Χριστουγεννιάτικα έθιμα ανά χώρα

Τα χριστουγεννιάτικα έθιμα ποικίλλουν από χώρα σε χώρα. Ο εορτασμός των Χριστουγέννων για αρκετά έθνη περιλαμβάνει το στήσιμο και το άναμμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, το κρέμασμα των χριστουγεννιάτικων στεφανιών, χριστουγεννιάτικα στολίδια, ζαχαρωτά και τη δημιουργία της σκηνής της Γέννησης που περιγράφει τη γέννηση του Ιησού Χριστού. Ψάλλονται τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα και διηγούνται ιστορίες με θέμα τους το μωρό Ιησού, τον Άγιο Νικόλαο, τον Άγιο Βασίλη και τον Πατέρα των Χριστουγέννων. Επίσης τα Χριστούγεννα πραγματοποιείται η ανταλλαγή χριστουγεννιάτικων ευχετήριων καρτών, το κάψιμο των κούτσουρων και η ανταλλαγή δώρων. Μαζί με το Πάσχα, τα Χριστούγεννα είναι μια από τις πιο σημαντικές περιόδους στο χριστιανικό ημερολόγιο και συχνά συνδέεται στενά με άλλες εορτές όπως η εορτή του Αγίου Νικολάου, η εορτή του Αγίου Στεφάνου, η Πρωτοχρονιά και η εορτή των Θεοφανίων.

Ασία

Κίνα

Στην Κίνα, η 25η Δεκεμβρίου δεν είναι αργία. Ωστόσο, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως δημόσια αργία στις ειδικές διοικητικές περιοχές Χονγκ Κονγκ και του Μακάου, και οι δύο αποτελούν πρώην αποικίες δυτικών δυνάμεων με ονομαστή χριστιανική πολιτιστική κληρονομιά. Στην ηπειρωτική χώρα, το μικρό ποσοστό των Κινέζων πολιτών που θεωρούν τους εαυτούς τους Χριστιανούς, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα ανεπίσημα, και συνήθως ιδιωτικά. Πολλά άλλα άτομα κάνουν χριστουγεννιάτικες δραστηριότητες, παρόλο που δεν θεωρούν τους εαυτούς τους Χριστιανούς. Πολλά έθιμα, όπως η αποστολή καρτών, η ανταλλαγή δώρων και το κρέμασμα των καλτσών μοιάζουν πολύ με τις γιορτές της Δύσης.

Ταϊβάν

Christmasland στη Νέα Ταϊπέι το 2019

Καθώς μόνο το 5% περίπου του πληθυσμού είναι πραγματικά χριστιανοί, τα Χριστούγεννα δεν γιορτάζονται συνήθως ως θρησκευτικό γεγονός στην Ταϊβάν. Πριν από το 2001, η 25η Δεκεμβρίου ήταν εθνική εορτή, καθώς αυτή ήταν η Ημέρα του Συντάγματος, ημερομηνία κατά την οποία υπογράφηκε το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Κίνας το 1947. Τα τελευταία χρόνια, ο κοσμικός εορτασμός των Χριστουγέννων κερδίζει δημοτικότητα στην Ταϊβάν, όπου γίνονται χριστουγεννιάτικα πάρτι και μερικές φορές ανταλλάσσονται δώρα. Οι μεγάλες πόλεις και τα εμπορικά κέντρα στολίζονται τώρα με χριστουγεννιάτικα φώτα και δέντρα τον Δεκέμβριο για να γιορτάσουν το φεστιβάλ. Μία από τις πιο δημοφιλείς χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις στην Ταϊβάν είναι το Christmasland in New Taipei City που διοργανώνεται από την κυβέρνηση της Νέας Ταϊπέι, που αποτελείται από σημαντικές εορταστικές δραστηριότητες Χριστουγέννων και καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις. Μια σειρά από δραστηριότητες όπως το οικογενειακό πάρτι στον κήπο, το χριστουγεννιάτικο καρναβάλι παρέλασης και η συναυλία της παραμονής των Χριστουγέννων διοργανώνονται συχνά, παρόλο που το πρόγραμμα είναι ελαφρώς διαφορετικό από χρόνο σε χρόνο.

Ευρώπη

Αγγλία

Η Αγγλική κλασσική διακόσμηση περιλαμβάνει φωτεινά κόκκινα Αλεξανδρινά γύρω από το τζάκι, καθώς και κλαδιά «γκι» που κρέμονται από την οροφή που σύμφωνα με τη παράδοση όποιος στέκεται κάτω απ΄ αυτό πρέπει να ανταλλάξει φιλιά με αγαπημένα πρόσωπα. Για τους Άγγλους δεν νοείται εορταστικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι χωρίς γαλοπούλα, κρεατόπιτα και χριστουγεννιάτικη πουτίγκα για καλή τύχη,οπως και μπιφτέκια με σάλτσα από χοιρινό κρέας.

