Ερρίκος ο Ε΄ (Σαίξπηρ)
 Εξώφυλλο της έκδοσης του 1600 | |
| Συγγραφέας | Ουίλλιαμ Σαίξπηρ |
|---|---|
| Τίτλος | The Life of Henry the Fifth |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1599 |
| Μορφή | θεατρικό έργο |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ερρίκος ο Ε' είναι ιστορικό θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ σε πέντε πράξεις, που θεωρείται ότι γράφτηκε περίπου το 1599. Αφηγείται την ιστορία του βασιλιά Ερρίκου Ε' της Αγγλίας, εστιάζοντας σε γεγονότα αμέσως πριν και μετά τη μάχη του Αζενκούρ (1415) κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς Πολέμου.[1]
Το έργο είναι το τελευταίο μέρος μιας τετραλογίας, μετά τον Ριχάρδο Β΄, τον Ερρίκο Δ΄ (πρώτο μέρος) και τον Ερρίκο Δ΄ (δεύτερο μέρος). Έτσι, το κοινό της εποχής ήταν ήδη εξοικειωμένο με τον χαρακτήρα του Ερρίκου, ο οποίος απεικονίστηκε στα προηγούμενα θεατρικά έργα ως ατίθασος και απείθαρχος νέος που ζούσε άστατη ζωή. Στον Ερρίκο Ε', ο νεαρός πρίγκιπας έχει ωριμάσει. Ξεκινά μια εκστρατεία στη Γαλλία και ο στρατός του, που ήταν πολύ πιο μικρός, νικά τους Γάλλους στο Αζενκούρ.[2]
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ελισαβετιανή σκηνή δεν είχε σκηνικά. Το έργο ξεκινά με έναν πρόλογο, στον οποίο ο Χορός (μοναχικός αφηγητής που απευθύνεται στο κοινό) ζητά συγγνώμη για τους σκηνικούς περιορισμούς και ενθαρρύνει το κοινό να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του για να τους ξεπεράσει: «Πολλαπλασιάστε με το νου σας τα λειψά μας μέσα ...». Ο Χορός επανεμφανίζεται στην αρχή κάθε πράξης και εξηγεί την ιστορία στο κοινό.
Η πρώτη πράξη αναφέρεται στην απόφαση του Άγγλου βασιλιά να εισβάλει στη Γαλλία, πεπεισμένος ότι λόγω της καταγωγής του, είναι ο νόμιμος διάδοχος του γαλλικού θρόνου. Ο αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρυ, για τους δικούς του υλιστικούς λόγους, καθώς φοβάται ότι ο νέος βασιλιάς θα υποστηρίξει έναν νόμο που θα αφαιρέσει την εκκλησιαστική περιουσία, ενθαρρύνει τον βασιλιά και χρηματοδοτεί την εκστρατεία. Ο Γάλλος δελφίνος, γιος του βασιλιά Καρόλου ΣΤ', απαντά στους ισχυρισμούς του Ερρίκου με ένα προσβλητικό δώρο με μπάλες του τένις, «ως ταιριαστά με τη νιότη και τη ματαιοδοξία του».[3] Στην αρχή της δεύτερης πράξης, περιγράφεται ο ενθουσιασμός της χώρας για τον πόλεμο: «Τώρα όλη η νεολαία της Αγγλίας φλέγεται... Πουλάνε τώρα το λιβάδι για να αγοράσουν το άλογο...». Αναφέρεται επίσης στη, χρηματοδοτούμενη από τη Γαλλία για να σταματήσει τα σχέδια εισβολής του Ερρίκου, συνωμοσία του κόμη Ριχάρδου του Κέιμπριτζ και δύο συντρόφων του για τη δολοφονία του Ερρίκου Ε΄στο Σαουθάμπτον. Η αποκάλυψη της συνομωσίας και η αδίστακτη μεταχείριση του Ερρίκου Ε΄ προς τους συνωμότες δείχνουν ότι ο βασιλιάς έχει αλλάξει από όπως εμφανιζόταν στα προηγούμενα έργα.
