Γιουγκοσλαβία

Η Γιουγκοσλαβία (σερβοκροατικά: Jugoslavija/Југославија, σλοβενικά: Jugoslavija, σλαβομακεδονικά: Југославија‎‎) ήταν κράτος της Ευρώπης στο δυτικό μέρος των Βαλκανίων κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 20ού αιώνα. Σχηματίστηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο το 1918 με το όνομα Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων μετά τη συγχώνευση του προσωρινού Κράτους των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων (που αυτοανακηρύχθηκε μετά τη διάλυση της πρώην Αυστροουγγαρίας) με το ανεξάρτητο Βασίλειο της Σερβίας. Η σερβική βασιλική οικογένεια των Καρατζόρτζεβιτς έγινε η δυναστεία του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Το Βασίλειο κέρδισε τη διεθνή του αναγνώριση στις 13 Ιουλίου του 1922 στη Διάσκεψη των Πρεσβευτών στο Παρίσι. Η χώρα ονομάστηκε έτσι από τους Νότιους Σλαβικούς λαούς που σχημάτισαν την πρώτη τους ένωση, μετά από αιώνες στους οποίους τα εδάφη τους ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Αυστροουγγαρίας.

Γιουγκοσλαβία
1  Δεκεμβρίου 1918–27  Απριλίου 1992
Πρωτεύουσα	Βελιγράδι
Ίδρυση	1  Δεκεμβρίου 1918
Γλώσσες	Σερβοκροατική γλώσσα
Πολίτευμα	μοναρχία και πολιτεία
Έκταση	255.804 km²
Πληθυσμός	23.271.000 (1991) και 11.998.000 (1921)
Γεωγραφικές συντεταγμένες	44°49′14″N 20°27′44″E
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Σημαία του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας

Σημαία της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας

Σημαία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας

Μετονομάστηκε σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας στις 3 Οκτωβρίου 1929 και στις 6 Απριλίου 1941 οι δυνάμεις του Άξονα εισέβαλαν στη Γιουγκοσλαβία και τη διαμέλισαν. Το 1943 ανακηρύχθηκε η Δημοκρατική Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία από τους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους. Το 1944, ο βασιλιάς τους αναγνώρισε ως νόμιμη κυβέρνηση, αλλά τον Νοέμβριο του 1945 η μοναρχία καταργήθηκε. Η Γιουγκοσλαβία μετονομάστηκε σε Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας το 1946, όταν και σχηματίστηκε η κομμουνιστική κυβέρνηση. Απέκτησε τα εδάφη της Ίστριας, της Ριέκας και το Ζαντάρ από την Ιταλία. Ο κομματικός ηγέτης Γιόσιπ Μπροζ Τίτο κυβέρνησε τη χώρα ως πρόεδρος μέχρι τον θάνατό του το 1980. Το 1963, η χώρα μετονομάστηκε σε Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (ΣΟΔΓ).

Οι έξι Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες που αποτελούσαν τη Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας ήταν η Σ.Δ. Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η Σ.Δ. Κροατίας, η Σ.Δ. Μαυροβουνίου, η Σ.Δ. Σλοβενίας, η Σ.Δ. Σερβίας και η Σ.Δ. Μακεδονίας. Η Σερβία περιείχε δύο Σοσιαλιστικές Αυτόνομες Επαρχίες, τη Σ.Α.Ε. Βοϊβοντίνας και τη Σ.Α.Ε. Κοσσυφοπεδίου (η οποία μετά το 1974 ήταν σε μεγάλο βαθμό ίση με τα άλλα μέλη της ομοσπονδίας). Μετά από την οικονομική και πολιτική κρίση της δεκαετίας του 1980 και την άνοδο του εθνικισμού, η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε και χωρίστηκε στις επιμέρους δημοκρατίες της, στα ήδη υπάρχοντα σύνορά τους, στην αρχή σε πέντε κράτη που τελικά οδηγήθηκαν σε πόλεμο μεταξύ τους.

