Μάχη των Εχινάδων (1427)

Η μάχη των Εχινάδων έγινε το 1427 στις Εχινάδες νήσους δυτικά της Αιτωλοακαρνανίας, μεταξύ του Καρόλου Α΄ Τόκκου και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η μάχη ήταν μία αποφασιστική νίκη των Ρωμαίων, η τελευταία στη ναυτική ιστορία της Ρωμανίας και επέφερε την προσάρτηση της Πελοποννήσου στο Δεσποτάτο του Μορέως.

To ιστορικό πλαίσιο

Στις αρχές του 15ου αι. η Πελοπόννησος ήταν διαιρεμένη μεταξύ τριών δυνάμεων: του πριγκιπάτου της Αχαΐας στα βορειο-δυτικά, του δεσποτάτου του Μωρέα στα νοτιο-ανατολικά και των Βενετικών κτήσεων (Άργος, Ναυπλία, Νεθώνη, Κορώνη, κ.ά.). Οι Ρωμαίοι ήταν δραστήριοι και προσπαθούσαν να ανακτήσουν το εξασθενημένο πριγκιπάτο, ενώ η απειλή της συνεχώς αυξανόμενης Οθωμανικής επικράτειας απειλούσε όλους. Ο Κάρολος Α΄ δούκας της Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Λευκάδας και δεσπότης της Ηπείρου, είχε εκμεταλλευθεί την αντιπαράθεση των Ρωμαίων με το πριγκιπάτο και είχε επεκτείνει την εξουσία του: το 1407-08 ο αδελφός του Λεονάρδος κατέλαβε και λεηλάτησε το φρούριο της Γλαρέντζας, ενώ το 1421 ο Κάρολος αγόρασε τη μόνιμη κατοχή του από τον Ολιβέριο Φράνκο, που το είχε καταλάβει τρία έτη πριν από τον Κεντυρίωνα Β΄ Ζακκαρία πρίγκιπα της Αχαΐας.

Τον Φεβρουάριο του 1423 συνήφθη μία επισφαλής ανακωχή μεταξύ του Ζακκαρία, του Τόκκο και των Ρωμαίων με πρωτοβουλία των Βενετών, που ήθελαν πολύ να δημιουργήσουν ένα κοινό μέτωπο εναντίον των Οθωμανών. Ωστόσο η συμμαχία δεν εμπόδισε μία μεγάλη Οθωμανική επιδρομή του Τουραχάν μπέη στην Πελοπόννησο το θέρος του 1423, ούτε σταμάτησε την πολιτική ανάκτησης του Θεοδώρου Β΄ Παλαιολόγου, δεσπότη του Μωρέως, που εισέβαλε σε Βενετικό έδαφος, ούτε τη σύλληψη του Κεντυρίωνα Β΄ τον Ιούνιο του 1424. Οι Ρωμαίοι αρχικά έμοιαζαν ικανοποιημένοι να αφήσουν τον Τόκκο μόνο του, καθώς είχε και αυτός ανοικτούς λογαριασμούς με τον Ζακκαρία. Ο πόλεμος μεταξύ των δύο δυνάμεων προκλήθηκε το 1426, όταν ο στρατός του Τόκκο κατάσχεσαν των ζώα των Αλβανών ποιμένων κατά την ετήσια μετάβασή τους από τα υπό Ρωμαϊκό έλεγχο κεντρικά υψίπεδα στις πεδιάδες της Ήλιδας.

Η ναυμαχία και τα μετέπειτα γεγονότα

Ο Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος Αυτοκράτορας των Ρωμαίων ταξίδευσε προσωπικά στην Πελοπόννησο και οι Ρωμαϊκές δυνάμεις άρχισαν την πολιορκία της Γλαρέντζας από στεριά και θάλασσα. Ο Τόκκο συγκέντρωσε έναν στόλο από τις κτήσεις του στα Ιόνια νησιά και την Ήπειρο, στον οποίο προστέθηκαν πλοία από τη Μασσαλία, και τον έθεσε υπό τις διαταγές του νόθου γιού του Τόρνο. Ο Ρωμαϊκός στόλος, υπό κάποιον Λεοντάριο (ίσως τον Δημήτριο Λάσκαρη Λεοντάρη), συνάντησε τον Λατινικό στόλο στις Εχινάδες και του επέφερε ένα συντριπτικό χτύπημα. Τα πιο πολλά πλοία του Τόκκο αιχμαλωτίστηκαν, πολλοί από τα πληρώματα σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 150 άνδρες συνελήφθηκαν. Ο ίδιος ο Τόρνο μόλις και μετά βίας κατάφερε να διαφύγει, αλλά ένας ανιψιός του αιχμαλωτίστηκε. Η νίκη καταγράφτηκε σε έναν μακρύ ανώνυμο πανηγυρικό λόγο προς τον Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγο και τον γιο του Ιωάννη Η΄· ο λόγος αυτός είναι η κύρια πηγή πληροφοριών για τη ναυμαχία.

Η ήττα έπαυσε τις φιλοδοξίες του Τόκκου στην Πελοπόννησο: σε μία -μετά από διαπραγμάτευση- επίλυση, ο αδελφός τού Ιωάννη Η΄, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (ο μετέπειτα Αυτοκράτορας) νυμφεύτηκε τη Μανταλένα Τόκκο, ανιψιά του Καρόλου Α΄ και έλαβε τις κτήσεις της οικογένειας Τόκκο στην Πελοπόννησο ως προίκα. Έπειτα από την προσάρτηση των πρώην περιοχών του Τόκκου και κάτω από την ηγεσία του Κωνσταντίνου, οι Ρωμαίοι συνέχισαν να μειώνουν τα τελευταία λείψανα του πριγκιπάτου της Αχαΐας. Η Πάτρα έπεσε τον Μάιο του 1430 και ως το 1432 ο Κωνσταντίνος και οι αδελφοί του εκτόπισαν τους τελευταίους Λατίνους φεουδάρχες και ανάκτησαν όλη την Πελοπόννησο, με την εξαίρεση των Βενετικών κτήσεων, υπό Ρωμαϊκό έλεγχο.

Πηγές

• Lampros, Spyridon P. (1926). Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά, Τόμος Γ′ (in Greek). Athens, Greece: Vas. N. Grigoriadis.
• Miller, William (1908). The Latins in the Levant: A History of Frankish Greece (1204–1566). London: John Murray. OCLC 563022439.
• Nicol, Donald MacGillivray (2010) [1984]. The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-13089-9.
• Setton, Kenneth M. (1978). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume II: The Fifteenth Century. Philadelphia: The American Philosophical Society. ISBN 0-87169-127-2.