Neidio i'r cynnwys

Dibwyllo

Oddi ar Wicipedia
Dibwyllo
Mathcam-drin seicolegol, psychological manipulation, narcissistic abuse Edit this on Wikidata

Mae dibwyllo (a elwir hefyd yn gasleitio) yn ymadrodd llafar a ddiffinnir yn fras fel twyllo rhwyun er mwyn gwneud iddynt gwestiynu eu cof eu hunain.[1] Mae'r term Saesneg (gaslighting) yn deillio o deitl y ffilm Americanaidd Gaslight o 1944, er na ddefnyddiwyd y term yn eang yn Saesneg nac yn Gymraeg tan ganol y 2010au.[2]

Gellir defnyddio'r term hefyd i ddisgrifio person (sef "dibwyllwr" neu "gasleitiwr") sy'n cyflwyno gwybodaeth ffug i rywun, yn aml fel rhan o ymgyrch, i wneud iddynt "amau eu cof eu hunain o ddigwyddiadau ac i amau eu pwyll".[1] Yn aml, mae hyn er mantais i'r dibwyllwr ei hun, ond nid yw dibwyllo yn fwriadol bob tro.[3]

Charles Boyer, Ingrid Bergman, a Joseph Cotten yn y ffilm Gaslight (1944)

Dulliau cyffredin o ddibwyllo

[golygu | golygu cod]

Gwahanol dechnegau a ddefnyddir gan ddibwyllwyr i gamdrin eu dioddefwyr, fel drysu. Ar wahân i ddrysu, gallant ddefnyddio dulliau eraill gan gynnwys:[4]

Cuddio neu gelu ffeithiau

[golygu | golygu cod]

Mae'r camdriniwr yn esgus nad yw'n deall y dioddefwr.

Cwestiynu

[golygu | golygu cod]

Mae'r camdriniwr yn cwestiynu cof y dioddefwr er bod y dioddefwr wedi cofio digwyddiadau yn gywir.

Newid y pwnc

[golygu | golygu cod]

Mae camdriniwr yn newid pwnc y sgwrs a chwestiynu meddyliau'r dioddefwr ac wedyn yn rheoli'r sgwrs.

Trifialeiddio

[golygu | golygu cod]

Mae'r camdriniwr yn rheoli meddyliau'r dioddefwr, ac yn gwneud iddynt gredu nad yw eu meddyliau a/neu eu hanghenion yn bwysig.

Anghofio a gwrth-ddweud

[golygu | golygu cod]

Mae camdriniwr yn esgus anghofio yr hyn sydd wedi digwydd mewn gwirionedd; gall y camdriniwr gwrth-ddweud neu oedi pethau fel addewidion sy’n bwysig i’r dioddefwr. Tra bo pawb yn anghofio a gwrth-ddweud weithiau, mae'n bwysig nodi bod dibwyllwyr yn gwneud hynny'n rheolaidd heb gyfyngiadau allanol go iawn. Gall y dibwyllwr greu neu ffugio rhwystrau artiffisial i ganiatáu iddo'i hun wadu neu ohirio'r hyn sy'n bwysig i'r dioddefwr.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. 1.0 1.1 "Gaslighting". BydTermCymru. Llywodraeth Cymru. 21 Rhagfyr 2020. Cyrchwyd 14 Hydref 2022.
  2. Yagoda, Ben (12 Ionawr 2017). "How Old Is 'Gaslighting'?". The Chronicle of Higher Education (yn Saesneg). Cyrchwyd 16 Tachwedd 2022.
  3. DiGiulio, Sarah. "What is gaslighting? And how do you know if it's happening to you?". NBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 16 Tachwedd 2022.
  4. "Gaslighting Definition, Techniques and Being Gaslighted | HealthyPlace". HealthyPlace (yn Saesneg). Cyrchwyd 16 Tachwedd 2022.