Μετά τη διάλυση, οι δημοκρατίες της Σερβίας και του Μαυροβουνίου σχημάτισαν ένα μικρότερο κράτος την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (ΟΔΓ), η οποία φιλοδοξούσε να έχει την ιδιότητα του μοναδικού νόμιμου διαδόχου της ΣΟΔΓ, αλλά οι ισχυρισμοί αυτοί βρήκαν αντίθετες τις άλλες δημοκρατίες. Τελικά, η Σερβία και το Μαυροβούνιο αποδέχθηκαν τη γνώμη της επιτροπής Μπατιντέρ για την από κοινού διαδοχή. Η ΟΔΓ μετονομάσθηκε σε Ένωση Κρατών Σερβίας και Μαυροβουνίου το 2003. Η Σερβία και το Μαυροβούνιο χωρίστηκαν το 2006 και έγιναν ανεξάρτητα κράτη, ενώ το Κοσσυφοπέδιο διακήρυξε την ανεξαρτησία του το 2008.

Εισαγωγή

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός κράτους για τους Νότιους Σλάβους της δυτικής περιοχής της βαλκανικής αναπτύχθηκε τον 17ο αιώνα και βρήκε πρόσφορο έδαφος μόλις τον 19ο αιώνα με το «Κίνημα των Ιλλυρίων» και η αρχική ιδέα για τη δημιουργία κρατικής οντότητας άρχισε να γίνεται πραγματικότητα. Ο Γιουγκοσλαβισμός ήταν μια ισχυρή πολιτική δύναμη κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που έγινε ευρύτερα γνωστός με τη δολοφονία του Αρχιδούκα της Αυστρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου από τον Σέρβο Γκαβρίλο Πρίντσιπ στο Σαράγεβο και την επακόλουθη κήρυξη πολέμου και εισβολή της Αυστροουγγαρίας στη Σερβία και προσπάθησε να συσπειρώσει τους Γιουγκοσλάβους κατά της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορικής κυριαρχίας για μια ανεξάρτητη Γιουγκοσλαβία που τελικά επιτεύχθηκε το 1918.

Στη δίκη του το 1914, ο Πρίντσιπ δήλωσε: «Είμαι ένας Γιουγκοσλάβος εθνικιστής που με ενδιαφέρει η ενοποίηση όλων των Γιουγκοσλάβων και δεν με νοιάζει τι μορφή θα έχει το κράτος αυτό, αλλά πρέπει να είναι ελεύθερο από την Αυστρία.

Γεωγραφία

Η Γιουγκοσλαβία συνόρευε βόρεια με την Ιταλία και την Αυστρία, βορειοανατολικά με την Ουγγαρία, ανατολικά με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, νότια με την Ελλάδα, νοτιοδυτικά με την Αλβανία και βρεχόταν από την Αδριατική θάλασσα στα δυτικά. Η πιο σημαντική αλλαγή στα σύνορα της Γιουγκοσλαβίας ήταν η προσάρτηση της Ζώνης B΄ της Ελεύθερης Περιοχής της Τεργέστης το 1954. Το 1991-1992 το έδαφος της Γιουγκοσλαβίας χωρίστηκε στις, Σλοβενία, Κροατία,και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μόνο οι δημοκρατίες της Σερβίας και του Μαυροβουνίου παρέμειναν στη συνομοσπονδία και αποτέλεσαν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Επίσημες Ονομασίες

Η χώρα είχε αρκετές επίσημες ονομασίες:

• Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (Kraljevina Srba Hrvata i Slovenaca, Краљевина Срба Хрвата и Словенаца). Από την ίδρυση του ενιαίου κράτους το 1918 μέχρι τη μετονομασία του το 1929 σε Γιουγκοσλαβία.
• Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας (Kraljevina Jugoslavija, Краљевина Југославија), το πρώτο όνομα της Γιουγκοσλαβίας, κάτω από τη διακυβέρνηση των Σέρβων βασιλέων το 1929.
• Λαοκρατική Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία (Demokratska Federativna Jugoslavija, Демократска Федеративна Југославија), από το όνομα της κυβέρνησης αντίστασης που δημιουργήθηκε το 1943 όταν ακόμη η χώρα ήταν υπό την κατοχή του Άξονα. Το μέτωπο υπό την ηγεσία των κομμουνιστών θα ελέγξει ολόκληρο το έδαφος της Γιουγκοσλαβίας τον Μάιο του 1945.
• Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας'(Federativna Narodna Republika Jugoslavija-FNRJ, Федеративна Народна Република Југославија-ФНРЈ), στις 27 Νοεμβρίου 1945,
• Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija-SFRJ, Социјалистичка Федеративна Република Југославија-СФРЈ). Στις 7 Απριλίου 1963 η χώρα θα λάβει αυτό το όνομα και θα διατηρηθεί έως και τις 15 Ιανουαρίου 1992 όπου μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας θα εγκαταλειφθεί. Η Σερβία και το Μαυροβούνιο, που παρέμειναν σε ένα ενιαίο κράτος θα λάβουν την ονομασία Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (Savezna Republika Jugoslavija-SRJ, Савезна Република Југославија-СРЈ) έως το 2003.

