Αστρικό σμήνος

Το Μεσιέ 92 στον αστερισμό Ηρακλή

Τα αστρικά σμήνη είναι ομάδες πολλών αστέρων. Οι αστρονόμοι διακρίνουν δύο τύπους αστρικών σμηνών: Τα σφαιρωτά σμήνη είναι πυκνές ομάδες εκατοντάδων χιλιάδων ή εκατομμυρίων πολύ παλιών αστέρων, που είναι ισχυρά συνδεδεμένοι με τη βαρύτητα, ενώ τα ανοικτά σμήνη είναι πιο χαλαρές συγκεντρωμένες ομάδες αστέρων, που γενικά περιέχουν λιγότερα από μερικές εκατοντάδες μέλη, και συχνά είναι πολύ νέα. Τα ανοικτά σμήνη διαταράσσονται με την πάροδο του χρόνου από τη βαρυτική επίδραση των γιγαντιαίων μοριακών νεφών καθώς κινούνται μέσω του Γαλαξία, αλλά τα μέλη του συμπλέγματος συνεχίζουν να κινούνται σε γενικές γραμμές στην ίδια κατεύθυνση στο διάστημα, ακόμη κι αν δεν είναι πλέον συνδεδεμένα με τη βαρύτητα· τότε είναι γνωστά ως αστρικές ενώσεις και μερικές φορές αναφέρονται ως κινούμενες ομάδες.

Τα ευκολότερα ορατά με γυμνό μάτι αστρικά σμήνη είναι οι Πλειάδες, οι Υάδες και το Σμήνος της Κυψέλης.

Αστρονομική σημασία των αστρικών σμηνών

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός εξωπλανήτη σε τροχιά γύρω από ένα αστέρι στο σμήνος Μεσσιέ 67.

Τα αστρικά σμήνη είναι σημαντικά σε πολλούς τομείς της αστρονομίας. Επειδή όλοι οι αστέρες του καθενός γεννήθηκαν περίπου στο ίδιο χρονικό διάστημα, οι διαφορετικές ιδιότητες όλων των αστέρων σε ένα σμήνος είναι συνάρτηση μάζας μόνο και έτσι οι θεωρίες της αστρικής εξέλιξης βασίζονται σε παρατηρήσεις ανοιχτών και σφαιρικών σμηνών.

Τα σμήνη είναι επίσης ένα βήμα καίριας σημασίας για τον προσδιορισμό της κλίμακας αποστάσεων του Σύμπαντος. Μερικά από τα πλησιέστερα σμήνη είναι αρκετά κοντά ώστε οι αποστάσεις τους να μετρηθούν χρησιμοποιώντας παράλλαξη. Το διάγραμμα Χέρτζσπρουνγκ-Ράσελ μπορεί να παρασταθεί για αυτά τα σμήνη τα οποία έχουν απόλυτες τιμές γνωστές στον άξονα φωτεινότητας. Στη συνέχεια, όταν παρασταθεί ένα παρόμοιο διάγραμμα για ένα σύμπλεγμα των οποίων η απόσταση δεν είναι γνωστή, η θέση της κύριας ακολουθίας μπορεί να συγκριθεί με αυτή της πρώτης ομάδας και την εκτιμώμενη απόσταση. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως προσαρμογή κύριας ακολουθίας. Η ερυθρότητα και οι αστρικοί πληθυσμοί πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν χρησιμοποιείται αυτή η μέθοδος.

Σχεδόν όλοι οι αστέρες στο γαλαξιακό πεδίο, συμπεριλαμβανομένου του Ήλιου, γεννήθηκαν αρχικώς σε περιοχές με ενσωματωμένα σμήνη που διασπάστηκαν. Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιότητες των αστέρων και των πλανητικών συστημάτων μπορεί να έχουν επηρεαστεί από πρώιμα συγκεντρωμένα σε σμήνη περιβάλλοντα. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει για το δικό μας Ηλιακό Σύστημα, στο οποίο η χημική αφθονία δείχνει τις επιπτώσεις ενός υπερκαινοφανούς από κοντινό αστέρα στις αρχές της ιστορίας του Ηλιακού Συστήματος.

Υποθέσεις για εξωγήινη ζωή

Το 2016 η αστροφυσικός Ροζάν Ντι Στέφανο του Σμιθσόνειου Κέντρου Αστροφυσικής του Χάρβαρντ πρότεινε ότι τα αστρικά σμήνη μπορεί να κατοικούνται από ευφυείς εξωγήινους.