Φλαβιανό Μέγαρο

Φλαβιανό Μέγαρο
Είδος	domus, αρχαιολογική θέση και αρχαία ρωμαϊκή κατασκευή
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°53′19″N 12°29′13″E
Διοικητική υπαγωγή	Τομέας 1 της Ρώμης
Χώρα	Ιταλία
Αρχιτέκτονας	Ραμπίριους
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

To Φλαβιανό Μέγαρο, λατιν. Domus Flavia είναι ένα τμήμα του τεράστιου συγκροτήματος κτηρίων του Παλατιού του Δομιτιανού στον Παλατίνο λόφο της Ρώμης. Ολοκληρώθηκε το 92 μ.Χ. από τον Αυτοκράτορα Τίτο Φλάβιο Δομιτιανό και αποδίδεται στον κύριο αρχιτέκτονά του, τον Ραμπίριους.

Ο όρος είναι σύγχρονος και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη βορειοδυτικό τμήμα του ανακτόρου, όπου υπήρχε ένα σύνολο από δημόσιες αίθουσες για ψυχαγωγία και τελετές. Διασυνδέεται με το οικογενειακό τμήμα στα νοτιοανατολικά, το Αυγουστιανό Μέγαρο, που κατεβαίνει την πλαγιά του Παλατίνου λόφου. Τα επιβλητικά ερείπια επάνω από τον Μεγάλο Ιππόδρομο είναι μεταγενέστερη προσθήκη: είναι οι αναλημματικοί τοίχοι μίας μεγάλης επέκτασης προς τα ανατολικά, επάνω στην οποία ο Σεπτίμιος Σεβήρος έκτισε μία προέκταση, το Σεβηριανό Μέγαρο.

Το Φλάβιο Μέγαρο, το Αυγουστιανό Μέγαρο και το Στάδιον αποτελούν το Παλάτι του Δομιτίου.

Η διάταξη των χώρων

Το Φλαβιανό Μέγαρο περιέχει μερικές ιδιαίτερα μεγάλες αίθουσες: οι κύριοι δημόσιοι χώροι ήταν, κατά σειρά μεγέθους, η Αίθουσα υποδοχής, το Τρικλίνιον, η Βασιλική και το Λαράριον.

Καθώς ερχόταν κάποιος από την Παλατινή Οδό (Clivus Palatinus), που συνέδεε τη Ρωμαϊκή Αγορά με τον Παλατίνο λόφο, το πρώτο που έβλεπε, ήταν ήταν μία μακρά στοά (Po), που διατρέχει τη βόρεια και την ανατολική πλευρά του μεγάρου και οδηγεί στην κύρια είσοδο (Ε)· αυτή φαίνεται, πως χρησίμευε και για τα δύο τμήματα του μεγάρου, το δημόσιο και το ιδιωτικό. Όπως μπαίνει κάποιος στον διάδρομο της εισόδου, δεξιά του έχει το Λαράριον (Lararium), όπου στέγαζε απόσπασμα της Πραιτωριανής φρουράς (L). Είναι ο μικρότερος χώρος και ο λιγότερα διατηρημένος του ανακτόρου. Πίσω από αυτό ήταν μία κλίμακα, από την οποία είχε κάποιος πρόσβαση στο Αυγουστιανό Μέγαρο. Κάτω από αυτό το δωμάτιο η ανασκαφή βρήκε μέρη του προγενέστερου Οίκου των Γρυπών, από τον οποίο εξαίρετες διακοσμήσεις έχουν μεταφερθεί στο Antiquarium.

Το επόμενο δωμάτιο (Α) είναι η Αίθουσα Ακροάσεων (Aula Regia), που εχρησιμοποιείτο για τον καθημερινό "χαιρετισμό" του Αυτοκράτορα και για να φιλοξενεί σημαντικές υποδοχές και πρεσβείες. Τον καιρό του Δομιτιανού, οι τοίχοι είχαν μαρμάρινη επένδυση και υπήρχαν κίονες από Φρυγικό μάρμαρο με ένα επιτηδευμένα σκαλισμένο γείσο. Υπάρχει μία μεγάλη είσοδος από τη μακρά στοά. Απέναντι ο τοίχος που βρισκόταν ο θρόνος, έχει αψίδα και από μία πόρτα εκατέρωθεν. Κάθε πλαϊνός τοίχος είχε από τρεις κόγχες με αγάλματα· έχουν βρεθεί του Ηρακλή και του Βάκχου. Η αίθουσα έχει ύψος 30 μ. και η οροφή είναι με φατνώματα.

Η δίπλα αίθουσα, η Βασιλική (Β) είναι μία επιμήκεις αίθουσα με κεντρικό κλίτος, όπου ο Αυτοκράτορας προήδρευε σε νομικές υποθέσεις και εκτελούσε τις δικαστικές του λειτουργίες· εδώ συγκέντρωνε τους συμβούλους του για να πάρουν πολιτικές και διοικητικές αποφάσεις, που σχετιζόταν με την Αυτοκρατορία. Κάτω από τη βασιλική η ανασκαφή βρήκε το Μεταβατικό Μέγαρο του Νέρωνα και πιο κάτω την Aula Isiaca, ένα δωμάτιο με νωπογραφίες του 30 π.Χ. και μάλλον κάποτε ήταν μέρος της Οικίας του Αυγούστου.