Στα ελληνικά παλαιότερα η Γιουγκοσλαβία αποκαλούνταν Νοτιοσλαβία . Παρά την εκτεταμένη χρήση του ονόματος Γιουγκοσλαβία στα μετέπειτα χρόνια, στα ελληνικά ο όρος επέζησε για αρκετά χρόνια. Χαρακτηριστικά, το 2005, αναφέρθηκε από τον πρώην πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Χρήστο Σαρτζετάκη σε μήνυμά του προς τον Ελληνικό λαό, όταν αυτός μιλούσε για τη Γιουγκοσλαβία του Στρατάρχη Τίτο.

Το Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας

Οι περιοχές που δημιούργησαν το βασίλειο το 1918

Η Γιουγκοσλαβία δημιουργήθηκε ως κράτος την 1η Δεκεμβρίου 1918 και την ονομασία Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων.

Μετά την ήττα των κεντρικών δυνάμεων και την κατάρρευση της Αυστροουγγαρίας στα εδάφη της διαλυμένης αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν Σλοβένοι, Κροάτες και Σέρβοι δημιουργήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1918 ένα εφήμερο κράτος με την ονομασία κράτος των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων. Το κράτος αυτό στις 1η Δεκεμβρίου 1918 ενώθηκε με το Βασίλειο της Σερβίας, με το οποίο εν τω μεταξύ είχαν ενωθεί το Βασίλειο του Μαυροβουνίου και η περιοχή του Βανάτο, Μπάτσκα και Μπαράνια (Βοϊβοντίνα).

Πρωτεύουσα του βασιλείου ήταν το Βελιγράδι και επίσημη γλώσσα τα σερβο-κροατο-σλοβενικά. Πρώτος βασιλιάς ήταν ο Πέτρος Α' Καραγιώργης της Σερβίας.

Διοικητική διαίρεση

Με τη δημιουργία του κράτους το 1918 η χώρα διοικητικά διαιρέθηκε σε Επαρχίες (Ποκράϊνε) οι οποίες διατηρήθηκαν έως το 1922.

Οι Επαρχίες (Ποκράϊνε) του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων την περίοδο 1918-1922 ήταν:

• Σερβία
  • Βόρεια Σερβία
  • Νότια Σερβία
• Μαυροβούνιο
• Βοσνία και Ερζεγοβίνη
• Δαλματία
• Κροατία και Σλαβονία
• Σλοβενία
• Μπανάτο, Μπάτσκα και Μπαράνια

Με το Σύνταγμα του Βίντοβνταν του 1921 που εφαρμόστηκε το 1992 καταργήθηκαν οι Επαρχίες και δημιουργήθηκαν 33 Περιφέρειες (Όμπλαστ) που διατηρήθηκαν έως το 1929.

Με τη μετονομασία του κράτους το 1929 σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας η χώρα διοικητικά διαιρέθηκε σε Μπανοβίνες (Επαρχίες) που αντικατέστησαν τις έως τότε 33 Περιφέρειες.

Οι Μπανοβίνες (Επαρχίες) του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας την περίοδο από το 1929 έως την κατάρρευση της χώρας ήταν:

Όνομα	Πρωτεύουσα	Περίοδος	Περιοχή	Σήμερα
Μπανόβινα του Δούναβη	Νόβι Σαντ	1929-1941		Σερβία
Μπανόβινα του Μοράβα	Νις	1929-1941		Σερβία
Μπανόβινα του Βαρδάρη	Σκόπια	1929-1941		Βόρεια Μακεδονία
Μπανόβινα της Ζέτα	Τσέτινιε	1929-1941		Μαυροβούνιο
Μπανόβινα του Δρίνου	Σαράγιεβο	1929-1941		Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Μπανόβινα του Βρμπας	Μπάνια Λούκα	1929-1941		Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Μπανόβινα του Σάβου	Ζάγκρεμπ	1929-1939		Κροατία
Παράκτια Μπανόβινα	Σπλιτ	1929-1939		Κροατία
Μπανόβινα του Δράβου	Λιουμπλιάνα	1929-1941		Σλοβενία

Το 1939 η Μπανόβινα του Σάβου και η Παράκτια Μπανόβινα ενώθηκαν και σχημάτισαν μέχρι το 1941 την Μπανόβινα της Κροατίας.

