Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κσίστοφ Πεντερέτσκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κσίστοφ Πεντερέτσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Krzysztof Penderecki (Πολωνικά)
Γέννηση23  Νοεμβρίου 1933[1][2][3]
Ντεμπίτσα[2]
Θάνατος29  Μαρτίου 2020[4][5][6]
Κρακοβία[7]
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια[8]
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[9][10][11]
Αγγλικά
Γερμανικά
Γαλλικά
ΣπουδέςΜουσική Ακαδημία της Κρακοβίας (1954–1958)[12]
Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυνθέτης[13]
διευθυντής ορχήστρας[13]
παιδαγωγός
μουσικολόγος
μουσικός παιδαγωγός
βιολονίστας
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Γέιλ
Αξιοσημείωτο έργοΠολωνικό Ρέκβιεμ
d:Q1813637
8η συμφωνία
Περίοδος ακμής1953 - 2020
Οικογένεια
ΣύζυγοςElżbieta Penderecka[14]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΔιοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (1996)
Ιππότης του Τάγματος του Λευκού Αετού (2005)[15]
Χρυσό Μετάλλιο για Αξία στον Πολιτισμό - Gloria Artis (2008)[16]
Διοικητής με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας‎ (1993)
Polish Academy Award for Best Film Score (2008)
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (1990)
Βραβείο Χέρντερ (1977)
Χρυσός Μεγαλόσταυρος της Τιμής για τις υπηρεσίες στην Δημοκρατία της Αυστρίας (2003)
Μουσικό βραβείο της πόλης του Ντούισμπουργκ (1999)
Ειδικό Βραβείο Επιτροπής Γκράμι (1968)
Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για τις τέχνες (2001)
Κρατικό Βραβείο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας (2002)[17]
Αυτοκρατορικό βραβείο (2004)[18]
Τάγμα των τριών αστέρων, Γ΄ Τάξη (2006)
d:Q16364190 (2008)
Τάγμα της Τιμής (2009)
Grawemeyer Award (1992)[19]
Τάγμα του Λαβάρου της Εργασίας
Ιππότης α΄τάξεως του Τάγματος του Σταυρού της Terra Mariana (2014)
Αξιωματικός του Τάγματος της Αξίας της Ιταλικής Δημοκρατίας (2000)
Τάγμα του Μπερνάρντο Ο' Χίγκινς (2008)
Officer of the Order of Gediminas (1998)
Αυστριακή διάκριση για την επιστήμη και τη τέχνη (1992)
Knight Grand Cross of the Order of Merit (2011)
Διοικητής του Τάγματος του Λέοντος της Φινλανδίας (2008)
Τάγμα Πολιτικής Αξίας του Μονακό (1993)
Ταξιάρχης του Τάγματος της Αξίας του Μέγα Δουκάτου του Λουξεμβούργου (2009)
Βραβείο Βιχούρι Σιμπέλιους (1983)
honorary citizen of Kraków (2013)
Βραβείο Γκροουεμάγιερ για Μουσική Σύνθεση (1992)
Χρυσό Μετάλλιο για Αξία στον Πολιτισμό - Gloria Artis (2005)
Τάγμα του Σταυρού της Τέρρα Μαριάνα (2014)
Τάγμα των Τριών Αστέρων (2006)
τάγμα του Μεγάλου Δούκα Γκεντιμίνας (1998)
Τάγμα της Αξίας του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου (2009)
d:Q4286938
Πολιτικό Διαβατήριο
Τάγμα του Λαβάρου της Εργασίας, 1η τάξη[20]
Επίτιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Κρακοβίας
Διοικητής του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (1974)[21]
Order of Danica Hrvatska
Ιππότης του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (1964)[22]
Romano Guardini award (2002)
Τάγμα του Λευκού Αετού (Πολωνία) (2005)
Τάγμα της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας
Τιμητικό Παράσημο για τις υπηρεσίες στην Δημοκρατία της Αυστρίας
Τάγμα των Τεχνών και των Γραμμάτων
Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστούριας
honorary doctorate of the Bordeaux Montaigne University (1979)[23]
Honorary Member of the International Society for Contemporary Music
Ιστότοπος
krzysztofpenderecki.eu
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Κσίστοφ Εουγκένιους Πεντερέτσκι (πολωνικά: Krzysztof Eugeniusz Penderecki‎‎· 23 Νοεμβρίου 1933, Ντεμπίτσα - 29 Μαρτίου 2020, Κρακοβία) ήταν Πολωνός συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας. Μεταξύ των πιο γνωστών έργων του είναι τα Θρηνωδία στα θύματα της Χιροσίμα, Συμφωνία Νο. 3, Πάθος του Αγίου Λουκά, Πολωνικό Ρέκβιεμ, Ανάκλασις και Ουτρένια. Ο Πεντερέτσκι συνέθεσε τέσσερις όπερες, οκτώ συμφωνίες και άλλα ορχηστρικά κομμάτια, μια ποικιλία ορχηστρικών συναυλιών, χορωδιακές σκηνές κυρίως θρησκευτικών κειμένων, καθώς και μουσική δωματίου και οργανικά έργα.[24]

