Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής
| Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής
Staatspresident van Republiek van Suid-Afrika | |
|---|---|
| Προσφώνηση | O Αξιότιμος (μέχρι το 1985) |
| Κατοικία | Τουινηχουίς, Κέιπ Τάουν |
| Διορισμός από | Κοινοβούλιο της Νότιας Αφρικής ως εκλεκτορικό κολλέγιο – Η Βουλή της Συνέλευσης και η Γερουσία συνεδρίαζαν από κοινού για αυτό το σκοπό. |
| Διάρκεια θητείας | Εφτά έτη (μη ανανεώσιμη) |
| Δημιουργία | 31 Μαιου 1961 |
| Πρώτος κάτοχος | Τσαρλς Ρόμπερτς Σουάρτ |
| Τελευταίος κάτοχος | Φρεντερίκ ντε Κλερκ |
| Κατάργηση | 10 Μαιου 1994 |
| Διαδοχή | Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής |
| Αναπληρωτής | Αντιπρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής (1981–1984) |
Ο Πρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής (Αφρικάανς: Staatspresident van Republiek van Suid-Afrika) ήταν ο αρχηγός του κράτους της Νότιας Αφρικής από το 1961 έως το 1994. Το γραφείο ιδρύθηκε όταν η χώρα έγινε δημοκρατία στις 31 Μαΐου 1961, εκτός της Κοινοπολιτείας των Εθνών και η Ελισάβετ Β έπαψε να είναι Βασίλισσα της Νότιας Αφρικής. Κατά συνέπεια, η θέση του Γενικού Κυβερνήτη της Νότιας Αφρικής καταργήθηκε. Από το 1961 έως το 1984, η θέση ήταν σε μεγάλο βαθμό τελετουργική. Μετά τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που θεσπίστηκαν το 1983 και τέθηκαν σε ισχύ το 1984, ο Πρόεδρος του Κράτους έλαβε και εκτελεστικές εξουσίες και ο κάτοχός της ήταν και αρχηγός κράτους και αρχηγός κυβέρνησης.
Ο Πρόεδρος της του Κράτους διοριζόταν από τα δύο σώματα του Κοινοβουλίου της Νότιας Αφρικής (Γερουσία της Νότιας Αφρικής και Βουλή της Νότιας Αφρικής) τα οποία συνεδρίαζαν από κοινού με τη μορφή ενός εκλεκτορικού κολλεγίου για το σκοπό αυτό.
Το γραφείο καταργήθηκε το 1994, με το τέλος του Απαρτχάιντ και τη μετάβαση στη δημοκρατική πλειοψηφία. Από τότε, ο αρχηγός του κράτους και της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής είναι γνωστός απλά ως Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής.
Πριν από το 1981, η Πρόεδρος της Γερουσίας της Νότιας Αφρικής είχε ένα αδρανές δικαίωμα να ενεργεί ως Πρόεδρος του Κράτους όποτε η Προεδρία του Κράτους ήταν κενή. Αυτό συνέβαινε συχνά από το 1967 έως το 1979.
Τελετουργική εκδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Ο εκδημοκρατισμός υπήρξε πάντοτε σημαντικό κομμάτι στην πλατφόρμα του κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος. Ωστόσο, μόλις το 1960, 12 χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας, ήταν σε θέση να ανακηρύξει δημοψήφισμα σχετικά με αυτό. Μια μικρή πλειοψηφία-του 52 τοις εκατό-του μειοψηφικού λευκού εκλογικού σώματος ψήφισε υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας και της κήρυξης της Νότιας Αφρικής σε Δημοκρατία.
Η Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής ανακηρύχθηκε στις 31 Μαΐου 1961. Ο Τσαρλς Ρομπέρτς Σουάρτ, ο τελευταίος Γενικός Κυβερνήτης, ορκίστηκε ως ο πρώτος Πρόεδρος του Κράτους. Ο τίτλος "Πρόεδρος του Κράτους" χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τον αρχηγό του κράτους των Δημοκρατιών των Μπόερ,[1] και όπως αυτοί, ο κάτοχος του γραφείου φορούσε ένα κορδέλα με το εθνόσημο της Δημοκρατίας. Εκλεγόταν για μία μόνο επταετή θητεία από το Κοινοβούλιο της Νότιας Αφρικής, και δεν υπήρχε δυνατότητα για επανεκλογή.
Το Εθνικό Κόμμα αποφάσισε να μην έχει μια Προεδρία με εκτελεστικές εξουσίες, υιοθετώντας αντίθετα μια μινιμαλιστική προσέγγιση ως συμβιβαστική χειρονομία προς εκείνους στην αγγλόφωνη κοινότητα που ήταν αντίθετοι σε μια δημοκρατία.[2] Ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος του Κράτους εκτελούσε κυρίως τελετουργικά καθήκοντα και ήταν υποχρεωμένος κατά κανόνα να ενεργεί με τη συμβουλή του πρωθυπουργού και το υπουργικού συμβουλίου.