Η πρωτεύουσα του κράτους το Βελιγράδι, μαζί με το Ζέμουν και το Πάντσεβο αποτελούσαν ξεχωριστή διοικητική ενότητα τη Διοίκηση πόλης Βελιγραδίου. Σήμερα το Βελιγράδι είναι η πρωτεύουσα της Σερβίας.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυνάμεις του Άξονα (Γερμανοί, Ιταλοί, Αλβανοί, Ούγγροι και Βούλγαροι) εισέβαλαν στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας και διαμέλισαν το έδαφός της.

Ο διαμελισμός

Οι Γερμανοί προσάρτησαν στο κράτος τους το βόρειο και μεγαλύτερο τμήμα της σημερινής Σλοβενίας. Η Ιταλία προσάρτησε τη νότια Σλοβενία, τμήματα και νησιά της Δαλματίας μαζί με το Σπλιτ και το Ντουμπρόβνικ στην Κροατία. Οι Ούγγροι προσάρτησαν μικρό τμήμα στην ανατολική Σλοβενία και τη δυτική Βοϊβοντίνα. Η Αλβανία προσάρτησε το Κοσσυφοπέδιο, μικρό τμήμα του Μαυροβουνίου και το δυτικό τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας, όπου κατοικούν κυρίως Αλβανοί. Η Βουλγαρία προσάρτησε στο έδαφος της το σύνολο της σημερινής κεντρικής και ανατολικής Βόρειας Μακεδονίας και μικρό τμήμα στην ανατολική Σερβία.

Τα κράτη - προτεκτοράτα

Στην υπόλοιπη χώρα δημιουργήθηκαν τρία διαφορετικά κράτη - προτεκτοράτα. Στα εδάφη, υπό γερμανική και ιταλική κατοχή, της σημερινής Κροατίας και Βοσνίας - Ερζεγοβίνης οι φασίστες Κροάτες Ουστάσι δημιούργησαν ένα κράτος - μαριονέτα, το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (NDH). Στην υπό γερμανική κατοχή Σερβία, δημιουργήθηκε το κράτος της Σερβίας, η επονομαζόμενη και Σερβία του Νέντιτς. Στο υπό ιταλική κατοχή Μαυροβούνιο, δημιουργήθηκε το Ανεξάρτητο Κράτος του Μαυροβουνίου.