Ο Πεντερέτσκι γεννήθηκε στη Ντενμπίτσα, σπούδασε μουσική στο Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο και στην Μουσική Ακαδημία της Κρακοβίας. Μετά την αποφοίτησή του από την Ακαδημία, έγινε δάσκαλος εκεί και ξεκίνησε την καριέρα του ως συνθέτης το 1959, κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Φθινόπωρο της Βαρσοβίας. Η Θρηνωδία στα θύματα της Χιροσίμα για ορχήστρα εγχόρδων και το χορωδικό έργο Πάθος του Αγίου Λουκά έχουν λάβει δημοφιλή αναγνώριση. Η πρώτη του όπερα, Διάβολοι της Λουντάν, δεν ήταν αμέσως επιτυχημένη. Ξεκινώντας στα μέσα της δεκαετίας του 1970, το στυλ σύνθεσης του Πεντερέτσκι άλλαξε, με το πρώτο του κοντσέρτο βιολιού να εστιάζει στον ημιτόνιο και το τριτόνιο. Το χορωδικό του έργο, Πολωνικό Ρέκβιεμ, γράφτηκε στη δεκαετία του 1980 και επεκτάθηκε το 1993 και το 2005.

Ο Πεντερέτσκι κέρδισε πολλά βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Prix Italia το 1967 και το 1968, το Βραβείο Βιχούρι Σιμπέλιους το 1983, τέσσερα Βραβεία Γκράμι το 1987, 1998 (δύο φορές) και το 2017, το Βραβείο Βολφ στις Τέχνες το 1987 και το Βραβείο Γκροουεμάγιερ για Μουσική Σύνθεση του Πανεπιστημίου του Λούισβιλ το 1992.[25] Το 2012, ο Σον Μάικλς της εφημερίδας The Guardian τον ονόμασε «αναμφισβήτητα τον μεγαλύτερο εν ζωή συνθέτη της Πολωνίας».[26]

Καριέρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!

1933-1958: Πρώτα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πεντερέτσκι γεννήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1933 στην Ντενμπίτσα, από τη Ζόφια και τον Ταντέους Πεντερέτσκι, δικηγόρο. Ο παππούς του Πεντερέτσκι, Ρόμπερτ Μπέργκερ, ήταν πολύ ταλαντούχος ζωγράφος και διευθυντής της τοπικής τράπεζας κατά τη στιγμή της γέννησης του Πεντερέτσκι. Ο πατέρας του Ρόμπερτ, Γιόχαν, ένας Γερμανός Προτεστάντης, μετακόμισε στην Ντενμπίτσα από το Μπρέσλαου (τώρα Βρότσουαφ) στα μέσα του 19ου αιώνα. Λόγω της αγάπης για τη σύζυγό του, στη συνέχεια προσηλυτίστηκε στον καθολικισμό.[27][28] Η γιαγιά του Πεντερέτσκι, Στεφάνια, ήταν Αρμένισα[29] από το Στανίσλαου στην Αυστροουγγαρία (σημερινό Ιβάνο-Φρανκίβσκ στη Δυτική Ουκρανία). Ο Πεντερέτσκι συνήθιζε να πηγαίνει μαζί της στην Αρμενική Εκκλησία στην Κρακοβία.[30] Ήταν ο νεότερος από τα τρία αδέλφια. Η αδερφή του, η Μπαρμπάρα, ήταν παντρεμένη με μηχανικό ορυχείων και ο μεγαλύτερος αδερφός του, ο Γιάνους, σπούδαζε νομική και ιατρική τη στιγμή της γέννησής του. Ο Ταντέους ήταν βιολιστής και έπαιζε επίσης πιάνο.