Βέλγιο

Το Βέλγιο μπαίνει στο πνεύμα των Χριστουγέννων από νωρίς με την ημέρα του Sinterklaas και με τον πολύτιμο βοηθό του Zwarte Piet που μοιράζει τα δώρα από σπίτι σε σπίτι. Τα παιδιά κρεμάνε τις κάλτσες των δώρων στο τζάκι και αφήνουν σανό και ζάχαρη για το άλογο του Sinterklaas. Ο Sinterklaas είναι ο Santa Claus ή αλλιώς Άι Βασίλης.

Στο Βέλγιο τα Χριστούγεννα εορτάζονται και με πλήθος παραστάσεων που αποδίδονται καλλιτεχνικά σκηνές από τη Θεία Γέννηση καθώς και λιτανείες και ακόμη υπαίθριες αγορές.

Γαλλία

Τα Χριστούγεννα στη Γαλλία αποτελούν την εορταστική κορύφωση του έτους. Σε αντίθεση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες η εποχή προ των Χριστουγέννων είναι αρκετά σημαντική και πολύ οικογενειακή. Η παραμονή των Χριστουγέννων εδώ είνα εργάσιμη μέρα, όπως και τώρα άρχισε και στην Ελλάδα. Το βράδυ όμως η οικογένεια συγκεντρώνεται για ένα ολοκληρωμένο χριστουγεννιάτικο δείπνο. Ο Père Noël (Ο πατέρας των Χριστουγέννων), ο κατά τους Γάλλους Άγιος Βασίλης, δίνει τα δώρα του στις 24 Δεκεμβρίου.

Μεγάλη σημασία στους εορτασμούς των Χριστουγέννων έχουν οι γαστρονομικές απολαύσεις. Το παραδοσιακό εορταστικό τραπέζι, το «Reveillon» (ρεβεγιόν) αποτελείται προπαντός από θαλασσινά και κυρίως τα στρείδια, όλες οι αγορές γεμίζουν στρείδια επίσης μια πλούσια γκάμα διαφορετικών πιάτων. Ανήμερα στις 25 τρώνε τη γαλοπούλα Και αυτό το έθιμο έχει περάσει σήμερα στα προγράμματα όλων των ξενοδοχειακών μονάδων της Ευρώπης και όχι μόνο αλλά και επί πλέον και την Πρωτοχρονιά.

Οι Γάλλοι τα Αλεξανδριανά τα γνωστά κόκκινα λουλούδια τα αποκαλούν Le poinsettia ou étoile de Noël (Αστέρια των Χριστουγέννων) και τα χρησιμοποιούν για διακόσμηση εσωτερικών χώρων καθώς και ως δώρο σε όλη τη διάρκεια των εορτών.

Γερμανία

Στη Γερμανία το διάστημα που προηγείται των Χριστουγέννων είναι πολύ σημαντικό. Για τις οικογένειες τα χριστουγεννιάτικα μπισκότα, το χριστουγεννιάτικο κέικ αποτελούν τα παραδοσιακά έθιμα της περιόδου. Χαρακτηριστικές είναι και οι χριστουγεννιάτικες αγορές στο κέντρο κάθε πόλης που εμφανίζονται από το πρώτο Σαββατοκύριακο του Δεκεμβρίου και τελειώνουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Οι πάγκοι της Χριστουγεννιάτικης αγοράς έχουν γλυκά, στολίδια και ζεστό κόκκινο γλυκό κρασί με μπαχαρικά. Στις 6 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Ζανκτ Νίκολαους (ο Άγιος Νικόλαος) που είναι παρόμοιος του Άγιου Βασιλείου ως προς το έθιμο των δώρων. Στη λαογραφική του έκδοση φέρνει δώρα στα καλά παιδιά, αλλά και ένα δεματάκι βέργες για να δείρει τα παιδάκια που δεν ήταν φρόνιμα.

Οι Γερμανοί δίνουν μεγάλο βάρος στη διακόσμηση των σπιτιών τους την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων. Γύρω από τα παράθυρα βάζουν ηλεκτρικά κεράκια ή λαμπιόνια και στα τζάμια τοποθετούν πολύχρωμες χριστουγεννιάτικες φιγούρες, ενώ στον κήπο στολίζουν ένα αληθινό φυτεμένο έλατο με λαμπάκια.

