Neidio i'r cynnwys

Emmy Noether

Oddi ar Wicipedia
Emmy Noether
GanwydAmalie Emmy Noether Edit this on Wikidata
23 Mawrth 1882 Edit this on Wikidata
Erlangen Edit this on Wikidata
Bu farw14 Ebrill 1935 Edit this on Wikidata
Bryn Mawr Edit this on Wikidata
DinasyddiaethTeyrnas Bafaria Edit this on Wikidata
Addysgdoethuriaeth, cymhwysiad Edit this on Wikidata
Alma mater
ymgynghorydd y doethor
  • Paul Gordan Edit this on Wikidata
Galwedigaethmathemategydd, ffisegydd, academydd Edit this on Wikidata
Cyflogwr
Adnabyddus amtheorem Noether Edit this on Wikidata
Plaid WleidyddolPlaid Sosialaidd, Democrataidd yr Almaen, Plaid Sosialaidd Ddemocrataidd Annibynnol yr Almaen Edit this on Wikidata
TadMax Noether Edit this on Wikidata
PerthnasauGottfried E. Noether, Herman D. Noether Edit this on Wikidata
Gwobr/auGwobr Goffa Ackermann–Teubner Edit this on Wikidata

Mathemategydd o'r Almaen oedd Emmy Noether (23 Mawrth 188214 Ebrill 1935), a ddisgrifiwyd gan Pavel Alexandrov, Albert Einstein, Jean Dieudonné, Hermann Weyl a Norbert Wiener fel y mathemategydd benywaidd bwysicaf yn hanes mathemateg. Mae hi'n adnabyddus am y Theorem Noether.[1]

Roedd yn o'r mathemategwyr a ddatblygodd y cysyniad o fodrwy rhwng y 1870au a'r 1920au. Fel rhan o'r gwaith hwn, ei chyd-fathemategwyr oedd Dedekind, Hilbert a Fraenkel. Datblygodd hefyd nifer o gysyniadau pwysig o fewn algebra haniaethol a ffiseg damcaniaethol. Mewn ffiseg, mae 'damcaniaeth Noether yn egluro'r cysylltiad rhwng cymesuredd a Deddf Cadwraeth.

Manylion personol

[golygu | golygu cod]

Ganed Emmy Noether ar 23 Mawrth 1882 yn Erlangen ac wedi gadael yr ysgol leol bu'n astudio Gwyddoniaeth ym Mhrifysgol Erlangen–Nuremberg (lle roedd ei thad Max Noether, hefyd yn ddarlithydd), Prifysgol Göttingen, yr Almaen ac yna Coleg Bryn Mawr, UDA. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Gwobr Goffa Ackermann–Teubner. Gan mai merch oedd hi, ni dderbyniodd swydd athro prifysgol llawn, a mynegodd nifer o'i chydweithwyr eu siom yn y drefn annheg yma.

Yn ystod ei blynyddoedd olaf, dychwelodd i Brifysgol Bryn Mawr, ac yno y claddwyd ei llwch. Achoswyd ei marwolaeth gan syst wyfaol.

Credodd fod gan gomiwnyddiaeth rinweddau bydeang a symudodd i Brifysgol Moscfa i barhau a'i gwaith. Erbyn 1932, roedd mathemategwyr y byd yn sylweddoli mawredd ei gallu a'i gwaith o fewn maes mathemateg.

Aelodaeth o sefydliadau addysgol

[golygu | golygu cod]
  • Prifysgol Göttingen[2]
  • Coleg Bryn Mawr[3]
  • Prifysgol Erlangen-Nuremberg

Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau

[golygu | golygu cod]
  • Cylch Mathemategol Palermo
  • Cymdeithas Mathemategwyr yr Almaen

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Alexandrov, Pavel S. (1981). "In Memory of Emmy Noether". In Brewer, James W; Smith, Martha K. (gol.). Emmy Noether: A Tribute to Her Life and Work (yn Saesneg). New York: Marcel Dekker. tt. 99–111. ISBN 978-0-8247-1550-2. OCLC 7837628.
  2. https://www.sciencenews.org/article/emmy-noether-theorem-legacy-physics-math. dyddiad cyrchiad: 13 Mehefin 2018.
  3. http://cwp.library.ucla.edu/Phase2/Noether,_Amalie_Emmy@861234567.html. dyddiad cyrchiad: 26 Mawrth 2018.