Neidio i'r cynnwys

Newgrange

Oddi ar Wicipedia
Newgrange
MathIrish passage tomb, atyniad twristaidd, beddrod Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolBrú na Bóinne Edit this on Wikidata
SirSwydd Meath Edit this on Wikidata
GwladBaner Gweriniaeth Iwerddon Gweriniaeth Iwerddon
Cyfesurynnau53.694725°N 6.475566°W Edit this on Wikidata
Map
Statws treftadaethcofadail cenedlaethol Iwerddon Edit this on Wikidata
Manylion

Mae Newgrange (Gwyddeleg: Dún Fhearghusa) yn fedd cyntedd sy'n rhan o gasgliad o feddau o'r enw Brú na Bóinne yn Swydd Meath yn Iwerddon. Newgrange yw'r enwocaf o holl henebion Iwerddon.

Adeiladwyd y bedd tua 3300-2900 CC. . Cloddiwyd y safle rhwng 1962 a 1975 gan yr Athro Michael J O'Kelly, o Goleg Prifysgol Cork. Mae yn domen enfawr o gerrig a thywyrch, gyda chylch o 97 o gerrig mawr o'i gwmpas a mur uchel yn ei gadw yn ei le. Tu mewn i'r domen mae cyntedd hir yn arwain at siamr ar ffurf croes, tua 20 trodfedd o uchder yn ei man ychaf. Cafwyd hyd i weddillion llosg pump o unigolion yn ystod y cloddio.

Newgrange, Swydd Meath, Iwerddon
Newgrange.

Pob blwyddyn ar y diwrnod byrraf, mae'r haul yn tywynnu yn syth ar hyd y cyntedd ac i mewn i'r siambr. Mae hyn yn nodweddu amryw o feddau o'r math yma, megis Maes Howe a Bryn Celli Ddu, heblaw mai ar y diwrnod hwyaf o'r flwyddyn y mae'r haul yn tywynnu i mewn i'r siambr ym Mryn Celli Ddu.

Y garreg ger y fynedfa

Gerllaw'r fynedfa mae carreg fawr gyda phatrymau o linellau sy'n debyg i batrwm triskelion Ynys Manaw, ac a geir hefyd mewn nifer o feddau ar Ynys Môn, er enhraifft Barclodiad y Gawres, sy'n debyg i Newgrange o ran cynllun. Mae nifer o feddau tebyg gerllaw Newgrange. Yr enwocaf o'r rhain yw Knowth a Dowth.

Dolenni

[golygu | golygu cod]