Η Αντίσταση

Ο Τίτο

Ένας σκληρός πόλεμος της αντίστασης οδήγησε σύντομα τους Παρτιζάνους με επικεφαλής τον κομμουνιστή ηγέτη Τίτο, στο να αποτελέσουν το πιο σημαντικό κίνημα της αντίστασης. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας, που ιδρύθηκε μαζί με άλλα πολιτικά κόμματα, το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Jedinstveni narodnooslobodilačk), αναπτύσσει τον Νοέμβριο του 1942, ένα αντιπροσωπευτικό πολιτικό όργανο, το αντιφασιστικό Συμβούλιο Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας (Antifašističko V(ij)eće Narodnog Oslobođenja Jugoslavije). Από τις 21 έως 29 Νοεμβρίου 1943, το Συμβούλιο Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας στη δεύτερη συνεδρίασή του στο Γιάιτσε θεσπίζει ένα πολιτικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού γιουγκοσλαβικού κράτους, τη Δημοκρατική Ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας, και επίσης τη διεξαγωγή μετά τον πόλεμο δημοψηφίσματος με το ερώτημα εάν θα πρέπει να διατηρηθεί η μοναρχία. Δημιουργείται μια προσωρινή κυβέρνηση, η Εθνική Επιτροπή για την Απελευθέρωση της Γιουγκοσλαβίας (Nacionalni Komitet Oslobođenja Jugoslavije). Ο Τίτο, ανακηρύσσεται σε στρατάρχη της Γιουγκοσλαβίας και είναι ο πρωθυπουργός της χώρας. Η διάσκεψη της Τεχεράνης, η οποία πραγματοποιήθηκε την ίδια στιγμή, παρέχει ένα αποφασιστικό πλεονέκτημα στους Παρτιζάνους, οι οποίοι αναγνωρίζονται από τους Συμμάχους ως το νόμιμο κίνημα αντίστασης, σε βάρος των Τσέτνικ. Τον Ιούνιο του 1944, ο βασιλιάς Πέτρος Β' αναγνωρίζει με τη σειρά του τον Τίτο ως νόμιμο ηγέτη των Γιουγκοσλαβικών ενόπλων δυνάμεων. Με μια συμφωνία που επετεύχθη με τον Ιβάν Σούμπασιτς (Ivan Subasic), πρωθυπουργό της εξόριστης μοναρχικής κυβέρνησης σχηματίζεται μια μεταπολεμική κυβέρνηση συνασπισμού, με τον Σούμπασιτς να είναι Υπουργός Εξωτερικών. Οι αντάρτες κερδίζουν σταθερά έδαφος και το φθινόπωρο του 1944, συνεπικουρούμενοι από τον Κόκκινο Στρατό ελευθερώνουν το Βελιγράδι. Την άνοιξη του 1945, οι δυνάμεις του Άξονα και οι συνεργάτες τους έχουν ηττηθεί. Ο Τίτο σχηματίζει επίσημα την κυβέρνησή του στις 8 Μαρτίου. Οι τελευταίες συγκρούσεις λαμβάνουν χώρα τον Μάιο του 1945 όταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος φτάνει στο τέλος του και επίσημα στην Ευρώπη. Τις επόμενες εβδομάδες με την εισβολή των Παρτιζάνων στη Σλοβενία, ο Τίτο ισχυρίζεται ότι απελευθερώνονται οι Γιουγκοσλάβοι πρόσφυγες από την αυστριακή Καρινθία. Περίπου 12.000 με 15.000 Σλοβένοι (συμπεριλαμβανομένων των μελών της Εθνικής Φρουράς της Σλοβενίας), περίπου 7.000 Σέρβοι και οι 150.000 με 200.000 Κροάτες (περίπου 40.000 Ουστάσι) αναγκάζονται από τους Βρετανούς για να διασχίζουν τα σύνορα.

Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας

Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες

Η γιουγκοσλαβική ομοσπονδία αποτελείτο από τις έξι σοσιαλιστικές δημοκρατίες που δημιουργήθηκαν το 1944 καθώς και από δύο αυτόνομες περιοχές, το Κόσοβο και τη Βοϊβοντίνα, επιμέρους επαρχίες της Σερβίας. Ομοσπονδιακή πρωτεύουσα ήταν το Βελιγράδι.

Όνομα	Πρωτεύουσα	Σημαία	Εθνόσημο	Περιοχή
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης	Σαράγεβο
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κροατίας	Ζάγκρεμπ
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας	Σκόπια
Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Μαυροβουνίου	Τίτογκραντ
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σερβίας Σοσιαλιστική Αυτόνομη Επαρχία του Κοσσυφοπεδίου Σοσιαλιστική Αυτόνομη Επαρχία της Βοϊβοδίνας	Βελιγράδι Πρίστινα Νόβι Σαντ
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σλοβενίας	Λιουμπλιάνα

Δημογραφία

Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας αναγνώριζε τις έννοιες "έθνη" (narodi) και "εθνικότητες" (narodnosti) ως διαφορετικές. Στο πρώτο περιλαμβάνονταν οι σλαβικές εθνότητες που αποτελούσαν τη ΣΟΔΓ ενώ στο δεύτερο άλλες σλαβικές ή μη ομάδες όπως Ούγγροι και Αλβανοί.

Οι βασικές εθνότητες ήταν οι εξής:

Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία	Εθνοτική ομάδα
ΣΔ Σλοβενίας	Σλοβένοι (πλειοψηφία) Ιταλοί (μειονότητα, κυρίως στις Δυτικές περιοχές) Ούγγροι (μειονότητα, κυρίως στην περιοχή Πρεκμούριε)
ΣΔ Κροατίας	Κροάτες (πλειοψηφία) Σέρβοι (οι περισσότεροι εκδιώχθηκαν στη Σερβία, μετά τον Πόλεμο της Κροατίας) Άλλοι (Ρομά)
ΣΔ Βοσνίας και Ερζεγοβίνης	Μποσνιάκοι (50.11% του πληθυσμού, πλειοψηφία στην μισή και παραπάνω σημερινή Βοσνία και Ερζεγοβίνη) Σέρβοι (30% πλειοψηφία, κυρίως στη σημερινή Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας) Κροάτες (15%, μειοψηφία)
ΣΔ Σερβίας (Κεντρική Σερβία)	Σέρβοι (πλειοψηφία) Μποσνιάκοι Άλλοι (Αυτοπροσδιοριζόμενοι Μουσουλμάνοι του Σάντζακ, Εθνικά Γιουγκοσλάβοι, Ρομά, Αλβανοί του Πρέσεβου, Κροάτες Μπούνιεβτσι, Μαυροβούνιοι, Γερμανοί κ.α.)
ΣΑΕ Κοσσυφοπεδίου	Αλβανοί (πλειοψηφία, σχεδόν σε ολόκληρο το σημερινό Κοσσυφοπέδιο) Σέρβοι (πλειοψηφία, στο Βόρειο Κοσσυφοπέδιο) Γκοράνοι (Σλαβόφωνοι Μουσουλμάνοι του Κοσόβου - πλειοψηφία, στην περιοχή Γκόρα) Τούρκοι (διάσπαρτοι) Μποσνιάκοι Αιγύπτιοι Ασκαλιού (λιγοστοί) Μαυροβούνιοι
ΣΑΕ Βοϊβοδίνας	Σέρβοι (πλειοψηφία, σχεδόν σε ολόκληρη τη σημερινή Βοϊβοντίνα) Ούγγροι (πλειοψηφία, κυρίως σε περιοχές στα σύνορα με την Ουγγαρία) Σλοβάκοι Ρουμάνοι (διάσπαρτοι) Ρούθοι Κροάτες (οι περισσότεροι εκδιώχθηκαν στην Κροατία, μετά τον Πόλεμο της Κροατίας)
ΣΔ Μαυροβουνίου	Μαυροβούνιοι (πλειοψηφία, αν και ορισμένοι θεωρούν τους εαυτούς τους Σέρβους) Αλβανοί (μειονότητα, στην περιοχή του Ούλτσιν) Μποσνιάκοι Σέρβοι Κροάτες
ΣΔ Μακεδονίας	Σλαβομακεδόνες (67%, Ορθόδοξη Χριστιανική πλειοψηφία, αν και ορισμένοι θεωρούν τους εαυτούς τους Βούλγαρους, κυρίως για γλωσσικούς λόγους) Αλβανοί (33% μειονότητα, κυρίως στο Δυτικό τμήμα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας) Τορμπέσοι (Σλαβομακεδόνες Μουσουλμάνοι) Τούρκοι (διάσπαρτοι) Ρομά (διάσπαρτοι, οι οποίοι είναι κυρίως Σουνίτες Μουσουλμάνοι) Σέρβοι (διάσπαρτοι, κατοικούν κυρίως σε χωριά κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα) Μποσνιάκοι Βλάχοι (διάσπαρτοι, κατοικούν κυρίως σε χωριά με πλούσια ιστορική σημασία) Έλληνες (λίγοι μόνιμοι κυρίως στις μεγάλες πόλεις της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, οι οποίοι ήταν στην πλειοψηφία αντάρτες του ΕΛΑΣ, αλλά και υποστηρικτές του ΚΚΕ, που πήγαν παλαιότερα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου)

Ο όρος Γιουγκοσλάβος, προσδιόριζε όλους τους κατοίκους της χώρας αλλά και άτομα που είχαν γεννηθεί από μεικτούς γάμους.

Εθνότητες

Πριν από τη διάλυση του Ομόσπονδου Κράτους της Γιουγκοσλαβίας η Δημοκρατία της Σερβίας που αντιπροσώπευε το 42% του συνολικού πληθυσμού είχε και 2 αυτόνομες περιοχές με εθνικές μειονότητες. Άλλες εθνικές ομάδες περιελάμβαναν τους Κροάτες, τους Βόσνιους μουσουλμάνους, τους Σλοβένους, τους Αλβανούς, τους Σλαβομακεδόνες, καθώς και τους Μαυροβούνιους, που είχαν αρχίσει να έχουν μια ξεχωριστή ταυτότητα από τους Σέρβους. Με μια τόσο περίπλοκη εθνοπολιτισμική σύνθεση η Γιουγκοσλαβία αποτελούσε το πιο ετερογενές πολυπολιτισμικό κράτος στην Ευρώπη.