Επίσης, στη Γερμανία συναντάται συχνά το έθιμο του λεγόμενου Adventskranz. Πρόκειται για ένα κηροπήγιο από κλαδιά ελάτου που είναι πλεγμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα στεφάνι. Στο στεφάνι απάνω είναι τέσσερις θέσεις με κεριά, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα. Κάθε Κυριακή ανάβουν ένα κερί παραπάνω, μετρώντας αντίστροφα το χρόνο που απομένει για τον ερχομό των Χριστουγέννων. Δηλαδή τέσσερις βδομάδες πριν τα Χριστούγεννα ανάβουν ένα κερί, την επόμενη βδομάδα δύο, τη μεθεπόμενη τρία και τελικά την τελευταία Κυριακή πριν τα Χριστούγεννα ανάβουν τέσσερα κεριά.

Σε όλα τα σχολεία από το νηπιαγωγείο ως το γυμνάσιο γίνεται Χριστουγεννιάτικη εορτή με θεατρική παράσταση, ενώ τα παιδιά ανταλλάζουν δώρα. Το έθιμο αυτό ονομάζεται Wichteln και είναι αγαπητό και στις Χριστουγεννιάτικες γιορτές των μεγάλων. Κάθε ένας φέρνει ένα ή παραπάνω δωράκια τυλιγμένα στο χαρτί και τα βάζει μαζί με τα άλλα κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Όταν έρθει η ώρα, ένας ένας με τη σειρά περνάνε όλοι κάτω από το δέντρο και παίρνουν από ένα δωράκι μέχρι που να τελειώσουν. Οι εταιρείες διοργανώνουν Χριστουγεννιάτικο τραπέζι για όλους τους εργαζομένους. Το ίδιο και οι όμιλοι, και οι παρέες, οι οποίες συναντιούνται για την παραδοσιακή Χριστουγεννιάτικη εορτή.

Ένα άλλο έθιμο της εποχής πριν τα Χριστούγεννα είναι το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο Adventskalender. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο με 24 θέσεις αριθμημένες από το 1 μέχρι το 24 και συμβολίζουν τις ημέρες του Δεκεμβρίου πριν από τα Χριστούγεννα. Οι θέσεις είναι κλεισμένες με πορτάκια. Κάθε μέρα ανοίγουν το αντίστοιχο πορτάκι και βρίσκουν μια έκπληξη που μπορεί να είναι ένα σοκολατάκι, ζαχαρωτό, παιχνίδι, κλπ...

Τα δώρα φέρνει το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων ο Βάιναχτσμαν (Weihnachtsmann) ή ο «Χριστούλης» (Christkind). Το έθιμο αυτό ξεκίνησε από τη Μεταρρύθμιση του Λούθηρου για να δώσουν μια πιο γιορταστική μορφή στην ημέρα της γέννησης του Χριστού.

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο το στολίζουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Στα περισσότερα σπίτια κάτω από το δέντρο υπάρχει και η παραδοσιακή φάτνη. Το δέντρο είναι στολισμένο με φιγούρες (αγγελάκια κλπ), ή με μπαλίτσες και φωτίζεται με κεράκια αναμμένα ή με λαμπάκια. Τα δώρα τα βάζουν κρυφά κάτω από το δέντρο και δίπλα στη φάτνη, για να τα βρουν τα παιδιά επιστρέφοντας από την εκκλησία. Την ημέρα των Χριστουγέννων η οικογένεια γιορτάζει γύρω από το πλούσιο τραπέζι, ενώ τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων οι συγγενείς μαζεύονται όλοι και γιορτάζουν όλοι μαζί το απόγευμα. Παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι η ψητή χήνα (Weihnachtsgans) με κόκκινο λάχανο (Rotkohl) και μπαλάκια από τριμμένη πατάτα (Klösse). Άλλα παραδοσιακά φαγητά είναι η πέστροφα και ο κυπρίνος.

Αμέσως μετά τα Χριστούγεννα συναντάμε το έθιμο των τριών μάγων. Από τις 27 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου, παιδάκια που είναι ντυμένα τρεις μάγοι πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν. Παριστάνουν τους τρεις μάγους που επιστρέφουν από τη Βηθλεέμ. Όποιος ανοίξει την πόρτα τους δωρίζει γλυκά και ξηρούς καρπούς, ενώ δίνει λεφτά για τον έρανο που κάνουν. Σε αντάλλαγμα οι τρεις μάγοι γράφουν με κιμωλία τα αρχικά τους (δηλαδή Κάσπαρ, Μέχιορ και Μπαλτάζαρ) και το τρέχον έτος, π.χ. 20 * C + M + B + 08. Το γκράφιτι αυτό θεωρείται ότι φέρνει γούρι και γι' αυτό δεν το σβήνουν, έτσι ώστε σε μερικά σπίτια συναντάμε τις υπογραφές των μάγων ολόκληρων δεκαετιών.

