Ιαπετός (μυθολογία)
| Τιτάνας Ιαπετός | |
|---|---|
| Τιτάνας της θνητότητας | |
| Σύζυγος-οι | Ωκεανίδα Κλυμένη ή Ασία |
| Γονείς | Ουρανός και Γαία |
| Αδέλφια |
|
| Τέκνα | Τιτάνας Άτλας, Τιτάνας Προμηθέας, Τιτάνας Επιμηθέας και Τιτάνας Μενοίτιος |
| wikidata (π) | |
Στην ελληνική μυθολογία, ο Ιαπετός μαζί με τον μικρότερο αδελφό του, τον Κρόνο, ήταν οι ισχυρότεροι των τιτάνων και, προπάντων, εκείνοι στους οποίους εκδηλώθηκε η μεγαλύτερη εχθρότητα του Δία, μετά από την επικράτησή του.
Ήταν υιός του Ουρανού και της Γαίας και σύζυγος της Κλυμένης, της κόρης του Ωκεανού, ή της Ασίας ή της Αίθρας, ή της Θέμιδας, η οποία και αναφέρεται ως μητέρα του Προμηθέα. Υιοί του υπήρξαν ο Προμηθεύς, ο Άτλαντας, ο Επιμηθέας και ο Μενοίτιος [1] καθώς και άλλοι, ακόμη, περίφημοι “Ιαπετίδες”, όπως ονομάστηκαν. Σημαντικότεροι δε εξ αυτών φέρονται ο Άτλας, που βάσταγε στους ώμους του τον ουράνιο θόλο αλλά και ο δαιμόνιος Προμηθεύς, ο μόνος εκ των Ιαπετιδών που δεν πολέμησε στο πλευρό των τιτάνων κατά την τιτανομαχία.
Τον Ιαπετό αναφέρουν, ήδη, ο Όμηρος και ο Ησίοδος ως κυβερνήτη των Τιτάνων και του κόσμου πριν την επικράτηση του Δία και ότι ακόμη, σε ορισμένες περιοχές τον αναγνώριζαν ως «δημιουργό» των ανθρώπων, ακόμη και μετά την επικράτηση του Δία, όπως στη Κνωσό, στην Αρκαδία, Κιλικία και αλλού.
Τέλος, ο Δίας μετά τη νίκη του, κατακρέμνησε τον Ιαπετό στα σκοτεινά τάρταρα μαζί με τους υπόλοιπους τιτάνες.
Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιαπετός είναι ένας από τους Τιτάνες, ο οποίος αναφέρεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα ότι βρίσκεται τα Τάρταρα με τον Κρόνο. Είναι ο αδερφός του Κρόνου, ο οποίος βασίλευσε στον κόσμο κατά την Χρυσή Εποχή.
Η σύζυγος του Ιαπετού αναφέρεται σαν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, ονόματι είτε Κλυμένη (σύμφωνα με τον Ησίοδο και τον Υγίνο) ή Ασία (σύμφωνα με τον ψευδο-Απολλόδωρο).
Στα "Έργα και Ημέραι" του Ησίοδου, ο Προμηθέας αναφέρεται ως ο γιος του Ιαπετού, και δεν αναφέρεται η μητέρα του. Αντίθετα στη Θεογονία του Ησιόδου η Κλυμένη αναφέρεται ως η σύζυγος του Ιαπετού και η μητέρα του Προμηθέα. Στο έργο του Αισχύλου, "Προμηθεύς Δεσμώτης", ο Προμηθεύς είναι ο γιος της θεάς Θέμιδος, χωρίς να αναφέρεται όνομα πατρός (αλλά συνεχίζεται να αναφέρεται ο Άτλας σαν αδερφός). Στις Ωδές του Οράτιου, στην Ωδή 1.3 ο Οράτιος γράφει "audax Iapeti genus ... Ignem fraude mala gentibus intulit" (" Το θαρραλέο τέκνο του Ιαπετού [δηλ. ο Προμηθεύς]... έφερε τη φωτιά στους ανθρώπους με κακή απάτη")
Ο Ησίοδος και άλλοι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς θεωρούσαν τους υιούς του Ιαπετού σαν τους πρόγονους της ανθρωπότητας και έτσι, μερικά από τα χειρότερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων θεωρείται ότι έχουν κληρονομηθεί από αυτούς τους τέσσερις θεούς, ο καθένας εκ των οποίων αναφέρεται μένα συγκεκριμένο ηθικό ελάττωμα, το οποίο τους οδήγησε στην πτώση τους. Για παράδειγμα ο ραδιούργος και έξυπνος Προμηθέας θα μπορούσε να αναπαριστά τη ραδιουργία, ο ανίκανος και εύπιστος Επιμηθέας την ανοησία, ο ανθεκτικός και δυνατότερος Άτλας την υπερεκτίμηση των ορίων και ο αλαζών Μενοίτιος την απερίσκεπτη βία.
Ο Ιαπετός ως ο προγενήτορας της ανθρωπότητας, ταυτίστηκε αργότερα με τον Ιάφεθ (יֶפֶת), το γιό του Νώε, με βάση την ομοιότητα των ονομάτων τους και την παράδοση που αναφέρει ο Ιώσηπος στην Αρχαιολογία των Ιουδαίων, η οποία τοποθετεί τον Ιάφεθ σαν τον πρόγονο των "Ιαφεθιτών", δηλαδή τους Ινδοευρωπαίους. Ο Ιαπετός συνδέθηκε με τον Ιάφεθ από τον θεολόγο του 17ου αιώνα Matthew Pool (και πιο πρόσφατα από τον Robert Graves) από τον John Pairman Brown.
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα Ιαπετός είναι αβέβαιης ετυμολογίας. Έχει γίνει προσπάθεια σύνδεσης με τον βιβλικό Ιάφεθ, υιό του Νώε ή με την αρχαία ελληνική λέξη "ιάπτειν[2]", που σημαίνει βλάπτω, βάλλω[3]. Ο Beetes το βρίσκει απίθανο και θεωρεί ότι σαν προ-Ολύμπιος θεός, το όνομα πρέπει να είναι προ-ελληνικό[4].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Hesiodus Epic., Theogonia Line 507 [...]κούρην δ' Ἰαπετὸς καλλίσφυρον Ὠκεανίνην ἠγάγετο Κλυμένην καὶ ὁμὸν λέχος εἰσανέβαινεν. ἡ δέ οἱ Ἄτλαντα κρατερόφρονα γείνατο παῖδα, τίκτε δ' ὑπερκύδαντα Μενοίτιον ἠδὲ Προμηθέα, ποικίλον αἰολόμητιν, ἁμαρτίνοόν τ' Ἐπιμηθέα·[...]
- ↑ «ἰάπτω». Liddell, Scott, Jones Ancient Greek Lexicon (LSJ). 1940. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ Thomas Apel and Avi Kapach (21 Νοεμβρίου 2021). «Iapetus». Mythopedia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2022.
- ↑ «Iapetus». Online Etymology Dictionary. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2022.