Εξωτερική Πολιτική

Υπό τον Τίτο η Γιουγκοσλαβία υιοθέτησε μια πολιτική ουδετερότητας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου. Ανέπτυξε στενές σχέσεις με τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου (Ομάδα Αδέσμευτων Χωρών), ενώ παράλληλα βελτίωσε τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ο Στάλιν, μετά το 1948, θεωρούσε τον Τίτο προδότη και γι'αυτό τον λόγο είχε καταδικαστεί από το Κρεμλίνο. Το 1968, μετά τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, προστέθηκε επιπλέον αμυντική γραμμή στα σύνορα με τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Την 1η Ιανουαρίου 1967, η Γιουγκοσλαβία ήταν η πρώτη κομμουνιστική χώρα που άνοιξε τα σύνορά της για όλους τους ξένους επισκέπτες και μάλιστα χωρίς απαίτηση βίζας. Την ίδια χρονιά ο Τίτο προωθούσε μια ειρηνική επίλυση των Αραβο-ισραηλινών διαφορών. Πρότεινε στις αραβικές χώρες να αναγνωρίσουν το Ισραήλ με αντάλλαγμα να δοθούν πίσω τα εδάφη που είχε κατακτήσει. Οι αραβικές χώρες απέρριψαν την πρόταση ειρήνης.

Οι σχέσεις της Γιουγκοσλαβίας με την Αλβανία του Εμβέρ Χότζα ήταν αρκετά καλές. Οι δυο χώρες είχαν εμπορικές σχέσεις, με τη Γιουγκοσλαβία να απαιτεί τη διδασκαλία των σερβοκροατικών στα σχολεία. Εκείνη την περίοδο ήταν στα σκαριά η δημιουργία μιας βαλκανικής ομοσπονδίας μεταξύ Γιουγκοσλαβίας, Αλβανίας και Βουλγαρίας. Η Αλβανία ήταν σε πλήρη οικονομική εξάρτηση από τη Γιουγκοσλαβία, για τη χρηματοδότηση δημιουργίας υποδομών στη χώρα. Οι σχέσεις κλονίστηκαν όταν οι Αλβανοί διαμαρτυρήθηκαν θεωρώντας ότι οι Γιουγκοσλάβοι πλήρωναν πολύ φθηνά τους αλβανικούς φυσικούς πόρους. Από το 1948 και έπειτα, η Σοβιετική Ένωση ήταν στο "πλευρό" της Αλβανίας με σκοπό να βρίσκεται απέναντι από τη "αποσχισθείσα" Γιουγκοσλαβία. Σχετικά με το αλβανόφωνο Κόσσυφοπεδιο, οι δύο χώρες προσπαθούσαν να αμβλύνουν τις διαφορές τους με σκοπό να μειώσουν τον εθνικισμό που αναπτυσσόταν. Ο Χότζα αν και ήταν αντίθετος με την καλλιέργεια εθνικισμού στην Αλβανία μιας και ήταν πιστός στα κομμουνιστικά ιδεώδη της αδελφότητας των λαών, τη δεκαετία του 1980 με μερικές εμπρηστικές ομιλίες για του αλβανόφωνους του Κοσόβου και εναντίον της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης, προκάλεσε τα αντίθετα αποτελέσματα.

Το 1992 τα Ηνωμένα Έθνη επέβαλλαν κυρώσεις στη Γιουγκοσλαβία λόγω των πολεμικών συγκρούσεων. Οι κυρώσεις περιελάμβαναν, από εμπορικό εμπάργκο έως και αποκλεισμό ποδοσφαιρικών ομάδων από διεθνείς διοργανώσεις.