Το 1939, ξέσπασε ο ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και η οικογένεια του Πεντερέτσκι μετακόμισε από το διαμέρισμά τους, καθώς το Υπουργείο Τροφίμων έπρεπε να λειτουργήσει εκεί. Μετά τον πόλεμο, ο Πεντερέτσκι άρχισε να φοιτά σε σχολείο γραμματικής το 1946. Άρχισε να μελετά το βιολί υπό τον Στανίσουαφ Ντάρουακ, τον στρατιωτικό αρχιμουσικό της Ντενμπίτσα που οργάνωσε μια ορχήστρα για την τοπική μουσική κοινωνία μετά τον πόλεμο.[31] Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο γραμματικής, ο Πεντερέτσκι μετακόμισε στην Κρακοβία το 1951, όπου παρακολούθησε το Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο. Σπούδασε βιολί με τον Στανίσουαφ Ταφροσέβιτς και μουσική θεωρία με τον Φραντσίσεκ Σκοουισέφσκι.[32] Το 1954, ο Πεντερέτσκι μπήκε στην Μουσική Ακαδημία της Κρακοβίας και, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο βιολί μετά το πρώτο του έτος, επικεντρώθηκε αποκλειστικά στη σύνθεση. Ο κύριος δάσκαλος του Πεντερέτσκι ήταν ο Άρτουρ Μαλάφσκι, συνθέτης γνωστός για τα χορωδιακά και ορχηστρικά έργα του, καθώς και για μουσική και τραγούδια δωματίου. Μετά το θάνατο του Μαλάφσκι το 1957, ο Πεντερέτσκι πήρε περαιτέρω μαθήματα με τον Στανίσουαφ Βιεχόβιτς, έναν συνθέτη γνωστό κυρίως για τα χορωδιακά του έργα.[33] Εκείνη την εποχή, η ανατροπή του σταλινισμού το 1956 στην Πολωνία έφερε την άρση της αυστηρής πολιτιστικής λογοκρισίας και άνοιξε την πόρτα σε ένα κύμα δημιουργικότητας.[34]

Προσωπική ζωή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πεντερέτσκι είχε τρία παιδιά, πρώτα μια κόρη, τη Μπεάτα, με την πιανίστα Μπαρμπάρα Πεντερέτσκα (το γένος Γκράτσα, παντρεύτηκαν το 1954 και μετά χώρισαν).[35] Στη συνέχεια, απέκτησε έναν γιο, τον Γούκας (γεν. 1966) και μία κόρη, τη Ντομινίκα (γεν. 1971) με τη δεύτερη σύζυγό του, Ελζμπιέτα Πεντερέτσκα (το γένος Σολέτσκα), την οποία παντρεύτηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1965.[36] Έζησε στο προάστιο της Κρακοβίας, Βόλα Γιουστόφσκα. Ήταν επίσης παθιασμένος κηπουρός και δημιούργησε ένα δενδρολογικό κήπο 15 στρεμμάτων κοντά στο αρχοντικό του στο Λουσουαβίτσε.[37][38]

Στις 29 Μαρτίου 2020, ο Πεντερέτσκι πέθανε στο σπίτι του στην Κρακοβία της Πολωνίας μετά από μακρά ασθένεια.

Κληρονομιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προτομή του Κσίστοφ Πεντερέτσκι στο Δρόμο των Διασημοτήτων στο Κιέλτσε.

Το 1979, παρουσιάστηκε μια χάλκινη προτομή προς τιμήν του Πεντερέτσκι από τον καλλιτέχνη Μάριαν Κονιέτσνι στην Πινακοθήκη των Προσωπογραφιών Συνθετών στη Φιλαρμονική της Πομερανίας στο Μπίντγκοστς.[39] Το μνημείο του βρίσκεται επίσης στο Δρόμο των Διασημοτήτων στην Πλατεία Προσκόπων (Skwer Harcerski) στο Κιέλτσε.[40]

Μια κύρια ζώνη αστεροειδών, η 21059 Penderecki, έχει ονομαστεί προς τιμήν του.[41]

Ο κιθαρίστας των Radiohead, Τζόνι Γκρίνγουντ, είναι γνωστός για το θαυμασμό του για το έργο του Πολωνού συνθέτη. Επισκέφτηκε τον Πεντερέτσκι το 2012 και έγραψε ένα έργο, 48 Responses to Polymorphia, για έγχορδα που συντέθηκε από τον ίδιο τον Πεντερέτσκι σε διάφορες παραστάσεις σε όλη την Ευρώπη.[42]

Έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!

Οι συνθέσεις του Πεντερέτσκι περιλαμβάνουν όπερες, συμφωνίες, χορωδιακά έργα, καθώς και μουσική δωματίου.

