιάς.

Εν τω μεταξύ ο Νοσφιστής προσπαθεί να σκοτώσει τον Μπίλμπο, αλλά αυτός καταφέρνει να ξεφύγει. Καθώς, όμως τρέχει προς την έξοδο, συναντάει τους Νάνους. Ο Νοσφιστής που έρχεται, διαλύει την έξοδο και εγκλωβίζει τους Νάνους μέσα στο βουνό. Τελικά, οι Νάνοι, αποφασίζουν να σκοτώσουν τον Νοσφιστή. Στη προσπάθεια τους να βρουν φωτιά για να ανάψουν τα καμίνια, χλευάζουν τον δράκο. Ο Νοσφιστής θυμώνει και ξερνάει φωτιά, ανάβοντας άθελα του, τα καμίνια. Οι Νάνοι προσπαθούν να τον σκοτώσουν, καίγοντάς τον με λιωμένο χρυσό, από τα καμίνια που άναψε ο δράκος. Ωστόσο, ο Νοσφιστής, αφού τους χλευάσει, φεύγει αλώβητος από το βουνό, αποφασισμένος να καταστρέψει τη Λιμνούπολη και τους κατοίκους της επειδή βοήθησαν τους Νάνους αλλά και για να προκαλέσει πόνο στην ομάδα, η οποία θα παρακολουθεί την καταστροφή χωρίς να μπορεί να επέμβει. Πετάει στον ουρανό καθώς ο Μπίλμπο με τρόμο σκέφτεται πόσο κακό προκάλεσαν με τις πράξεις τους.

Ηθοποιοί και χαρακτήρες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Τζον Κάλεν στον ρόλο του Όιν
  • Πίτερ Χάμπλτον στον ρόλο του Γκλόιν
  • Γουίλιαμ Κίρσερ στον ρόλο του Μπίφουρ
  • Τζέιμς Νέσμπιτ στον ρόλο του Μπόφουρ
  • Στίβεν Χάντερ στον ρόλο του Μπόμπουρ
  • Σιλβέστερ Μακόι στον ρόλο του Ράνταγκαστ
  • Κέιτ Μπλάνσετ στον ρόλο της Γκαλάντριελ
  • Μίκαελ Πέρσμπραντ στο ρόλο του Μπέορν (Άρκος)
  • Κρεγκ Χολ στο ρόλο του Γκάλιον
  • Ράιαν Γκέιτζ στο ρόλο του Άλφριντ
  • Τζον Μπελ στο ρόλο του Μπέιν
  • Μαρκ Μίτσινσον στο ρόλο του Μπράγκα
  • Μάνου Μπένετ στο ρόλο του Αζόγκ
  • Λόρενς Μακόαρ στο ρόλο του Μπολγκ
  • Μπεν Μίτσελ στο ρόλο του Νάρζουγκ
  • Άντονυ Σερ στο ρόλο του Θρέιν μόνο στην εκτεταμένη έκδοση

Box office

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με προϋπολογισμό 250.000.000 δολάρια[10], η ταινία Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή έκανε άνοιγμα τριημέρου στην 1η θέση με 73,6 εκατομμύρια δολάρια.[8] Οι συνολικές εισπράξεις στο αμερικανικό box office έφτασαν τα 258,3 εκατομμύρια δολάρια και στον υπόλοιπο κόσμο συγκέντρωσε 700,6 εκατομμύρια δολάρια.[8] Παγκοσμίως απέφερε 959 εκατομμύρια δολάρια.[8]

Βραβεία & υποψηφιότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βραβείο Κατηγορία Υποψήφιος Αποτέλεσμα
Όσκαρ[9] Ήχος Κρίστοφερ Μπόις, Μάικλ Χέτζες, Μάικλ Σεμάνικ & Τόνι Τζόνσον Υποψηφιότητα
Μοντάζ Ηχητικών Εφέ Μπρεντ Μπερτζ Υποψηφιότητα
Οπτικά Εφέ Τζο Λέτερι, Έριν Σάιντον, Ντέιβιντ Κλέιτον & Έρικ Ρέινολντς Υποψηφιότητα
BAFTA[11] Μακιγιάζ & Κομμώσεις Πίτερ Σουόρντς Κινγκ, Ρίτσαρντ Τέιλορ & Ρικ Φιντλάτερ Υποψηφιότητα
Ειδικά Οπτικά Εφέ Τζο Λέτερι, Έριν Σάιντον, Ντέιβιντ Κλέιτον & Έρικ Ρέινολντς Υποψηφιότητα

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
  2. ↑ nmhh.hu/dokumentum/198182/terjesztett_filmalkotasok_art_filmek_nyilvantartasa.xlsx.
  3. ↑ www.imdb.com/title/tt1170358/releaseinfo?ref_=tt_ov_inf+.
  4. ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt1170358/releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 17  Αυγούστου 2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 BFI Film & TV Database. 50c30c07b8b96. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2020.
  6. ↑ The American Film Institute Catalog of Motion Pictures. 69905. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2020.
  7. ↑ «Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή στο Rotten Tomatoes». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 «Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή στο Box Office Mojo». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «86th Academy Awards Nominations». oscars.org. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  10. ↑ Jessica Gelt. «'The Hobbit: The Desolation of Smaug' is king of the box office». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2014. 
  11. ↑ «BAFTA Awards». bafta.org. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χόμπιτ:_Η_Ερημιά_του_Νοσφιστή&oldid=10693560"