Δανία

Στη Δανία την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα φτιάχνονται πολλά χειροποίητα στολίδια για τη διακόσμηση των σπιτιών. Οι περισσότερες οικογένειες φτιάχνουν μόνες τους το παραδοσιακό Αλεξανδριανό στεφάνι με τέσσερα κεριά που συμβολίζουν τις τέσσερις Κυριακές μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων.

Εκτός από το στεφάνι για τη σύνθεση του οποίου χρησιμοποιούνται μικρά κόκκινα ή μπεζ Αλεξανδριανά, κλαδιά και λαμπερά στολίδια υπάρχει και το «έθιμο του κεριού» που είναι ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά και χρησιμεύει σαν ημερολόγιο. Κάθε παιδί έχει ένα κερί το οποίο χωρίζεται με οριζόντιες γραμμές ή νούμερα στις μέρες που αντιστοιχούν μέχρι τα Χριστούγεννα. Κάθε μέρα το κερί ανάβεται μέχρι να πλησιάσει η επόμενη γραμμή. Έτσι φθάνει η μέρα που θα πάρει και το δώρο του.

Η περίοδος των Χριστουγέννων στη Δανία συνοδεύεται και από τα απαραίτητα και πολύ σκανταλιάρικα καλικαντζαράκια τα «Julenisser».

Η παραμονή των Χριστουγέννων γιορτάζεται με το παραδοσιακό τραπέζι μεταξύ των συγγενών. Ένα μεγάλο αμύγδαλο κρύβεται μέσα στο δανέζικο γλυκό. Ο τυχερός που θα το βρει ανταμείβεται με το λεγόμενο «δώρο του αμύγδαλου».

Ελβετία

Στην Ελβετία οι τέσσερις εβδομάδες προ των Χριστουγέννων εορτάζονται με πλούσια παραδοσιακά έθιμα, όπως το γιορτινό στεφάνι και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο.

Ο «Samichlaus» όπως ονομάζεται στη γερμανική πλευρά της Ελβετίας ο Άγιος Νικόλαος μοιράζει γλυκά και δώρα στα παιδιά στις 6 Δεκεμβρίου. Η παραμονή των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται από διάφορα έθιμα, όπως αυτό του Δένδρου, των καλάντων, του γιορτινού τραπεζιού και της λειτουργίας των Χριστουγέννων.

Ισπανία

Η παραμονή των Χριστουγέννων ή αλλιώς «Noche Buena» είναι το βράδυ που μαζεύεται όλη η οικογένεια. Τα δωμάτια διακοσμούνται με κλαδιά από πεύκα, μπεζ και κόκκινα αλεξανδριανά και αναμμένα κεριά δίνοντας μια κατάνυξη και ένα χρώμα στην ατμόσφαιρα. Μετά το τραπέζι των Χριστουγέννων στο οποίο προσφέρονται τοπικές σπεσιαλιτέ, ακολουθεί η Λειτουργία των Χριστουγέννων.

Ο διάσημος πετεινός Misa del Gallo υπενθυμίζει τον αλέκτορα που σύμφωνα με τη παράδοση, ήταν ο πρώτος που ανακοίνωσε το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης του Ιησού. Στις 5 Ιανουαρίου στη διάρκεια μιας μεγάλης παρέλασης που ονομάζεται «Cabalgata de Reyes», άνθρωποι ντυμένοι σαν τους Τρεις Μάγους και άλλες μορφές της Θρησκείας πετάνε γλυκά στα παιδιά. Η εορταστική περίοδος ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου τη μέρα των Θεοφανίων κατά τη διάρκεια της οποίας οι Τρεις Μάγοι φέρνουν τα δώρα στα παιδιά, πάντα σύμφωνα με την παράδοση.

Ιταλία

Στην Ιταλία η περίοδος των Χριστουγέννων έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια από όλες τις άλλες των χριστιανικών χωρών. Αρχίζει από τις 8 Δεκεμβρίου και ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου ημέρα των Θεοφανίων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου τα σπίτια διακοσμούνται με Αλεξανδρινά, χριστουγεννιάτικα δένδρα τη παραδοσιακή Φάτνη και άλλα πολύχρωμα διακοσμητικά στολίδια. Κάποιοι συνηθίζουν να νηστεύουν στις 23 και 24 Δεκεμβρίου και κατόπιν εορτάζουν με ένα παραδοσιακό γεύμα αμέσως μετά τη Λειτουργία. Στις 25 Δεκεμβρίου μετά το παραδοσιακό μεσημεριανό γεύμα, τα παιδιά συνηθίζουν να απαγγέλλουν ποιήματα στην οικογένεια και στους συγγενείς τους και ανταμείβονται με μικρά χρηματικά δώρα.