Τιμές και βραβεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6930r4j. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ www.krakow.pl/aktualnosci/238631,33,komunikat,nie_zyje_krzysztof_penderecki.html.
  5. ↑ www.sueddeutsche.de/kultur/krzysztof-penderecki-tot-1.4860594.
  6. ↑ «Gran Enciclopèdia Catalana» (Καταλανικά) Grup Enciclopèdia. 0049904.
  7. ↑ www.radiokrakow.pl/kultura/nie-zyje-krzysztof-penderecki/. Ανακτήθηκε στις 29  Μαρτίου 2020.
  8. ↑ www.reuters.com/article/us-poland-music-penderecki/polish-composer-penderecki-dies-at-86-after-long-illness-idUSKBN21G08D.
  9. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13898343v. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  10. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990006454. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  11. ↑ CONOR.SI. 14805603.
  12. ↑ «Komponisten-Porträts» (Γερμανικά) Reclam-Verlag. 1  Δεκεμβρίου 2003. ISBN-13 978-3-15-018268-0.
  13. ↑ 13,0 13,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/18117. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  14. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Νοεμβρίου 2020.
  15. ↑ isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20060020020.
  16. ↑ www.e-teatr.pl/en/artykuly/16039.html.
  17. ↑ ιστότοπος. www.land.nrw/nrw-gestalten/staatspreis-nordrhein-westfalen. Ανακτήθηκε στις 26  Ιουλίου 2024.
  18. ↑ www.praemiumimperiale.org/en/laureate-en/laureates-en. Ανακτήθηκε στις 19  Μαρτίου 2022.
  19. ↑ grawemeyer.org/1992-krzysztof-penderecki/.
  20. ↑ Ανακτήθηκε στις 11  Σεπτεμβρίου 2021.
  21. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιανουαρίου 2022.
  22. ↑ Ανακτήθηκε στις 15  Μαρτίου 2023.
  23. ↑ www.u-bordeaux-montaigne.fr/fr/universite/decouvrir-bordeaux-montaigne/les-docteurs-honoris-causa.html.
  24. ↑ Λέβενσον, Έρικ (29 Μαρτίου 2020). «Krzysztof Penderecki, composer of works in 'The Exorcist' and 'The Shining,' dies at 86». CNN. https://www.cnn.com/2020/03/29/world/krzysztof-penderecki-composer-death-trnd/index.html. 
  25. ↑ «1992 – Krzysztof Penderecki – Grawemeyer Awards». Grawemeyer.org. 
  26. ↑ Μάικλς, Σον (23 Ιανουαρίου 2012). «Jonny Greenwood reveals details of Krzysztof Penderecki collaboration». The Guardian. https://www.theguardian.com/music/2012/jan/23/jonny-greenwood-krzysztof-penderecki?newsfeed=true. 
  27. ↑ Φίλιπ Λεχ: Mistrz, wprost.pl, 18. nov. 2018
  28. ↑ Σφίνγκερ, σελ. 16.
  29. ↑ «Penderecki on 'aiming for the unreachable'». Dw.com. 
  30. ↑ «Krzysztof Penderecki engaged in creation of choral work on Armenian Genocide centennial». Armenpress.am. 
  31. ↑ Σφίνγκερ, σελ. 17.
  32. ↑ Σφίνγκερ, σελ, 18.
  33. ↑ Σφίνγκερ, σελ, 18–19.
  34. ↑ Μονάστρα, Πέγκι. «Krzysztof Penderecki's Polymorphia and Fluorescences». Moldenhauer Archives, Library of Congress. http://memory.loc.gov/ammem/collections/moldenhauer/2428143.pdf. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2012. 
  35. ↑ «Notes on Penderecki». Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2016.  «Aiming for the Unreachable». Dw.com. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2016. 
  36. ↑ «Mazes, Notes & Dali: The Extraordinary Life of Krzysztof Penderecki». Culture.pl. 
  37. ↑ «'Here I write different music…' Remembering Penderecki, through his garden…». https://www.thefirstnews.com/article/here-i-write-different-music-remembering-penderecki-through-his-garden-20870. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2021. 
  38. ↑ «Penderecki's Garden». https://pendereckisgarden.pl/en. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2021. 
  39. ↑ «Marian Konieczny». Desa.pl. https://desa.pl/pl/authors/2984/marian-konieczny. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2019. 
  40. ↑ «Aleja Sław». Um.kielce.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-08-14. https://web.archive.org/web/20200814032226/http://www.um.kielce.pl/pomitab/alejaslaw/. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2019. 
  41. ↑ «21059 Penderecki (1991 GR10)». Jet Propulsion Laboratory. NASA. 
  42. ↑ Service, Tom. «When Poles collide: Jonny Greenwood's collaboration with Krzysztof Penderecki». The Guardian. Guardian Media Group. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2020. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Schwinger, Wolfram; trans. William Mann (1989). Krzysztof Penderecki: His Life and Work – encounters, biography and musical commentary. London, England: Schott. ISBN 978-0-946535-11-8. 

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κσίστοφ_Πεντερέτσκι&oldid=10712570"