Marta Borowska
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański
ORCID: 0000-0002-2544-9985

Wystawy Związku Plastyków Pomorskich i Grupy
Plastyków Pomorskich w Muzeum Miejskim
w Bydgoszczy w latach 1930-1936
DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2018.17.06
Pomorskie stowarzyszenia artystyczne działające w okresie międzywojennym nie
doczekały się monograficznego opracowania. O losach należących do nich pla-
styków najczęściej wspomina się w publikacjach poświęconych założonemu zaraz
po wojnie bydgoskiemu oddziałowi Związku Polskich Artystów Plastyków [dalej:
ZPAP], powstałemu na gruncie Związku Plastyków Pomorskich [dalej: ZPP]
i Grupy Plastyków Pomorskich [dalej: GPP]1. Podstawowym źródłem informacji
dotyczącym działalności wystawienniczej stowarzyszeń jest Archiwum Muzeum
Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Jego zasoby są niestety
bardzo nierówne i nie sposób ustalić, czy różnice w objętości dokumentacji
wynikają z zaniedbań przedwojennych pracowników, czy też zostały utracone
w czasie wojny i powojennego chaosu. Nieliczne protokoły z posiedzeń związków
znajdują się także w lokalnym oddziale Archiwum Państwowego. Bardzo wielu
informacji dostarcza kwerenda w prasie codziennej, przede wszystkim w „Dzien-
niku Bydgoskim” i „Gazecie Bydgoskiej”- najpoczytniejszych wówczas tytułach.
Środowisko plastyków pomorskich w okresie międzywojennym było dość
prężne, starało się dorównać większym polskim ośrodkom, a jednocześnie dążyło
do głębokiego zakorzenienia w regionie. Centrum inicjatyw artystycznych stała się
Bydgoszcz, znajdująca się formalnie poza granicami województwa pomorskiego,
a nie Toruń, jak można by przypuszczać. Na taki stan wpłynęło kilka czynników,
ale przede wszystkim funkcjonowanie w Bydgoszczy Muzeum Miejskiego, silnie
oddziałującego na lokalne środowisko artystyczne m.in. poprzez niemal całkowite
zmonopolizowanie wystawiennictwa w regionie. Wystawami podsumowującymi
dorobek plastyków pomorskich, będącymi poważnymi przeglądami dokonań arty-
stycznych, a zarazem wprowadzającymi element współzawodnictwa i konfrontacji
między twórcami, były wystawy ZPP i GPP oraz po 1936 r.- Salony Bydgoskie.
Kim byli pomorscy artyści lat trzydziestych? Geniuszami szukającymi spo-
koju na prowincji (jak Leon Wyczółkowski) czy prowincjonalnymi plastykami
1 Por. 100 lat Związku Polskich Artystów Plastyków. Zaczęło się w Krakowie w roku 1911.
Historia ZPAP (1911-1939) w oparciu o kolekcję sztuki Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczół-
kowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2012.

133