Μια άλλη σημαντική ημερομηνία των εορτών είναι η 6η Ιανουαρίου κατά την οποία καταφθάνει τη νύκτα (μεταξύ 5-6 Ιανουαρίου) η διάσημη Befana η παλιά καλή και φτωχή μάγισσα, έρχεται και τρώει καρύδια και μπισκότα που της άφησαν τα παιδιά και πριν πετάξει μακριά, τους αφήνει δώρα μέσα στις κάλτσες των δώρων, κάρβουνα για τα άτακτα παιδιά και γλυκά και παιχνίδια για τα φρόνιμα.

Εκτός από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, σημαντικό σύμβολο των Ιταλών στον εορτασμό των Χριστουγέννων αποτελεί και η Φάτνη της Γεννήσεως που υπενθυμίζει τον Φραγκίσκο της Ασίζης, που ήταν ο πρώτος που δημιούργησε αναπαράσταση της ιστορίας των Χριστουγέννων με αγαλματίδια. Όλοι οι χαρακτήρες εκτός από το Θείο Βρέφος τοποθετούνται στη φάτνη από τις 8 Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο τοποθετείται αμέσως μετά τα μεσάνυχτα της 24ης Δεκεμβρίου.

Νορβηγία

Τα Σκανδιναβικά «Jul» (Χριστούγεννα) έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Ο Julenissen όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο.

Τη νύχτα των Χριστουγέννων τα παιδιά βάζουν μπολ με κουρκούτι από αλεύρι σαν προσφορά στον Julenissen που επισκέπτεται τα παιδιά της Νορβηγίας, ολοκληρώνοντας το μακρινό του ταξίδι από τη Λαπωνία πάνω στο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι.

Η ημέρα των Χριστουγέννων ονομάζεται Julbrod κατά τη διάρκεια της οποίας τα παλιά χρόνια ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι των φίλων, των συγγενών και φυσικά της οικογένειας.

Ολλανδία

Η περίοδος των Χριστουγέννων στην Ολλανδία ξεκινάει με μια παράδοση η οποία αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τα Χριστούγεννα. Η ημέρα εορτής του Αγίου Νικολάου αποτελεί τη κορύφωση της εορταστικής περιόδου. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος ονομάζεται «SinterKlaas» καταφθάνει στην Ολλανδία το Νοέμβριο, τρεις βδομάδες πριν τα γενέθλιά του. Το πλοίο του είναι φορτωμένο με δώρα, το υποδέχεται στο λιμένα η Βασίλισσα Βεατρίκη συνοδευόμενη από πλήθος κόσμου. (Βέβαια αυτό το έθιμο ανάγεται στην εποχή που η Ολλανδία ήταν αποικιοκρατική και έρχονταν τα χριστουγεννιάτικα προϊόντα από τις αποικίες της).

Τις ημέρες που ακολουθούν ο SinterKlaas γυρίζει όλη τη χώρα μαζί με τον βοηθό του τον Zwarten Piet (Μπλακ Πιτ ή Μαύρο Πιτ). Τα παιδιά στην Ολλανδία παίρνουν τα δώρα τους στις 5 Δεκεμβρίου. Τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα στολίζονται παντού αφού έχει φύγει από τη χώρα ο SinterKlaas.

Τα Αλεξανδριανά αποτελούν και εδώ μέρος της εορταστικής διακόσμησης.

Πολωνία

Στην Πολωνία η περίοδος που προηγείται των Χριστουγέννων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς νέοι και μεγάλοι απέχουν συνειδητά από πειρασμούς (κυρίως από γλυκά) στη προσπάθειά τους να έχουν εσωτερική γαλήνη και αρμονία.

Τα σπίτια και τα δωμάτιά τους φαντάζουν υπέροχα με πλούσιες χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις. Και εδώ κόκκινα ή μπλε αλεξανδριανά χρησιμοποιούνται στη παραδοσιακή διακόσμηση της Πολωνίας σε συνδυασμό με κλαδιά από πεύκα.
Η παραμονή των Χριστουγέννων θεωρείται η πιο σημαντική ημέρα των εορτών. Μετά από μια ημέρα νηστείας η οικογένεια από τους γηραιότερους μέχρι τα παιδιά συγκεντρώνονται στο γιορτινό τραπέζι που ειδικά για τη περίσταση είναι περίτεχνα διακοσμημένο ενώ το λευκό τραπεζομάντιλο θεωρείται πλέον απαραίτητο.

