Rhisiart Gwyn
| Rhisiart Gwyn | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 1 Ionawr 1537  Llanidloes |
| Bu farw | 15 Hydref 1584 Wrecsam |
| Man preswyl | Owrtyn, Powys |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | bardd |
| Dydd gŵyl | 17 Hydref |
Bardd a reciwsant o Lanidloes, Powys, oedd Rhisiart Gwyn, neu Richard Gwyn neu Richard White (tua 1537 – 15 Hydref 1584).
Yn fab i deulu cefnog o ardal Maldwyn, cafodd ei addysg yng ngholegau Caergrawnt a Rhydychen a bu yn ysgolfeistr yng ngogledd-ddwyrain Cymru. Roedd yn Babydd a wrthodai gydnabod hawl Elisabeth I i deyrnasu, ac o ganlyniad cafodd ei erlid.
Cyfansoddodd Rhisiart Gwyn gyfres o gerddi mesur rhydd (carolau) yn Gymraeg, sy'n ymosod yn llym ar Brotestaniaeth.
Yng Ngorffennaf 1580 carcharwyd ef ac mewn carchar y bu am weddill eu oes. Ar 9 Hydref 1584 dedfrydwyd ef i'w ddienyddio trwy ei grogi, diberfeddu a'i chwarteru.
Canoneiddwyd ef gan y Pab Pawl VI ar 25 Hydref 1970 fel un o Ddeugain Merthyr Cymru a Lloegr.
Mae egwlys Gatholig Llanidloes, Eglwys Ein Harglwyddes a Sant Rhisiart Gwyn, wedi'i chysegru i Rhisiart Gwyn ynghyd â'r Forwyn Fair.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- T. H. Parry-Williams (gol.), Carolau Richard White (Caerdydd, 1930)