Στην τρίτη πράξη, ο Ερρίκος και τα στρατεύματά του πολιορκούν το γαλλικό λιμάνι Αρφλέρ αφού διέσχισαν τη Μάγχη. Ο Γάλλος βασιλιάς, μας πληροφορεί ο Χορός, «του προσφέρει / την Αικατερίνη, την κόρη του, και μαζί της, προίκα, / κάποια μικροσκοπικά και ασύμφορα δουκάτα». Ο Ερρίκος δεν είναι ικανοποιημένος.
Στην πολιορκία της Αρφλέρ, οι Άγγλοι ηττώνται αρχικά, αλλά ο Ερρίκος τους προτρέπει να συνεχίσουν. Μετά από μια αιματηρή πολιορκία, οι Άγγλοι καταλαμβάνουν την πόλη, αλλά οι άνδρες είναι τόσο εξαντλημένοι που ο Ερρίκος αποφασίζει να μην προχωρήσει για το Παρίσι. Αντίθετα, κατευθύνεται προς την ακτή του Καλαί. Οι Γάλλοι συγκεντρώνουν ισχυρό στρατό και τον καταδιώκουν.[4]
Τον περικυκλώνουν κοντά στη μικρή πόλη Αζενκούρ, και στην τέταρτη πράξη, τη νύχτα πριν από τη μάχη, γνωρίζοντας ότι οι Γάλλοι υπερτερούν αριθμητικά, ο Ερρίκος περιφέρεται στο αγγλικό στρατόπεδο μεταμφιεσμένος, προσπαθώντας να εμψυχώσει τους στρατιώτες του ζητώντας από τον Θεό να «χαλυβώσει τις καρδιές των στρατιωτών μου» και να μάθει τι πραγματικά πιστεύουν για αυτόν. Έρχεται το φως της ημέρας και ο Ερρίκος συγκεντρώνει τους ευγενείς του και τους εμψυχώνει. Ο Γάλλος αγγελιοφόρος Μονζουά επιστρέφει για να ρωτήσει εάν ο Ερρίκος θα παραδοθεί και θα αποφύγει τη βέβαιη ήττα και τον θάνατο των ανδρών του. Ο Ερρίκος αρνείται. Ο Σαίξπηρ δεν περιγράφει τη μάχη στο έργο. Αν και οι Γάλλοι σε μια σκηνή ακούγονται να λένε ότι «όλα έχουν χαθεί», το αποτέλεσμα δεν είναι ξεκάθαρο για τον Ερρίκο, μέχρι που ο Γάλλος αγγελιοφόρος Μονζουά του λέει «η μέρα είναι δική σου». Η μάχη αποδεικνύεται θριαμβευτική νίκη για τους Άγγλους: οι Γάλλοι ιππότες αποδεκατίστηκαν, υπέστησαν 10.000 απώλειες, οι Άγγλοι λιγότερες από 30. «Θεέ, το χέρι σου ήταν εδώ», αναφωνεί ο Ερρίκος.
Η πέμπτη πράξη διαδραματίζεται αρκετά χρόνια αργότερα, καθώς οι Άγγλοι και οι Γάλλοι διαπραγματεύονται τη Συνθήκη της Τρουά. Ο Ερρίκος προσπαθεί να σαγηνεύσει τη Γαλλίδα πριγκίπισσα Αικατερίνη των Βαλουά. Κανείς δεν μιλάει καλά τη γλώσσα του άλλου, αλλά τα λάθη τους είναι τόσο αστεία που βοηθούν τον βασιλιά στην επίτευξη του στόχου του. Η σκηνή τελειώνει με τον Γάλλο βασιλιά Κάρολο ΣΤ΄ να ορίζει τον Ερρίκο ως διάδοχο του γαλλικού θρόνου.
Το έργο ολοκληρώνεται με μια τελική εμφάνιση του Χορού που προμηνύει την ταραχώδη βασιλεία του γιου του Ερρίκου Ε΄, Ερρίκου ΣΤ' της Αγγλίας, που «βρέφος έβαλε το στέμμα και διάδοχος της Αγγλίας και της Γαλλίας εστάθη. Πολλοί κυβέρνησαν το κράτος, που αιματοκύλισαν την Αγγλία και έχασαν τη Γαλλία, γεγονότα που έχει δείξει συχνά η σκηνή μας». Ο Σαίξπηρ είχε δραματοποιήσει προηγουμένως αυτή την ιστορία στην τριλογία του Ερρίκος ο ΣΤ΄ .
