Zum Inhalt springen

agrest

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch
Singular Plural
Nominativ agrest agresty
Genitiv agrestu agrestów
Dativ agrestowi agrestom
Akkusativ agrest agresty
Instrumental agrestem agrestami
Lokativ agreście agrestach
Vokativ agreście agresty
[4] agresty na krzewie - Stachelbeeren am Strauch

Nebenformen:

[2] archaisch: hrabrest

Worttrennung:

a·g·rest, Plural: a·g·res·ty

Aussprache:

IPA: [ˈaɡrɛst], Plural: [aˈɡrɛstɨ]
Hörbeispiele: Lautsprecherbild agrest (Info), Plural:

Bedeutungen:

[1] archaisch, Botanik: saure, unreife Beere oder Traube
[2] archaisch: Wein, der aus [1] gewonnen wird; saurer, herber Wein
[3] Botanik: Stachelbeere, Stachelbeerstrauch (Ribes uva-crispa)
[4] essbare Frucht von [1] Stachelbeere

Herkunft:

seit dem 15. Jahrhundert in der Bedeutung ‚saurer, herber Wein‘ bezeugte Entlehnung über das alttschechische agrest → cs aus dem italienischen agresto → it;[1] eine Übertragung der Bezeichnung für eine ‚unreife, saure Traube‘ auf die Stachelbeere ist unbegründet,[1] wodurch es sich hier also um Homonyme handele; die Herkunft für das seit der 2. Hälfte des 18. Jahrhunderts bezeugte agrest in der Bedeutung ‚Stachelbeere‘ ist unklar;[2] da diese Beere jedoch zunächst in Deutschland kultiviert wurde, könnte es sich um eine Entlehnung aus dem Deutschen handeln, nämlich aus dem Attribut einer neuen Sorte: angeröstete (Stachelbeere)[2][3]

Synonyme:

[3] porzeczka agrest

Oberbegriffe:

[1] jagoda
[2] wino
[3] krzew, roślina
[4] jagoda, owoc

Beispiele:

[3] „Dobiegł wkrótce parkanu, znalazł w nim otwory, / I wcisnął się pocichu, jak wilk do obory; / Nieszczęściem trącił krzaki suchego agrestu. / Ogrodniczka jak gdyby zlękła się szelestu, / Oglądała się wkoło, lecz nic niespostrzegła;“[4]
[3] „Bujny agrest, gęste porzeczki obrosły każdą drożynę.“[5]
Üppige Stachelbeersträucher, dichte Johannisbeeren umwuchsen jeden Pfad.
[4] „Z rąk dziewczynki wysunęły się końce fartuszka, agresty i głogi posypały się w trawę,“[6]
Aus den Händen des Mädchens rutschten die Enden ihrer Schürze heraus, die Stachelbeeren und Hagebutten fielen in das Gras,

Charakteristische Wortkombinationen:

[3] hodować agrest
[4] jeść agresty, zbierać agresty; dżem z agrestu, kompot z agrestu

Wortbildungen:

[3, 4] agrestowy
[3] agreściak, agreśniak

Übersetzungen

[Bearbeiten]
[3] Polnischer Wikipedia-Artikel „agrest
[3, 4] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „agrest
[3, 4] Słownik Języka Polskiego – PWN: „agrest
[3, 4] Marek Łaziński: Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie. 1. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, ISBN 978-83-01-15588-9, Seite 24.
[1] Stanisław Dubisz: Uniwersalny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–G, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13858-0, Seite 27.
[3, 4] Mirosław Bańko: Inny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–Ó, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-12826-7, Seite 10–11.
[3, 4] Halina Zgółkowa: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. Band 1 a – amyloza, Wydawnictwo „Kurpisz“, Poznań 1994, ISBN 83-86600-22-5, Seite 123.
[3, 4] Mieczysław Szymczak: Słownik języka polskiego. 1., integrierte Auflage. Band 1 A–K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-11835-0 (Diese Auflage umfasst die ursprünglich 7. Auflage von 1992 mit dem nun integrierten Supplement von Zygmunt Saloni.), Seite 16.
[3, 4] Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: „agrest
[3, 4] Witold Doroszewski: Słownik języka polskiego. Band 1–11, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, ISBN 83-01-12321-4 (elektronischer Reprint; Erstdruck 1958–1969) „agrest“
[1–4] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 1 A–G, Warszawa 1900 (Digitalisat), Seite 14.
[1, 3, 4] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 9.
[1–4] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 1 (Volumen I) A–F, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1807, „agrest“, Seite 7.
[2–4] Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (Herausgeber): Słownik polszczyzny XVI wieku. Tom I: A–Bany, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław/Warszawa/Kraków 1966 (Digitalisat), Seite 91.
[2] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom I, Zeszyt 1: A–Ażeć, Warszawa 1953 (Digitalisat), Seite 21.
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „agrest

Quellen:

  1. 1,0 1,1 Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. 1. Auflage. 1. Band A – K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-13016-4, „agrest“ Seite 6.
  2. 2,0 2,1 Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. 1. Auflage. 1. Band A – K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-13016-4, „agrest“ Seite 5.
  3. Marek Łaziński: Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie. 1. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, ISBN 978-83-01-15588-9, „agrest“ Seite 24.
  4. Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz. czyli ostatni zajazd na Litwie. Historja szlachecka z r. 1811 i 1812, we dwunastu księgach, wierszem. Alexander Jełowicki, Paris 1834 (Wikisource), Seite 102.
  5. Stefan Żeromski: Popioły. 8. Auflage. Tom I, J. Mortkowicz, Warszawa 1932 (Wikisource), Seite 5.
  6. Eliza Orzeszkowa: Sielanka nieróżowa. In: Z różnych sfer. S. Lewental, Warszawa 1886 (Wikosource), Seite 56.