Τέχνες

Πριν από την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1990 η χώρα ήταν μια σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία. Ιδιαίτερη έμφαση δινόταν στην έννοια της αδελφοσύνης και της ενότητας και στη μνήμη της νίκης των κομμουνιστών Γιουγκοσλάβων Παρτιζάνων εναντίον των φασιστών και των εθνικιστών ως αναγέννηση του Γιουγκοσλαβικού λαού, μολονότι όλες οι μορφές τέχνης άνθιζαν ελεύθερα σε αντίθεση με άλλες σοσιαλιστικές χώρες. Στη ΣΟΔΓ η ιστορία της Γιουγκοσλαβίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν πανταχού παρούσα και απεικονιζόταν ως αγώνας όχι μόνο μεταξύ της Γιουγκοσλαβίας και των δυνάμεων του Άξονα, αλλά ως αγώνας μεταξύ του καλού και του κακού μέσα στη Γιουγκοσλαβία με τους πολυεθνικούς Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους να εμφανίζονται ως "οι καλοί" Γιουγκοσλάβοι που αγωνίστηκαν εναντίον των χειραγωγημένων "κακών" Γιουγκοσλάβων - των Κροατών Ούστασε και των Σέρβων Τσέτνικ. Η ΣΟΔΓ παρουσιαζόταν στον λαό της ως ηγέτης του Κινήματος των Δεσμεύτων και αφιερωμένη στη δημιουργία ενός δίκαιου, αρμονικού, μαρξιστικού κόσμου. Οι καλλιτέχνες από διαφορετικές εθνότητες της χώρας ήταν δημοφιλείς μεταξύ των άλλων εθνοτήτων και η κινηματογραφική της βιομηχανία απέφευγε τις εθνικιστικές υπερβολές μέχρι τη δεκαετία του 1990. Σε αντίθεση με άλλες σοσιαλιστικές κοινωνίες η Γιουγκοσλαβία ήταν πολύ ανεκτική σε όλα τα είδη τέχνης, ακόμη και στα κρίσιμα, και αυτό έκανε τη Γιουγκοσλαβία φαίνεται ως ελεύθερη χώρα παρά το μονοκομματικό της καθεστώς.

Λογοτεχνία

Ίβο Άντριτς, βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1961.

Μερικοί από τους πιο εξέχοντες Γιουγκοσλάβους συγγραφείς ήταν ο Νομπελίστας Ίβο Άντριτς, ο Μίροσλαβ Κρλέζα, ο Μέσα Σελίμοβιτς, ο Μπράνκο Τσόπιτς, ο Μακ Ντίζνταρ και άλλοι.

Εικαστικές τέχνες

Αξιοσημείωτοι ζωγράφοι ήταν οι Τζόρτζε Αντρέγεβιτς Κουν, Πέταρ Λούμπαρντα, Μέρσαντ Μπέρμπερ, Μίλιτς οντ Μάτσβε και άλλοι. Διάσημος γλύπτης ήταν ο Αντουν Αουγκούστιντιτς, που έργο του είναι μνημείο μπροστά από την Εδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Στον Γιουγκοσλαβικό κινηματογράφο θήτευσαν οι σημαντικοί ηθοποιοί Ντανίλο Στοϊκοβιτς, Λιούμπα Τάντιτς, Φάμπιαν Σοβάγκοβιτς, Μουσταφά Ναντάρεβιτς, Μπάτα Ζιβογίνοβιτς, Μπόρις Ντβόρνικ, Λιούμπισα Σάμαρντζιτς, Ντράγκαν Νίκολιτς, Πάβλε Βούισιτς, Mίρα Μπάνιατς, Στέβο Ζίγκον, Βόγια Μπράγιοβιτς, Μίκι Μανόιλοβιτς, Σβετλάνα Μποΐκοβιτς, Μιλάνο Μαντογιώβιτς, Στότλα Μπόκοβιτς, Μιόντραγκ Πέτροβιτς Σκάλια, Ζόραν Ραντμίλοβιτς, Μίλαν Γκούτοβιτς, Μιλένα Ντράβιτς, Μπεκίμ Φεχμίου, Νέντα Αμεριτς, Ράντε Σερμνπέτζιγια, Μίρα Φουρλάν, Ένα Μπέγκοβιτς και άλλους. Αντίστοιχα οι σκηνοθέτες Εμίρ Κουστουρίτσα, Ντούσαν Μακαβέγεφ, Γκόραν Μάρκοβιτς, Λόρνταν Ζαφράνοβιτς, Γκόραν Παασκάλιεβιτς, Ζίβογιν Πάβλοβιτς και Χαϊρουντίν Κρβάβατς. Πολλές γιουγκοσλαβικές ταινίες περιελάμβαναν διάσημους ξένους ηθοποιούς όπως ο Όρσον Γουέλς, ο Σεργκέι Μπονταρτσούκ, ο Φράνκο Νέρο και ο Γιουλ Μπρίνερ στη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία Η Μάχη του Νερέτβα και ο Ρίτσαρντ Μπάρτον στη Σουτιέσκα. Επίσης πολλές ξένες ταινίες γυρίστηκαν σε τοποθεσίες της Γιουγκοσλαβίας με τη συμμετοχή ντόπιων, όπως οι Force 10 from Navarone, Armour of God και Escape from Sobibor.

Πηγές

• Η Γιουγκοσλαβική αποσύνθεση 1991-2001, Γεώργιος Δουδούμης, εκδόσεις Δωδώνη