Μόλις το πρώτο αστέρι εμφανισθεί στον ουρανό η εορτή μπορεί να ξεκινήσει. Η έναρξη της εορτής γίνεται με το μοίρασμα του χριστουγεννιάτικου μπισκότου, ως ένδειξη αγάπης και συμφιλίωσης που συνοδεύεται με την ανταλλαγή θερμών ευχών.
Στο τραπέζι υπάρχει πάντα και ένα πιάτο άδειο σε περίπτωση που κάποιος επισκέπτης εμφανιστεί αναπάντεχα. Τα δώρα τοποθετούνται κάτω από το δένδρο των Χριστουγέννων και προσφέρονται από τον νεαρότερο σε ηλικία.

Σε αντίθεση με την αγγλοσαξονική παράδοση, τα δώρα δεν απευθύνονται σε καθορισμένα πρόσωπα έτσι αυτά επιλέγονται να είναι γενικού ενδιαφέροντος ή χρήσης.

Ρουμανία

Το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου τα παιδιά στη Ρουμανία βγάζουν έξω τα παπούτσια τους και έρχεται την ερχόμενη μέρα ο Άγιος Νικόλαος μαζί με τα ξωτικά του και τα παπούτσια των καλών παιδιών τα γεμίζει με γλυκά και δώρα ενώ των κακών παιδιών με κάρβουνα και βέργες (για να τους δείρουν).

Σουηδία

Οι γιορτές στη Σουηδία αρχίζουν στις 13 Δεκεμβρίου με την ημέρα της Lucia, που σύμφωνα με τον θρύλο, είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και άρα άνθρωποι και ζώα χρειάζονται περισσότερη τροφή.

Στο σπίτι, η Lucia (Βασίλισσα του Φωτός) βρίσκει την έκφρασή της στο πρόσωπο της μεγαλύτερης κόρης της οικογένειας. Φοράει ένα μακρύ άσπρο φόρεμα και ένα στέμμα με κεριά στα μαλλιά της. Ξυπνάει τους γονείς της, τραγουδώντας το παραδοσιακό ιταλικό τραγούδι "Santa Lucia" και τους πάει καφέ, κουλουράκια και κάποτε glogg (ζεστό κρασί με μπαχαρικά).

Επίσης διοργανώνονται εκλογές για την επιλογή της Lucia που θα ηγηθεί στη μεγάλη παρέλαση στη Στοκχόλμη.

Το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, ήρθε στη Σουηδία από τη Γερμανία, ήδη, από τα 1700, αλλά γενικεύτηκε σε όλη τη χώρα τον τελευταίο αιώνα. Πάντως, σήμερα σε όλα τα νοικοκυριά στολίζεται δέντρο.

Το αποκορύφωμα των εορτασμών είναι και στη Σουηδία, η παραμονή των Χριστουγέννων.Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι απαρτίζουν παραδοσιακά πιάτα όπως χοιρομέρι, ζελέ από γουρουνοπόδαρα, lutfisk και χυλός ρυζιού. Το lutfisk (λιαστός μπακαλιάρος που σερβίρεται σε κρεμώδη σάλτσα) αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα κατάλοιπο της νηστείας πριν από τη Μεταρρύθμιση.

Επίσης, ενδιαφέρον είναι το έθιμο του doppa i grytan (βούτηγμα στην κατσαρόλα), κατά το οποίο όλα τα μέλη της οικογένειας βουτάνε μαύρο ψωμί σε μια κατσαρόλα με ζουμί από χοιρινό, λουκάνικο και μοσχάρι. Σε συμβολικό επίπεδο πρόκειται για τον αναλογισμό -μέσα στην αφθονία- όσων βρίσκονται σε ανάγκη και πεινάνε.

Μετά το φαγητό, όλοι συγκεντρώνονται γύρω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο για να ανοίξουν τα δώρα τους. Τα δώρα τα φέρνει ο Jultomten, ένα ξωτικό που μένει στη σοφίτα, αν υπάρχει, και είναι ανάλογο του Nisse της Δανίας. Ο Jultomten προστατεύει την οικογένεια και το βιός της. Σήμερα, σε πολλά νοικοκυριά κάποιος μεταμφιεσμένος σε ξωτικό επισκέπτεται το σπίτι φορτωμένος με ένα πελώριο σάκο γεμάτο δώρα.