Στην πράξη, η θέση του Προέδρου του Κράτους ήταν μία θέση για τους συνταξιούχους υπουργούς του Εθνικού Κόμματος, όπως ήταν η θέση του Γενικού Κυβερνήτη από το 1948. Κατά συνέπεια, όλοι οι Πρόεδροι του Κράτους από το 1961 έως το 1984 ήταν λευκοί, Αφρικάνερ, άντρες, και πάνω από 60.
Οι εξουσίες του Προέδρου του Κράτους από το 1961 έως το 1984 ήταν ουσιαστικά οι ίδιες με αυτές του Γενικού Κυβερνήτη της Νότιας Αφρικής.
Μετά τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του 1984, το αξίωμα του Προέδρου του Κράτους μετατράπηκε σε αξίωμα με νομοθετικές και εκτελεστικές εξουσίες, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η θέση του πρωθυπουργού καταργήθηκε και οι εξουσίες του συγχωνεύτηκαν de facto με εκείνες του Προέδρου του Κράτους. Εκλεγόταν από ένα εκλεκτορικό κολλέγιο από 88 μέλη - 50 λευκοί – 25 έγχρωμοι και 13 Ινδοί - από τα μέλη του Τριμερούς Κοινοβουλίου. Τα μέλη του εκλογικού σώματος εκλέγονταν από τις αντίστοιχες φυλετικές ομάδες του Τριμερούς Κοινοβουλίου – την λευκή Βουλή της Συνέλευσης, την έγχρωμη Βουλή των Αντιπροσώπων και την ινδική Βουλή των Αντιπροσώπων. Το αξίωμα είχε θητεία ίση με τη διάρκεια του Κοινοβουλίου — στην πράξη, πέντε χρόνια. Ο τελευταίος Πρωθυπουργός, Π. Β. Μπότα, εξελέγη ως ο πρώτος Πρόεδρος του Κράτους με εκτελεστικές εξουσίες. Διαδέχθηκε τον τελευταίο τελετουργικό και μη εκτελεστικό πρόεδρο του κράτους, Μαράι Φιλγιούν.
Ο Πρόεδρος του Κράτους είχε εκτεταμένες εκτελεστικές εξουσίες-από τις περισσότερες απόψεις, ακόμη μεγαλύτερες από εκείνες των συγκριτικών αξιωμάτων όπως ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Είχε αποκλειστική δικαιοδοσία σε θέματα "εθνικού" ενδιαφέροντος, όπως η εξωτερική πολιτική και οι φυλετικές σχέσεις. Ήταν επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου, το οποίο έλυνε διαφορές μεταξύ των τριών νομοθετικών σωμάτων σχετικά με τις "Γενικές Υποθέσεις". Το σώμα αυτό αποτελείτο από 60 μέλη - 20 μέλη που διορίζονταν από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των Λευκών, 10 από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των Εγχρώμων, πέντε από την Βουλή των Αντιπροσώπων των Ινδών και 25 απευθείας από του Κράτους.
Αν και οι μεταρρυθμίσεις χαρακτηρίστηκαν ως μια συμφωνία καταμερισμού της εξουσίας, η σύνθεση του εκλεκτορικού κολλεγίου και του Προεδρικού Συμβουλίου κατέστησε σχεδόν αδύνατο για τα νομοθετικά σώματα των υπόλοιπων (εκτός των λευκών) φυλών να πλειοψηφήσουν σε οποιοδήποτε ουσιαστικό θέμα. Έτσι, η πραγματική εξουσία παρέμεινε στα χέρια των λευκών – και στην πράξη, στα χέρια του Εθνικού Κόμματος, το οποίο είχε μεγάλη πλειοψηφία στο νομοθετικό σώμα των λευκών. Καθώς ο Μπότα ήταν ηγέτης του Εθνικού Κόμματος, το σύστημα έθεσε σχεδόν όλη την κυβερνητική εξουσία στα χέρια του.
Ο Μπότα παραιτήθηκε το 1989 και τον διαδέχθηκε ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ, ο οποίος επέβλεψε τη μετάβαση στην μετά του απαρτχάιντ εποχή το 1994.
Τέλος του απαρτχάιντ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με το πρώτο μη-φυλετικό Σύνταγμα της Νότιας Αφρικής, που υιοθετήθηκε το 1994, ο αρχηγός του κράτους (και της κυβέρνησης) έχει γίνει γνωστός απλώς ως Πρόεδρος. Ωστόσο, από την ανακήρυξη της Δημοκρατίας το 1961, οι περισσότερες μη νοτιοαφρικανικές πηγές είχαν αναφερθεί στον Πρόεδρο του Κράτους ως απλά τον "Πρόεδρο".[3][4] Ο αρχηγός του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, Νέλσον Μαντέλα ορκίστηκε ως Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής στις 10 Μαΐου 1994.