Στο κέντρο του Μεγάρου ήταν ένα τεράστιο αίθριο (κήπος) με Περιστύλιο (P1). Ο χώρος ήταν σχεδόν καλυμμένος από μία λίμνη, που στη μέση της είχε μία οκταγωνική νησίδα με ένα λαβυρινθώδες σχέδιο· συμπληρωνόταν με αναβρυτήρια και νερά. Σύνολα δωματίων βρίσκονται βόρεια και νότια του αιθρίου.

Το παλάτι του Δομιτίου. Αριστερά το Φλάβιο Μέγαρο: Α Aula regia (Αίθουσα ακροάσεων), Β Βασιλική, C Cenatio (Τραπεζαρία), L Lararium, Po Portico (στοά), P1 Περιστύλιο (αίθριο)

Δυτικά από το Περιστύλιο βρίσκεται η δεύτερη σε μέγεθος αίθουσα του Μεγάρου (C), το Cenatio (ή Triclinium), που ήταν η αίθουσα συμποσίων (γευμάτων). Όπως η αίθουσα ακροάσεων, ήταν υπερβολικά διακοσμημένη, με κιονοστοιχίες από εξωτικά μάρμαρα και ένα γείσο. Βόρεια και νότια άνοιγε σε δύο αυλές με οβάλ αναβρυτήρια, που φαινόταν από τα παράθυρα της αίθουσας γευμάτων. Ο νότιος τοίχος είχε αψίδα και δύο διάδρομοι οδηγούσαν στη βιβλιοθήκη και στον ναό του Απόλλωνα. Το δάπεδο της αίθουσας, το καλυμμένο με μάρμαρο, έχει από κάτω ένα υπόκαυστο, που οι πλίνθοι του χρονολογούνται από τη βασιλεία του Μαξεντίου. Το σύστημα θέρμανσης αυτό δηλώνει, ότι η αίθουσα ήταν για συμπόσια τον χειμώνα και ταυτίζεται με την Cenatio Iovis, που αναφέρουν τα αρχαία λογοτεχνικά κείμενα. Οι ανασκαφές κάτω από την αίθουσα έδειξαν δύο προγενέστερες εκδοχές, και οι δύο κτισμένες από τον Νέρωνα.

To περιστύλιο γύρω από το αίθριο. Στη μέση η λίμνη με την οκτάγωνη νησίδα.

Το Φλαβιανό Μέγαρο στην εποχή του

Ο ποιητής Στάτιος, σύγχρονος του Δομιτιανού, περιγράφει την αίγλη του Μεγάρου στις Silvae IV.2: "Αξιοθαύμαστο και αχανές το οικοδόμημα, με κίονες όχι εκατοντάδες μόνο, αλλά τόσους όσους θα χρειαζόταν να σηκώσουν τον ουρανό, αν ο Άτλας τον άφηνε. To ανάκτορο του Κεραυνοβόλου δίπλα του ωχριά και οι θεοί εδώ θα απολάμβαναν, που διέμειναν σε όμοια με τη δική τους κατοικία. Η κατασκευή επεκτείνεται πιο πέρα, περικλείοντας αρκετό ουρανό". Οι ερευνητές πιστεύουν, ότι αναφέρεται στο Τρικλίνιον, αλλά θα μπορούσε να ήταν και η Αίθουσα Ακροάσεων, ξεχωριστή για τον αριθμό των κιόνων της.

Το Φλαβιανό Μέγαρο ήταν ένα από τα πολλά αρχιτεκτονικά σχέδια του Δομιτιανού, που επίσης περιελάμβανε το Αυγουστιανό Μέγαρο, μία προσθήκη στον Μεγάλο Ιππόδρομο, μία συμβολή στο Πάνθεον και τρεις ναούς για τη θεοποίηση των μελών της οικογένειάς του: το ναό του Βεσπασιανού και του Τίτου, τη Στοά των Θεών (Porticus Deorum) και τον ναό του Φλαβίου Γένους.

Ένα από τα δύο οβάλ αναβρυτήρια, εκατέρωθεν του Cenatio (Τραπεζαρίας).

Πινακοθήκη

• 
  Τα σχέδια των δαπέδων
• 
  Aula Regia
• 
  Basilica, Aula Regia, Lararium
• 
  Στο 1ο Περιστύλιο η λίμνη έχει οκτάγωνη νησίδα.
• 
  Cenatio ή Triclinium. Έχει εκατέρωθεν αυλές με οβάλ αναβρυτήρια

Πηγές

• Darwall-Smith, Robin Haydon. Emperors and Architecture: A Study of Flavian Rome. Brussels: Latomus Revue D'Etudes Latines, 1996.
• Robathan, Dorothy M. "Domitian's 'Midas-Touch'". Transactions and Proceedings of the American Philological Association 73 (1942): 130-144.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Domus Flavia στο Wikimedia Commons