Παραδοσιακά, οι Σουηδοί μένουν στην εκκλησία μέχρι τα ξημερώματα των Χριστουγέννων, ενώ παλιότερα ήταν έθιμο ο αγώνας δρόμου προς ή από την εκκλησία και ο νικητής θεωρούνταν ο τυχερός της χρονιάς...

Οι γιορτές στη Σουηδία λήγουν επίσημα στις 13 Ιανουαρίου. Ο λόγος είναι ότι όταν βασιλιάς της χώρας ήταν ο Κνούτος, περίπου πριν από 1000 χρόνια, αποφάσισε πως ο εορτασμός των Χριστουγέννων πρέπει να κρατάει 20 ημέρες αντί για 12!

Τσεχία

Στην Τσεχία η 4η Δεκεμβρίου, ημέρα της εορτής της Αγίας Βαρβάρας είναι αφιερωμένη στη μάρτυρα της περιόδου των πρώτων διωγμών των Χριστιανών. Από άκρη σε άκρη της Χώρας κόβονται κλαδιά κερασιάς και διατηρούνται στο νερό. Εάν έχουν ανθίσει μέχρι τα Χριστούγεννα φέρνουν καλή τύχη και πιθανόν ευνοϊκές προοπτικές για γάμο μέσα στην επόμενη χρονιά.

Τα κλαδιά της κερασιάς μαζί με μικρά φυτά Αλεξανδριανών και άλλα γιορτινά στολίδια τοποθετούνται μέσα σε ψάθινα καλάθια, συνθέτοντας δημιουργίες παραδοσιακού και μοντέρνου στυλ που κοσμούν το γιορτινό τραπέζι.

Φινλανδία

Στη Φινλανδία η 24η Δεκεμβρίου είναι η σημαντικότερη ημέρα της περιόδου των Χριστουγέννων. Οι εορτασμοί αρχίζουν το μεσημέρι, οπότε σύμφωνα με τη μεσαιωνική παράδοση η ειρήνη των Χριστουγέννων καλείται να ξεπροβάλει με κάθε επισημότητα στη πόλη «Turku» της Φινλανδίας.

Τα κεριά και τα εποχικά φυτά διακόσμησης όπως το "αλεξανδριανό" δημιουργούν τη κατάλληλη ατμόσφαιρα για τον εορτασμό των Χριστουγέννων σε οικογενειακό πάντα περιβάλλον.

Παραδοσιακά η μέρα αυτή είναι αφιερωμένη στη μνήμη των νεκρών και μια επίσκεψη στο νεκροταφείο την παραμονή των Χριστουγέννων αποτελεί πατροπαράδοτο έθιμο. Κατά τη διάρκεια εκείνης της νύχτας τα καλυμμένα από χιόνι νεκροταφεία μετατρέπονται σε εντυπωσιακές φωτεινές θάλασσες από κεριά.

Τα Χριστούγεννα στη Φινλανδία, εκτός τη θρησκευτική τους διάσταση, είναι μια οικογενειακή γιορτή. Οι προετοιμασίες γίνονται αρκετό καιρό πριν. Η περίοδος των χριστουγεννιάτικων διακοπών αρχίζει από το Δεκέμβριο ή ακόμα και τα τέλη Νοεμβρίου, όταν τα μαγαζιά ξεκινούν να διαφημίζουν διάφορα δώρα. Όμορφες διακοσμήσεις και τραγούδια εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο καθώς τα Χριστούγεννα πλησιάζουν και τα παιδιά μετράνε αντίστροφα τις μέρες για τη μεγάλη γιορτή με ειδικά ημερολόγια (Αdvent calenders). Η μέρα πριν την Παραμονή Χριστουγέννων (aatonaatto) είναι μέρα αργίας για τα σχολεία και άλλους δημόσιους χώρους και την Παραμονή (jouluaatto) τα μαγαζιά κλείνουν νωρίς. Η ημέρα των Χριστουγέννων και η επόμενη της (Tapaninpaina, “St.Stephen’s Ray) είναι υποχρεωτικά δημόσιες αργίες στη Φινλανδία. Τα σχολεία συνεχίζουν τις διακοπές μέχρι και τη νέα χρονιά.