Κατάλογος των προέδρων του κράτους της Νότιας Αφρικής (1961-1994)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Αρ. | Πορτρέτο | Όνομα (Γέννηση-Θάνατος) |
Θητεία | Κόμμα | Εκλογές | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Έναρξη | Λήξη | Διάρκεια | ||||||
| Πρόεδροι του Κράτους ως αρχηγοί του κράτους (Τελετουργικός, 1961–1984) | ||||||||
| 1 | 
|
Τσαρλς Ρόμπερτς Σουάρτ (1894–1982) |
31 Μαιου 1961 | 31 Μαιου 1967 | 6 έτη | Εθνικό Κόμμα | 1961 | |
| — | 
|
Θεόφιλους Εμπενίζερ Ντούντζες (1898–1968) |
Εκλέχθηκε αλλά δεν ανέλαβε ποτέ το αξίωμα λόγω ασθένειας | Εθνικό Κόμμα | 1967 | |||
| — | 
|
Τζόζουα Φρανσουά Νοντέ (1889–1969) υπηρεσιακός |
1 Ιουνίου 1967 | 10 Απριλίου 1968 | 314 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | — | |
| 2 | 
|
Τζακόμπους Γιόχανς Φουχέ (1898–1980) |
10 Απριλίου 1968 | 9 Απριλίου 1975 | 6 έτη, 364 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | 1968 | |
| — | 
|
Γιόχανς ντε Κλερκ (1903–1979) υπηρεσιακός |
9 Απριλίου 1975 | 19 Απριλίου 1975 | 10 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | — | |
| 3 | 
|
Νίκολας Γιόχανς Ντίντεριχς (1903–1978) |
19 Απριλίου 1975 | 21 Αυγούστου 1978 (απεβίωσε) |
3 έτη, 124 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | 1975 | |
| — | 
|
Μαραί Φιλγιούν (1915–2007) υπηρεσιακός |
21 Αυγούστου 1978 | 10 Οκτωβρίου 1978 | 50 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | — | |
| 4 | 
|
Μπάλταζαρ Γιόχανς Βόρστερ (1915–1983) |
10 Οκτωβρίου 1978 | 4 Ιουνίου 1979 (παραιτήθηκε) |
237 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | 1978 | |
| — |
|
Μαραί Φιλγιούν (1915–2007) |
4 Ιουνίου 1979 | 19 Ιουνίου 1979 | 15 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | – | |
| 5 | 19 Ιουνίου 1979 | 3 Σεπτεμβρίου 1984 | 5 έτη, 91 ημέρες | 1979 | ||||
| Πρόεδροι του Κράτους ως αρχηγοί του κράτους και της κυβέρνησης (Με εκτελεστικές εξουσίες, 1984–1994) | ||||||||
| — | 
|
Πίτερ Βίλεμ Μπότα (1916–2006) |
3 Σεπτεμβρίου 1984 | 14 Σεπτεμβρίου 1984 | 11 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | – | |
| 1 | 14 Σεπτεμβρίου 1984 | 14 Αυγούστου 1989 (παραιτήθηκε) |
4 έτη, 334 ημέρες | 1984 | ||||
| — | 
|
Χαν Κρίστιαν Χένις (1927–2006) υπρεσιακός |
19 Ιανουαρίου 1989 | 15 Μαρτίου 1989 | 55 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | – | |
| — | 
|
Φρέντερικ Βίλεμ ντε Κλερκ (1936–2021) |
14 Αυγούστου 1989 | 20 Σεπτεμβρίου 1989 | 37 ημέρες | Εθνικό Κόμμα | – | |
| 2 | 20 Σεπτεμβρίου 1989 | 10 Μαιου 1994 | 4 έτη, 232 ημέρες | 1989 | ||||
Χρονοδιάγραμμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Πρόεδρος του Κράτους της Δημοκρατίας της Νότιας Αφρικής
- Πρόεδρος του Ελεύθερου Κράτους της Οράγγης
- Γενικός Κυβερνήτης της Ένωσης της Νότιας Αφρικής
- Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής
- Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής
- Αντιπρόεδρος του Κράτους της Νότιας Αφρικής
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Sketch of the Orange Free State of South Africa, Orange Free State. Commission at the International Exhibition, Philadelphia, 1876, pages 10–12
- ↑ The White Tribe of Africa, David Harrison, University of California Press, 1983, page 161
- ↑ South Africa: A War Won, Time, 9 June 1961
- ↑ John Vorster, former South African Prime Minister, Dies At 67, The New York Times, 11 September 1983