Όπως σε πολλά από τα ιστορικά έργα και τις τραγωδίες του Σαίξπηρ, στο έργο εμφανίζονται αρκετοί δευτερεύοντες κωμικοί χαρακτήρες, που έρχονται σε αντίθεση με τη σοβαρότητα των καταστάσεων και αποφορτίζουν την ατμόσφαιρα, συχνά σχολιάζοντας την κύρια πλοκή. Εδώ, είναι ως επί το πλείστον κοινοί στρατιώτες. Ανάμεσά τους, εμφανίζονται ένας στρατιώτης Σκωτσέζος, ένας Ιρλανδός, ένας Άγγλος και ένας Ουαλός με όλα τα κωμικά τους στερεότυπα. Αναφέρεται επίσης ο θάνατος του Φάλσταφ, παλιού φίλου του βασιλιά.[5]
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κύρια πηγή του Σαίξπηρ για τον Ερρίκο Ε', όπως και για τα περισσότερα από τα ιστορικά του έργα, ήταν τα Χρονικά της Αγγλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας (1577) του Ράφαελ Χόλινσεντ. Φαίνεται να έχει επίσης συμβουλευτεί το έργο του Έντουαρντ Χολ Η ένωση των δύο ευγενών και διακεκριμένων οίκων του Λάνκαστερ και της Υόρκης (1548). Οι μελετητές υποθέτουν ότι ο Σαίξπηρ ήταν εξοικειωμένος με το ποίημα του Σάμιουελ Ντάνιελ για τους εμφύλιους πολέμους στην Αγγλία. Ένα παλαιότερο ανώνυμο θεατρικό έργο, το Διάσημες νίκες του Ερρίκου του Ε΄ πιστεύεται επίσης γενικά ότι ήταν πρότυπο για το έργο.[6]
Ταινίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Έχουν γίνει τρεις μεγάλες κινηματογραφικές προσαρμογές. Η πρώτη, Ερρίκος ο 5ος (1944), σε σκηνοθεσία και πρωταγωνιστή τον Λόρενς Ολίβιε, είναι μια έγχρωμη στυλιζαρισμένη ταινία που γυρίστηκε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και προοριζόταν ως πατριωτική εμψύχωση την εποχή της εισβολής στη Νορμανδία, αγνοώντας το γεγονός ότι ο εχθρός του έργου, οι Γάλλοι, ήταν πλέον σύμμαχοι.
Η δεύτερη ταινία, Ερρίκος ο Ε΄ (1989), σε σκηνοθεσία και πρωταγωνιστή τον Κένεθ Μπράνα, επιχειρεί να δώσει μια πιο ρεαλιστική άποψη της περιόδου και δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη φρίκη του πολέμου.
Η τρίτη ταινία, Ο βασιλιάς (2019), με πρωταγωνιστή τον Τιμοτέ Σαλαμέ ως Ερρίκο Ε΄, διασκευάστηκε από τα έργα του Σαίξπηρ Ερρίκος Δ΄ και Ερρίκος ο Ε΄.[7]
Μεταφράσεις στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ο βασιλιάς Ερρίκος ο Ε΄, μετάφραση: Βασίλης Ρώτας, εκδόσεις Επικαιρότητα, 1997
- Ερρίκος ο Ε΄, μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές, εκδόσεις Κέδρος, 2006 [8]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «rsc.org.uk/henry-v/the-plot».
- ↑ . «playshakespeare.com/henry-v/synopsis».
- ↑ . «shakespeare.org.uk/explore-shakespeare/shakespedia/shakespeares-plays/henry-v/».
- ↑ . «cliffsnotes.com/literature/h/henry-v/play-summary».
- ↑ . «sparknotes.com/shakespeare/henryv/summary/».
- ↑ . «britannica.com/topic/Henry-V-by-Shakespeare».
- ↑ . «imdb.com/title/The King/2019».
- ↑ . «politeianet.gr/books/shakespeare-william-kedros-errikos-o-e».