Από τον μεσαίωνα την περίοδο αυτή γιορτάζεται Η Διακήρυξη της Ειρήνης των Χριστουγέννων, μία παράδοση που γιορτάζεται ανελλιπώς κάθε χρόνο, εκτός από το 1939 που δεν εορτάστηκε εξαιτίας του πολέμου Φινλανδίας-Ρωσίας. Αυτό είναι ένα έθιμο σε πολλές κωμοπόλεις και μεγαλουπόλεις. Η πιο διάσημη απ’ αυτές τις διακηρύξεις γίνεται στην παλιά σπουδαία πλατεία που ονομάζεται Old Great Square στην πόλη Turku, πρώην πρωτεύουσα της Φινλανδίας. Από εκεί γίνεται ζωντανή αναμετάδοση στο Φινλανδικό ραδιόφωνο (από το 1935) και στην τηλεόραση. Η τελετή διακήρυξης ξεκινάει με τον ύμνο ”Jumala ompi linnamme” (στα Αγγλικά: Martin Luther’s A Mighty Fortress Is Our God) και συνεχίζεται με τη Διακήρυξη της Χριστουγεννιάτικης Ειρήνης, η οποία διαβάζεται από μια περγαμηνή

Η τελετή τελειώνει με τρομπέτες που παίζουν τον φινλανδικό εθνικό ύμνο «Maamme and Potilaister marssi» με τα πλήθη να τραγουδάνε όταν η μπάντα παίζει. Στις μέρες μας, διακηρύσσεται επίσης η Χριστουγεννιάτικη Ειρήνη για τα ζώα του δάσους και έτσι σταματά το κυνήγι κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων σε πολλές πόλεις και δήμους.

Οι Φινλανδοί κάνουν γενική καθαριότητα πριν από τα Χριστούγεννα και προετοιμάζουν ιδιαίτερα εδέσματα για τη γιορτινή περίοδο. Μια δέσμη από ξηρούς καρπούς, δημητριακά και σπόρους, δένεται σε ένα στύλο στον κήπο για να τρέφονται τα πουλιά. Οι άνθρωποι κόβουν έλατα ή τα αγοράζουν με σκοπό να τα στολίσουν πριν την παραμονή των Χριστουγέννων. Το "χριστουγεννιάτικο δέντρο" είναι παραδοσιακά διακοσμημένο με κεριά που λάμπουν, μήλα και άλλα φρούτα, καραμέλες, σημαιάκια, βαμβάκι και πούλιες. Προστιθενται επίσης διάφορα μπιχλιμπίδια, όπως αστέρια και μπάλες. Τα κεριά δεν χρησιμοποιούνται πλέον και έχουν αντικατασταθεί με λαμπάκια. Ένα αστέρι που συμβολίζει το αστέρι της Βηθλεέμ τοποθετείται στην κορυφή του δέντρου. Λίγο πριν από την έναρξη των εορταστικών εκδηλώσεων των Χριστουγέννων, οι άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν ένα ατμόλουτρο (σάουνα). Η παράδοση αυτή είναι πολύ παλιά, σε αντίθεση με τις συνηθισμένες μέρες, όπου κάποιος θα έκανε ατμόλουτρο το βράδυ, την παραμονή των Χριστουγέννων γίνεται πριν την ανατολή του ήλιου. Η παράδοση αυτή είναι βασισμένη σε μία αντίληψη που υπήρχε πριν από τον 20ο αιώνα, κατά την οποία τα πνεύματα των νεκρών επέστρεφαν και έκαναν ατμόλουτρο.

Στη συνέχεια, ντύνονται με καθαρά ρούχα για το δείπνο των Χριστουγέννων το οποίο συνήθως σερβίρεται μεταξύ 5-7 μ.μ ή πιο παραδοσιακά με την εμφάνιση του πρώτου αστεριού στον ουρανό. Το πιο παραδοσιακό φαγητό του φινλανδικού χριστουγεννιάτικου δείπνου είναι το χοιρινό ή το ψητό γουρουνόπουλο και εναλλακτικά η γαλοπούλα. Δημοφιλή είναι επίσης πολλά είδη μαγειρευτών φαγητών. Άλλα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα πιάτα περιλαμβάνουν βραστό μπακαλιάρο και σερβίρεται με ρέγγα, τουρσί και λαχανικά. Τα πιο δημοφιλή επιδόρπια είναι μαρμελάδες από δαμάσκηνα, σούπες φρούτων, κουάκερ ρυζιού με κανέλα, ζάχαρη και κρύο γάλα.

Περαιτέρω μελέτη

• Rae, Simon (1996) The Faber Book of Christmas. London: Faber & Faber ISBN 0-571-17440-X
• Restad, Penne L. (1995) Christmas in America: a history. New York: Oxford University Press ISBN 0-19-509300-3
• Tabori, Lena, ed. (1999) The Little Big Book of Christmas. New York: William Morrow ISBN 0-688-17414-0

Παραπομπές

• Jennifer Eremeeva: "And so, is this Christmas?" Αρχειοθετήθηκε 2012-07-12 στο Wayback Machine. Russia Now, December 15, 2010